11

ÝÝÇ HASTALIKLARI BÇ HASTALIÝLÝM DALIKLARI BÝLÝM DALI

Asistan semineriAsistan semineri
16 Aralýk 200416 Aralýk 2004
GECE TERLEMELERÝGECE TERLEMELERÝHAZIRLAYAN: Dr.Halil GENÇHAZIRLAYAN: Dr.Halil GENÇ
MODERATÖR: Yrd.Doç.Dr.Teoman DOÐRUMODERATÖR: Yrd.Doç.Dr.Teoman DOÐRU
22
Sunum PlanýSunum Planý1.1. AmaçAmaç
2.2. Terleme fizyolojisiTerleme fizyolojisi
3.3. TanýmTaným
4.4. EpidemiyolojiEpidemiyoloji
5.5. EtiyolojiEtiyoloji
6.6. Ayýrýcý tanýAyýrýcý taný7.7. Tanýsal yaklaþýmTanýsal yaklaþým
11
ÝÝÇ HASTALIKLARI BÇ HASTALIÝLÝM DALIKLARI BÝLÝM DALI
Asistan semineriAsistan semineri
16 Aralýk 200416 Aralýk 2004
GECE TERLEMELERÝGECE TERLEMELERÝHAZIRLAYAN: Dr.Halil GENÇHAZIRLAYAN: Dr.Halil GENÇ
MODERATÖR: Yrd.Doç.Dr.Teoman DOÐRUMODERATÖR: Yrd.Doç.Dr.Teoman DOÐRU
22
Sunum PlanýSunum Planý1.1. AmaçAmaç
2.2. Terleme fizyolojisiTerleme fizyolojisi
3.3. TanýmTaným
4.4. EpidemiyolojiEpidemiyoloji
5.5. EtiyolojiEtiyoloji
6.6. Ayýrýcý tanýAyýrýcý taný7.7. Tanýsal yaklaþýmTanýsal yaklaþým
33
AmaçAmaç
Bu seminerin amBu seminerým haýnda bilgiýacý; gece terlemesinin tanýmý, nedenleri,in amacý;
ce terlemesinin tanýmý, nedenleri,
ayýrýcý tanýsý ve tanýsal yaklaþkkayýrýcý tanýsý ve tanýsal yaklaþm hakkýnda bilgi
aktarmaktýr.aktarmaktýr.
Gereksiz giriþim ve uygulamalardan kaçýnýlarak, maliyetGereksiz giriþim ve uygulamalardan
kaçýnýlarak, maliyet
etkin biryaklaþýmýn öðrenilmesi amaçlanmýþtýr.etkin bir yaklaþýmýn öðrenilmesi amaçlanmýþtý
44
Terleme fizyolojisiTerleme fizyolojisi
ÝÝnsan vücudunda 2nsan vücudunda 2-4 milyon ter bezi vardýr.4 milyon ter bezi vardýr.
Bunlarýn büyük kýsmýnýBunlarýn büyük kýsmýnýekrinekrin ter bezleriter bezleri oluþturur. Ay
tabaný, avuç içi, alýn,yanak ve koltuk altýnda yaygýntabaný, avuç içi, alýn, yanak ve koltu
aygýn
olarak bulunur.olarak bulunur.
EkrinEkrin ter bezlerinin salgýsý akýþkan ve kokusuzdur. Vücutter bezlerinin salgýsý akýþka
kusuzdur. Vücut
sýcaklýðýnýn düzenlenmesine yardým eder.sýcaklýðýnýn düzenlenmesine yardým eder.
ApokrinApokrin ter bezlerininter bezlerinin salgýsý yoðun ve kokuludur. Koltuksalgýsý yoðun
ve kokuludur. Koltuk
altý vealtý ve genitalgenital bölgede bulunur. Flora bakterileriyle temasbölgede bulunur
. Flora bakterileriyle temas
sonrasý karakteristik koku oluþur.sonrasý karakteristik koku oluþur.
55
Terleme fizyTerlumunun 10 katýýnumunun 10 katolojisieme fizyolojisi
Normal bir kiþide nadiren saatte yaklaþýk 1 litreden daha
fazla ter salgýlanýr.
Sýcak havaya 1 ile 6 hafta maruz kalan kiþide terleme
gittikçe artarak, saatte maksimum 2-3 litreye kadaryükselir.
Bu kadar bol miktardaki terin buharlaþmasýyla vücuttanBu kadar bol miktardaki terin bu
harlaþmasýyla vücuttan
ýsý kaybý hýzý, normal bazal ýsý oluþnýsý kaybý hýzý, normal bazal ýsý oluþýnýn
üstüne çýkar.üstüne çýkar.
Ýlk birkaç günde,bol miktarda terile günde 15Ýlk birkaç günde, bol miktarda ter ile günde 1
gram30 gram
tuz kaybedilirken,4tuz kaybedilirken, 4-6 hafta sonra 36 hafta sonra 3-5 gram/gün e
kadar5 gram/gün e kadar
düþer (düþer (AldosteronAldosteron etkisi).etkisi).
66
AnteriyorAnteriyor hipotalamustahipotalamusta preoptikpreoptik alanalanýýnn elektrik
selelektriksel olarakolarak yaya dada
ýsýtýlarak uyarýlmasý terlemeyeyolaçar.ýsýtýlarak uyarýlmasý terlemeye yol açar.
Bu bölgeden baþlayan uyarýlar otonom sinir sistemiyoluylaBu bölgeden baþlayan uyarýlar oton
m sinir sistemi yoluyla medullamedulla
spinalisespinalise,oradan da deriyeiletilir.,oradan da deriye iletilir.
Ter bezleri sempatikTer bezleri sempatik kolinerjikkolinerjik sinir lifleriyle(s
inir lifleriyle( AsetilAsetil kolin)kolin) inerveinerve olurlar.olurlar.
Bu bezler,vücudun büyük bölümündeBu bezler,vücudun büyük bölümünde adrenerjikadrenerjik ine
syon
bulunmadýðý halde kan dolaþýmýndaki epinefrin vebulunmadýðý halde kan dolaþýmýndaki epinefr
efrinlenorepinefrinle dede
uyarýlýr.uyarýlýr.
Egzersiz sýrasýnda buhormonlarýn adrenalEgzersiz sýrasýnda bu hormonlarýn adrenal medullada
medulladan salgýlanmasýsalgýlanmasýönem taþýr.önem taþýr.
77
Ter bezi hafif uyarýldýðýnda ter kanalýndaki sývý akýmý yavaþ olur. Bu
nedenle sývý, sodyum ve klorun ter kanalýndan geri emilimi artar.
Terdeki sodyum ve klor düþük; üre, laktik asit ve potasyum artmýþbulunur.
Ter bezleri sempatik sinir sistemiyle kuvvetle uyarýldýðýnda, terkanalýnda sodyum ve klor
plazmanýn yaklaþýk yarý konsantrasyonda
bulunur. Diðer çözünmüþ maddelerin konsantrasyonu orta derecede
artar. 88
TanýTanmým
Gece terlemesi; yatak takýmlarýný veyaçamaþýrGece terlemesi; yatak takýmlarýný veya çamaþýr
deðiþtirecek düzeyde (sýrýlsýklam) terlemedir.deðiþtirecek düzeyde (sýrýlsýklam) terlemedir
Gece terlemeleri polikliniklere baþvuran hastalarda sýkGece terlemeleri poliklinikle
re baþvuran hastalarda sýk
rastlanan bir semptomdur.rastlanan bir semptomdur.
Birçok hastalýkla iliþkili biryakýnma olarakBirçok hastalýkla iliþkili bir yakýnma olarak
görülebilmektedir.görülebilmektedir.
77
Ter bezi hafif uyarýldýðýnda ter kanalýndaki sývý akýmý yavaþ olur. Bu
nedenle sývý, sodyum ve klorun ter kanalýndan geri emilimi artar.
Terdeki sodyum ve klor düþük; üre, laktik asit ve potasyum artmýþbulunur.
Ter bezleri sempatik sinir sistemiyle kuvvetle uyarýldýðýnda, terkanalýnda sodyum ve klor
plazmanýn yaklaþýk yarý konsantrasyonda
bulunur. Diðer çözünmüþ maddelerin konsantrasyonu orta derecede
artar. 88
TanýTanmým
Gece terlemesi; yatak takýmlarýný veyaçamaþýrGece terlemesi; yatak takýmlarýný veya çamaþýr
deðiþtirecek düzeyde (sýrýlsýklam) terlemedir.deðiþtirecek düzeyde (sýrýlsýklam) terlemedir
Gece terlemeleri polikliniklere baþvuran hastalarda sýkGece terlemeleri poliklinikle
re baþvuran hastalarda sýk
rastlanan bir semptomdur.rastlanan bir semptomdur.
Birçok hastalýkla iliþkili biryakýnma olarakBirçok hastalýkla iliþkili bir yakýnma olarak
görülebilmektedir.görülebilmektedir.
99
TanýTannýyaçamaþýrnmým
Gece terlemesi; yatak takýmlarý veGece terlemesi; yatak takýmlarýý veya çamaþýr
deðiþtirecek düzeyde (sýrýlsýklam) terlemedir.deðiþtirecek düzeyde (sýrýlsýklam) terlemedir
Gece terlemeleri polikliniklere baþvuran hastalarda sýkGece terlemeleri poliklinikle
re baþvuran hastalarda sýk
rastlanan bir semptomdur.rastlanan bir semptomdur.
Birçok hastalýkla iliþkili biryakýnma olarakBirçok hastalýkla iliþkili bir yakýnma olarak
görülebilmektedir.görülebilmektedir.
1010
HiperhidrozHiperhidroz veve benignbenign terlemeterleme artýþýartýþýdýþlanmalýdýr.dýþlanmal
Sýcak basmasýSýcak basmasý; karýn, memeler ve göðüste; karýn, memeler ve göðüste
huzursuzluk hissi ile veya ani sýcaklýk hissi ilehuzursuzluk hissi ile veya ani sýcaklýk
hissi ile
baþlar. Göðüs, baþve boyun bölgesinde gözlebaþlar. Göðüs, baþve boyun bölgesinde gözle
görülebilen cilt kýzarýklýðý ile devam eder. Sýcakgörülebilen cilt kýzarýklýðý ile devam ed
basmasýnda, sýcaklýk 3basmasýnda, sýcaklýk 3-4 dakika devam eder ve4 dakika devam eder ve
ayný bölgelerde terleme meydana gelir.ayný bölgelerde terleme meydana gelir.
FlushingFlushing,yüzde ve zaman zaman vücutta, yüzde ve zaman zaman vücutta
sýcaklýk ve kýzarýklýk olmasýdýr.sýcaklýk ve kýzarýklýk olmasýdýr.
1111
EpidemiyolojiEpidemiyoloji
Birinci basamak saðlýk hizmetlerinde çalýþan doktorlaraBirinci basamak saðlýk hizmetlerinde
doktorlara
baþvuran hastalarda gece terlemesi sýklýðýný araþtýranbaþvuran hastalarda gece terlemesi sý
kapsamlý bir çalýþmada;kapsamlý bir çalýþmada;
2267 hastanýn %41 inde son bir ayiçinde gece terlemesi2267 hastanýn %41 inde son bir ay
içinde gece terlemesi
-% 23 sadece gece terlemesi% 23 sadece gece terlemesi
-% 18 gündüz vegece terlemesi% 18 gündüz ve gece terlemesi
MoldMold,JW,JW andand et al.Jet al.J FamFam PractPract 2002;51:4522002;51:452
1212
EtiyolojiEtiyoloji
1.1. MalignitelerMaligniteler
-lenfomlenfaoma, lösemi, lösemi
-solidsolid tümörlertümörler
2.2. ÝnfeksiyonlarÝnfeksiyonlar
-tüberküloztüberküloz
-HIV enfeksiyonuHIV enfeksiyonu
-mikobakteriummikobakterium aviumavium komplekskompleks
-infeksiyozinfeksiyoz mononükleozmononükleoz
-fungalfungal enfeksiyonlarenfeksiyonlar
-akciðerakciðer absesiabsesi
-endokarditendokardit
3.Ýlaçlar3. Ýlaçlar
-antidepresanlarantidepresanlar
-antipiretiklerantipiretikler
-kolinerjikkolinerjik agonistleragonistler
-hipoglisemikhipoglisemik ajanlarajanlar
-GnRHGnRH agonistleriagonistleri
4. Endokrin nedenler
-feokromositoma
-karsinoid sendrom
-hipertiroidi
-diabetes mellitus
5. Nörolojik hastalýklar
6. Menopoz
7. Ýdiyopatik hiperhidroz
8. Diðer nedenler
-obstrüktif uyku apnesi
-gastroözefageal reflü
-kronik yorgunluk sendromu
-diyabetes insipidus
-anstabil anjina
-anksiyete bozukluðu
-gebelik
Am Fam Physic an 2003;67:1019-24
1313
Terleme artTerlýþýna yol açan ilaçlareme artýþýna yol açan ilaçlar
AntideprasanlarAnt deprasanlar
TrisiklikTrisiklik antideprasanlarantideprasanlar
BupropionBupropion
SSRISSRI
VenlafaksinVen afaksin
Migren ilaçlarýM gren i açlarý NaratriptanNaratriptan
RizatriptanR zatriptan
SumatriptanSumatriptan
ZolmitriptanZolmitr ptan
AntipretiklerAnt pretikler
AspirinAspirin
AsetaminofenAsetaminofen
NSAIDNSAID
KolinerjikKolinerjik ilaçlarilaçlar
BetanekolBetanekol
PilokarpinPilokarpin
GnRHGnRH agonistleriagonist er GonadorelinGonadorelin
GoserelinGoserelin
HipoglisemikHipoglisemik ajanlarajanlar
ÝnsülinÝnsülin
SulfonilürelerSulfonilüreler
SempatomimetikSempatom metik ajanlarajanlar
BetaBeta agonistleragonist er
FenilefrinFenilefrin
Çeþitli ilaçlarÇeþitli i açlar
AlkolAlkol -BetaBeta blokörlerblokörler
BromokriptinBromokr ptin -SiklosporinSik osporin
Kalsiyum kanalKalsiyum kanal blokörleriblokörleri FluvaksaminFluvaksam
n
HidralazinHidralaz n -NiasinNias n
NitrogliserinNitrogliserin -OpiodlerOpiodler
SildenafilSildenafil -TamoksifenTamoksifen
TeofilinTeofilin -SiklosporinSik osporin
RituximabRituximab -InterferonInterferon alfaalfa--2a2a
Am Fam Physic an 2003;67:1019-24 1313
Terleme artTerlýþýna yol açan ilaçlareme artýþýna yol açan ilaçlar
AntideprasanlarAnt deprasanlar
TrisiklikTrisiklik antideprasanlarantideprasanlar
BupropionBupropion
SSRISSRI
VenlafaksinVen afaksin
Migren ilaçlarýM gren i açlarý NaratriptanNaratriptan
RizatriptanR zatriptan
SumatriptanSumatriptan
ZolmitriptanZolmitr ptan
AntipretiklerAnt pretikler
AspirinAspirin
AsetaminofenAsetaminofen
NSAIDNSAID
KolinerjikKolinerjik ilaçlarilaçlar
BetanekolBetanekol
PilokarpinPilokarpin
GnRHGnRH agonistleriagonist er GonadorelinGonadorelin
GoserelinGoserelin
HipoglisemikHipoglisemik ajanlarajanlar
ÝnsülinÝnsülin
SulfonilürelerSulfonilüreler
SempatomimetikSempatom metik ajanlarajanlar
BetaBeta agonistleragonist er
FenilefrinFenilefrin
Çeþitli ilaçlarÇeþitli i açlar
AlkolAlkol -BetaBeta blokörlerblokörler
BromokriptinBromokr ptin -SiklosporinSik osporin
Kalsiyum kanalKalsiyum kanal blokörleriblokörleri FluvaksaminFluvaksam
n
HidralazinHidralaz n -NiasinNias n
NitrogliserinNitrogliserin -OpiodlerOpiodler
SildenafilSildenafil -TamoksifenTamoksifen
TeofilinTeofilin -SiklosporinSik osporin
RituximabRituximab -InterferonInterferon alfaalfa--2a2a
Am Fam Physic an 2003;67:1019-24
1414
MaligniteMalerligniteler
LenfomalarLenfomalar; gece terlemesi ile en çok iliþkisi olan; gece terlemesi ile en
çok iliþkisi olan
tümörlerdir.tümörlerdir.
B semptomlarý; ateþ, aþýrý terleme ve kilo kaybý.B semptomlarý; ateþ, aþýrý terleme ve kilo
HodgkinHodgkin lenfomalenfoma hastalarýnýn yaklaþýk %25 indehastalarýnýn yaklaþýk %25 ind
bulunur.bulunur. SubfebrilSubfebril ateþ ve sýrýlsýklam eden geceateþ ve sýrýlsýklam eden g
terlemesi meydana gelir. Gece terlemesine eþlik eden veterlemesi meydana gelir. Ge
ce terlemesine eþlik eden ve
birkaç hafta süren iniþli çýkýþlý inatçý yüksek ateþ olabilirbirkaç hafta süren iniþli çýký
((PelPel-EbsteinEbstein ateþi).ateþi).
NonNon--HodgkinHodgkin lenfomadalenfomada da erken dönemde geceda erken dönemde gece
terlemesi görülebilir.terlemesi görülebilir.
1515
MaligniteMalerligniteler
SolidSolid tümörlertümörler
-prostat kanseriprostat kanseri
-renalrenal hücreli kanserhücreli kanser
-germgerm hücreli tümörhücreli tümör
-ilerlemiþilerlemiþtiroidtiroid medüllermedüller kanserikanseri
-insulinomainsulinoma
1616
ÝÝnfeksiyonlarnfeksiyonlar
Gece terlemesi ile en sýk iliþkili hastalýk tüberkülozdur.Gece terlemesi ile en sýk iliþkil
astalýk tüberkülozdur.
ProspektifProspektif bir çalýþmada tüberküloz tanýsý almýþ 313bir çalýþmada tüberküloz taný
yetiþkin hastanýn;yetiþkin hastanýn;
-%48 sinde gece terlemesi,%48 sinde gece terlemesi,
-%29 unda en az iki hafta devam eden gece terlemesi%29 unda en az iki hafta devam
eden gece terlemesi
M ller LG and et al.Clin Ýnfect Dis 2000:30;293
1717
ÝÝnfeksiyonlarnfeksiyonllemei (%46) en sýklýýolanlara göolanlarar
Tüberküloz hastalarýnda; öksürük (%73),yorgunlukTüberküloz hastalarýnda; öksürük (%73), yor
(%60), ateþ (%52) ve gece ters(%60), ateþ (%52) ve gece teremesi (%46) en sýk
gözlenen yakýnmalardýr.gözlenen yakýnmalardýr.
EkstrapulmonerEkstrapulmoner tüberkülozlu hastalarda gece terlemesi,tüberkülozlu hastala
rda gece terlemesi,
akciðer tüberkülozu olanlardan daha sýk oluþmaktadýr.akciðer tüberkülozu olanlardan daha sý
dýr.
Gece terlemesi, tüberküloz için duyarlý ancak özgülGece terlemesi, tüberküloz için duyarlý
olmayan bir durumdur. 60 yaþ altý hastalarda daha yaþlolmayan bir durumdur. 60 yaþ altý ha
stalarda daha yaþlre daha fazla gece terlemesi görülmektedir.a göre daha fazla gece terl
emesi görülmektedir.
1818
ÝÝnfeksiyonlarnfeksiyonlar
Gece terlemesi yakýnmasý ile baþvuran veyakýnGece terlemesi yakýnmasý ile baþvuran ve yakýn
zamanda ÜSYE geçirme hikayesi olan hastalardazamanda ÜSYE geçirme hikayesi olan hastalar
da
infeksiyözinfeksiyöz mononükleozmononükleoz öncelikle araþtýrýlmalýdýr.öncelikle araþtýrýlm
Yapýlan bir çalýþmadaYapýlan bir çalýþmada infeksiyözinfeksiyöz mononükleozmononükleoz
enfeksiyonunun; akutveenfeksiyonunun; akut ve subakutsubakut dönemde diðer ÜSYEdönemde d
iðer ÜSYE
nedenleri ilekarþýlaþtýrýldýðýnda daha fazla gecenedenleri ile karþýlaþtýrýldýðýnda daha fa
terlemesi, yorgunluk yakýnmasý oluþturduðu görülmüþtür.terlemesi, yorgunluk yakýnmasý oluþt
EBV yeEBV ye baðlý ÜSYE semptomlarýnýn; olgularýn %11 indebaðlý ÜSYE semptomlarýnýn; olgula
100 gün, %6 sýnda biryýl devam ettiði görülmüþtür.100 gün, %6 sýnda bir yýl devam ettiði gö
1919
ÝÝnfeksiyonlarnfeksiyonlar
Bakteriyel enfeksiyonlarBakteriyel enfeksiyonlar
SubakutSubakut bakteriyel enfeksiyonlar gece terlemesine yolbakteriyel enfeksiyo
nlar gece terlemesine yol
açabilir.açabilir.
endokarditendokardit
osteomiyelitosteomiyelit
pyojenikpyojenik abseabse
2020
ÝÝnfeksiyonlarnfeksiyonlar
HIV enfeksiyonuHIV enfeksiyonu
SemptomatikSemptomatik HIV enfeksiyonunda sýklýkla gece terlemesiHIV enfeksiyonunda
sýklýkla gece terlemesi
bulunur. Ortalama haftada bir defagece terlemesibulunur. Ortalama haftada bir de
fa gece terlemesi
olmaktadýr.olmaktadýr.
Ýki farklý çalýþmada akut HIV enfeksiyonundaÝki farklý çalýþmada akut HIV enfeksiyonunda
%9 oranýnda gece terlemesi saptanmýþtýr.%9 oranýnda gece terlemesi saptanmýþtýr.
1919
ÝÝnfeksiyonlarnfeksiyonlar
Bakteriyel enfeksiyonlarBakteriyel enfeksiyonlar
SubakutSubakut bakteriyel enfeksiyonlar gece terlemesine yolbakteriyel enfeksiyo
nlar gece terlemesine yol
açabilir.açabilir.
endokarditendokardit
osteomiyelitosteomiyelit
pyojenikpyojenik abseabse
2020
ÝÝnfeksiyonlarnfeksiyonlar
HIV enfeksiyonuHIV enfeksiyonu
SemptomatikSemptomatik HIV enfeksiyonunda sýklýkla gece terlemesiHIV enfeksiyonunda
sýklýkla gece terlemesi
bulunur. Ortalama haftada bir defagece terlemesibulunur. Ortalama haftada bir de
fa gece terlemesi
olmaktadýr.olmaktadýr.
Ýki farklý çalýþmada akut HIV enfeksiyonundaÝki farklý çalýþmada akut HIV enfeksiyonunda
%9 oranýnda gece terlemesi saptanmýþtýr.%9 oranýnda gece terlemesi saptanmýþtýr.
2121
ÝÝlaçlarlaçlar
AntidepresanlarAntidepresanlar
AntidepresanAntidepresan ilaçlar gece terlemesinin en sýk nedenidir.ilaçlar gece terle
mesinin en sýk nedenidir.
Bu ilaçlar genel bir terleme artýþýna yol açarfakat sýklýklaBu ilaçlar genel bir terleme ar
açar fakat sýklýkla
atak tarzýnda gece terlemesi yaparlar.atak tarzýnda gece terlemesi yaparlar.
TümTüm antidepresanlarantidepresanlar iliþkili olmakla beraber özellikle;iliþkili olmakla
beraber özellikle;
TrisiklikTrisiklik antidepresanlarantidepresanlar;; AmitriptilinAmitriptilin ((L
aroxylLaroxyl tabtab.),.), ÝmipraminÝmipramin ((TofranilTofranil))
SSRI;SSRI; SertralinSertralin ((LustralLustral,,SelectraSelectra),), CitalopramC
italopram ((CipramCipram),), ParoksetinParoksetin ((SeroxatSeroxat))
VenlafaksinVenlafaksin ((EfexorEfexor tabtab.).) veve BupropionBupropion ((Zyban
Zyban tabtab.).)
ClozapineClozapine ((LeponexLeponex tabtab.,., ClonexClonex tabtab.),.), Fluvoks
aminFluvoksamin ((FaverinFaverin tabtab.).)
2222
ÝÝlaçlarlaçlar
AntipiretiklerAntipiretikler
 AsetaminofenAsetaminofen
AspirinAspirin
NSAIDNSAID
AntipiretiklerAntipiretiklerateþin düþmesine baðlý ateþin düþmesine baðlýreboundrebound et
e
gece terlemesine neden olurlar.gece terlemesine neden olurlar.
2323
ÝÝlaçlarlaçle neden olurla.e neden olurar
MuskarinikMuskarinik ilaçlar terbezlerindeilaçlar ter bezlerinde periferalperiferal
muskarinikmuskarinik
reseptörleri direktuyararak terlemeyrreseptörleri direkt uyararak terlemeylar.
kolinerjikkolinerjik agonistleragonistler ((pilokarpinpilokarpin,, betanekolbeta
nekol).).
kolinesterazkolinesteraz inhibitörleriinhibitörleri ((neostigminneostigmin,, fizosti
gminfizostigmin))
organofosfatlarorganofosfatlar ((malationmalation,, metrifonatmetrifonat))
2424
ÝÝlaçlarlaçlar
HipoglisemikHipoglisemik ajanlarajanlar
ÝnsülinÝnsülin veyaveya sulfonilüresulfonilüre ile tedavi edilenile tedavi edilen diyabetik
iyabetik
hastalardahastalarda nokturnalnokturnal hipoglisemiye baðlý gece terlemesihipoglisem
iye baðlý gece terlemesi
olmaktadýr.olmaktadýr.
GnRHGnRH agonistleriagonistleri
HipogonadizmHipogonadizm, prostat kanseri ve, prostat kanseri ve endometrioziste
endometrioziste
kullanýlýrlar. Farmakolojikkullanýlýrlar. Farmakolojik kastrasyondakastrasyonda sýcak basm
asýsýcak basmasýgörülmektedir.görülmektedir.
2525
DiðDier Ýlaçlarðer Ýlaçlar
NiasinNiasin;; lipidlipid düþürücü olarak farmakolojik dozdan dahadüþürücü olarak farmakolo
n daha
yüksek dozda kullanýlýrken görülebilir(yüksek dozda kullanýlýrken görülebilir (flushingflus
TamoksifenTamoksifen; tedavi dozunda %64 oranýnda sýcak; tedavi dozunda %64 oranýnda sýc
ak
basmasý oluþmaktadýr (basmasý oluþmaktadýr (antiöstrojenikantiöstrojenik etki).etki).
SildenafilSildenafil ((ViagraViagra,, SildegraSildegra);); erektilerektil disfon
ksiyondisfonksiyon
tedavisinde kullanan erkeklerin %10 undatedavisinde kullanan erkeklerin %10 unda f
lushingflushing
oluþmaktadýr.oluþmaktadýr.
HidralazinHidralazin veya nitrogliserinveya nitrogliserin flushingflushing yapma
ktadýr.yapmaktadýr.
BromokriptinBromokriptin; nadiren; nadiren flushingflushing yapar.yapar.
Alkol; duyarlý bireylerdeAlkol; duyarlý bireylerde flushingflushing yapar.yapar.
2626
Endokrin nedenlerEndokrin nedenler
FeokromositomaFeokromositoma
108108 feokromositomalýfeokromositomalýhastada yapýlan bir çalýþmada;hastada yapýlan bir ça
%82 hipertansiyon%82 hipertansiyon
%58 baþ aðrýsý%58 baþ aðrýsý %48 çarpýntý%48 çarpýntý %37 terleme%37 terleme
%18%18 flushingflushing
2525
DiðDier Ýlaçlarðer Ýlaçlar
NiasinNiasin;; lipidlipid düþürücü olarak farmakolojik dozdan dahadüþürücü olarak farmakolo
n daha
yüksek dozda kullanýlýrken görülebilir(yüksek dozda kullanýlýrken görülebilir (flushingflus
TamoksifenTamoksifen; tedavi dozunda %64 oranýnda sýcak; tedavi dozunda %64 oranýnda sýc
ak
basmasý oluþmaktadýr (basmasý oluþmaktadýr (antiöstrojenikantiöstrojenik etki).etki).
SildenafilSildenafil ((ViagraViagra,, SildegraSildegra);); erektilerektil disfon
ksiyondisfonksiyon
tedavisinde kullanan erkeklerin %10 undatedavisinde kullanan erkeklerin %10 unda f
lushingflushing
oluþmaktadýr.oluþmaktadýr.
HidralazinHidralazin veya nitrogliserinveya nitrogliserin flushingflushing yapma
ktadýr.yapmaktadýr.
BromokriptinBromokriptin; nadiren; nadiren flushingflushing yapar.yapar.
Alkol; duyarlý bireylerdeAlkol; duyarlý bireylerde flushingflushing yapar.yapar.
2626
Endokrin nedenlerEndokrin nedenler
FeokromositomaFeokromositoma
108108 feokromositomalýfeokromositomalýhastada yapýlan bir çalýþmada;hastada yapýlan bir ça
%82 hipertansiyon%82 hipertansiyon
%58 baþ aðrýsý%58 baþ aðrýsý %48 çarpýntý%48 çarpýntý %37 terleme%37 terleme
%18%18 flushingflushing
2727
Endokrin nedenlEndoerkrin nedenler
KarsinoidKarsinoid sendromsendrom
Hastalarýn %84 ündeHastalarýn %84 ünde flushingflushing mevcut olup hastalýðýnmevcut olup h
alýðýn
baþlangýcýnda tek baþýna bulunabilir.baþlangýcýnda tek baþýna bulunabilir.
HipertiroidiHipertiroidi
%50%50-90 terleme artýþý90 terleme artýþý%41%41-89 sýcaða tahammülsüzlük89 sýcaða tahammüls
2828
Nörolojik hastalýklarNörolojik hastalýklar
OtonomikOtonomik disrefleksiyedisrefleksiye baðlý terleme artýþý ve gecebaðlý terleme artýþ
terlemesi görülür.terlemesi görülür.
postpost-travmatiktravmatik siringomyelisiringomyeli
ÝnmeÝnme
otonomikotonomik nöropatinöropati
2929
MenoMepoznopoz
PerimenopozalPerimenopozal sýcak basmasý ile gece terlemesinisýcak basmasý ile gece terl
emesini
birbirinden ayýrmak güçtür.birbirinden ayýrmak güçtür.
14.90614.906 postmenopozalpostmenopozal hastaya yapýlan ankette;hastaya yapýlan anke
tte;
%23 gece terlemesi%23 gece terlemesi
%27 sýcak basmasý%27 sýcak basmasý3030
MenopozMenopoz
Menopoz baþlangýç semptomu genellikle sýcakMenopoz baþlangýç semptomu genellikle sýcak
basmasýdýr. Sýcak basmasý sonbasmasýdýr. Sýcak basmasý son menstrüasyondanmenstrüasyondan b
önce pik yapar ancak 10 yýl kadar devam edebilir.önce pik yapar ancak 10 yýl kadar devam
edebilir.
Terleme artýþý veyasýcak basmasý olan bayandaTerleme artýþý veya sýcak basmasý olan bayanda
ipik
veyaveya lokalizelokalize semptomlar varsa ayrýntýlý hikaye, fiziksemptomlar varsa ayrýn
týlý hikaye, fizik
muayene ve ayýrýcý taný yapýlmalýdýr.muayene ve ayýrýcý taný yapýlmalýdýr.
3131
ÝÝdiyopadiyoptikatik hiperhidrozhiperhidroz
Patolojik nedenlerin dýþýndaPatolojik nedenlerin dýþýnda ekrinekrin ter bezlerininter bezle
inin benignbenign
artmýþ ter salgýsýdýr.artmýþ ter salgýsýdýr.
Genel toplumun %1 inde görülürve hastalarýnGenel toplumun %1 inde görülür ve hastalarýn
1/3 ünde aile hikayesi vardýr.1/3 ünde aile hikayesi vardýr.
Lokal veyayaygýn seyredebilir.Lokal veya yaygýn seyredebilir.
3232
ÝÝdiyopatikdiyopatik hiperhidrozhiperhidroz
Bir nedene baðlý olmayan aþýrý terleme genellikleBir nedene baðlý olmayan aþýrý terleme gen
ergenlik döneminde baþlar ve hayat boyu sürer.ergenlik döneminde baþlar ve hayat boyu sürer
Geçici bir durum deðildir, ancak aralýklý veyadevamlýGeçici bir durum deðildir, ancak aralý
a devamlýolabilir. Sinirlenme, kaygý,stres ve heyecan terlemeyiolabilir. Sinirlenme,
kaygý, stres ve heyecan terlemeyi
artýrýr.artýrýr.
YaygýnYaygýn hiperhidrozhiperhidroz ataklarla seyreder, genellikle avuç içi,ataklarla se
yreder, genellikle avuç içi,
ayak tabaný veayak tabaný ve aksillayýaksillayýtutar. Yüz,kafa ve kalça ve sýrttatutar. Yüz
a ve kalça ve sýrtta
da görülebilir.da görülebilir.
3131
ÝÝdiyopadiyoptikatik hiperhidrozhiperhidroz
Patolojik nedenlerin dýþýndaPatolojik nedenlerin dýþýnda ekrinekrin ter bezlerininter bezle
inin benignbenign
artmýþ ter salgýsýdýr.artmýþ ter salgýsýdýr.
Genel toplumun %1 inde görülürve hastalarýnGenel toplumun %1 inde görülür ve hastalarýn
1/3 ünde aile hikayesi vardýr.1/3 ünde aile hikayesi vardýr.
Lokal veyayaygýn seyredebilir.Lokal veya yaygýn seyredebilir.
3232
ÝÝdiyopatikdiyopatik hiperhidrozhiperhidroz
Bir nedene baðlý olmayan aþýrý terleme genellikleBir nedene baðlý olmayan aþýrý terleme gen
ergenlik döneminde baþlar ve hayat boyu sürer.ergenlik döneminde baþlar ve hayat boyu sürer
Geçici bir durum deðildir, ancak aralýklý veyadevamlýGeçici bir durum deðildir, ancak aralý
a devamlýolabilir. Sinirlenme, kaygý,stres ve heyecan terlemeyiolabilir. Sinirlenme,
kaygý, stres ve heyecan terlemeyi
artýrýr.artýrýr.
YaygýnYaygýn hiperhidrozhiperhidroz ataklarla seyreder, genellikle avuç içi,ataklarla se
yreder, genellikle avuç içi,
ayak tabaný veayak tabaný ve aksillayýaksillayýtutar. Yüz,kafa ve kalça ve sýrttatutar. Yüz
a ve kalça ve sýrtta
da görülebilir.da görülebilir.
3333
ÝÝdiyopadiyoptikatik hiperhidrozhiperhidroz
Aþýrý el terlemesiAþýrý el terlemesi kiþilerde çok kaygý yaratanbirkiþilerde çok kaygý yara
durumdur.durumdur.
Baþka birinin elini tutma veya sýkma durumundaBaþka birinin elini tutma veya sýkma durum
unda
karþýlaþýlan sýkýntýlar en önemli problemdir.karþýlaþýlan sýkýntýlar en önemli problemdir.
Ellerinin soðuk olduðunu hissederler. Terleme miktarýEllerinin soðuk olduðunu hissederler.
Terleme miktarýhafif nemlilikten ellerden devamlý su damlamasýna kadarhafif nemlilikt
en ellerden devamlý su damlamasýna kadar
deðiþebilirdeðiþebilir..
Bu insanlar ellerindeki ýslaklýk nedeniyle sosyal veBu insanlar ellerindeki ýslaklýk ned
eniyle sosyal ve
profesyonel ortamda sýkýntýya girerler, çekindikleri içinprofesyonel ortamda sýkýntýya gire
çekindikleri için
sosyal hayattan uzak dururlar.sosyal hayattan uzak dururlar.
3434
3535
ÝÝdiyopadiyoptikatik hiperhidrozhiperhidroz
Aþýrý koltuk altý terlemesiAþýrý koltuk altý terlemesi olan kiþilerde; elbiseleriolan kiþil
iseleri
giyildikten kýsa bir süre sonra koltuk altlarýnda ýslaklýkgiyildikten kýsa bir süre sonra k
uk altlarýnda ýslaklýk
oluþur.oluþur.
Terlemenin gün boyu sürmesi ile terdeki tuz nedeniyleTerlemenin gün boyu sürmesi ile ter
deki tuz nedeniyle
elbisede beyaz lekeler oluþtururelbisede beyaz lekeler oluþturur..
3737
ÝÝdiyopadiyoptikatik hiperhidrozhiperhidroz
Aþýrý ayak terlemesi olan kiþilerAþýrý ayak terlemesi olan kiþiler; devamlýýslak; devamlýýs
çoraplarve lekeli ayakkabýlar ileyaþamak zorundaçoraplar ve lekeli ayakkabýlar ile yaþamak
orunda
kalýrlar.kalýrlar.
Bu durum ayrýca ayak kokusunun artmasýna nedenBu durum ayrýca ayak kokusunun artmasýna n
eden
olur.olur.
3838 3737
ÝÝdiyopadiyoptikatik hiperhidrozhiperhidroz
Aþýrý ayak terlemesi olan kiþilerAþýrý ayak terlemesi olan kiþiler; devamlýýslak; devamlýýs
çoraplarve lekeli ayakkabýlar ileyaþamak zorundaçoraplar ve lekeli ayakkabýlar ile yaþamak
orunda
kalýrlar.kalýrlar.
Bu durum ayrýca ayak kokusunun artmasýna nedenBu durum ayrýca ayak kokusunun artmasýna n
eden
olur.olur.
3838
3939
ÝÝdiyopadiyoptikatik hiperhidrozhiperhidroz
Aþýrý terleme kiþilerin sosyal yaþantýsýný, öðrenimini, iþAþýrý terleme kiþilerin sosyal ya
ikolojik durumunu etkiliyorsa tedavihayatýný, psikolojik durumunu etkiliyorsa tedavi
edilmelidir.edilmelidir.
Özellikle belli bölgelerde (eller, ayak, koltuk altý) olanÖzellikle belli bölgelerde (elle
r, ayak, koltuk altý) olan
aþýrý terlemeler kalýcý (aþýrý terlemeler kalýcý (sempatektomisempatektomi ) veyageçici ()
botoxbotox
enjeksiyonu,enjeksiyonu, iyontoforeziyontoforez)) yöntemlerle yok edilebiliryöntemle
rle yok edilebilir
4040
4141
DiðDier nedenlerðer nedenler
gastroözefagiyalgastroözefagiyal reflüreflü
temporaltemporal arteritarterit
diyabetesdiyabetes insipidusinsipidus
kronik yorgunlukkronik yorgunluk
sendromusendromu (%30(%30-40)40)
OrþiektomiOrþiektomi
sistemiksistemik mastositozmastositoz
gebelikgebelik
parotiroidektomiparotiroidektomi
boyunboyun diseksiyonudiseksiyonu
obstrüktifobstrüktif uykuuyku apnesiapnesi
kronikkronik eosinofilikeosinofilik
pnömonipnömoni
anstabianstabill anjinaanjina
anksiyeteanksiyete
4242
TanýTansal Yaklaþýmýsal Yaklaþým
Gece terlemesinin nedenleri geniþ bir listeGece terlemesinin nedenleri geniþ bir lis
te
oluþturmaktadýr.oluþturmaktadýr.
Hastalar iyi deðerlendirilmeli, maliyetiyüksek ve hastaHastalar iyi deðerlendirilmeli,
maliyeti yüksek ve hasta
için risk taþýyan taný yöntemleri kullanýlmamalýdýr.için risk taþýyan taný yöntemleri kulla
Tanýsal deðerlendirme zorunlu olmadýkça daraltýlmalýdýr.Tanýsal deðerlendirme zorunlu olmad
malýdýr.
AnamnezAnamnez, fizik muayene ve, fizik muayene ve laboratuvarlaboratuvar tetkik
leri.tetkikleri.
4343
Gece terlemesi
Tam kan, PPD, Akciðer grafisi, TSH
Negatif
HIV, ESR
Anti-reflü ilaç tedavisi
Negatif
Cevap yok
Her gece ateþ ataklarý var mý ?
Toraks ve Batýn BT, Kemik iliði biyopsisi
HayýrEvet
Kan kültürü
Negatif
Am Fam Physician 2003;67:1019-24. 4343
Gece terlemesi
Tam kan, PPD, Akciðer grafisi, TSH
Negatif
HIV, ESR
Anti-reflü ilaç tedavisi
Negatif
Cevap yok
Her gece ateþ ataklarý var mý ?
Toraks ve Batýn BT, Kemik iliði biyopsisi
HayýrEvet
Kan kültürü
Negatif
Am Fam Physician 2003;67:1019-24.
Gece terlemesi olan hastanýn klinik deðerlendirilmesi
Semptom ve bulgular Hareket tarzý
Ateþ, Tbc maruziyeti, HIV durumu veya risk faktörleri
Öksürük, kilo kaybý, immunsüpresyon
PPD, Akciðer grafisi, Tam kan, HIV testi, kan kültürü
Menopozal semptomlar HRT
Sert lenfadenopatiler (Akut veya subakut enfeksiyon
yokluðunda)
Lenf nodu biyopsisi
ÜSYE enfeksiyon varlýðýnda Tam kan, heterofil antikorlar veya anti-VCA
Diabetes Mellitus Nokturnal hipoglisemi
Obezite, gündüz aþýrý uyuma, horlama, uyku apnesi,
küçük orofarinks
Uyku çalýþmalarý
Mide yanmasý ve ekþimesi Anti-reflü tedavi
Sýcaða tahammülsüzlük,egzoftalmus, tremor gibi
hipertiroidi semptomlarý
Tiroid fonksiyon testleri
Labil hipertansiyon, paroksismal baþ aðrýsý veya
çarpýntý
24 saatlik idrarda katekolamin, metanefrin, radyolojik
görüntüleme
Flushing ataklarý, diyare, wheezing, hipotansiyon veya
ödem
Ýdrarda 5-HÝAA, radyolojik görüntüleme
Splinter hemoraji, Janeway lezyonlarý, Osler nodülü,
yeni baþlayan üfürüm
Kan kültürü, Ekokardiyografi
44
4444
Am Fam Physician 2003;67:1019-24
4545
SONUÇSONUÇ
Gece teGece trlemesi sýkerlemesi sýk
rastlanan biryakýnmadýr.rastlanan bir yakýnmadýr.
Gereksiz giriþim veGereksiz giriþim ve
uygulamalardanuygulamalardan
kaçýnýlmalý vemaliyetkaçýnýlmalý ve maliyet
etkin biryaklaþýmetkin bir yaklaþým
hedeflenmelidir.hedeflenmelidir.