LIFT, issue 60

Mar. 02, 2011

quizzes, conversations
& contests
through your cell phone
SMS092 963 910

Supporting
the soldiers
who
protected
our temple

គាំទក
្រ ងយោធា​
ដែល
​ការពារប្រាសាទ

How to appeal
to the
modern reader

តើតវូ្រ ធ្វយ
ើ ង៉ា ណា
ដើមប្ ី
បានអ្នកអានច្រន
ើ ?
 2

editor’s note

​នា ព
​​​ ល េ នេះដោ ​ យ​សារ​ក
ថៃ ​បាន​ព្រម​ពៀង​គ្នា​លើ​បទ​
​ ម្ពជា ុ ន ​ង ិ ​

News flashes
ឈប់បា ​ ញ់ម ​យ ួ នៅ ​ ត ​ប ំ ន់ព ​ ដ ​ំ្រ ន ែ ជ ​ ម្លោះ
​ជុំ​វិញ​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ ការ​គំរាម​
កំហែង​បង្ក​ឡើង​ដោយ​ភាគី​ថៃ​បាន​
ថយ​ចុះ ប៉ន ុ កា ​្តែ ល​ពព ​ី រី ប ​ស ​ី ប្តាហម ​៍ ន ុ ​
មាន​​បញ្ហា​មួយ​ចំនួន​បាន​បំភ័យ​ទៅ​
លើស ​ វុ ត្ថភា ិ ព​ទ ​ក ឹ ដ ​ ​ី និងប ​ ជា ្រ ជ ​ នខ្មរែ ។​
ដោយ​សារ​តប ​ែ ញ្ហាទា ​ ង ំ ន ​ េះ ប្រជា-​
ជន​កម្ពជា ុ ទ ​ ទា ូ ង ំ ប ​ ទ ្រ ស េ បា ​ ន​រប ួ រ​ម ួ គ ​ ​្នា ​
និង​គាំ​ទ្រ​នៅ​ពី​ក្រោយ​កង​ទ័ព​ដែល​
កំពង ុ កា
​ រ​ពារ​ពក ួ យ ​ ង ើ ។ ​ ក្នង ុ ប ​ ញ្ហាន ​ េះ
យើងម ​ ល ើ ឃ ​ ញ ើ អ ​ព ំ ទ ​ី ក ឹ ច ​ត ិ ប ​្ត ជា ្រ ជ ​ ន​
កម្ពុជា​ដែល​មាន​ការ​គាំ​ទ្រ​ទៅ​លើ​កង​
ព័ទ​ហើយបា ​ ន​ធា ​ នា​ថា ប្រាកឧ ​់ បត្ថម​្ភ
ផស្ ង េ ​ៗ​នង ឹ ​ទៅ​ដល់​កង​ទព
(ទំពរ័ ​ទី​១០)។ យើង​ក៏​និយាយ​ផង​
័ ​ជរួ ​មខ ុ ​ Some stories
ដែរ​ទៅ​អ្នក​និពន្ធ​វ័យ​ក្មេង​ដែល​កំពុង
ស្វង ែ រ​ក​សឡ ំ ង េ ថ ​ម​្មី យ ួ ​ដែលន ​ង ឹ ភ ​ ប ្ជា ​់
that stood TOP STORY
out last
The fight
ទៅ​នឹងអ្នក​អាន​​ជំនាន់​ក្រោយ​កម្ពុជា​

week
(ទំពរ័ ​១២​)។ យើង​សង ែ្វ ​យល់​អព ំ ​អ ី ី​្វ
ដែលព ​កួ គ ​ ក ​េ ព ំ ង ុ ធ ​ ន ​្វើ ង ិ ប ​ ក ្រ ត ួ ជា ​ ម ​យ ួ ​
នឹងប ​ ច្ចេក​វិទ្យា​ ទូរទស្សន៍​ និងអ
ទៀត​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​បែក​អារម្មណ។
​ ្វី​ដទៃ​
៍​ វីដេ in the for Libya
អូ TEDx បាន​មាន​នៅ​លើ​អីុន​ធឺ-​
ណិត​អស់​រយៈ​ពេល​ប្រហែល​មួយ​
Post At least 24 were gunned down in
Benghazi, Libya’s second city and
សប្តាហរ៍ ច ួ ម ​ ក​ហ ​ យ ើ ហើយប ​ ជា ្រ ជ ​ ន​
កម្ពុជា​មួយ​ចំនួនបាន​ធ្វើ​ការ​បញ្ចេញ​
hotbed of anti-Kadhafi opposition,
មតិ​យោបល់​។ ទសស្ នា facebook and on Al-Baida’s “day of anger” Thurs-
របស់​យើង​តាម​រយៈ facebook. day, according to HRW.
com/liftcambodia៕ A medical source at Benghazi’s Al-Jalaa
Hospital and the website of Quryna news-
paper close to Kadhafi’s reputedly pro- al-Abbar, has ordered an inquiry into the
reform son Seif al-Islam said Friday’s death violence focused on the east of the coun-
toll in the city was 24. try, an official in Tripoli told AFP, on condi-
Libya’s attorney general, Abdelrahman tion of anonymity.

Now that Cambodia

and Thailand
have agreed to a ceasefire on
the border area around Preah
Vihear, the threat posed by
Thailand has subsided, but for
the past few weeks, there have
been plenty of reasons to fear
for the safety of Cambodian ter-
ritory and people. A special envoy from UNESCO Bilateral trade between Cam- Olympic hero Sir Chris Hoy THE grounds around the
As often happens in times of arrived in the Kingdom today to bodia and Vietnam rose more christened the London 2012 ancient façade of the Bayon
trauma, people around the discuss the preservation of Preah than 37 percent last year, cycling track on Tuesday as the Temple came to life on Friday
country united to rally behind Vihear temple following deadly despite the two nations falling state-of-the-art velodrome and Saturday night with a two-
the troops defending us. In this clashes along the Thai-Cambo- short of a value target of US$2 became the first London Olym- day concert billed as Tribute to
issue we find out how people dian border. billion. pics venue to be completed. the Masters.
supported the soldiers, and who An official said the trip had Figures from Vietnam Embas- Hoy was joined for an early International recognition for
made sure t5he money made it been postponed for two weeks sy’s Trade Promotion Office in morning ride at the east Lon- the featured talents of Cambo-
to the front lines (page 10). to allow Cambodia to prepare Phnom Penh showed trade don venue by fellow Beijing dian 13-year-old soprano Bos-
We also talk to young writers for military observers. growth of 37.23 percent. medallists. bapanh attracted many artists.
searching for a new voice that
will connect with the next gen-
eration of Cambodian readers NATIONAL BUSINESS SPORT LIFESTYLE
(page 12). We find out what they
re doing to compete with tech-
nology, TV and other distractions
that their forbearers didn’t have
to compete with.
The TEDx videos have been
online for about a week, and our
constructive Cambodian has
some comments, and check out
our ever evolving face3book
page at facebook.com/liftcam-
bodia.
Cover photo: HENG CHIVOAN
Design: Ko Pxyo & COLIN MEYN

Senior writers: Kounila Keo, Tharum Bun, Tivea Koam, Dara Saoyuth, Sun Narin Writers: Kim Samath, Kaing Menghun, Tang Khyhay, Sothea Ines, Touch Yin Vannith, Tet Chann, Ngo Mengourng, Heim Suy Khemra, Ouk
Elita, Tong Soprach Chief photographer: Will Baxter Photographers: Sovan Philong, Neang Sokchea, Uy Neiseremony, Pha Lina, Tivea Koam Graphic art: Kopxyo Logo design: Andy Ball Assistant designer: Aim Valinda
Deputy editor of Khmer text: Pivoine Beang Deputy editor: Summer Walker Editor & designer: Colin Meyn CEO: Muon Ramady Publisher: Ross Dunkley Email: lift@phnompenhpost.com Telephone: 855 23 214 311
 3

60

បទយកការណ៍
Cover feature
Connecting
you and
the troops
10
ទំនាក់ទន
ំ ង
អ្នកនឹងកងទ័ព
១០

12 Who can save

Khmer literature?
តើអក
្ន ណាអាចជួយ
១២ សង្គះ្រោ អកស្ រសិលប្ ខ
៍ រែ្ម ?

weekly spots
ស្ប៉ត
Youth of
the week
4
៤
យុវជន

What’s 6 តើមានអ្វថ
ី ?ី្ម
new?2 ៦

8 LIFT
ថ្នាករ
់ ៀនLIFT Classroom
៨
អីម
ុ ល ែ ពី
កូរខា
េ៉ ងត្បងូ

14
១៤
Email from
South Korea

5 cool 16 ចំណាប់អារម្មណ៍
things ១៦ ទាំង ៥
 YOUTH
4

WEEK
presents
of the

Every week LIFT searches the Kingdom for a student or young pro-
fessional who is doing something extraordinary. They will receive
a $50 gift certificate from Boston Books. To nominate a Cambodian
youth you know, email lift@phnompenhpost.com.

IM RACHNA It’s magical. You

Reading started as
a hobby,
but 19-year-old Im Rachna’s pas-
sion for books became a potential
career as a writer, as she is now the
youngest member of the Khmer
Writer’s Association. The associa-
tion has helped shape her talent
She started writing in 2006 when
she was 14 and she finished a 100
plus page novel called Hatred is
love in only one month, but it has
not been published until now
because she preferred that her
published books should be ones
that have an educational value
will never know
into it. She is very proud of her
work because her writing has been
accepted and loved. In her point
why those little
of view, writing is a wonderful
thing that records and reflects real
letters in the
people’s lives. Once something has book made
you cry and
been written and published, peo-
ple read it, remember it and learn

with words and allowed her to
become familiar with a variety of
forms, including short stories,
novels and poems.
Rachna was born in Svay Rieng
province but moved to Phnom
Penh to continue her studies at
the Beltei International Institute
from the age of about nine. She
performed well in her studies,
especially Khmer literature, and
in 2008 was named the National
Khmer Literature Outstanding
Student ranked at number five
when she was in grade 12. After
she graduated, she was given a
scholarship to study law at the
Royal University of Law and Eco-
nomics and paid to study English
literature at Norton University.
Becoming an author was just a
coincidence, she said. The moti-
vation to become a writer was
reading. She said she loved read-
ing since she was small. Starting
with comics and then novels, she
gradually fell in love with the
beauty of writing. “It’s magical.
You will never know why those lit-
tle letters in the book made you
cry and sometimes laugh at the
same time,” she said.
She also added that well known
Cambodian author Mao Samnang
once told her: “You can write
because you read a lot.” Since she
had been reading for so long, she
decided to give writing a try. “If
they can do it, I too can do it too,”
she said.
sometimes
rather than a love story. from it. It gives them a better
Because she is a member of the choice for a better future. She says
Khmer Youth Writers Group, one
of her works, a novel called Mes-
that to be a success one must have
a dream and strive for it no matter laugh at the
sage Lak Sne, was selected to be
published in Love Diary, a collec-
how difficult it is as long as you
really want to achieve it.
same time.
tion of love stories, in 2008. In the future, Rachna want to
She has written many short sto- open her own restaurant, but she
ries, novels and poems that have will never lose her interest in writ-
not been published so far, but she ing. By Sok Eng.
plans to publish them when she
gets some free time from her stud-
ies. However, most of her works,
which have an education value or
are critical and call for a better
society, are available on her blog:
rainnamail.wordpress.com.
Her talent and commitment
made her a candidate for the Ship
for South East Asian Youth Pro-
gram 2010, and she also won an
award in a short drama contest on
climate change organised by the
Cambodian Center for Independ-
ent Media and the British Embas-
sy in 2009. She has also attended
several training courses such as
IYF (International Youth Fellow-
ship) World Camp Cambodia, the
People Health Development Asso-
ciation Conference dealing with
young people’s sexual relation-
ships, and the Cambodia Center
for Independent Media’s climate
change related writing course. She
is also an editor for La Reine mag-
azine in charge of the fashion and
Im Rachna loves going on
lifestyle sections. adventures, both in books
Rachna says writing is her main and in the real world. She
hopes that other people
interest and she puts a lot of effort will join her by reading
her stories SUPPLIED
 5

រចនា យុវនារីបចា
្រ ស
ំ ប្តាហន
៍ ះេ
សុខ អេង និង​កំណាព្យ​នៅ​កុង ្ន ​វិធី​​​មូយ​ដែល​មាន​ សិកសា ្ ​បង់​ថៃ​នៅ​សាកល​ ្ល វទិ យា ្ ល័យ​នរ័ តុន រើស​​បោះ​ពម ុ ្ព កាល​ព​ឆ ី ​ព ំ្នា ​ី ២០០៨ ​នៅ​កង ុ្ន ​
លក្ខខណ្ឌ​ជា​វជ ិ ​ជ ្ជា វី ៈ។ ក្នង
ុ ​ជនា ំ ញ​អក្សរ​សាស្រ​អ ្ត ង់​គស េ្ល ​។ សៀវ​ភៅ​ប្រលោម​លោក​មួយ​ដែល​​មាន​

ល​ចត
ដោយ​
ិ ​អា
្ត ន​សៀវ​ភៅ កញ្ញា អឹម
ចាប់ផ
ចំណង់​ចំណូ-
​ ម ើ្ត ចេ ​​ ញព

ុ ​រចនា​
​ ​ី

សិកសា
រចនា កើត​នៅក្នង
បាន​មក​រស់នៅ
្ ​ដោយ​សក
​ រា ​ ជ​ធានីភ
ិ សា
ុ ខ

្ ​នៅ​វទ
​ ត េ ​ស
​ព
ិ យា
្ត យ
​ំ្ន ញ
្វា ​រៀង​ ប៉ន
េ ដ
្ ស្ថានអ
​ ម ើ ប្ ប ​ី ន្ត​ការ​
​ ន្តរ​ជាតិ​​
ុ ែ​្ត
ថ្លង
ថ្លងែ ​អព ំ ​កា
ែ ​ថា វា​គន
ដន្យ​​ខណៈ​ដល
ី រ​កយ
្រា ត ​់ ជា​​
ែ នា
្លា ​ជា​​អ្នក​នព

​ ង​ចល
ែ​ រឿងកើតឡ
ូ ច ​តិ អា
ិ ន្ធ​ នាង​បាន​
​ ង
​្ត ន​សៀវ​ភៅ។
ើ ដោ ​ យ​ចៃ​
​
ឈ្មោះ​ថា​«​កណ
ផ្ត​ន
ំុ វូ ​រឿង​សហា េ្ន ​ជា​ចន
បច្ចុប្បន្ន​ នាង​បាន​សរសេរ​រឿង​ខី​្លៗ​
ំ ត់ហ ​ ត េ ស
ើ្រ ។
​ុ ហ
​
េ្ន ​៍ ដល ែ ប ​​ ម ្រ ល ​ូ ​

អាយុ​១៩​ឆ​ំ្នា បាន​កយ ្លា ​ជា​អក ្ន ន ​ព ិ ន្ធ​ ប៊ល ែ ធី​ចាប់តា ​ ង ំ ​ព​នា ី ង​អាយុ ​៩​ឆ។ ំ្នា នាង​​ នាង​ចល ូ ​ចត ិ ​អា
្ត ន​សៀវ​ភៅតា ​ ​ង ំ ពី​តច ូ ​។ ការ​ បលោ ្រ ម​លោក និង​កណា ំ ពយ្ ​ដល ែ ម ​ន ិ ​ទាន់​
ដោយ​ចដន្ ៃ​ យ​ ហើយ​ដល ែ ​ជា​អក ្ន ​ ពូកនៅ​ ែ​ កង ុ្ន ​ការ​សក ិ សា ្ ​ជា​ពស ិ ស េ ​ការ​សក ិ សា្ ​ អាន​សៀវ​ភៅ​តាង ំ ​ព​ីសៀវភៅ​កប ំ ង ែ្ល ​រហូត​ បាន​បោះ​ពម ុ ​នៅ ្ព ​ឡយ ើ ​ប៉ន ុ នាង​ ែ​្ត គង ្រោ ​នង ឹ ​
និពន្ធ​មាន​វយ ័ ​កង េ្ម ​ជា​ងគេ​បផ ំ តុ ​ អំព​អ ី កស្ រ​សាស​ខ ្ត្រ រែ្ម ​។ កាល​ព​ឆ ី ​២ ំ្នា ០០៨​ ដល់​សៀវ​ភៅ​ប្រលោម​លោក​ នាង​មាន​ បោះ​ពម ុ ​្ពសៀវ​ភៅ​ទាង ំ ​អស់​នោះ​នៅ​ពល េ ​
នៅ​កង ុ្ន ​សមាគមន​អក ្ន ​នព ិ ន្ធ​ខរែ្ម ​ ដល ែ ​នាង​រៀន​ថក ្នា ​ទ ់ ​១ ី ២ នាង​បាន​ទទួល​​ អារម្មណ​យ ៍ ល់​ខង ំ្លា ​កាន់​តែ​ខ្លាង ំ ​ឡង ើ ​ៗ​ទៅ​ ណា​ដល ែ ​នាង​មាន​ពល េ ​ទន ំ រេ ​ចន ើ្រ ​ព​កា ី រ​
ដែល​​ជា​កន្លង ែ ​ជយ ួ ​សល ំ ៀង​ ពាន់​រង្វាន​ជា ់ ​សស ិ ស្ ​ឆយ ើ្ន លំដាប់​ថក ្នា ​ជា់ តិ​​ លើ​​​ការ​នព ិ ន្ធស ​ ៀវ​ភៅ។ ​ នាង​បាន​ថង ែ្ល ​ថា​៖ «វា​ សិកសា ្ ​។ ទោះ​ប​ជា ី ​យង ៉ា ​ណា​ក​ដោ ៏ យ ការ​
ទេពកោសលយ្ ​​ក្នង ុ ​វជ ិ ​ជ ្ជា វី អ្នក​ ខាង​អក្សរ​សាស្រ​ខ ្ត រែ្ម ​ ដោយ​ជាប់​ចណា ំ ត់​ គឺ​ជា​មន្ត​អាគម​មយ ួ ​! អ្នក​មន ិ ​ដល ែ ​ដង ឹ ​ថា ហេតុ​ ងារ​ភាគ​ចន ើ្រ ​បផ ំ ត ុ ​របស់​នាង​ ដែល​​មាន​
និពន្ធ និង​អាច​ជយ ួ ​ឲយ្ ​នាង​​ ថ្នាកល ់ ខ េ ប
​ ។ ំ្រា បន្ទាបព ​់ ​កាី រ​បញ្ចប​កា ់ រ​សក ិ សា្ អ្វ​បា
ី ន​ជា​សៀវ​ភៅ​តច ូ ​ៗ​ទាង ំ ​នោះ​​​ធ្វ​ឲ ើ យ្ ​អក្ន ​ តម្លជា​ការ​ ៃ​​ អប់រ​ំ និង​ការ​រះិ គ ​ ន់ស ​ ម្រាបស ​់ ង្គម​
រៀន​អំពី​របៀប​សរសេរ​ នាង​បាន​ទទួលអា ​ ហារូបករណ៍នៅ ​ ​សាកល​ យំនង ិ ​ពល េ ​ខះ្ល ​សច ើ ​នៅ​ពល េ ​ជា​មយ ួ ​គ​»្នា ។ ល្អ​បស ្រ រើ ​ឡង ើ ​ គឺ​អាច​ចល ូ ​មល ើ ​បាន​តាម​
រឿង​ខ​ី្ល បលោ ្រ ម​លោក​ វិទយា
្ ល័យភូ ​​ មន ិ ន ​្ទ ត ី សា ិ ស្រ​្ត និងស ​ ដ េ ក ​្ឋ ច ិ ​្ច ន
​ង ិ ​ នាង​ក​បា ៏ ន​ថង ែ្ល ​បន្ថម ែ ​ថា នៅ​ពល េ ​ដល ែ ​ រយៈ blog rainnamail.wordpress.
com។
ទេពកោសល្យ​នង ិ ​ការ​បជ េ្ត ​្ញារបស់​នាង​
បាន​ធឲ ​ើ្វ យ្ នា​ ង​កយ ្លា ជា ​ ប ​ ក េ ជ ្ខ ន​ម្នាកសម ​​​់ ប ្រា ​់

ទៅថ្ងអ
ៃ នាគត ខ្ញច
ំុ ង់បក
ើ ភោជនីយដ្ឋាន កម្មវធ ិ ​ីយវុ វ័យ​អាសអ
នាង​ក​៏បាន​ទទួល​ពាន​រង្វាន​់ព​កា
ី៊ គ្នយ េ ​​៍ឆ្នា​ំ២០១០​។
ី រ​បក ្រ ត ួ ​
បជ ្រ ង ែ ​​ល្ខោន​ខៗ ី្ល ​មយ ួ ​ផង​ដរែ ​​ស្ត​ីព​កា ី រ​ប្រែ​
មួយ តម ែ ន
ិ បោះបង់ការតង ែ និពន្ធ បល ួ្រ ​អាកាស​ធាតុ​ ដល
មជ្ឈ​មណ្ឌ​ល​កម្ពជា ុ ​ដម
ែ ​រៀប​ច​ឡ
ើ ប្ ​​ីប្រពន ័ ​ផ
ំ ង
្ធ ស្ ព្វ​ផសា
ើ ​ដោយ​
្ យ​
ឯក​រាជ្យ​​និង​សន ្ថា ​ទត ូ ​អង់​គស េ្ល ​កាល​ព​ីឆំ​្នា
២០០៩។ ជាង​​នេះ​ទៅ​ទៀត នាង​បាន​ចល ូ ​
រួម​វគ្គ​បណ្តះុ ​បណ្តាល​មយ ួ ​ចន ំ ន ួ ។ ​
អ្នក​នពិ ន្ធល ​ ប្ ​​ជន​ ី ជាតិ​កម្ពជា ុ ​ម្នាក​ឈ ់ ះ្មោ ​ម៉ៅ រចនា​បាន​សរសេរ​ថា ការ​នព ិ ន្ធ​គ​ឺជា​
សំណាង បាន​បប ្រា ​់នាង​ថា៖ «​អក ្ន ​អាច​ ចំណាប់អា ​ រម្មណរ​៍ បស់នា ​ ង​ហើយនា ​ ង​បាន​
សរសេរ​បាន​ដោយ​សារ​អក ្ន ​អាន​ចន ើ្រ ​»។ ចំណាយ​កច ិ ខ ​្ច ត ិ ខ ​ប ​ំ ង ឹ្រ ប ​ ង ្រែ ជា ​ ច ​ ន ើ្រ នៅ ​ ក ​ង ុ្ន ​
ដោយ​សារ​តែ​នាង​ជា​អក ្ន ​អាន​ចន ើ្រ ​ នាង​ ការ​ងារ​នព ិ ន្ធ​នះេ ​ ហើយ​សមិទផ ្ធ ល​របស់​
បាន​សម្រេចច ​ត ិ ​សា្ត កល្បង​នព ិ ន្ធស ​ ៀវ​ភៅ។ ​ នាង​​នឹង​កត ើ ​ចញ េ ​ព​​កា ី រ​នព ិ ន្ធ​នះេ ​។ នាង​
នាង​បាន​ថង ែ្ល ​បន្ត​ថា៖ «​ពក ួ ​គ​េអាច​នព ិ ន្ធ​ មាន​អារម្មណ​៍មោទន​ភាព​ចពោ ំ ះ​ការ​ងារ​
បាន ខ្ញ​ក ំុ ​អា ៏ ច​នព ិ ន្ធបាន​ដរែ ​»។ របស់នា ​ ង​ពីព ​ ះ្រោ ​ការ​ងារ​របស់នា ​ ង​តវូ្រ បា ​ ន​
ដោយ​មាន​ការ​ជរំ ញ ុ ​ទក ឹ ​ចត ិ ​្តនោះ នាង​ គេ​សរសើរ​នង ិ ​គាំ​ទ។ ្រ​ ជា​គន ំ ត ិ ​ផល ្ទា ​រ់ បស់​
បាន​ចាប់​ផម ើ្ត ​ការ​នព ិ ន្ធ​កាល​ព​ឆ ី ​២ ំ្នា ០០៦ នាង​ការ​​និពន្ធគ ​ ជា ឺ ក ​ណ ំ ត់ត ​ ដ៏ ្រា​ អ ​ ស្ចារយ្ ម ​យ ួ ​​
នៅ​​ពេលដ ​ ល ែ នា ​ ង​មាន​អាយុ១ ​ ៤ឆ ​ ំ្នា ហើយ​ ដែលឆ ​ ះុ្ល ប ​ ញ្ចាង ំ ព ​ជ ​ី វី ត ិ ព ​ត ិ រ​បស់ម ​ នុសស្ យ ​ ង ើ ។ ​
នាង​បាន​បញ្ចប​់សៀវ​ភៅ​បលោ ្រ ម​លោក​ នៅ​ពល េ ​ដល ែ ​វា​តវូ្រ ​បាន​​និពន្ធ​នង ិ ​បោះ​ពម ុ ​្ព
ដែល​វង ែ ​មាន​ចន ំ ន ួ ​១០០​ទព ំ រ័ ​ ដល ែ ​មាន​ មិត​អ ្ត ក ្ន ​អាន​នង ិ ​អាន​សៀវ​ភៅ​នោះ​ ចងចាំ​
ចំណង​ជង ើ ​ថា «ស្អប​ព ់ ះ្រោ ​សឡា ្រ ញ់​» ក្នង ុ ​ ហើយ​នង ឹ ​រៀន​បទ​ពសោ ិ ធ​ព​ស ី ៀវ​ភៅ​នោះ​
រយៈ​ពល េ ត ​ មួ ែ​ យខ ​ ។ ែ​ ប៉ន ុ សៀវ​ ែ​្ត ភៅនោ ​ ះ​មន ិ ​ ដើមប្ ​ឲ ី យ្ ​ពក ួ ​គ​ច េ ះេ ​បង្កត ើ ​ជម្រស ើ ​ល​ប ្អ ស ្រ រើ ​
ទាន់បា​ ន​បោះ​ពម ុ នៅ ​្ព ឡ ​ យ ើ ទ ​ រ​េ ហូតម ​ ក​ដល់​ សម្រាប​អ ់ នាគត​។ ជា​ចង ុ ​បញ្ចប​់ នាង​បាន​
ឥឡូវ​នះេ ​ ព្រោះ​នាង​ចង់​ឲយ្ ​សៀវ​ភៅ​ដល ែ ថ្លង ែ ​ថា ដើមប្ ទ ​ី ទួលបា ​ ន​ជោគ​ជយ ័ យ ​ ង ើ ត ​ វូ្រ ​
បោះ​ពម ុ គ ​្ព ជា​ឺ ស ​ ៀវ​ភៅដែ ​​ លមា ​ ន​តម្លអប់ ៃ​ រ​ជា ​ំ ​ តែ​សម ្រ ល ើ ស ​ ម ្រ និ ៃ​ ងត ​ ស៊ូ ដោយ​មន ិ គ ​ត ិ ព ​ ​ី
ជាង​រឿង​សហា េ្ន ​។ ម្យ៉ាង​វញ ិ ​ទៀត ចាប់​តាង ំ ​ ការ​លបា ំ ក​ប្រសន ិ ប ​ អ ​ើ ក ្ន ព ​ត ិ ជា ​ ចង់ ​​ ស ​ ម្រេច​
ពី​​នាង​បាន​កយ ្លា ​​ជា​សមា​ជក ិ ​កម ុ្រ ​អក ្ន ​នព ិ ន្ធ​ គោល​ដៅ​នោះ​។ នា​ពល េ ​អនាគត​ រចនា
យុវវ័យ​ខរែ្ម ​ការ​ងារ​មយ ួ ​កង ុ្ន ​ចណោ ំ ម​ការ​ងារ​ ចង់​បក ើ ​ភោជនីយ​ដ្ឋាន​ផល ្ទា ​ខ ់ ន ួ្ល ​មយ ួ ប៉ន ុ ែ​្ត
របស់នា ​ ង​គ​ឺ សៀវ​ភៅប ​ លោ ្រ ម​លោកឈ្មោះ នាង​នង ឹ ម ​ន ិ បោ ​ ះ​បង់ច ​ ណា ំ ប់អា ​ រម្មណន ​៍ ៃ​ការ​
«Message លាក់ស ​ ហ ្នេ ​»៍ តវូ្រ ​បាន​ជស ើ្រ ​ និពន្ធ​សៀវ​ភៅ​នោះ​ទ​៕ េ PS

*taxes are indicative and subject to change without prior notice

 6

Q ី្វ ?ី្ម
តើ​មាន​អ​ថ
www.ovi.com by

What the free downloads on

ទូច យិនវាន់ណិត
ovi.com that you find cool? កាល​ពីមួយសប្តាហ៍​មុន ខ្ញុំ​បាន​ទៅខេត្ត​បាត់-
type “ovi” ដំបង ​ដើម្បីចូលរួមកម្មវិធី​​ផ្សព្វផ្សាយជា​​ចំហ​​
before your
answer SMS your
answer
ដែលមា ​ ន​ឈ្មោះថា ​ «សំឡង េ យុវវ័យ»​ របស់វ​ទ ិ យ្ ​ុ
+ name
Do you want to
be the winner 092 963 910 មួយ​ ដែល​បាន​ផ្សាយ​ផ្ទាល់​ជា​លើកទីម
ក្នុង​សាកលវិទ្យាល័យ​បាត់​ដំបង​ ​និងជា​ការ
​ ួយ​ នៅ​

this week? ផ្សាយ​ជា​លើកដ ​ ំបូងរបស់វិទ្យុនេះ។

email នៅ​ជិតខ
បានចូលរួមនៅក្នង
​ ្ញុំ​ គឺ​ជា​មិត្តរួមថ្នាក់ម្នាក់​របស់ខ្ញុំ ដែល
ុ កម្មវ​ធ
ិ នេ ​​ី ះ​ហើយយ ​ ង ើ ​គឺជា
​ ​
lift@phnompenhpost.com
អ្នកត ​ ណា
ំ ង​យវុ ជនមក​ពរា ី ជធានីភព ​្នំ ញ េ ​និងជា​
និស្សិត​​​ក្នុង​ជំនាញ​ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​។
Send us an SMS or email to enter នៅមួយ​ថ្ងៃ​មុន​កម្ម​វិធី​នេះ​បើក ខ្ញុំបានស្នាក់
our weekly drawing for a chance នៅក្នុងសាកលវិទ្យា​ល័យ​បាត់ដំបង​ ហើយ​
to win a free Nokia phone! Winners
will be notified by SMS or email and ខ្ញុំបាន​​ជួបនិស្សិត​មួយចំនួន​ដែលបានសិក្សា​
published in Lift.* ជំនាញ​កសិកម្ម​។ ពួកគេ​រាក់ទាក់​ និងចេះ​ជួយ​
This could be you ធុរៈ​គ្នា​ តាំង​ពីពេលដែលខ្ញុំ បានជួបព ​ ួក​គេ​តាំង​
with you name and
send a SMS or emaildow
the name of a free nload on ovi.com ពី​លើកទីមួយម ​ ក​ម្លេ៉ះ ហើយ​ពួក​គេនិយាយ​មក​
ខ្ញុំ​រាក់ទាក់ដូច​ខ្ញុំជាមិត្តភក្តិចាស់របស់ពួកគេ
Create your ovi email អ៊ីចឹងដែរ។
& check out free stuff from ovi store កម្ម​វិធី​ផ្សាយ​ជាចំហ ​ដែលមាន​ឈ្មោះថា
«សំឡេង​យុវវ័យ​» គឺ​ជា​កម្មវិធី​ពិសេស​មួយ​
ដែល​ត្រូវ​បាន​រៀប​ចំ​ឡើង​​ ​ក្រោម​ការសហការ​
រវាង​​អង្គការ​ ABC International in Cam-
Download games and bodia ជាមួយនឹង​វិទ្យុចំការ​ចេក​​ FM 92.70
much more for free MHz ក្រោយ​ពីពួក​គេ​បាន​បង្កើត​កម្ម​វិធី​​​មួយ​ យើងពិតជាមានការកោតសរសើរពួក
from Ovi store ឈ្មោះ​ថា «​ពន្លឺ​មូល​ដ្ឋាន»។
if you’re a Nokia user. ពិតណា
កម្មវធ
​ ស់​ខ្ញមា
ិ ី និងអ ​ក
​ុំ ន​មោទនភាព​ចពោ
្ន រៀប​ចក ​ំ ម្មវ​ធិ ​ី ដែលមាន​គន
ំ ះ​​អ្នកផលិត
ំ តិ ដ
​ល៏ ​្អ
គេដែលពួកគេអាចដំណើរការកម្មវិធី
* Weekly winners will be randomly selected from all entrants who send a
SMS or email with an actual free download from Ovi Store, along with their ក្នុង​ការ​បង្កើតកម្ម​វិធីផ្សាយ​ជាចំហ​​នៅក្នុង
name. Winners are required to provide a valid address and photo for publica-
tion in Lift. If the winner fails to meet these requirements a new winner may
សាកលវិទ្យាល័យបាត់ដំបង​នេះ​ ហើយ​ដែល
be selected. 4 weekly winners will be selected, and entered into a drawing, មាន​និស្សិត​ជាង​ ៣០០ ​នាក់​បាន​ចូល​រួម​។
to be held live during the last week of March, for two free Nokia phones. Only
two entrants will win a phone, with one contestant eligible to win one prize. និស្សិត​ចូល​រួមទាំងអស់​នោះ​ អាច​សួរសំណួរ​​
ដោយផ្ទាល់ទៅ​វាគ្មិន​ ហើយទស្សនិក​ជន​ដទៃ​ ភាគច្រើន​បំផុត គឺ​ជា​កម្ម​និយាយ​ឆ្លើយ​ឆ្លង​គ្នា ខ្ញុំបាន​ស្គាល់​នៅក្នុង​ខេត្តបាត់​ដំបង​។ អ្នកនាង

092 963 910 ទៀត​​អាចទូរស័ពច

តែ​ទោះ​បជា
្ទ​ ូល​​ក្នុងកម្មវ​ិធី​នេះ​បាន​។
​ី យ៉ាងក៏ដោយ កម្មវ​ធ
នេះ​ មើលទៅ​ហាក់​បីដូច​ជា​​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​រលូន​
ណាស់ណា ​ នោ ​ ះទេ​ពីព្រោះថា ​ អ្ន
ិ ផ

​​​​ កធ
​ី សា្ យ​ជាច

​ ប
​ហ

្វើ ទ​បង្ហាញ​
ំ ​
និង​ចាក់​បទ​​ចម្រៀង​សម្រាប់កម្សាន្តប៉ុណ្ណោះ។
ជាង​នេះ​ទៀត បន្ទាប់​ពី​​ចប់​កម្ម​វិធីនោះ​ ខ្ញុំ​
បាននិយាយ​ទៅកាន់លោ
Roth) ប្រធាន​ក្រុមរបស់​អង្គការ ABC Inter-
​ ក​រ័ត្ន នាតា (Nheata
បាន​បប ្រា ខ
់ ថា ​្ញុំ ៖ «ខ្ញម
ក្នុងកម្មវ​ិធី​បែប​នេះ​មុនម
សម្រាប់​ខ្ញុំ​។ ខ្ញុំ​គ្រានត
វិធីជជែក​តាម​ទូរស័ព្ទ​ ហើយដែល​មាន​វាគ្មិន​
ុំ ន ិ ដ ​ លែ ឡ ​ ង ើ ធ
​ ក​ទេ​ វា​ហាក់បដ
​ ប
្វើ ទ​បង្ហាញ

់​ ែ​ធ្លាប់និយាយនៅ​ក្នុង​កម្ម​
​ ​
ី​ ូច​ជា​ថ្មី​

ហាក់បដ ​ី ច
ូ ជា
​ មាន​អារម្មណភ ​៍ តិ ភ័យប ​ ន្តច ិ ​ដោយ​ national in Cambodia។​លោក​បាន​​ប្រាបខ ់​ ្ញុំ​ កិត្តិយស​ចែក​រំលែក​បទ​ពិសោធនៅ​ក្នុង​ការ​
mobile Nokia សារ​ពួក​គេប្រឈម​មុខនឹង​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​ ថា វា​គ​ជា ឺ ក ​ ម្ម​វិធ​វី ិទ្យ​ព
ុ សិ េស​មយ ួ ពី​​ ​ព្រោះ​ថា ​កម្ម​ ជជែក​នោះ​ ហើយ​បន្ទាប់មក​ចាក់បទចម្រៀង​
review C6-01 ហើយ​កម្មវិធីផ្សាយ​ជា​ចំហ​នេះ គឺថ្មី​ចំពោះពួក
គាត់​ ដូច្នេះពួក​គាត់ប្រឈមមុខ​​នឹង​មនុស្ស​ជា​
វិធី​នេះ​មាន​ទម្រង់​ល្អ​បំផុត​។ លោក​បាន​បន្ថែម​
ថា​ កម្ម​វិធីនេះផ្សាយ​​រយៈ​ពេល​ពី​ម៉ោង​រៀង​
ប៉ុន្តែ​កម្ម​វិធី​សំឡេង​យុវវ័យ​​នេះ​ មិន​ដូច​កម្ម​វិធី​
ទាំង​នោះ​ទេ​។
ច្រើន​​នៅជុំ​វិញ​។ ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត​ ប្រព័ន្ធ​បច្ចេក​ រាល់ថសុ ្ងៃ​ កពី ្រ​ ម៉ោង​១០ ព្រក ឹ ដ​ ល់ ១ ​ ២ថ ​ ត្រ
្ងៃ​ ង​់ អ្នក​នាងបាន​សង្កត់​ធ្ងន់​ថា​ កម្ម​វិធី​សំឡេង​
ទេស​មាន​ភាព​រអាក់រ​អួល​ខ្លះ​ៗ​។ ហើយ​មាន​​វាគ្មិន​​កិត្តិយស​ជា​ច្រើន និង​យុវវ័យ​​ យុវវ័យ ​ចង់​ឲ្យ​យុវវ័យ​​បង្ហាញ​អំពី​អ្វីដែលពួក​
ទោះ​បី​ជា​វា​មាន​បញ្ហាប ​ ន្តិចប ​ ន្តួចក៏ ​​ ដោយ​ ខ្ញុំ​ ដើម្បី​ពិភាក្សា​អំពីបញ្ហាយ ​ ុវវ័យ​ផងដែរ។ គេគិត​​ចំពោះ​សង្គម ហើយ​ពួក​គេអាច​រៀន​ និង​
នៅ​តែ​និយាយ​ថា កម្ម​វិធីនេះ​​គឺ​ជា​កម្ម​វិធិ​វិទ្យុ​ បន្ទាបព ​់ ខ ​ី ​បា
្ញុំ ន​ជជែកជា ​ ម ​យ
ួ ប្រ
​​ ធាន​កម ្រុ របស់​ ទទួល​ព័តមា ៌​ នសំខាន់​ៗ​ដោយ​សេរី​។
Look: ចម្លែក​មួយ​​ ខណៈ​ដែល​ខ្ញុំ​ជា​អ្នក​ចូលចិត្ត​ អង្គការ ABC International in Cambodia កម្មវធ ិ ​ី «​សឡ ំ ង េ យ ​ វុ វ័យ»​ ម ​និ មាន​
​​​ នយ ័ ថា ​ អ្នក​
You don’t think I
by

look cool? Well, I do if ស្តាប់កម្ម​វិធីវិទ្យុ​​ជា​​ច្រើន​​ ហើយ​ ខ្ញុំ​មិន​ដែល​ ខ្ញុំ​បានទូរស័ពទៅ ្ទ​ ​អ្នក​នាង​ យឹម សៅយ៉ា ដែល​ ធ្វើបទ​បង្ហាញ​តែង​តែ​​និយាយ​ទៅកាន់​វាគ្មិនកិត​្តិ
Tiv

I have a Nokia C6-01, a a K ឮមាន​កម្ម​វិធី​វិទ្យុ​​បែប​នេះ ពី​ព្រោះ​​​កម្ម​វិធី​ ជា​អក ្ន ធ

​ ប ​្វើ ទ​បង្ហាញ​និងអ្ន ​​ កអា
​ ន​ពត ័ មា
​៌ ន​ដែល យស​ ហើយ​បន្ទាប់មក​និយាយ​​ទៅកាន់យ ​ ុវវ័យ​
e

new, slim, phone that fits oam

in my palm and is easy to use
with one or two hands.
Features:
With Nokia Ovi, I can download
any applications and chat with
all my friends. Moreover, I can
update real time with easier ap-
plications: Facebook and Twitter
on my phone and when I am
boring, I can entertain myself
with Youtube or Nat Geo or
search what is happening in the
world with CNN shortcut.
Value:
If I had enough money, I would
not wait to buy this beautiful
touch screen phone with clear
and high resolution making the
PAID ADVERTISEMENT
នោះ​ទេ។ ពួកគេមាន​ទម្រង់​ច្បាស់​លាស់​ អ្វី​
ដែលត្រវូ ធ ​ ដ ​្វើ ម ើ ប្ ឲ
​ី យ្ ទាន់​ម៉ោង​កង ្នុ កា
​ រផ្សាយ​​ពួក​
គេ​ចែក​ជា​ផ្នែក​ជា​ច្រើន។ ​​
លោក រ័ត្ន នាតា បាន​ថ្លែ​ង​ថា លោក​​មាន​
មោទនភាព​ចំពោះ​សហការី​របស់លោក​​នៅ​
ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង ពីព្រោះ​ថា ​កម្មវធី​នេះ​
អាចបង្កើត​ឡើងបាន ​គឺ​ដោយ​សារ​តែ​ឆន្ទៈ​ដ៏​ល្អ​
I can update ap- របស់​ពួក​គេ​ បើទោះ​បី​ជា​ពួកគេមិន​​​ទទួល​បាន​
plications in real
គ្រឿង​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ ឬ​ការ​គំាទ្រ​ណា​មួយ​ពី​រដ្ឋា​
time much easier ភិបាលក៏​ដោយ ពួក​គេ​ស្ម័គ្រ​ចិត្ត​ជួយ​ប្រជា​ជន​
របស់ពួកគេ​​ដោយ​ប្រមែល​ប្រមូល​​យុវវ័យ​ស្ម័គ្រ​
ចិត​​្ត និងអង្គការ​ករ្រៅ ដ្ឋាភ ​ បា
ិ លនានា​នៅក្នង ុ ខេត​្ត
picture and video look stunning
នេះ​ហើយព ​ យា្ យាម​អស់ព ​ស​ី មត្ថភា ​ ពក្នង ុ ការ​ធ​្វើ
with its 8 mega pixels to make
my life as a student and writer ឲ្យ​កម្ម​វិធី​នេះ​ដំណើរ​ការ​ទៅ​បាន​​។ យើង​ពិត​ជា​
easier. So what are you waiting
for if you can afford it?
មាន​ការ​កោត​សរសើរ​ពួកគេ​​ដែលពួកគេ​អាច​
ដំណើរ​ការ​កម្ម​វិធី​នេះ​ទៅបាន​​ដោយខ្លួន​ឯង​ក្នុង​
រយៈ​ពេល​យូរ​​​អង្វែង»​ ៕ PS
 What’s new
7

Touch Yin Vannith listens in to a new radio show, out

of Battambang, that is all about issues related to youth
Comment on this review, or recommend a place we should
review in the future, at facebook.com/liftcambodia

O
ne week ago, I went to Battambang prov-
ince to join in an open broadcast on the
Youth Voice radio programme that was
broadcast live in Battambang University.
Apart from me, one of my classmates also partici-
pated in this event as we were the representatives for
youth from Phnom Penh and media students.
Before this event came up, I had been in UBB and
had met some students studying agriculture. They
had potential, were helpful and friendly when I met
they can learn and get crucial information freely.
The Youth Voice show does not always talk to guest speakers
and then talk to youth only. They have a precise format and they
divide their air time into diverse sections.
Nheata Roth added that he is proud of his co-workers at Bat-
tambang as the programme they work very hard to make the
show a success. Although they do not get any incentives or any
support from NGOs, they still volunteer to make this programme
sustainable.
“We have just been providing them with technical training
and equipment as long as they need. We really appreciate the
fact that they can pursue this programme by themselves in the
long term,” Nheata added.
He will organise similar programmes in other provinces if he
can get more funds and the result of the evaluation in Battam-
bang turn out well.

I was proud to be
part of the programme
and work with the event
organisers who created
the open broadcast

them for the first time and they talked to me like I

was an old friend.
The open broadcast Youth Voice programme is a
unique radio show organised in cooperation between
ABC International in Cambodia and FM 92.70 MHz
Cham Kar Chek Radio. They also have a talk back
show called Light of the Region.
I was proud to be part of the programme and work
with the event organisers who created the open
broadcast in Battambang University where more
than 300 students participated. All of them could ask
questions directly to the guest speakers and other
audience members could call in.
However, at this open broadcast the presenters
looked a little nervous because the open broadcast
format was new for them and they had to deal with
many people around and the technical systems had
some problems.
Despite these problems, I thought that it was a
strange radio programme because I am obsessed
with listening to the radio. But I had never heard a
radio program where they spend one hour talking
and something play music.
After the event finished, I talked to the team lead-
er from ABC International in Cambodia, Nheata
Roth. He told me that it was a unique radio pro-
gramme using the best format.
This show is broadcast for two hours every Friday
from 10am till 12pm and has many guest speakers
and youth discussing youth issues.
After I talked to the ABC team leader, I called young
female presenter and news reader Yim Saoya, who I
knew when I was in Battambang. She also told me
that she had never presented this type of programme
and that is was strange for her. She used to present
a talk show and said that was fun. Sometimes she
just says something and the guest speaker shares
their experiences.
But she said the Youth Voice programme wants
young people to say what they think about society and
8

WinWinprizes,
prizes, have
have fun,
know the
know the news

Can you spot five

things that have
been changed in
these photos?

changed
original

Give up? You can go to facebook.com/liftcambodia to see the answers to this go to facebook.
com/liftcambodia
week’s “What’s the difference?” We still suggest figuring it would yourself, of course. for the answers to
classroom
 9

Match the politician

with the statement
they said, and stood

Surya Subedi
A behind, last week

1 We are not scared of the SRP and HRP merger.

I know the vision of both parties’ leaders is not the
same,
B Cheam Yeap
2 In merging the parties, the first step requires us
to have confidence in each other,

C 3 Our constitution has prohibited the use of

chemical, nuclear, biological, and radioactive
Mu Sochua weapons, but we have prepared this sub-decree
as an addition,

4 One of the messages that I have been trying

to convey for some time is to accelerate the proc-
D Phay Siphan.
ess of reform and the democratization process,

CELLULAR
This week’s free subscription to the Phnom Penh
Post, for sending the first SMS with the correct
answers the news quiz, was
INCHCAPE Shipping Services.
Winners must send a photo by email or Facebook

NEWS QUIZ
before receiving a prize, so we can know you are
you, and everyone else can see how smart you
are. Send your answers quick! Six months of the
new Phnom Penh Post Khmer are waiting for you!

1 2 3
What type of weapon, the use of
which is against international laws,
have both Cambodia and Thailand
claimed was used by the other side,
and is now being investigated?
A. grenades
Pan Chantha, a former senior
lawmaker in the Fincinpec Party,
has announced no confidence in the
party and will defect to what other
political party
A. Cambodian People’s Party
What long-planned organisation
received a license to operate in Cam-
bodia at a ceremony held earlier
this week?
A. Pro Baseball League
B. Amusement park authority
B. rockets B. Norodom Rannharidhh Party C. Cambodian stock exchange
C. heat seeking missiles C. Sam Rainsy Party D. Association of opposition-
D. cluster bombs D. Human Rights Party aligned news outlets

4 Cambodia saw a 50 percent rise,

year on year, in exports to Vietnam
in 2010, as compared to 2009. How
did this compare to the increase
trade officials had hoped for?
A. higher
5 A 77-year-old fortune teller was
charged with commiting what crime
in Banteay Meanchey province last
week, according to the police who
arrested him?
A. rape
B. lower B. forgery
C. exactly the same C. extortion
D. there were no expectations D. theft

* The first person to send the correct

answers, along with their name, to
092963910 will win a six-month subscrip-

SMS: 092
with
963 910 tion to the Phnom Penh Post, dependant
on their sending us their mailing ad-
dress. They will be notified by SMS on
the Wednesday of the contest. Other

YOUR NAME: contestants will not receive notification,

unless they would otherwise be eligible
to win but have made an error in the

1A 2A 3A 4A 5A format of their entry. The correct answers

will be posted on our Facebook site
at www.facebook.com/liftcambodia on
Thursday each week. In the case of a
repeat winner, the next valid and correct
SMS will be deemed that week’s winner.
Further questions can be sent to
lift@phnompenhpost.com/lift
10

How did you support the

troops? Were you worried?

THE MEN បម
្រ ល
ូ មូលនិធិ facebook.com/liftcambodia

IN THE MIRE ជួយអ្នកការពារជាតិ

គឹម សំអាត និងស៊ន
ុ ណារិន ណាស់ថ ​ វិកា​និងស ​ ម្ភារបា ​ ន​ចក ែ ជ ​ន ូ ដ ​ ល់​ បម ្រ ល ូ ​ថវិកា​ជយ ួ ​កង​ទព ័ ​នៅ​បសា ្រា ទ​
កង​ទ័ព​ តែ​មិន​មែន​លុយ​ទាំង​អស់​ ព្រះវិ​ហារ​។ រហូត​មក​ដល់​ថទ ៃ្ង ​ី ២៤​ ខែ​

លោក
​ឆេ ង​​​ នោះបា​នទៅដ​លទ ់ ។ ​េ លោក​មាន​បសា ្រ ​​ កុមៈ្ភ ​ ទូរ​ទស្សន៍​បាយ័ន​ប្រមូល​បាន​
សារ៉ាន់ ​ សន៍ថា ​ ៖​ «​វាគ្មានត ​ ម្លា​ភាព​ទេ ព ​ក ួ គេអា ​ ច​ បហ ្រ ល ែ ​១ ១៧​០ ០០០​ ដុលរ្លា ។​
អា យុ ​ កិប​កង េ ​លយ ុ ​ខះ្ល »​។ លោក​ទិត​ ថាវរិ​ទ្ធ អគ្គ​នាយ​ករ​ង​ទូ​រ​
៤៦​ ឆ្នាំ ​ជា​មនី​្តកា ្រ រិយា​ល័យប​ណះុ្ត នៅទីកង ុ្រ ភ្នព ំ ញ េ តាមសង្កាតខ ់ ះ្ល ក៏ ទស្សន៍​បាយ័ន​បាន​ឲយ្ ​ដង ឹ ថា​ទរូ ទស្សន៍​
បណ្តាល​ជនា ំ ញ​វជ ិ ​ជ ្ជា វី ៈ​នក ៃ​ ស ្រ ង ួ ​​អប់រំ​ មានការប្រមល ូ ថវិកា​នង ិ គ្រឿងបរិភោគ បាយ័នបា ​ ន​យក​ថវិកា​និងស ​ ម្ភារទៅចែក​
យុវជន​ និង​កឡា ី ​បាន​ចល ូ ​រម ួ ​ចណ ំ ក ែ ​ ផស្ ង េ ៗពីបជា ្រ ជនដោយចក ែ ជូនបជា ្រ ជួន​កង​ទព ័ ​ដោយ​ផល ្ទា ់ ​តាង ំ ​ពថ ី ទ ៃ្ង ​ី៧
ថវិកា​សម្រាប​ទ ់ ទ ្រ ង ្រ ​ប ់ សា ្រា ​ទព្រះវិហារ​ ជននូវក្រដាសមួយសន្លក ឹ អំពកា ី រចូលរួម ហើ​យទូរទសស្ ន៍​បាយ័ន​ ក៏​បាន​ផត ិ្ត ​យក​
បួន​ដង​មក​​ហើយ​ គឺ​នៅ​​ឯផ្ទះ​ផង ​នង ិ ​ វិភាគទានជួយកងទ័ព។ មនស ី្ត្រ ង្កាត់ រូបភាព​ទាង ំ នោះចា​ក់ផសា ្ ​យផ​ងដរែ ​។
កន្លែង​ធើកា ្វ រ​ផង។​ លោក​បាន​ប្រាប់​ បានសុឲ ំ យ្ បជា ្រ ជនបរិចគ ្ចា ជាថវិកា និង លោក​ ប៉ល ុ ​វប ិ ូ ​អក ្ន គ្រប​់គង ្រ ​ទទៅ ូ ​
ឲយ្ ដឹង​ពម ី ល ូ ​ហត េ ​ុដល ែ ​លោក​បរិចគ ្ចា ​ គឿ្រ ងឩបភោគផស្ ង េ ៗ។ របស់​ទរូ ទសស្ ន៍ស ​ ី៊ ​ធី ​អន ុិ ​បាន​ឲយ្ ដឹ​ងថា​
​ថវិ​កា​របស់​​លោក ​គដោ ឺ យសា​រ​ធតា ើ្វ ម​ លោក ផាន់ រស្មី ប្រជាពលរដ្ឋមក ្នា ់ ក្រម ុ ​ការ​ងារ​របស់ ​លោក​បាន​យក​ថវិកា​
មិត្ត​រួម​ការ​ងារ​ និង​អ្នក​ជិត​ខាង​របស់​ ដែលរស់នៅសង្កាតអ ់ រូ ឫស្សបា ី នឲ្យដឹង ទៅ​ចក ែ ជ ​ន ូ ក ​ ង​ទព ័ ដោ ​ យ​ផល ្ទា តា ​់ ង ំ ព ​ថ ី ៃ​្ង
លោក។​ ថា លោកបានចូលរួមជាគឿ្រ ងឧបភោគ ទី​២៦​ខែ​កុមៈ្ភ ​​ដោយ​ពនយ្ ល់​ថា ​គាត់បា​ន
លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា​៖​ បរិភោគពីពះ្រោ លោកគិតថាវាអាចទៅដ បែង​ចក ែ ​ថវិកា​ដោយ​ឲយ្ ​យទ ុ ​ជ ្ធ ន​ពលី​ជវី ិ​
«គ្មាន​នរណា​បង្ខំ​ខំទ ុ្ញ េ ​បុន ៉ ែ​្តខ្ញំត ុ ូវ្រ ​តែ​ ល់ដក ៃ ងទ័ព។ តចំន​ួន ២៥០០​ដល ុ រ្លា ​ម្នាកៗ ់ ​ ហើយ​
បរិចគ ្ចា ព ​ព ី ះ្រោ ប ​ ស ្រ ន ិ ប ​ ខ ​ើ ម ំុ្ញ ន ិ ច ​ល ូ រ​ម ួ ទ ​ េ លោក​បាន​បញ្ជាក​ថា ់ ​៖​«ខ្ញ​ម ំុ ន ិ ​ចង់​ឲយ្ ​ ថវិកា​ដល ែ ​នៅ​សល់​យក​ទៅ​ទញ ិ ​គឿ្រ ង​
នោះខ្ញជា ំុ ​មនុសស្ ​ចម្លក ែ ​កង ុ្ន ​ចណោ ំ ម​អក ្ន ​ ជាលុយទ ​ េព ​ ះ្រោ ខ្លាច​គទ ​េ ក ុ ស ​ ម្រាបខ ​់ ន ួ្ល ​ ឧ​បភោគ ​នង ិ ​សម្ភារ​បប ើ្រ ស ្រា ​ផ ់ ស្ ង េ ៗ​។
ដទៃ​ដែល​បាន​បរិចគ ្ចា »​។ លោក​បន្ថម ែ ​ ឯង​ មិន​យកទៅ​ឲយ្ កង​ទព ័ ​។ ឥឡូ​វនេះ លោក​បន្ថម ែ ​ថា ​បជា ្រ ជ​នដែ​លចង់​ចល ូ ​
ថា ​លោក​មិន​មាន​ការ​ពួយ ្រ ​បារម្ភ​ទេ​ ខ្ញំ​ុមាន​ការ​ធុញ​ទ្រាន់​នឹង​ការ​ប្រមូល​ រួមច​ណ ំ ក ែ ​គាត់ត ​ វូ្រ ត ​ យ ែ ក​មក​ផល ្ទា ដ ​់ ល់​
ដោយ​ពន្យល់​ថា ​បស ្រ ន ិ ​ប​ព ើ ក ួ ​គ​ម េ ន ិ ​ឲយ្ ​ ថវិកា»។​សកម្ម​ភាព​បម ្រ ល ូ ​ថវិកា​កបា ៏ ន​ ស៊ី ​ធី ​អន ិ៊ ​ ហើយ​សី៊ ​ធី ​អន ុិ ​នង ឹ ​ចញ េ ​ជា​
ថ​វិកាទាំ​ងអស់នោះទៅ​កងទ័ព​ ពួក​​ កើត​ឡង ើ ​នៅ​តាម​ស្ថាបន ័ ​អប់រ​ំនានា។​ វិកយ្ក ​បត្រ​សម្រាប​ព ់ ក ួ ​គ។ េ ​
គេបព ្រ ត ឹ្រ ​្តបាប​ ដូច​ពះ្រ ពុទ​្ធបាន​លក ើ ​ សាកល​វទ ិ យា ្ ល័យ​ភម ូ ន ិ ​ភ ្ទ ព ំ្ន ញ េ ​តង ែ ​តែ​ លោក​បាន​បញ្ជាក​់៖​«នេះអា​ចធានា​
ឡើង​ថា ​«ធ្វល ើ ​បា ្អ ន​ល្អ ​ធអា ​្វើ កក ្រ ​បា ់ ន​ រៀប​ចំមូល​និធិ​នះេ ​ដោយ​លោក​ពន់​ ពីភាព​តម ឹ្រ ​តវូ្រ ​កង ុ្ន ​ការ​ប្រមល ូ ​ថវិកា​។
អាកក ្រ »់ ​។ ឆាយ​ បធា ្រ ន​ការិយា​លយ ័ ​សក ិ សា ្ ​បាន​ គណៈ​កម្ម​ការ​ចម្រះុ ​នង ឹ ​ចក ែ ​ជន ូ ​តណា ំ ង​
លោក​បាន​បន្តថា ​ ថ ​ វិកានោ ​ ះ​អាច​បាត់​ មាន​បសា ្រ សន៍ថា ​ ម ​ន ិ មា ​ ន​សមា​ជក ិ រ​ដ្ឋា​ គ្រសា ួ រ​យទ ុ ​ជ្ធ ន​ដល ែ ​បាត់​បង់​ជវី ត ិ ​ និង​
ឬមិនបា ​ ត់​អាស្រយ ័ ល ​ អ ​ើ ក ្ន ប ​ ម ្រ ល ូ ​ថា​ត​ើ ភិបា​លណាប្រាបឲ ់ យ្ ​មាន​ការ​បង្កត ើ ​ជា ចែកស ​ ម្ភារទៅ ​ ក​ងទ័ពនៅ ​ ពេល ​ ដែលក ​ ង​
គេ​ជា​មនុសស្ ​សះ្មោ ត្រ​ង់ ឬយ៉ា​ងណា។​ មូល​នធ ិ ​អ ិ ង្គាស​ថវិ​កានេះទេ​ ប៉​ន ុ លោ ែ្ត ក​ ទ័ព​ជប ួ ​ជគ ំុ ្នា ​នង ិ ​មាន​ការ​ផសា ្ យ​តាម​ទរូ ​
ទោះបី​ជាយ៉ា​ងណា​លោក​ប្រាប់​ថា៖​ គ្រូ ​អក ្ន ​គផ ូ្រ ល ្ទា មា ់ ​នឆន្ទៈ​កង ុ្ន ​ការ​បង្កត ើ ​ ទសស្ ន៍ទ ​ ៀត​ផង​។ លោក​មាន​បសា ្រ សន៍​
«លុយ​ទាំង​នោះអា​ចជួយ​កង​ទ័ព​ជា​ ជាមូ​លនិ​ធ​ន ិ ះេ ។​ ថា​៖«ទាំងអ ​ ស់ន ​ ះេ ប ​ ង្ហាញព ​ត ​ី ម្លា​ភាព​កង ុ្ន ​
អាហារ​និង​​សម្ភារៈ​បប ើ្រ ស់ ្រា​ ផស្ ង េ ៗ​»។ លោក​មាន​បសា ្រ សន៍ថា ​ ៖​«យើងមា ​ ន​ ការ​ចក ែ ​ទៅ​ដល់​កង​ទព ័ ​ដោយ​គន ្មា ​ការ​
ចាប់​តាង ំ ​ព​ប ី ទ ្រ ស េ ​កម្ពជា ុ ​ និង​ថមា ៃ ​ន ការ​ឈចា​ ឺ ប់នកា​ ៃ​ រឈ្លាន​ពាន​របស់​ថ។ ៃ ​ លាក់​បាង ំ ។​ យើង​មាន​ជាតិ​នយ ិ ម​ និង​
ជម្លោះជា​មយ ួ គ្នា​ជាប​នប ្ត ន្ទាប​់លប ើ ្រា​ ខ្ញជ
​ំុ ឿថា​លុយព ​ត ិ ជា ​ បា ​ ន​ទៅដ ​ ល់ក ​ ង​ទព ័ ​ គោល​បណ ំ ង​ជយ ួ ​បទ ្រ ស េ ​របស់​យង ើ »​។
សាទពះ្រ ​វិហារ​កុង ្ន ​ឆំ២ ្នា ​០០៨​ រដ្ឋា-​ ពីព ​ ះ្រោ យើងបា ​ ន​ឲយ្ ស ​ ស ិ ស្ ស ​ រសេឈ ​ ះ្មោ ​ កញ្ញា ប ​ន ៊ ​​កញ្ញា ជា ​ និសស្ ត ិ ឆ ​ ទ ំ្នា ព ី រី ផ ​ ក ែ្ន ​
ភិបាល​បទ ្រ ស េ ក ​ ម្ពជា ុ បា ​ ន​ចាប់​ផម ើ ្ត គ ​ន ំ ត ​ិ និង​ចន ំ ន ួ ថ​វកា ិ ​ដល ែ ​គាត់​រម ួ ​ចណ ំ ក
ែ ។​ សង្គមវ​ទ ិ យា ្ នៅ ​ សាក​លវិទយា ្ ល័យភ ​ម ូ ន ិ ភ ្ទ ​ំ្ន
នៃ​ការចូ​លរួម​ចំណែក​វិភាគ​ទាន​ជា​ ពួកគ ​ អា ​េ ច​ឃញ ើ ឈ ​ ះ្មោ គេនៅល ​ ក ​ើ ញ្ចក​់ ពេញ ​បាន​លក ើ ​ឡង ើ ​ថា ​នាង​ចល ូ ​រម ួ ​
លក្ខណៈ​ជាតិ​នយ ិ ម​កង ុ្ន ​ការ​ជយ ួ ​គាំទ្រ​ ទូរទ ​ ស្សន៍​ហើយគ ​ ន េ ង ​ឹ ទុកច ​ត ិ »្ត ។ ​ លោក​ ចំណក ែ ​ជយ ួ ​កង​ទព ័ ​ដោយ​រដ្ឋា​ភបា ិ ល​
កង​ទព ័ នៅ ​ ត ​ប ំ ន់ប ​ សា ្រា ទ​ពះ្រ វិហារ​តាម​ បាន​បញ្ជាក​ថា ់ ​លយ ុ ​ដល ែ ​បម ្រ ល ូ ​បាន​ ខ្វះថ​វកា ិ ស​មប ្រា ​ក ់ ង​ទព ័ ​ ប៉ន ុ កញ្ញា ែ​្ត ​បាន​
រយៈ​ទរូ ទស្សន៍​ ស្ថាប​ន ័ រដ្ឋ​ និង​ឯក​ជន​ ផ្ញើទៅ​ឲ្យមូល​និធិ​ទូរទស្សន៍​បាយ័ន​ ត្អញ
ូ ត ​ រែ្អ ថា ​ ៖​«ខ្ញម ំុ ន ​ិ ប្រាកដ ​ ថា ​ ​ល ​ យ ុ នេះ​
នានា។​ ហើយ​សាកល​វទ ិ យា ្ ​លយ ័ ​ភម ូ ន ិ ​្ទភព ំ្ន ញ េ ​ អាច​ទៅដ​ល់ដៃកង​ទ័ព​ឬទេ។​ ខ្ញំម ុ ិន​
បន្ទាបព ់ កា ​ី រប៉ះទ​ងច ិ្គ ថ ​ៗ ​ី្ម នេះ នា ​ ថ្ងទ ៃ ៤ ​ី ​ បាន​បញ្ជន ូ ស ​ ស ិ ស្ ស ​ គ ័្ម ចិ ្រ​ តម ​្ត យ ួ ច ​ន ំ ន ​ួ ទៅ​ ទុកចិតអ ​្ត ក ្ន អ ​ ង្គាសល ​ យ ុ ទ ​ ។ េ ​សង្គម ​ របស់​
ខែកម ុ ៈ្ភ កា ​ រប្រមល ូ ថ ​ វិកាជ ​យ ួ ក ​ ង​ទព ័ មា ​ ន​ ជួយ​ខប ្ច ​រ់ បស់​​រប​រសមប ្រា ​ក ់ ង​ទព ័ ​។ យើង​ពបា ិ ក​ណាស់​កង ុ្ន ​ការទុ​កចិត​្តកច ិ ្ច​
ភាព​កន ើ ឡ ​ ង ើ ជា ​ ង​មន ុ ទ ​ ៀត​ពីព ​ ះ្រោ មូល ​ ទូរទសស្ ន៍ច​ន ំ ន ួ ពី​រដូច​ជា ​សី៊ ​ធី ​អន ុិ ​ ការ​ទាង ំ ​នះេ »​៕​
និធ​ិបាន​ទៅ​ដល់​គ្រប​់ទរី ​ួមខេ​តទ ្ត ទា ូ ង ំ ​ និងបា ​ យ័ន ​បាន​ដរើ ​តនា ួ ទី​សខា ំ ន់​កង ុ ្ន ការ​ Lift
បទ ្រ ស េ ​។ ទោះបី​ជា​យ៉ាង​ណាក៏​ដោយ​
អ្នករិះ​គន់​នៅ​តមាន​ ែ​ ចម្ងល​ថា ់ ​ តើថវិ​កា​
ទាំង​អស់​នោះអា​ចទៅ​ដល់​ដៃ​កង​ទព ័ ​
ឬមួយ​យ៉ាង​ណា ​ហយ ើ ​បជា ្រ ​ពល​រដ្ឋ​
មួយ​ចំនួន​មាន​ការ​ធុញ​ទ្រាន់​នឹង​ការ​
បម ្រ ល ូ ​លយ ុ ​ជយ ួ ​កង​ទព ័ ​។ កម ្រោ ​ការ​
ណនា ែ ​ំរបស់​កស ្រ ង ួ ​មហា​ផៃ្ទ ​គណៈអ​
ភិបាល​ខត េ ​្ត បា​នបង្ក​ត ើ ជា​មល ូ ​នធ ិ ​តា ិ ម​
ខេត​ដ ្ត ម ើ ប្ ​ប ី ម ្រ ល ូ ​ថវិកា​ ហើយ​អភិបាល​
ខេត​ក ្ត ​បា ៏ ន​យក​ថវិកា​ទាង ំ ​អស់នោះ​ទៅ​
ទិញ​ជា​គឿ្រ ង​ឧ​បភោគ​ហយ ើ ​ចក ែ ​ជន ូ ​
ដល់​កង​ទព ័ ​ដោយ​ផល ្ទា ​។ ់
នៅ​ពល េ ដ ​ ល ែ ព ​ក ួ គ ​ នា ​េ ស ​ំ ម្ភារច ​ ក ែ ជ ​ន ូ ​
កង​ទព ័ ​ទរូ ទសស្ ន៍​តង ែ ​តទៅ ែ ​ផត ិ្ត យក​
រូបភាព​ទាង ំ ​អស់នោះដើ​មប្ ប ី ង្ហា​ញជូន​
ប្រជា​ពល​រដ្ឋ។​ អ្នក​រះិ គន់​ដល ែ ​នយា ិ យ​
photos by heng chivoan
មិន​បញ្ចញ េ ​ឈះ្មោ បា​នឲ្យ​ដង ឹ ​ថា ​វាពិត​
 11

financing the
front lines
During our recent clashes
with Thailand, just about
everyone gave something
to support Cambodian
soldiers. Sun Narin and
Kim Samath find out
how it moved from you
to the troops

However, one unnamed critic said it is true told his school to raise money, but the lectur- Pol Vibo, the deputy general manager of

Forty
that money and food were distributed to the ers themselves were behind the drive to raise CTN, said his working group distributed
military, but not all the money was given to funds. funds collected for the military since Febru-
-six-year-old the military. “We are suffering from Thailand’s invasion ary 26, adding that he gave US$2,500 to each
Chheng Sarann, “There is no transparency for that. They of our territory,” he said. “I am sure that deceased soldier’s family and spent the rest
an office official of Vocational Training at may keep some money for their own pock- money will reach the military’s hands of the money buying food items and other
the Ministry of Education, has contrib- ets,” he said. because we asked students to write their basic materials.
uted money to support the military at In Phnom Penh, some commune chiefs names and the amount of money they con- He said that people who wanted to con-
Preah Vihear Temple four times now, at went to people’s houses with a piece of paper tributed. Students and other contributors tribute had to come directly to CTN and
his home and workplace, and said the rea- to raise funds to sup- will see their then CTN issued a receipt for them.
son he gave money to the fund raising port the military. They names on televi- “This can guarantee the accuracy of col-
efforts was he just followed what his col- asked people to con- sion screens, so lecting funds from the people,” he said, add-
leagues and neighbours did. tribute both money they can trust it,” ing that they had a mixed working group
“No one forced me to give, but I had to and food items. said Ponn giving out the funds and items to the military
because if I did not, I would have been Phan Raksmey, a Chhay. and handing money to the dead soldier’s
considered strange and not like the other resident in Orrusey He said all the families and military leaders in meetings
people who contributed money,” he said. commune, said he money his school which were broadcast on television.
He added that he was not worried about contributed some food collected was “All of this shows the transparency of the
his contribution by explaining that if he items to the military because he thought this sent to the Bayon Television Foundation and distribution of money without disclosure.
did not give his money to the military it would actually reach the men in uniform. RUPP even sent some voluntary youths to We are nationalists and aim to help our
would be like committing a sin. As the Bud- “I do not want to contribute money since help pack the presents for the military. country,” he said.
dhist saying goes: “If you do something I am afraid that they just keep the money for Two television stations, CTN and Bayon, Born Kanha, a sophomore student of
bad, you will receive something bad, if you themselves. I am a bit tired of the fund rais- played an important role in raising funds from sociology at RUPP, said he gave his own
do something good, you will receive some- ing now,” he said. the people. By February 24, Bayon television money for Preah Vihear Temple because
thing good.” The fund raising was also happening at has collected about US$1.17 million. the government was lacking a budget to
He said that the money could get lost and some education institutions. Students were Bayon TV station has gone to Preah Vihear support the soldiers.
he did not know if the collectors were hon- asked to contribute some money to support province to distribute items to the military However she added: “I am not sure that
est or not. However, he added: “I think the the military. The Royal University of Phnom directly since February 7 and bought a vari- this money can reach soldiers or not. I do
contribution can help the soldiers in terms Penh (RUPP) raised funds from students and ety of items for them, according to Tith Tha- not trust people collecting funds. Our soci-
of food and consumption materials.” Ponn Chhay, the office chief of academics of vrith, Deputy Director General of Bayon ety is difficult to trust for this kind of work.”
Since the simmering dispute between RUPP, said no members of the government Television.
Cambodia and Thailand over the Preah
Vihear Temple started in 2008, Cambodia’s
government started the idea of nationalist
fund raising to back the military at the bor-
der through some television stations as well
as private and public institutions. Since the
recent clash on February 4, the fund raising
has increased because the foundation now
reaches every province. However, critics are
skeptical about whether all the funds raised
will end up in military hands. A small
number of people also seem to be bored
with the fund raising.
Under the Ministry of Interior, provin-
cial governors set up fund raising groups
in the provinces and each governor takes
the money to buy food which is distrib-
uted directly to the military. When buy
food for the military, the television stations
always go to cover the event in order to
inform the public.
 Enter the next generation of
12
Khmer literature
Ngo Menghourng talks to literary types in the kingdom to find out where the next great Cambodian story might come from
S
itting on a chair and smiling in
front of the Khmer Writers Asso-
ciation, Sok Chanphal, a 27-year-
old author and song writer, was
showing his new novel Winter
Love to other writers to get their feedback.
Winter Love costs 6,000 riel and it is about
love during the winter.
To write a good novel is not easy and the
author has to know how to develop a story
and write well.
Chanphal, who has written novels for two
years and has many readers, said he can make
his novels interesting and popular with his
readers because he always uses simple words
and correct grammar, making them easy to
understand.
“I also write jokes or funny sentences or
paragraphs to add colour to my novels,” he
said. “Most novels don’t have real pictures or
photos, but mine do.”
Tell of the lamp, The letter of love, Gentle-
men love, and Winter love are the titles of
Chanphal’s novels, which are on sale to the
public.
All his novels have become popular and
have gained a lot of support among Cambo-
dian youth.
“I always receive good comments or praise
via phone calls, text messages and Facebook,”
he said.
By looking at the real situation of Cambo-
dian society, Chanphal is interested in writing
love stories in his novels. He uses his imagina-
tion and reflects what happens in society.
“What my audiences like, I will do,” he said.
“I also want to educate my readers about love
as well.”
A different author is Neang Sotheary, a
20-year-old writer and student at the Royal
University of Law and Economics, who has
written seven novel and books on philosophy,
but none of her novels have been published.
“I have prepared two of my titles to be pub-
lished and I hope that I will get success,” she
said.
Sotheary does not like structuring stories
like other writers, she like writing straight
away whenever she has ideas.
“If we structure our story, it seems we put
more pressure on ourselves,” she said.
All writing should not be too complicated
or too simple, it should be an interesting piece
and easy to understand, she says.
“After I have finished my writing, I always
revise it again and again and I also print it out
in order let my friends and teachers evaluate
it,” she said.
Being afraid of losing Khmer literature,
People cannot make a living
writing novels due to piracy,
the law on copyrights and the
limited number of readers.
Touch Kimsreang, the president of the asso-
ciation supporting Khmer Literature and Cul-
ture, said the association has cooperated with
the government in efforts to preserve Khmer
literature and culture.
The association supporting Khmer litera-
ture was formed to support Khmer literature
and culture via the media, and its aims are to
conserve and develop Khmer literature and
culture and to bring more unity to Khmer
literature.
Kimsreang said that novels which are writ-
ten by young writers have their strong and
weak points because they use their own new
styles and structures.
He explained that their strength is to help
conserve Khmer literature and culture, and
writers can make their readers understand
this. The weak point is the readers cannot pick
up on the main thrust of the stories.
However, he said he feels stressed about
some Cambodian people and writers because
they cannot write the words correctly, read or
speak correctly.
“They don’t know how to produce or create
new words or phrases,” he said. “They just use
words, or phrases, which are borrowed from
foreigners.”
It is not only Kimsreang who worries about
Khmer literature, but also Neang Kanitha, 29,
another writer, who received three award
from the Nou Harch collective competition.
She said there are too many technological
words writers use, which is a good signal for
Khmer literature, but those words cause con-
cern at the ministry if the writers do not use
them properly.
“Some words that people use when they talk
and write do not make sense such as thank
you big big, which will harm Khmer litera-
ture,” she said.
Nevertheless, having worked carefully on
his writing, Sam Sophearin, who has written
33 novels, has become a famous young author
in Cambodia.
The novel The sun rises, written by Sop-
hearin, has received an award from the Min-
istry of Culture and Fine Art.
Sophearin has finished writing nine novels
which have been published and are on sale.
He said his novels became famous because
of his vivid descriptions of death – he does
not use the word die but instead says
“stopped to breathe forever” or “stayed on
the bed forever.”
He added that good stories have to be
meaningful and the stories have to flow.
Someone who has enjoyed reading Sop-
hearin’s novels is You Sophea, another famous
young writer.
This month You Sophea, who has written
31 novels, has released a new novel called
Don’t cut and don’t kill my love.
He said his novels are different from each
other because they include all tastes of life
and he always plays with the obscene or
mocks words in order to make his stories
become more interesting.
He added that in the past writers liked using
long descriptions, long anecdotes, long nar-
rations and a lot of metaphors to attract read-
ers. However, now writers prefer to keep
things short because readers do not have
much time.
People cannot make a living writing novels
due to piracy, the law on copyrights and the
limited number of readers.
“I don’t think I could survive writing nov-
els, but I do it because I love it,” Chanphal
said.
What Khmer authors
are you reading?
facebook.com/liftcambodia
 13

ពលរដ្ឋជនា
ំ ន់ថច
ី្ម ល
ូ រួមលើកស្ទយ ្រ រែ្ម
ូ អក្សរសាស្តខ
ង៉ោ ម៉ង
េ ហ៊ង
ួ និងទូច យិនវ៉ានន
់ ត
ិ លោក​។ លោកបាន​ប​​ើការ​ ្រ សម ្រ ល ើ សម្រៃ​នៃ​អ្វី​ លោក​បាន​ពនយ្ ល់​ថា ចំណច ុ ​ខង ំ្លា ​គ​ជ ឺ យ
ួ ​អភិរក្ស​ បាន​សរសេរភៅ ​ ប ​ លោ ្រ ម​លោក​ចន ំ ន ួ ​៩ ក ​ បា
្ លរួច​
ដែល​ឆះុ្ល ​បញ្ចាំង​ពី​​អ្វី​ដែល​កើត​ឡើងនៅក្នុង អកស្ រ​សាស​្តខ ្រ រែ្ម ​​ និង​វបប្ ធម៌​​របស់​យង ើ ហើយ​ ហើយ ហើយ​សរសរេ ​ទាង ំ ​នោះ​តវូ្រ ​បាន​បោះ​ពម ុ ្ព​

ដោយ
លោក សុខ ចាន់​ផល អាយុ​២៧ ឆ្នាំ ជាអ្នកនិពន្ធ​
-​កព ំ ង ុ អង្គយ
សមាគម​អ្នកនិពន្ធខ្មែ រ
ុ ញញឹមនៅ ​ មុខ​ សង្គមដ
«​អដ
ធ្វកា
ី្វ ល
​ើ រ​អប់​រអ
​ ើ ម ្ ប ីប
ែ ​ទស្សនិក​ជន​ចល
​ំ ក
​ ង្ហាញដល់អ

្ន ​អាន​ខ​អ ំុ្ញ ព
ូ ​ចត
ំ ប
​ក

ី ញ្ហា​សហា
្ន អា ​ ន​។ លោក​បន្តថា
ិ ​​្ត ខ្ញ​ន ំុ ង ឹ ​ធ។
េ្ន ​ផង​ដរែ ​»។
ើ្វ ខ្ញក
​ ៖
ំុ ​ច ៏ ង់​
អ្នកនិពន្ធ​​វ័យ​កង
ស្រល ួ យ
ចាប់​បាន​អព
​ ល់​ប៉ន
ំ ​ច ី ណ
ុ ច
េ្ម ​ទាង

ំ ច
​ែ្ត ណ ំ ច
ុ ស
ំ ​នោះ អាច​ធ​​ឲ្

​ ខា
ុ ខ​ ្សោយ​គអ
ំ ន់​នរឿង​ ៃ​ ។
ឺ ក
ើ្វ យអាន​ងាយ​
្ន អាន​មន ិ អា​​​ ច​
ដាក់លក់​ជា​សាធារណៈ​។ លោក​បាន​បន្ថម
រឿង​ល​ៗ
លំហរូ ​នសាច់
្អ ​​ត្រវូ ​ត​មា
ៃ​
ែ ន​អត្ថ​នយ
​រឿង​នោះចេញមក។
័ ​ និងវិធ​សា ី ស្រ​ធ
ែ ​ថា
្ត ​ឲ ើ្វ យ្ ​​

បទ​ចម្រៀង និងប្រលោម​លោក​​កព ំ ង ុ ​បង្ហាញ​អព ំ ី​ ខុសពី​លោក ចាន់ផល អ្នកនាង​ នាង​ សុធារី តែ​ទោះបី​ជា​យ៉ាង​ណាក៏​ដោយ លោក​មានអារ- ដោយ​រក ី ​រាយ​នង ឹ ​ការ​អាន​សៀវភៅបលោ ្រ ម​
សៀវ​ភៅ​បលោ ្រ ម​លោកថ្ម​​ដែ ី ល​មានចំណងជើង ជា​​អ្នកនិពន្ធ​មក ្នា ​់ និង​កជា ៏ ​នស ិ ្សត ិ ​នៅសាកល​ ម្មណ​ស ៍ គុ្ម ​ស្មាញ​ជាមួយ​នង ឹ ​បជា ្រ ​ជន​កម្ពជា ុ ​ និង​ លោក​របស់លោក ​​ សុភារិន្ទ លោក យូ សុភា ក៏បាន​
ថា «​សហា េ្ន ​អក ្ន និពន្ធ»​ ​ ដែល​ទប ើ បោ ​ ះ​ពម ុ ​ថ ្ព ​​ី្ម ទៅ​ វិទយា្ ល័យ​​ភូមន ិ ន ្ទ ត ី សា ិ ស​្ត្រ និង​វទ ិ យា ្ សាស្តស ្រ ដ េ -្ឋ ​ អ្នកនិពន្ធម ​យ
ួ ច ​ន ំ ន ួ ដ ​ ល ែ ស ​ រសរេ ពា ​ ក្យខ ​ រែ្ម ម ​ន ិ ត្រ
​​ ម
ឹ ​ ក្លាយ​ជា​អ្នកនិពន្ធ​វ័យក្មេង​ល្បី​ម្នាក់​ផង​ដែរ​។
អ្នកនិ​ពន្ធ​ដទៃ​ទៀត​ ដើម្បីឲ្យពួកគេមើល​ និង​ កិច​្ច បាន​សរសរេ ​រឿង​បលោ ្រ ម​លោកមួយ​ចន ំ ន ួ ​ ត្រវូ ​ឬ​អាន ​នង ិ ​នយា ិ យ​មន ិ ​តម ឹ្រ ​តវូ្រ ​។ លោក​បាន​ នៅខែកម ុ ៈ្ភ ​ឆ្នា​២ ំ ០១១ លោក យូ សុភា អ្នកនិពន្ធ​
វាយតម្លសៀវ​ ៃ​ ភៅរបស់​លោក​។ និងសៀវភៅ​ទសស្ នវិជ​្ជា ប៉ន ុ ​​ែសៀវ​ ្ត ភៅ​ទាង ំ ​អស់​ ថ្លង
ែ ប ​ ន្តថា​ ៖​ «​ពក ួ គ ​ មិ េ​ នដ ​ង ឹ អ​ព ំ រ​ី បៀបបង្កត ើ ពាក្
​​ យ​ ប្រលោម​លោក​វយ ័ ​ ៣១ ​ឆ​ំ្នា បាន​បោះ​ពម ុ ​ស ្ភ ៀវ​
សៀវភៅ​​បលោ ្រ ម​លោក​ដល ែ ​មាន​ចណ ំ ង​ជង ើ ​ របស់​អក ្ន ​នាង​មន ិ ​ទាន់​តវូ្រ ​បាន​បោះ​ពម ុ ​នៅ ្ព ​ឡយ ើ ​ ឬ​បយោ ្រ គថ្ម​​នោះទេ
ី ។ ​ពក ួ ​គចេ េ​ ះ​ត​ប ែ ​ពា ើ្រ ក្យ​ ឬ​ ភៅ​ថ​រី្ម បស់​លោក ដែលមាន​ចណ ំ ង​ជង ើ ​ថា «​កំ​ុ
ថា «​សហា េ្ន អ ​ក ្ន និពន្ធ»​លក់កង ុ្ន ត ​ ម្លៃ ៦០០០​រៀល ទេ​។ អ្នកនាង​បានបន្ត​ថា​៖ «​ខ​រ ំុ្ញ ៀប​ចបោ ំ ះពុម​ស ្ព ៀវ​ ឃ្លា​​មិន​តវូ្រ ​ដែលខ្ច​ព ី បី រទេស​»។ ​ កាត់ឲ ​ យ្ ហ ​ យ ើ ស ​ ម្លាបស ​់ ហ េ្ន ខ ​៍ »​ំុ្ញ ។ លោក យូ សុភា
ក្នង
ុ មួយ​កបា ្ ល​ ហើយ​​វា​នយា ិ យ​អព ំ ​ដ ី ណ ំ រើ រឿង​ ភៅចំនន ួ ព ​ រី ​ហើយខ ​ស ​ំុ្ញ ង្ឃម ឹ ថា ​ ​វា​នង ឹ ទទួលបានជោគ មិន​មែន​តែ​លោក គឹមស្រា៊ ងនោះទេ ប៉ុនែ្ត​ បាន​សរសេរ​សៀវ​ភៅ​ចន ំ ន ួ ​ ៧ ក្បាល​ ហើយ​
ស្នហា េ មួ ​​ យក្នង ុ អំឡង ុ រដូ ​​ វរ​ងា​។ ដើមប្ ស ី រសេរស ​ ៀវ​ ​ជយ ័ ​»។ អ្នកនាង​សធា ុ រី មិន​ចល ូ ចិតរ្ត ចនា​​សាច់​ អ្នកនាង​​នាង កន្នថា ិ ដែលជា ​ អ​ក ្ន ន​ព ិ ន្ធវ​យ ័ ២៩​ ​​ ឆ​ំ្នា សៀវភៅ​ទាង ំ ​អស់​នោះ​តវូ្រ ​បានបោះ​ពម ុ ​។
្ព
ភៅ​ប្រលោមលោក​ល្អមួយ វាមិន​មែន​ជា​​រឿង​ រឿង​ដច ូ ​អក ្ន ​នព ិ ន្ធ​ដទៃ​នោះ​ទេ​ ប៉ន ុ អ ែ្ត ក ្ន នាង​ចល ូ ​ ម្នាកដ ់ ល ែ បាន​ទទួលពាន​រង្វាន់ «​ការប្រកត ួ ប្រជង ែ ​ លោកបាន​ថង ែ្ល ​ថា សៀវ​ភៅ​បលោ ្រ ម​លោក​
ងាយស្រល ួ នោះ​ទេ​ វា​តម្រវូ ឲ ​ យ្ យើងដ ​ង ឹ ​អព ំ របៀប ​​​ី សរសេរ​តង ្រ ៗ ់ នៅ​ពល េ ណា​ដល ែ ​អក ្ន នាងមាន​ អក្សរសិលប្ ៍ នូ ហា ​ ច» ល ​ ក ើ ទី៣ មា ​ ន​ការ​បារម្ភអ ​ព ំ ​ី របស់​លោក គឺ​ខស ុ ​ព​ស ី ៀវ​ភៅ​ដទៃ​ទៀត​ ពីពះ្រោ ​

"
អភិវឌឍ្ ការសសរេ ​នៅ​កង ុ្ន បែប​បទ​អក្សរសាស្រ្ត​ គំនត ិ ។ អ្នកនាងបានថ្លង ែ ថា៖«​បស ្រ ន ិ ប ​ យ ​ើ ង ើ រ​ចនា​ ថា​សៀវ​ភៅរ​បស់លោក​បានបញ្ចន ូ ន ​ វូ រ​ស់ជា ​ តិជ ​ វី ត ិ ​

"
ខ្មរែ ផងដែរ។ សាច់រ ​ ឿង​របស់យង ើ វា​ហាក់​បដ ី ច ូ ជា ​ ដាក់សម្ពាធ​ និង​តែ​ង​តែ​លេង​ពាក្យ​ដើម្បី​​​ឲ្យ​សាច់​រឿង​របស់​
លោកសុខ​ចាន់ផល ដែលបា ​ ន​​ធ្វជា​ ​​ើ អក ្ន ន ​ព ិ ន្ធ​​ ច្រន ើ ​មក​ល​ខ ើ ន ួ្ល យើង​»។ លោក​មាន​ការ​ចាប់អារម្មណ​។ ៍ លោក​បាន​បន្ថម ែ ​
អស់រយៈ​ពល េ ​ពរី ​ឆម ំ្នា ក​ហយ ើ ​ និងដ ​ ល ែ មានអ្នក​ អ្នកនាងបានបន្ថម ែ ​ថា ការសរសរេ ​មន ិ ​មន ែ ដូច ថា អ្នកនិពន្ធ​ចាស់​ៗ ចូល​ចត ិ ​ប ្ត ​ពា ើ្រ ក្យ​​​ការពិពណ៌​
ពួកគម
េ ន
ិ ដឹងអំពរី បៀបបង្កត
ើ
អាន​គា​ទ ំ ជាច្រ ្រ​ ន
ើ ​នោះ បាន​ថង ែ្ល ​ថា ​លោក​អាច​ ការនិយាយ​នោះ​ទេ ពីព ​ ះ្រោ នៅ​ពល េ យ ​ ង ើ និយាយ​ នា​វង ែ ​ រឿង​វង ែ ​ និទាន​កថា​វង ែ ​ៗ​ និង​នយ ័ ​ធៀប​
សរសេរស ​ ៀវ​ភៅប ​ លោ ្រ ម​បលោ ្រ ក​មយ ួ ដ ​ ល ែ មា ​ ន​​ ហើយអ្នក​ស្តាបរ់ បស់យ ​ ង ើ ​ស្តាបម ​់ ន ិ ទា ​ ន់​នោះពួក ពាកយ្ ឬបយោ
្រ គថ្មនោ
ី ះទេ។ ដើមប្ ​ីទាក់​ទាញ​អក ្ន ​អាន​។ ទោះបី​ជា​យ៉ាង​ណា​
លក្ខណៈ​គរួ ​ឲយ្ ចាប់​អារម្មណ​៍ និង​មានបជា ្រ ​បយ ិ្រ ​ គេនង ឹ សួរ​និង​ឲយ្ យើង​ពន្យល់​ឬ​នយា ិ យ​មង ្ត ​ទៀត​​ ក៏ដោយ​ អ្នក​នព ិ ន្ធ​វយ ័ ​កង េ្ម ​ចល ូ ​ចត ិ ​្តសរសរេ ​ជា​
ភាព​សម្រាបអ ​់ ក ្ន អា ​ ន​​គឺដោ ​ យសារ​តលោ ​ែ ក​តង ែ តែ​ ប៉នុ កា ​ែ្ត រ​សរសេរម ​ន ិ ម ​ ន ែ ដ ​ច ូ ះេ្ន នោ ​ ះទេ​។ ដូចះេ្ន ​ការ​ ពួកគច
េ ះេ តែបពា
ើ ្រ កយ្ ... លក្ខណៈ​ខ​ៗ ី្ល ​ ពី​ពះ្រោ ​ថា ​អក ្ន ​អានមិន​មានពេល​
ប​ពា ើ្រ កយ្ ​ពច េ ន៍​ធម្មតា​ វេយយា ្ ករណ៍​តម ឹ្រ ​តវូ្រ ​ និង​ សរសេររ​បស់យ ​ ង ើ មិនគ ​ រួ មាន​ ​​ លក្ខណៈ​សគ ុ្ម ​ស្មាញ វេលា​ចន ើ ្រ ​ដម ើ ប្ ​តា ី មដានសាច់​រឿង​ដច ូ ​កាល​ពម ី ន ុ ​
ពាក្យព ​ ច េ ន៍ដ ​ ល ែ ​ងាយ​យល់។ ​ លោកបាន​ថង ែ្ល ប ​ ន្ត​ ឬ​កសា ៏ មញ្ញ​ពក េ នោះ​ទេ​ ប៉ន ុ ​វា ែ ្ត ​គរួ ​ត​មា ែ ន​លក្ខណៈ​ នោះ​ទ។ េ​ ជា​អក ្ន ​នព ិ ន្ធ​ គឺ​លបា ំ ក​កង ុ្ន ការទ្រទង ្រ ​ជ់ វី ​
ថា​៖ «ខ្ញ​ំក ុ បា ៏ ន​សរសរេ ​បញ្ចល ូ ​​ប្រយោគ​​ ឬ​ឃ្លា​ គួរ​ឲ្យ​ចាប់​អារម្មណ​៍ និង​ងាយ​យល់​ និងងាយ បញ្ហា​អក្សរ​សាស្រត ្ ខ ​ម ្ ែរ​នា​ពេល​បច្ចប ុ ប ្ ន្ន។ ​ ភាព​ដោយ​សារ​តការ​ ​​ែ បឈ ្រ ម​មខ ុ ន ​ង ឹ កា ​ រ​​ថត​ចម្លង​
កំបង ែ្ល ​នង ិ សំណច ើ ​ ​ពម ្រ ទាំងមាន​ពណ៌​ធម្មជាតិ ស្រល ួ អាន។ អ្នកនាង​បានបន្ថម ែ ​ថា​៖ «បន្ទាបព ់ ី អ្នកនាងបាន​ថង ែ្ល ថា ​ មាន​ពាក្យព ​ ច េ ន៍ច ​ ន ើ្រ ណា ​ ស់​​ ហើយ​ចន ំ ន ួ ​អក ្ន ​អាន​នៅមាន​កម្រត ិ ​។ លោក​ចាន់
នៅ​លស ​ើ ៀវ​ភៅ​បលោ ្រ ម​លោក​របស់ខ​ផ ំុ្ញ ងដែរ»។ បាន​បញ្ចប​កា ់ រ​សរសរេ ​របស់​ខំុ្ញ ខ្ញ​ត ំុ ង ែ ​ត​ក ែ ​វា ែ ម្តង​ សមប ្រា ​អ
់ ក
្ន និពន្ធ​ប​​នៅ​ ើ្រ កង ុ្ន ការ​សរសរេ ​របស់​ពក ួ ​ ផល បាន​ថង ែ្ល ​ថា ៖ «​ខគ ​ំុ្ញ ត
ិ ​ថា​ខ្ញម ​ំុ ន ិ ​អាច​រស់ជា ​ មួយ
លោកបន្តថា៖ «​សៀវ​ភៅប ​ លោ ្រ ម​លោក​ភាគ​ចន ើ្រ ​ ហើយ​មង ្ត ​ទៀត​ ហើយ​ខ​ក ំុ្ញ បា ៏ ន​​​ពន ី្រ ​ចញ េ ​មក​ក្រៅ គេ​​ដោយ​សារ​ត​ប ែ ច្ចក េ ​វទ
ិ យា ្ ​ទន ំ ប ើ ​ប៉ន ុ ​​ពាក្ ែ្ត យទាំង​ នឹងការ​
​​ នព ិ ន្ធស ​ ៀវ​ភៅប ​ លោ ្រ ម​លោក​នោះ​ទេ ប៉ន ុ ​ែ្ត
បំផត ុ ម ​ន ិ មាន​រប ូ ភាព ឬរូបថ ​ តនោះ​ទេ ប៉ន ុ ​ស ែ ្ត ៀវភៅ ដើមប្ ​ឲ ី យ្ មិត​ភ ្ត ក្ត​ិ និងគ្រ​ខ ូ ជ ំុ្ញ យ ួ អាន​នង ិ វាយ​តម្លៃ​។ ​ នោះ បាន​ដាក់ក ​ បា ី្ត រម្ភចំ ​​ ពោះ​កស ្រ ង ួ វ​ប្បធម៌​ប្រសន ិ ​ ខ្ញ​ន
ំុ ព
ិ ន្ធវា ​ ​គ​ដោ ឺ យ​សារ​ត​ខ ែ ​ច ំុ្ញ ល ូ ​ចត ិ ​វា ្ត ​»៕
របស់ខ​មា ំុ្ញ ន​»។ ដោយ​ភយ ័ ខ ​ ច ្លា បា ​ ត់ប ​ ង់អ ​ ក្សរ​សាស្រខ ​្ត រែ្ម ​លោក បើ​អក ្ន និពន្ធមន ិ ​អាចប្រពា ើ ក្យទាំង​អស់នោះ​ PS/ Lift
រឿង «សំបត ុ ស្ន ្រ​​ ហ េ ​»៍ «ស្នហា េ ​សភា ុ ព​បរុ ស​» ទូច គឹមស ​ ា៊្រ ង​បធា ្រ ន​សមា​គម​គាទ ​ំ អក ្រ​ ស្ រ​សាស​​្ត្រ ត្រម ឹ ត្រវូ ​។ អ្នក​នាងបានថ្លង ែ ​បន្ត​ថា​៖ «​ពាក្យ​ដល ែ ​
និងរឿង«​សហា េ្ន ​រដូវ​រងា» ​គ​ឺជា​ចណ ំ ង​ជង ើ ​​​នៃ​ និងវប្បធម៌​ខរែ្ម ​បាន​ថង ែ្ល ​ថា សមា​គម​របស់លោក និយាយ​គឺមា ​ ន​នយ ័ ប៉ន ុ ក ​ែ្ត ង ុ្ន ការសរសរេ គ ​ម ​ឺ ន ិ មាន​
សៀវភៅប្រលោម​លោក​របស់​លោក​ ចាន់​ផល​ បាន​សហការជាមួយ​រដ្ឋា​ភបា ិ ល​ដម ើ ប្ ​​​ីជួយ​លក ើ ន័យ​នោះ​ទេ​​ ដូច​ជា​អរគុណ​ធ​ៗ ំ ​ ​ដល ែ នះេ ​​អាច​
ដែលបាន​ដាក់ល ​ ក់ស ​ មប ្រា សា ់ ធារណ​ជន​។ សៀវ​ កម្ពស​​វប្ ់ បធម៌​ និង​អកស្ រសាស​ខ ្ត្រ រែ្ម ​។ សមា​គម​គា​ំ នឹងប៉ះពាល់​ដល់អក្សរ​សាស្រ​ខ ្ត រែ្ម ​»។
ភៅ​បលោ ្រ ម​លោក​ទាង ំ អ ​ ស់រ​បស់លោ ​ ក​​​មាន​បជា ្រ ​ ទ្រ​អក្សរ​សាសនិ ​​្ត្រ ងវបប្ ធម៌ខ ​ រែ្ម ត ​​ វូ្រ បា ​ ន​បង្កត ើ ​ឡង ើ ​ ទោះបីជា ​ យ៉ាងណា ​ ក៏ដោ ​ យ លោក សម សុភា-
បយ ិ្រ ភាព ​នង ិ ​​ទទួលកា ​ រ​គាទ ​ំ ពី ្រ​ ​យវុ វ័យ​​ជា​ចន ើ្រ ​។ ដើមប្ ​ី លើកកម្ពស​​់តម្លវប ៃ​ ប្ ធម៌​ និង​អកស្ រសាស្ត​្រ រិន្ទ ដែលជា​អក ្ន និពន្ធរ ​ ឿង​បលោ ្រ ម​លោក​វយ ័ ​៣៣​
លោកបាន​ថង ែ្ល ​បន្ត​ថា​៖ «​ខ​ំត ុ្ញ ង ែ ​ត​ែទទួលបាន​​​ ខ្មរែ តាម​រយៈ​​ប្រពន ័ ​ផ ្ធ ស្ ព្វ​ផសា ្ យ​​អភិរក្ស​និង​អភិវឌ្ឍ​ ឆ្នាំ បាន​ក្លាយជា ​ អ ​ក ្ន និពន្ធវយ ័ ក ​ ង េ្ម ​ម្នាកក ​់ ង ុ្ន ប ​ ទ ្រ សេ ​
មតិលៗ ​្អ ន ​ង ិ ការ​សរសើរ​តាម​ ​​ ទរូ ស ​ ព ័ ​្ទ តាម​សារ និង​ វប្បធម៌ និងអក្សរ​សាស​្តខ ្រ ែរ្ម ​ ​​ដើម្ប​ីធ​ើឲ ្វ ្យ​​អក្សរ​ កម្ពជា ុ ​ដោយ​សារ​ត​​​ការសរស ែ រេ ​របស់លោកមាន​
តាម​​Facebook ផងដែរ»។ សាស្រ​ខ ្ត រែ្ម ​មានលក្ខណៈ​រម ួ ​គ្នា​ត​ម ែ យ ួ ​។ ការបង ុ្រ បយ ្រ ត ័ ​្ន និងកា ​ រសរសរេ ​បាន​ល​។ ្អ សរសរេ ​
ដោយ​មល ើ ទៅលើ​សន ្ថា ភាព​ជាក់សង ែ្ត ​​នៃ​ លោកគឹមស្រា៊ ង​បានថ្លង ែ ប ​ ន្តទ ​ ៀត​ថា សៀវភៅ​ បលោ ្រ មលោក​​ដែលមាន​ចណ ំ ង​ជង ើ ​ថា «​ពះ្រ ​
សង្គម​កម្ពុជា លោក ចាន់ផល​ មានការ​ចាប់​ បលោ ្រ ម​លោក​ដល ែ ​សរសេរ​ដោយ​អក ្ន ​នព ិ ន្ធ​វយ ័ ​ អាទិតយ្ ​រះ» ដែល​នព ិ ន្ធ​ដោយលោក​សុភារិន្ទ បាន​
អារម្មណ​ច ៍ ពោ ំ ះការ​សរសរេ ​រឿងប្រលោម​លោក​ ក្មង េ ​ មាន​ចណ ំ ច ុ ​ខង ំ្លា ​នង ិ ចំណច ុ ខ្សោយ ពីពះ្រោ ទទួល​រង្វានព ់ ​ក ី ស ្រ ង ួ ​វប្បធម៌​និង​វច ិ ត
ិ សិ ្រ​ លប្ ៈ។
ស្នេហ៍​​សម្រាប់​សៀវភៅ​ប្រលោមលោក​របស់​ ពួក​គេ​ប្រ​​ើបែបបទ​ថ​ី្ម និង​ការ​រចនា​ថ​ីរ្ម បស់​ខន ួ្ល ។​ រហូតម ​ ក​ដល់​ឥឡូវ​នះេ ​ លោក សម សុភារិន្ទ ​
 Emails
14

Documentation center of Cambodia and present

from abroad
“A society cannot know itself if it does not have
an accurate memory of its own history.”

&
សាសនាអ៊ិស្លាមនៅកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន
អេង កុកថាយ ការ​មនុស្ស​ធម៌​នានា​ពី​ប្រទេស​គូ​វ៉ែត ​អារ៉ាប់ប៊ី សា​អូឌីត​
ម៉ាឡេស៊ី ​និង​បណ្តា​ប្រទេស​ផ្សេង​ទៀត​ កា​រប្រណិប័តន៍​

សាស
នា​​អ៊ិស្លាម​កំពុ​ងតែ​មាន​ការ​ ដោយ​លាយ​បញ្ចូល​គ្នា​ជា​មួយ​វប្បធម៌​ ក្នុង​ស្រុក​ចាប់​ផ្តើម​
ផ្លាស​ប ់ រូ្ត ​នៅក​មជា ុ្ព ។​អ្នក​កាន់​ សាបរ​លាប​ពី​មួយឆ ​ ្នាំ​ទៅ​មួយ​ឆ្នាំ​។
សាសនា​អស ៊ិ ម ្លា ក ​ព ំ ងុ ទទួល​ ជន​ជាតិ​ជដ ​្វា ល ែ មា ​ ន​បណ ្រ ប ិ ត ័ ន៍ប ​ មា ្រ ណ​ជា៤ ​ ម​ន៉ឺ នា
​ ក់​
បាន​ផល​ ប្រយោជន៍​ពី​ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​ទាំង​នេះ ​ហើយ​ជំនួយ​ ហើយ​ភាគ​ច្រើន​រស់​នៅ​តាម​តំបន់​ឆ្នេរ​ សមុទ្រ​នៃ​ប្រទេស​
អន្តរ​ជាតិ​តាម​រយៈ​ស្ថាប័ន​សាសនា​អ៊ិស្លាម​នៅ​លើ​សកល​ កម្ពុជា ​មិនចេះន ​ ិយាយ​ភាសា​ចាម​ទេ។​ក្រម ុ​ នេះ​ក៏ត្រូវ​បាន​
លោក​កំពុង​កែ​ប្រែ​វិធី​ប្រណិប័តន៍​ទាំង​នេះ​ដោយ​អនុ​លោម​
តាម​ការ​ចង់​បាន​និងគោ
សាសនា​អស ិ៊ ម ្លា នៅ ​ ក
​ ល​ការណ៍​របស់​ម្ចាស់​ជំនួយ។​
​ ម្ពជាុ មា ​ ន​បន ​ី កា ិ យ​រម ួ មា
​ ន​សាសនា
គេជឿថា​ជាអ

អ៊ស
ិ ម ្លា វ​ញ ិ នៅ
​ក

​ ព
្ន កា ​ ន់សា
ជន​ភៀស​ខ្លួន​ចាម​ពី​សាសនា​ហិណ្ឌូ​ឱ្យ​កាន់​សាសនា​
​ ល េ ដ
​ សនា​អ៊ស

​ ល ែ ​ក្រម ុ ន ​ េះម
ិ ម ្លា ដ​ ម

​ ក​ដល់ប
ើ ដ
​ ល ែ បា

​ ទ
​ ន​កប្រែ​

្រ សេ ក
ែ​

​ ម្ពជាុ ​
In case you aren’t sure how far
apart Cambodia and South
Korea are when it comes to technol-
Korea produces some of the most
cutting edge electronics and
machines in the world, due to a gov-
​អ៊ិស្លាម​បែប​តឹង​រឹុង​ដែល​មាន​អ្នក​កាន់ ​ប្រមាណ​ជា​៨០​ លើកដ ​ប ំ ង ូ ​បន្ទាបព ​់ វ
​ី ៀត​ណាម​បាន​កាន់កា ​ ប់​រាជ​ធានីរ​បស់​ ogy, here are a couple of anecdotes ernment effort, started in 1989, to
ភាគរយ​នចំ ៃ​ នន ួ អ ​ក ្ន កា
​ ន់សា ​ សនា​អស ៊ិ ម ្លា នៅ​ ក ​ ម្ពជា ុ ។ ក្រម ុ ​ ចម្បកា ៉ា​ ល​ពី សត​វត្សរ៍​​ទី១៥​។ to shed light on the situation. Last focus industrial development on
ទីពីរ​គឺក្រុម ​ជន​ជាតិជ្វា​នៅតំបន់ ​ឆ្នេរ​សមុទ្រ​នៃ​ប្រទេស​ ក្រុមទ ​ ីបគ ី​ ឺ​អ្នក​ដើរតា ​ ម​ក្រុម​អីុម៉ាំ​សាន់់​ដែល​ជា​អ្នក​កាន់​ year, the first Cambodian “space- the high-tech sector. Nearly two
កម្ពុជា ​និង​ក្រុម​ទីបី​គឺ​ក្រុម​អីុមសា ៉ាំ​ ន់។​ សាសនា​អ៊ិស្លាមប ​ ែប​បុរាណ ​និងខ ​ ្ជាបខ ់​ ្ជួន​ម្នាក់​ហើយបា ​ ន​ ship” was launched; a Styrofoam decades later, around 2006, South
ក្រុម​ទីមួយ​មាន​ទំនាក់​ទំនង​យ៉ាង​ជិត​ស្និទ្ធទៅ​នឹង​អ្នក​ ស្លាប់ និងប ​ ជា
ូ ​នៅ​លក ​ើ ពំ លូ ភ ​ឧ ​្នំ តុង​្គ ដែលជា ​ អ ​ តីត​រាជ​ធានី​ structure with two cameras attached Korea’s economy began to benefit
កាន់សា​សនា​អ៊ិស្លាម​ផ្សេងទៀត​នៅជុំវិញ​ពិភព​ លោក​ របស់ប ​ ទ ្រ ស េ ក ​ ម្ពជា ុ ។ ​ ក្រម ុ អ ​ម
ីុ សា ​៉ាំ ន់​គឺជាក ​ ម ្រុ ត ​ច ូ ជា
​ ង​គ​េ to a massive balloon. It rose 20 or 30 from a massive rise in demand for
ហើយកា ​ រ​បណ ្រ ប ិ ត ័ ន៍សា ​ សនា​អស ៊ិ ម ្លា ប ​ ប ែ តឹងរឹង ុ ន ​ េះមា
​ ន​ បំផុត​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុម​ទាំង​បី​ ហើយ​មាន​អ្នក​ប្រណិប័តន៍​ kilometres high, and landed 65 km home electronics and automobiles,
លក្ខណៈ​ស្រដៀង​គ្នា​យ៉ាង​ខ្លាំង​ទៅ​នឹង​អ្នក​ ដែល​បាន​ ចំនួនប ​ ្រហែល​ជា ៣៨​ ០០០ ​នាក់។​ ក្រុម​នេះ​ភាគ​ច្រើន​ from the launch site. The spaceship among other electronic exports. In
ប្រណិប័តន៍​នៅ​ក្នុង​ពិភព​មូស្លីម​ភាគ​ច្រើន​។ សម្រាប់​អ្នក​ រស់​នៅ​ស្រុកកំព ​ ង់ត្រឡាច​ខេតក ្ត​ ំពង់ឆ ​ ្នាំង ។ ​ cost about 1,000 dollars, all told. 2009 alone, South Korea produced
កាន់ប ​ បែ ត ​ង ឹ រ​ង ៉ឹ ន​ េះ ស ​ ត្វឆ ​ ត្រ ្កែ​ វូ បា
​ ន​ហាម​ឃាត់ក ​ង ្នុ កា​ រ​យក​ ក្រម ុ អ​ម ីុ សា ៉ាំ ន ​ត ់ វ្រូ ​បាន​កម ្រុ ព ​ រី ផ្សង េ ទ ​ ៀត​ចាត់ទ ​ក
ុ ថា​ ជា ​ ​ In 2009, South Korean efforts to more than 3.5 million cars, for
មក​ចញ ិ ម ្ចឹ នៅ​ ផ ​ ្ទះ ព ​ ្រោះស ​ ត្វន ​ េះត ​ វ្រូ បា ​ ន​ចាត់ទ ​ក ​ុ ថា​ជាសត្វ​ ក្រុម​ដែល​មិន​ប្រកាន់​តឹង​រឹង​ក្នុង​ការ​ប្រណិប័តន៍​សាសនា​ join the class of 10 nations with sat- domestic and foreign markets,
មិន​ស្អាតស ​ ។ ្អំ ក ​ ម ្រុ អ ​ក ្ន ប ​ ណ ្រ ប ិ ត ័ ន៍ទា ​ ង ំ ន ​ េះត ​ វ្រូ បា ​ ន​គជ ​េ ឿ អ៊ីស្លាម​ទេ ​ដូច​ជា ​អ្នក​ប្រណិប័តន៍​អីុម៉ាំសាន់​មិន​លប់​មុខ​ ellites in space did not end as making it’s automobile industry the
ថា មា
​ ន​បភ ្រ ព​មក​ពដ ី ន ែ ដ​ច ​ី ម្ប​៉ា ហើយភា ​ គ​ចន ្រើ ទ ​ ទួលឥ ​ ទ្ធ​ិ ទេក្រោ​យពេល​ថ្វាយ​បង្គំ ​ហើយ​បុរស​ក៏មិនចា ​ ំបាច់​ទុក​ពុក​ planned, but the extent of their fifth most productive in the world,
ពល​មក​ពកា ី រ​ប្រណប ិ ត ័ ន ​ប ៍ ប ែ ត​ង ឹ រ​ង ឹុ ដោ ​ យ​វរជន​ចាម​ដល ែ ​ ចង្កា​វែងៗ​ ដែរ​ ហើយ​ក្រុម​អីុម៉ាំសា​ន់នេះថ្វា​យបង្គំ​តែម្តង​ efforts, and ability, in terms of the the fifth most productive country in
មក​ប្រទេស​កម្ពុជា។​ ប៉ុន្តែ ​នាពេ​លបច្ចុប្បន្ន​នេះដោយ​សារ​ គត់ក ​ ្នុងរ​យៈ​ពេល​ប្រាំពី​រថ្ងៃ​៕ technology was telling in itself. The the world.
ឥទ្ធព​ិ ល​មកពីកា ​ រប្រណប ិ ត័ ន៍ព ​ព ​ី ភ ិ ព​ខាង​កតាម​ ្រៅ​ រយៈ​អង្គ​ Lift Korea Space Launch Vehicle 1 The amount of domestic demand
(KSLV-1) blew up about 2 minutes is an obvious factor that sets South
A short course on Islam in Cambodia after takeoff, at an altitude of 70km, Korea apart from countries like Cam-

I slam is changing in Cambodia. Muslims are finan-

cially benefiting from aide from global Islamic
institutions, often at the expense of traditional prac-
far short of the
intended 302 kilo-
metre mark when
Don’t get carried
bodia, where, due to
a lack of capital and
opportunity in the
away with the
tices, which are quickly changing according to the the satellite was market, many prod-
difference between a
preferences of international donors. set to separate ucts must be import-
Cambodian Islam is composed of three main
foreign education and
from the rocket ed from surrounding
groups: the orthodox Islam, who make up a 80% and enter orbit.
a Cambodian one
countries with more
of Cambodian Muslims, the Chvea Muslims of The KSLV-1 cost developed industry.
coastal regions and the Imam Sann group. The about US$400 million, and the South Korean brands are not only
first group has the closest connection to Muslims South Korean government has well known in their country, prod-
around the world, and their practices most close- spent just less than $2 billion since ucts form companies including
ly resemble those seen in other the majority of their space aspirations began in Samsung, LG and Hyundai have now
Muslim populations. Most orthodox followers, for 1996. saturated markets around the world
example, forbid keeping dogs as pets as it is con- In developing countries, technol- for their quality and advanced fea-
sidered unsanitary. ogy has its limits. On the other hand, tures. There are wireless network
Orthodox Muslims are believed to descend from in developed countries, technology everywhere in South Korea, making
Champa, and their beliefs are largely influenced by is relied upon to control the systems it incredibly easy to communicate
the elite Chams who initially came to Cambodia. and manage the data that define with anyone anytime. There is also
Recently, however, they are being increasingly people’s daily lives and, in many someone watching you almost all
influenced by the belief systems of charity organi- Mawlid ceremony at Kampong Tralach, Kampong ways, their identity. the time, since the government has
zations from Kuwait, Saudi Arabia and Malaysia Chhnang, February 2011. DC CAM Cambodia’s technology infra- installed cameras at the traffic lights
and local cultures are withering away. on Oudong Mountain (the old capital of Cambo- structure is predictably weak for and other important places for secu-
The second group of Muslims, about 40,000 peo- dia). With 38,000 followers, they are the smallest developing countries, and use of rity. Even small grocery stores have
ple, lives mostly along the Cambodian coastal area, group, live mostly in Kampong Tralach district, relatively new technologies remains one or two surveillance cameras.
do not speak Cham and are believed to be the Kampong Chhnang province, and are seen as being available only within the countries There are also hundreds of oppor-
original Muslims who converted Cham refugees the least devout in the Islamic practices. For exam- urban and elite populations. tunities in academia, and the pro-
from Hinduism to Islam when they first arrived in ple, they do not wash their face when they pray, South Korea uses technology fessional world, to become an engi-
Cambodia in the 15th century. men do not need to keep beard and they do not towards efficiency in people’s daily neering expert whose ideas might
The third group are followers of Imam Sann, an cover their heads or faces as is Orthodox Islamic lives, and it’s presence in society, make millions. It all begins, of
old and devout Muslim, who died and was buried practice. They pray one time in seven days. where it is used to control and man- course, with an idea, but without
age a wide range of activities and the money, and systems in place to
Documentation Center of Cambodia Searching for the Truth, Memory & operations, is constant. make the idea a reality, it’s not going
Justice www.dccam.org www.cambodiatribunal.org dccam@online.com.kh Satellite setbacks aside, South to make anyone rich.
 15

Puth Phalla
writes from:
South Korea

សព្វ
ថ្ង
​​ ន ៃ ះេ បច្ច ​​ ក េ វ​ទ ិ យា ្ បា ​ ន​ អុីនធឺណិត​ ដែល​​គ្មាន​ខ្សែ​​នៅ​តាម​កន្លែង​​
រីកដ ​ ះុ ដា ​ ល​​ជា​ខង ំ ្លា ​ទោះ សាធារណៈ​នៅ​ឡើយ​ទេ​ពះ្រោ ​គេ​នៅ​បើ្រ​
ជា​យង ៉ា ​ណា​ក៏​ដោយ​ អុន ី ធឺណត ិ នៅ ​ ​មាន​កមត ិ្រ ​នៅឡ ​ យ ើ ​។
មាន​បទ ្រ ស េ ​ខះ្ល ​នៅ​តែ​មាន​បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​ទន់​ ពួកគ ​ ម េ ន ិ មា ​ ន​ថវិកាច ​ ន ើ្រ ដ ​ ម ើ ប្ ផ ​ី ត ្គ ផ ​់ ង ្គ ក ​់ ម ុ្រ ​
ខសោ ្ យ​​ពះ្រោ ​​បទ ្រ ស េ ​​ទាំង​នះេ មិន​មានធន​ ហ៊ន ុ ​ផល ្ត ​ស ់ វា េ ​អន ីុ ​ធណ ឺ ត ិ ​ទ​។ េ ដូចះេ្ន ពួក​គេ​
ធាន​មនុសស្ ​ឲយ្ ​បាន​គប ្រ ​គ ់ ន ្រា ​់ ឬ​បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​ ត្រវូ ​ប​ប ើ្រ ស ្រា ​វា ់ ​​ក្នង ុ ​កម្រត ិ ​ណា​មួយ​។ ចំណច ុ ​
ទំន​ប ើ ​។ ជាង​​នេះ​ទៅ​ទៀត ​កង ុ្ន ​បទ ្រ ស េ ​ដល ែ ​ ខុស​បក ែ្ល ​គ​ម ្នា យ ួ ​ទៀត​គ​គ ឺ ឿ្រ ង​​ទន់​។ នៅ​ករ ូ េ​៉
កំពង ុ ​អភិវឌ្ឍ​ បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​នៅ​តមាន​ ែ​ កម្រត ិ ​​។ ខាង​តប្ ង ូ ពួក​គ​ផ េ ត ្តោ ​ល​ក ើ ម្ម​វធ ិ ​ី C និង​C++
ម្យ៉ាង​វញ ិ ​ទៀត នៅ​បទ ្រ ស េ ​អភិវឌ្ឍន៍​ បច្ចក េ ​ ព្រោះ​វា​អាច​ប​បា ើ្រ ន​តាម​បព ្រ ន ័ ​ក ្ធ ព ំុ យ្ ទ ុ រ័ និង​
វិទយា ្ មាន​​កម្រត ិ ​​ខ្ពស​ដ ់ ម ើ ប្ ​​ជួ ី យគ្របគ ់ ង ្រ និង​ ទូរស័ពច ​្ទ ល័ត។ ​ មិនដ ​ច ូ នៅ ​ ស ​ ក ុ្រ ខ ​ រែ្ម ទ ​ េ ពួក ​គ ​ េ
ចាត់​ចង ែ ​ទន ិ ន ្ន យ ័ ​ និង​បព ្រ ន ័ ​្ធនានា​នៅ​កង ុ្ន ​ ផ្តោតល ​ ក ​ើ ម្មវ​ធ ិ ដ ​ី ល ែ ប ​ បាន​ ​​ើ្រ តនៅ​ ែ​ លប ​ើ ព ្រ ន ័ ​្ធ
បទ ្រ ស េ ​របស់​ពក ួ ​គ​េ។ ទោះ​ជា​យង ៉ា ​នះេ ក្តី កុពំ យ្ រូ ទ័រ។ ​ ឧទាហរណ៍ដ ​ច ូ ជា​ ​​ នៅក ​រ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ​
កម្ពជា ុ ដល ែ ​ជា​បទ ្រ ស េ ​កព ំ ង ុ ​អភិវឌឍ្ ន៍ បើ​្រ ពួកគ ​ ត ​េ វូ្រ ស ​ វ្រា ជ ​ វ្រា ច្រ ​​ ន ើ ល ​ រ​ើ ប ូ ភា ​ ព និងគ ​ន ំ រូ ​
បស ្រា ​ប ់ ច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​នៅ​មាន​កមត ិ្រ ​នៅ​ឡយ ើ ​។ ជីវចល​​។
វាខុស​ព​ក ី រូ ​ខា ៉ ង​តប្ ង ូ ​ ដែល​ជា​បទ ្រ ស េ ​កព ំ ង ុ ​ ផ្ទយ ុ ​ទៅ​វញ ិ នៅ​កម្ពជា ុ ​ ពួក​គ​ម េ ន ិ ​ធ​កា ើ្វ រ​
អភិវឌ្ឍន៍​ បើ​្រប្រាស់​បច្ចេក​វិទ្យា​របស់​ពួក​ សវ្រា ​ជវ្រា ​​លើ​បញ្ហា​ទាង ំ ​នះេ ​ទ​េ ដូចះេ្ន ​វា មិន​
គេមាន​លក្ខណៈ​ងាយ​សល ួ្រ ​ជាង​មន ុ ​មន ែ មាន​បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​ទន ំ ប ើ ​ និង​វធ ិ ​សា ី ស​ថ ្ត្រ ​ដ ី្ម ម ើ ប្ ី​
​ទន ែ ​។ តាម​គន ំ ត ិ រ​បស់​ខំុ្ញ បច្ចក េ វ​ទ ិ យា ្ ​ករ ូ ​ខា េ៉ ង​ ប្រកត ួ ប ​ ជ ្រ ង ែ ​​ខាង​បច្ចក េ វ​ទ ិ យា ្ ជា ​ អ ​ ន្តរជា ​ តិក ​ង ុ្ន ​
ត្បង ូ មាន​លក្ខណៈ​ទល ូ ​ទ ំ លា ូ យ​​ក្ន​ង ុ ការ​​គប ្រ ់​ ពិភព​លោក​។ ​ជា​លទ្ធ​ផល បច្ចក េ ​ទស េ ​នៅ​
គង ្រ និងចា ​ ត់ច ​ ង ែ ប ​ ព ្រ ន ័ នៅ ​្ធ ក ​ង ុ្ន ប ​ ទ ្រ ស េ រ​បស់​ កម្ពជា ុ ​​នៅ ​ ត ​ មាន​ ែ​ កម្រត ិ ទា ​ ប​បស ្រ ន ិ ប ​ ព ​ើ ក ួ គ ​ ​េ
ពួក​គជា ​េ ង​នៅកម្ព ​​ ជា ុ ​។ ប្រៀប​ធៀប​​ទៅ​នង ឹ ​បទ ្រ ស េ ​ផស្ ង េ ​ទៀត​។ ​លស ើ ​
បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​នៅ​ករ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ប​ើប ្រ ស ្រា ់​ ពី​នះេ នៅ​ករ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ពួក​គេ ធ្វ​កា ើ រ​សវ្រា ​
សម្ភារ និង​ ​software ទំនប ើ ​ៗ​។ ​ជា​បឋម ជ្រាវ​​ និង​ចង​កង ្រ ​ជា​ឯកសារ​ដម ើ ប្ ​ប ី ញ្ជន ូ ​ទៅ​
សម្ភារ​នៅ​ករ ូ ​ខា
េ៉ ង​តប្ ង ូ ​ ផ្តោត​ល​ផ ើ លិត​ផល តាម​វិទ្យាស្ថាន​​ជាតិ និងអង្គការ​​អន្តរ​ជាតិ​​
​ថ​ៗ
ី្ម ​ដល ែ ​ផលិត​នៅ​កង ុ្ន ​បទ ្រ ស េ ​របស់​​ពួក​គេ ខ្លះ​ៗ​​​។ ពួក​គេ ក៏​មាន​បណល ្ណា យ ័ ​​ជាតិ​ខះ្ល ​ៗ​
និងបា ​ ន​នាច ​ំ ល ូ ពី ​​ ប ​ ណ្តាប ​ ទ ្រ ស េ ផ ​ ស្ ង េ ៗ ​ទ ​ ៀត​។ សមប ្រា ​​ស ់ វ្រា ​ជវ្រា ​ និង​ពង្រង ឹ ​បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ផង​
ផ្ទយ
ុ ​ទៅ​វញ ិ ​នៅ​កម្ពជា ុ យើង ប​ើប ្រ ស ្រា ​់តែ​ ដរែ ​។ ទោះ​​ជា​យង ៉ា ​ណា​ក៏​ដោយ​ ​នៅ​កម្ពជា ុ ​​​
ផលិត​ផល​ដល ែ ​នា​ច ំ ល ូ ​តប៉ ែ​ ណ ុ ះ្ណោ ​ ដល ែ ​ជា​ មិនមា ​ ន​វទ ិ យា ្ ស្ថាន​ណា​មួយដ ​ ម ើ ប្ ស ​ី រសេរ និង​
ទូទៅម ​ន ិ ដ ​ច ូ នៅ ​ ក ​រ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ទ ​ ។ ​េ ឧទាហរណ៍ បញ្ជន ូ ទ ​ក ុ ជា ​ ឯ ​ កសារ​ទ។ ​េ ត្រងន ​់ ះេ ហ ​ យ ើ បាន​ ​​​
នៅ​ករ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ​ពក ួ ​គ​េ ប្រ​ប ើ ស ្រា ​ផ ់ លិត​ផល​​ ជា​ពក ួ ​គេ មិន​អាច​ពងង ឹ្រ ​បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​ឲយ្ ​បាន​​
ដែល​មាន​លក់​នៅ​តាមហាង​​សាខាលប្ ​ៗ ី ​ជា​ ប្រសរើ ​​​ដូច​បណ្តា​បទ ្រ ស េ ​ផស្ ង េ ​ៗ​ទៀត​​ដែល​
ច្រន ើ ​​ដល ែ ផ ​ លិតនៅ ​ ក ​ង ុ្ន ប ​ ទ ្រ ស េ រ​បស់ព ​ក ួ គ ​ ​េ មាន​បច្ចក េ វ​ទ ិ យា ្ ទំនប ើ ​ៗ​។
មាន​ដច ូ ​​ជា​ផលិត​ផល​ Samsung, Sony, សរុប​សេ​ចក្តី​មក​​ បច្ចេក​វិទ្យា​នៅ​កម្ពុជា​
Apple ។​ល។ ផលិត​ផល​ទាង ំ ​នះេ ​មាន​តម្លៃ​ ចង្អៀត​ជាង​បច្ចក េ វ​ទ ិ យា ្ ​នៅក ​រ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ​ពះ្រោ ​
ថ្លៃ ដូចះេ្ន ​នៅ​កម្ពជា ុ ​ព​គ ួ ​ម េ ន ិ ​មាន​សាខា​ល្ប​ៗ ី ​ បច្ចក េ វ​ទ ិ យា ្ នៅ​ ​​ ករ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ​ប្រប ើ ស ្រា សម្ភា ​​​់ រៈ​
បែប​នះេ ​​ច្រន ើ ​ទ​​។ េ ជា​ង​នះេ ​ទៅ​ទៀត នៅ​ករ ូ េ​៉ និង​គឿ្រ ង​ទន់​ទន ំ ប ើ ​ៗ​។ ទោះ​ជា​យង ៉ា ​នះេ ​កី្ត
ខាង​​ត្បង ូ មាន​បព ្រ ន ័ ​អ ្ធ ន ីុ ធឺណត ិ ​មន ិ ​ប​ខ ើ្រ ស្ ែ​ បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​នៅ​កម្ពជា ុ អាច​​​ប្រសរើ ​​បន្តច ិ ​មង ្ត ​ៗ​
ស្ទើរ​តែ​គ្រប់​កន្លែង​​ដែល​ជា​លក្ខណៈ​ងាយ​ ដោយ​ពយា ្ យាម​សវ្រា ​ជវ្រា ​បន្ថម ែ ​ និងបង្កត ើ ​​
ស្រល ួ ប ​ផ ំ ត ុ ដ ​ ម ើ ប្ ធ ​ី ទ ​ើ្វ នា ំ ក់ទ ​ន ំ ង​និងគ្រ ​​ បគ ​់ ង ្រ ​​ វិទយា ្ ស្ថាន​ខះ្ល ​ៗ​ដម ើ ប្ ​ស ី រសេរ និង​​​ចង​កង ្រ ​ជា​
ទិនន ្ន យ ័ និង​បព ្រ ន ័ ​្ធផស្ ង េ ​ៗ​នៅ​កង ុ្ន ​បទ ្រ ស េ ​ ឯក​សារ​ដច ូ ​នៅ​ករ ូ ​ខា េ៉ ង​តប្ ង ូ ​។ ដូ​ចះេ្ន ​ពល​រដ្ឋ​
របស់​ពក ​ួ ​គ​។ េ កម្ពជា ុ ​គរួ ​តព ែ​ យា ្ យាម​ ជួយ​ពងង ឹ្រ ​បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​
នៅ​សក ុ្រ ​ខរែ្ម ពួ​ក​គេ មិនប ​ ​កា ើ្រ មេរ​ដ ៉ា ​ម ើ ប្ ី​ របស់​ពក ួ គេ​ដម ើ ប្ ​​​ីប​ើប ្រ ស ្រា ​់បច្ចក េ ​វទ ិ យា ្ ​​​គប ្រ ់​​​
គ្របគ ​់ ង ្រ សកម្ម ​​ ភា
​ ព​​​នៅ​តាម​ទសា ​ី ធារណៈ​ទេ គង ្រ ​​ និង​ចាត់​ចង ែ ​ទន ិ ន ្ន យ ័ និង​បព ្រ ន ័ ​នា ្ធ នា​
ហើយ​ពួក​​គេ​ មិន​​ទាន់​បាន​ដំឡើងប្រព័ន្ធ​ នៅ​កង ុ្ន ​​ប្រទស េ ​របស់​ពក ួ គេ​ដច ូ ​នៅ​ករ ូ ​ខា េ៉ ង​
ត្បង ូ ​៕ NR​

Note the subtle differences between the space launches in South Ko-
rea (left) and Cambodia (right). Cambodia photo by DARA SAOYUTH.
 Khut Sornnimul

Book holder: Chewing gum:

How do you feel when you have to What disease is most damaging to your communication
hold a book for hours while you skills? Bad breathe, of course. People won’t want to talk
read? Perhaps you get tired and to you when you produce unpleasant smells from your
don’t want to continue your read- mouth. Even though, sometimes, you brush your teeth
ing no matter how interesting the thousand times in a day, you still have unwanted odor
book is. A book holder will make your reading gusting from your mouth. Chewing gum is an effective
more friendly and enjoyable. The only thing that you need to do is to move remedy that should not be taken for granted. Not only
your eyes from one line to another and one paragraph to the next. The does it help make your teeth bright, it also helps you get
only thing that requires hands is turning the page. It helps you to con- rid of that foul mouth stench. You will become an infi-
centrate more on reading and speed of reading will be faster as well. nitely more confidant people without
What is more, book holders keep your books looking neat and new. this worry on your mind. Bear this in
mind.

ប្រដាប់ទស
្រ ៀវភៅ
តើ​អក
្ន ​មាន​អារម្មណ​យ ៍ ង ៉ា ​ណា​នៅ​ពល េ ​ដល ែ ​អក ្ន ​តវូ ្រ ​កាន់​សៀវ​ភៅ​មល ើ ​រាប់មង ៉ោ ​?
ប្រហល ែ ជា ​ ត ​ វ្រូ ន
​ ឿយ​ហត់ ហើយម ​ន ិ ច ​ ង់ប ​ ន្តអា ​ ន​សៀវ​ភៅទ ​ ទោ ​េ ះ​បវា ​ី ជា
​ ស​ ៀវ​
ភៅ​គរួ ឲ ​ យ្ ចា
​ ប់អា ​ រម្មណក ​៍ ដោ​៏ យ​។ ប្រដាប់ទ ​ ស ​្រ ៀវ​ភៅន ​ ះេ នឹងធ ​ ឲ ​ើ្វ យ្ ស ​ ៀវ​ភៅអា ​ ន​
​របស់​លោក​​អក ្ន ​សទ ិ្ន ​ស្ធ ល ្នា ​ និង​ចង់​អាន​ជាង​មន ុ ​។ រឿង​ត​ម ែ យ ួ ​គត់​ដល ែ ​អក ្ន ​
ត្រវូ ធ
​ គ ​្វើ ឺ ភ្នក ែ រ​បស់អ ​ក ្ន គ ​ ន ្រា ត
​់ ក ​ែ ឡ ្រ ក ែ ម ​ ល ើ ព ​ជ​ី រួ ម
​យ ួ ទៅ ​ ជ ​ រួ ម
​យួ ​ពីក ​ ថា​
ខណ្ឌម ​យ ួ ទៅ​ ក ​ ថា​ខណ្ឌម ​យ ួ ត ​ ប ​ែ ណ៉ុ ្ណោះ។
​ អ្នកគ ​ ន ្រា ត ​់ ប​ែ ដ ​្រើ រ​ៃ បស់អ ​ក ្ន ត ​ ​ែ
ប៉ណុ ្ណោះនៅ ​ ព ​ ល េ ដ​ ល ែ អ ​ក ្ន ច ​ ង់ប ​ ក ើ ព ​ទ ​ី ពំ រ័ ម ​យ ួ ទៅ​ ទ ​ព ំ រ័ ម​យ ួ ទ ​ ៀត​។ វា ជួយ​
ស្ករកៅស៊ូ
ឲ្យអ ​ក ្ន ផ
​ ត ្តោ ល​ អ ​ើ ណាំ ន​ច ​ ន ើ្រ ហ​ យ ើ ល ​ ប្ ឿន​នកា ​ៃ រ​អាន​ល ​ ឿង​ជាង​ម ​ន ុ ។
​ល​ ស ើ ​ តើជ ​ងំ អ ​ឺ ដ ​ី្វ ល ែ ធ ​ ឲ ​ើ្វ យ្ កា
​ រ​បស ្រា យ ័្រ ទា ​ ក់ទ ​ ង​របស់អ ​ក ្ន ម ​ន ិ បា ​ ន​ល? ​្អ
​ពី​នេះ​គឺ​ប្រដាប់​ទ្រ​សៀវ​ភៅ អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​សៀវ​ភៅ​នៅ​ស្អាត ហ ​ ើយ​ថ្មី​។៕ វាជា​កន ិ្ល អា ​ ក្រក។ ​់ គេមន ិ ច ​ ង់ន ​ យា ិ យ​ជា ​ ម ​យ ួ ន ​ង ឹ អ ​ក ្ន ទ​ ​េ នៅ​ពល េ ​
ដែលអ ​ក ្ន មា ​ ន​កន ិ្ល អា ​ ក្រកច ​់ ញ េ ព ​ មា ​ី ត់។ ​ ទោះ​ជាយ ​ ង ៉ា ណា ​ ក ​ ដោ​៏ យ​
ជួនកា​ ល​អ្នកដ ​ ះុ ធ ​ ញ េ្ម រា ​ ប់ពា ​ ន់ដ ​ ង​កង ុ្ន ម ​យ ួ ថ ​ ​ៃ្ង អ
​ក ្ន នៅ​ ត ​ មា ​ែ ន​កន ិ្ល ​
Weight lifting: អាកក ្រ ច ​់ ញ េ ព ​ មា
​ី ត់រ​បស់អ ​ក ្ន ។​ ដូចះេ ្ន ​ស្ករ​កៅ​សូ៊ ជា​ឧបករណ៍ម ​យ ួ ​
Do you want to keep your body fit? ដ៏​មាន​​បស ្រ ទ ិ ភា្ធ ព​ដល ែ ​គ​ម េ ន
ិ ​អាច​កាត់​ថ​បា ៃ្ល ន​។ វា មិន​តម ឹ្រ ​តែ​
Are you the type of person, prob- ជួយ​ឲយ្ ​ធញ េ្ម ​របស់អក ្ន ​ភ​ប ឺ្ល ណ ុ៉ ះ្ណោ ​ទេ ប៉ន ុ ​វា
ែ្ត ​ថម ែ ​ទាង ំ ​ជយ ួ ​កម្ចាត់​
ably a dude, who likes the idea of ក្លន
ិ អា
​ ក្រកព ​់ មា ​ី ត់រ​បស់អ ​ក ្ន ផ ​ ង​ដរែ ។ ​ អ្នកកា ​ ន់ត ​ មា ​ែ ន​ទន ំ ក ុ ច ​ត ិ ក ​្ត ង ុ្ន ​
having huge muscles? Do you ការ​បស ្រា យ ័្រ ​ទាក់​ទង​នៅ​ពល េ ​ដល ែ ​អក ្ន ​បក ្រា ដ​ថា អ្នក​ មិន​
want to be a Korean star? I am
មានបញ្ហា​ជា​មយ ួ ​នង ឹ ​កន ិ្ល ​មាត់​។ បស ្រ ន ិ ​អក ្ន ​ចង់​កយ ្លា ​ជា​អក ្ន ​
sure the answer is YES! to all of
these questions, and therefore, you ប្រាសយ ័្រ ​ទាក់​ទង​ល្អ អ្នក​តវូ្រ ​ត​ច ែ ង​ចា​ស ំ ​រ្ក កៅ​ស​នៅ ូ៊ ​កង ុ្ន ​ចត ិ ​៕ ្ត ​
should do weight lifting. It’s an indoor sport that
requires using a lot of energy; however, you will, in turn, get back a
very satisfactory result. Society will sing your praises as your fit bod
becomes the standard for fitness. Your body will be more resistant to
diseases which attempt to harm you. You can save the time you would
Computer fan:
go to a doctor and get a buff body instead. You will also feel confident Do you want to keep your laptop cool? Some laptop us-
in doing something because you are strong, attractive man. ers complained that their computers are prone to be
overheating minutes after they turn it on and start using
it, which as a result make your computer malfunction
ការលើកដុដ
ំ ក
ែ and damage leading to shortened component life span.
However, computer fans, as I have experienced, will help
តើ​អ្នក​ចង់​ឲ្យ​រាង​កាយ​មាន​សុខ​ភាព​ល្អ​ឬ​ទេ​? តើ​អ្នក​ចង់​មាន​​មាឌ​មាំ និង​មាន​ them to solve these undesirable problems. It can keep
សាច់ដ ​ ុំ​ធំ​ជា​ពិសេស​មនុស្ស​ប្រុស​? តើ​អ្នក​ចង់​មាន​រាង​ដូចជា ​ ​តារា​កូរ៉េ​ដែរ​ឬ​ទេ​? every component of your
computer cool. Dust, and
ខ្ញប
​ុំ ក ្រា ដ​ថាច ​ ម្លយើ ប ​ ក ្រា ដ​ជាឆ ​ យ ្លើ ថា
​ បា
​ ទ​។ ប្រសន ិ ប
​ ដ
​ើ ច
ូ ្នេះមែន​អ្នកគ ​ រួ ត
​ ល​ែ ក ើ ​
other particles hinder
ដុំ​ដែក​។ ការ​លើក​ដុំដក ែ ​ជា​ប្រភេទ​កីឡា​ហាត់​នៅ​ក្រៅ​ផ្ទះ​ដែល​ត្រូវ​ការ​​ថាមពល​ laptop like a disease hin-
ច្រន ើ ​។ ទោះ​ជា​យង ៉ា ​ណា​ក​ដោ ៏ យ​ អ្នក​នង ឹ ​ទទួល​បាន​លទ្ធ​ផល​ជា​ទ​គា ី ប់​ចត ិ ​វ្ត ញ
ិ ​។ ders someone who doesn’t
អ្នក​ នឹង​មាន​រាង​សង្ហា មាន​មាឌ​មាំ​ដែល​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​សង្គម​ បាន​ឲ្យ​តម្លៃ​។ ខ្លួន​ lift weights. What is more,
ប្រាណ​របស់​អក ្ន ​ នឹង​ធន់​នង ឹ ​ជម្ងសា
​ឺ មញ្ញ​ៗ​ដល ែ ​ពយា
្ យាម​បង្ក​គះ្រោ ​ថក ្នា ​ដ
់ ល់​អក ្ន ​។ when you use a computer
fan underneath your laptop,
កីឡាប ​ ែប​នេះ អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​ចាក​ផុតព ​ ី​ជម្ង​ជា
ី ​ច្រើន​៕
you will feel cool air pushing
from the bottom of your
laptop that makes you feel
Phone dictionary: វចនានុកម
្រ នៅក្នង
ុ ទូរស័ពដ
្ទ ៃ a lot comfortable and less
distracted by the heat.
When you read a text, more often than
not, you will encounter some difficult នៅ​ពល េ ​ដល ែ ​អក ្ន ​អាន​អត្ថបទ​​មយ ួ ​ មិន​យរូ ​មន ិ ​ឆាប់​អក ្ន ​
words. Then you have to go find a heavy នឹង​ជប ួ ​នវូ ​ពាក្យ​ពបា ិ ក​ខះ្ល ​ៗ​។ បន្ទាប​ម ់ ក​អក ្ន ​បហ ្រ ល ែ ​ជា​
hardcopy dictionary at home or the នឹង​តវូ្រ ​សង ែ្វ ​រក​ពាកយ្ ​ពបា ិ ក​នោះ​​នៅ​កង ុ្ន ​វចនា​នក ុ ម ្រ ​ដ​ធ ៏ ំ​
កង្ហារកុព
ំ យ្ រូ ទ័រ
corner of your library and look for the មួយនៅ ​ ឯ ​ផ​ ះ្ទ ឬ​នៅតា ​ ម​បណ្ណាល័យម ​ង ្ត ម ​យ ួ ពា ​ ក្យៗ ​។ ​ អ្នក​ តើ​អក ្ន ​ចង់​ឲយ្ ​ក​ព ំុ យ្ ​ទ ូ រ័ ​ឡប ែ ​ថប់​របស់​អក ្ន ​នៅ​តជា ្រ ក់​ទ​? េ អ្នក​បើ​្រ
words one by one. You have to spend an តវូ្រ ច
​ ណា ំ យ​ពល េ យ ​ រូ គ ​ រួ ស ​ ម​ដរែ ក ​ង ុ្ន កា
​ រ​រក​ពា ​ កយ្ ន ​ម ី យ ួ ៗ ​​ ប្រាស​ក ់ ពំុ យ្ ទ ូ រ័ ​ឡប ែ ​ថប់​ខះ្ល បាន​តញ ូ្អ ​តរែ ្អ ​ថា វា ​ឡង ើ ​កដៅ ំ ក្តៅភ
​ ម
្លា ​ៗ​
eternity to find out each word and try to បន្ទាប​ព ់ ​អ ី ក ្ន ​ បាន​បក ើ ​វា​បើ្រ ដល ែ ​ជា​លទ្ធ​ផល អាច​ធ​ឲ ើ្វ យ្ ​កព ំុ យ្ ូ​
understand it. But if you have a phone និងព ​ យា ្ យាម​យល់ព ​អ ​ី ត្ថនយ ័ រ​បស់វា ​។ ​ ប៉ន ុ ប ​ែ្ត ស ្រ ន ិ ប ​ អ ​ើ ក ្ន ​
មាន​វចនា​នក ុ ម ្រ ក ​ង ុ្ន ទ​ រូ ស័ព្ទ អ ​ក្ន ន
​ង ឹ រ​ក​វាឃ ​ ញ ើ យ ​ ង ៉ា ងា ​ យ​ ទ័រ​របស់​អក ្ន ​ដរើ ​មន ិ ​បាន​សល ួ្រ ​ហើយ​ឆាប់​ខច ូ ​។ ទោះ​ជា​យង ៉ា ​ណា​
dictionary, you will find very easily the
word you want to use. You just type the ស្រល ួ ​នវូ ​ពាក្យ​ដល ែ ​អក ្ន ​ចង់​រក​។ អ្នក​គន ្រា ​ត ់ ​វា ែ យ​ពាក្យ​ ក៏ដោ
​ យ កង្ហារក ​ព ​ំុ យ្ ទ ូ រ័ ដ​ច ូ ដ ​ ល ែ ខ ​ ំុ្ញ ធ្លាបមា​់ ន​បទ​ពសោ ិ ធ​បើ្រ វា ជ ​យ ួ ​
word and click “Show”, after that you នេះ ហើយ​ចច ុ លើ​សញ្ញា​«​បង្ហាញ​» បន្ទាប​ម ់ ក​ អ្នក​នង ឹ ​ ដោះ​សយ ្រា ​បញ្ហា​នានា​ដល ែ ​គ​ម េ ន
ិ ​ចង់​ឲយ្ ​កត ើ ​មាន​​។ វា អាច​​ធើ​្វ
will see the meaning(s) of the word. It ឃើញ​អត្ថនយ ័ ​ន​ពា ៃ ក្យ​នោះ​។ វា ធ្វ​ឲ ើ យ្ ​អក ្ន ​ចណា ំ យ​ពល េ ​ ឲ្យគ​ ឿ្រ ង​ផស្ ជា ​ំ ច ​ ន ើ្រ នៅ​ក ​ង ុ្ន ក ​ព ំុ យ្ ទ
ូ រ័ អ ​ក្ន នៅ ​ ត ​ ជា ្រ ក់។ ​ វា​ជយ ួ ក ​ ម្ចាត​់
will take you just a few seconds. You ធូល​នៅី ​កង ុ្ន ​កព ំុ យ្ ទ ូ រ័ ​ឡប ែ ​ថប់​ផង​ដរែ ​។ លើស​ព​ន ី ះេ ​ទៅ​ទៀត នៅ​​
don’t need to carry it from one place to ពីរ-​ប​ វ​ី នា ិ ទីក ​ង ុ ្ន កា​ រ​សង ែ្វ រ​ក​ពាកយ្ ន ​ ះេ ។​ អ្នកម ​ន ិ ចា ​ បា ​ំ ច់កា ​ ន់វា ​​
ពីក
​ ន្លង ែ ម​យួ ទៅ ​ ក ​ ន្លង ែ ម ​យ ួ ទ​ ៀត​ដច ូ វ​ចនា​នក ុ ម ្រ ធ ​ៗ ​ំ ទ ​ ។ ​េ ពេល​ដល ែ ​អក ្ន ​ប​ក ើ្រ ង្ហារ​កព ំុ យ្ ទ ូ រ័ ​ដាក់​នៅ​ព​ក ី ម
្រោ ​កព ំុ យ្ ទ
ូ រ័ ​របស់​អក ្ន ​
another like hardware dictionary, be-
cause it is always with you anyhow. You វា នៅ​ជា​មយ ួ ​អក ្ន ​ជា​នច ិ ​៕្ច អ្នក​ ​នង ឹ ​មាន​អារម្មណ​ថា ៍ ​នង ឹ ​មាន​ខយ្ ល់​តជា ្រ ក់​ព​ក ី ម
្រោ ​កព ំុ យ្ ទ ូ រ័ ​
can check it any time you wish. របស់​លោក​អក ្ន ​ដល ែ ​ធ​ឲ ើ្វ យ្ ​អក ្ន ​មាន​អារម្មណ​ល ៍ ៕ ្អ