Professional Documents
Culture Documents
Euskal Herriko Baserriak 1A (100-200)
Euskal Herriko Baserriak 1A (100-200)
(100-200)
Geografia
Baserria
Etxea
Abereak
Eguraldia
Horretarako:
a. Baserriari lotutako
lexikoa aurkeztu
ondoren, baserri
batzuen deskribapenak
irakurri eta zuzendu
egingo ditugu.
EUSKAL HERRIKO
BASERRIAK
ATAZAK
PROZEDURA:
1 Gero lau talde egin beharko ditugunez, baserri mota bakoitzari ikasle kopuru berdinak edo antzekoak
errepara diezaion lortu behar dugu.
2 Maketak eraikitzeko instrukzioak 20. orrian daude, irakasleak ikasleei azal diezaien.
3 Erakustaldia txukunagoa eta motibagarriagoa izan dadin, maketak koloreztatzeaz gain, hornitzeko bestelako
osagarriak txerta daitezke: paisaien argazkiak, abereen irudiak,…
2
BOKALAK IDATZI
Hemen dituzu baserriari buruzko hitzak1. Baina bokalak falta dira. Idatziko dituzu (zenbaki bakoitza bokal bati
dagokio2)?
3
OTXANDIOKO BASERRIA
(BIZKAIA)
4
ALTZOKO BASERRIA
(GIPUZKOA)
5
IRAIZOTZEKO ETXEA
(NAFARROA)
6
BASERRIEN DESKRIBAPENAK
Baserri batzuen argazkiak ikusi dituzu, eta, orain, hemen dituzu baserri horien deskribapenak. Baina
deskribapenetan gezur batzuk1 daude. Testuak irakurri, adibidean bezala2 gezurrak azpimarratu3 eta ondo
idatzi.
Iraizotzeko etxea oso polita da. Bi solairu dauzka, eta beheko solairua harrizkoa
da. Erdi-erdian ate handia dago, eta atearen ondoan bi leiho, bata ezkerrean
eta bestea eskuinean. Bigarren solairua zuria da, eta hiru balkoi daude.
Balkoiak egurrezkoak dira, eta lore asko dauzkate. Bigarren solairuan ez dago
leihorik.
Eta Altzoko baserria oso handia da. Bi solairu dauzka, eta behekoa egurrezkoa
da. Beheko solairuaren erdian atari handia dago. Atariaren barruan ate bat eta
leiho bat daude, eta hormetan beste leiho bi: bat ezkerrean eta bestea
eskuinean. Goiko solairua zuria da, eta bost leiho dauzka. Erdian balkoi txiki bat
dago. Teilatuaren azpian ganbara dago.
7
BADAUKA ALA EZ DAUKA?
Irakurri adibide hauek, eta irakurri ondoren beheko irudiekin esaldiak idatzi.
ZER DAUKA? KORTAK ATEA DAUKA
ZENBAT? KORTAK ATE BAT DAUKA
KORTAK HIRU ATE DAUZKA
HIRU ...................................................................
...................................................................
...................................................................
HOGEI ...................................................................
Eta orain EGON aditzarekin gauza bera3 egingo dugu: adibideak irakurri eta esaldiak idatzi.
ZER DAGO? KORTAN ATEA DAGO
ZENBAT? KORTAN ATE BAT DAGO
KORTAN HIRU ATE DAUDE
BAT ...................................................................
HIRU ...................................................................
...................................................................
BI ...................................................................
...................................................................
8
EUSKAL HERRIKO BASERRIAK
Hemen duzu Euskal Herriko mapa, eta maparen ondoan etxeei buruzko datu batzuk. Datu horiek irakurri eta bere
lekuan idatzi.
Nolako eguraldia egiten du?
Klima hotza izaten da, baina ez du euri askorik egiten.
Ez du ez hotz, ez bero handirik egiten, baina euria barra-barra egiten du1.
Bero handia egiten du, eta ez du euri askorik egiten.
Alde hau oso hotza da, eta askotan elurra2 egiten du.
Nolakoak dira etxeak?
Etxe hauek lurrezkoak edo adreiluzkoak3 izaten dira. Teilatuek isuri4 bakar bat daukate, eta ez daukate
makurdura5 handirik.
Hormak harrizkoak dira, leiho txiki-txikiak dituzte, eta ez daukate ez balkoirik, ezta ataririk ere. Teilatuak
arbelezkoak6 edo teilazkoak izaten dira, eta makurdura handia izaten dute.
Behealdea harrizkoa izaten da, goialdea adreiluzkoa, eta egiturak7 egurrezkoak izaten dira. Teilatuak teila
gorrizkoak dira, bi, hiru edo lau isuri dauzkate, eta zabalak8 izaten dira.
Etxeak harrizkoak izaten dira, leiho txiki-txikiak dituzte, eta askotan ez daukate ez balkoirik, ezta ataririk ere.
Teilatuak teila gorrizkoak dira, isuri bi izaten dituzte, eta ez daukate makurdura handirik.
Nola antolatzen9 dira etxeak?
Baserri hauek askotan bakarka10 egoten dira, edo auzo txikietan biltzen11 dira.
Normalean auzoetan edo herri txikietan biltzen dira.
Etxe hauek herrietan biltzen dira. Herrietako kaleak txikiak eta estuak12 izaten dira.
Etxe hauek auzo txikietan biltzen dira.
9
BASERRI EZBERDINAK
Orain baserri mota bat aukeratu, bideoa arretaz1 ikusi, eta zure baserriari buruzko datuak idatzi.
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
1 ARRETAZ: ATÉNTAMENTE
10
11
ITSASALDEKO BASERRIAK (1)
ITSASALDEKO BASERRIAK (2)
12
HEGOALDEKO ETXEBIZITZAK
13
PIRINIOETAKO BASERRIAK (1)
14
PIRINIOETAKO BASERRIAK (2)
15
ERDIALDEKO BASERRIAK (1)
16
ERDIALDEKO BASERRIAK (2)
17
IKASITAKOA BIRPASATZEN
Irakurri beheko testua eta falta diren hitzak idatzi.
Baserriaren hormak __________(21) dira, oso politak dira, baina zahar daude. Teilatua __________(22) oso
zahar dago, eta erdi-erdian __________(23) handi bat __________(2). Teilatuaren azpian __________(24) txiki
bat dago.
1 ARGITASUNA: CLARIDAD
18
BIDEO-PASARTEAK ETA ENTZUNGAIAK
1. bideo-pasartea: Baserriak
"Ahoz aho" 1. bideo-zinta, 2. zikloa: Etxebizitzak, "Baserriak" pasartea
Itsasaldeko baserriak
Baserri mota hau Behe Nafarroa, Lapurdi, Gipuzkoa eta Bizkaian (Enkarterrietan izan ezik) aurkitzen
dugu. Herrialde hauetan tenperaturak nahiko leunak dira. Ez du ez hotz, ez bero handirik egiten. Hori
bai, euria barra-barra egiten du. Itsasaldeko baserrien behealdea harrizkoa izaten da normalean.
Goialdea berriz adreiluzkoa da, eta egiturak egurrezkoak izaten dira. Teilatuak teila gorriz eginda
egoten dira, eta zabalak izaten dira. Normalean bi isuri baino ez daukate, baina badaude hiru eta lau
isurikoak ere. Baserri hauek askotan bakarka aurkitzen dira edo auzo txikietan elkarturik.
Erdialdeko baserriak
Baserri mota hau Bizkaiko Enkarterrietan, Araban (Arabar Errioxan izan ezik ) eta Nafarroako
erdialdean aurkitzen dugu. Hemengo klima nahiko hotza izaten da, baina ez du euri askorik egiten.
Baserriak harrizkoak dira, leiho txiki-txikiak dauzkate, eta askok ez daukate ez balkoirik, ezta ataririk
ere. Teilatuak teila gorrizkoak dira, eta ez daukate makurdura handirik. Gehienetan isuri bikoak izaten
dira. Erdialdeko baserriak auzoetan biltzen dira normalean.
Pirinioetako baserriak
Baserri mota hau Nafarroako iparraldean eta Zuberoan aurkitzen dugu. Euskal Herriko alde hau oso
hotza da, eta elur asko izaten da neguan. Hau dela eta hemengo etxeen teilatuek makurdura handiak
dituzte. Teilatu hauek arbelezkoak edo teilazkoak izaten dira, eta normalean lau isuri izaten dituzte.
Etxeko horma guztiak harrizkoak dira, eta leiho txiki-txikiak dituzte. Ez daukate balkoirik, ezta ataririk
ere. Normalean auzo edo herri txikietan elkartuta egoten dira Pirinioetako baserri hauek.
Hegoaldeko etxebizitzak
Nafarroako hegoaldeko eta Arabar Errioxako etxebizitzak nahiko ezberdinak izaten dira. Euskal Herriko
alde honetan bero handia egiten du, eta ez du euri askorik egiten. Etxebizitzek bata bestearen ondoan
herriak osatzen dituzte. Herrietako kaleak txikiak eta estuak izaten dira. Etxe hauek lur eta adreiluzkoak
izaten dira normalean. Teilatuek isuri bakar bat daukate, eta ez daukate makurdura handirik.
19
ZUZENKETA ORRIA
BOKALAK IDATZI
TeiLaTua TXeRRia
LeiHoa TXaKuRRa
HoRMa aSToa
BaLKoia oiLoa
TXiMiNia aRDia
GaNBaRa BaRaTZea
KoRTa ZaLDia
aTaRia aHuNTZa
eSKaiLeRa KaTua
BeHia BaSeRRiTaRRa
BASERRIEN DESKRIBAPENAK
20
ZUZENKETA ORRIA
BADAUKA ALA EZ DAUKA?
EDUKI
1. ETXEAK TEILATU GORRIA (GORRI BAT) DAUKA.
2. ETXEAK HIRU LEIHO DAUZKA.
3. ETXEAK EZ DAUKA BALKOIRIK.
4. ETXEAK ESKAILERA LUZEA (LUZE BAT) DAUKA.
5. BASERRITARRAK EZ DAUKA ASTORIK.
6. BASERRITARRAK BARATZE HANDIA (HANDI BAT) DAUKA.
7. BASERRITARRAK HOGEI OILO DAUZKA.
8. BASERRITARRAK HIRU ARDI BELTZ DAUZKA.
EGON
1. BASERRIAN BEHI BAT DAGO.
2. BASERRIAN HIRU TXERRI DAUDE.
3. BASERRIAN EZ DAGO TXAKURRIK.
4. BARATZEAN BI BASERRITAR DAUDE.
5. BARATZEAN AHUNTZ ZURI BAT DAGO.
6. BARATZEAN EZ DAGO ZALDIRIK.
Itsasaldeko baserriak
Ez du ez hotz ez bero handirik egiten, baina euria
barra-barra egiten du.
Behealdea harrizkoa izaten da, goialdea adreiluzkoa,
eta egiturak egurrezkoak izaten dira. Teilatuak teila
gorrizkoak dira, bi, hiru edo lau isuri dauzkate, eta
zabalak izaten dira.
Baserri hauek askotan bakarka egoten dira, edo auzo
txikietan biltzen dira.
Erdialdeko baserriak
Klima hotza izaten da, baina ez du euri askorik egiten.
Etxeak harrizkoak izaten dira, leiho txiki-txikiak dituzte,
eta askotan ez daukate ez balkoirik, ezta ataririk ere.
Teilatuak teila gorrizkoak dira, bi isuri izaten dituzte, eta
ez daukate makurdura handirik.
Etxe hauek auzo txikietan biltzen dira.
Pirinioetako baserriak
Alde hau oso hotza da, eta askotan elurra egiten du.
Hormak harrizkoak dira, leiho txiki-txikiak dituzte, eta ez
daukate ez balkoirik ezta ataririk ere. Teilatuak
arbelezkoak edo teilazkoak izaten dira, eta makurdura
handia izaten dute.
Normalean auzoetan edo herri txikietan biltzen dira.
Hegoaldeko etxebizitzak
Bero handia egiten du, eta ez du euri askorik egiten.
Etxe hauek lurrezkoak edo adreiluzkoak izaten dira.
Teilatuek isuri bakar bat daukate, eta ez daukate
makurdura handirik.
Etxe hauek herrietan biltzen dira. Herrietako kaleak
txikiak eta estuak izaten dira.
21
ZUZENKETA ORRIA
IKASITAKOA BIRPASATZEN
Ni Otxandion bizi naiz, Bizkaiko herri txiki batean. Nire etxeak(1) bi solairu dauzka(2), eta ni
bigarrenean bizi naiz. Etxean(3) ez dago balkoirik(4), baina(5) argitasun handia dago. Leihoak(6)
oso handiak dira, eta(7) oso bista polita daukat. Etxearen aurrean baratze(8) txiki bat dago.
Normalean baserritar(9) bat egoten da han. Ramon du izena, eta oso gizon jatorra da.
Baserritarrak(9) hiru ardi(10), hamar ahuntz(11), bi behi(12) eta oilo(13) batzuk dauzka(2). Ramonek
zaldi(14) bat dauka, oso animalia polita. Baina(15) ez dago inoiz baratzean(8), kortan dago beti.
Txerri(16) batzuk ere badauzka Ramonek, eta hauek ere(17) kortan egoten dira. Baserriaren (18)
aurrean txakur(19) handi bat dago. Baina Ramonek ez dauka katurik(20). Ez zaizkio batere gustatzen.
Baserriaren hormak harrizkoak(21) dira, oso politak dira, baina zahar daude. Teilatua ere(22) oso
zahar dago, eta erdi-erdian tximinia(23) handi bat dauka(2). Teilatuaren azpian ganbara(24) txiki bat
dago.
IRAKASLEARENTZAKO OHARRAK
22