ျမန္မာႏိင

ု င
္ အ
ံ တြက္ စံစ
ု မ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္

လႈပ္ရွားမႈစာတမ္း (Campaign Concept Paper)

၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၅ ရက္

ရည္ရြယခ
္ ်က္

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား ရပ္တန္႕ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ လူသားမ်ဳိး

ႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား (Crimes Against Humanity) ႏွင့္ စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ား (War
Crimes) အား စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ရန္ ကုလသမဂၢမွ အခ်က္အလက္ရွာေဖြစုေဆာင္းေရး အထူးလုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိသည့္
ေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ (Commission of Inquiry) ဖြဲ႕စည္းရန္။

ဦးတည္ခ်က္မ်ား

• စံုးစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းေရးအား ေထာက္ခံသည့္ အစိုးရမ်ား တိုးလာေစရန္

• ေထာက္ခံေၾကာင္း အတိအလင္းထုတ္ေဖာ္ေၾကညာထားေသာ အစိုးရမ်ားအေနျဖင့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး
ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းရန္အတြက္ တိက်ေသာ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈမ်ား စတင္လုပ္ေဆာင္ရန္
• ကုလသမဂၢမွ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းေရးအား ေထာက္ခံသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခု
ထြက္ေပၚလာေစရန္
• လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ျပည္သူလူထုႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား
အၾကား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္အေၾကာင္း ပိုမိုနားလည္သေဘာေပါက္ျပီး ေထာက္ခံလာေစရန္
ႏွင့္ ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕စည္းေရး ေတာင္းဆိုေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ပူးေပါင္းပါဝင္လာေစရန္
• သတင္းမီဒီယာမ်ားအေနျဖင့္လည္း စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုတိုက္
တြန္းေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားအား ထုတလ
္ ႊင့္ေဖာ္ျပေပးေစရန္ႏွင့္ ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕စည္းေရး ေထာက္ခံပံ့ပိုး
ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားအား ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္ေပးေစရန္

အဓိကေတာင္းဆိုခ်က္

ရပ္တန္းကရပ္ပါ။ ျမန္မာျပည္သူလူထုၾကီးရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕နဲ႕ စနစ္တက်

ခ်ဳိးေဖာက္က်ဴးလြနခ
္ ံေနခဲ့တာ ရွည္ၾကာလြန္းလွပါျပီ။ ဒီက်ဴးလြန္မႈေတြကို စစ္ေဆးေဖၚထုတ္ဖို႕ ပ်က္ကြက္တာ
ဟာ အနာဂတ္မွာ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈနဲ႕ မတရားမႈေတြကို မလြဲမေသြ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေစျပီး
ေရရွညခ
္ ိုင္ၿမဲတဲ့ အေျပာင္းအလဲလုပ္ဖို႕အတြက္လည္း မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေအာင္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ကုလသမဂၢ
အေနနဲ႕ လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြ နဲ႕ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြကို စစ္ေဆးေဖၚထုတ္ဖို႕
စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္တစ္ခုကို မျဖစ္မေနဖြဲ႕စည္းရမယ္။

အဓိကအဆိုျပဳခ်က္မ်ား

ကုလသမဂၢအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္

စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားအား စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ရန္အတြက္ အခ်က္အလက္ရွာေဖြစုေဆာင္းေရး အထူးလုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိ
သည့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ မျဖစ္မေန ဖြဲ႕စည္းရမည္ ျဖစ္သည္။

က်ယ္ျပန္႕သည့္ လူအခြင့္အေရး မွတ္တမ္းတင္မမ

ႈ ်ားမွ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ စနစ္တက်
က်ဴးလြန္ထားသည့္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ျပသေနပါသည္။ ဤလူ႕အခြင့္အေရး
ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားထဲတြင္ အခ်ဳိ႕မွာ လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား သို႕မဟုတ္
စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

ဤခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားသည္ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနလ်က္ရွိျပီး၊ အခ်ဳိ႕မွာ ေန႕စဥ္ႏွင့္အမွ် ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။

• လက္ရွိမွတ္တမ္းတင္ထားျပီးေသာ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားထဲတြင္ အရပ္သားျပည္သူမ်ား

အေပၚေသာ္လည္းေကာင္း၊ အရပ္သားျပည္သူတို႕၏ စားနပ္ရိကၡာမ်ားအေပၚေသာ္လည္းေကာင္း၊
လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီမ်ား အေပၚေသာ္လည္းေကာင္း ပစ္မွတ္ထား၍ျဖစ္ေစ၊ ပစ္မွတ္မထား
ပဲျဖစ္ေစ ဖ်က္ဆီးတိုက္ခိုက္မႈမ်ား၊ စိတ္ထင္တိုင္းဖ်က္ဆီးမႈမ်ား၊ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္အေပၚ ႏွိပ္
စက္ညွင္းပမ္းမႈမ်ား၊ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားႏွင့္ ဥပေဒမဲ့ ကြပမ
္ ်က္ျခင္းမ်ား အပါအဝင္ အျခားေသာ အၾကမ္း
ဖက္မႈမ်ား၊ အဓမၼျပဳက်င့္မႈမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ ကေလးစစ္သား
အသံုးျပဳမႈမ်ား၊ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစမႈမ်ား၊ အတင္းအဓမၼေနရာေရြ႕ေျပာင္းေစမႈမ်ားနွင့္ အျခားခ်ဳိး
ေဖာက္မမ
ႈ ်ား ပါဝင္သည္။
• ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ကုလသမဂၢမွ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ခ်
မွတ္ခဲ့ျပီးျဖစ္ေသာ္လည္း မည္သည့္ခိုင္မာသည့္ လက္ေတြ႕လုပ္ေဆာင္မႈမွ် မလုပ္ခဲ့သည့္အျပင္ လူ႕အ
ခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားမွာလည္း ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသား
ေဒသမ်ားမွ ျပည္သူလူထုမွာ ဤလူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ပိုမိုရင္ဆိုင္ေနရပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားသည္ စစ္အာဏာရွင္မွ မူဝါဒခ်မွတ္လုပ္

ေဆာင္ေနသည့္ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ အဆင့္ဆင့္ တာဝန္ရသ
ိွ ူမ်ားကိုယ္တိုင္ က်ဴးလြန္ေနျခင္း
ေၾကာင့္ က်ဴးလြန္သူမ်ား အျပစ္ေပးအေရးယူခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေနသည့္ အေျခအေနသည္ အစဥ္အလာ
သဖြယ္ အျမစ္တြယ္လာေနေၾကာင္း အစီရင္ခံစာေပါင္းမ်ားစြာမွ ေဖာ္ထုတ္ ေထာက္ျပထားပါသည္။
စစ္အစိုးရသည္ ဤရာဇဝတ္မႈမ်ားကို စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္စြမ္း မရွိသည့္အျပင္ စံုစမ္းစစ္ေဆးလိုသည့္ စိတ္ဆႏၵ
လည္း ကင္းမဲ့ေနပါသည္။

• ထိုခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ စစ္အစိုးရသည္ မည္သည့္အခါမွ ျပည့္စံုစြာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေဖာ္

ထုတ္ခဲ့ျခင္း မရွိသည့္အျပင္ ထိုသို႕ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား ရွိေနေၾကာင္းကိုလည္း ထပ္တလဲလဲ ျငင္းဆိုကာ
မ်က္ကြယ္ျပဳေနပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေရးကုိယ္စားလွယ္ မစၥတာေသာ
မတ္စ္ အိုေဟး ကင္တားနားထံ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလထဲ ပို႕သည့္စာတစ္ေစာင္တြင္ စစ္အာ
ဏာရွင္မ်ားမွ “လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚက်ဴးလြန္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ား က်ဴးလြန္
သည္ဟု စြပ္စြဲထားေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားႏွင့္ ပက္သက္၍ ျမန္မာႏိုင္ငတ
ံ ြင္း၌ ထိုကဲ့သို႕ေသာ ခ်ဳိးေဖာက္
မႈမ်ား လံုးဝျဖစ္ပြားျခင္း မရွိေၾကာင္း ေျပာလိုပါသည္” ဟု တုန္႕ျပန္ေျပာဆိုခဲ့သည္။
• ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အပိုဒ္ ၄၄၅ မွ စစ္အရာရွိမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံအာဏာပိုငမ
္ ်ားအား
တရားစြဲဆိုအျပစ္ေပးျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးထားျခင္းအားျဖင့္ အျပစ္ေပး အေရးယူခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္
ခြင့္အား အခိုင္အမာ ေပးအပ္ထားပါသည္။
• ျမန္မာျပည္တြင္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ ကင္းမဲ့ေနသည္။ စစ္အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ဥပေဒျပဳေရး
ႏွင့္ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႕မ်ားသည္ ဥပေဒအား လြတ္လပ္၍အမွီအခိုကင္းမဲ့စြာ ရွင္းလင္းရန္ႏွင့္
အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္ရန္ လုပ္ႏိုင္စြမ္းမရွိသည့္အျပင္ လုပ္ေဆာင္လိုသည့္ စိတ္ဆႏၵပါမရွိ
ျဖစ္ေနသည္။ ထို႕အျပင္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအတြင္းရွိ ဥပေဒႏွင့္ အျခားျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားမွာလည္း
စစ္အာဏာရွင္မ်ားကို အေရးယူခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္အား ေပးအပ္ထားျခင္းအားျဖင့္ တရားဥပေဒ
စိုးမိုးေရးကို ယိုယြင္းပ်က္စီးေစပါသည္။
• စစ္အစိုးရသည္ တရားမွ်တမႈရွိေရး၊ မွ်တေသာတရားစီရင္မႈရွိေရးႏွင့္ သက္ေသအထာက္အထားမ်ား
အေပၚ လစ္လ်ဴရႈကာ တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားအား ဟန္႕တားပိတ္ပင္သည့္
လက္နက္တစ္ခုအေနျဖင့္ အသံုးျပဳလ်က္ရွိသည္။
• ျပည္တြင္းတရားစီရင္ေရးစနစ္သည္ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားမွ ျမန္မာျပည္တဝွမ္း က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ရာဇဝတ္
မႈမ်ားကို ျပည့္စံုစြာ စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္ႏွင့္ ၎တို႕အားတရားစြဲဆိုရန္ မစြမ္းသာသည့္အျပင္ ဆႏၵလည္း
မရွိေပ။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အသစ္အပါအဝင္ လက္ရွိျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရး ေျပာင္းလဲ
မႈမ်ားသည္ အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္အား စစ္အာဏာပိုင္မ်ားကို စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ရန္၊ တရားစြဲဆိုႏိုင္
ရန္ႏွင့္ အျပစ္ေပးႏိုင္ရန္ အေျခအေနမေပးေသးသည့္အျပင္ ၾကိဳတင္ျမင္သာေနသည့္ အနာဂတ္
အတြက္ လိုအပ္သည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကိုလည္း ေဖၚေဆာင္ေပးႏိုင္မည္ မဟုတ္ေပ။

ထိုခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားအား စံုစမ္းစစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ရန္ႏွင့္ က်ဴးလြန္သူမ်ား အျပစ္ေပးအေရးယူခံရျခင္းမွ

ကင္းလြတ္ခြင့္အား အဆံုးသတ္ရန္အတြက္ အဓိကတာဝန္အရွိဆံုးသူမွာ စစ္အစိုးရျဖစ္ေသာ္လည္း ၎တို႕မွ
ဤတာဝန္ကို ပ်က္ကြက္ခဲ့ ပ်က္ကြက္ဆဲ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းအေနျဖင့္ စံုစမ္းစစ္
ေဆးေရး ေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းျခင္းအားျဖင့္ ထိုတာဝန္ကို လႊဲေျပာင္းယူရန္ မျဖစ္မေန လိုအပ္ေနျပီ
ျဖစ္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ -

• ျမန္မာႏိုင္ငံဆင
ို ္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာ ေသာမတ္စ္ အိုေဟး
ကင္တားနားမွ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံသို႕ တင္သြင္းသည့္
အစီရင္ခစ
ံ ာတြင္ “ျမန္မာစစ္အစိုးရမွ ဤတာဝန္အား လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ရန္ ပ်က္ကြက္ပါက ဤတာ
ဝန္သည္ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း ပခံုးထက္သို႕ ေရာက္ရွိလာပါသည္။” ဟုေဖာ္ျပထားပါသည္။
• ကုလသမဂၢ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုလံုးသည္ တရားမွ်တမႈ၊ လူ႕အခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္ခံႏိုင္မႈတို႕အေပၚတြင္
တည္မွီေနပါသည္။
• စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မ်ားသည္ ဆူဒန္ႏွင့္ အေရွ႕တီေမာႏုိင္ငံမ်ားအပါအဝင္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပား
တြင္ အျပစ္ေပးအေရးယူခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ကို တြန္းလွန္ရာတြင္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ လူ႕အခြင့္
အေရးကို ပိုမိုျမွင့္တင္ရာတြင္ေသာ္လည္းေကာင္း ထိေရာက္ေသာ ႏိုင္ငံတကာယႏၱရားမ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္။
• ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအလုပ္သမားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ILO) မွ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္
တစ္ခုကို ျမန္မာျပည္တြင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ရာ အဓမၼခိုင္းေစမႈ ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ဥပေဒကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ရာတြင္
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ကိုယ္တိုင္၏ တိုင္းျပည္အတြင္း
တရားဝင္ရပ္တည္ေရးအတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း ေအာင္ျမင္စြာ စြမ္းေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။
• အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္းကင္းမဲ့ပါက ျမန္မာျပည္ႏွင့္ ကမာၻတဝွမ္းရွိ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈ
က်ဴးလြန္သူမ်ားကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳရာ က်ပါသည္။
• စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းျခင္းသည္ ျမန္မာျပည္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ခံရမႈ အတိုင္း
အတာအေပၚ သင့္ေလ်ာ္သည့္ တုန္႕ျပန္မႈတစ္ခု သို႕မဟုတ္ မရွိမျဖစ္လုိအပ္သည့္တုန္႕ျပန္မႈ
တစ္ခုျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ ႕စည္းေရးသည္ က်ယ္ျပန္႕သည့္ေ ထာက္ခံမႈ ရရွိေနျပီး

ျဖစ္ပါသည္။

• အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္၊ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ား၊ ျမန္မာႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ သံဃာ့တပ္

ေပါင္းစု၊ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း (ျမန္မာႏုိင္င)ံ ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ
ေရွ႕ေနမ်ားေကာင္စီ၊ ကရင္မ်ိဳးသားအစည္းအရံုးႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအဖဲြ႔ခ်ဳပ္ (ျမန္မာႏုိင္င)ံ တုအ
ိ႔ ပါအဝင္
ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရး လႈပ္ရွားေနသည့္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ တုိင္းရင္းသား အဖဲအ
ြ႔ စည္းမ်ားမွလည္း
စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖဲြ႔စည္းေရးကို ေထာက္ခံထားၾကပါသည္။
• ၾသစေတးလ်၊ ဘယ္လ္ဂ်ီယမ္၊ ကေနဒါ၊ ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံ၊ ဒိန္းမတ္၊ အက္စ္တိုးနီးယား၊ ျပင္သစ္၊
ဟန္ေဂရီ၊ အိုင္ယာလန္၊ လတ္ဗီးယား၊ လစ္သူေအးနီးယား၊ နယ္သာလန္၊ နယူးဇီလန္၊
 စလိဗ
ု က္ကီးယား၊ ယူႏိုင္တက္ ကင္းဒမ္းႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အစရွိသည့္ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၆ ႏိုင္ငံ
မွ ျမန္မာႏိုင္ငအ
ံ တြက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႕စည္းေရးအား ေထာက္ခံထားျပီး ဖ
ျ စ္ပါသည္။
• ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ကမာၻအႏွံ႕မွ ပါလီမန္အမတ္ေ ပါင္း ၄၄၂ ဦးမွလည္း ေထာက္ခံေၾကာင္း
လက္မွတ္ ေရးထိုးထားပါသည္။
• ဘုန္းေတာ္ၾကီး ဒက္စ္မြန္တူးတူး၊ သမၼတ မစ္ေခးလ္ ေဂၚဘာခ်က္ဗ္၊ သမၼတ ဟိုေဆးရာမို႕စ္ေဟာ့တာ၊
အမာ့တ်ာ္ဆဲန္ႏွင့္ ဂ်ဳိဒီ ဝီလ်ံမ္စ္ တို႕အပါအဝင္ ႏုိဘယ္(လ္)ဆုရွင္ ၁၅ ဦးတို႕မွလည္း
ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕စည္းေရးအား ေထာက္ခံထားပါသည္။
• ေမလ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ဥေရာပပါလီမာန္ (European Parliament) က စံုးစမ္းစစ္ေဆးေရး
ေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းေရးကို ေထာက္ခံသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုကုိ ခ်မွတ္ခဲ့သည္။
• လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာေသာမတ္စ္
အုိေဟးကင္တားနားႏွင့္ ယခင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္
မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ေပၚလိုဆာဂ်ီယို ပင္နဲရိုးႏွင့္ ယိုဇိုယိုကိုတာ တို႕မွလည္း စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး
ေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ ဖြဲ႕စည္းေရးကို ေထာက္ခံေတာင္းဆိုထားပါသည္။
• Human Rights Watch, Amnesty International, International Center for Transitional
Justice ႏွင့္ International Federation for Human Rights အပါအဝင္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ
ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္း အမ်ားအျပားမွလည္း စံစ
ု မ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္တစ္ခုဖြဲ႕စည္းရန္ ေထာက္
ခံေၾကာင္း ေၾကညာထားၾကျပီး ျဖစ္သည္။

စံစ
ု မ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းျခင္းမွ ရရွိႏိုင္သည့္ အက်ဳိးရလာဒ္မ်ား

အမွန္တရား ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ေရးတြင္ ဦးေဆာင္ကူညီႏိုငခ

္ျ င္း

အခ်က္အလက္မ်ား စုစည္းတည္ေဆာက္ျခင္းသည္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မႈမ်ားအား

စနစ္တက် ထုတ္ေဖာ္တင္ျပရာတြင္ အဓိကက်ေသာ အဆင့္တဆင့္ျဖစ္သည့္အျပင္ ထိေရာက္မႈရွိေသာ
လုပ္ငန္းစဥ္လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ခိုင္လံုေသာ သက္ေသအေထာက္အထား အခ်က္အလက္မ်ား ရွိပါလွ်က္ႏွင့္
ယခင္က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကိုသာမက လက္ရွိျဖစ္ပြားေနေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို ျဖစ္ပြားျခင္းမရွိဟု
စစ္အာဏာရွင္မွ မ်က္ကြယ္ျပဳ ျငင္းဆန္ေနလွ်က္ရွိသည္။ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မွ အမွန္တရားအား
စုေဆာင္းထုတ္ေဖာ္ျခင္းျဖင့္ က်ဴးလြန္ျခင္း ခံရသူမ်ားသာမက ျပည္သူလူထုတရပ္လံုးကိုပါ စစ္အာဏာရွင္၏
၄င္းတို႕က်ဴးလြန္မႈမ်ားကို မ်က္ကြယ္ျပဳ ျငင္းဆန္ေနျခင္းအား ရင္ဆိုင္ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အလမ္းတစ္ရပ္
ေပးအပ္ႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။
အနာဂတ္ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားမျဖစ္ေစေရးဟန္႔တားႏုိင္ျခင္း

စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းျခင္းအားျဖင့္ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနသည့္ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအပါအဝင္ ျမန္မာ

ႏုိင္ငံတြင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားေနသည့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအေပၚ အမ်ားမွ
ပိုမိုအေလးေပး အာရံုစိုက္လာမည္ ျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္ဖဲြ႔စည္းျခင္းသည္ ျမန္မာစစ္အစုိးရတာဝန္ရွိသူမ်ား
သာမက အျခားအဖဲြ႔အစည္းမ်ား၊ ပုဂၢိဳလ္မ်ားကုိပါ လူအ
႔ ခြင့္အေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ စံႏႈန္းမ်ားအား ပုိမုိသိရွိ
နားလည္သေဘာေပါက္လာေစရန္လည္း ပံ့ပိုးေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ ထုိမွ်သာမက ခ်ိဳးေဖာက္မႈ
က်ဴးလြန္သူမ်ားႏွင့္ ခ်ိဳးေဖာက္မႈ က်ဴးလြန္ႏုိင္ဖြယ္ ရွိသူမ်ားကို တကမၻာလံုးမွ မ်က္လံုးေဒါက္ေထာက္
ေစာင့္ၾကည့္ေနေၾကာင္းႏွင့္ ၄င္းတုိ႔၏က်ဴးလြန္မႈမ်ားအတြက္ ေနာက္ဆက္တအ
ဲြ ေရးယူမႈမ်ား ရွိလာမည္
ျဖစ္ေၾကာင္း သတိေပးႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ တရားဥပေဒစုိးမုိးေရး အပါအဝင္ ျပည္တြင္းကာကြယ္
ေစာင့္ေရွာက္ေရး လုပ္ငန္းယႏၱယားမ်ား ဖဲြ႔စည္းတည္ေထာင္ တိုးျမွင့္ေပးရန္အတြက္ အဆင့္မ်ားကိလ
ု ည္း
စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မွ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ႏိုငမ
္ ည္ ျဖစ္သည္။

အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွငၿငိ
့္ မ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္ရန္ၾကိဳးပမ္းမႈမ်ားအား ေထာက္ခံပံ့ပိုးမႈ ျဖစ္ေစျခင္း

စစ္အာဏာရွင္မွ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုမ်ားအား ႏိုင္ငံေရးအရ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရန္ႏင

ွ ့္ ဖိႏွိပ္ထားႏိုင္ရန္အတြက္ စနစ္
တက် စဥ္ဆက္မျပတ္ ပစ္မတ
ွ ္ထား တိုက္ခိုက္ေနခဲ့ပါသည္။ ထိုသို႕တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား လူ
မ်ဴိးစုေပါင္းမ်ားစြာ စုေပါင္းေနထိုင္ၾကသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ညီညႊတ္ေရးျပိဳကြဲမႈႏွင့္ တဦးႏွင့္တဦး အယံုအၾကည္
ကင္းမဲ့မႈမ်ား နက္ရႈိင္းစြာ အျမစ္တြယ္ခဲ့ပါသည္။ ဤအေျခအေနသည္ ျမန္မာႏိုင္ငတ
ံ ြင္ ပ႗ိပကၡႏွင့္တင္းမာမႈမ်ား
ဆက္လက္ျဖစ္ပြားမည္အ
့ ေျခအေနကို က်ေရာက္ေစပါသည္။

စစ္မွန္ျပီး ေရရွည္တည္တံ့သည့္ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး အေကာင္အထည္ေပၚႏိုင္ရန္ ပြင့္လင္းရိုးသား

သည့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္သူအဖြဲ႕အားလံုးမွ အတိတ္တြင္ အမွန္တကယ္ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည္မ်ားကို
အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံ၍ လက္ရွိအေရးကိစၥမ်ားအေပၚ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ရန္ သံဓိဌာန္ခ်မွတ္မႈ လိုအပ္ပါသည္။
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အာဏာရွင္လက္ေအာက္တြင္ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင့္ႏွင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အလြန္အ
မင္း ပိတ္ပင္ျခင္းခံထားရေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အမွန္တရားရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ေရး ျဖစ္စဥ္မပါေသာ မည္သည့္
အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ၾကိဳးပမ္းမႈမဆို ၾကီးမားေသာ မွားယြင္းမႈကို ျဖစ္ေစလိမ့္မည္။ စံုစမ္းစစ္ေဆး
ေရးေကာ္မရွင္သည္ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ၾကိဳးပမ္းမႈတြင္ ျမန္မာျပည္သူ ျပည္သားမ်ား ခံစားခဲ့ရ
ေသာ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳမႈရွိေစရန္ အာမခံခ်က္ေပးေစမည္။

တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးအား ျမွင့္တင္ျခင္းသည္လည္း ေရရွည္ခိုင္ျမဲေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ တည္ျငိမ္မႈအတြက္

အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ခိုင္မာသည့္ ဒီမိုကေရစီအေဆာက္အအံုမ်ား ေပၚေပါက္ထြန္းကားလာေရးအတြက္
မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါသည္။

အျပစ္ေပးအေရးယူခံရျခင္းမွကင္းလြတ္ခြင့္အား အဆံုးသတ္ရန္ႏွင့္ တာဝန္ခမ

ံ ႈကင္းမဲ့ျခင္းတို႕အား ေဖၚထုတ္ရန္

ျပည္တြင္းရွိတရားဥပေဒႏွင့္ ဥပေဒဆိုင္ရာ အေဆာက္အအံုမ်ားမွ ထိုရာဇဝတ္မႈမ်ားကို ဖြင့္ဟေထာက္ျပလိမ့္

မည္ မဟုတ္သည့္အျပင္ က်ဴးလြန္သူမ်ားအား သင့္ေတာ္သည့္ အေရးယူမႈမ်ားလည္း ေဆာင္ရြက္မည္
မဟုတ္ပါ။ စစ္အာဏာရွင္တြင္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္လိုေသာ ဆႏၵႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း မရွိသည္ကို
ေတြ႕ရသည္။

ထိုအေျခအေနသည္ က်ဴးလြန္ခံရသူမ်ားအတြက္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ တရားမွ်တမႈမ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳမႈ

ရရွိႏိုင္ေရး အခြင့္အလမ္းကို ျငင္းဆိုရံုသာမက အျပစ္ေပးအေရးယူျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေနသည့္ အစဥ္အလာ
ကို ပိုမိုရွင္သန္ေစမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈႏွင့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား ပိုမိုျဖစ္ပြားဖြယ္ရွိသည္။

စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္းအားျဖင့္ က်ဴးလြန္ခံရသူမ်ားအတြက္ တရားမွ်တမႈ ရရွိေစရန္ သင့္ေတာ္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား

တိုက္တြန္းအၾကံေပးခ်က္မ်ားႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္မႈမ်ားအား ရရွိေစမည္ျဖစ္သည္။ လူ႕အခြင့္အ
ေရး ခ်ဳိးေဖာက္သူမ်ားအား ပိုမိုထိေရာက္စြာ ဆန္႕က်င္တားဆီးမည့္ တရားစီရင္ေရးစံနစ္တစ္ခု ေပၚထြန္းလာေစ
ေရးအတြက္လည္း စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္မွ ကူညီပံ့ပိုးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား

1. ႏိုင္ငံတကာ အစိုးရမ်ားမွ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္အား ေထာက္ခံပံ့ပိုးေၾကာင္း အတိအလင္း

ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာရန္ႏွင့္ ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕ေရးအတြက္ တိက်ေသာ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈမ်ား
လုပ္ေဆာင္ရန္ ေတာင္းဆိုသည္။
2. ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚက်ဴးလြန္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားအား စံုစမ္း
စစ္ေဆးႏိုင္ေစရန္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းရန္ ကုလသမဂၢအား မိမိတို႕မွ ေတာင္းဆိုသည္။
3. လက္ရွိ စစ္အာဏာရွင္အား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ ကုလသမဂၢအပါအဝင္
ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းႏွင့္ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ တိုက္တြန္းသည္။