Τι σημαίνει στάση πληρωμών και γιατί

είναι αναγκαία.

Δθμιτρθσ Καηάκθσ
Οικονομολόγοσ Αναλυτισ

Πθγι: ΠΡΙΝ 11-4-2010

Η ςφγχυςθ που βαςιλεφει ςτθν αριςτερά ςιμερα είναι τζτοια, που ακόμθ ςυηθτά αν θ
χρεωκοπία τθσ χϊρασ είναι αλθκινι ι ζνα απλό πρόςχθμα για να επιβλθκοφν τα ιδθ
προαποφαςιςμζνα μζτρα. Σθν ίδια ϊρα που οι προετοιμαςίεσ για τθν επίςθμθ είςοδο του
ΔΝΣ υπό τθν πολιτικι εποπτεία τθσ ΕΕ βρίςκονται ςε πλιρθ εξζλιξθ. Η κατάςταςθ κυμίηει
κάποιεσ άλλεσ εποχζσ που θ αριςτερά διαβεβαίωνε ςε όλουσ τουσ τόνουσ ότι ςτθν Ελλάδα
δεν πρόκειται να γίνει πραξικόπθμα, τισ θμζρεσ που θ χοφντα είχε τεκεί ςε κίνθςθ. Όςοι
αδυνατοφν να κατανοιςουν το μζγεκοσ και τον χαρακτιρα του προβλιματοσ και επομζνωσ
εφκολα εικάηουν ότι το όλο ηιτθμα δεν είναι παρά μια μπλόφα, δεν αγνοοφν απλϊσ –
ςκοπίμωσ ι μθ, αδιάφορο– τα πραγματικά δεδομζνα του δθμόςιου χρζουσ. Αδυνατοφν να
αντιλθφκοφν ότι αυτό που εμφανίηεται ωσ δθμοςιονομικι χρεωκοπία, ςυνιςτά τθν
χρεωκοπία ολόκλθρου του τρόπου εξαρτθμζνθσ καπιταλιςτικισ ανάπτυξθσ τθσ χϊρασ.

Ολόκλθροσ ο ελλθνικόσ καπιταλιςμόσ ςυνκλίβεται κάτω από το βάροσ των δικϊν του
εςωτερικϊν αδιεξόδων, αλλά και των αντικζςεων που ζχει αναδείξει θ κρίςθ του
παγκόςμιου καπιταλιςμοφ. Ο φόβοσ που εμπνζει ςε οριςμζνουσ θ ιςτορικι καμπι ςτθν
οποία βριςκόμαςτε και τα επιτακτικά κακικοντα που αντικειμενικά απορρζουν απ’ αυτιν,
είναι αυτό που βρίςκεται πίςω από τισ κεωρίεσ περί χρεωκοπίασ-μπλόφα. Γι’ αυτό και κάνει
εντφπωςθ ότι δείχνουν περιςςότερθ εμπιςτοςφνθ ςτθ δφναμθ του ςυςτιματοσ να
αυτορρυκμίηεται και να ξεπερνά τισ κρίςεισ του, ακόμθ κι από τουσ πιο επίςθμουσ
εκπροςϊπουσ του. Αυτι θ τυπικι πολιτικι ουράσ και ςυνκθκολόγθςθσ μπροςτά ςτα
δφςκολα, εμφανίηεται ςιμερα από κάποιουσ ωσ ακραιφνϊσ «αριςτερι» και μάλιςτα
«ταξικι» πολιτικι....Οι εργαηόμενοι δεν ζχουν απλά να αντιμετωπίςουν μια άγρια επίκεςθ
εναντίον τουσ, αλλά τθν χρεοκοπία ενόσ ολόκλθρου ςυςτιματοσ που καταρρζει και απειλεί
να ςυμπαραςφρει μαηί του τθ χϊρα και το λαό τθσ. Η ντόπια ολιγαρχία ζχει εναποκζςει τθν
αναςυγκρότθςθ του χρεοκοπθμζνου ςυςτιματοσ ςτουσ γνωςτοφσ μθχανιςμοφσ του
διεκνοφσ χρθματιςτικοφ κεφαλαίου. Αυτό το νόθμα ζχει θ μετατροπι τθσ χϊρασ ςε
πραγματικι αποικία των διεκνϊν αγορϊν, τραπεηϊν και κερδοςκόπων υπό τθν εποπτεία
τθσ ΕΕ και του ΔΝΣ. Η διεκνισ εμπειρία ζχει αποδείξει ότι καμμιά χϊρα δεν βγικε από μια
τζτοια αναςυγκρότθςθ αλϊβθτθ ι ακζραια.

Αυτό ςθμαίνει ότι θ μάχθ που καλοφνται να δϊςουν οι εργαηόμενοι ςιμερα ςυνδζεται
ςτενότερα παρά ποτζ με τθν ςυνολικι κατάςταςθ και τισ προοπτικζσ τθσ χϊρασ. Κι αυτό το
καταλαβαίνουν πρϊτοι απ’ όλουσ οι ίδιοι οι εργαηόμενοι, γι’ αυτό και δεν είναι
διατεκειμζνοι να αναλωκοφν ςε μάχεσ οπιςκοφυλακισ εντοπιςμζνεσ μόνο ςτθν απόκρουςθ
των μζτρων τθσ κυβζρνθςθσ. Γνωρίηουν πολφ καλά ότι οι λογαριαςμοί που ανοίγουν
ςιμερα δεν μποροφν να κλείςουν με διαμαρτυρίεσ ενάντια ςτθν κυβερνθτικι πολιτικι.
Αναηθτοφν εναγωνίωσ τθν πολιτικι θγεςία που κα τουσ εμπνεφςει και κα κζςει ωσ άμεςθ
προτεραιότθτα τθ διάςωςθ τθσ χϊρασ από τθν ελεγχόμενθ πτϊχευςθ και τθν
αποικιοκρατικι αναςυγκρότθςθ υπό το ΔΝΣ και τθν ΕΕ. Μόνο ζτςι μπορεί ςιμερα να τεκεί
ςτισ πιο πλατιζσ μάηεσ θ ανάγκθ τθσ πάλθσ για τθν ανατροπι του κυρίαρχου ςυςτιματοσ
εξουςίασ.

Ενδιαφζρει τθν αριςτερά και μάλιςτα εκείνθ που αυτοπροςδιορίηεται ωσ ταξικι, θ

μετατροπι τθσ χϊρασ ςε αποικία του διεκνοφσ χρθματιςτικοφ κεφαλαίου; Σθν ενδιαφζρει θ
επιβολι κακεςτϊτοσ δθμοςιονομικισ κατοχισ από τουσ δανειςτζσ τθσ χϊρασ, τθν ΕΕ και το
ΔΝΣ; Ή τθσ αρκεί απλά να καταγγζλλει τον καπιταλιςμό; Αν δεν τθσ αρκεί, τότε κα πρζπει να
απαντιςει ςυγκεκριμζνα ςτο τι πρζπει να γίνει με το δθμόςιο χρζοσ, το οποίο ζχει
αναδειχκεί ςε βαςικό μοχλό όχι μόνο τθσ επιβολισ των αντιλαϊκϊν και αντεργατικϊν
μζτρων, αλλά και τθσ ςυνολικισ εκποίθςθσ τθσ χϊρασ ςτουσ διεκνείσ κερδοςκόπουσ.

Σο βαςικό πρόβλθμα με το δθμόςιο χρζοσ δεν είναι τα υψθλά επιτόκια δανειςμοφ, όπωσ
ιςχυρίηεται θ επίςθμθ προπαγάνδα, αλλά θ αδυναμία εξυπθρζτθςισ του. Για να πάρουμε
μια ιδζα αρκεί να ποφμε τοφτο: ενϊ το ελλθνικό δθμόςιο δαπάνθςε για το 2009 ςυνολικά
59,1 δισ ευρϊ ςε αποδοχζσ και ςυντάξεισ δθμοςίων υπαλλιλων, ςε αςφάλιςθ, περίκαλψθ,
κοινωνικι προςταςία, λειτουργικζσ δαπάνεσ, κοκ, για εξυπθρζτθςθ του χρζουσ δαπάνθςε
ςυνολικά 41,4 ςε τοκοχρεολφςια και 42,7 ςε δαπάνεσ για βραχυπρόκεςμουσ τίτλουσ του
δθμοςίου, ειδικζσ εκδόςεισ ομολόγων και βραχυπρόκεςμθ ταμειακι διευκόλυνςθ. ΢φνολο
εξυπθρζτθςθσ 84,1 δισ ευρϊ, δθλαδι 142% των πρωτογενϊν δαπανϊν του δθμοςίου ι 35%
του ΑΕΠ!

Για να καταλάβουμε τι ςθμαίνει αυτι θ επιβάρυνςθ και πόςο ανατροφοδοτεί τθν ζξαρςθ
του δθμόςιου χρζουσ, αρκεί να ποφμε το εξισ: Σθν τελευταία δεκαετία (2000-2009) το
ελλθνικό δθμόςιο πλιρωςε ςτουσ δανειςτζσ του περίπου 450 δισ ευρϊ. Παρ’ όλα αυτά το
δθμόςιο χρζοσ τθσ χϊρασ όχι μόνο δεν ςυγκρατικθκε, αλλά αυξικθκε τθν ίδια δεκαετία
κατά 155 δισ ευρϊ! Και μιλάμε για μια περίοδο όπου το φψοσ των επιτοκίων με το οποίο
δανειηόταν το ελλθνικό δθμόςιο ιταν το ίδιο με αυτό τθσ Γερμανίασ. Επομζνωσ το ηιτθμα
δεν είναι να βρεκοφν με κάποιο τρόπο νζα χαμθλότοκα δάνεια. Κάκε νζο δάνειο που
ςυνάπτει το ελλθνικό δθμόςιο αποτελεί ζνα ακόμθ καρφί ςτο φζρετρο τθσ ελλθνικισ
οικονομίασ. Ακόμθ κι αν κατορκϊςει να αποςπάςει ξανά επιτόκιο του επιπζδου τθσ
Γερμανίασ.

Αυτόσ είναι ο λόγοσ που δεν μπορεί να υπάρξει καμμιά άλλθ πολιτικι, αν δεν
αντιμετωπιςτεί πρϊτα απ’ όλα ο βρόγχοσ του δανειςμοφ και δεν ξεφφγει θ χϊρα από τθ
κανάςιμθ λαβι που τθσ ζχουν εφαρμόςει οι δανειςτζσ τθσ με όπλο το ευρϊ και τθν
ςυνεπικουρία τθσ ΕΕ. Όςο λοιπόν θ αριςτερά κεωρεί ότι το όλο ηιτθμα τθσ χρεωκοπίασ
είναι ζνα παραμφκι που ςκαρφίςτθκαν ο δικομματιςμόσ και οι αγορζσ για να επιβάλουν τισ
πολιτικζσ που κζλουν, τόςο περιςςότερο κα αιχμαλωτίηεται από τθν κυρίαρχθ πολιτικι.
Όςο κι αν ςτο ερϊτθμα των «άδειων ταμείων» που κζτει κάκε τόςο θ κυβζρνθςθ, θ
αριςτερά απαντά με το πάρτε τα από το μεγάλο κεφάλαιο. Με άλλα λόγια, ηθτά να τα
πάρουν από το ντόπιο μεγάλο κεφάλαιο και να τα δϊςουν όχι ςτουσ εργαηόμενουσ, αλλά
ςτο διεκνζσ χρθματιςτικό κεφάλαιο που δανείηει το ελλθνικό δθμόςιο. Κι αυτό αποκαλείται
από οριςμζνουσ αντικαπιταλιςτικι πολιτικι. Η μόνθ αυκεντικά αριςτερι και ταυτόχρονα
ταξικι απάντθςθ που μπορεί να δοκεί εδϊ και τϊρα είναι μία: Άμεςθ ςτάςθ πλθρωμϊν
ϊςτε να διαςϊςουμε τουσ πόρουσ που ιδιοποιοφνται ςιμερα οι διεκνείσ τοκογλφφοι και
κερδοςκόποι προκειμζνου να δρομολογιςουμε μια άλλου τφπου ανάπτυξθ τθσ χϊρασ.

Όταν μιλάμε για άμεςθ μονομερι ςτάςθ ι παφςθ πλθρωμϊν δεν εννοοφμε μια μεκόδευςθ
αναςτολισ τθσ αποπλθρωμισ των δανείων, μζςα από αναδιαπραγμάτευςθ με τουσ
δανειςτζσ ι τθν αναδιάρκρωςθ του χρζουσ. Σο λζμε αυτό γιατί όςο πιο πολφ πλθςιάηει θ
ςτιγμι τθσ εγκακίδρυςθσ του κακεςτϊτοσ ελεγχόμενθσ πτϊχευςθσ από τθν ΕΕ και το ΔΝΣ,
τόςο περιςςότερο κα ακοφγονται απόψεισ που κα ςυγχζουν τθν άμεςθ παφςθ πλθρωμϊν
με διάφορα ςχιματα αναδιαπραγμάτευςθσ ι αναδιάρκωςθσ του χρζουσ εξαςφαλίηοντασ
μια προςωρινι μερικι ι ολικι αναςτολι των πλθρωμϊν. Οι απόψεισ αυτζσ ςυγχζουν τθν
μονομερι παφςθ πλθρωμϊν με τθν πτϊχευςθ τθσ χϊρασ, επιτρζποντασ ςτο ΔΝΣ να
εμφανιςτεί ωσ αναγκαία και ςυμφζρουςα λφςθ από τθ ςτιγμι που ζρχεται να επιβάλλει μια
αρχικι αναςτολι των πλθρωμϊν με ςκοπό τθν επαναδιαπραγμάτευςθ και αναδιάρκρωςθ
του χρζουσ. Μια τζτοια αναςτολι των πλθρωμϊν όχι μόνο δεν ςυμφζρει το λαό και τον
τόπο, αλλά κα οδθγιςει με μακθματικι βεβαιότθτα ςε μεγαλφτερθ όξυνςθ το πρόβλθμα
τθσ υπερχρζωςθσ, ενϊ κα εκκζςει τθ χϊρα ςτουσ εκβιαςμοφσ των πιο κερδοςκοπικϊν
κεφαλαίων διεκνϊσ που ειδικεφονται ςτθν εκμετάλλευςθ χρεοκοπθμζνων κρατϊν.

Δεν είναι λοιπόν μια οποιαδιποτε ςτάςθ ι αναςτολι των πλθρωμϊν που απαντά ςτο
πρόβλθμα του χρζουσ από τθ ςκοπιά και το ςυμφζρον των εργαηομζνων, αλλά μόνο εκείνθ
θ μονομερισ παφςθ πλθρωμϊν που αντιτίκεται ςε κάκε προςπάκεια πτϊχευςθσ τθσ χϊρασ
και επιβολισ κακεςτϊτοσ κθδεμονίασ από το ΔΝΣ και τθν ΕΕ. Ποια είναι θ κεμελιϊδθσ
διαφορά ανάμεςα ςτθ μονομερι παφςθ πλθρωμϊν και ςτθν αναςτολι των πλθρωμϊν
μζςα από μια διαδικαςία πτϊχευςθσ; Σο γεγονόσ ότι με τθν πρϊτθ αρνείται επίςθμα θ
χϊρα να αναγνωρίςει τισ υποχρεϊςεισ τθσ απζναντι ςτουσ δανειςτζσ τθσ, αρνείται να
αναγνωρίςει κάκε δικαίωμα ι απαίτθςθ των δανειςτϊν, ενϊ με τθ δεφτερθ όχι μόνο δεν
αρνείται τα δικαιϊματα των δανειςτϊν πάνω τθσ, αλλά δθλϊνει αδυναμία εξυπθρζτθςθσ
των υποχρεϊςεϊν τθσ και τίκεται ςτθ διάκεςθ των δανειςτϊν τθσ.

Η πρϊτθ επιλογι ςυνδζεται με τθν πάλθ του λαοφ για τθν πολιτικι, οικονομικι και
κοινωνικι αυτοδιάκεςι του, για τθ διάςωςθ τθσ χϊρασ του από τισ άρπαγεσ του διεκνοφσ
χρθματιςτικοφ κεφαλαίου, ενϊ θ δεφτερθ επιλογι αποτελεί τθ βάςθ όλων των πολιτικϊν
του ΔΝΣ. Αυτόσ είναι ο λόγοσ που θ μονομερισ παφςθ πλθρωμϊν που αρνείται να
αναγνωρίςει δικαιϊματα ςτουσ δανειςτζσ, που αρνείται να κζςει τθ χϊρα υπό κακεςτϊσ
πτϊχευςθσ και κθδεμονίασ, αποτελεί ζνα από τα πιο χαρακτθριςτικά αιτιματα όλων των
λαϊκϊν επαναςτατικϊν και απελευκερωτικϊν κινθμάτων, από τθν εποχι που οι
μπολςεβίκοι αρνικθκαν μονομερϊσ να πλθρϊςουν τα τςαρικά χρζθ και θ διπλωματία τουσ
πρωτοςτάτθςε να ενςωματωκεί ςτθ διεκνι νομολογία θ ριτρα για το απεχκζσ χρζοσ
(odious debt). Μια ριτρα που προβλζπει ότι μια χϊρα ζχει κάκε δικαίωμα να αρνθκεί τθν
αποπλθρωμι των χρεϊν τθσ όταν αυτά αποτελοφν προϊόν διαφκοράσ, ρεμοφλασ και
κερδοςκοπίασ.
Η μονομερισ παφςθ πλθρωμϊν κζτει ςε πρϊτθ προτεραιότθτα τθν ανάγκθ να ςτακεί θ
χϊρα και ο λαόσ τθσ ςτα πόδια τουσ, χωρίσ τον φόρο αίματοσ ςτουσ δανειςτζσ. Όμωσ για να
γίνει αυτό δεν αρκεί θ παφςθ πλθρωμϊν. Αντίκετα, θ παφςθ πλθρωμϊν δεν ζχει
ουςιαςτικά κανζνα πρακτικό νόθμα, αν δεν ςυνοδευτεί με ζνα πακζτο άμεςων μζτρων
κωράκιςθσ τθσ οικονομίασ και τθσ χϊρασ από τυχόν εκβιαςμοφσ και πιζςεισ. Δεν ζχει
κανζνα νόθμα αν δεν ςυνοδευτεί άμεςα με τθν επιβολι δραςτικϊν ελζγχων ςτθν κίνθςθ
του κεφαλαίου, με τθν εκνικοποίθςθ των κφριων τραπεηϊν, με τθν ζξοδο από το ευρϊ και
τθν ΟΝΕ και με μια γενναία αναδιανομι πλοφτου προσ όφελοσ των εργαηομζνων όχι μόνο
για λόγουσ κοινωνικισ δικαιοςφνθσ, αλλά ωσ βαςικι προχπόκεςθ για τθν παραγωγικι
αναςυγκρότθςθ τθσ χϊρασ ςε νζα κοινωνικι, ταξικι και οικονομικι βάςθ. Μόνο ζτςι
μπορεί να ορκοποδιςει θ οικονομία και να οικοδομθκεί ζνα ριηικά διαφορετικό κράτοσ
από το ςθμερινό. Μόνο ζτςι δεν κα χρειαςτεί το δθμόςιο να καταφφγει ξανά ςτθ διεκνι
κερδοςκοπία για δανειςμό.