គលខ ៧៩ ឆ្នាំទ្ី ០៨ អបអរសាទរបុណ្យចូលឆ្ន ាំខ្មែរ គ.ស. ២០១១ - ព.ស.

២៥៥៤

សារលិមិតប្បរេន-ជូនពរ ឆ្ន ាំថ្ែី របស់រោក ថាច់ ងុក ថាច់ ប្បធាន

ប្បតិបតតិសហព័នធខ្មែរកមពុជារប្កាម កនងឱកាសបុ
ុ ណ្យចូលឆ្ន ាំថ្ែី
ប្បពពណ្ីជាតិ ឆ្ន ាំរថាោះ ប្តីសក
័ ព.ស ២៥៥៥ េ.ស ២០១១

ខ្មែរក្រោមនិងលទ្ធិររជាធិបក្េយ្យ

សួសតីឆ្នាំថ!មី ឆ្នាំ វ ោះ រតីស័ក ព.ស. ២៥៥៥ ។

វវលា ឆ្នាំថច្
មី ល
ូ មកដល់ ខ្ខ្មរោាំងកនុង និង

វរៅរបវទសជុវើ ញ
ិ ពិ ភពវលាក បាននាាំគានវៅ

កាន់ ទីវតតអារាម វដើមបីវរៀបច្ាំពិធទ

ី ទួលវទវតាឆ្នាំ

ថមរី ពោះនាម កិរណ

ិ ី វទវី ពិ ធរី សងៀរពោះ និងរបសិទិ ធ

ពររបវេនរពោះសងឃ ញាតិម
ត ិតស្ន
ត ច្់ ស្នវលាេិ ត

ជិតឆ្ងយជាវដើម។ វោយខ្ែក មានវលងខ្លបង

កាំស្ននតតាមរបថពណី ទាំវនៀមទមាលប់ ដន
ូ តាវរៀង

មកភាេវរច្ើនវោយយុ វន
័ និងយុ វតី។
វលាក ច្់ ងឿក
ុ ច្់ របធានរបតិបតតិ
ច្ាំវ ោះខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមឆ្នាំថវមី នោះ េឺវសច្កតី

សងឃឹមថមី វទវតាឆ្នាំថមី នាាំមកនូវវសច្កតស

ី ងឃឹមថមី
មាតិការរឿង សូម វ យបងគើ រពោះ
េឺជាពនលឺថច្
មី វាំ ោះជាតិ មាតុភម
ូ ិវយើ ងនិងជាវសច្
វថរានុវតថរៈរេប់ រពោះ
-សារលិខិតររគគន-ជូនពរឆ្នាំថ្ី.ម ...........................................១
-សច្ចនិងអនិច្ច.....................................................................២
-រុណ្យច្ូលឆ្នាំខ្ខមរគៅកមពជាគរោម.......................................៦
កតរី បា ន ថមី ឱ្យជាតិនិងទឹកដីបានចាកផុតពី នឹម
ុ

ៃងគ ជាទីសកាារៈដ៏
-តុលាការវវៀតណាមកាត់វោសវលាក វៅ វេន ឲ្យជាប់

ពនធនាគារ២ឆ្ន.ាំ ...............................................................១៣ អាណានិេមយួ នសពវ ថថង។

-ស្នថនភាពជនវភៀសខ្លន
ួ ខ្ខ្មរវរកាមវៅរបវទសថថបច្ចប
ុ បនន....

.................................................................................................១៦ ខ្ពងខ្
ៀ ពស់។ សេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពជា
ុ វរកាម បនតៃនុវតតខ្ផន ការ
-កិច្ស
ច ម្ភាសន៍ គោក ថាច្់ ងុក ថាច្់ ររធានររតិរតតិសហព័នធ

សូមវគារព បងបអូន
ខ្ខមរកមពុជាគរោម ជុាំវ ិញោររ ាំគោភរាំពានសិទ្ិគធ សរ ីភាពររជា
ពលរដ្ឋខ្ខមរគរោម…………………………………......................១៩ ដើវណើ រវឆ្ពោះវៅកាន់ មាតុភម
ូ ិ ដូច្របជាជាតិវៅវលើ
-អងគោរសម្ភគមខ្ខមរកមពជាគរោម
ុ ររចាំគៅររគទ្សកមពជា
ុ

ជនរ ួមឈាម ជាទី សកលវលាកនាាំគានរបឆ្ាំងនិងរបបផ្តតច្់ ការ វដើមបី

ច្ូលរួមរ ាំខ្លកទ្ុកខ ដ្ល់ររជាពលរដ្ឋជរុន .........................២៣
-ោលរបវតតិសគងខរននខ្ខមរកមពុជាគរោម...............................២៤
-ៃនកតសូដល
៏ បីខ្ខ្មរកមពជា
ុ វរកាម........................................២៧

-គោខនបាសាក់…………………………………………...............២៩
-កាំណាពយខ្ខមរគរោមរតូវខ្តនាំគ្ននគរោកគឡើង......................៣៥
វគារពវសនហា។ ខ្សវករកនូវលទធិរបជាធិបវតយយពិ តៗ ។ (តទាំព័រទី៤)
-កាំណាពយជូនពរឆ្នាំថ.មី .......................................................២៦

ទីស្ននក់ការ ៖ P.O. Box 0193, Pennsauken, NJ 08110-0193, USA, Tel: (856) 655-3838, E-mail: info.dep@khmerkrom.org, http://www.khmerkrom.net
 សចច និង អនិចច វែងខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម មុនឱ្កាសច្ូលឆ្នាំថមី

សច្ច អាន សច្ចៈ វបើតាមវសច្កតព

ី នយល់ ខ្ដលជាបុណយរបថពណី ដ៏ធាំ ដិតោមជាប់ កុង
ន អា

កនុងវច្នានុរកម សវមតច្សងឃរាជ ជួន ណាត រមមណ៍របស់ ខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមរេប់ រ ូបវនោះ វយើ ង

មកពី បាលីនិងសាំស្កសាឹត មានន័យ ជាវសច្កតី សូមស្នកលបងវលើកយកសច្ចភាព និងៃនិច្ច

ពិ ត ដើវណើ រវទៀងោត់ ដើវណើ តវទៀងរតងៀ ការ ភាពមកវរបៀបវធៀបពិ ចារណា។

ខ្មនរបាកដ... ឧោេរណ៍ ៈ សច្ចភាពរបស់ រ ូបកាយ េឺ

ៃនិច្ច អាន ៃនិច្ៈច វោងវច្នានុរកម គាមនសច្ចភាព។ ភាពវទៀងោត់ របស់ រ ូបកាយ េឺ

ដខ្ដល មានន័យ ខ្ដលមិនវទៀង ខ្ដលមិន មិនវទៀងោត់ ។ កនុងធម៌បងសុកល

ូ ក៏មានសាំខ្ដង

ឋិ តវថរ ពុាំ របាកដ ខ្ដលខ្តងខ្តខ្របរបួលតាម រ ូបកាយខ្ដលវកើតវែើងវេើ យ រខ្មងមាន

ធមមតា... កិរោ
ិ វិនាសវៅវិញជាធមមតា។ ច្ាំខ្ណកខាងៃវី

វពលវវលាកនលងផុតវៅ គាមនៃវីឃាត់ ខ្ដលវទៀងោត់ វនាោះ េឺវសច្កតស្ន

ី ល ប់ វៅវិញវទ។

ឃាាំងបាន វនោះជាសច្ចភាព។ ឧោេរណ៍ ៈ បុណយច្ូលឆ្នាំវៅកមពុជា

ពិ ភពវលាក ក៏ដច្
ូ ជារ ូបកាយខ្របរបួល វរកាម ជាបុណយសាំខាន់ បាំផត
ុ មួយកនុងច្ាំវណាម

មិនវទៀងោត់ វនោះជាៃនិច្ភា
ច ព។ បុណយជាតិរបស់ ខ្ខ្មរវរកាម។ ខ្ខ្មរវរកាមោាំងរពោះ

ថថងវនោះ វវលាវនោះ ពិ ធច្

ី ូលឆ្នាំខ្ខ្មរកាន់ ខ្ត សងឃនិងរេេសថ មានភារកិច្ច្
ច ងចាាំ ចាត់ ខ្ច្ង

ខ្ិតច្ូលជិតមកដល់ េឺឆ្នាំវ ោះ ខ្ដលតាំណាង វរៀបច្ាំនិងខ្ថរកាពិ ធរី បថពណី វនោះ វរ ោះរោឌភិ

វោយសតវទនាយ នឹងមកបតូរវវនពី ឆ្នាំខាល បាលយួ នគាមនបាំណងលអ កនុងការទុកឱ្យរបថពណី

ខ្ដលតាំណាងវោយសតវខាល។ ភាពខ្របរបួលថន ជាតិខ្ខ្មរវនោះវៅេងៀវងសវទ ខ្តវបើយួនបាន

អាកាសធាតុនិងបាតុភូតធមមជាតិ មានការរញ្ជ ួយ បង្ហាញការយកច្ិតទ

ត ក
ុ ោក់ វនាោះ ក៏វារគាន់ ខ្តជា

ខ្ផនដី រលកយកសសូណាមី ការផទុោះភនវាំ ភលង

ើ ។ល។ សាំបកខាងវរៅ វដើមបីវបាកបវឆឆតច្ិតខ្ត ខ្មរ ឬ

ខ្ដលបានបវងាត
ើ ឱ្យមានវិនាសកមមធមមជាតិ ដ៏ធាំ ខ្ភនកសកលវលាកឱ្យវ ើញ ពួ កវេយកច្ិតត

វធង វធវឱ្
ើ យមនុសសជាតិជាវរច្ើនរបវទសទទួលរង ទុកោក់ វគារពរបថពណី ជនជាតិភាេតិច្ វៅ

នូវវសច្កតទ
ី ក
ុ ខវវទនា វខាលច្ផា មិនខ្ដលជួបរប កនុងរបវទសវេខ្តប៉ាុវណា
ណ ោះ វនោះជាសច្ចភាព។ ច្ាំ

ទោះពី មុនមក ហាក់ ដច្

ូ ជារបផនូល ពិ ភពវលាក ខ្ណកភាពមិនវទៀងោត់ វញ
ិ េឺ របសិនណាវបើ

និងមនុសសជាតិ កាំពុងខ្តរបឈមនឹងភាពខ្រប របជាពលរដឌខ្ខ្មរវរកាម ខ្បរវៅៃបៃរស្នទរឱ្យ

របួលោ៉ាងរបតយកស។ កនុងទសសនរបស់ វទ
ិ យុសាំ តថមលវលើបុណយវតត[ Tết ] ជាបុណយច្ូលឆ្នាំយួន

ការផាយរបចាាំខ្ខ្ របស់ សេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាមពិ ភពវលាក

ឯកស្នរ PDF មានវៅកនុងវេេទាំព័រ www.khmerkrom.net / www.vokk.net

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ជាងឱ្យតថមលដល់ ពិធច្
ី ូលឆ្នាំខ្ខ្មរវនាោះ របថពណី ដ៏ រាជយួ នវទវនាោះ ជីវត
ិ ជាតិខ្ខ្មរវលើទឹកដីវករ

លអរបស់ ជាតិខ្ខ្មរ ខ្ដលមានមករាប់ ន់ ឆ្នាំមក ដូនតានឹងរតូវវេរឹបៃូសយកបានជាស្នថពរ។ ខ្ត

វេើ យ អាច្របឈមនឹងការស្នបរលាប រលាយ ជាសឆដលអ េឺខ្ខ្មរវរកាមកាំពុងមានការភាញក់

ស្នបសូនយវៅ វេើ យក៏ជាការបាត់ បងៀនវូ ៃតត រលឹកវពញបនទុកមិនរពមឱ្យយួ នវបាកច្ិតត វបាក

សឆដណជាតិខ្ខ្មរផងខ្ដរ។ រពឹ តកា

តិ រណ៍ ដូច្គាន ខ្ភនកបានវទ។ ច្ាំខ្ណកវៅកមពុជាខ្ដលយួ នធាលប់

វនោះ ក៏កាំពុងវកើតមានវែើងវៅរបវទសកមពុជា មានទ័ពទីង១៨០.០០០(មួយខ្សនរបាាំបីមុឺន)នាក់

ខ្ដរ េឺពិធច្
ី លូ ឆ្នាំច្ន
ិ -យួ ន ហាក់ ដច្
ូ ជាកាំពុង វៅ សវពញថផទរបវទស វេើ យក៏បានដក

មានឥទធិពលជោះខាលាំងវលើសនាតនច្ិតខ្ត ខ្មរជាទួវៅ។ ថយវៅវិញ វដើមបីជន

ើ ស
ួ វោយជនសុីវល
ិ ខ្ល ោះ

-សច្ចភាពៈ កមពុជាវរកាមធាលប់ ជាច្ាំខ្ណក ខ្កលងបនលាំខ្លួនបានវៅជាខ្ខ្មររសបច្ាប់ ខ្លោះវច្ញ

មួយថនមហាណាច្រកកមពុជា។ យួ នបានរ ុករាន មុខ្ជាៃនកបវច្ចកវទសកនុងច្ាំការវៅសូ។ កនុងបរិ

ទស្កនាទនយកបនតិច្មឋងៗ វរកាយពី វលបបាន វវណដីរាប់ មុឺនខ្សនេិ កតា គាមនខ្ខ្មរណាអាច្

របវទសចាមកនុងភូមិភាេវវៀតណាមកណា
ត ល។ ឈានវជើងច្ូលបាន វនោះបានបង្ហាញពី ភាពខ្រប

យួ នបានសរវសររបវតតិស្នស្កសតថមី បាំថភលមនុសសជើ របួលមួយថនរបវតតស្ន

ិ ស្កសតខ្ខ្មរ ។ល។

នាន់ វរកាយ ពួ កវេជាៃនករ ុករានកាប់ ឆ្ារខ្ដន រវាងសច្ចភាពនិងៃនិច្ចភាព មានសច្ច

ដីវនាោះ។ ពួ កវេបានតសូពាោមវរបើវពលវវ ភាពមួយ េឺភាពផទុយគានរសែោះ។ ការសមាគល់

លានិងធម៌រតជាក់ លុបបាំបាត់ ោនរបវតតស្ន

ិ ស្កសត ខ្ុស េឺជាការភ័នរត ច្ែាំដធ
៏ ប
ាំ ាំផត
ុ កនុងជីវត
ិ មនុសស

ខ្ដលខ្ខ្មរវរកាមជើនាន់ មុន។ ប៉ាុខ្នតខ្ខ្មរវរកាម ។ ការភ័នរត ច្ែាំវនោះ អាច្នាាំឱ្យជីវត

ិ មនុសសជួប

បច្ចុបបននមានការភាញញ់រលឹក បានោមោរនូវៃវី នឹងវសច្កតស

ី ុខ្ ឬវសច្កតទ
ី ក
ុ អា
ខ ច្នាាំឱ្យរបជា

ខ្ដលយួ នបានលុបបាំបាត់ កាលពី មុនវនាោះ សពវ ជាតិមួយជួបនឹងវិបុលភាព ឬវិនាសកមម។ បុ

ថថងយួនបានវរបើមនុសសវវងវងជាតិខ្ខ្មរ ដូច្ជា រាណខ្ខ្មរធាលប់ ោស់ វតឿនកូនវៅ កុឱ្

ាំ យមាន

វលាក វសុង
ើ សុង វសុង
ើ វៅកមពុជាវរកាម វលាក ការភ័នរត ច្ែាំ រវាងបងាួយនិងជាស លាមកនិងផ្តា

េឹម វាឿន់ វេង និងវលាក ធួន ស្នខ្រន វៅកមពជា

ុ លអនិងអារកក់ បាបនិងបុណយ។ល។

ឱ្យបាំវរើនវោបាយ រាំលាយៃតតសឆដណខ្ខ្មរ កនុងវរឿងនិោនខ្ខ្មរ វយើ ងខ្តងវ ើញមាន

វរកាមវៅវតតស្នមេគរី ងសី សង្ហាត់ សទឹងមានជ័យ ការឱ្យតថមលវលើបឆដញាណ របស់ សតវទនាយ

ខ្ណឍមានជ័យ។ វោយរបសិទិនា
ធ ម ជាសុភាទនាយ។ សុភា

-ៃនិច្ភា
ច ពៈវៅកមពុជាវរកាមវបើខ្ខ្មវរកាម កាលយមកពី កយសភា ខ្រប ទីរបជុព
ើ ិ ភាកា ទី

ខ្លួនឯងមិនរកាជើេររឹងបុឹង តសូកុង
ន រកញាុាំមច្ចុ តុលាការ។ ធមមជាតិទនាយជាសតវសលូតបូត

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

គាមនៃវយវៈជាអាវ ុធការ រខ្លួន។ ប៉ាុខ្នតវរឿងនិ ឱ្យសកលវលាកដឹងពី ការពិ ត ខ្ដលវកើតមាន

ោនបានបង្ហាញ ទនាយមានបឆដវាងថវ វៅកមពុជាវរកាម វនាោះជាភាពខ្របរបួលមួយ

ណាស់ អាច្វោោះរស្នយវរឿងោល់ រច្កបាន ខ្ដលវទៀងោត់ ។

ោ៉ាងង្ហយ វដើមបីផល
ត ់ យុតធ
តិ ម៌តាមេតិរបស់ ខ្លន
ួ ការវរបើបឆដញាណនិងស្នមរតីតសូោ៉ាង

ផទុយពី សតវខាលខ្ដលអាងខ្តរកញាាំដរ៏ ង
ឹ មាាំ និង សវិតស្នវញបាំផត
ុ របស់ ខ្ខ្មរវរកាម មិនរពមស្នលប់

ច្ងាូមដ៏មុតរសួច្ សរមាប់ ខាាំខ្េកសុីសតវសលូត ដូច្ពស់ រស់ ដច្

ូ កខ្ងាប េឺជាជើវរើសខ្តមួយដ៏ថថល

វេើ យតូច្ជាខ្លួន វលើកខ្លងខ្តសតវវតាមួយ ថនូរបាំផត

ុ វដើមបីការ រជីវត
ិ និងជាតិរបស់ ខ្លួន។

វច្ញ។ វៅសល់ ខ្តមួយសបាឋេ៍ វទៀតវទ វនោះជាសច្ចភាពកនុងសតវតសរ៍ទី២១...!

ទនាយនឹងមកដល់ ដរូ វវនខាលកាំណាច្កនុងឱ្កាស រហើយរនោះជារោលការណ្៍របស់សហពន័ឋ

ខ្មែរកមពជារប្កាម
ុ !
បុណយច្ូលឆ្នាំខ្ខ្មរ។ របសិនណាវបើយួនបានតាាំង
ី ត ន ាំថ្ែី ! ជរោ ឆ្ន ាំរថាោះ !
សួសឆ្
ខ្លួនជាសតវខាល ខ្ដលសមលឹងមកខ្ខ្មរវរកាម ជា
ជរោ ខ្មែររប្កាម !៕
ទនាយ ខ្ខ្មរវរកាមរបាកដជាវេលយ
ើ បង្ហាញភាលម

ខ្លួនមិនខ្មនជាទនាយ ខ្ដលរងៀចាាំឱ្យៃនកឯង (តមកពី ទាំព័រទី ១

ចាប់ រេញិច្វយើ ងខ្េកសុីជាអាហារវទ វរ ោះ

ខ្ផនការសេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាមេឺ៖
វៅកនុងពិ ភពវលាកោាំងមូលវនោះ ខ្ខ្មរវរកាមជា
១-ទាំនាក់ ទាំនងនិងកិច្កា
ច រៃនតរជាតិ។
ៃនកស្នគល់ ពុតតបុតយួ នច្ាស់ លាស់ ណាស់ មិន
២-ទាំនាក់ ទាំនង និងកិច្កា
ច រវៅរពោះរាជា
ខ្ុសពី សុភាទនាយ ខ្ដលមិនរតឹមខ្តមិនចាញ់
ណាច្រកកមពុជា។
វបាកយួ នង្ហយៗវទ ខ្តអាច្វធវជា
ើ រេូរបស់ យួន
៣-ទាំនាក់ ទាំនង និងកិច្កា
ច រវៅកមពុជា
ក៏បាន។ ការខ្ដលយួ នបានវធវបា
ើ បចាប់ ច្ង កាប់
វរកាម ។
សមាលប់ ខ្ខ្មរវរកាម តាាំងពី វពលមុនមកដល់
សេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាម បានៃនុវតត
បច្ចុបបនន វារគាន់ ខ្តជាសឆដកាំណាច្ដ៏កវាំ ស្នយ
ខ្ផនការ២០១១ជាបនតបនាទប់ ដច្
ូ មានខាងវរកាម
វៅកនុងភាពភ័យខាលច្ញ័រស្នច្់ វដកមិនលក់ បក់
១-ច្ូលរ ួមខ្ួបទី២០ ថនកាំវណើ តៃងគការយូ
មិនវលាើយខាលច្ខ្ខ្មរវរកាមវរើបរមោះ វនោះជាសច្ច
ៃិនភីៃូ(UNPO)វៅទីរកុងសសឺខ្ណវ និងកិច្រច បជុើ
ភាព។ ការខ្ដលយួ នមិនអាច្បិទបាាំងនូវៃាំវពើ
េណៈរបធានថនៃងគការវនោះ។
អារកក់ យងៀ នង របស់ ខ្លួនវៅវលើជនសលូតរតងៀ
២.ច្ូលរ ួមសននិបាត រកុមរបឹកាសិទិ ធ
ខ្ខ្មរបាន វនាោះជាសច្ចភាព។ ការខ្ដលខ្ខ្មរវរកាម
មនុសស កនុងខ្ណៈវពលខ្ដលេណៈកមមការពិ
ឈប់ ខាលច្យួ នដូច្មុនៗ វេើ យហានរាយការណ៍
វសស ថនរកុមរបឹកាសិទិម
ធ នុសសវធវរើ បាយ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៤ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ការណ៍ ៃាំពីការរាំវលាភសិទិម
ធ នុសស និងជើរ ុញឱ្យ តសូ ឧបតថមភរេប់ វពលវវលាកនុងការោមោរសិទិ ធ

រោឌភិបាលកុមមុយនីសតយួនរតូវខ្តវគារពនូវរាល់ វសរីភាពពី របបកុមមុយនីសតយួន។

សនធិសឆដសិទិម
ធ នុសសៃនតរជាតិ។ វយើ ងខ្ញាំ ុ សូមខ្ថលងៃាំណរេុណោ៉ាងរជាល

៣-ជើរ ុញវលើបឆា រាំវលាភសិទិម

ធ នុសស វរៅច្ាំវ ោះៃនកកាខ្សត, វិទយុជាតិនិងបរវទស

មកវលើរ ូបវលាក វៅ វេន, វលាក វិញ បា, ខ្ដលបានផសពវ ផាយនូវព័ តមា

៌ នពិ តៗ ៃាំពីបឆា

វលាក តាាំង ធី និងៃនករសី រតឹង ធី ច្ូវ ។ល។ ខ្ខ្មរវរកាម និងសកមមភាពសេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជា

៤-ជើរ ុញវលើករណី ឃាតកមម យុ វជន វៅ វរកាមរេប់ វពល នាវពលកនលងមក ។

ខ្ណត និង សឺង វាឿន់ ន់ ។ ទឹកដីកមពុជាវរកាម ជាទឹកដីរបស់ វយើ ង

៥-ជើរ ុញករណី ជនវភៀសខ្លួនវៅរបវទស ដូវច្នោះខ្ខ្មររតូវខ្តមានសិទិរធ ស់ វៅវពញមុខ្វពញ

ថថ។ មាត់ ដច្

ូ ជាតិស្នសន៍នានាវលើពិភពវលាកខ្ដរ។

សកមមភាព ថនសេរព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជា ខ្ខ្មររតូវខ្តមានស្នមរតីជាតិ ស្នមេគរី ួបរ ួម វស្នមោះ

វរកាមវៅទវីបៃុឺរប,ៃូ
៉ា ុ ស្កស្នតលី,ញូេសឺខ្ែន, សេ- រតងៀបវរមើជាតិរេប់ កាលៈវទសៈោាំងៃស់ វៅ

រដឌអាវមរិក និងរបវទសកាណាោនាវពលខាង វពលជាតិរតូវការ។

មុខ្េឺ៖ វយើ ងខ្ញាំរុ ពោះករ ុណា ខ្ញាំបា

ុ ទ សូមរបសិទិព
ធ រ

សននិបាតយុ វជនវៅទីរកុងភីឡាដផារដឌ សិរស

ី ួសឋី ជយមងគល វិបុលសុខ្និងសូមវទវតា

ខ្ផនសុីវញា
ិ ៉ា នាថថងទី២១-២២ ខ្ខ្ឧសភា ឆ្នាំ ឆ្នាំថមី រពោះនាម កិរណ
ិ ី វទវី តាមខ្ថរកា រពមោាំង

២០១១។ ផតល់នវូ មងគលោាំងពួ ង របកបវោយពុ ទព

ធ រោាំង៤

ច្ូលរ ួមវវទិកាសិទិជ
ធ នជាតិវដើម វៅបូរ ី របការេឺ អាយុ វណណៈ សុខ្ៈ ពលៈរេប់ ទិវារារតី ៕

ញ៉ាូវយ៉ា ក នាការិោល័យៃងគការសេរបជា សេរដឌអាវមរិក, ថថងទី០៥ ខ្ខ្វមស្ន ឆ្នាំ២០១១

ៃាំពីខ្ាំញរុ ពោះករ ុណា ខ្ញាំុបាទ

ជាតិ។

ពិ ធរី ឭ
ាំ កខ្ួបវលើកទី ៦២ ថនការបាត់ បងៀ

ទឹកដីកមពុជាវរកាមវៅជុវើ ញ
ិ ពិ ភពវលាក។

កិច្រច បជុថើ នៃងគការយូ ៃិនភីៃូ, សភាៃុឺរប

៉ា ុ ប្បធានប្បតិបតតិសហព័នធខ្មែរកមពុជារប្កាម
ថាច់ ងុក ថាច់
និងរកុមរបឹកាសិទិម
ធ នុសស វៅទីរកុងសសឺខ្ណវ

។ល។

វយើ ងខ្ញាំស
ុ ូមខ្ថលងៃាំណរេុណ ដល់ ជនរ ួម

ឈាមវៅជុវើ ញ
ិ ពិ ភពវលាក ខ្ដលបានខ្ិតខ្ាំ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៥ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

 ថរតវវទតាាំងពី អាយុ បាន៧ឆ្នាំ។ វសដឌជា
ី បិតា
បុណ្យចូលឆ្ន ាំខ្មែរ
បានស្នងរបាស្នទ ឲ្យវៅវទៀបវដើមថរជមួយធាំ
ី មពជារប្កាម
រៅទឹកដក ុ វៅវេនរទវនល ខ្ដលជាទីវៅថនបកសីោាំងឡាយ ធមម

បាលកុមារវនាោះ បានវច្ោះោាំងភាស្នបកសីោាំងពួ ង

ផង វេើ យបានជាអាចារយសខ្មតងមងគលវផសងៗ

ដល់ មនុសសោាំងពួ ងផង។រគាវនាោះមនុសសវលាក

រខ្មងរាប់ អានរពោះមហារពេម និងកុបល

ិ មហា

រពេម ១ៃងគវទៀត ខ្ដលជាៃនកសខ្មតងមងគលដល់

មនុសសោាំងពួ ង។ វពលវនាោះកុបល
ិ មហារពេម

បានរជាបព័ តមានក៏
៌ ច្ោះុ មកសួរបឆា និងធមម

បាលកុមារ៣ខ្ វោយសនា វបើវោោះរបស្នន

ពិ ធរី សងៀរពោះវៅថថងវែើងស័កនាឱ្កាសបុណយច្ូលឆ្នាំខ្ខ្មរ បាននឹងកាត់ កាលបូជា ធមមបាលកុមារ ខ្តវបើ

វៅឯខ្ដនដីកមពុជាវរកាម
វោោះមិនរ ួច្នឹងកាត់ កាល ធមមបាលកុមារ វិញ។

ធមមបាលកុមារ សុាំឲ្យពនារវពលច្ាំនន
ួ ៧ថថង
មនុសសរេប់ ជាតិស្នសន៍ ខ្តងរបារពធ ពិធី
សិនវដើមបីេត
ិ រករបស្នន។ លុោះកនលងវៅ៦ថថង
ច្ូលឆ្នាំថីម ខ្ដលជារបថពណី របស់ របជាជាតិវរៀង
វេើ យ វៅខ្តេិតមិនវ ើញដឹងខ្លួន រពឹ កវនោះ
ៗខ្លួន។ រគាន់ ខ្តវេនិយមកាំណត់ វពលវវលាថន
នឹងរតូវស្នលប់ វោយអាជាញ កុបល
ិ មហារពេម ជា
ការវរៀបច្ាំបុណយវនោះខ្បលកៗគាន រសបវៅតាមជើ
របាកដវេើ យ។ ដូវច្នោះ េួរខ្តរត់ វៅលាក់ ខ្លួនពួ ន
វនឿ ទាំវនៀមទមាលប់ និងរបថពណី របស់ វេប៉ាុវណា
ណ ោះ
អាតាមឲ្យស្នលប់ វោយខ្លួនឯងរបវសើរជាង វទើបច្ុោះ
។ ជនជាតិខ្ខ្មរវយើ ង ក៏ មានរបវតិតវធវប
ើ ុណយច្ូល
ពី របាស្នទវៅវដកពួ នវៅវរកាមវដើមវតានតមួយ
ឆ្នាំ តាាំងពី បុរាណកាលជាវរៀងរាល់ ឆ្នាំរេូ តមក
េូ វដើមវតានតវនាោះសតវឥរនីញ
ទ ីវឈាមលវធវស
ើ ាំបុក
វយើ ងបានរបទោះវ ើញឯកស្នរជាវរច្ើន ខ្ដលនិ
អារស័យវៅ វវលាយប់ ឥរនី ញ
ទ ស
ី ួរឥស្កនទី
ោយពី ពិធីបុណយច្ូលឆ្នាំ និងឧសាេ៍ បាន
វឈាមល រពឹ កវនោះវយើ ងបានអាហារពី ណា
ស្នតប់ ការនិោនវរឿងរបស់ ចាស់ ទាំជា
ុ វរច្ើន។
សុី? ឥរនីវទ ឈាមលវេលើយ វយើ ងនឹងសុីស្នច្់
ប្បវតតប
ិ ណ្
ុ យចូលឆ្ន ាំខ្មែរ
ធមមបាលកុមារ ខ្ដលរតូវកុបល
ិ មហារពេម
មានតាំណាល វៅវដើមភទទកបបមាន
សមាលប់ វរ ោះវោោះរបស្ននមិនរ ួច្។ ឥរនី ញ
ទ ីសួរ
វសដឌមា
ី ន ក់ មានបុរតមួយវឈាមោះ ធមមបាលកុមារ
របស្ននវនាោះដូច្វមតច្ ? ឥរនីវទ ឈាមលវេលយ
ើ :
ជាៃនកមានច្ាំវណោះវិជាជដ៏វវិ សស វរៀនវច្ោះច្ប់

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៦ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វវលារពឹ កសិរស
ី ួសីតសថិតវៅទីណា ? រតូវវេលើយ ក៏ផ្តលស់ វវនគានមកៃវញ្ជើ ញកាល កុបល
ិ មហា

វៅមុខ្ វេតុវនោះវទើបមនុសសោាំងឡាយរតូវ រពេម វច្ញមកខ្េរបទកសិណភាំរន ពោះសុវមរ ុ

យកទឹកលុបមុខ្, ខ្១វទៀត ថថងរតងៀសិរស

ី ថិត រាល់ ៗឆ្នាំ វេើ យរតែប់ វៅស្នថនវទវវលាកវិញ។

វៅរតងៀណា ? រតូវវេលើយ វៅរទូង វេតុវនាោះ រ្ែោះរទពធីតាមហាសង្រ្កានត

និងប្រេឿងអាភរណ្ៈ
វទើបមនុសសរតូវយកទឹកលាងរទូង, ខ្១វទៀត
ថថងវទពធីតាមហាសស្កង្ហានត រវេឿងអាភរណៈ
វវលាលាងច្សិរស
ី ថិតវៅទីណា ? រតូវវេលយ
ើ

វៅវជើង វេតុវនោះវទើបមនុសសោាំងឡាយរតូវ ថថងអាទិតយ ទុងាវទវី វសៀតផ្តាទទឹម

វរេឿងរបោប់ បទុមរាេភកាហារខ្ផលឧទុមពរអាវ ុធ
យកទឹកលាងវជើង។ ធមមបាលកុមារ បានឮដូវច្នោះ
ស្នតាំកងច្រកវេវងសងខ័ ហានៈរេុឌ។
ក៏រតែប់ វៅរបាស្នទវិញ។ រពឹ កវែើង កុបល
ិ

មហារពេម ក៏មកសួររបស្នន ធមមបាលកុមារ ថថងច្ន

័ ទ វគារាេវទវី វសៀតផ្តាៃង្ហគ

បុសស វរេឿងរបោប់ មុកាតឬភកាហារវរបង អា

វេលយ
ើ វោោះរស្នយតាមខ្ដលបានឮមក កុបល
ិ ម
វ ុធស្នតាំរពោះខ្័ន អាវ ុធវេវងវឈើ រច្ត់ េនៈខាល
ហារពេម វៅវទពធីតាោាំង៧នាក់ ខ្ដលជា
ថថងៃង្ហគរ រាេយស្នវទវី វសៀតផ្តាឈូ ក
បាទបរិចាវិការពោះឥស្កនទមករបាប់ ឥែូវបិតា
វរេឿងរបោប់ វមារា៉ាភកាហារវលាេិ ត អាវ ុធ
រតូវកាត់ កាលបូជា ធមមបាលកុមារ ខ្តវបើោក់
ស្នតាំរតីសូល៍ អាវ ុធវេវងធនូ េនៈៃសសតរ។
កាលវនាោះវលើខ្ផនដី ក៏ នឹងវកើតជាវភលង
ើ វេោះោាំង
ថថងពុធ មណា
ឍ វទវី វសៀតផ្តាច្ាំបា៉ា រវេឿង
វលាកធាតុ វបើវបាោះវៅវលើអាកាសវភលៀងក៏រាាំង
របោប់ ពិទរូ យភកាហារទឹកវោោះសបបិ អាវ ុធស្នតាំ
វបើវចាលកនុងមហាសមុរទ ទឹកក៏រង
ី សងួតៃស់
មជុលអាវ ុធវេវងវឈើ រច្ត់ េនៈលា។
ដូវច្នោះ សូមឲ្យកូនោាំង៧នាក់ យក នមកទទួល

កាល វេើ យក៏កាត់ កាលេុ ច្វៅឲ្យនាង ថថងរពេសបតិ៍ កិរណ

ិ ី វទវី វសៀតផ្តា

មណា
ឍ វរេឿងរបោប់ មរកត ភកាហារសខ្ណតក
ទុងា ជាកូនច្បង។ នាង ទុងា វទើបយក នវៅ
លង អាវ ុធស្នតាំកវងវរ អាវ ុធវេវងកាាំវភលង
ើ េនៈដើ
ទទួលកាលបិតា វេើ យខ្េរបទកសិណភាំរន ពោះ
រី។
សុវមរ ុច្ាំនន
ួ ៦០នាទី វេើ យក៏ៃវញ្ជើ ញវៅរបតិ

ស្នឌនទុកកនុងមណឍល វៅកនុងេុហាេនធមាលី
ថថងសរុ ក កិមរា
ិ វទវី វសៀតផ្តាច្ងាុល

ណី វរេឿងរបោប់ បុសសរាេ័ម ភកាហារវច្ក

ភាំថន កលាស បូជារវេឿងទិពវវផសងៗ រពោះវិសសកមម
ណាាំវាឿ អាវ ុធស្នតាំរពោះខ្័ ន វេវងពិ ណ េនៈរក
វទវបុរត ក៏ និមិតវត រាងទិពវវោយខ្កវ៧របការ
បី។
វឈាមោះ "ភេវតីសភា"ឲ្យជាទីរបជុថើ នវទវតាលុោះ

ដល់ េរមប់ ១ឆ្នាំ ជាសស្កង្ហានតនាងវទពធីតាោាំង៧ ថថងវៅរ៍ មវហាទរា វសៀតផ្តារត

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៧ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វកៀត វរេឿងរបោប់ នីលរត័ន៍ ភកាហារស្នច្់ េូរតាមច្នទេតិវៅ «អាយនតសស្កង្ហានត» (វពល

រោយ អាវ ុធស្នតាំកងច្រក វេវងរតីសូល៍ េនៈ ខ្ដលរពោះអាទិតយ វដើរបវញ្ឆ ៀងមិនរតងៀពីវលើ)។

វកាងក ។ វេវៅវរបើច្នទេតិខ្ៃបគាន និងសុរយ

ិ េតិខ្ដរ

ទាំរនៀមចូលឆ្ន ាំ វរ ោះច្នទេតិមានទាំនាក់ ទាំនង និងពុ ទប

ធ បញ្ដ តតិ
ទាំវនៀមពិ ធីច្ល
ូ ឆ្នាំរបរពឹ តវត ៅច្ាំនន
ួ ៣ថថង វរច្ើន។ ច្ាំខ្ណកឯថថងច្ល
ូ ឆ្នាំតាមច្នទេតិមន
ិ
។ ថថងដប
ើ ូងជាថថងមហាសស្កង្ហានត ថថងទី២ជាថថងវន
័ បានវទៀងោត់ ជាថថងណាមួយវទ ជួនកាលច្ូល
បត ថថងទី៣ជាថថងវែើងស័ក។ ឯការកាំណត់ ខ្ខ្ ថថង ឆ្នាំកុង
ន វវលាវខ្នើត ជួនកាលវទៀតកនុងវវលារវនាច្
វមា៉ាង នាទី ខ្ដលឆ្នចា
ាំ ស់ រតូវផុតកាំណត់ វេើ យ វៅវិញ។ ប៉ាុខ្នតវៅកនុងរវាង១ខ្ខ្េឺមិនមុនថថង៤
វទ ត ឆ្នាំថរមី តូវច្ុោះមកទទួលតាំខ្ណង ពី វទ ត ឆ្នាំ វកើត ខ្ខ្វច្រត និងមិនេួ សថថង៤វកើត ខ្ខ្ពិ ស្នខ្
ចាស់ វនាោះ វេអាច្ដឹងបានោ៉ាងវទៀងោត់ វទ ដូវច្នោះសស្កង្ហានតខ្លោះធាលក់ វៅកនុងខ្ខ្ពិ ស្នខ្ក៏មាន
វោយអារស័យតាមកបួនវហារាស្នស្កសត ខ្បបបុ ខ្ដរ។
រាណេឺកបួនមហាសស្កង្ហានតវនោះឯង។ ច្ាំវ ោះពិ ធីវផសងៗ ខ្ខ្មរវយើ ងមានវរៀបច្ាំ
វតើថថងច្ល
ូ ឆ្នាំថរមី បស់ ខ្ខ្មរវយើ ង រតូវវលើ តាមរបថពណី ដូច្តវៅ វៅវពលមុនច្ូលឆ្នាំវេ
ខ្ខ្ណា ? ថថងណា ? ចាប់ ពីរតឹមសម័យរកុង នាាំគានរបុងវរបៀបរកវសបៀងអាហារសាំអាតផទោះសាំ
នេរធាំវែើងវៅខ្ខ្មរវយើ ងវរបើច្នទេតិ(ដើវណើ ររពោះ ខ្បង ខ្រកទឹកោក់ ង រកឧសទុក កាត់ សវមលៀក
ច្នទ) វទើបកាំណត់ យកខ្ខ្មិេសិរជាខ្ខ្ច្ូលឆ្នាំ បាំ ក់ ថៗ
មី ជាវដើម។ ថថងច្ល
ូ ឆ្នាំមកដល់ វេវរៀប
វេើ យជាខ្ខ្ទី១ ខ្ខ្កតតក
ិ ជាខ្ខ្ទី១២។ លុោះ វរេឿងសកាារៈបូជាសរមាប់ ទទួលវទវតាថមី មាន :
វរកាយមកវទើបវេនិយមវរបើសុរយ
ិ េតិ(ដើវណើ រ បាយសីមួយេូ ស្នលធម៌១េូ ធូប៥ វទៀន៥ ទឹក
រពោះអាទិតយ)ជាសាំខាន់ វញ
ិ វេើ យកាំណត់ ច្ល
ូ ឆ្នាំ ៃប់ ១េូ ផ្តាភញី លាជ ទឹកមួយផតល
ិ និងវភសជជៈនាំ
កនុងខ្ខ្ខ្ច្រត(ខ្ខ្ទី៥) ខ្ដលជាឆ្នក
ាំ ណ
ាំ ត់ រពោះ ខ្នក ខ្ផលវឈើ រេប់ មុខ្។ ច្ាំខ្ណកផទោះសាំខ្បងវេ
អាទិតយច្ូលកាន់ មីនរាសីវេើ យថថងច្ល
ូ ឆ្នាំរខ្មង តុបខ្តងរាំវលច្ វោយៃាំពូលៃេគស
ី នីខ្ខ្សតូច្ៗច្ាំ
រតូវវលើថថងទី១៣ ថនខ្ខ្វមស្ន(វច្រត)វរៀងរាល់ រ ុោះពណ៌ ឬច្វងាៀងវគាមរេប់ ពណ៌ សរមាប់ ទទួល
ឆ្នាំ ប៉ាុខ្នតយូរៗវៅមានភាលត់ មតងៗច្ូលឆ្នាំកុង
ន ថថងទី វទ ត ថម។
ី លុោះដល់ វវលាកាំណត់ វទ ត ថមច្
ី ោះុ មក
១៤ក៏មានខ្លោះខ្ដរ។ មហាសស្កង្ហានតខ្ដលវរបើរ វេើ យវេនាាំកន
ូ វៅៃងគុយជុគា
ើ ន វៅជិតកខ្នលង
វបៀបេន់ េរូ តាមសុរយ
ិ េតិមានវឈាមោះ «ស្ន វរៀបវរេឿងសកាារៈវនាោះ វេើ យៃុជវទៀន ធូប
មញ្ដ សស្កង្ហានត» (រពោះអាទិតយវដើររតងៀពីវលើកាល បាញ់ទឹកៃប់ បន់ រសន់ សុាំវសច្កតីសុខ្ច្វរមើន
ជាសស្កង្ហានត)។ មហាសស្កង្ហានតខ្ដលវរបើរវបៀបេន់ រេប់ របការពី វទ ត ថម។
ី ច្ាំវ ោះវរេឿងសកាារៈនិង

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៨ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

រកោវស្នងយោក់ វ យវទវ ត វនាោះ វេនិយម រព័ រត លាក់ កខ្នសង ចាប់ កន
ូ ខ្ខ្លងជាវដើមនិងមាន

តរមូវតាមច្ិតវត ទវតា ខ្ដលនឹងរតូវច្ុោះកនុងឆ្នាំនី របាាំរតុដ។

ិ ជាពិ វសសវទៀតេឺរាវាំ ងៀខ្តអារស័យ

មួយៗ។ ឧោេរណ៍ : វបើវទវតាខ្ដលរតូវច្ុោះមក វៅតាមការនិយមច្ូលច្ិតរត បស់ មនុសសមានក់ ៗ េឺ

វនាោះវស្នយលង សខ្ណតក វេោក់ សខ្ណតកលង ខ្លោះនិយមនាាំគានវដើរកាំស្ននឋបនត ខ្លោះនិយមវធវើ

វ យ...ឯពិ ធី ៣ថថងថនថថងច្ល
ូ ឆ្នាំវនាោះេឺ ៖ បុណយោនតាមវតតអារាម។

ថថងទី១ : វេយកច្ង្ហាន់ វៅរបវេនរពោះ វាលុករចតិយ

សងឃវៅវតត។ វពលលាងច្វេនាាំគានជញ្ជ ូនខ្ាច្់ កយស្នមញ្ដ វៅ «ពូ នភនខ្

ាំ ាច្់»។ ការ

ស្នងវាលុកវច្តិយវៅជុវើ ញ
ិ រពោះវិហារ ឬវៅជុើ ពូ នភនវាំ នោះ េឺវេយកខ្ាច្់ សុទម
ធ កចាក់ វៅ

វិញវដើមវ ធិ៍ណាមួយវៅកនុងវតតវនាោះ។ វៅ កណា

ត លទីធាលខ្ដលវេបានកាំណត់ រ ួច្ពូ នវអាយ

វពលរពលប់ វេរបវេនវភសជជៈដល់ រពោះសងឃ វច្ញជារាងវច្តិយ ខ្បរមុខ្វៅទិសខាងវកើត

និមនតវលាកច្វរមើនរពោះបរិតត និងសាំខ្ដងធមម វេើ យវេសនមតវៅ «វាលុកវច្តិយ» េឺតាំ

វទសនា។ ណាងឲ្យរពោះច្ូឡាមណី វច្តិយ ខ្ដលស្នងសាំ

ថថងទី២ : កូនវៅជូនសវមលៀកបាំ ក់ នាំ រាប់ បញ្ច ុោះរពោះវកស្ននិងរពោះច្ងាូមខ្កវ ថនរពោះពុ ទធ

ច្ាំណី លុយកាក់ ដល់ ៃនកមានេុណ មានឪពុ កមាត បរមរេូ។ ការពូ នភនវាំ នោះ បច្ចុបបននតប
ាំ ន់ ខ្លោះវេនិ

យ ជីដន
ូ ជីតាជាវដើម។ ជួនកាលវេវធវោ
ើ នដល់ យមពូ នភនៃ
ាំ ងារឬរសូវវៅស្នលាឆ្ន់ ឬ កនុងរពោះ

ៃនកបវរមើឬៃនករកីរកវទៀតផង។ វពលរវសៀល វិហារផងខ្ដរ។ ភនខ្

ាំ ាច្់ ខ្ដលវេពូ នមិនមាន

វេនាាំគានវៅពូ នភនខ្
ាំ ាច្់ វទៀត វេើ យសូរតធម៌ កាំណត់ រតូវមានខានតតូច្ធាំខ្ពស់ោបប៉ាុណា
ណ វទ

ៃធិោឌនភនខ្
ាំ ាច្់ ខ្ដលវេសនមតទុក ដូច្ជាច្ូឡាម េឺរបរពឹ តវត ៅតាមការវពញច្ិតរត បស់ ៃនកស្នអង។

ណី វច្តិយ វេើ យនិមនតរពោះសងឃបងសុកល

ូ ប៉ាុខ្នតចាបា
ាំ ច្់ រតូវមានភនម
ាំ យ
ួ វៅកណា
ត ល វេើ យ

វច្តិយបញ្ជ ូនមេគផល ដល់ វឆ

ិ ដ ណកខនញា
ធ តិ រតូវមានភនត
ាំ ច្
ូ ៗ៤ ព័ ទជ
ធ វុើ ញ
ិ រេប់ ទិសតូច្ោាំង៤។

ោាំង៧សនាឋនខ្ដលបានស្នលប់ វៅ ។ វៅជុវើ ញ
ិ ភនវាំ េមានវធវរា
ើ ជវត័ តុបខ្តងលមអសលឹក

ថថងទី៣ : វពលរពឹ កនិមនតរពោះសងឃេលងភនាំ ដូង សលឹករាំខ្សជាបួនរជុងមានោវរ វច្ញច្ូលតាម

ខ្ាច្់ ។ វពលលាងច្និមនតរពោះសងឃរសងៀទឹកនិង ទិសធាំោាំង៤។ វៅជុវើ ញ

ិ រាជវ័តវេមានវរៀបរាន

រសងៀរពោះពុ ទរធ ូប(តាមការនិយមថនរសុកខ្លោះ)។ វទវតារេប់ ទិសោាំង៨។ វៅវលើរានវទវតានី

វៅកនុងឱ្កាសបុណយច្ូលឆ្នាំថវមី នោះ វេនាាំ មួយៗវេវរៀបស្នលធម៌មយ

ួ េូ បាយសីមួយ ន ក់

គានវលងខ្លបងរបជារបិយកាំស្ននឋសបាយ ជា មួយេូ វទៀន៥ ធូប៥ ផ្តាភញន

ី ិងៃុជវទៀនធូប វ យ

វរច្ើន ដូច្ជាវលងវបាោះៃងគញ់ វចាលឈូ ង ោញ ។ វៅពី មុខ្ភនខ្

ាំ ាច្់ វរៅរាជវត័ វេវរៀបរានធាំៗបី

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៩ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វទៀត សរមាប់ វ យយមរាជសថិតវៅកណា
ត ល កនុងភពណាៗកតរី ខ្មងមានរ ូបវឆ្មលអ ជាទីរជោះ ល

ខាងវេវងរានរពោះយមរាជ េឺរានរពោះពុ ទេ
ធ ណ
ុ ដល់ ៃនកបានវ ើញ ជាៃនកមានសមបុរកាយផូរ

និងខាងស្នតាំេរា
ឺ នរពោះពិ សណុការរានធាំោាំងបីវនោះ េឺ ផងៀជាទីគាប់ ច្ត
ិ ត ជាទីេរួ វអាយវមើល ជាៃនកមាន

វេវរៀបវរេឿងសកាារៈបូជាដូច្រានវទវតាខ្ដរ ខ្ត របាជាញរសួច្ ជាៃនកកាលហាន ជាៃនករទរទងៀនវូ រពោះ

បាយសីខ្ពស់រេូ តដល់ ៩ ន ក់ និងមានោក់ សូរតនិងរពោះវិន័យ ជាៃនករទរទងៀនិងវច្ោះច្ប់ នវូ

សវមលៀកបាំ ក់ វេវងស្នតាំ វេើ យមានោក់ រកោ រពោះថរតបិដក ជាៃនកមានអាយុ យឺនយូ ររាល់ ៗ

វ យវស្នយវទៀតផង។ ការស្នងវាលុកវច្តិយ ជាតិ ជាៃនកមានបុរតភរិោនូវេណៈញាតិសុទធ

វនោះវោយវេសមាគល់ នឹងបានជាផលានិសងស ខ្តជាៃនកឧតតមថថល ល ។ ោាំងវនោះជាអានិសងសផងូត

វិវសសវិស្នលណាស់ ដូច្មានសាំខ្ដងកនុងវរឿង ទឹកកនុងវពលច្ូលឆ្នាំ។ វោយរបការដូវច្នោះវេើ យ

«អានិសងសវាលុកវច្តិយ»មហាសាំការសូរត ។ បានជាវៅឱ្កាសច្ូលឆ្នាំមនុសសោាំងឡាយខ្តង

ររឿងអានិសងស នាាំគានវោោះខ្លងសតវវផសងៗ ខ្តងនាាំគានវធវប

ើ ុណយ
រពោះបរមស្នស្នត រទងៀបានសាំខ្ដងៃាំពីអានិ វផសងៗ។ល។ វដើមបីបានទទួលនូវអានិសងសោាំង
សងសខ្ដលបានកស្នងបុណយកុសល កនុងឱ្កាស វនាោះ។
ោច្់ ឆ្នាំចាស់ ច្ល
ូ ឆ្នាំថមី វោយពិ ស្នតរ ៃនកខ្ដល
អានិសងសវាលុករចតិយ
បានផងូតទឹកវអាយមាតាបិតារេូឧបជាយ៍ អាចា

រយ ឬរពោះសងឃកនុងឱ្កាសសស្កង្ហានតវនាោះ រខ្មងជា វរៅៃាំពីមហាសាំការសូរត វៅមានវរឿង

វសតច្មាចស់ ខ្ផនដីមានឫទធិ៍ដម
៏ េិ មា សាំបូរវោយ វទៀតវៅ «អានិសងសវាលុកវច្តិយ» វរឿង

រតនៈ៧របការវដរោស វោយពពួ កនាងនារី ខ្ដលវេខ្តងជាភាស្នខ្ខ្មរមកយូ រវេើ យ មានច្ាំ

សឹងមានរ ូបវឆ្មដ៏លអនិងសាំបូរវោយច្តុរងគវស នួន១ខ្ខ្ស សាំខ្ដងៃាំពីការស្នងវាលុកវច្តិយ

នាជាៃនកបាននូវវសច្កតីសុខ្រេប់ ោ៉ាង។ ៃនក មានផលានិសងសជាៃវនកបបការ វវលាេលងវា

ខ្ដលបានខ្លងសតវតរិ ចាឆន ដូច្ោ៉ាង បកសី មាន់ លុកវច្តិយវេវរច្ើនយកវរឿងវនោះវទសន៍។ កនុង

ទវនសោង រតី ៃវណតើក ។ល។ វោយៃាំណាច្ វរឿងអានិសងសវាលុកវច្តិយវនាោះ នាាំនិោន

ខ្ដលបានខ្លងសតវៃមាលវនាោះៃនកវនាោះរខ្មង វរឿងមកជាឧោេរណ៍ េឺ :

ជាៃនកមានអាយុ យឺនយូ រ ជាៃនកមានសុខ្វរច្ើន និោនទី១៖ ដើណាលពី រពោះវ ធិសតវ

ឥតមានវរាេភ័យមកវបៀតវបៀន កនុងកាលោាំង នាម បារិក ជាៃនកឈមញ

ួ សាំវៅនាសម័យមួយ

ពួ ង របកបខ្តវសច្កតីសុខ្។ វោយផលានិសងស បារិក វបើកសាំវៅវៅជួញបានរបទោះវ ើញផនូក

ខ្ដលបានរសងៀរពោះសងឃ ៃនកវនាោះវោោះវៅវកើត ខ្ាច្់ សលអវៅតាមវេនរសមុរទ ក៏បបួលពួ ក -

ណិ ជជខ្ដលវៅជួញជាមួយគាន វបើកសាំវៅវេៀង

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១០ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ច្ូលច្តវៅវទៀបផនូកខ្ាច្់ វនាោះ វេើ យនាាំគានក ក៏វពញច្ិតត វោយនាងមានរ ូបវឆ្មលអ វទើប

ជាវាលុកវច្តិយ ឧទទិសជាតាំណាងច្ូឡាមណី សាំវណោះសាំណាលលួងវលាម វៅកាំជល

ិ ខ្ាច្់

វច្តិយខ្ដលបញ្ច ុោះរពោះច្ងាូមខ្កវរបស់ រពោះពុ ទព

ធ ី ោល់ ខ្តរពមយក។ វៅកាំជល
ិ ខ្ាច្់ តាាំងពី បាន

បុរាណសឹងរបតិស្នឌនវៅឋានថរតរតិងស វទវ នាងវទពធីតាជារបពនធ វេើ យខ្លួនរបាណក៏ស្នអត

វលាកវរសច្វេើ យ ពួ ក ណិ ជជោាំងវនាោះក៏វបោះ បាតផូរផងៀលអជាងពី មុនមកឆ្ងយណាស់ វោយ

យកផ្តាវឈើ មកបូជា វដើររបទកសិណ៣ជុើ វេើ យ នាងវទពធីតាជួយខ្ថសាំអាតោាំងសមរមយគាន និង

នាាំគានច្ុោះសាំវៅវបើកវច្ញវៅជួញតវៅវទៀត។ របពនធវនាោះណាស់ ោល់ ខ្តលបីវករវតិ៍ ឈាមោះវៅ

បារិក វ ធិសតវនិងពួ កឈម ួញៃមាល វៅកាំជល

ិ ខ្ាច្់ បាននាងវទពធីតាជាភរិោលអ

វនាោះ លុោះរាំលាយខ្នធវៅវេើ យបានវៅវកើតជា សមគានណាស់ ។ រគាវនាោះពួ កមស្កនតីវសនាបតីជា

វទវបុរតវៅឋានសួេជា
៌ វរច្ើនជាតិ លុោះច្យុតពី វដើម ក៏បានវៅពិ និតយវមើលវ ើញដូច្ កយវេ

ស្នថនសួេ៌ ក៏វកើតកនុងមនុសសវលាកបានជាវសតច្ ដើណាល។ វវលាវនាោះវសតច្មាចស់ ខ្ផនដីសុេត

ជាវរច្ើនជាតិរាប់ ពុាំបានវែើយ កនុងទីបាំផត

ុ បារិក គាមនៃនកទទួលរាជសមបតតរិ េប់ រេងខ្ផនដី វេ

វ ធិសតវក៏បានរតាស់ ជារពោះពុ ទវធ ោយៃាំណាច្ េិតវ ើញ វៅកាំជល

ិ ខ្ាច្់ សមេួរជារពោះ

ផលានិសងស ខ្ដលបានស្នងវាលុកវច្តិយ។ រាជាមាចស់ ខ្ផនដី វរកាយវនាោះវេក៏វធវកា

ើ រផសង

និោនទី២៖ ដើណាលកាលពី វរឿង វៅកាំ បុសបុករកៃនកមានបុណយ វធវជា

ើ មាចស់ ខ្ផនដី

ជិលខ្ាច្់ មានវកមងមួយនាក់ វច្ោះខ្តវៅកភនាំ បុសបុកក៏វៅរតូវវលើ វៅកាំជល

ិ ខ្ាច្់ វេវទើបនាាំ

ខ្ាច្់ វនាោះរាល់ ៗថថង របឡាក់ វៅវោយដីខ្ាច្់ គានៃវញ្ជើ ញវៅឲ្យវស្នយរាជយ រពមោាំងនាង

រពលូសខ្តរាល់ ថថងោល់ ខ្តវេវៅ «វៅកាំ វទពធីតា។ ផលខ្ដលជាទិដធ

ឌ មមវវទនីយ ដូវច្នោះ

ជិលខ្ាច្់»។ នាថថងមួយរពោះឥស្កនទវបើកទិពវច្កខុ វលាក បានវោយវេតុខ្ដលបានពូ នភនខ្

ាំ ាច្់

វមើលវ ើញ វៅកាំជល
ិ ខ្ាច្់ ពូ នភនដ
ាំ វូ ចានោះ ក៏ វនាោះឯង។ កាលវកើតមានវរឿងសាំខ្ដងៃាំពីអានិ

ចាត់ ឲ្យនាងវទពធីតា១ៃងគ ច្ុោះមកវធវជា

ើ របពនធ សងសថនការស្នអងវាលុកវច្តិយ ដូវច្នោះវេើ យ

វៅកាំជល
ិ ខ្ាច្់ ។ ដើបូង វៅកាំជល
ិ ខ្ាច្់ របខ្កក ខ្ខ្មរវយើ ងបានដឹងវរឿងោាំងវនោះ វេើ យក៏វកើត

មិនរពមយកវោយខ្ថលង ខ្លួនវៅវកមងណាស់ វសច្កតវី ជឿនិងរជោះ ល វទើបបាននាាំគានស្នអងវា

មិនោន់ វច្ោះរកសុីច្ញ្
ិ ចឹ មនាងវទពធីតា វទើបវៅ លុកវច្តិយជាប់ ជារបវវណី ដរាបមកដល់

រកមាតយអាពុ ក វៅកាំជល
ិ ខ្ាច្់ ខ្ថលងរបាប់ ខ្លន
ួ បច្ចុបបននកាល។

ជាវទពធីតា រពោះឥស្កនទវរបើឲ្យច្ុោះមកវធវជា
ើ របពនធ បាំបស
ួ ភនាំ
វៅកាំជល
ិ ខ្ាច្់។ មាតាបិតាវ ើញនាងវទពធីតា វលាកអាចារយសូរតធម៌ ៃធិោឌនវាលុក

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១១ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វច្តិយឲ្យតាំណាងរពោះច្ូឡាមណី វច្តិយ រ ួច្យក ។ ជាមួយគានវនោះខ្ដររពោះសងឃសូរតពុ ទម
ធ នតរប

កាំណាត់ សរបខ្វងរបមាណមួយខ្ម៉ារតកនលោះ វៅ សិទិព

ធ រជ័យសិរម
ី ងគលវៅធមមស្នលា។ អាចារយ

នា ក់ វេៀងរពោះវច្តិយ ខ្ដលតាមសមតីៃនក បានបនតពិធវី ៅខាងវរៅមុខ្ភនាំ េឺេង

ល បុណយ

រសុកវៅ «បាំបួសភន»
ាំ ។ កនុងឱ្កាសវនាោះខ្ដរ វេើ យវធវក
ើ ច្
ិ ផច សឹកភនវាំ ញ
ិ វោយវ ល : «ឥមាំ

រពោះសងឃសូរតធម៌ច្វរមើនរពោះបរិតត វៅស្នលា វាលុក វច្តិយាំ បច្ចកាខមិ» ខ្រប : «ខ្ញាំផ

ុ សឹកឥែូវ

ធមម វោយបនតៃាំវបាោះមកដល់ ភោ
នាំ ាំងៃស់ ។ ភនាំ វនោះនូវវាលុកវច្តិយវនោះវច្ញ» េឺខ្លងរបកាន់

ខ្ដលបានវែើងជាៃងគវច្តិយវេើ យ ៃនកណា ជាវច្តិយវទៀតវេើ យ ៃនកណារាំលាយក៏គាមន

មួយវៅជាន់ រល
ាំ ង ឬរាំលាយមុនវេផសឹកទុករតូវ បាបខ្ដរ។ វេនាាំគានច្ូលធមមស្នលាវដើមបីវវរភតត

ទទួលបាប។ របវេនរពោះសងឃឆ្ន់ រតងៀ។ វពលរវសៀលវេ

ផសឹកវាលុកវច្តិយ ជួបជុគា
ើ ន វដើមបីនមសសការ វ យបងគរើ ពោះរតនថរត

វរកាយពី ការវធវក
ើ ច្
ិ សច ពវ រេប់ រ ួច្វលាក និងអារាធនារពោះសងឃសាំខ្ដងធមមវទសនា។ កមម

អាចារយសូរតបួងសួង និង វ យវរេឿងសកាារៈ វិធជា

ី បនតវេនាាំគានសាំអាតរពោះពុ ទរធ ូប វេើ យបាច្

ដល់ ៃស់ វទវតា រពោះយមរាជ ខ្ដលខ្តងខ្តរតួត ផ្តាបាញ់ទឹកៃប់ «រសងៀរពោះ»។ វនោះជាពិ ធតា

ី ម

រតាវមើលការខ្ុសរតូវដល់ មនុសសវលាក វដើមបី ខ្បបស្នសនា ។

ពិធប្ី សង់ប្ពោះពុទប ិ រៅកមពជារប្កាម

ធ បដមា ុ
សុាំខ្មាវោស ច្ាំវ ោះៃាំវពើ ខ្ុសេគងោាំងឡាយ
វៅកមពុជាវរកាម ថថងវែើងស័ក វរកាយ
កនលងមក វោយការៃនុវរគាោះសុាំវអាយផ្តតច្់ កមម
វពលរពោះសងឃឆ្ន់ ថថងរតងៀ ោរបងសុកល
ូ ឧទទិស
ផ្តតច្់ វពៀរនិងសុាំវសច្កតីសុខ្ច្វរមើនតវរៀងវៅ។
កុសលរបវេន ជូនរពោះវិឆដណកខនប
ធ ុពវវរី សម
បនាទប់ វលាកអាចារយបានឧទទិសកុសលជូនដល់
ណវិឆដណកខនប
ធ ុពវបុរស-នារី និងញាតិោាំង
ៃនកខ្ដលខ្ច្កឋានវៅ មានមាតាបិតា ជីដន
ូ
របាាំពីរសនាឋន ខ្ដលបានរាំលាយខ្នធវៅកាន់
ជីតារពមោាំង ញាតិមិតោ
ត ាំងៃស់ ផង។ ថថងបនាទប់
បរវលាកវេើ យវនាោះ រពោះសងឃរពមោាំងពុ ទធ
ពុ ទប
ធ រិស័ទមកជួបជុគា
ើ ន វលាកអាចារយចាប់ ដើ
បរិស័ទតាមវតតនីមួយៗបានវរៀបច្ាំពិធរី សងៀទឹក
វណើ រការ វ យបងគរើ ពោះរតនថរត សមាោនសីល
រពោះពុ ទប
ធ បដិមា។ ពិ ធរី សងៀទឹករពោះពុ ទប
ធ បដិមា
វៅធមមស្នលា។ បនាទប់ មកវេនាាំគានរាប់ បារត
វនោះ េឺរពោះសងឃនិងពុ ទប
ធ រិស័ទវរៀបច្ាំទឹកៃប់
បនតេូរខ្េោល់ ខ្តៃស់ ៃនកខ្ដលមានសោធ។
(ទឹកៃប់ ពុទប
ធ រិស័ទមួយច្ាំនន
ួ វធវវើ ៅឯផទោះវរសច្
វៅវពលបញ្ច ប់ការរាប់ បារត វេបានកាន់ វទៀន
និងរពោះសងឃក៏វធវវើ ៅវតតបខ្នថមវទៀត) និងផ្តាភញី
ធូបផ្តារេប់ ថដវៅកាន់ ភខ្
នាំ ាច្់ ។ អាចារយចាប់ វផតម
ើ
ជាវរច្ើនរបវភទោក់ វៅកនុងរពោះវិហារ ឬវៅកនុង
ពិ ធវី ៅច្ាំវ ោះភនខ្
ាំ ាច្់ ដូច្កាលពី លាងច្មតងវទៀត

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១២ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ស្នលាធមមស្នភា ឬវៅកណា
ឋ លទីធាលវតតជាវដើម មាត់ រជូក(An Giang)ខ្ដនដីកមពុជាវរកាម រតូវបាន

វៅតាមទមាលប់ វតតនីមួយៗ។ វេើ យរពោះសងឃនិង នេរបាល ថនរបវទសវវៀតណាមចាប់ ខ្លួន កាល

ពុ ទប
ធ រិស័ទរបារពធ ពិធន
ី មសសការរពោះរតនថរត រ ួច្ ពី ថថងទី១៧ ខ្ខ្ធនូ ឆ្នាំ២០១០ យកវៅ ុាំឃាាំងវៅ

ចាប់ វផឋម
ើ ចាក់ ទឹកដុោះសាំអាតរពោះពុ ទប
ធ បដិមាជា វខ្តតមាត់ រជូក (An Giang)។ មូលវេតុវោយ

េូ រខ្េ រពោះសងឃវផឋម
ើ រសងៀមុន វទើបពុ ទប
ធ រិស័ទ ស្នរវលាក វៅ វេន ជាៃនកធាលប់ បានដឹកនាាំបង

រសងៀតាមវរកាយ។ វរកាយវពលរសងៀទឹករពោះ បអូនខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម ជាវរច្ើនរេួស្នរវធវបា

ើ តុកមម

ពុ ទប
ធ បដិមា ពុ ទប
ធ រិស័ទនិមនតរពោះសងឃវៅបងសុ ោមោរដីធរលី បស់ ខ្លួន ខ្ដលរតូវអាជាញធរយួ នរឹប

កូលវៅតាមវច្តិយ (មានវច្តិយវៅកនុងវតតនិង ៃូសយកកាលពី ឆ្នាំ១៩៧៨ វដើមបីោមោរឲ្យ

វៅតាមភូមិរសុក) ឬវៅតាមផទោះ (ខ្ខ្មរកមពុជា រោឌភិបាលវវៀតណាម សងដីធរលី បស់ ខ្លួនមកវិញ

វរកាមមួយច្ាំនន
ួ បានតមាល់ៃដឌធា
ិ តុៃនកមាន ខ្តផទុយវៅវិញតុលាការ វៅវខ្តតមាត់ រជូក(An

េុណវៅតាមផទោះសរមាប់ វគារពបូជា)៕ Giang) ខ្បរជាវច្ញដីកាចាប់ ខ្លួនវលាកវៅវិញ

រកុមរេួស្នរវលាក បាននាាំគានវភៀសខ្លួនវៅ
តុោការរវៀតណាមកាត់
របវទសកមពុជា វេើ យបានច្ូលវៅសុាំសិទិរធ ជក
រោសរោក រៅ រហន ឲ្យ
វកាន វៅកនុងការិោល័យឧតតមសនងការៃងគការ
ជាប់ពនធនាោរ២ឆ្ន ាំ សេរបជាជាតិ ទទួលបនទុកជនវភៀសខ្លួន

(UNHCR) របចាាំវៅកមពជា
ុ ខ្តរតូវបាន UNHCR បដិ

វសធ។ វរកាយពី UNHCR វៅកមពុជាបដិវសធ

វនាោះ វលាក វៅ វេន ក៏បាននាាំរកុមរេួស្នរ

វច្ញពី របវទសកមពុជា វភៀសខ្លួនវៅរបវទសថថ

វិញ វៅវពលវៅដល់ របវទសថថភាលមវនាោះ

វលាកក៏បានៃនទោះស្នរ ខ្សវងរកការិោល័យ

ឧតតមសនងការៃងគការសេរបជាជាតិ ទទួល

បនទុកជនវភៀសខ្លួន (UNHCR) របចាាំវៅរបវទស

ថថវដើមបីសុាំសិទិរធ ជកវកានវៅទីវនាោះ រកុមរេួ

ស្នររបស់ វលាក វៅ វេន បានតសូរស់ វៅកនុង

វលាក វៅ វេន ជាសកមមជនសិទិម
ធ នុសសខ្ខ្មរវរកាម
របវទសថថៃស់ មួយរយៈវពល ខ្តវរកាយមកក៏
វលាក វៅ វេន រស់ វៅ ុាំវៅឡាាំង
រតូវបាន UNHCR បដិវសធវទៀត។
(Chua Lang) រសុកស្នវយទង(Tri Ton) វខ្តត

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១៣ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

 វរកាយវពលរតូវបានការិោល័យឧតតម ឈរ វេើ យវៅវពលតុលាការសវរមច្កាត់

សនងការៃងគការសេរបជាជាតិ ទទួលបនទុកជន វោសវនាោះខ្ដរ ជនជាប់ វចាទមិនមិនរតូវបាន

វភៀសខ្លួន UNHCR របចាាំវៅរបវទសថថបដិវសធ វៅរកមសួរច្វមលើយ តាមនីតវិ ធ

ិ ច្
ី ាប់ វែើយ

វនាោះ វលាក វៅ វេន ក៏បានសវរមច្ច្ិតនា

ត ាំ វេើ យគាត់ មិនបានវេលយ
ើ វោោះស្ន ឬក៏វេលយ
ើ ស្នរ

រេួស្នររបស់ ខ្លួន វិលរតែប់ វៅរសុកកាំវណើ ត ភាពសូមបីខ្តមួយមា៉ាត់ វែើយ។ ៃនករសី នាង ធួន

វិញ វពលវៅដល់ មាតុភម

ូ ិភាលមវនាោះ ក៏រតូវបាន ជាភរិោរបស់ ជនជាប់ វចាទ បានផឋល់ព័តមា
៌ ន

អាជាញធរថនរោឌភិបាលកុមមុយនីសតយួន ចាប់ ខ្លួន ឲ្យវិទយុសាំវែងកមពុជាវរកាម វៅកនុងៃងគសវនា

វលាកយកវៅ ុាំឃាាំងខ្តមឋង។ ការ ស្នកសីោាំងៃស់ េស

ឺ ុទខ្ធ តបកសពួ កវេ មាន

ថថងរពេសបតិ៍ ទី៣១ ខ្ខ្មីនា ឆ្នាំ២០១១ ន័យ ស្នកសីោាំងវនាោះសុទខ្ធ តអាជាញធរយួ ន ជា

តុលាការរបជាជនវខ្តតមាត់ រជូក (An Giang) បាន ៃនកវរៀបច្ាំវែើងោាំងៃស់ វេើ យបឋីរបស់ ៃនករសី

វបើកសវនាការសវរមច្កាត់ វោស និងរបកាស មានសុខ្ភាពដុនោបខាលាំងណាស់ មិនដូច្កាលពី

ស្នលរកមឲ្យវលាក វៅ វេន វដលមានអាយុ មុនវេចាប់ ខ្លួនវែើយ កាលវនាោះគាត់ វៅមាន

៥៧ឆ្នាំរស់ វៅ ុាំវៅឡាាំង (Chua Lang) រសុក សុខ្ភាពមាាំមួនខាលាំងណាស់ មិនដូច្វពលវនោះវទ

ស្នវយទង (Tri Ton) វខ្តតមាត់ រជូក (An Giang) ខ្ដន េឺរគាន់ ខ្តនិោយនិងវបើកខ្ភនកក៏មិនរ ួច្ផង វៅ

ដីកមពុជាវរកាមឲ្យជាប់ ពនធនាគារ២ឆ្នាំ វោយ វពលកអកមឋងៗ ខ្តងខ្តសនលប់បាត់ ស្នមរតី។

វចាទពី បទ “បាំផច្
លិ បាំផ្តលញរទពយសមបតតស្ន
ិ ធារ វលាករសី នាង ធួន បាននិោយវទៀត អាជាញ

ណៈ។ វៅកនុងៃងគសវនាការវនាោះក៏មានការច្ូល ធរយួ ន បានរបរពឹ តៃ

ត ាំវពើ វឃារវៅខាលាំងណាស់

រ ួមពី ភរិោបងបអូនស្នច្់ ញាតិជាវរច្ើននាក់ របស់ មកវលើបឋីរបស់ វលាករសី។ វេើ យការខ្ដល

វលាក វៅ វេន និងមានរពោះសងឃមួយច្ាំនន

ួ តុលាការ វច្ញស្នលរកមឲ្យបឋីរបស់ វលាករសី

ៃងគច្ល
ូ រ ួមផងខ្ដរ ខ្ដលនិមនតមកពី វតតនានាវៅ ជាប់ ពនធនាគារ២ឆ្នាំវនាោះ វាពិ តជាៃយុ តធ
តិ ម៌

វខ្តតមាត់ រជូក (An Giang) វនាោះ តាមព័ តមា

៌ នពី ណាស់ មិនេួរវបើរគាន់ ខ្តោមោរដីរបស់ ខ្លួន

ៃនកខ្ដលបានច្ូលរ ួមវៅកនុងៃងគសវនាការ បាន វស្នោះខ្តរតូវមានវោសជាប់ េក

ុ ខ្ដរ។

ផឋល់ព័តមា
៌ នឲ្យវិទយុសាំវែងកមពុជាវរកាម ដឹង ៃនករសី នាង ផលី ៃនកវៅកនុងភូមិរសុក

វៅកនុងៃងគសវនាការវនាោះ ជនជាប់ វចាទេឺ ជាមួយវលាក វៅ វេន បានៃោះអាងរបាប់ វិទយុ

វលាក វៅ វេន សុខ្ភាពរបស់ គាត់ មាន សាំវែងខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម វលាក វៅ វេន

សភាពដុនោបខាលាំងណាស់ សូមបីខ្តវរកាកឈរ និងរបជាពលរដឌខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម ជាវរច្ើនវទៀត

ក៏វរកាកមិនរ ួច្ផង េឺវ ើញប៉ាូលីសរគាេ៍ វែើង ោមោរដីធជា

លី កមមសិទិរធ បស់ ខ្លួន ខ្ដលរតូវអាជាញ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១៤ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ធរយួ នរឹបៃូសយកតាាំងពី ឆ្នាំ១៩៧៨ វនាោះពិ ត វ ា លវោស ច្ាំវ ោះតុលាការវវៀតណាម ការ

ជារតឹមរតូវណាស់ មិនដូច្ជាអាជាញធរយួ នវចាទ កាត់ វោសវលាក វៅ វេន វនោះ ជាការខ្ុសោាំង

របកាន់ វលាកវនាោះវែើយ។ វេើ យតុលាការកាត់ ច្ាប់ ជាតិវវៀតណាម និងច្ាប់ ៃនតរជាតិ វរ ោះ

វោសដូវច្នោះ ពិ តជាៃយុ តធ
តិ ម៌ខាលាំងណាស់ គាមនច្ាប់ ណាខ្ដលខ្ច្ង វេយកមនុសស

សរមាប់ វលាក វៅ វេន។ វមើលវៅវលាក វៅ មានជើងខ្ឺ ដលនិោយមិនរ ួច្ វៅវធវកា

ើ រកាត់

វេន របខ្េលជាស្នលប់ ៩៩ភាេរយវេើ យមិន វោសវនាោះវទ “បណា

ត របវទសទូោាំងសកល

សងឃឹមបានរស់ វទ វបើគាត់ រតូវវេវធវបា

ើ បោ៉ាង វលាក វេគាមនយកមនុសសរខ្ដលមានជមងឺវៅ

េនឹ ងវនាោះ។ កាត់ វោសវទ វេើ យវយើ ងខ្ញាំន

ុ ឹងវធវកា
ើ រតវាឿរប

រពោះសងឃ ខ្ដលបានមិមនតច្ល
ូ រ ួមកនុងៃងគ សិនណាវបើតលា
ុ ការវវៀតណាមមិនផតល់ភាព

សវនាការវនាោះ បានមានសងឃដីការៃោះអាង សុរកឹតដល់ វលាក វៅ វេន វទវនាោះ”។

តាមពិ តវៅវលាក វៅ វេន េឺជាមនុសសមានក់ វលាក ច្់ ងឿក

ុ ច្់ បានបឆជក់ វទៀត

ខ្ដលមានច្រិតសលូតរតងៀ និងរតឹមរតូវណាស់ វលាកបានវរៀបច្ាំ កយបណឋឹងរ ួច្រាល់ វេើ យ

វេើ យវលាក វៅ វេន និងរបជាពលរដឌខ្ខ្មរ វដើមបីោក់ វៅៃងគការសេរបជាជាតិ UNHCR

កមពុជាវរកាមជាវរច្ើនរយនាក់ វទៀត ខ្ដលោម និងៃងគទត

ូ នានា របចាាំវៅកនុងរបវទសវវៀត

ោរដីធជា
លី កមមសិទិរធ បស់ ខ្លួនវនាោះ វាគាមនកាំេុស ណាម វដើមបីសុាំឲ្យវោោះខ្លងវលាក វៅ វេន

ៃវីវែើយ មិនដូច្ជាអាជាញធរយួ នវចាទរបកាន់ ជាបនាទន់ វរ ោះវលាក វៅ វេន កាំពុងខ្តមាន

វនាោះវទ តុលាការកាត់ វោសខ្បបវនោះពិ តជាគាមន ជើងធ

ឺ ន
ង ់ ធរង វៅកនុងមនទីរ ុាំឃាាំងវនាោះ៖ “ទី១.ឲ្យ

យុ តធ
តិ ម៌វទសរមាប់ វលាក វៅ វេន។ រោឌភិបាលយួ នរតូវវោោះខ្លងវលាក វៅ វេន

ជុវើ ញ
ិ ការកាត់ វោសវលាក វៅ វេន វោយគាមនលកខខ្័ណឍ, ទី២.ៃងគការសេរបជា

វនាោះ របធានសេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាម វលាក ជាតិរតូវោក់ េនា

ាំ បសងាត់ វលើរោឌភិបាលយួ ន

ច្់ ងឿក
ុ ច្់ បានរបតិកមមោ៉ាងខាលាំង តុលា វលើករណី វលាក វៅ វេន”។ ទនទឹមនឹងវនាោះ

ការវវៀតណាមបានកាត់វោសវលាក វៅ វេន ខ្ដរវលាក ច្់ ងឿក

ុ ច្់ បានៃាំ វនាវឲ្យៃងគ

េឺជាការរាំវលាភសិទិម
ធ នុសសោ៉ាងធងន់ធរង ពី វរ ោះ ការសេរបជាជាតិ ទទួលបនទុកជនវភៀសខ្លួន

វលាក វៅ វេន ជាមនុសសមានជើងខ្ឺ ដលវៅ UNHCR រតូវខ្តជួយៃនតរាេមន៍ច្វាំ ោះករណី

កនុងេុកជាងបីខ្ខ្កនលងវេើ យ និោយមិនវច្ញ វលាកវៅ វេន វនោះវៅរោឌភិបាលកុមមុយនិសត

បាត់ បងៀស្នមរតី វេើ យរតូវបានតុលាការយកវៅ វវៀតណាម ឲ្យវោោះខ្លង វលាក វៅ វេន ឲ្យ

កាត់ វោសនិងផឋនាទវោសវៅវិញ។ វលាកបាន មានវសរីភាពវិញ វរ ោះ វាជាវរឿងៃយុ តធ

តិ ម៌

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១៥ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

និងរាំវលាភសិទិម
ធ នុសស ខ្ដលវេយកវលាក វៅ ខ្លួន ឬវៅកាត់ ៃងគការ UNHCR របចាាំទីរកុង

វេន វៅោក់ េក
ុ ងងឹតោាំងមិនមានកាំេុសៃវី បាងកក ហាក់ ដច្
ូ ជាមិនបានយកច្ិតទ
ត ក
ុ ោក់

ោល់ ខ្តវស្នោះវនាោះ វេើ យៃងគការ UNHCR រតូវ ដល់ ពួកគាត់ ោល់ ខ្តវស្នោះ។

ខ្តទទួលខ្ុសរតូវវលើករណី វលាក វៅ វេន វលាក ច្់ សវង

ឹ វេៀង ជាជនវភៀសខ្លួន

វនោះផងខ្ដរ វរ ោះវេបានជើរ ុញឲ្យវលាក វៅ ខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមមានក់ មានរសុកកាំវណើ តវៅវខ្តត

វេន ច្ូលរសុកកាំវណើ តវិញ វោយមិនបាន ឃាលាំង បានមានរបស្នសន៍ សពវ ថថងវនោះបងបអូន

ធានា គាមនការចាប់ ខ្លួនពី អាជាញធរវវៀតណាម ជនវភៀសខ្លួនខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម វៅរបវទសថថ

វនាោះវទ៕ មានការភ័យខាលច្ោ៉ាងខាលាំងពី កងតរមួតថថខ្ដល

សាថនភាពជនរភៀសមលនខ្មែ ររប្កាម ច្ុោះមកខ្េកវេរ និងវបាសសមាអតជនខ្ដលមក

ួ
រៅប្បរទសពថ្បចចបបនន
ុ តាាំងទីលាំវៅខ្ុសច្ាប់ មតងមាាល។ វលាកបាន

មានរបស្នសន៍បខ្នថម បងបអូនជនវភៀសខ្លួន

ខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមោាំងវនាោះ រស់ វៅវោយលាក់

ខ្លួន មិនហានវធវដ
ើ វើ ណើ រវច្ញវៅណាឆ្ងយវទ

ខាលច្កងតរមួតថថវ ើញ វេើ យចាប់ បញ្ជ ូនមក

ឲ្យអាជាញធរខ្ខ្មរ ឬយួ នវិញ។ ម៉ាាងវទៀតពួ កគាត់

ក៏មិនមានវសរីភាពកនុងការរបកបមុខ្របរច្ិញ្ចឹម

ជីវត
ិ វទ រគាន់ ខ្តលបលាក់ សុីឈនួលវបោះបខ្នលឲ្យ

ជនជាតិថថបនតិច្បនតួច្ រគាន់ បានកថរមខ្លោះវដើមបី

ជនវភៀសខ្លួនខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមវៅរបវទសថថ
ច្ិញ្ចឹមរកពោះ “ក៏ដច្
ូ ជារ ូបខ្ញាំផ្ត
ុ ទ ល់ ខ្ដរ វវទនា
ឋិ តកនុងស្នថនភាពច្រមូងច្រមាសៃាំពីវរឿង ណាស់ រាល់ ថថងវនោះ និោយរ ួមវៅ េឺ មានការ
ជវមាលោះរពាំ ខ្ដន និងរបាស្នទរពោះវិហាររវាងខ្ខ្មរ តក់ សលត់និងភ័យខាលច្ណាស់ វេើ យៃងគការ
និងថថនាវពលបច្ចុបបននវនោះ។ ជនវភៀសខ្លួនខ្ខ្មរ UNHCR វៅរបវទសថថវនោះវេមិនសូវយកច្ិតត

កមពុជាវរកាមរបមាណជាជាង ៤០រេួស្នរវៅរប ទុកោក់ នឹងពួ កខ្ញាំបា

ុ ទផ្តទល់ វទ វេខ្តងខ្តវេច្
វទសថថ កាន់ ខ្តរពួយបារមភៃាំពីសុវតថភា
ិ ពរបស់ វវោះ មិនវគារពតាម កយសនា ខ្ដលវេបាន
ខ្លួន វោយស្នរខ្តការរស់ វៅមិនរសបច្ាប់ វៅ ណាត់ ជប
ួ ជាមួយវយើ ងខ្ញាំុ វេខ្តងខ្តវលើកពី
របវទសវនោះ វេើ យម៉ាាងវទៀត ឧតតមសនងការថន មួយថថងវៅមួយថថងវទៀត វេមិនមានការខ្វល់
ៃងគការសេរបជាជាតិ ទទួលបនទុកជនវភៀស ខាវយៃីោាំងៃស់ និោយរ ួមេឺវេមិនយកច្ិតត

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១៦ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ទុកោក់ ខ្តមតង”។

វលាក ច្់ សវឹងវេៀង ជាៃតីតសមណ

និសសិតវៅលាស្នបាលីជាន់ ខ្ពស់ នាទីរ ួមវខ្តត

ឃាលាំង។ កាលពី ថថងទី០៨ ខ្ខ្កុមភៈ ឆ្នាំ២០០៧

វលាកបានច្ូលរ ួម វធវើបាតុកមមជាមួយនិងសម

ណនិសសិតខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម ជាវរច្ើនរយៃងគ

វផសងវទៀត វៅស្នលាបាលីជាន់ ខ្ពស់វខ្តតឃាលាំង

របឆ្ាំងវៅនឹងអាជាញធរយួ ន ខ្ដលបាំបិទសិទិ ធ

វសរីភាពរពោះសងឃខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម វៅវខ្តត

ឃាលាំងមិនឲ្យនិមនតវច្ញបិណឍបាត និងការរបតិ

បតតធ
ិ ម៌វន
ិ ័យរពោះពុ ទស្ន
ធ សនា។ វរកាយពី ស្នថនភាពរស់ វៅរបស់ ជនវភៀសខ្លួនខ្ខ្មរវរកាម

រពឹ តកា
តិ រណ៍ ០៨កុមភៈវនាោះមក វលាករតូវបាន វៅរបវទសថថឋិ តកនុងស្នថនភាពភ័យខាលច្

អាជាញធរយួ នបញ្ឈប់ ការសិកា វេើ យចាប់ ផសឹក វពលវនោះ។

ពី ភក
ិ ុភា
ខ វៈវៅជារេសេថ វរកាយពី វនាោះមក រីឯវលាក ច្់ លីវភា មានរសុកកាំវណើ ត

វលាករពួយបារមភ ពី សុវតថភា
ិ ពរបស់ វលាក វៅរសុកកាំពងៀធាំ វខ្តតរពោះរត ាំង កមពុជាវរកាម

វេើ យក៏បានវភៀសខ្លួន មករបវទសកមពជា

ុ វលាករតូវបានៃងគការ UNHCR ទទួលស្នគល់

វេើ យខ្ថមោាំងការរស់ វៅ កនុងរបវទសកមពុជា វលាកជាជនវភៀសខ្លួនវពញសិទិ ធ កាលពី ឆ្នាំ

មិនមានវសច្កឋស
ី ុខ្ ឬសុវតថភា
ិ ពសរមាប់ វលាក ២០០៩មកវម៉ាលោះ រេូ តមកដល់ វពលវនោះ ៃងគការ

វលាកក៏បានវភៀសខ្លួន វៅរបវទសថថរេូ តមក UNHCR មិនោន់ បញ្ជ ូនវលាកវៅកាន់ របវទសទី

ដល់ សពវ ថថងវនោះ។ វលាក ច្់ សវង

ឹ វេៀង បាន បីវៅវែើយវទ វោយពុាំ មានមូលវេតុច្ាស់

របាប់ ឲ្យដឹងផងខ្ដរ វលាកបានោក់ កយវៅ លាស់ ។ វលាក ច្់ លីវភា ធាលប់ បានអាជាញធរ

ឧតតមសនងការ ថនៃងគការសេរបជាជាតិទល
ួ យួ នចាប់ ោក់ ពនធនាគារៃស់ រយៈវពល ៣ខ្ខ្

បនទុកជនវភៀសខ្លួនរ ួច្វេើ យ តាាំងពី ខ្ខ្មិថនា

ុ និង១៨ថថង េឺកាលពី ថថងទី២៤ ខ្ខ្មិថនា
ុ ឆ្នាំ

ឆ្នាំ២០០៩ វរកាយពី ការសមាភសន៍ធាលក់ កាលពី ២០០៥ វោយវចាទវលាកពី បទបាំផស

ុ បាំផល
ុ

វដើមឆ្នាំ២០១០មក វលាកក៏បានោក់ កយសុាំ ខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម របឆ្ាំងនឹងរោឌភិបាលេុមមុយ

សមាភសន៍ជាវលើកទីពីរ ខ្តរតូវបានៃងគការ នីសឋយួន ខ្តវលាកបានៃោះអាង កាលវនាោះ

UNHCR ពនាវពលសមាភសន៍រេូ តមកដល់ វលាកបានបង្ហាត់ បវរងៀន និងផសពវ ផាយដល់

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១៧ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម ឲ្យបានស្នគល់ ពីរបវតតស្ន
ិ ស្កសឋ របស់ វលាកខ្ដលរោឌភិបាលយួ ន បានរាំវលាភ

និងភូមិស្នស្កសឋខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម វោយមូល យកខ្តប៉ាុវណា

ណ ោះ។ វលាកបានមានរបស្នសន៍ឲ្យ

វេតុវនោះវេើ យវទើបអាជាញធរវវៀតណាម ចាប់ ខ្ាំញុ ដឹងៃាំពីស្នថនភាពរស់ វៅរបស់ វលាកផងខ្ដរ

បាទោក់ ពនធនាគារៃស់ រយៈវពល៣ខ្ខ្ ១៨ថថង វលាកនិងរកុមរេួស្នរ មានការរពួយបារមភោ៉ាង

វោយបានវចាទខ្ញាំបា
ុ ទ ជាៃនកបាំផស
ុ បាំផល
ុ ខាលាំង ៃាំពីកងតរមួតថថ ខ្ដលរបុងច្ុោះមកចាប់

ច្លនា វដើមបីរបឆ្ាំងតបតជាមួយរោឌភិបាល បញ្ជ ូនវៅឲ្យអាជាញធរយួ នវិញ។ វលាកបានឲ្យ

វវៀតណាម វេតុខ្ដលខ្ញាំបា
ុ ទបានវធវោ
ើ ៉ា ងដូវច្នោះ ដឹងបខ្នថមវទៀត វលាកបានោក់ កយ និង

េឺវោយស្នខ្តខ្ញាំបា
ុ ទច្ងៀឲ្យកូនខ្ខ្មររេប់ ជន
ើ ន់ ឲ្យ សមាភសន៍សុាំសិទិរធ ជកវកានជាជនវភៀសខ្លួនកនុង

មានការភាញក់ រឭក និងមានស្នមរតីវសនហាជាតិនិង សាំណាក់ ឧតតមសនងការ ថនៃងគការសេរបជា

ជួយៃភិរកសទាំវនៀមទមាលប់ របថពណី ៃកសរស្ន ជាតិទទួលបនទុកជនវភៀសខ្លួន វៅរបវទសថថ

ស្កសឋ របវតតស្ន
ិ ស្កសឋរបស់ ខ្លួន និងៃតតសឆដណ ផងខ្ដរកាលពី ឆ្នាំ២០០៩មកវម៉ាលោះ ខ្តលទធផល

ជាតិ របស់ ខ្លួនច្ាស់ លាស់ វទើបបាទបានបង្ហាត់ រតូវបានធាលក់ វោយៃងគការUNHCR ផតល់មូល

បវរងៀនរពោះសងឃវៅតាមវតត និងរេេសថវៅ វេតុ វលាកមិនរេប់ លកខខ្ណឍកនុងឋានៈជា

តាមភូមិរសុក។ វលាកក៏បានវភៀសខ្លួនវច្ញពី ជនវភៀសខ្លួន។ ខ្តវលាកក៏បានោក់ កយស្នរ

មាតុភម
ូ ិរបស់ ខ្លួនកាលពី ថថងទី១៣ ខ្ខ្វិច្កា
ឆិ ឆ្នាំ ជាថមម
ី តងវទៀតកាលពី វដើមឆ្នាំ២០១០ រេូ តមក

២០០៦។ ដល់ វពលវនោះវៅមិនោន់ មានលទធផលៃវីវទ។

ជនវភៀសខ្លួនខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមមានក់ វទៀត សូមរាំឭកផងខ្ដរ ជនវភៀសខ្លួនខ្ខ្មរ

េឺ វលាក វៅ ៃក
ុ ខ្ដលមានរសុកកាំវណើ តវៅ កមពុជាវរកាមមានក់ េវឺ លាក វៅ វេន វរកាយពី

វខ្តតមាត់ រជូក វលាកបានវភៀសខ្លួនមករបវទស ៃងគការUNHCR វៅរបវទសថថវេលយ

ើ តបមក

ថថកាលពី ឆ្នាំ២០០៩ ដើណាលគានជាមួយនិង វលាក វលាកអាច្រតែប់ វៅរសុកកាំវណើ ត

វលាក វៅ វេនខ្ដរ វោយស្នរខ្តអាជាញធរ បានវោយសុវតថភា

ិ ព ខ្តវពលខ្ដលវលាករត

យួ នវចាទរបកាន់ វលាកបានច្ូលរ ួមសកមម ែប់ វៅោល់ រសុកកាំវណើ ត រតូវបានអាជាញធរ

ភាពជាមួយនឹងសេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាម វដើមបី យួ នវខ្តតមាត់ រជូកចាប់ ខ្លួន និងកាត់ វោសឲ្យ

ោមោរទឹកដី និងផតួលរាំលាំរោឌភិបាលេុមមុយនីសឋ ជាប់ ពនធនាគារ ២ ឆ្នាំ កាលពី ថថងទី៣១ វខ្មីនា

យួ ន វេើ យវច្ញដីកាចាប់ ខ្លួនវលាកោក់ ពនធ ថមៗ

ី វនោះ វោយវចាទរបកាន់ ពីបទបាំផច្
លិ បាំផ្តលញ

នាគារ។ ខ្តវលាក វៅ ៃក
ុ បានៃោះអាង តាម សមបតតស្ន
ិ ធារណៈ។ បច្ចុបបននជនវភៀសខ្លួនខ្ខ្មរ

ពិ តវលាកបានវធវកា
ើ រោមោរយក ដីខ្រសច្ាំការ កមពុជាវរកាម របមាណជាជាង៤០រេួស្នរ ពួ ក

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១៨ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

 វលើសកមមជនសិទិម
ធ នុសសដខ្ដល ជាដខ្ដល ជា
គាត់ វភៀសខ្លួន វោយស្នរខ្តអាជាញធរយួ នគាប
ពិ វសសសកមមជនសិទិម
ធ នុសសខ្ខ្មរវរកាម។
សងាត់ខ្ផនកនវោបាយ ជើវនឿ ស្នសនា និងការ
វដើមបីបនាបភាពពិ សពុ ល ោាំងវនាោះ
រាំវលាភយកដីធលី វេើ យខ្ថមោាំងេរមាមចាប់
សេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាម ខ្ដលជាៃងគការ
ោក់ ពនធនាគារជាវដើម។ កនុងច្ាំវណាមរកុមរេួ
កាំពូលរបស់ របជាជាតិខ្ខ្មរវរកាម បានមានវិធាន
ស្នរជនវភៀសខ្លួនោាំងវនាោះ មានខ្ត៥រេួស្នរ
ការជាវរច្ើន វដើមបីបនាបនូវភាពពិ សពុ លថន
ប៉ាុវណា
ណ ោះ វបើេត
ិ ជាច្ាំនន
ួ មនុសសមានរបមាណ
របបបកសកុមមុយនិសតយួនវនាោះ។ កនុងវនាោះមាន
១៨នាក់ ខ្ដលៃងគការ UNHCR ទទួលស្នគល់ និង
វិធានការៃាំ វនាវ ដល់ របជាជាតិខ្ខ្មរវរកាម
ផតល់ឋានៈជាជនវភៀសខ្លួនរសបច្ាប់ ខ្តមក
វៅរេប់ ទិសទីរសបនឹងឪកាសបុណយច្ូលឆ្នាំខ្ខ្មរ
ដល់ បច្ចុបបននវនោះ ៃងគការ UNHCR វៅមិនោន់
ខ្ដលនឹងឈានមកដល់ វនោះ សូមឲ្យរបជាជាតិ
បញ្ជ ូនជនោាំងវនាោះវៅកាន់ របវទសទី៣ ឬ
ខ្ខ្មរវរកាមោាំងវនាោះ វិលវៅមាតុភម
ូ ិរបស់ ខ្លួន
កខ្នលងខ្ដលមានសុខ្សុវតថភា
ិ ពវៅវែើយវទ។
វដើមបីសួរសុខ្ទុកខ ដល់ ញាតិមិតន
ត ិងជួយឃាលាំ
វោយ៖ េឹម បុរ ី
វមើលរាល់ សកមមភាពរបស់ អាជាញធរយួ នសពវ ថថង

កិចចសមាាសន៍ រោក ថាច់ ងុក ថាច់ វេើ យនឹងបានៃាំ វនាវដល់ របជាជាតិខ្ខ្មរោាំង

ប្បធានប្បតិបតតិសហព័នធខ្មែរកមពជា
ុ ៃស់ ខ្ដលមានលទធភាពជួយទាំនក
ុ បាំរ ុងជាថវិកា
ាំ ិញការរ ាំរោភបាំពានសិទធិ
រប្កាម ជុវ ដល់ សកមមជនសិទិម
ធ នុសសខ្ខ្មរវរកាម មួយច្ាំនន
ួ
រសរ ីភាពប្បជាពលរដឋខ្មែររប្កាម ខ្ដលកាំពុងបានអាជាញធរយួ នគាបសងាត់ បាំបាត់

សិទិវធ សរីភាព តាមឃាលាំវមើលរេប់ វនា

ិ ទី វេើ យ

មិនអាច្របកបមុខ្របរៃវីបានវនាោះ។សេព័ នខ្ធ ខ្មរ

កមពុជាវរកាម ក៏មានទែាីករណ៍ ជាវរច្ើនវទៀត

វដើមបីពរងឹងដល់ សកមមជនសិទិម
ធ នុសស ខ្ដល

កាំពុងវរើបរមោះខ្សវងរកសិទិវធ សរីភាព ជូនរបជា

ពលរដឌខ្ខ្មរវរកាម ខ្ដលកាំពុងរស់ វៅឯខ្ដនដី

កមពុជាវរកាម។ វដើមបីឲ្យបានរជាបនូវវិធានការ

វលាក ច្់ ងឿក

ុ ច្់ របធានរបតិបតតស
ិ េព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាម ោាំងឡាយរបស់ សេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាម។

សូមស្នតប់ កច្
ិ សច មាភសន៍ រវាងភានក់ ង្ហរវិទយុ
សពវ ថថងវនោះ អាជាញធរយួ នវៅខ្តវរបើៃាំ
សាំវែងកមពុជាវរកាមជាមួយនឹងវលាក ច្់ ងឿក
ុ
ណាច្ផ្តតច្់ ការរាំវលាភបាំ នសិទិវធ សរីភាព មក

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ១៩ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

 ច្់ របធានរបតិបតតស
ិ េព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាម ៃងគការ UNPO វៅៃងគការវផសងៗ វដើមបីឲ្យវេ

ពិ ភពវលាក ដូច្តវៅ៖ ដឹង រោឌភិបាលយួ នវៅខ្តបនតរវាំ លាភសិទិ ធ

VOKK: ជរមាបសួរវលាករបធាន សពវ ថថង វសរីភាព ការរាំវលាភសិទិម

ធ នុសស ខ្ដលរោឌភិ

វនោះ អាជាញធរយួ នវៅខ្តវរបើៃាំណាច្ផ្តតច្់ ការ បាលយួ នបានច្ុោះេតថវលខាបានរពមវរពៀង។

រាំវលាភបាំ នសិទិម
ធ នុសសមកវលើសកមមជនសិទិ ធ ដូច្ជាសបាតេ៍ កនលងមកវេើ យ វៅវពលខ្ដល

មនុសសខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមដខ្ដល ជាដខ្ដល ដូច្ តាំណាងៃងគការសេរបជាជាតិ េណៈកមមការ

ជាករណី វលាកវិន បា ខ្ដលសពវ ថថងវនោះ វរកាយ ខាងទទួលបនទុកសិទិជ

ធ នជាតិភាេតិច្ខ្ដលបាន

ពី រ ួច្ពី ពនធនាគារ អាជាញធរយួ នវៅខ្តតាមឃាលាំ ច្ុោះវៅកមពុជាវរកាម របាយការណ៍ វៅទីរកុង េសឺ

វមើលរេប់ វនា
ិ ទី។ ដូច្ជាវរឿងវលាក តាាំង ធី វៅ ខ្ណវ រោឌភិបាលយួ នបានវធវកា
ើ រសនារេប់ ោាំង

វសរីតាមុីន វខ្តតឃាលាំងវនាោះខ្ដរ េឺថៗ

មី វនោះ អាជាញ ៃស់ ។ ប៉ាុខ្នត ផទុយវៅវិញ ដូច្ជាវៅថថងវនោះ

ធរយួ នបានចាប់ ជរើ ត

ឹ វលាកវៅសួរច្វមលើយ និង វ ើញ វេយកវលាក វៅ វេង វៅកាត់

បងខវើ លាកឲ្យវធវចា
ើ រកមម។វរឿងខ្ដលសាំខាន់ វទៀត វោស វតើវលាកមានវោសសអី។ ច្ាំខ្ណកវលាក

វនាោះ េឺវៅថថងទី៣០ខ្ខ្មីនា ឆ្នាំ ២០១១ ជាេាំរប់ វិន បា ខ្ដលបានរ ួច្វច្ញពី ពនធនាគារវោយការ

រយៈវពល៣ខ្ខ្ថនការ ុាំខ្លួនវលាក វៅ វេង រាំវលាភចាប់ យកវៅោក់ េក

ុ ២ឆ្នាំ វៅខ្តបនតឲ្យ

វៅរសុកស្នវយទងវខ្តតមាត់ រជូកវនាោះ វេើ យថថង ប៉ាូលិសតាមោន វោោះបីវលាកវៅច្ូលរ ួមកមមវធ

ិ ី

វនោះជាថថងខ្ដលពួ កវេកាត់ វោសវលាក វៅ អា េ៍ ពិ េ៍ បុណយោនវផសងៗ មានពួ កប៉ាូ

វេន។ វលាករបធាន វតើសេព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជា លីសតាមមុខ្ តាមវរកាយ ដូវច្នោះវយើ ងខ្ញាំក

ុ ៏បាន

វរកាមមានវិធានការោ៉ាងណាខ្លោះ? វដើមបីបនាប ជរមាបជាវរឿយៗ។ វៅថថងវនោះខ្ដរបានជរមាប

នូវភាពពិ សពុ លៃមនុសសធម៌របស់ អាជញធរយួ ន ឲ្យវលាក វៅ វេន រកុមរេូស្នរ វលាក វិន បា

កុមមុយនិសតសពវ ថថង វលាករបធាន? រកុមរេួស្នរវលាក តាាំង ធី រកុមរេួស្នរ រពមោាំង

ច្់ ងឿក
ុ ច្់ ៖បាទសូមៃរេុណ ច្ាំវ ោះ រពោះសងឃ បងបអូនខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមោាំងៃស់

ករណី របស់ វលាក វៅ វេន វលាក វិន បា ខ្ដលវៅជុវើ ញ

ិ ៃស់ វលាកទូវៅោាំងវៅកមពុជា

វលាក តាាំង ធី ក៏ដច្

ូ ជារពោះសងឃ បងបអូនខ្ខ្ម រ វរកាម ោាំងវៅកមពុជានិងវៅបរវទស។ សេ

កមពុជាវរកាមវយើ ងវៅវខ្តតនានា ដូច្ជាវៅវខ្តត ព័ នខ្ធ ខ្មរកមពុជាវរកាមបានយកច្ិតទ

ត ក
ុ ោក់ ោ៉ាង

រពោះរត ាំង វខ្តតឃាលាំង ។ល។ េឺសេព័ នខ្ធ ខ្មរ ខាលាំង ច្ាំវ ោះករណី ណាក៏វោយ ខ្ដលរតូវរោឌភិ

កមពុជាវរកាមបានជើរ ុញ និងវធវវើ សច្កតៃ

ី ាំ វនាវ បាលកុមមុយនីសតយួនរាំវលាភបាំ ន ជរមាបបង

ដល់ រកុមរបឹកាសិទិម
ធ នុសស ក៏ដច្
ូ ជាតាមរយៈ បអូនវយើ ងជាញឹកញយ។ កនុងឱ្កាសវនោះខ្ដរ វៅ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២០ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វពលខ្ដលកាត់ វោសវលាក វៅ វេង បងបអន
ូ សាំខាន់ សរមាប់ ោស់ វតឿនស្នមរតីដល់ បងបអូនរប

វៅកនុងវខ្តតមាត់ រជូក ជាពិ វសសៃនកវៅភូមិ ជាជាតិខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមវយើ ង អាជាញធរយួ ន

រសុកសូមវមតាតវៅច្ូលរ ួមឲ្យបានកុោះករ។ មិនអាច្វធវៃ

ើ ីសកមមជនសិទិម
ធ នុសសបានវទ វតើ

ច្ាំខ្ណកឯករណី វលាក វិន បា វិញបង វលាករបធានមានច្ាំណុច្សាំខាន់ ោ៉ាងណា?

បអូនខ្លោះមានការភ័យខាលច្ មិនច្ងៀវៅសួរនាាំសូម ច្់ ងឿក

ុ ច្់ ៖ បាទសូមៃរេុណ ដូច្ជា

ឲ្យវៅសួរនាាំសុខ្ទុកវខ លាក វិន បា ឲ្យមានស្នមរតី ខ្ញាំបា

ុ នជរមាបៃញ្ចឹ ង កាលណាវបើវយើ ងវធវៃ
ើ ីមានក់

វែើងខ្ថមវទៀត វដើមបីឲ្យរកុមរេួស្នរគាត់ មាន ២នាក់ េឺវេវៅខ្តរាំវលាភ វេវធវឲ្

ើ យវយើ ងខាលច្។

ការកក់ វៅត វយើ ងជាខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម វយើ ង ប៉ាុខ្នត វបើបងបអូនខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមោាំងៃស់ វច្ោះ

វៅកនុងភូមិ រសុកជាមួយគានវច្ោះជួយគាន។ វលាក ជួយគាន វច្ោះឈឺ ឆ្អលោាំងៃនកភូមិោាំងៃនករសុក។

តាាំង ធី ក៏ៃញ្ជឹ ងខ្ដរ។ ដូវច្នោះ សូមឲ្យបងបអូន ច្ាំវ ោះមស្កនតីខ្ដលបវរមើការឲ្យយួ នកុមមុនីសត េឺ

វយើ ងោាំងវៅបរវទស ោាំងវៅកមពុជា និងវៅ វយើ ងមានតួនាទីវច្ោះការ ររាស្កសតខ្ខ្មរ របជាជាតិ

កមពុជាវរកាម សូមវមតាតជួយយកច្ិតទ
ត ក
ុ ោក់ ខ្ខ្មរ មិនរតូវយកៃាំណាច្តាាំងខ្លួនជាតាំណាងរោឌ

ដល់ បងបអូនោាំងៃស់ និងវៅកនុងករណី េនឹ ងខ្ដរ ភិបាលយួ ន មកគាបសងាត់ខ្ខ្មរគានឯងវនាោះវទ។

ច្ូលឆ្នាំថជ
មី ត
ិ មកដល់ សូមរបកាសឲ្យបងបអូនខ្ខ្មរ ខ្ញាំបា
ុ ទធាលប់ បាននិោយជាញឹកញាប់ វធវៃ
ើ ីឲ្យ

កមពុវរកាមោាំងៃស់ ខ្ដលអាច្មានលទធភាព រសុោះគាន ដូច្ជាថមៗ

ី វនោះវៅរបវទសខ្ដលវេខ្ិតខ្ាំ

សូមជួយឧបតថមភគាាំរទឲ្យរកុមរេួស្នរៃស់ វលាក តវាឿ មានរបវទស ទុយវណសុី វៃេសីប មនុសស

ខ្ដលរតូវរោឌភិបាលយួ នកុមមុនីសត ចាប់ សាំែត

ុ រាប់ ន់ រាប់ លានវច្ោះគាាំរទគាន។ ោាំងវៅភូមិ

េរមាម វធវទ
ើ ក
ុ ប
ខ ុកវមនញ។ សូមៃស់ វលាកៃនក រសុក ោាំងវៅវរៅរបវទសៃញ្ចឹ ងខ្ដរ ការកក់

ជួយឧបតថមភគាាំរទ វយើ ងខ្ញាំបា

ុ នទទួលដើណឹងពី វៅតជួយដល់ ៃនកវៅកនុងភូមិរសុក ដូច្ជាខ្ញាំៃ
ុ ាំ វ

វលាក វិន បា វច្ញវៅរកសុីវធវកា

ើ រមិនបាន នាវពី ខាងវដើម។ សូមវមតាតជួយឧបតថមភោាំងផលវូ

វោយស្នរវេតាមោន វេបាំភយ
័ ៃនកខ្ដលធាលប់ កាយ ោាំងកមាលាំងច្ិតត វៅវពលខ្ដលឮសូរ

រកសុីជាមួយ វលាក។ ព័ តមា

៌ នតាមវិទយុខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមកតី វិទយុវផសងៗកតី

VOKK: វលាករបធាន ជាពិ វសសបងបអូនរបជា សូមវធវកា

ើ រោក់ ទងបងបអូន មានការឈឺ ឆ្អល

ជាតិខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម កាលណាវបើវ ើញអាជាញ សាំខាន់ ឲ្យបងបអូនខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម វៅកនុងភូមិ

ធរយួ នវច្ោះខ្តេរមាមកាំខ្េង គាបតបិតសកមម ដឹង សម័យវនោះជាសម័យមួយរតវច្ៀកទិពវ

ជនសិទិម
ធ នុសស វេខ្តងខ្តមានការរពួយបារមភ ខ្ភនកទិពវ មាត់ ទិពវ យួ នកុមមយនីសតវេវធវៃ
ើ ីខ្ខ្មរ

ការភ័យខាលច្ វតើវលាករបធានមានច្ាំណុច្ៃវី វរកាមក៏ៃនតជាតិវេដឹង បងបអូនខ្ខ្ម រវៅទីណាក៏

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២១ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ដឹង។ វបើមានការរាំវលាភ ដូច្ជាករណី វលាក វិន បខ្នថមវទ?

បា វលាក វៅ វេន វលាក តាាំង ធី ជាវដើម មិន ច្់ ងឿក

ុ ច្់៖ សូមៃរេុណ ខ្ញាំបា
ុ ទសូម

ខ្មនខ្តៃនករងវរគាោះវទ ខ្ដលដឹងការរាំវលាភ ជរមាប បងបអូនខ្ខ្ម រកមពុជាវរកាម ោាំងវៅ

របស់ កម
ុ មុនីសតយួន វយើ ងខ្ញាំស
ុ េព័ នក
ធ ៏ដង
ឹ បង បរវទស ោាំងវៅកមពុជា វៅឱ្កាសបុណយច្ូល

បអូនខ្ខ្មរទូវៅ ក៏ដង
ឹ ការរាំវលាភបាំ នរបស់ យួន ឆ្នាំថម
មី កដល់ ទី១.សូមវមតាតជួយឧបតថមភដល់

កុមមុយនីសត េឺវយើ ងគាមនការៃីខ្ដលភ័យខាលច្វទ ៃស់ វលាករងវរគាោះដូច្ខ្ដលបានជរមាបពី ខាង

។ វេើ យវៅកនុងវនាោះវទៀត រកុមរបឹកាសិទិ ធ វដើម។ ទី២.សូមវមតាតឲ្យបងបអន

ូ ខ្ខ្មរវយើ ង ខ្ខ្មរ

មនុសសយកច្ិតទ
ត ក
ុ ោក់ ខ្ដលវ ើញបងបអូន វៅរបវទសកមពុជា សូមច្ាំណាយវពលវវលា ២-

វយើ ងគាមនសមតថភាព េឺវេហាមបងបអូនមិន ៣ ថថងវៅកមពុជាវរកាម តាមលទធភាពវៅបាន

ឲ្យវយើ ងវមើលទូរទសសន៍។ េឺវេគាាំរទៃនកច្ងៀបាន វៅវលើទឹកដីកមពុជាវរកាម។ សូមវធវោ

ើ ៉ា ងណាឲ្យ

របជាធិបវតយយ វេគាាំរទៃនកខ្ដលហានរបឈម វតតខ្ខ្មរវរកាមវៅទីវនាោះោាំង៥០០វតត មានបងបអូន

មុខ្ ហានតវាឿ ហាននិោយនូវការរាំវលាភសិទិ ធ ខ្ខ្មរ មានរពោះសងឃខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម។ វរៀងរាល់

មនុសសថនរបបផ្តតច្់ ការយួ នកុមមុយនិសត។ វបើ ឆ្នាំវ ើញបងបអូនខ្ខ្មរវយើ ងបានវៅវលងវៅៃងគរ

វលាក វៅ វេន វលាក វិន បា វលាក តាាំង ធី វតត។ ការវស្នកស្នតយ វយើ ងមានការរសវណាោះ

ៃនករសី រតឹង ធី ច្ូវ បងបអូនវយើ ងមិនហាន វយើ ងរតូវខ្តនាាំគានវៅទឹកដីកមពុជាវរកាម ខ្ខ្មរ

ទូរស័ពទមកវទ រតូវខ្តហានោក់ ទងឲ្យដើណឹងមក វរកាមវយើ ងខ្ដលវៅ ទីវនាោះរាប់ លាននាក់ វតត

។ កាលណាឲ្យដើណឹងមកេនឹ ងវេើ យបានវធវឲ្

ើ យ អារាមវយើ ងរាប់ រយ វតតខ្លោះកស្នងជាង១០០០

វយើ ងខ្ញាំមា
ុ នកមាលាំង វដើមបីជរមាបឲ្យរកុមសិទិម
ធ ឆ្នាំ។ សូមវមតាតវៅវលងរាប់ មុីន រាប់ ខ្សននាក់

នុសស។ របវទសខ្ដលវេរសឡាញ់លទធិរបជាធិ ច្ាំវ ោះរពោះសងឃបងបអូន យុ វន

័ យុ វតីខ្ដលកាំពុង

វតយយ េឺវេោក់ េមានបដល់ រោឌភិបាលយួ ន វរៀនវៅស្នលា ឬកាំពុងវធវកា

ើ រវៅទីរកុង ដល់

ខ្ដលបនតការរាំវលាភបងបអូន រពោះសងឃវយើ ង ច្ូលឆ្នាំសូមរតែប់ មកផទោះ វដើមបីច្ល

ូ រ ួមបុណយ

ខ្ដលរស់ វៅវលើទឹកដីខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម។ ច្ូលឆ្នាំ ជាមួយឪពុ កមាតយ វៅវតតជប

ួ ជុគា
ើ ន។

VOKK: ៃរេុណ វលាករបធាន ច្មងល់ខ្ាំញបា

ុ ទច្ប់ ោ៉ាងណាមិញវយើ ងរតូវជរមុញឲ្យមានការឈប់

វៅវេើ យ វលាករបធានមានច្ាំណាប់ អារមមណ៍ៃវី សរមាក៣ថថងវៅវលើទឹកដីកមពុជាវរកាម។ នឹក

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២២ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វ ើញវៅរបវទសកមពុជាបុណយច្ូលឆ្នាំច្ន
ិ យួ ន

ខ្ញាំវុ ជឿ រោឌភិបាលកមពុជាបានឲ្យឈប់ សរមាក

៣ថថងខ្ដរ រាស្កសតយួនវេមកសួរសុខ្ទុកប
ខ ងបអូន

វេវៅរបវទសកមពុជា។ វយើ ងរតូវខ្តវៅសួរសុខ្

ទុកខ វៅជួបវៅរពោះសងឃវៅកមពុជាវរកាមវេើ យ
ៃងគការសមាេមខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម របចាាំវៅរបវទសកមពុជា
។ ច្ាំវ ោះរោឌភិបាលរតូវជួយជរមុញជាមួយរោឌ

ភិបាលយួ ន ការវបើកផលូវឲ្យបងបអូនខ្ខ្មរកមពុជា សូណាមី(Tsunami) ខ្ដលបានសមាលប់ មនុសសជា

វរកាមខ្ដលមករស់ វៅកមពុជា ខ្ដលច្ងៀដង

ឹ ច្ងៀ់ វរច្ើនមុឺននាក់ និងបាត់ ខ្លួនជាវរច្ើនមុឺននាក់ វទៀត

វ ើញវតើកមពុជាវរកាម។ ឲ្យបានវ ើញវៅ រពមោាំង បានវធវឲ្

ើ យខ្ូច្ខាតរទពយសមបតតោ
ិ ៉ា ង

សមបតតិ វភាេសមបតតរិ បស់ វយើ ងខ្ដលវៅកមពុ វរច្ើនកាលពី វពលថមៗ

ី វនោះ។ ដូវច្នោះវេើ យបាន

ជាវរកាម។ ខ្ញាំវុ ជឿជាក់ ឆ្នាំវនោះនិងឆ្នាំវរកាយ ជាវៅរពឹ កថថងទី២៨ ខ្ខ្មីនា ឆ្នាំ២០១១ ៃងគការ

អាច្ជរមុញវធវោ
ើ ៉ា ងណា ឲ្យមានរាប់ ខ្សននាក់ សមាេមខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមវៅរបវទសកមពុជាដឹក

រាប់ លាននាក់ វៅទឹកដីកមពុជាវរកាម វធវឲ្

ើ យខ្ខ្មរ នាាំវោយឯកឧតតមយនត រ៉ា ូ របធានមជឈមណឍល

វរកាមមានការរ ួបរ ួមគានវែើងវិញ វធវឲ្

ើ យខ្ខ្មរ វបបធម៌ខ្ខ្មរកមពុជាវរកាមនិងជាសមាជិករដឌភាថន

វរកាមស្នគល់ របវតតស្ន
ិ ស្កសតរបវទសជាតិវយើ ង រពោះរាជាណាច្រកកមពុជា រ ួមោាំងរពោះសងសខ្ខ្មរ

ធាំវធងណាស់ ។ សូមៃរេុណ! កមពុជាវរកាមវៅកមពុជារបមាណជាង២០ៃងគ និង

រ ូបបាននិមនតនិងៃវញ្ជើ ញច្ូលរ ួមរាំខ្លកទុកខ ដល់

———————————————————
របជាពលរដឌថនរពោះរាជាណាច្រកជប៉ាុន ខ្ដល
ៃងគការសមាេមខ្ខ្មរកមពជា
ុ វរកាម បានទទួលរងនូវវរគាោះមេនតរាយវនាោះ វៅស្នថន

របចាាំវៅរបវទសកមពជា
ុ ច្ូលរ ួម ទូតជប៉ាុនរបចាាំវៅរពោះរាជាណាច្រកកមពុជា កនុង

វនាោះៃងគការសមាេមខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម របចាាំវៅ
រាំខ្លកទុកខ ដល់ របជាពលរដឌជប៉ាន
ុ
របវទសកមពុជា បានជូនលិខ្ិតរាំខ្លកទុកន
ខ ិង
បនាទប់ ពីបានទទួល ការៃនុឆដតិ ពី ស្នថនទូត
ថវិកាច្ាំនន
ួ ៨០០.០០០(របាាំបីខ្សន)វរៀល តាមរ
ជប៉ាុន របចាាំវៅរពោះរាជាណាច្រកកមពុជា វដើមបី
យៈតាំណាងឯកៃេគរាជទូត បនាទប់ ពីពិធប
ី ងសុកល
ូ
ឲ្យៃងគការសមាេមខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម របចាាំវៅ
ឧទទិសកុសលជូន វិឆដណកខន
័ ជ
ធ នរងវរគាោះកនុង
របវទសកមពុជា បានច្ូលរ ួមរាំខ្លកទុកដ
ខ ល់ របជា
បាតុភត
ូ វរគាោះមេនតរាយវនាោះមក។
ពលរដឌថនរពោះរាជាណាច្រកជប៉ាុន ខ្ដលទទួល
ឯកឧតតម យនត រ៉ា ូ របធានមជឈមណឍល
រងនូវបាតុភត
ូ ធមមជាតិរញ្ជ ួយដី និងរលកយកស

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២៣ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វបបធម៌ខ្ខ្មរកមពុជាវរកាម និងជាសមាជិករដឌភា ឆ្ន១
ាំ ៩៥៦

ថនរពោះរាជាណាច្រកកមពជា
ុ បានសាំខ្ដងនូវការ ថថងទី១៩ ខ្ខ្សីហា ឆ្នាំ១៩៥៦ វង្ហឿ ឌិញ

វស្នកស្នឋយោ៉ាងខាលាំង ច្ាំវ ោះរបជាជនជប៉ាុន យី ម បានវច្ញរកឹតយលុបវចាលវឈាមោះ ខ្ខ្ម រវៅ

ខ្ដលបានបាត់ បងៀជវី ត
ិ រាប់ មុឺននាក់ និងខ្ូច្ខាត កមពុជាវរកាមវេើ យឲ្យោក់ វឈាមោះ យួ នកាំ

រទពយសមបតតជា
ិ វរច្ើនវទៀតវៅកនុងវរគាោះធមមជាតិ វណើ តវមៀង (Nguoi Viet Goc Mien)។

វនាោះ វេើ យឯកឧតតម ក៏បានជូនពរដល់ ជនរង ថថងទី២០ ខ្ខ្តុលា ឆ្នាំ១៩៥៦ វង្ហឿ ឌិញ

វរគាោះ ខ្ដលកាំពុងខ្តសរមាកពាបាលវៅកនុង យី ម វច្ញរកឹតយវលខ្៥៧ “ខ្កទរមងៀដធ

ី ”លី (Cai

មនទីរវពទយ សូមឲ្យឆ្ប់ ជាសោះវសបើយរេប់ ៗគានកុាំ Cach Dien Dia)។ ជាលទធផលវៅសណតទវនលវម

បីខាន។ បនាទប់ មកវទៀតវលាក កាវាមូរាេី រ ូស េងរដឌការបានរឹបៃូសយកដីធៃ

លី នកមាន (ភាេ

ៃនុរបធានឯកៃេគរាជទូតជប៉ាុន របចាាំវៅរប វរច្ើនជារបស់ ខ្ខ្ម រវរកាម) ច្ាំនន

ួ ៧៧៤,២េ.

វទសកមពុជា បានវធវើវសច្កឋខ្ី ថលងៃាំណរេុណ យកវៅឲ្យៃនកគាមន(ភាេវរច្ើនជាជនជាតិយួន)។

ោ៉ាងថរកខ្លងដល់ ៃងគការសមាេម ខ្ខ្មរកមពុជា ថថងទី២៦ ខ្ខ្តុលា ឆ្នាំ១៩៥៦ វង្ហឿ ឌិញ

វរកាមវៅរបវទសកមពុជា ខ្ដលបានមកច្ូលរ ួម យឹ ម បានរបកាសរកឹតយវលខ្១០ ហាមផ្តតច្់ វៅ

រាំខ្លកទុកដ
ខ ល់ របជាពលរដឌជប៉ាុន រងវរគាោះធមម តាមវតតនីមួយៗ មិនឲ្យមានការរបជុគា
ើ ន វលើសពី

ជាតិោ៉ាងធងន់ធរង នាវពលកនលងម
ៀ កថមៗ
ី វនោះ។ ១៥នាក់ វែើងវៅ។ រពោះសងឃរតូវចាប់ ផសឹកវៅវធវើ

វោយ៖ KKFYN ោហានកាំខ្ណន និងបរមាមមិនឲ្យរពោះសងឃ

វទសនាមាត់ ទវទ ខ្តរតូវសរវសរជាលាយ

កាលបបវតតិសរងេប
លកខណ៍ៃកសរឲ្យវេពិ និតយមុនសិន វទើបអាច្
ពនខ្មែរកមពជារប្កាម
ុ វទសនាបាន។
កមពជា
ុ វរកាមកនង
ុ របប វង្ហឿ ឌិញ យី ម
ឆ្ន១
ាំ ៩៥៧
(១៩៥៥-១៩៦៣) កមមវធ
ិ ប
ី វរងៀនភាស្នខ្ខ្ម រវៅតាមស្នលា
ឆ្ន១
ាំ ៩៥៥ រដឌោាំងៃស់ នឹងរតូវបានបិទោាំងរសុងទូោាំង
ថថងទី២៦ ខ្ខ្តុលា ឆ្នាំ១៩៥៥ របប កមពុជាវរកាម។
ស្នធារណរដឌវវៀតណាម (Viet Nam Cong Hoa) ឆ្ន១
ាំ ៩៥៨
បានវកើតវែើងនិង វង្ហឿ ឌិញ យី ម (Ngo Dinh ថថងទី១៦ ខ្ខ្តុលា ឆ្នាំ១៩៥៨ បណឍិត សឺង ងឿក
ុ
Diem) វែើងវធវជា
ើ របធានាធិបតីថនរោឌភិបាល ញ់ បានបវងាត
ើ ច្លនាខ្ខ្មរវសរីវៅភូមិធាំ
ភាេខាងតបូង។ សង្ហាត់ ែុកនិញ (Loc Ninh) វខ្តតនាេេីរ ី (Binh

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២៤ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

Long) វេើ យមានសមាជិក សមាជិកាច្ាំនន
ួ ខ្ខ្មរវសរីរបចាាំវៅវខ្តតពលលាវ។

១៤០នាក់ ច្ល
ូ រ ួមវធវច្
ើ ាំការនិងវរៀននវោបាយ។  វលាក ច្់ សូរ ី វៅភូមិតាវសករសុក

វគាលវៅធាំរបស់ ច្លនាខ្ខ្មរវសរី េឺរបឆ្ាំង វរជាយញ (Vinh Chau) វខ្តតពលលាវ

កុមមុយនីសតវៅរបវទសកមពុជា ដូវច្នោះមានការគាាំ (បច្ចុបបននវខ្តតឃាលាំង)

រទពី អាវមរិកកាាំងនិងយួ នវសរីផង។  អាចារយ ច្់ ស្នបត

ុ ស្នស្កស្នតចារយៃនុវទ
ិ ា

ឆ្ន១
ាំ ៩៦០ ល័យរសមីច្រិោក៏រតូវបានយួ នវសរីសមាលប់ ។

ខ្ខ្កឆដ ឆ្នាំ១៩៦០រដូវបុណយភជប
ុាំ ិណឍរពោះ ឆ្ន១
ាំ ៩៦១

សងឃនិងពលរដឌខ្ខ្មរវរកាម វៅវខ្តតរពោះរត ាំង ខ្ខ្វិច្កា

ឆិ រ ឆ្នាំ១៩៦១ រណសិរសតសូខ្ខ្មរ

(Tra Vinh) របមាណជាង៤.០០០ៃងគនិងរ ូបបាន កមពុជាវរកាម (Front de lute Des Khmer du Kam-

វធវបា
ើ តុកមម វៅមុខ្សនងការវខ្តតោមោរឲ្យរោឌភិ puchea Krom) បានបវងាត
ើ វែើងវច្ញពី ច្លនា

បាល វង្ហឿ ឌិញ យី ម បញ្ឈប់ ការចាប់ រពោះសងឃ កខ្នសងសរបស់ រពោះវតជរពោះេុណ សាំឱ្ក ខ្សន

ផសឹកវៅវធវោ
ើ ហានកាំខ្ណន បញ្ឈប់ ការទមាលក់ វៅតាំបន់ ភព
នាំ ល វខ្តតមាត់ រជូកវេើ យបាន

រគាប់ ខ្បកវៅវលើវតតអារាមរពោះពុ ទស្ន

ធ សនាខ្ខ្មរ ខ្តងតាាំងវលាក វៅ ោរា៉ា ជាវមបឆជការវលាក

វរកាម និងឲ្យវោោះខ្លងអាចារយ វផើ និងអាចារយ វៅ ខ្យ៉ា ម ជាៃេគវលខា។

លុយ ស្នរា៉ាត ខ្ដលយួ នបាន ុាំឃាាំងវៅកនុងពនធ ឆ្ន១

ាំ ៩៦៣

នាគារ។ កនុងៃាំែុងវពលវនាោះ មានការសមាលប់ ថថងទី៥ ខ្ខ្មីនា ឆ្នាំ១៩៦៣ រពោះមហា

ខ្ខ្មរជាវរច្ើនដូច្ជា ៖ វិសទ
ុ ិប
ធ វឆដ សឺង វឿង ៀ (១៨៨៥-១៩៦៣) រតូវ

 រពោះវតជរពោះេុណ រតឹង ឃាន (Tran Khe An) បានយួ នវធវឃា

ើ តវៅកនុងថរពៃូមិញ(U M i n h )

េងៀវៅវតតឃាលាំង ទីរ ួមវខ្តតឃាលាំងរតូវបានយួ ន វខ្តត ទឹកវមម។

បាញ់របហារ។ ការបាញ់របហារវនោះ ការពិ ត រពោះវតជរពោះេុណ សឺង វឿង ៀ មានតួនាទី

េឺពួកវេរកបាញ់អាចារយ វិញ វេឿង (Huynh វរច្ើនៈ

Cuong) ខ្ដលមានបញ្ដ វនតខ្ខ្មរវរកាមមួយរ ូប  រពោះបាឡាត់ េណវខ្តតរពោះរត ាំង

មាននិនានការរ ួមសាំបាច្់ ។  ៃនុរបធានេណៈកមមការការ រសនតិ

 វលាក ច្់ តូន វៅភូមិពិសីរសុកកនលង ៀ ភាពពិ ភពវលាក វៅវវៀតណាមខាងតបូង

(Cang Long) របធានច្លនាខ្ខ្មរវសរីរបចាាំ (Pho Chu Tich Hoi Bao Ve Hoa Binh The

វខ្តតរពោះរត ាំង។ Gioi Mien Nam Viet Nam)

 វលាក ែឹម លី និងរេួស្នរជារបធានច្លនា  ៃនុរបធានរណសិរសរាំវោោះវវៀតណាម

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២៥ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

 ខាងតបូង (Pho Chu Tich Mat Viet Nam)។ អាវ ុធ មានការគាាំរទពី បារាាំងនិងអាវមរិកកាាំង។

ថថងទី១១ ខ្ខ្មិថនា
ុ ឆ្នាំ១៩៦៣ មហា វគាលវៅ វដើមបីរបឆ្ាំងនិងរោឌភិបាលស្នធារ

បាតុកមម របស់ រពោះសងឃរពោះពុ ទស្ន

ធ សនាខ្ខ្មរ ណរដឌយួនដល់ ឆ្នាំ១៩៧៥ និងរោឌភិបាលបកស

វរកាមនិងយួ នវៅទីរកុងថរពនេរ វដើមបីរបឆ្ាំង កុមមុយនីសតយួនដល់ ឆ្នាំ១៩៩២។ FULROរតូវ

នូវបទបឆជបស្កង្ហាបពុ ទស្ន
ធ សនារបស់ វង្ហឿ ឌិញ បានរាំស្នយចាប់ តាាំងពី វពល ខ្ដលោហាន

យី ម។ FULROច្ាំនន
ួ ៤០៧នាក់ បានោក់ អាវ ុធច្ុោះរបេល់

វៅឆ្ន១
ាំ ៩៦៣ ដខ្ដលមានច្លនាតសូ ឲ្យកងទ័ព របស់ ៃងគការសេរបជាជាតិវៅរប

ធាំៗ របស់ ជនជាតិវដើមពីរបានវកើតវែើង ៖ វទសកមពុជា។

១.រណសិរសរាំវោោះច្មា៉ា (Front de Libera- កមពជា

ុ វរកាមកនង
ុ របប វងវៀង វាុង
ាំ ធីវ
tion du Champa) ដឹកនាាំវោយវលាក LES
(១៩៦៥-ឆ្ន១
ាំ ៩៧៥)
KOSSEM (ឧតតមវសនីយ៍ថនោហានេ័រតវោង
ឆ្ន១
ាំ ៩៦៦
ជាជនជាតិចាម សឆជតិខ្ខ្មរ)។
ថថងទី៩ ខ្ខ្កឆដ ឆ្នាំ១៩៦៦យួ នបវងាត
ើ
២.រណសិរសរាំវោោះខ្ពងរា
ៀ ប(Front de Lib-
សភាខ្តងរដឌធមមនញ្
ុ ដ រោឌភិបាលស្នធារណរដឌ
eration des Hauts Plateaux-FLHP) ឬ BAJARAKA
វវៀតណាម ។ ខ្ខ្មរវរកាមមានសភាតាំណាងរាស្កសត
ដឹកនាាំ វោយវលាក Y BHAM ENUOIL ។
៤រ ូប ៖ ១.វលាក ទីវ េី ស្នង (វខ្តតរពោះរត ាំង),
ឆ្ន១
ាំ ៩៦៤
២.វលាក ច្់ សង
ុ (វខ្តតមាត់ រជូក), ៣.វលាក
រណសិរសរាំវោោះកមពុជាវរកាមនិងរណសិរស
សឺង ធី (វខ្តតឃាលាំង)និង ៤.វលាក ោ៉ាញ់ ធូ (វខ្តត
រាំវោោះច្មា៉ាបានរ ួមជាមួយនឹងបាោ៉ារា៉ាកា ថនម៉ាុង
រកមួនស)។
តាញា បវងាត
ើ រណសិរសរ ួបរ ួមតសូរវាំ ោោះពូ ជ
ឆ្ន១
ាំ ៩៦៧
ស្នសន៍រតូវជិោះជាន់ វៅកាត់ េវ ល
ូ រ៉ា ូ (FULRO)
ថថងទី០១ ខ្ខ្វមស្ន ឆ្នាំ១៩៦៧រដឌធមមនញ្
ុ ដ
កយ េវ ល
ូ រ៉ា ូ ជា កយនិោយកាត់ តាម
ស្នធារណរដឌយួន បានរបកាសវរបើរបាស់ ជាផលូវ
ភាស្នបារាាំង ៖ Front Uni de Lutte des Races
ការ។ ការវបាោះវឆ្នតរដឌសភាបានរបរពឹ តវត ែើង
Opprimees. យួ ន៖ Mat tran Thong nhat Dau
ខ្ខ្មរវរកាមមានតាំណាងរាស្កសតច្ន
ាំ ន
ួ ៦រ ូបេឺ៖ ១.
tranh cua cac Sac toc bi Ap buc. ៃងៀវេលស៖ The
វលាក វកៀង សូក (វខ្តតរពោះរត ាំង),២.វលាក
United Stuggle Front for the Liberation of op-
តាាំង បាសវង
ឹ (វខ្តតឃាលង
ាំ ),៣.វលាក ច្់ ខ្ផន
pressed Races។
(វខ្តតពលលាវ),៤.វលាក វៅ សូកាន (វខ្តត
FULROជាច្លនាតសូនវោបាយរបោប់
មាត់ រជូក), ៥.វលាក យ័ ញ វណើ (វខ្តត Chuong

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២៦ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

Thien) និង ៦.វលាក យ័ ញ វកឿង (វខ្តតរកមួន និវរគាធ(កាំពងៀថរជ)វៅរសុកកាំពងៀធាំ (C h a u

ស)។ Thanh) វខ្តតរពោះរត ាំង (Tra Vinh) រតូវខ្ូច្ខាត

មានរពឹ ទស
ធ ភា១រ ូប េឺវលាក សឺង យ ៩៥ភាេរយ(រពោះវិហារ-ស្នលា-កុដិ ខ្បកវខ្ទច្ខ្ទី

វងវៀង ខ្ដលជាបអូនរបស់ វលាក សឺង ងឿក

ុ ញ់។ ៃស់ វៅសល់ ខ្តវខាលងោវរ១េត់ )រពោះសងឃសុេត

ឆ្ន១
ាំ ៩៦៨ ៧ៃងគនិងរេេសថស្នលប់ ៥៩នាក់ ។

ថថងទី៣០ ខ្ខ្មករា ឆ្នាំ១៩៦៨ យុ ទនា

ធ ការ ឆ្ន១
ាំ ៩៦៩

វាយលុកនាឱ្កាសបុណយច្ូលឆ្នាំច្ន
ិ របស់ កង ថថងទី៨ ខ្ខ្មិថនា
ុ ឆ្នាំ១៩៦៩ រោឌភិបាល

ទ័ពវយៀកកុង (Tong Tan Cong Tet Mau Than) បដិវតតន៍បវណា

ត ោះអាសនន ថនស្នធារណរដឌវវៀត

បានចាប់ វផតម
ើ ។ រពឹ តកា
តិ រណ៍ វនោះ រតូវបានៃូស ណាមខាងតបូង (Chinh Phu Cach Mang Lam

បនាលយវពលវវលា ចាប់ ពីថថងទី៣០ ខ្ខ្មករា Thoi Cong Hoa Mien Nam Viet Nam) របស់ បកស

រេូ តដល់ ថថងទី៨ ខ្ខ្មិថនា

ុ ឆ្នាំ១៩៦៨ វោយ កុមមុយនីសតយួនរតូវបានបវងាត
ើ វែើងវៅវលើទឹក

ការរបយុ ទរធ វាងភាេីកងទ័ពោាំងពី រ េឺស្នធារណ ដីកមពុជាវរកាម វោយមានរបវទសច្ាំនន

ួ ២៣

រដឌវវៀតណាម មានការច្ូលរ ួមពី សេរដឌអាវមរិ គាាំរទ។

ក, កូវរ៉ា, ញូវស្នខ្ែន, ៃូស្កស្នតលី និងរណសិរស ូ ៏លប ីខ្មែរកមពុជារប្កាម

អនកតសដ
រាំវោោះរបជាជនវយៀកណាមខាងតបូង (Mat Tran រពោះពុ ទវធ ឃាស្នចារយ េឹម តុក វច្ើង (កនត

Giai Phong Dan Toc Mien Nam Viet Nam) ធវមាម) ៃតីតរពោះវមេណវខ្តតរពោះរត ាំងកមពុជា
ច្ាំខ្ណកកងទ័ព ស្នធារណរដឌរបជាធិបវតយយ វរកាម។ សុេតវៅកនុងពនធនាគារវខ្តតរពោះរត

វវៀតណាមខាងវជើងមានការច្ូលរ ួមពី សេភាព ណ ាំង ថនបកសកុមមុយនិសតយួននាថថងទី០២ ខ្ខ្

សូវវៀតនិងរបជាជនយួ នរសឡាញ់របបកុមមុយនី

សតជាវដើម។

លទធផលខ្ដលខ្ខ្មរវរកាមទទួលបានពី សស្កង្ហគម

វនោះ េឺវតតអារាមរពោះពុ ទស្ន

ធ សនាខ្ខ្មរវរកាម រតូវ

បានខ្បកវខ្ទច្ខ្ទីវោយស្នររគាប់ ខ្បក, រពោះសងឃ

និងពលរដឌខ្ខ្មរវរកាម រតូវបានស្នលប់ វោយៃ

យុ តធ
តិ ម៌ សូមបីខ្តពួ កវេខ្ាំរបឹងរកាវគាលជើេរ

ៃពារកឹតយោ៉ាងណាក៏វោយដូច្ជា ៖

វៅថថងទី០២ ខ្ខ្កុមភៈ ឆ្នាំ១៩៦៨ វតតកព

ាំ ងៀ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២៧ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

កុមភៈ ឆ្នាំ១៩៨៧ (រពោះជនម៥២វសា) ។ ដីកមពុជាវរកាម និងរបបយួ នវសរីរតូវបានដួលរ

របវតត៖
ិ លាំនាថថងទី៣០ ខ្ខ្វមស្ន ឆ្នាំ១៩៧៥។ ការតសូ

រពោះពុ ទវធ ឃាស្នចារយ េឹម តុក វច្ើង (កនត របស់ រពោះៃងគជាមួយបកសកុមមុយនីសតយួន រាំពឹង

ធវមាម) របសូតថថងសុរក៥វរាច្ ខ្ខ្កកតក

ិ ឆ្នាំជត
ូ នឹងវធវឲ្
ើ យខ្ខ្មរវរកាមរ ួច្ផុតពី អាណានិេមខ្ត

ៃដឌស័ក ព.ស.២៤៧៩ រតូវនឹងថថងទី១៥ ខ្ខ្វិច្ឆិ វរកាយពី អាវមរិកកាាំង និងរបបយួ នវសរីរតូវ

កា េ.ស. ១៩៣៥ វៅភូមិដប

ើ ង ក់ ុាំរដ
ាំ ល
ួ បានដួលរលាំវេើ យវនាោះ យួ នកុមមុយនីសតខាង

រសុកថាូវ វខ្តតរពោះរត ាំង កមពុជាវរកាម ។ វពល វជើងបានច្ូលរតួតរតាខ្ខ្មរវរកាមវិញ ោ៉ាងវឃារ

ធាំដង
ឹ កតមា
ីត ត យឪពុ កបាននាាំច្ល
ូ វៅវៅវតតសុវណណ វៅ។ កនុងវពលខ្ដលរពោះៃងគបានទទួលនាទីជា

វទពវី ឯកវិមលារាម(ដើបង ក់ )វដើមបីសិកាៃកសរ រពោះវមេណវខ្តតវនាោះ បានច្លនាឲ្យរពោះសងឃ

ស្នស្កសតខ្ខ្មរនិងស្នងផនួស។ វរកាយពី បានស្នង និងរបជាពលរដឌខ្ខ្មរវរកាមវៅតាមវតតអារាមនា

ផនួសរពោះៃងគបានពាោមសិកាពី ៃកសរស្នស្កសត នាទូោាំងវខ្តតឲ្យខ្ិតខ្ាំវរៀនសូរតៃកសរស្នស្កសតខ្ខ្មរ

ខ្ខ្មរ និងធម៌អាថេេមពីរដីកាវៅកនុងរពោះពុ ទស្ន

ធ ស វោយមានស្នលា ពី ន ក់ បឋមសិការេូ តដល់

នាឥតមានវលអៀង ។ ន ក់ េរ ុវកាសលយ ខ្ដលវធវឲ្

ើ យសនទុោះថនវបបធម៌

ច្ាំវណោះដឹងខ្ផនករពោះពុទស្ន
ធ សនា ខ្ខ្មរមានការរីកច្វរមើនេួរឲ្យកត់ សមាគល់ ។

វោងតាមវសៀវវៅ បឆាបឋមកឋិ ន ការរងោរ ុណកមមកង

ុន េុកបកសកុមយ
មុ និសយ
ត ួន

ខ្ដលរពោះៃងគបានវរៀបវរៀងនាឆ្នាំ ១៩៧១ បាន ថថងទី(១៣ ខ្ខ្វិច្កា

ឆិ ឆ្នាំ ១៩៨៤ ?) រពោះ

កាំណត់ ខ្លួនរពោះៃងគផ្តទល់ មហាបរិយតតធ

ិ មមឯក ៃងគរតូវបានបកសកុមមុយនីសតយួន ចាប់ ខ្លួនយក

។ វៅោក់ ពនធនាគារវោយវចាទពី កាវស៥០ (KC

ជីវត
ិ បដិវតតន៍ 50) រពោះៃងគជាៃនកបាំបោះបាំវបាររបឆ្ាំងរោឌភិ

ឆ្នាំ១៩៦៥ រពោះៃងគបានច្ូលជាសមាជិក បាលបកសកុមមុយនីសតយួន ។

ថនបកសកុមមុយនីសតយួន វដើមបីវធវប
ើ ដិវតតន៍វដញ ថថងរពេសបតិ៍០២វរាច្ ខ្ខ្មិេសិរ ឆ្នាំ

កងទ័ពអាវមរិច្កាាំង និងយួ នវសរីវច្ញពី ខ្ដន ខាលៃដឌស័ក ព.ស.២៥៣០ រតូវនឹងថថងទី១៨

ដីកមពុជាវរកាម។ ខ្ខ្ធនូ ឆ្នាំ១៩៨៦ រពោះៃងគបានសុេតវៅកនុងេុក

ច្លនាៃកសរស្នស្កសតខ្ខ្មរ បកសកុមមុយនីសតយួននាវខ្តតរពោះរត ាំង (Tỉnh

វៅឆ្នាំ១៩៧៦ រពោះៃងគបានទទួលនាទីជា Cửu Long) វោយការវធវឃា

ើ តពី សាំណាក់ អាជាញ

រពោះវមេណវខ្តតរពោះរត ាំង កមពុជាវរកាម ធរអាណានិេមបកសកុមមុយនិសតយួន។ រពោះៃងគ

វរកាយពី កងទ័ពអាវមរិក បានដកវច្ញពី ខ្ដន រងោរ ុណកមម វៅកនុងពនធនាគារយួ នៃស់ រយៈ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២៨ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

វពលពី រឆ្នាំ មួយខ្ខ្ របាាំថថង ( ១៣ វិច្កា
ឆិ ១៩៨៤ េឺច្មលងតាមកបួនបុរាណ ខ្ដលមានៃកសរថថ

ដល់ ១៨ ធនូ ១៩៨៦ ) ។ (វសៀម) ។ ច្ាំវ ោះការបវរៀងវនោះ ខ្ញាំរុ ពោះករ ុណា

ការសុាំវោសពីសណា
ាំ ក់អាជាញធរអាណានិេម អាតាមភាពបានពឹ ងវៅវលើរពោះមហា ហាញ់ វណណ

បកសកុមយ
មុ និសយ
ត ួ ន និងសាំណងវៅវលើ ជារពោះរេូរបស់ ខ្ាំញន
ុ ិងរពោះមហា ែឹម សួង ជាសម

ជិវត
ិ រពោះៃងគ ណាធិការ (ចាងហាវង) រពោះមហា ែឹម ហាយ ឲ្យ

វរកាយពី បានវធវឃា
ើ តរពោះៃងគ ឲ្យសុេត ជួយពិ និតយវផទៀងផ្តទត់ វសច្កតី ដរាបដល់ វសៀវ

វៅកនុងពនធនាគាររ ួច្ ពួ កយួ នកុមមុយនិសតបានសុាំ វៅវនោះបានសវរមច្។ ក៏យកវៅចាត់ ការវបាោះ

វោសដល់ រពោះសងឃរបជាពលរដឌខ្ខ្មរវរកាមនិង ពុ មភផាយជាស្នធារណៈរបវោជន៍កុង

ន ស្នសន

រកុមរេួស្នរ រពោះៃងគ «វោយស្នរបកសកុមយ

មុ មណឍល»។

និសតយួនបានយល់ រច្ែាំវៅវលើរពោះៃងគ» វេើ យ ទសសនៈសាំខាន់ ៗរបស់ រពោះៃងគ

សងវៅរកុមរេួស្នរវិញវោយតថមល ២លានដុង  ទន់ ភន

ល ់ នាាំឲ្យរឹងបុឹង រឹងតអឹងនាាំឲ្យទន់ វខ្សោយ ។

ថនជីវត
ិ េឹមតុកវច្ើង។  ស្នមេគរី ស់ ខ្បកបាក់ ស្នលប់ ។

វណណកមមជាស្ននរពោះេសថរបស់ រពោះៃង រតូវវធវខ្

ើ លួនឲ្យដូច្សតវជីងច្ក់ ។

វពលខ្ដលរពោះៃងគ វៅមានរពោះជនមវៅ រតូវវធវខ្

ើ លួនឲ្យដូច្វដើមខ្រតង។

វែើយ រពោះៃងគបានវរៀបវរៀងវសៀវវៅសតីពី ច្ងៀចាប់ វចាររតូវវសពេប់ នឹងវចារ។ល។

បុណយកឋិ នោនមួយវឈាមោះ «បឆាបឋមក វោោះបីរពោះពុ ទវធ ឃាស្នចារយ េឹម តុក វច្ើង ( កនត

ឋិ ន» មានពី រភាេបានវបាោះពុ មភនាព.ស.២៥១៥ ធវមាម)រតូវបានយួ នកុមមុយនិសតវធវឃា

ើ តឲ្យសុេត

េ.ស. ១៩៧១។ វោងតាមអារមភក របស់ វៅវេើ យក៏វោយ ខ្តេាំនិតនិងឧតតមេតិរបស់

រពោះៃងគ ខ្ដលបានសរវសរបឆជក់ ពីមូលវេតុ រពោះៃងគ ឋិ តវៅកនុងសតិអារមមណ៍របស់ កន

ូ វៅ

ខ្ដលនាាំឲ្យវកើតវសៀវវៅ «បឆាបឋមកឋិ ន» ខ្ខ្មរវរកាមរេប់ សម័យកាល គាមនវពលណា

វនាោះ ៖ «វេតុខ្ដលនាាំឲ្យវកើតវសៀវវៅ រស្នយវែើយ៕ របភព៖ ស្នរព័ តមា

៌ នថរពនេរ

បឆាបឋមកឋិ នវនោះវែើង វោយស្នរបឆជ —————————————————————————

របស់ រពោះឧបជាយ៍ ច្់ វមម ជារពោះឧបជាយ៍

រោេនបាសាក់
របស់ ខ្ាំញន
ុ ិងរពោះវៅៃធិការ វញៀវ ខ្កម រពោះអា

ចារយវិបសសនាកមមោឌន រពោះពេុ សូរត វសុើង របវតិរត បភពសិលបៈ ទសសនីយភាពខ្ខ្មរ

វលឿង និងមស្កនតីសងឃកនង
ុ និេមថាូវោាំងមូល ជា បានយកវឈាមោះកនុងលកខណៈខ្ុសៗគានជាវរច្ើន។

របធានចាត់ ឲ្យខ្ញាំរុ ពោះករ ុណាអាតាមភាពវរៀបវរៀង ទរមងៀខ្លោះបានយកវឈាមោះវច្ញ ៃាំពីឧបករណ៍

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ២៩ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

តស្កនតី ឬវលាខនមវហារីជាវដើម។ ប៉ាុខ្នតទរមងៀខ្លោះ ច្ាំវណោះវរៅរជោះខាងៃកសរសិលប៍ និងស្នសនា

វទៀតបានយកវឈាមោះលោះពី សិលបករ ខ្ដលមាន វរកាមការដឹកនាាំ របស់ ៃតីតវៅធៃិការវតតខ្ាច្់

របជារបិយភាពខាលាំងវលើសលប់ ដូច្ជាសិលបៈ កណា

ត ល«បាស្នក់ រពោះរត ាំង» កមពុជាវរកាម

ច្វរមៀងអាថយ៉ា ។ វឈាមោះវលាករេូ សួរ វរកាយពី វពលរពោះៃងគ

ច្ាំខ្ណកវលាខនបាស្នក់ វញ
ិ ក៏មិនខ្ុសពី បានលាចាកសិកាខបទមក វគាលបាំណងខ្ថរកា

ទរមងៀដថទវទៀតប៉ាុនាមនខ្ដរ ប៉ាុខ្នតបានយកវឈាមោះ ជរមុញវលើកតថមលវបបធម៍ជាតិរបស់ ខ្លួន វលាក

របស់ ខ្លួន ពី ទីកខ្នលងកាំវណើ តថនទរមងៀសិលបៈវនោះ រេូ សួរ ក៏បានរបខ្មរបមូលៃនកសឹកពី បួស

បានរីកច្វរមើនវៅវិញ វ លេឺវលាខនបាស្នក់ «បណឍិត»ដូច្គាន រពមវោយសិសសេណ ពុ ទឌ

មានវដើមកាំវណើ តវៅរសុកបាស្នក់ វខ្តតឃាលាំង បរិស័ទវផសងៗវទៀត បវងាត

ើ បានជាវលាខនមួយ

កមពុជាវរកាម។ ទឹកដីកមពុជាវរកាមវនោះរតូវបាន វងៀ។ ប៉ាុខ្នត វោយកាលវណាោះវៅមានកងវោះខាត

អាណានិេមនិយមបារាាំងកាត់ វៅឲ្យយួ នវៅឆ្នាំ ខាងខ្ផនកសមាភរៈនិងឆ្កវលាខនវនោះ រតូវវេនាាំ

១៩៤៩ បច្ចុបបននសថិតវៅ «ភាេខាងតបូង ថន គានសខ្មតងវោយផ្តទល់ ដី កនុងវរាងខ្ដលសងៀ

ស្នធារណរដឌសងគមនិយមវវៀតណាម»។ បា វែើងវោយរបក់ ឬកាប់ ខ្មកវឈើ យកមករេប

ស្នក់ ជាវឈាមោះទវនលមួយ ខ្ដលជាខ្ខ្នងមួយថន របហាក់ របខ្េលគាន នឹងវរទើងវឃាលកវនោះក៏មាន

ទវនលវមេងគេូររបសប់ គានវៅភនវាំ ពញ«ច្តុមុខ្»។ វតតមានរេូ តដល់ ៃាំែុងឆ្នាំ១៩៥៣ ឬក៏វរកាយ

ទវនលវនោះបានេូ រកាត់ វៅទិសខាងតបូង ចាក់ វៅ វនាោះបនតិច្ផងវៅជាយរកុងភនវាំ ពញ និងជនបទ

កនុងឈូ ងសមុរទច្ិន េឺវៅវលើដងទវនលវនោះ នានា។

វេើ យខ្ដលជាទីតាាំងថនរសុកបាស្នក់ វខ្តតឃាលាំង ៃនកខ្លោះនិយមវៅ វលាលនវរទើងវឃាលកវនោះ

ខ្ដលវលាខនបាស្នក់ បានចាប់ កវាំ ណើ តវែើង។ ជា«យី វក» វិញ។ កយយី វកវនោះជា កយដ៏

តាំបន់ វនោះ ក៏ដច្

ូ ជាតាំបន់ មានអារយធម៍និងមាន មានតថមលសរមាប់ បឆជក់ ទរមងៀសិលបៈវនោះ េឺ

វករដើខ្ណលវបបធម៍ខ្ខ្ម រ ពី បរមបុរាណវរច្ើន ជាមរតកតាាំងពី យូរលងៀមកវេើ យរបស់ ជនជាតិ

ដូច្ជារបាស្នទ រសោះបុរាណ វតតអារាម តស្កនតី ខ្ខ្មរវយើ ង វេើ យវឈាមោះវនោះបានរតូវបងបអូនខ្ខ្មរ

វរច្ើនវងៀនិងវលាខនវរច្ើនរបវភទដូច្ជាយី វក និង កមពុជាវរកាម វរបើរបាស់ រេូ តមកដល់ សពវ ថថង

វលាខនយកសរាាំជាវដើម។ល។ សរមាប់ សមាគល់ ទរមងៀវលាខនមួយ ខ្ដលខ្ខ្មរវៅ

តាមព័ តមា
៌ ន ខ្ដលវយើ ងទទួលបាន កមពុជាវយើ ងសពវ ថថងនិយមវៅ វលាខនបា

វលាខនបាស្នក់ ខ្ដលវយើ ងស្នគល់ សពវ ថថងវនោះ ស្នក់ វនោះេឺជាមរតកតាាំងពី យូរលងៀមកវេើ យ

មានរបភពមកពី វលាខនវរទើងវឃាលក វេើ យមាន របស់ ជនជាតិខ្ខ្មរវយើ ង វេើ យវឈាមោះវនោះ បាន

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣០ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

រតូវបងបអូនខ្ខ្ម រកមពុជាវរកាមវរបើរបាស់ រេូ តមក ភាពពី ទសសនិកជនកនុងតាំបន់ វនាោះ។ វៅទីបាំផត
ុ

ដល់ សពវ ថថង សរមាប់ សមាគល់ ទរមងៀវលាខនមួយ វលាខនេុី ច្ិនបានទទួលវជាេជ័យ។ វោយវេតុ

ខ្ដលខ្ខ្មរវៅកមពុជាវយើ ងសពវ ថថងនិយមវៅ វលាខនេុី ច្ិនមានរបជារបិយភាពជាងវេ វទើប

វលាខនបាស្នក់ វនោះឯង។ ៃនកដឹកនាាំវលាខនវរទើងវឃាលក បានច្មលងយកច្ាំ

វលាខនវរទើងវឃាលក បានពរងីករបជារបិយ ណុច្សាំខាន់ ៗខ្លោះ ពី វលាលនេុី ច្ិនខ្ដលខ្លួនយល់

ភាពរបស់ ខ្លួនោ៉ាងឆ្ប់ រេ័ ស វរ ោះៃនកសខ្មតង មានស្នរៈសាំខាន់ សរមាប់ វលាខនខ្លួន។ ចាប់ ពី

សុទខ្ធ តជាៃនកពូ ខ្កខាងៃកសរសិលប៍ ពូ ខ្កវរបើ វពលវនាោះមក វលាលនវរទើងវឃាលកបានទទួលរប

កយសមតី ជាកាំណាពយកាពយវឃាលង ពូ ខ្ក ជារបិយភាពជាងវេវៅវិញវៅកនុងតាំបន់ កស្ន

ូ ាំង

សខ្មតងវោយឥតវរគាងទុក ជាវេតុនាាំឲ្យទសស សុីនវនោះ។

និកជនមានការវកាតសរវសើរ និងច្ូលច្ិតតថរក របវតិខ្ត ដលវលាខនវរទើងវឃាលក ឬយី វក

ខ្លង។ មិនខ្តប៉ាុវណា
ណ ោះ វលាខនវនោះបានវៅជា ខ្ដលបានចាប់ កវាំ ណើ តវៅកមពុជាវរកាម វេើ យ

កមមវតថុ ថនការរបែងរបខ្ជងជាមួយនឹងវលាខន វរកាយមក រតូវបានបតូរវឈាមោះវៅជាវលាខនបា

«ថកវលឿងវវៀតណាម» វេើ យក៏បានជោះឥទធិពល ស្នក់ វញ

ិ វៅកមពុជាវយើ ងសពវ ថថងវនោះ មានដើ

វលើគានវៅវិញវៅមក។ វរកាយមកជនជាតិច្ន
ិ វណើ រវរឿងដូច្តវៅវនោះ៖

មួយច្ាំនន
ួ ធាំ បានវភៀសខ្លួនពី សស្កង្ហគមកនុងរសុក វៅកនុងៃាំែុងឆ្នាំ១៩២០ មានបងបអូនពី រ

ពិ វសសកនុងរយៈវពលថនការបោះវបាររបស់ ពួក នាក់ បងវឈាមោះ លី កាញ់ និងបអូនវឈាមោះ លី សួន

មា៉ាន់ ជ(ួ Manchu) បានេូ ររចាលមកតាមសមុរទ មានវដើមកាំវណើ តវៅរសុកបាស្នក់ ខ្ដនដីកមពុជា

រ ួច្វបាោះទីតាាំងវៅតាំបន់ កស្ន
ូ ាំងសុីន វេើ យរស់ វរកាម។ លី កាញ់ បានចាកវច្ញពី រសុកកាំ

វៅលាយែាំជាមួយរបជាជនខ្ខ្មរ និងរបជាជន វណើ តរបស់ ខ្លួន វៅរស់ វៅរបវទសបារាាំង។

វវៀតណាម។ វរកាយមក វោយការខ្ិតខ្ាំរបឹងខ្របងរកទទួល

វពលខ្ដលរស់ វៅវលើទឹកដីកស្ន
ូ ាំងសុីន ោនមានបាន លី កាញ់ ក៏កាលយជាៃនកមានរទពយ

ជនជាតិច្ន
ិ ោាំងវនាោះបាននាាំមកនូវទាំវនៀមទមាលប់ សមបតតធ
ិ នធានបងគួរវៅរបវទសបារាាំង។

របថពណី និងសិលបៈវផសងៗ ដូច្ជា «វលាខនេុី » ថថងមួយ លី សួន ជាបអូនវផញស

ើ ាំបុរតវៅសួរ

ជាវដើមមកជាមួយផង។ ោាំងវលាខនវរទើងវឃាលក សុខ្ទុកខ លី កាញ់ ជាបងវេើ យក៏បានសុាំរបាក់

ខ្ខ្មរោាំងវលាខនថកវលឿងវវៀតណាម ោាំងវលាខន មួយច្ាំនន

ួ ពី បង វដើមបីរបកបរបរជើនញ
ួ ជួញដូរ

េុី ច្ិនបានខ្ិតខ្ាំរបឹងបវញ្ច ញឥទធិពលវរៀងៗខ្លួន វៅឯរសុកកាំវណើ តរបស់ ខ្លួន។ លី កាញ់ ខ្ដល

វដើមបីរបែងរបខ្ជង ដវណតើមយករបជារបិយ មានទឹកច្ិតអា

ត ណិ តបអូន វោយការរសវណាោះ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣១ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

រសវណាករសុកកាំវណើ តរបស់ ខ្លួន និងកនុងស្នមរតី យូ រលងៀមកវេើ យ។ ពិ តខ្មនខ្តវលើកទី ១វលាខន

ខ្ថរកាវបបធម៌របស់ ខ្លួន ខ្ដលសថិតកនុងមជឈោឌន បាស្នក់ មិនបានទទួលវជាេជ័យ ប៉ាុខ្នតវពល

ច្រមុោះជាតិស្នសន៍ឲ្យេងៀវងស ក៏បានវផញរើ បាក់ មក វនាោះសិលបករវលាខនបាស្នក់ បានខ្ិតខ្ាំហាត់

ឲ្យ លី សួន ជាបអូន វេើ យបានសរវសរសាំបុរត វរៀននិងរសូបយកនូវច្ាំវណោះថមៗ

ី មួយច្ាំនន
ួ ពី

របាប់ សុាំបអូនកុវាំ ធវជ

ើ ន
ើ ញ
ួ ជួញដូរៃវីវរៅឲ្យ រកុមវលាខនវៅភនវាំ ពញ ដូច្ជាវភលងមវហារី ឬ

វស្នោះ លុយខ្ដលបងវផញឲ្
ើ យវនោះ សុាំបអូនេិតោ៉ាង ច្វរមៀងមវហារីជាវដើម មុនវពលរតែប់ វៅ

ណាជួយពរងីកនិងខ្ថរកាសិលបៈយី វក ខ្ដល រសុកវិញ។

មានកាំវណើ តវៅវខ្តតឃាលាំង វខ្តតរពោះរត ាំង វរកាយពី បានហាត់ វរៀននិងបានសខ្មតង

ខ្ដលវយើ ងធាលប់ បានវមើលជាញឹកញាប់ កាលពី វរច្ើនវលើកវរច្ើនស្នរ វោយបញ្ច ូលបវច្ចក

វៅតូច្ៗវនាោះផង។ វទសថមៗ
ី មួយច្ាំនន
ួ ផង វលាខនវនោះទទួលបានការ

វោយស្នរបណា
ត ាំពី លី កាញ់ ជាបង លី គាាំរទកាន់ ខ្តវរច្ើនវៅតាំបន់ កស្ន
ូ ាំងសុីន។ បនាទប់

សួន ក៏បានកាលយវៅជាវៅខ្កវលាខនបាស្នក់ ដ៏ ពី វនាោះមកវលាក ឆ្ រេួន ក៏បាននាាំរកុមរបស់

លបីលាញដើបូងវេបងអស់ ខ្ដលរតូវបានទសស គាត់ វធវដ

ើ វើ ណើ តតាមទូកប៉ាុកចាយ ខ្ដលមាន

និកជននិយមវៅវឈាមោះគាត់ វៅខ្ក «ឆ្ វរេឿងរបោប់ ដវើ ែើងឆ្កនិងសមាភរៈតុបខ្តងលាំ

រេួន»។ ៃវផសងៗេឺឆ្កច្ល័ត ដើវែើងវលើវគាកក៏បាន ឬ

កនុងឆ្នាំ១៩៣០ វលាខនបាស្នក់ វនោះបាន ដើវែើងវលើទក

ូ ក៏បាន វេើ យនាាំរកុមសិលបៈវនោះ

រីកច្វរមើនវៅកមពុជាវរកាម វៅខ្ករកុមវលាខន វៅសខ្មតងវៅរាជធានីភវនាំ ពញ និងវខ្តតឯវទៀត

វលាក ឆ្រេួន បាននាាំរកុមសិលបៈរបស់ ខ្លួនមក ជាវលើកទី២។ វលើកវនោះវលាខនវលាក ឆ្ រេួន

សខ្មតងវធវអា
ើ ជីវកមមវៅភនវាំ ពញ និងវខ្តតនានា បានទទួលវជាេជ័យោ៉ាងធាំវធង កនុងការរបកួត

កនុងរបវទសកមពុជា។ ដើវណើ រវបសកកមមទី១ របខ្ជងជាមួយវលាខនបាវមាជជទ័យ និងវលាខនម

របស់ រកុមវលាខនវលាក ឆ្រេួន ខ្ដលបានមក វហារីវៅភនវាំ ពញ និងតាំបន់ ដថទវទៀតវៅរប

សខ្មតងវៅរបវទសកមពុជា មិនសូវទទួលបានការ វទសកមពុជា ពិ វសសេឺវខ្តតខ្ដលវៅតាមមាត់

គាាំរទពី ទសសនិកជនប៉ាុនាមនវទ មូលវេតុមកពី ទវនល។ វលាខនវលាក ឆ្ រេួន រសូបយកទសសនិក

រកុមវលាខនវនោះរតូវរបែងរបខ្ជង ជាមួយរកុមដ ជនោ៉ាងវរច្ើនេរេឹកេវរេង វេើ យបានវធវឲ្

ើ យ

ថទជាវរច្ើនវទៀត ខ្ដលមានវរច្ើនខ្បបវៅកមពុជា វលាខនបាវមាជជទ័យ និងវលាខនមវហារីបាត់ បងៀ

ភាេកណា
ត លដូច្ជាវលាខនបាវមាជជទ័យ (១៩២០ ការគាាំរទពី ទសសនិកជនជាវរច្ើន។ វោយស្នរ

-១៩៤០) និងវលាខនមវហារី ខ្ដលវកើតមានជា មវធាបាយសខ្មតងថមី រេ័ សរេួ ន ស្នវហាប់ ការ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣២ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

តុបខ្តងលមអឆ្ក សវមលៀកបាំ ក់ ការលាបមុខ្ ៃាំពីវឈើ ខ្ដលវេនិយមឲ្យវឈាមោះ វរាងវឈើ ។

ឬេូរមុខ្ដ៏លអ (កខ្នលងខ្ល ោះទទួលឥទធិពលពី េី ុ ច្ិន) ខាងលិច្វរាងទី២ មិនឆ្ងយប៉ាុនាមនមានវរាង

ោាំងលបិច្វហាោះវេើ រ ក៏បុិនរបសប់ ពិ វសស វលាខនមួយវទៀតសងៀៃាំពីថម ខ្ដលវេនិយមឲ្យ

សាំវនៀងរដឺនោាំងសមតីនិោយ ោាំងច្វរមៀង វឈាមោះ វរាងស្នពនកូនកាត់ ឬវរាងថម «វៅ

របស់ ខ្ខ្មរបាស្នក់ រសទន់ ពីវរាោះ វេើ យ កយ កខ្នលងវិមានឯករាជយសពវ ថថង» ដឹកនាាំវោយៃនក

សមតីរបកបវោយៃតថន័យ ខ្លឹមស្នរលអ វរ ោះៃនក រសី មលោះិ ឡា។ វរាងមួយវទៀតវៅខាងលិច្ រជុង

សខ្មតងភាេវរច្ើន វរច្ើនជាៃនកមានច្ាំវណោះវរៅ ខាងតបូងខ្ដលវេនិយមវៅ វរាងសយ

រជោះខាងៃកសរសិលប៍និងស្នសនាផង វធវឲ្
ើ យទសស សង្ហវន។ វរាងមួយវទៀតវរាងផារសួនចាស់ ឬ

និកជនវៅកមពុជាកណា
ត លវនោះ ជក់ ច្ត
ិ ដ
ត ត
ិ អា វរាងវលាខនកលង
ឹ វៅច្ាំមុខ្វតតបទុមវតី។ វរាងផារ

រមមណ៍ោ៉ាងខាលាំងរេូ តដល់ វេនាាំគានវៅ ឬឲ្យ សុីែឹប ខ្ដលដឹកនាាំវោយៃនកមានងមានក់ ថនរពោះរា

វឈាមោះរកុមវលាខនវនោះ «វលាលនបាស្នក់» ជា សុស

ី វុ តថម
ិ ន
ុ ីវងស េឺៃនកមានង ុន តាត ឬ ុន

វោយយកទីកខ្នលងកាំវណើ ត ថនរកុមសិលបៈវនោះ រពោះខ្ម៉ា នាងបុបាផនរលកខណ៍ យិ ន តាត។ វរាង

បានរីកច្វរមើន វទើបោក់ វឈាមោះឲ្យទរមងៀវលាខន មួយវទៀតវៅតាវមមវខ្តតកណា

ត ល។ វរកាយពី

វនោះខ្តមតង។ េឺចាប់ ពីវពលវនាោះមកវេើ យខ្ដល វនាោះមក វទើបវេវ ើញមានវរាងដថទវទៀតជា

វលាខនវរទើងវឃាលក ឬយី វកខ្របវឈាមោះជាវលាខន វរច្ើនដូច្ជា វរាងេីែូវលខ្៦ វរាងទូលទាំពូងវៅ

បាស្នក់ ខ្ដលវយើ ងស្នគល់ និងបានវ ើញរេូ ត ខ្កងខាងវជើងវតតទល

ួ ទាំពូងសពវ ថថង វរាងទួល

ដល់ សពវ ថថងវនោះ។ វគាកវរាងបាក់ វរសង និងៃនករសី ៃង

ុ វាឿង «វៅ

វោយមូលវេតុ ថនៃូសោញជាវរច្ើន មតវុាំ រាងភាពយនតវច្នឡា» សពវ ថថង។ វរាងផារវដ

វលើកថនវងៀវលាខនវៅភនាំវពញ វទើបរេូបង្ហាត់ ប៉ាូនិងវរាងដថទវទៀតសខ្មតងវលាខនបាស្នក់ ជារប

មួយច្ាំនន
ួ បានចាកវច្ញពី រកុមវលាក ឆ្ រេួន ចាាំ។ ឯវរាងភាពយនតវលាខន េឹម សឹង វៅខាង

វេើ យច្ូលវៅបង្ហាត់ ច្វាំ ណោះវលាខនបាស្នក់ ោាំង លិច្ផារកណា

ត លនិងវរាង េឹម ភុង វៅខាងតបូង

ខ្ផនកតស្កនតី ោាំងេួ ន ោាំងច្វរមៀង ោាំងការសខ្មតង វេៀងខាងលិច្ផារថមី ក៏មានសខ្មតងវលាខនបា

វោយឥតរ ងទុកដល់ រកុមដ៏វទៀត។ របខ្េល ស្នក់ មតងមាាលខ្ដរ។ េឺចាប់ ពីវពលវនាោះមក

ជាចាប់ ពីឆ្នាំ១៩៣៧ វៅរាជធានីភវនាំ ពញវេ វេើ យ ខ្ដលវលាខនបាស្នក់ ចាប់ ស្នយភាយ

វ ើញមានរកុម និងវរាងវលាខនបាស្នក់ ជាវរច្ើន ខាលាំងខ្មនខ្ទនវៅរបវទសកមពុជា តាមរយៈការវធវើ

ដូច្ជា វរាងមួយវៅផារកាប់ វគា។ ខាងលិច្ សកមមភាពវៅមកសខ្មតងច្ុោះវែើងៗរេប់ ទកខ្នលង

វរាងវនោះមិនឆ្ងយប៉ាុនាមនមានវរាងមួយវទៀតសងៀ វេើ យមានរេូខ្លោះបានវៅវបាោះទីតាាំងវៅវខ្តត និង

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣៣ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

រសុកនានាបានវៅបវរងៀន និងកស្នងរកុមជា បានៃវញ្ជើ ញវលាករេូ ទកវមម ខ្ដលមានវទព

វរច្ើនតាមមូលោឌនវផសងៗគាន។ វកាសលយអាច្សខ្មតងជាតួឯក ជាតួយកស ឬជា

ខាងវលើវនោះជារបវតតិរបស់ វលាខនបាស្នក់ តលុកមកបវរងៀន និងជារេូរបចាាំវៅមហាវិទា

ខ្ដលវយើ ងទទួលពី រេូចាស់ ៗ និងមិតភ

ត ក
័ ខ្ិត ខ្មរ ល័យសិលបៈនាដស្នស្កសតខ្ថមវទៀតផង។

មួយច្ាំនន
ួ ខ្ដលសថិតវៅភាេខាងតបូងថនស្ន វរកាយពី បានសិកាវរៀនសូរត វភលង

ធារណៈរដឌសងគមនិយមវវៀតណាមសពវ ថថង ៃម ច្វរមៀងកាច្់ េួនបាស្នក់ និងរវបៀបសខ្មតង

វោយឯកស្នរសរវសរបនតិច្បនតួច្ ខ្ដលវសស បានរតឹមរតូវវេើ យ រកុមនិសសិតខ្ផនកវលាខនបា

សល់ ពីមុនមក។ វយើ ងវជឿជាក់ របវតិវត នោះរបា ស្នក់ កុង

ន ស្នមរតីរកាទរមងៀ មិនឲ្យ ន យរបាស

កដជាមិនោន់ បានសុរកិតយ និងលមអិតវៅវែើយ ចាកតាមភាពវដើម និងវោយមានជើនយ

ួ ពី រេូ

វទ ប៉ាុខ្នតវោោះជាោ៉ាងណាក៏វាអាច្ជាមូលោឌន ចាស់ ៗ ក៏ស្នកលបងដើវែើងវរឿងមួយច្ាំនន

ួ

សរមាប់ ពិចារណាខ្លោះៗរបស់ ៃនករស្នវរជាវ ៃនក វោយវរឿងខ្ដលរតូវសខ្មតង រតូវសរវសរជា

សិកាវលាខន ៃនករសឡាញ់ៃកសរសិលប៍ វេើ យ វរឿងវលាខនខ្ដលមាន កយសមតីរតឹមរតូវ វេើ យ

និង របជាជនខ្ដលរសឡាញ់សិលបៈវបបធម៌ ខ្ដលរតូវឲ្យសិលបករៃនកសខ្មតងទវនទញចាាំោ៉ាង

របស់ ខ្ខ្មរវយើ ង វដើមបីទក

ុ ជាទុនមូលោឌន កនុងការ ស្នទត់ ជាមុន រពមវោយមានការដឹកនាាំវរឿងរតឹម

ខ្សវងយល់ តថមលពិត រ ូបពិ ត ខ្លឹមស្នរពិ ត ទរមងៀ រតូវផង វ លេឺវធវើឲ្យមានលកខណៈវរៀបរយ

ពិ ត និងលកខណៈខ្បបពិ តោាំងឡាយ ថនទរមងៀ វៅកនុងការសខ្មតង វោយរកាបរិោកាស

វលាខនខ្ខ្មរ។ សបាយរីករាយ ឬកមសត់ រ ត់ របាស ឬក៏កប

ាំ លុក

មា៉ាងវទៀត ខ្ញាំបា
ុ ទក៏សុាំជរមាបផងខ្ដរ កាំខ្បលងវៅតាមដើវណើ រ ថនស្នច្់ វរឿងមិនឲ្យរាំខាន

វរកាយពី វពល ខ្ដលសកលវិទាល័យភូមិនទ គានវែើយ។

វិច្រិ តសិលបៈរតូវបានបវងាត
ើ វែើងឆ្នាំ ១៩៦៥ កនុងការស្នកលបង វធវឲ្
ើ យមានលកខណៈ

រកុមវលាខនបាស្នក់ ក៏ដច្
ូ ជាទរមងៀសិលបៈឯ វរៀបរយសរមាប់ រកុមវលាខនបាស្នក់ វនោះវរកាយ

វទៀតជាវរច្ើនខ្ដរ រតូវបានសកលវិទាល័ចាត់ ពី បានសខ្មតង វៅទូោាំងរបវទសជាញឹកញាប់

ឲ្យមានរកុមច្ុោះវធវកា
ើ រសិការស្នវរជាវវរៀសូរត វ ើញ បានលទធផលេួរជាទីវពញច្ិតត ដបិត

ពី វលាករេូ ៃនករេូសិលបករៃនកជើនាញធាំៗ ដូច្ វយើ ងអាច្ោក់ ោញបាន ឬតរមូវបាននូវទឹក

ជាវលាកតា ស្នាំង ស្នរ ុន ៃនករសី វច្ច្ មា៉ាច្

វលាករេូ វៅ វលាករេូ ណន វលាករេូ ស្នមិត សាសនារលត់ ជាតិរោយ

ជាវដើម ។ល។ មិនខ្តប៉ាុវណា

ណ ោះ សកលវិទាល័យ
សាសនាពណ្ណរាយ ជាតិរថ្ាើងថាាន

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣៤ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

ច្ិតរត បស់ ទសសនិកជនរេប់ មជឈោឌន េឺៃនកខ្រស សុទខ្ធ តមានវឈាមោះខ្ខ្មរវរកាមៃនកវៅ

ច្ាំការ ៃនកទីរកុង សិសស និសសិត បញ្ដ វនតជាវរច្ើន កត់ រតាោក់ វឈាមោះមានន័យរជាលវរៅ ោស់

ដល់ ញាតិវៅសិកាវរៀនសូរត។
ផង។
៧­ យល់ ដង
ឹ ជាក់ ច្ាស់ ៃាំពីជាតិវយើ ង
ច្ាំខ្ណកឯរកុមសិលបៈវលាខនបាស្នក់ វៅតាម
បានកវកើតវែើងពី វដើមរេូ ត
វរាងនានាកនុងទូោាំងរបវទស េឺវៅរកាវបៀប
មកដល់ សតវតសរ៍ថមភមយ
ួ វទៀតវស្នត
សខ្មតងខ្បបបុរាណ ដូច្មុនវ ល េឺរវបៀប
ខ្ខ្មរវរកាមវរៀនសូរតតាមវតតច្មបង។
សខ្មតងវោយឥតរ ងទុកដខ្ដល៕
៨­ វរ ោះៃីសពវ ថថងវនោះៃកសរស្នស្កសត
ខ្មែររប្កាមប្តូវខ្តនា ាំោនរប្កាករឡើង ឥតបានវធវមា
ើ ច ស់ វរ ោះជាប់ របង
១­ វយើ ងវកើតជាខ្ខ្មរកមពជា
ុ វរកាម
វោយស្នរពួ កយួ នវាបាំរ ុងប៉ាង
កុេ
ាំ ត
ិ វៅវរកាមវចារយួ នវធវៃ
ើ វី កាត់ផ្តតច្់ច្ណ
ាំ ងខ្ខ្មរកមពជា
ុ វរកាម។
រតូវវច្ោះវរកាកវែើងបវញ្ច ញស្ននថដ ៩­ កុឲ្
ាំ យមានការសិកាវរៀនសូរត
កាំចាត់កចា
ាំ យអាវចារបលន់ដ។
ី វដើមបីង្ហយវោតជាន់ កប់ វៅវរកាម
២­ វរ ោះវយើ ងមានជាតិស្នសន៍ដច្
ូ វេខ្ដរ ពួ កវាបាំបាត់ វេើ យយកការវលាម
មានវឈាមោះជាខ្ខ្មរវពញៃតថន័យ រឹតតបិតវោយវរស្នមយួ នកុមុយ
ម នីសត។
មានសពវ មានរេប់ របស់ ៃៗ
វី ១០­ វោោះបីពួកយួ នខ្ាំរបឹងបាំបាត់
វៅវលើខ្ដនដី អាកាសសមុរទ។ វដើមបីកចា
ាំ ត់ខ្ខ្មរវរកាមខ្បបវនោះ
៣­ េឺវយើ ងមានតាាំងពី ៃកសរស្នស្កសត
ក៏មន
ិ អាច្ណាខ្របរបួលនិងវេោះ
ចារទុកោ៉ាងច្ាស់ របាប់ ញាតិនិងមិរត កាលយវៅជាវផោះតាមច្ិតយ
ត ួ នវែើយ។
ៃកសរស្នស្កសតខ្ខ្មរវយើ ងមានពិ ត
១១­ វរ ោះៃីខ្ខ្មរវរកាមវៅមានជីវត
ិ
មិនខ្មនរបតិដដ
ឌ ច្
ូ វរឿងឌិតវទ។ វោោះវៅឆ្ងយជិតក៏មន
ិ កវនតើយ
៤­ វេើ យមានោាំងវបបធម៌របថពណី ទុកឲ្យវចារយួ នវធវតា
ើ មច្ិតវត ែើយ
ដ៏លអរបថពមិនចាញ់ជាតិវេ តសូដល់ វរតើយសវរមច្វាសនា។
វនោះេឺជាស្ននថដរបស់ ខ្ខ្មរ
១២­ ខ្លួនវោយខ្លួនឯងវទើបខ្ខ្មរវរកាមសុខ្
វោយការស្នមេគវី ទើបជាតិលាញលបី។ រ ួច្ផុតពី ទក
ុ ព
ខ ួ កឥតស្នសនា
៥­ ផសពវ ផាយទូវៅវពញសកលវលាក ខ្ដលវាបាំផច្
លិ ច្បាំផ្តលញវតតវាឿ
ខ្ខ្មរកមពជា
ុ វរកាមមានទឹកដី ោាំងដូនោាំងតារេូ តកូនវៅ។
វបបធម៌ៃកសរស្នស្កសតរបថពណី ១៣­ សុទស
ធ ឹងជាវចារបលន់ទឹកបលន់ដី
រេប់ កាលសម័យតកូនដល់ វៅ។ ខ្ខ្មរវរកាមដល់ ថមភមយ
ួ វខ្តតរកុង
៦­ ៃវីវៅកមពុជាវរកាមោាំងៃស់ វនាោះ យកមកវធវជា
ើ កមមសិទិរធ បវៅ

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣៥ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ

 ោ៉ាងកាច្ស្នហាវវលើជនជាតិវដើម។ ោាំងកាយ វាចា ច្ិតហា
ត នរបឈម

១៤­ ចាក់កាប់ សមាលប់ ឥតរតារបណី វទើបសាំវរច្រពមខ្ខ្មរវរកាមបានសុខ្។

ោាំងចាស់ វកមងខ្ចីឲ្យខ្តមានដវងាម
ើ ១៦­ វយើ ងនឹងបានជួបជុរើ កុមរេួស្នរ

វានឹងបងាវរគាោះ ន ក់ ោ៉ាងសវមបើម ខ្ដលឃាលតកាោរត់ វចាលភូមរិ សុក

ដល់ ជនជាតិវដើមខ្ខ្មរកមពជា
ុ វរកាម។ វដើមបីខ្សវងរកផលវូ មកវោោះកតទ
ី ក
ុ ខ

១៥­ វយើ ងរតូវរពួតថដវៅជាកមាលាំង វទើបជាតិបានសុខ្តវរៀងវៅវៃើយ៕

ធលុងមួយរបឆ្ាំងឲ្យបានដល់ រពម វោយ៖ សមណនិសសិតខ្ខ្មរវរកាម

លេខ៧៩ ខខលេសា ឆ្ន ាំ២០១១ ទាំព័រ៣៦ ព្ពឹត្តិបព្ត្របស់សហព័ន្ខធ ខែរកេពុជាលព្ោេ