c


  

C
ông nghӋ truyӅn thoҥi qua mҥng IP sӁ phát triӇn rҩt nhanh trong vài năm tӟi.
Tuy nhiên, ngưӡi dùng đã quen vӟi chҩt lưӧng tiӃng nói do công nghӋ hiӋn thӡi mang
lҥi. Các nhà sҧn xuҩt đang cӕ gҳng tҥo ra các thiӃt bӏ theo công nghӋ mӟi, thӓa mãn
yêu cҫu cӫa ngưӡi sӱ dөng. Cái chúng ta cҫn là dӏch vө thoҥi vӟi cưӟc phí rҿ hơn, chҩt
lưӧng chҩp nhұn đưӧc và có đӝ tin cұy cao. Đa phҫn các nhà sҧn xuҩt sӁ không mҥo
hiӇm vӅ chҩt lưӧng đӕi vӟi loҥi dӏch vө cơ bҧn và quan trӑng như điӋn thoҥi. Đây đưӧc
xem như mӝt tiêu chí quan trӑng nhҩt đӇ triӇn khai VoIP trong thӵc tӃ.
Công nghӋ truyӅn thoҥi qua mҥng IP phҧi đҧm bҧo nhӳng chӍ tiêu cҫn thiӃt như
giҧm thiӇu các cuӝc gӑi bӏ tӯ chӕi, sӵ trӉ trên mҥng, mҩt gói, và đӭt liên kӃt. Tuy
nhiên, các yӃu tӕ này đa phҫn thuӝc vӅ hҥ tҫng cơ sӣ mҥng. Chӭc năng điӅu khiӇn chҩt
lưӧng dӏch vө cho VoIP hӃt sӭc phӭc tҥp và sӁ đưӧc đӅ cұp ӣ các bài tiӃp theo.
Có rҩt nhiӅu yӃu tӕ ҧnh hưӣng tӟi chҩt lưӧng dӏch vө cho thoҥi trên IP nhưng
các tham sӕ chӫ yӃu là :
1. TrӉ
2. Jitter
3. Mҩt gói tin
Vӟi viӋc sӱ dөng giao thӭc vұn chuyӇn thӡi gian thӵc RTP cho phép ta giám
sát các tham sӕ này tӯ đó đánh giá đưӧc chҩt lưӧng dӏch vө cho thoҥi trên IP.

1. Tr͍ :
Èhi xây dӵng và triӇn khai mӝt ӭng dөng thoҥi trên IP , có rҩt nhiӅu yӃu tӕ làm
ҧnh hưӣng tӟi chҩt lưӧng cuӕi cùng cӫa hӋ thӕng. Đó có thӇ là chҩt lưӧng tiӃng nói
qua các bӝ CODEC, giҧi thông mҥng, các khҧ năng kӃt nӕi mҥng... Mӝt yӃu tӕ quan
trӑng ҧnh hưӣng tӟi chҩt lưӧng dӏch vө là trӉ.
 

TrӉ đưӧc hiӇu là khoҧng thӡi gian tiêu tӕn đӇ ngưӡi nghe nghe đưӧc âm thanh
phát ra tӯ ngưӡi nói trong mӝt cuӝc thoҥi (tӯ miӋng tӟi tai). TrӉ xuҩt hiӋn do rҩt nhiӅu
nguyên nhân tӯ khi truyӅn tin qua mҥng IP cho tӟi lúc phát lҥi tiӃng nói tҥi bên nhұn,
có thӇ do bӝ xӱ lý tín hiӋu sӕ DSP, do thuұt toán nén và giҧi nén, jitter...TrӉ là yӃu tӕ
không thӇ tránh khӓi.
Thông thưӡng, trӉ trong mҥng điӋn thoҥi truyӅn thӕng vào khoҧng 50ó
0 ms.
ĐӇ có đưӧc trӉ trong hӋ thӕng VoIP xҩp xӍ vӟi trӉ trong mҥng chuyӇn mҥch kênh là lý
tưӣng nhưng điӅu đó khó có thӇ thӵc hiӋn đưӧc. Ta chӍ có thӇ xây dӵng hӋ thӕng VoIP
có đӝ trӉ chҩp nhұn đưӧc đӕi vӟi ngưӡi sӱ dөng. Theo khuyӃn nghӏ cӫa ITU thì mӝt hӋ
thӕng VoIP đҧm bҧo chҩt lưӧng dӏch vө tӕt khi đӝ trӉ mӝt chiӅu không đưӧc vưӧt quá
150 ms :


Theo hình trên, đӝ trӉ mӝt chiӅu không đưӧc vưӧt quá 450 ms. Thông thưӡng
trӉ chҩp nhұn đưӧc vào khoҧng 200 ms.
Các yӃu tӕ gây trӉ đưӧc tәng hӧp ӣ hình dưӟi đây:
 

1.1Tr͍ do m̩ng :

«uá trình truyӅn các gói tin qua mҥng IP tӟi đích phҧi qua nhiӅu thiӃt bӏ như
Gateway liên mҥng, bӝ chӑn đưӡng, máy phөc vө ӫy quyӅn«Mӛi quá trình xӱ lý trên
các thiӃt bӏ này đӅu gây ra mӝt lưӧng trӉ đáng kӇ. Đây là lưӧng trӉ cӕ hӳu cӫa mҥng
chuyӇn mҥch gói. Thông thưӡng, trӉ qua mҥng vào khoҧng 50 ms là chҩp nhұn đưӧc.
Ngoài ra nó còn phө thuӝc rҩt nhiӅu vào lưu thông trên mҥng và tӕc đӝ kӃt nӕi cӫa
modem. Tә chӭc IETF khuyӃn nghӏ vӅ giao thӭc giӳ trưӟc tài nguyên Resource
Reservation Protocol (RSVP), cho phép quá trình kӃt nӕi giӳa các thiӃt bӏ Gateway
đưӧc đҧm bҧo vӅ giҧi thông. RSVP cho phép tҥo và quҧn lý các tài nguyên trên các bӝ
chӑn đưӡng và Gateway. Nhӡ vұy, thӡi gian đӇ phân phӕi gói tin giҧm và tăng chҩt
lưӧng truyӅn dӳ liӋu.
1.2Tr͍ do b͡ CODEC :
«uá trình mã hóa và giҧi mã qua các bӝ CODEC cũng gây ra mӝt lưӧng trӉ.
Thông thưӡng, lưӧng trӉ này hoàn toàn xác đӏnh đӕi vӟi tӯng bӝ CODEC :
 


  c c
 !" #

 
    $%

Â
   & '

 

Â

   
 '

()




(+)
Â

 
 !*   $
 



,+-

).
Â

 

 
 
 $
/)
Â


 '
0 



Â


 c0 




ĐӇ đánh giá chҩt lưӧng nén tiӃng nói qua bӝ CODEC, ngưӡi ta đưa vào tham
sӕ MOS (Mean Opinion Score). Giá trӏ MOS nҵm trong khoҧng 1ó5, cho biӃt chҩt
 

lưӧng
tiӃng nói đưӧc nén so vӟi tiӃng nói tӵ nhiên. Bӝ CODEC có giá trӏ MOS càng cao thì
chҩt lưӧng càng tӕt.
1.3Tr͍ do hi͏n tưͫng Jitter :

«uá trình xӱ lý hiӋn tưӧng Jitter bên nhұn cũng gây ra trӉ. Lưӧng trӉ này
thưӡng vào khoҧng 50 ms.
1.4Tr͍ do đóng gói dͷ li͏u :

«uá trình gҳn tiêu đӅ RTP vào mӛi gói tin trưӟc khi truyӅn đi cũng gây ra trӉ.
Thông thưӡng lưӧng trӉ này xҩp xӍ 15 ms.
1.5Tr͍ do s̷p ch͟ :

Tҥi bên gӱi các gói tin đưӧc sҳp xӃp đúng thӭ tӵ trưӟc khi gӱi. Vì mӝt lí do
nào đó, thӭ tӵ này có thӇ bӏ xáo trӝn khi tӟi đích:

Bên nhұn phҧi sҳp xӃp lҥi đúng thӭ tӵ các gói tin trưӟc khi giҧi mã. «uá trình
này cũng gây ra trӉ.

2. Jitter :
Là hiӋn tưӧng sai lӋch thӡi gian, gói tin đӃn đích không đúng thӡi điӇm :

TiӃng nói qua bӝ CODEC đưӧc sӕ hóa và chia thành các gói tin theo mӝt tӕc đӝ
xác đӏnh. ĐӇ khôi phөc lҥi tiӃng nói tҥi phía thu thì tӕc đӝ thu phҧi bҵng vӟi tӕc đӝ
phía phát.
Phía thu phҧi có bӝ đӋm đӫ lӟn đӇ chӭa đưӧc gói tin tӟi muӝn nhҩt rӗi sҳp xӃp
lҥi trưӟc khi khôi phөc tiӃng nói. Toàn bӝ công viӋc xӱ lý này gây ra mӝt trӉ. Thông
thưӡng, lưӧng trӉ này vào khoҧng 50 ms là chҩp nhұn đưӧc.
Đây là tham sӕ riêng biӋt cӫa tiӃng nói. ĐӇ giҧi quyӃt hiӋn tưӧng này, ta phҧi
xác đӏnh kích thưӟc bӝ đӋm hӧp lý, thưӡng qua 2 cách :
á Đo các mӭc gói tin khác nhau cӫa bӝ đӋm trên toàn bӝ thӡi gian và điӅu
chӍnh kích thưӟc bӝ đӋm thích hӧp. Cách này chӍ phù hӧp vӟi loҥi mҥng әn đӏnh như
các mҥng cөc bӝ, mҥng ATM.
á ĐӃm sӕ lưӧng gói tin đӃn muӝn và tính tӹ lӋ cӫa chúng trên tәng sӕ gói tin
nhұn đưӧc trong suӕt tiӃn trình. Tӯ tӹ lӋ này, ta có thӇ sӱa lҥi kích thưӟc bӝ đӋm. Cách
này rҩt thông dөng.

3. M̭t gói tin :

Thӵc ra Internet là mҥng cӫa các mҥng và không có cơ chӃ giám sát đҫy đӫ nào
đҧm bҧo chҩt lưӧng thông tin truyӅn. HiӋn tưӧng mҩt gói tin là kӃt quҧ cӫa rҩt nhiӅu
nguyên nhân :
 «uá tҧi lưӧng ngưӡi truy nhұp cùng lúc mà tài nguyên mҥng còn hҥn chӃ.
 HiӋn tưӧng xung đӝt trên mҥng LAN.
 Lӛi do các thiӃt bӏ vұt lý và các liên kӃt truy nhұp mҥng.
Mһt khác, quá trình truyӅn tiӃng nói phҧi đáp ӭng yêu cҫu thӡi gian thӵc nên
các gói tin tiӃng nói chӍ có ý nghĩa khi thӡi gian tӟi đích cӫa chúng không đưӧc vưӧt
quá thӡi gian trӉ cho phép. Do vұy, khi thӡi gian này vưӧt quá trӉ thì cũng đưӧc hiӇu
như là mҩt gói tin. Tҩt cҧ các điӅu kiӋn có thӇ gây ra hiӋn tưӧng mҩt gói tin và thұm
chí mҩt cuӝc gӑi nӃu như sӕ gói tin bӏ mҩt là quá lӟn.
HiӋn tưӧng mҩt gói tin gây ҧnh hưӣng nghiêm trӑng tӟi chҩt lưӧng cuӝc gӑi,
nhҩt là đӕi vӟi mҥng IP vì các dӏch vө trên đó thưӡng không đưӧc bҧo đҧm. Trong
 

mҥng IP, gói tin thoҥi cũng giӕng như gói tin dӳ liӋu thông thưӡng, nhưng trong
trưӡng hӧp dӳ liӋu thì có cơ chӃ phát lҥi. Đӗng thӡi, do tính đһc thù cӫa tín hiӋu tiӃng
nói liên quan tӟi thӡi gian thӵc nên hiӋn tưӧng mҩt gói tin thoҥi gây ra các sӵ cӕ
nghiêm trӑng trong quá trình khôi phөc tiӃng nói :

Vӟi viӋc sӱ dөng giao thӭc RTP đӇ vұn chuyӇn và giám sát luӗng thông tin thì
hiӋn tưӧng mҩt gói tin đưӧc phát hiӋn kӏp thӡi. Ta có thӇ giám sát sӕ lưӧng gói tin bӏ
mҩt . Tҥi mӛi bên tham gia hӝi thoҥi có thӇ tính tương đӕi chính xác tӹ lӋ gói tin bӏ
mҩt đưӧc gӱi tӯ mӝt nguӗn. Thông thưӡng tӹ lӋ này vào khoҧng 5-10%. Tӹ lӋ này
đưӧc trao đәi qua trưӡng ¥raction lost trong các bҧn tin thӕng kê đưӧc gӱi mӝt cách
đӏnh kǤ. Trên thӵc tӃ, mӛi gói tin tiӃng nói chӍ khoҧng vài chөc byte nên ta vүn có cơ
chӃ bù đӇ khôi phөc tín hiӋu mà không cҫn sӱ dөng cơ chӃ phát lҥi.
Mӝt sӕ cách đӇ giҧi quyӃt vҩn đӅ trên :
á Tӵ đӝng gӱi lҥi gói tin cuӕi cùng khi phát hiӋn có hiӋn tưӧng mҩt gói tin. Đây
là mӝt cách thӭc đơn giҧn, chӍ phù hӧp khi gói tin bӏ mҩt không kӅ nhau và hiӋn tưӧng
mҩt gói tin là không thưӡng xuyên.
 

á Gӱi kèm các thông tin thӯa ӣ gói tin thӭ (n+1) trong n gói tin gӱi. Cách
thӭc này có ưu điӇm là xác đӏnh đưӧc chính xác gói tin nào bӏ mҩt, nhưng lҥi làm giҧm
hiӋu suҩt sӱ dөng đưӡng truyӅn và tăng đӝ trӉ do phҧi xӱ lý các gói tin thӯa.
á Giҧm lưӧng tin thӯa ӣ gói tin thӭ (n+1) đӇ giҧi quyӃt vҩn đӅ giҧi thông nhưng
cách này lҥi gây khó khăn trong vҩn đӅ xӱ lý đӝ trӉ.

Như vұy, ta đã đӅ cұp tӟi mӝt sӕ vҫn đӅ vӅ chҩt lưӧng dӏch vө cho thoҥi trên IP.
Đây là điӅu hӃt sӭc quan trӑng trong quá trình triӇn khai mӝt hӋ thӕng VoIP thӵc
tiӉn.
Trong mӝt vài năm sҳp tӟi, chҩt lưӧng tiӃng nói qua các bӝ CODEC sӁ tiӃp tөc
đưӧc cҧi thiӋn. Cùng vӟi sӵ phát triӇn cӫa các thiӃt bӏ phҫn cӭng và giҧi thông cho
mҥng, chҩt lưӧng dӏch vө cho VoIP sӁ đưӧc nâng cao hơn nӳa.
Vӟi mӝt sӕ thành tӵu đã đҥt đưӧc trong nhӳng năm 90, nhҩt là trong xӱ lý tín
hiӋu sӕ, các bӝ chuyӇn mҥch chҩt lưӧng cao và các giao thӭc cơ sӣ «oS, cho phép
khuyӃn khích công nghӋ truyӅn thoҥi qua mҥng IP.