BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP. HCM

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT
KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ
BOÄ MOÂN ÑIEÄN TÖÛ

LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP

ÑEÀ TAØI:

KHAÛO SAÙT TÍN HIEÄU

ÑIEÀU CHEÁ DUØNG
MATLAB

Giaùo vieân höôùng daãn: NGUYEÃN

THANH HAÛI
Sinh vieân thöïc hieän NGUYEÃN NHÖ
CÖÔØNG
Lôùp : 95 KÑÑ

TP. HOÀ CHÍ MINH 3 - 2000

 CHÖÔNG 1
ÑIEÀU BIEÂN (AM: Amplitude modulation)
I. Phoå cuûa tín hieäu ñieàu bieân:

Ñieàu bieân laø quaù trình laøm cho bieân ñoä taûi tin bieán ñoåi theo tin töùc.

Giaû thieát tin töùc laø tín hieäu aâm taàn coù phaïm vi bieán ñoåi taàn soá töø
minmax, ta coù:

V = V.cost (1.1)

Taûi tin laø dao ñoäng cao taàn:

Vo = V0.cos0t (1.2)

Töø (1-1) vaø (1-2) ta ñöôïc tín hieäu ñieàu bieân coù daïng:

VAM  t    V0  V cos t  cos 0 t

 V 
 V0 1   cos t  cos 0 t
 V0 
 V0 1  m cos t  cos 0 t 1.3
V
Trong ñoù: m  laø heä soá ñieàu cheá hay coøn goïi laø ñoä saâu ñieàu
V0
cheá. Heä soá ñieàu cheá “m” phaûi thoûa maõn ñieàu kieän m  1. Neáu m > 1 thì
maïch coù hieän töôïng ñieàu cheá vaø tín hieäu meùo traàm troïng (hình 1-1).

Trong thöïc teá mmax = 0,7  0,8 ñeå ñaûm baûo thu tín hieäu khoâng bò meùo.
Ta xaùc ñònh “m” trong thöïc teá baèng caùch ño caùc giaù trò V max, Vmin vaø aùp
duïng coâng thöùc:

Vmax  Vmin
V V  Vmin
m  2  max 1.4
V0 Vmax  Vmin Vmax  Vmin
2
 Khi m = 1 ta coù Vmax = 2V0 vaø Vmin = 0.

Bieán ñoåi löôïng giaùc coâng thöùc (1.3) ta coù:

mV0 mV0
VAM  V0 cos 0 t  cos 0    t  cos 0    t 1.5
2 2
V0
V

t t
0 0
VAM
3

1
t
m<1 0

-1

-2

-3
0 5 10 15 20

VAM
4

m=1 1
t
0

-1

-2

-3

-4
0 5 10 15 20

6
VAM
4

2
m>1 t
0

-2

-4

-6
0 5 10 15 20

Hình 1.1 Daïng tín hieäu V, V0 vaø tín hieäu ñieàu bieân VAM
 Nhö vaäy khi ñieàu VAM
V0
cheá ñôn aâm phoå cuûa tín
hieäu ñieàu bieân AM coù
ba thaønh phaàn: Taûi tin mV0
coù taàn soá 0 vaø coù
2
bieân ñoä V0; hai dao 
ñoäng bieân coù taàn soá
0 0 -  0 0 + 
0   vaø coù bieân ñoä
mV0
nhö hình 1-2,a. Khi V
2
V
m=1 thì VAM  0
2

Neáu ta ñieàu cheá 

moät daõi aâm taàn
(minmax) vaøo taûi tin, ta
0 min max
seõ coù phoå cuûa tín hieäu
AM nhö hình 1-2,c.

Ta thaáy ngoaøi taûi

tin 0 coù bieân ñoä V0
coøn coù hai bieân taàn:
bieân taàn treân coù taàn 
0
soá töø (0 - min) ñeán (0 0 0 - max
 + max
+ max) vaø bieân taàn 0 - min 0 + min 0
döôùi coù taàn soá töø (0 - Hình 1-2 Phoå cuûa rín hieäu AM
max) ñeán (0 + min) ñoái
xöùng qua taûi tin.

Thöïc chaát phoå cuûa caùc dao ñoäng hai bieân khoâng ñoàng ñieàu nhau
maø caøng xa 0 thì bieân ñoä caøng giaûm do ñaëc tuyeán loïc cuûa boä coäng
höôûng khoâng phaûi laø hình chöõ nhaät lyù töôûng.

II. Quan heä naêng löôïng trong ñieàu bieân:

Trong tín hieäu ñaõ ñieàu bieân, caùc bieân taàn chöùa tin töùc, coøn taûi tin
khoâng mang tin töùc. Nhö vaäy coâng suaát taûi tin laø coâng suaát tieâu hao voâ
ích, coøn coâng suaát bieân taàn laø coâng suaát höõu ích.

 Coâng suaát taûi tin laø coâng suaát bình quaân trong moät chu kyø taûi tin:

Po = V20 (1.6)

2RL
 Coâng suaát bieân taàn:
2
 mV0  1 m2
Pbt  0     Pbt  0       P0 1.7 
 2  2R L 2
m2
Pbt  Pbt  0     Pbt  0     P0 1.8
2

P0
Khi ñieàu cheá saâu (100%): m = 1 thì Pbt  (1.9)
2

 Töø (1.3) ta coù: VAmmax = V0(1+m)

V02 1  m 
2
 P0 1  m 
2
Do ñoù: PAM max  (1.10)
2R L

Khi m = 1 thì PAMmax = 4Po (1.11)

Vaäy coâng suaát trung bình trong moät chu kyø ñieàu cheá:

m  m2 
PAM  P0  Pbt  P0  P0  P0 1   1.12
2  2 

Neáu m = 1 thì PAM = 3/2 Po (1.13)

 Pbt = 1/3 PAM (1.14)

Heä soá lôïi duïng coâng suaát:

P0 m 2
Pbt 1
k  2 
2
1.15
PAM  m 2

P0 1  
 2  m 1
2

1
Khi ñieàu cheá saâu nhaát m = 1 thì k  coù nghóa laø coâng suaát höõu
3
ích chæ baèng moät phaàn ba toång coâng suaát phaùt ñi.
 1
Trong thöïc teá ñeå tín hieäu khoâng meùo m = 0,7  0,8 thì k  . Ñaây
3
chính laø nhöôïc ñieåm cuûa tín hieäu AM so vôùi tín hieäu ñieàu bieân (SSB).

III. Caùc chæ tieâu cô baûn cuûa dao ñoäng ñaõ ñieàu bieân:

1. Heä soá meùo phi tuyeán:

I 20  2    I20  3   ....

Trong ñoù: k 
I 0   

I(t  ns) (n  2) laø bieân ñoä caùc thaønh phaàn doøng ñieän öùng vôùi haøi
baäc cao cuûa tín hieäu ñieàu cheá;

I(t  s) laø bieân ñoä caùc thaønh phaàn bieân taàn.
I0
A
Ñeå ñaëc tröng cho meùo phi
tuyeán trong maïch ñieàu khieån, ngöôøi
ta duøng ñaëc tuyeán ñieàu cheá tónh B
(hình 1.3). Ñaëc tuyeán ñieàu cheá tónh
cho bieát quan heä giöõa bieân ñoä tín U
hieäu ra vaø giaù trò töùc thôøi cuûa tín
C
hieäu ñieàu cheá ôû ñaàu vaøo.

Daïng toång quaùt cuûa ñaëc Hình 1-3: Ñaëc tuyeán ñieàu cheá tónh.
tuyeán ñieàu cheá tónh ñöôïc bieåu dieãn A–Giaù trò cöïc ñaïi; B–Taûi tin chöa ñieàu
treân hình 1-3. cheá

Ñöôøng ñaëc tuyeán ñieàu cheá tónh lyù töôûng laø moät ñöôøng thaúng töø
C ñeán A. Ñaëc tuyeán ñieàu cheá tónh khoâng thaúng seõ laøm cho löôïng bieán
ñoåi cuûa bieân ñoä dao ñoäng cao taàn ñaàu ra so vôùi giaù trò ban ñaàu (ñieåm B)
khoâng tyû leä ñöôøng thaúng vôùi trò töùc thôøi cuûa ñieän aùp ñieàu cheá. Do ñoù
treân ñaàu ra thieát bò ñieàu bieân, ngoaøi caùc thaønh phaàn höõu ích (caùc bieân
taàn), coøn coù caùc thaønh phaàn baäc cao khoâng mong muoán khaùc. Trong ñoù
ñaùng löu yù nhaát laø thaønh phaàn cuûa taàn soá t  2s coù theå loït vaøo caùc
bieân taàn maø khoâng theå loïc ñöôïc.

Ñeå giaûm meùo phi tuyeán, caàn haïn cheá phaïm vi laøm vieäc cuûa boä
ñieàu cheá trong ñoaïn ñöôøng thaúng cuûa ñaëc tuyeán ñieàu cheá tónh. Luùc ñoù
buoäc phaûi giaûm ñoä saâu ñieàu cheá.
2. Heä soá meùo taàn soá:

Ñeå ñaùnh giaù ñoä meùo taàn soá, ngöôì ta caên cöù vaøo ñaëc tuyeán bieân
ñoä – taàn soá:

M = f(Fs)Us = const

Heä soá meùo taàn soá ñöôïc xaùc ñònh theo bieåu thöùc:

M= m0 Hoaëc M = 20logM (1.17)

dB
m
Trong ñoù:

m0 – heä soá ñieàu cheá lôùn nhaát;

m – heä soá ñieàu cheá taïi taàn soá ñang xeùt;

Meùo taàn soá xuaát hieän chuû yeáu trong caùc taàng khuyeách ñaïi aâm taàn
(khuyeách ñaïi tín hieäu ñieàu cheá), nhöng cuõng coù theå xuaát hieän trong caùc
taàng ñieàu cheá vaø sau ñieàu cheá, khi maïch loïc ñaàu ra cuûa caùc taàng naøy
khoâng ñaûm baûo baêng thoâng cho phoå cuûa tín hieäu ñaõ ñieàu bieân(2Fmax)

IV. Phöông phaùp tính toaùn maïch ñieàu bieân:

Caùc maïch ñieàu bieân ñöôïc xaây döïng döïa vaøo hai nguyeân taéc sau
ñaây:

- Duøng phaàn töû phi tuyeán : coäng taûi tin vaø tín hieäu ñieàu cheá treân ñaëc
tuyeán cuûa phaàn töû phi tuyeán ñoù.

- Duøng phaàn töû phi tuyeán coù tham soá ñieàu khieån ñöôïc: nhaân taûi tin vaø
phi tín hieäu ñieàu cheá nhôø phaàn töû phi tuyeán ñoù.

1. Ñieàu bieân duøng phaàn töû phi tuyeán:

Caùc phaàn töû phi tuyeán ñöôïc duøng ñeå ñieàu bieân coù theå laø ñeøn
ñieän töû, baùn daãn, caùc ñeøn coù khí, cuoän caûm coù loõi saét hoaëc ñieän trôû
coù trò soá bieán ñoåi theo ñieän aùp ñaët vaøo.
 Tuøy thuoäc vaøo ñieåm laøm vieäc ñöôïc choïn treân ñaëc tuyeán phi tuyeán,
haøm soá ñaëc tröng cho phaàn töû phi tuyeán, coù theå bieåu dieãn gaàn ñuùng theo
chuoãi Taylor khi cheá ñoä laøm vieäc cuûa maïch laø cheá ñoä A( = 1800) hoaëc
phaân tích theo chuoãi Fourier khi maïch laøm vieäc ôû cheá ñoä maø goùc caét  <
1800 (cheá ñoä lôùp AB, B, C). phöông phaùp tính toaùn cho hai tröôøng hôïp ñoù
nhö sau:

a). Tröôøng hôïp 1:  = 1800 .

Giaû thieát maïch ñieàu bieân duøng Diode (hình 1-5). Neáu caùc tín
hieäu vaøo thoûa maõn ñieàu kieän V0 + V < E (2.18)

thì maïch laøm vieäc ôû cheá ñoä A ( = 1800) Haøm soá ñaët tröng cho phaàn
töû phi tuyeán (diode) xung quanh ñieåm laøm vieäc ñöôïc bieåu dieãn theo
chuoãi Taylor:

iD = a1uD + a2uD2 + a3uD3 +… (1.18)

vôùi uD = ED + U0cos0t + Ucost

Thay uD vaøo bieåu thöùc (1.18), nhaän ñöôïc:

ID = a1(E + U0 cos0t + Ucost) + a2(E + U0 cos0t + Ucost)2 + +

a3(E + U0 cos0t + Ucost)3 +… (1.19)

Khai trieån (1.18) vaø boû qua caùc soá haïng baäc cao n  4 seõ coù
keát quaû maø phoå cuûa noù ñöôïc bieåu dieãn treân hình 1.6. Phoå cuûa tín
hieäu ra trong tröôøng hôïp naøy goàm thaønh phaàn phoå mong muoán. Caùc
thaønh phaàn phuï baèng khoâng khí.

A3 = a4 = a5 = … = a2n+1 = 0 (n = 1, 2, 3,…)

Nghóa laø neáu ñöôøng ñaëc tính cuûa phaàn töû phi tuyeán laø moät ñöôøng
cong baäc hai thì tín hieäu ñaõ ñieàu bieân khoâng coù meùo phi tuyeán. Phaàn töû
phi tuyeán coù ñaëc tính gaàn vôùi daïng lyù töôûng (baäc 2) laø FET.

Ñeå thoûa maõn ñieàu kieän (1.18), taûi tin vaø tín hieäu ñieàu cheá
phaûi coù bieân ñoä beù, nghóa laø phaûi haïn cheá coâng suaát ra. Vì lyù do
ñoù, raát ít duøng ñieàu bieân cheá ñoä A.
 iD iD

0 E UD 0 t
0
D
D
0 UD

1k
CB
1uF
0

10V

+
+ E0 -

t
a) 

b
Hình 1.5 Ñieàu bieân ôû cheá ñoä A
a) Maïch ñieän duøng Diode; b) Ñaët tuyeán cuûa Diode
0 - 2
0 - 3

20 + 2
20 + 
20 - 
0 - 

0 + 2
0 + 3

20 - 2
0 + 

20
2


3

Hình 1.6 Phoå cuûa tín hieäu ñieàu bieân khi maïch laøm vieäc ôû cheá
ñoä A
b) Tröôøng hôïp 2:  < 1800

Khi  < 1800, neáu bieân ñoä ñieän aùp ñaët vaøo diode ñuû lôùn thì coù theå
coi ñaëc tuyeán cuûa noù laø moät ñöôøng gaáp khuùc (hình 1-7). Phöông trình bieåu
dieãn ñaët tuyeán cuûa diode trong tröôøng hôïp naøy nhö sau:

khi uD  0
ID = (1.20)
SuD khi uD >0
S: hoã daãn cuûa ñaëc tuyeán diode

Choïn ñieåm laøm vieäc ban ñaàu trong khu taéc cuûa diode (öùng vôùi
cheá ñoä C)

Vì doøng qua diode laø moät daõy xung hình sin (hình 1-7b), neân coù theå
bieåu dieãn iD theo chuoãi Fourier nhö sau:

ID = I0 + i1 + i2 +…+ in +…= Io + I1cos0t + I2cos20t +..+ Incosn0t (1.21)

Trong ñoù:

I0: thaønh phaàn doøng ñieän moät chieàu;

I1: bieân ñoä thaønh phaàn doøng ñieän cô baûn ñoái vôùi taûi tin;

I2, I3,…,In: bieân ñoä thaønh phaàn doøng ñieän baäc cao (haøi baäc cao) ñoái
vôùi taûi tin;

I0, I1, I2,…, In ñöôïc tính toaùn theo caùc bieåu thöùc xaùc ñònh heä soá cuûa
chuoãi Furier:

1 
I0 
  i D dt 
0 
2
 
I1 
 
0
i D c o s 0 td0 t 

 
... .............. ...... ............ 

n
 
I n 
 
0
i D c o s n0 td0 t 



Theo bieåu thöùc (1.20):

iD = SuD = S(E + Ucost + U0cos0t) (1.23)

Khi 0t =  thì ID = 0 (hình 2-6), do ñoù ta coù:

0 = S(E + Ucost + U0cos) (1.24)

Laáy (2-22) tröø (2-23) ta coù :

iD = SU0 (cos0t - cos) (1.25)

Bieåu thöùc (1.25) laø moät daïng khaùc cuûa (1.23), noù bieåu dieãn söï phuï
thuoäc cuûa iD vaøo cheá ñoä coâng taùc (goùc caét ).
 Bieân ñoä thaønh phaàn cô baûn I1 (thaønh phaàn höõu ích):

2
I1   SU t (cos 0 t  cos ) cos 0 td0 t
0
SU t  1 
    sin 2  1  26
  2 
Do ñoù trò töùc thôøi cuûa thaønh phaàn cô baûn:

SU t  1  (1.27)
i1     sin 2  cos t t
  2 

Ôû ñaây  xaùc ñònh ñöôïc töø bieåu höùc (1-24)

E  U  cos  t (1.28)
cos   
U0
 iD iD

UD
0
0

UD DD
0 

U0 1k
CB
1uF
U(t)
10V

+
- E0 +

t
U

a) b)

Hình 1.6: Ñieàu bieân ôû cheá ñoä lôùp C (tín hieäu vaøo lôùn)
Ñaëc tuyeán cuûa Diode, ñoà thò thôøi gian cuûa tín hieäu vaøo vaø tín hieäu ra.
b) Maïch
2. Ñieàu bieân ñieän.
duøng phaàn töû tuyeán tính coù tham soá Thay ñoåi:

Thöïc chaát quaù trình ñieàu bieân naøy laø quaù trình nhaân tín hieäu. Ví duï
veà maïch ñieän loaïi naøy laø ñieàu bieân duøng boä nhaân töông töï (hình 1-7).
Trong maïch ñieän naøy, quan heä giöõa ñieän aùp ra u db vaø ñieän aùp vaøo u0 laø
quan heä tuyeán tính. Tuy nhieân, khi u  bieán thieân thì ñieåm laøm vieäc chuyeån
töø ñaëc tuyeán naøy sang ñaëc tuyeán khaùc laøm cho bieân ñoä tín hieäu ra thay
ñoåi ñeå coù ñieàu bieân.

Caên cöù vaøo tính chaát cuûa maïch nhaân, ta vieát ñöôïc bieåu thöùc
cuûa ñieän aùp ra sau ñaây:

Uñb = (E + Ucost)U0cos0t
U0U U U
Hoaëc u ñb  EU 0 cos  0 t  cos 0    t  0  cos 0    t 1  29
2 2
 Theo (1-28) phoå cuûa tín hieäu ra coù taûi tin vaø hai bieân taàn mong
muoán.

Uñb
E U U 3
Uñb U 2
K
U 1
U0
U0

a)
b)
Hình 1-7: Ñieàu bieân duøng maïch nhaân töông töï
a) Maïch ñieän; b) Ñaëc tuyeán truyeàn ñaït
V. Caùc maïch ñieàu bieân cuï theå:

Ñeå thöïc hieän theo nguyeân taéc thöù nhaát, coù theå duøng moïi
phaàn töû phi tuyeán, nhöng neáu duøng baùn daãn, ñeøn ñieän töû thì ñoàng
thôøi vôùi ñieàu bieân, coøn coù theå khuyeách ñaïi tín hieäu. Veà maïch
ñieän, ngöôøi ta phaân bieät caùc loaïi maïch ñieàu bieân sau: maïch ñieàu ñôn
bieân, maïch ñieàu bieân caân baèng vaø maïch ñieàu bieân voøng.

1. Maïch ñieàu bieân ñôn:

Maïch ñieàu bieân ñôn laø maïch chæ duøng moät phaàn töû tích cöïc
ñeå ñieàu cheá. Caùc maïch ñieän treân hình 1-5 vaø 1-6 laø caùc maïch ñieàu
bieân ñôn duøng diode. Nhö ñaõ xeùt trong hai maïch ñieàu bieân, doøng ñieän
ra taûi ngoaøi caùc thaønh phaàn höõu ích (caùc bieân taàn) coøn coù ñuû moïi
thaønh phaàn khoâng mong muoán khaùc (taûi taàn vaø caùc haøi baäc cao).
Ñoù laø ñaëc ñieåm cô baûn cuûa caùc maïch ñieàu bieân ñôn.

 Ñaët tuyeán Volt-ampe cuûa diode, Transistor hay ñeøn ñieän töû chæ ñöôïc
coi laø gaàn ñuùng laø thaúng khi tín hieäu vaøo ñuû lôùn. Chính vì vaäy
ñoái vôùi maùy phaùt AM quaù trình ñieàu cheá thöôøng ñöôïc tieán haønh
ôû ñaàu cuoái, hay tröôùc cuoái. Neáu chæ duøng Diode ta chæ thöïc hieän
ñöôïc ñieàu bieân. Coøn neáu duøng Transistor, FET hay ñeøn ñieän töû ta
thöïc hieän ñöôïc ñieàu bieân, laïi vöøa khuyeách ñaïi ñöôïc tín hieäu.

 Khi tín hieäu vaøo nhoû, ñaëc tuyeán Volt-ampe cuûa diode, transistor,
ñeøn ñieän töû ñöôïc goïi gaàn ñuùng laø moät ñöôøng cong:
 i = f(V) = a0 + a1V + a2V2 + a3V3 +… (1.30)

Söï bieåu dieãn caøng chính xaùc neáu ta laáy luõy thöøa caøng cao.
Thöïc teá ta chæ xeùt ñaëc tuyeán ñeán baäc 3, vì caùc baäc n > 3 coù bieân
ñoä raát nhoû.

 Goïi V1 = Vo vaø V2 = V, cho chuùng taùc duïng vaøo phaàn töû phi
tuyeán ta coù:

i=f(V1+V2)=a0+a1V1+a1V2+a2V12+
a2V22+2a2V1V2+a3V13+3a3V12V2+3a3V1V22+a3V23+… (1.31)

 Ñeå coù tín hieäu ñieàu bieân ôû ngoõ ra, chuùng ta caàn laáy ra:

a1V1 laø thaønh phaàn taàn soá soùng mang (taûi tin): 0

2a2V1V2 laø thaønh phaàn hai daûi bieân treân (0 + ) vaø bieân döôùi (0 -
)

 Neáu ta duøng maïch

loïc coù taàn soá D
1uH 1k
coäng höôûng: Vo
CH = 0 nhö ôû hình L R
1-9 vaø daûi thoâng
coù beà roäng D = Vo
2, ta seõ loïc ñöôïc
hai thaønh phaàn Hình 1-8 Ñieàu bieân moät veá
treân vaø coù tín
hieäu ñieàu bieân
thoâng thöôøng.

 Nhöng caùc soá haïng 3a 3V1V22 seõ goàm hai thaønh phaàn taàn soá 0 vaø
0  2 vì cos2x = ½(1 + cos2x). Do  <<0 neân caùc thaønh phaàn naøy
cuõng ñi qua maïch coäng höôûng vaø gaây ra söï meùo ñieàu cheá
khoâng tuyeán tính. Coøn caùc thaønh phaàn khaùc khoâng ñi qua ñöôïc
maïch loïc vì , 2 << 0 , coøn 20, 30 >> 0

 Ñeå khöû meùo khoâng tuyeán tính ta coù hai phöông phaùp:

- Ñaëc tuyeán volt-ampe cuûa phaàn töû khoâng tuyeán tính phaûi coù daïng
baäc 2 ñeå khoâng coù caùc soá haïng baäc 3 (hoaëc a 3 raát nhoû). Muoán
vaäy ta phaûi duøng FET.

- Khöû meùo baèng caùch caûi tieán maïch, thöïc hieän ñieàu cheá caân
baèng nhö sau:
Trong hình 1-9a, ñieän aùp ñaët treân D1 vaø D2 laàn löôïc laø:

u1 = Ucost + U0cos0t
(1.32)
u2 = - Ucost + U0cos0t

Doøng ñieän qua caùc diode ñöôïc bieåu dieãn thaønh chuoãi Taylor:

i1 = a0 + a1u1 + a2u12 + a3u13 +…

(1.33)
i2 = a0 + a1u2 + a2u22 + a3u23 +…

Doøng ñieän ra: i = i1-i2 (1.34)

Thay (2-32), (2-33) vaøo (2-34) ta coù:

i = Acost+ Bcos3t+ C[cos(0+)t+ cos(0-)t]+ D[cos(20+)+

cos(20-)t] (1.35)

Trong ñoù:

A = U2a1+3a3U02+½(a3U2)

B = ½(a3U3)
1.36
C =2a2UU0

D=3/2(a3UU0)

Töông töï nhö vaäy cuõng chöùng minh keát quaû ñoù treân maïch
ñieän hình 1-9b, Trong tröôøng hôïp caàn coù taûi tin ôû ñaàu ra, sau khi ñieàu
cheá coù theå ñöa theâm taûi tin vaøo phoå cuûa tín hieäu ra cuûa maïch ñieàu
bieân ñaõ caân baèng ñöôïc bieåu dieãn treân hình 1-9c.
 D1

C i1
- UCC
U U0
U B
Uñb + Uñb
C D2
B i2

20 + 
20 - 
0 + 
0 - 
b)
a) U0

t -3 0 t +3 20

0  3
Hình 1.9: Maïch ñieàu bieân caân baèng.
a) Duøng diode; b) Duøng Transistor; phoå tín hieäu ra;

Moät daïng khaùc cuûa maïch ñieàu cheá caân baèng laø maïch ñieàu
cheá voøng, thöïc chaát ñaây laø hai maïch ñieàu cheá caân baèng coù chung
taûi. Sô ñoà maïch ñieàu bieân bieåu dieãn treân hình 1-10.

Goïi phaàn ñieän ra cuûa maïch ñieàu cheá caân baèng goàm D 1, D2 laø
i1 vaø doøng ñieän ra cuûa maïch ñieàu cheá caân baèng goàm D 3, D4 laø iII .
Theo 1.35:

II= Acost+ Bcos3t+ C[cos(0+)t+ cos(0-)t]+ D[cos(20+)+

cos(20-)t] (1.37a)

III = iD3- iD4 (1.37b)

Trong ñoù:

iD3= a0 +a1u3+a2u32+a3u33+…
1.38
2 3
iD4= a0 +a1u4+a2u4 +a u +… 3 4

Vôùi u3vaø u4 laø ñieän aùp ñaët leân D3vaø D4, ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
 u3=-U0cos0t-Ucost
1.39
u4=-U0cos0t-Ucost
D1

CB D3

0 - 
U Uñb

0 + 
CB D4

D2

U0

0 0
Hình 1.10: Maïch ñieàu bieân voøng.
a) Maïch
Thay (1.38), (1.39) vaøo (1-37b) ñieän; b) Phoå tín hieäu
ta ñöôïc:

iII=- Acost - Bcos3t+ C[cos(0+)t+ cos(0-)t]- D[cos(20+)+ cos(20-

)t] (1.40)

A, B, C, D trong caùc bieåu thöùc (1.37a), (1.40) ñöôïc xaùc ñònh theo
bieåu thöùc (1.36). Töø (2.37a) vaø (1.40) xaùc ñònh ñöôïc doøng ñieän ra:

iñb = iI+iII= 2 C[cos(0+)t+ cos(0-)t] (1.41)

Vaäy duøng maïch ñieàu cheá voøng coøn coù theå khöû ñöôïc caùc haøi baäc
leû cuûa  vaø caùc bieân taàn cuûa 20, do ñoù meùo phi tuyeán raát nhoû. Phoå
tín hieäu ra cuûa maïch ñieàu cheá voøng ñöôïc bieåu dieãn treân hình 1-10b.
 Maïch ñieàu cheá
voøng cuõng coù theå coi t
laø moät maïch nhaân. 0
Nguyeân taéc nhaân ñöôïc
minh hoïa treân hình 1- U0
11. Giaû thieát taûi tin laø
daõy xung hình chöõ
nhaät. Tuøy thuoäc vaøo t
söï thay ñoåi cuûa taûi tin, 0
luùc thì D1, D2 môû , luùc
thì D3 vaø D4 môû, caëp Uñb
diode coøn laïi ngaét laøm
cho tín hieäu vaøo u thay
ñoåi cöïc tính theo nhòp t
U
cuûa u0. Taùc duïng cuûa
0
maïch ñieàu cheá voøng
ñuùng nhö moät maïch
nhaân.
Hình 1-11: Minh hoïa taùc duïng cuûa
maïch ñieàu cheá voøng nhö moät maïch
nhaân
3. Maïch ñieàu cheá baèng Transistor:

Veà nguyeân lyù ñieàu bieân baèng Transistor cuõng goàm caùc loaïi :

Trong tröôøng hôïp Tranzistor löôõng cöïc, FET, ñeøn ñieän töû ñeå
ñieàu bieân, ngöôøi ta phaân bieät caùc loaïi maïch ñieàu bieân sau ñaây: ñieàu
bieân base, ñieàu bieân collector, ñieàu bieân cöûa, ñieàu bieân maùng, ñieàu
bieân anot, ñieàu bieân löôùi,… Caùc loaïi maïch ñieàu bieân coù teân goïi
töông öùng vôùi cöïc maø ñieän aùp ñieàu cheá ñöôïc ñaët vaøo.

Caùc Transistor cuõng hoaït ñoäng ôû cheá ñoä keùm aùp (= 0,85
0,95th) vaø ñöôïc choïn sao cho coù theå duy trì ñoä tuyeán tính cuûa ñaëc
tính ñieàu cheá.

Ngöôøi ta thöôøng söû duïng vieäc taïo thieân aùp hoãn hôïp cho base
ñeå duy trì ñieàu cheá tuyeán tính vaø giöõa goùc caét  = 900. Treân hình 1-13
laø moät maïch ñieàu bieân collector bieán ñoåi theo ñieän aùp aâm taàn:

V*CC =VCC + Vcost (1.42)

VCC: ñieän aùp nguoàn cung caáp trong tröôøng hôïp soùng mang
khoâng ñieàu cheá.

V:Bieân ñoä ñieän aùp aâm taàn töø boä khueách ñaïi coâng suaát aâm
taàn.
 C L
Ra
C1 C2
Lch
Vo C

Tôùi boä KÑCS aâm

VCC taàn
V

Tôùi taàng tröôùc

Hình 1-12: Ñieàu bieân Collector

Ñoái vôùi Transistor, ñieän aùp cuûa Collector khoâng ñöôïc taêng quaù
giaù trò an toaøn cöïc ñaïi duø trong thôøi gian ngaén. Bôûi vaäy caàn phaûi
thoûa maõn ñieàu kieän:

Vo + V < VCemax= BVCEO (1.43)

Trong ñoù :

- Vo: ñieän aùp cao taàn cöïc ñaïi ôû collector khi m=1;

- BVCEO: ñieän aùp ñaùnh thuûng cho pheùp cöïc ñaïi;

Khaùc vôùi ñeøn ñieän töû, ñieàu bieân Collector coù coâng suaát ñaùnh
giaù baèng coâng suaát ñænh:

PTB = Po(1+m)2/CH (1.44)

CH: hieäu suaát cuûa maïch coäng höôûng.

 Trong tröôøng hôïp toång quaùt, ñaët tuyeán ñieàu cheá I C1(VCC) laø phi
tuyeán nhö hình 2-14. Khi ñoù:

 IC1 = IC1max(VCC/VCcmax)1- (1.45)

 : heä soá bieán thieân 0    0,25

Ñaëc tuyeán ñieàu cheá Collector coù theå ñöôïc tuyeán tính hoùa nhôø ñieàu
cheá phuï base.
 Khi ñieän aùp Collector thaáp moái noái Collector ñöôïc phaân cöïc
thuaän bôûi ñieän aùp ñaàu vaøo. Do vaäy dao ñoäng cao taàn tröïc tieáp ñi
qua moái noái Collector phaân cöïc thuaän. Söï thay ñoåi cuûa doøng Collector
trong vuøng 0-a xuaát hieän bôûi ñieàu cheá quaù möùc khi tín hieäu lôùn. Ñeå
traùnh meùo phi tuyeán gaây ra ngöôøi ta aùp duïng ñieàu cheá Collector phuï
ñöôïc thöïc hieän ôû Collector cuûa taàng tröôùc ñoù.
IC1

- VAM+
Vo
VR VAM
V
0
VCC

Hình 1-14:ÑBCB
Hình 1-13: Ñaëc tuyeán
Transistor
ñieàu cheá Collevtor
Ta coù theå thöïc hieän ñieàu cheá caân baèng khoâng coù maïch loïc
ñaàu ra duøng Transistor (hình 1-14). Öu ñieåm cuûa noù laø meùo phi tuyeán
nhoû, bieân ñoä ñieàu bieân ôû ñaàu ra lôùn.

VI. VÍ DUÏ MINH HOÏA:

1. Cho tín hieäu ñieàu bieân vôùi heä soá ñieàu cheá m=2, taàn soá ñieàu cheá
 =10Khz. Tín hieäu taûi tin coù bieân ñoä V0=5mV vaø taàn soá 0=1Mhz

a) Vieát phöông trình tín hieäu ñieàu cheá vaø tín hieäu ñaõ ñieàu cheá.

b) Veõ daïng tín hieäu ñaõ ñieàu cheá.

Giaûi:

a) Ta coù: V0(t) = 0.005 cos (2*106) t

V
Ta laïi coù: m  V = mV0 = 2*0.005 =0.01
V0

 Tín hieäu ñieàu cheá:

V = 0.01 cos (2*104) t

 Tín hieäu ñaõ ñieàu cheá:

VAM (t) = 0.005 [cos (2*106) *t]*[ 1+ 2 cos(2*104) *t].

b) Moâ phoûng daïng tín hieäu ñaõ ñieàu cheá:

fc=10^6;fm=10^4;
T=1/fc;
t=0:T/200:100*T;
VAM(t)=0.005*cos(2*pi*fc*t).*[1+2*cos(2*pi*fm*t)];
plot(t,VAM(t))
Title('DC-AM,m>1')

DC-AM,m>1
0.015

0.01

0.005

-0.005

-0.01

-0.015
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
-4
x 10

2. Cho maïch ñieàu bieân collector nhö hình veõ.

+12v
+V
LF
TF1

TF2 AM
100p

HF 10K T1
2N39C

Coù tín hieäu taûi tin: V0 (t) = 10 cos (2 *106) t

Vaø tín hieäuHình
ñieàu1-15:
cheá:Boä ñieàu
V (t) bieân
=7 cos söû 4duïng
(*10 ) t Transistor
Haõy tìm giaù trò cuûa heä soá ñieàu cheá m vaø bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñaõ
ñieàu cheá.Veõ daïng tín hieäu ñaõ ñieàu cheá.

Giaûi:
V 7
- Heä soá ñieàu cheá m: m=   0.7
V0 10
- Bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñaõ ñieàu cheá:
VAM (t) = 10 cos (2*106) t *[ 1+ 0.7* cos (2*104) t]
- Moâ phoûng daïng tín hieäu ñaõ ñieàu cheá:

fc=10^6;fm=10^4;
T=2/fc;
t=0:T/50:100*T;
VAM(t)=10*cos(pi*fc*t).*[1+.7*cos(2*pi*fm*t)];
plot(t,VAM(t))
title('DC-AM,m<1')

DC-AM,m<1
20

15

10

-5

-10

-15

-20
0 0.5 1 1.5 2
3. Haõy tìm bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu bieân vaø veõ daïng tín hieäu
x 10 ñieàu
-4

6
bieân ñoù vôùi tín hieäu taûi tin: V0 (t) = 5 cos (2*1.7*10 ) t.
Vaø tín hieäu ñieàu cheá: V (t) = 5 cos (2*5*104) t.

Giaûi:

- Bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu cheá:

V 5
Ta coù: m=  1
V0 5
Do ñoù: VAM (t) = 5 cos(2*1.7*106) t*[ 1+ 1cos(2*5*104) t]
- Moâ phoûng daïng tín hieäu ñieàu cheá:

fc=1.7*10^6;fm=5*10^4;
T=1/fc;
t=0:T/200:100*T;
VAM(t)=5*cos(2*pi*fc*t).*[1+1*cos(2*pi*fm*t)];
plot(t,VAM(t))
title('DC-AM,m=1')
DC-AM,m=1
10

-2

-4

-6

-8

-10
0 2 4 6
-5
x 10
 CHÖÔNG 2
ÑIEÀU CHEÁ ÑÔN BIEÂN (SSB: single
sideband)
1. Öu khuyeát ñieåm cuûa ñieàu cheá ñôn bieân:

Ta bieát tin töùc chæ chöùa

trong bieân taàn, neân chæ caàn
truyeàn ñi moät bieân taàn laø ñuû
thoâng tin veà tin töùc. Quaù trình >>
ñieàu cheá nhaèm taïo ra moät daûi 0 f0 f
bieân taàn goïi laø ñieàu cheá ñôn
bieân. Taûi taàn chæ caàn duøng ñeå
taùch soùng do ñoù coù theå neùn
toaøn boä hoaëc moät phaàn taûi tin
tröôùc khi truyeàn ñi.
>>
Moät soá öu ñieåm cuûa ñieàu 0 f
cheá ñôn bieân (SSB) so vôùi ñieàu
bieân Hình 2-1:Phoå cuûa SSB

(1) Ñoä roäng daûi taàn giaûm moät nöõa :

DSSB <1/2DAM

Bôûi vaäy trong cuøng moät

daûi taàn soá thì soá ñaøi coù theå
boá trí taêng gaáp ñoâi.

(2) Hieäu suaát raát cao ñoái vôùi ñieàu cheá AM:

Phöõu ích= Pbt = 1/3PAM khi m=1

Ñoái vôùi ñieàu cheá ñôn bieân Phöõu ích = Pbt = PSSB .

Xeùt heä soá lôïi duïng coâng suaát :

kAM =1/3 vaø kSSB =1 khi m = 1

kAM = 1/9 vaø kSSB =1 klhi m = 0,5

Vaäy khi m caøng nhoû thì maùy phaùt ñôn bieân caøng coù coâng suaát höõu
ích lôùn hôn nhieàu laàn so vôùi Phöõu ích cuûa maùy phaùt ñieàu bieân.

(3) Do DSSB  2DAM neân ñoái vôùi caùc loaïi nhieãu noùi chung (S/N) SSB > (S/N)AM
2  S/ N  AM
vaø rieâng ñoái vôùi nhieãu traéng (nhieãu coù cöôøng ñoä nhö nhau) thì (S/N)SSB
 Nhö vaäy ñeå maùy phaùt AM vaø SSB coù cuøng S/N, ta phaûi taêng P AM
leân hai laàn

(4) Do hieän töôïng pha ñinh trong truyeàn soùng maø taàn soá soùng mang f 0 coù
theå bò suy giaûm. Ñoái vôùi maùy thu AM coù luùc m > 1 seõ gaây meùo do
quaù ñieàu cheá. Neáu pha ñinh raát lôùn laøm maát haún taàn soá soùng mang thì
maùy thu seõ khoâng thu ñöôïc gì. Coøn ñoái vôùi maùy thu SSB pha ñinh laøm
suy giaûm hay trieät tieâu taàn soá soùng mang khoâng gaây aûnh höôûng gì.

(5) Ñoái vôùi tín hieäu AM trong giaûi truyeàn soùng ngaén, do söï phaân taùn cuûa
ñaëc tuyeán pha maø xaåy ra söï chia pha caùc dao ñoäng trong daûi bieân. Ñieàu
ñoù laøm meùo tín hieäu truyeàn vaø laøm giaûm bieân ñoä ñieän aùp ôû ñaàu
vaøo boä taùch soùng cuûa maùy thu AM. Toån hao coâng suaát ôû ñaàu ra, do
ñoù ñöôïc ñaùnh giaù laø 50%. Coøn ñoái vôùi tín hieäu SSB thì moïi tin töùc
ñieàu ñöôïc phaùt trong moät daûi bieân neân khoâng coù hieän töôïng chia pha.

(6) Duøng tín hieäu SSB seõ thöïc hieän ñöôïc söï baûo maät toát, do neáu khoâng
bieát taàn soá soùng mang thì seõ khoâng thu ñöôïc tin töùc. Do vaäy maùy phaùt
vaø maùy thu SSB ñöôïc söû duïng raát nhieàu trong lónh vöïc quaân söï.

Tuy coù nhieàu öu ñieåm nhöng do yeâu caàu kyõ thuaät khaù cao nhö maïch
loïc daûi phaûi raát heïp vaø doác ñöùng; vieäc taïo laïi taàn soá soùng mang f 0 trong
maùy thu phaûi raát chính xaùc môùi khoâng meùo tín hieäu… neân maùy phaùt vaø
maùy thu hieäu SSB caáu taïo phöùc taïp hôn so vôùi maùy phaùt vaø maùy thu AM.
Bôûi vaäy noù chæ ñöôïc duøng trong caùc maùy thu phaùt thoâng tin chuyeân duïng
nhö trong maùy phaùt thoaïi vaø phaùt tín hieäu nhieàu keânh.

Ta coù tín hieäu ñieàu cheá ñôn bieân sau ñaây:

m
uñb(t) = U0 cos (0+) (2-1)
2
Trong ñoù: UΩ
m=
U0
Trong bieåu thöùc (2-1), m khoâng mang yù nghóa veà ñoä saâu ñieàu
cheá nöõa vaø goïi laø heä soá neùn taûi tin.

Ñoà thò vecto cuûa tín hieäu ñôn bieân ñöôïc bieåu dieãn treân hình 2-2. Ta
thaáy, vectô ñaëc tröng cho dao ñoäng ñieàu cheá ñôn bieân thay ñoåi caû veà bieân
ñoä laãn goùc pha, nghóa laø ñieàu cheá ñôn bieân bao giôø cuõng keøm theo ñieàu
cheá pha. Taûi tin bò neùn moät phaàn hoaëc bò neùn hoaøn toaøn, do ñoù vectô taûi
tin U0 coù theå nhoû hôn vectô bieân taàn U. Trong kyõ thuaät truyeàn hình tín hieäu
ñieàu cheá video moät phaàn laø tín hieäu ñieàu bieân (khi fs  0,75MHz), phaàn coøn
laïi (0,75 MHz  fS 5 MHz) laø tín hieäu ñieàu cheá ñôn bieân (hình2-3). Baèng
caùch ñoù giaûm ñöôïc daûi taàn cuûa tín hieäu ñieàu cheá video. Neáu caét boû
hoaøn toaøn moät tín hieäu bieân taàn thì vaán ñeà loïc daûi seõ khoù khaên, hôn
nöõa seõ xuaát hieän sai pha.
 U
5,5 MHz


U0

UÑB fth
fth - 1,75 Fth+5,5 = ftt F(MHz)
0 fth - 0,75 fth+5

Hình 2-2:Ñoà thò vector cuûa dao Hình 2-3: Ñaëc tính bieân ñoä cuûa tín hieäu
ñoäng ñieàu cheá ñôn bieân hình. (fth: taûi taàn tin; ftt: taûi taàn tieáng)
2 . Caùc phöông phaùp ñieàu cheá ñôn bieân:

Phöông phaùp ñaàu tieân ñeå taïo ra tín hieäu ñôn bieân SSB laø töø tín
hieäu ñieàu bieân AM ngöôøi ta duøng boä loïc daûi ñeå taùch moät bieân taàn
caàn thieát cuûa tín hieäu ra. Nhöng do yeâu caàu chaát löôïng cao neân boä
loïc daûi raát phöùc taïp. Bôûi vaäy ngöôøi ta taïo hai phöông phaùp taïo tín
hieäu SSB khaùc nhau: phöông phaùp quay pha vaø phöông phaùp loïc-pha

Nhöng do hai phöông phaùp naøy laïi taïo ra moät soá saûn phaûm khoâng
caàn thieát nhö taàn soá soùng mang f0 , daûi bieân thöù hai..

Maët kaùc hai phöông phaùp naøy khoâng theå taïo ra boä ñieàu cheá
coù chæ tieâu kyõ thuaät cao vaø oån ñònh, bôûi vaäy noù cuõng ít ñöôïc
duøng. Ngaøy nay phöông phaùp taïo tín hieäu SSB ñaõ ñöôïc söû duïng roäng
raõi nhaát laø phöông phaùp toång hôïp: taïo tín hieäu SSB baèng caùc taàn soá
soùng mang khaùc nhau. Ñaëc bieät laø khi boä loïc thaïch anh ra ñôøi thì
phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng raát roäng raõi.
 a) Ñieàu cheá ñôn bieân theo phöông phaùp loïc:

Tín hieäu
ñieàu cheá V vaø
1 3 4
taûi tin Vñöôïc Ñieàu cheá Boä loïc daûi
ñöa vaøo boä ñieàu caân baèng heïp
cheá caân baèng. V VSSB
Sau boä ñieàu cheá
caân baèng ta thu V0 2
V,Vo
ñöôïc hai daûi
bieân (DSB). Sau
ñoù duøng boä loïc 2
daûi ta seõ thu 1
ñuôïc bieân treân f
hoaëc bieân döôùi 0
min max 0
nhö hình 2-4.
Nhöng do  << 0 VDSB
neân 0   raát
gaàn 0, vì vaäy
vieäc loïc raát khoù
3 f
khaên. Ta coù tyû
soá loïc: 0 0 - max 0 0 - max
0 + min 0 + min
Δ Ω min
X= = ( 2 _ 2)
ω0 ω0

0 :taàn soá soùng

mang. 4 f
0 0 - min
: khoaûng caùch 0 - max
giöõa taàn soá caàn
loïc vaø taàn soá Hình 2.4: Sô ñoà khoái vaø phoå tín
cho qua. hieäu cuûa phöông phaùp loïc

Ta thaáy X caøng lôùn, caøng deã loïc coù nghóa laø taàn soá soùng mang f 0
caøng gaàn taàn soá ñieàu cheá  caøng deã loïc. Trong thöïc teá ta choïn taàn soá
trung gian naèm trong khoaûng (100  500MHz) vì ôû daûi taàn soá ñoù ta coù boä
loïc thaïch anh vaø boä loïc cô ñieän toát nhaát. Sau ñoù ñeå chuyeån fTG leân taàn soá
taûi tin f0 ta duøng theâm moät vaøi boä ñieàu cheá caân baèng vaø boä loïc daûi ôû
caùc taàn soá khaùc nhau. Moãi laàn loïc thì tyû soá X lôùn hôn neân deã thöïc hieän
loïc hôn. Phöông phaùp ñoù goïi laø phöông phaùp toång hôïp.
b) Phöông phaùp toång hôïp:

ÑCCB Loïc ÑCCB Loïc ÑCCB Loïc

I 1 II 2 n n
      

f1 f2 fn

Dao ñoäng Dao ñoäng Dao ñoäng

f0 = f1 + f2 +…+ fn
1 2 n

Hình 2-5a: Sô ñoà khoái cuûa phöông phaùp toång

V1 hôïp

f
min max 1
V2
2min
f

1-max 1-min 1+min  +

V3 1 max

f
1+min 1+max
V4
2 = 21 + 2min
f
2-1-max 2-1-min 2 2+1+min 2+1+max
V5

Boä loïc 1 thöôøng laø boä loïc thaïch anh hay boä loïc cô ñieän chaát löôïngf
cao vì  raát nhoû. Taàn soá soùng mang thöù 2 coù f 1>>f0 vaø  = 1 + min khaù
Hình 2.5b:Phoå tín hieäu theo phöông phaùp toång hôïp
lôùn neân deã loïc hôn. Vì vaäy boä loïc 2 thöôøng laø boä loïc L, C ñôn giaûn. Neáu
f2 chöa ôû trong daûi taàn soá laøm vieäc thì ta laïi duøng tôùi taàn soá thöù 2 : duøng
boä ñieàu cheá caân baèng 3. Boä loïc 3 cuõng ñôn giaûn nhö boä loïc 2 vì  lôùn:

 = 1 +2 + min

Cöù theá cho ñeán khi naøo ta ñaït ñöôïc taàn soá laøm vieäc f0. (taàn soá taûi tin)
c) Phöông phaùp quay pha:

Nguyeân taéc taïo tín hieäu ñôn bieân baèng phöông phaùp quay pha
ñöôïc minh hoïa treân ñoà thò vectô hình 2-6

1,2 1  
2

3 
I
I 3

II
II
4 
t = 00
t = 0
4

Hình 2-6: Ñoà thò vector cuûa dao ñoäng ñieàu cheá ñôn bieân theo
phöông phaùp quay pha

Tín hieäu aâm taàn V vaø daûi tin Vo tröôùc khi ñöa vaøo boä ÑCCB II
ñöôïc di pha moät goùc 900. Coøn tín hieäu aâm taàn V vaø taûi tin Vo ñöôïc ñöa
thaúng vaøo boä ÑCCB I. Tín hieäu ôû ñaàu ra cuûa hai boä ÑCCB seõ qua boä toång
(hoaëc hieäu) vaø ôû ñaàu ra cuûa boä toång (hoaëc hieäu) laø tín hieäu ñôn bieân
SSB nhö hình 2-7

VI
ÑCCB I

Dao ñoäng
taûi tin
VSSB
V
Di Pha Maïch
900 toång

Di Pha ÑCCB VII

900 II

Hình 2-7: Sô ñoà khoái maïch ñieàu cheá SSB theo phöông
phaùp quay pha
Phöông phaùp quay pha ñöôïc thöïc hieän ôû ngay daûi taàn soá laøm vieäc.

 ÔÛ ñaàu ra boä ÑCCB I ta nhaän ñöôïc:

 Vω o VΩ
VI = [ cos( ω o + Ω ) t + cos( ω o _ Ω) t ]
2
 ÔÛ ñaàu ra boä ÑCCB II ta nhaän ñöôïc:
Vω o VΩ
VII =
2
{ [ ] [
cos ( ω o + Ω ) t _ 180 0 + cos ( ω o _ Ω ) t + 0 0 ]}
Vω o VΩ
= { _ cos( ω o + Ω ) t + cos( ω o _ Ω )}
2
 ÔÛ ñaàu ra boä toång ta nhaän ñöôïc:

VSSB = VoVcos(0 - )t (2.2)

Ñaây chính laø bieân taàn döôùi cuûa tín hieäu SSB. Neáu ta thay maïch
toång baèng maïch hieäu ta seõ nhaän ñöôïc bieân taàn treân.

Phöông phaùp naøy coù theå môû roäng cho tröôøng hôïp heä thoáng
ñieàu cheá coù soá löôïng boä ñieàu cheá n  3, luùc ñoù seõ coù n maïch quay
pha /n.

Bieåu thöùc 2.2 chæ ñuùng khi hai boä ÑCCB hoaøn toaøn gioáng nhau ñeå
VI, VII coù bieân ñoä nhö nhau vaø hai boä di pha phaûi taïo ra di pha chính xaùc
(ñuùng 900). Neáu khoâng ôû ñaàu ra ta seõ thu ñöôïc caû hai bieân taàn. Ñaây laø
khoù khaên lôùn vì thöïc hieän quay pha chính xaùc ñoái vôùi moät tín hieäu coù daûi
taàn roäng (min + max) khoâng phaûi ñôn giaûn. Vì vaäy phöông phaùp naøy ngaøy
nay ít ñöôïc söû duïng.

c) Phöông phaùp loïc vaø quay pha keát hôïp:

ÑCCB VI Loïc ÑCCB VIII

V'I
I thoâng III
döôùi 1

Dao Dao
ñoäng ñoäng
1 
V 2

Di pha VSSB
Di pha Maïch
900 900 toång

V'II
ÑCCB VII Loïc ÑCCB
II thoâng IV
döôùi 2

Hình 2-8: Sô ñoà khoái maïch ñieàu cheá SSB theo

phöông phaùp loïc vaø quay pha keát hôïp
 Ta choïn taûi tin thöù nhaát coù taàn soá dao ñoäng Ω + Ω max
ω 1 := min ñeå deã
daøng loïc laáy thoâng döôùi 2

 ÔÛ ñaàu ra boä ÑCCB I vaø II ta nhaän ñöôïc:

Vω 1 VΩ
V1 = [ cos( Ω + ω ) t + cos( Ω _ ω ) t ]
1 1
2
Vω1 VΩ
VII =
2
{cos[ ( Ω + ω ) t _ 90 ] + cos[ ( Ω _ ω ) t + 90 ]}
1
0
1
0

 Qua boä loïc thoâng döôùi 1, 2 ta nhaän ñöôïc:

Vω 1 VΩ
V'1 = cos( Ω _ ω 1 ) t
2
Vω VΩ
V'II = 1 cos ( Ω _ ω 1 ) t + 90 0
2
[ ]
 ÔÛ ñaàu ra boä ÑCCB III vaø IV ta nhaän ñöôïc:

Vω1 Vω 2 VΩ
VIII   cos ω2  Ω  ω1  t  cos ω2  Ω  ω1  t 
4

VIV 
Vω1 Vω 2 VΩ
4
cos ω 2   
 Ω  ω1  t  900  900  cos  ω2  Ω  ω1  t  900  900 

Vω1 Vω 2 VΩ
  cos ω2  Ω  ω1  t  cos ω2  Ω  ω1  t
4
 S(f)
a)
f
fSmin fSmax
S(f)
b)
f
ft1
S(f)
c)
f

S(f) ft1 fSmin

d)
f
ft2 ft1 + ft2

Hình 2-9: Phoå vaø ñoà thò vectô cuûa dao ñoäng ñieàu
cheá ñôn bieân theo phöông phaùp loïc – quay pha keát
hôïp.
Phoå cuûa tín hieäu ñieàu cheá;
Phoå tín hieäu ra treân boä ÑCCB I;
 ÔÛ ñaàu ra boä toång ta nhaän
Phoå tín ñöôïc:
hieäu ra boä loïc;
Phoå tín hieäu ra maïch hieäu
Vω Vω VΩ
VSSB  1 2 cos  2    1  t  2  4
4
Ñaây laø bieân taàn treân cuûa tín hieäu SSB. Neáu ta thay boä toång
baèng boä hieäu ta seõ thu ñöôïc bieân taàn döôùi. Phöông phaùp khoâng caàn
duøng maïch quay pha ñoái vôùi tín hieäu ñieàu cheá neân deã thöïc hieän hôn.

Phoå cuûa tín hieäu ñôn bieân vaø ñoà thò vectô cuûa noù theo phöông phaùp loïc –
quay pha keát hôïp ñöôïc bieåu dieãn treân hình 2-9.

3. Ví duï minh hoïa:

Cho tín hieäu taûi tin: V0(t) = 10 cos (6*106) t

Vaø tín hieäu dieàu cheá: V (t) = 5 cos (3*104) t.

Haõy vieát bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu cheá ñôn bieân ôû ñaàu ra V SSB
trong tröôøng hôïp duøng phöông phaùp quay pha vaø veõ daïng tín hieäu VSSB ñoù.

Giaûi:
- Bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu cheá ñôn bieân:

V0 V
VI   cos(0  ) t  cos(0  )
2

VI 
50
2
   
cos 603 *10 4 t  cos 597  *10 4 t 
V0 V
VII    cos(0  ) t  cos(0  )
2

VII 
50
2
   
 cos 603 * 104 t  cos 597 * 104 t 
VSSB (t) = VI +VII = 50 cos (597*104) t

- Moâ phoûng daïng tín hieäu ñieàu cheá ñôn bieân:

f=597*pi*10^4;
T=1/f;
t=0:T/50:30*T;
V=50*cos(f*t);
plot(t,V)
title('DC-SSB')
DC-SSB
50

40

30

20

10

-10

-20

-30

-40

-50
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6
-6
x 10
 CHÖÔNG 2
ÑIEÀU TAÀN & ÑIEÀU PHA
(FM: Frequency Modulation - PM: Pules
Modulation)
I. Quan heä giöõa ñieàu taàn vaø ñieàu pha:

Vì giöõa taàn soá vaø goùc pha cuûa moät dao ñoäng coù quan heä vôùi
nhau, neân deã daøng chuyeån ñoåi söï bieán thieân taàn soá thaønh bieán
thieân veà pha vaø ngöôïc laïi:
d
= (3.1)
dt

Ñieàu taàn vaø ñieàu pha laø quaù trình ghi tin töùc vaøo taûi tin, laøm
cho taàn soá hoaëc pha töùc thôøi cuûa taûi tin bieán thieân theo daïng tín hieäu
ñieàu cheá (tín hieäu aâm taàn).

Taûi tin laø dao ñoäng ñieàu hoøa:

V0(t) = V0cos(0t +0) = V0cos(t) (3.2)

Töø 3.1 ta coù :

t
 t     t  dt   t   3.3
0

Thay (3.3) vaøo (3.2) ta nhaän ñöôïc bieåu thöùc:

V0 ( t )  V0 cos ( t )dt  ( t ) (3.4)

Giaû thieát tín hieäu ñieàu cheá laø tín hieäu ñôn aâm :

V(t)= Vcost (3.5)

Khi ñieàu cheá taàn soá hoaëc ñieàu cheá pha thì taàn soá hoaëc goùc
pha cuûa taûi tin bieán thieân tyû leä vôùi tín hieäu ñieàu cheá vaø chuùng
ñöôïc xaùc ñònh theo caùc bieåu thöùc sau:

(t) = 0 + cost (3.6)

: löôïng di taàn cöïc ñaïi.

Khi ñoù ta coù chæ soá ñieàu taàn:

mf = k V =  (3.7)
 
 k: heä soá tyû leä

(t) = 0 +  cost (3.8)

: löôïng di pha cöïc ñaïi. Khi ñoù ta coù chæ soá ñieàu pha:

mp= kV =  (3.9)

Töø (3.6) ta coù:

 = kV (3.10)

Neân khi V = const thì = const nhöng khi  thay ñoåi thì mf cuõng thay
ñoåi.

Töø (3-8) ta nhaän thaáy khi V  = const thì mp = const, nhöng ñoä di taàn khi
ñieàu pha thì taêng tyû leä vôùi taàn soá ñieàu cheá theo bieåu thöùc:

d  
   . sin t  3.11
dt

Nhö vaäy ñieàu khaùc nhau cô baûn giöõa ñieàu taàn vaø ñieàu pha laø
löôïng di taàn khi ñieàu pha tyû leä vôùi bieân ñoä ñieän aùp ñieàu cheá vaø
taàn soá ñieàu cheá, coøn löôïng di taàn khi ñieàu cheá taàn soá chæ tyû leä
vôùi bieân ñoä ñieän aùp ñieàu cheá maø thoâi.

Thay (3.6) vaø (3.8) vaøo (3.3) ta nhaän ñöôïc tín hieäu ñaõ ñieàu taàn vaø
ñieàu pha nhö sau:
Δω
VFM(t) = V0cos(0t + Ω
sint + 0) (3.12)
VPM(t) = V0cos(0t + cost + 0) (3.13)

Ta nhaän thaáy neáu ta ñöa tín hieäu ñieàu cheá qua moät maïch tích
phaân, roài vaøo maïch ñieàu cheá pha thì ôû ñaàu ra ta seõ nhaän ñöôïc tín
hieäu ñieàu cheá taàn soá. Ngöôïc laïi, neáu ta ñöa tín hieäu ñieàu cheá qua
moät maïch vi phaân, roài vaøo maïch ñieàu cheá taàn soá thì ôû ñaàu ra ta
nhaän ñöôïc tín hieäu ñieàu cheá pha (hình 3-1)
 fra
Boä dao Khuyeác
V ñoäng f0 h ñaïi

Chia
n:1
Loïc
thoâng
thaáp

fTA
Taùch Dao ñoäng
Chia n2
soùng pha thaïch anh

Hình 3-1: Ñieàu taàn duøng heä thoáng AFC-P

II. Phoå cuûa dao ñoäng ñieàu taàn vaø ñieàu pha:

Coâng thöùc (3.12) vaø (3.13) coù theå vieát laïi nhö sau vôùi 0 = 0:

VFM(t) = V0cos(0t + mfsint) (3.14)

VPM(t) = V0cos(0t + mpsint) (3.15)

Khi ñieàu cheá ñôn aâm, phoå cuûa tín hieäu ñieàu taàn vaø ñieàu pha chæ
chöùa thaønh phaàn 0 vaø nhieàu thaønh phaàn taàn soá bieân (0  n) vôùi n = 1,
2, 3 (ñöôïc cho trong baûng 2-1). Bieân ñoä cuûa caùc thaønh phaàn taàn soá bieân
tyû leä vôùi haøm soá Bessel loaïi 1 baäc n nhö hình (3-2)
 mf J0 Kích thöôùc taàn soá

J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7 J8 J9 J10 J11 J12

0.25 0.98 0.12 0.01

0.5 0.94 0.24 0.03

1.0 0.77 0.44 0.11 0.02

1.5 0.51 0.56 0.23 0.06 0.01

2.0 0.22 0.58 0.35 0.13 0.03 0.01

2.4 0 0.52 0.43 0.20 0.06

3.0 -0.26 0.34 0.49 0.31 0.13 0.04 0.01

4.0 -0.40 -0.07 0.36 0.43 0.28 0.13 0.05 0.02

5.0 -0.18 -0.33 0.05 0.36 0.39 0.26 0.13 0.05 0.02 0.01

5.5 0 -0.34 -0.12 0.26 0.40 0.32 0.19 0.09 0.03 0.01

6.0 0.15 -0.28 -0.24 0.11 0.36 0.36 0.25 0.13 0.06 0.02 0.01

7.0 0.30 0 -0.30 -0.17 0.16 0.35 0.34 0.23 0.13 0.06 0.02 0.01

8.0 0.17 0.23 -0.11 -0.29 -0.10 0.19 0.34 0.32 0.22 0.13 0.06 0.03 0.01

8.65 0 0.27 0.06 -0.24 -0.23 0.03 0.26 0.34 0.28 0.10 0.10 0.05 0.02

Baûng haøm Bessel

1
J0
J1
0,8 J2
0,6
0,4
0,2
mf

Hình 3-2:Giaù trò heä soá Bessel ñoái vôùi J0, J1, J2
phuï thuoäc mf
Töø ñoà thò hình 3.2 ta coù nhaän xeùt:
VFM = V0 J0(m)cos0t + Jn(m) cos(0 + n)t + (-1)n. cos(0 - n)t (3.16)
- Bieân ñoä haøm Bessel thay ñoåi trong khoaûng: (-1)  (+1).

- Coù moät soá mf = 2,4; 5,5; 8,6; 75… coù J0 = 0. Nhö vaäy ta khoâng ñöôïc choïn
mf coù caùc giaù trò naøy vì noù seõ laøm maát thaønh phaàn taûi tin 0.

- Vôùi moät soá m nhaát ñònh thì J1,2 = 0.

- n caøng cao thì Jn caøng giaûm vaø m caøng lôùn thì J n cuõng caøng giaûm. Veà
lyù thueát n = , nhöng thöïc teá ta chæ chuù yù ñeán caùc thaønh phaàn taàn
soá coù Jn(mf) > 0,01J0(mf) .

Phoå cuûa caùc haøm Bessel baäc leû ngöôïc pha nhau, coøn phoå cuûa
caùc haøm bessel baäc chaün cuøng chieàu vôùi nhau:

J(2n + 1)(m) = -J-(2n + 1)(m) (3.17)

J2n(m) = J-2n(m)

 Khi chæ tính ñeán caùc thaønh phaàn coù J n(mf)  0,01 thì beà roäng daûi taàn
cuûa tín hieäu ñieàu taàn chieám laø:

DFM = 2(mf + m f +1)max (3.18)

 Khi mf > 1 ta coù bieåu thöùc gaàn ñuùng

DFM  2mf max = 2 (3.19)

Jn(m)
J0
J3 J2 J1 J2

0
J3
J1
Hình 3-3: Phoå cuûa haøm Bessel
Nhö vaäy ñoä roäng daûi taàn cuûa tín hieäu ñieàu taàn khoâng phuï
thuoäc taàn soá ñieàu cheá . Ñoái vôùi tín hieäu ñieàu pha, ñoä roäng daûi
taàn cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh gaàn ñuùng :

DPM  2mpmax = 2max. (3.20)

Vaäy ñoä roäng daûi taàn cuûa tín hieäu ñieàu pha phuï thuoäc taàn soá ñieàu
cheá .
 Khi mf 1thì chæ coù moät caëp bieân taàn coù bieân ñoä lôùn hôn 5%
bieân ñoä daûi taàn. Do ñoù:

DFM  2max (3.21)

Trong tröôøng hôïp ñoä roäng daûi taàn cuûa tín hieäu ñieàu taàn baèng
ñoä roäng daûi taàn cuûa tín hieäu ñieàu bieân, ta goïi laø ñieàu taàn daûi heïp.
Ngöôïc laïi khi mf,p >1ta goïi laø ñieàu taàn daûi roäng.

- Thoâng thöôøng tín hieäu ñieàu cheá laø tín hieäu baát kyø goàm nhieàu
thaønh phaàn taàn soá. Luùc ñoù tín hieäu ñieàu cheá taàn soá vaø ñieàu
cheá pha coù theå bieåu dieãn toång quaùt theo bieåu thöùc sau:

 m

V FM  V0 cos  0   mi cos  i t   i    3.22
 i 1 

Trong ñoù: i goùc pha ñaàu; vì hieäu pha khaùc nhau cuûa caùc thaønh
phaàn phoå cuûa tín hieäu ñieàu cheá coù tính chaát quyeát ñònh ñoái vôùi
daïng tín hieäu toång quaùt cuûa noù.

Khai trieån (3.22) theo chuoãi Bessel ta coù h ñieàu taàn vôùi taát caû
thaønh phaàn taàn soá toång hôïp:
m
0 + ii (3.23)
i=1

Vôùi i: laø soá nguyeân höõu tyû: -    

Khi taàn soá ñieàu cheá thay ñoåi ( bieán thieân) thì beà roäng phoå
cuûa tín hieäu ñieàu taàn khoâng thay ñoåi nhöng soá vaïch phoå thay ñoåi theo
. Ngöôïc laïi, khi taàn soá ñieàu cheá thay ñoåi thì beà roäng phoå cuûa tín
hieäu ñieàu pha thay ñoåi, nhöng soá vaïch phoå khoâng thay ñoåi.

Hình 3-4 minh hoïa söï khaùc nhau veà beà roäng phoå vaø soá vaïch
phoå cuûa tín hieäu ñieàu taàn vaø ñieàu pha.
 mf = 5

 = 1kHz f
f
 mf = 1 
 = 5kHz
f
 = 5kHz
(a) (b)
 

Hình 3-4: Beà roäng phoå vaø soá vaïch phoå cuûa tín
hieäu ñieàu taàn (a); vaø cuûa tín hieäu ñieàu pha (b)
III. Maïch ñieàu taàn vaø ñieàu pha:

Veà nguyeân taéc coù theå phaân bieät maïch ñieàu taàn giaùn tieáp caø
maïch ñieàu taàn tröïc tieáp, cuõng nhö maïch ñieàu pha giaùn tieáp vaø maïch
ñieàu pha tröïc tieáp. Trong ñoù ñieàu taàn giaùn tieáp laø ñieàu taàn thoâng
qua ñieàu pha (hình 3-1a) vaø ngöôïc laïi ñieàu pha giaùn tieáp laø ñieàu pha
thoâng qua ñieàu taàn (hình 3-1b). Nhö vaäy ta chæ caàn nghieân cöùu caùc
maïch ñieàu taàn tröïc tieáp vaø maïch ñieàu pha tröïc tieáp, roài döïa vaøo sô
ñoà khoái treân hình 3-1 suy ra ñöôïc ñieàu taàn giaùn tieáp vaø ñieàu pha
giaùn tieáp.

0 
min max

Hình 3-5: Phoå cuûa tín hieäu ñieàu cheá aâm taàn
Xeùt (V) R V R
phoå aâm thanh
cuûa ngöôøi, ta V KAT
thaáy thöïc teá ôû C
Ñieàu taàn
taàn soá cao
bieân ñoä aâm bò
C
giaûm nhoû. Do
ñoù ôû taàn soá a) b)
cao ñoä di taàn
nhoû vì  Hình 3-6:Maïch naâng cao taàn(a) ôû maùy
= kV nghóa laø phaùt vaø maïch giaûm taàn cao (b) ôû maùy
tín hieäu ñieàu thu.
taàn bò meùo.
 Ñeå khaéc phuïc ôû phía maùy phaùt tröôùc khi ñöa tín hieäu ñieàu cheá
V vaøo boä ñieàu taàn, ta phaûi ñöa qua boä khueách ñaïi naâng taàn soá cao
(emphasis) ñeå trong daûi taàn soá ñieàu cheá ta coù   const.

Ngöôïc laïi trong maùy thu ôû taàn ñaàu cuûa boä khueách ñaïi aâm taàn
ta phaûi cho tín hieäu ñaõ ñieàu cheá qua boä suy giaûm taàn soá (deemphasis)
ñeå nhaän ñöôïc tín hieäu trung thöïc ôû loa. (hình 3-6)

1. Maïch ñieàu taàn tröïc tieáp:

Khi ñieàu taàn tröïc tieáp, taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa maïch taïo
dao ñoäng ñöôïc ñieàu khieån theo tín hieäu ñieàu cheá.

Maïch ñieàu taàn tröïc tieáp thöôøng ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc maïch
taïo dao ñoäng maø taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa noù ñöôïc ñieàu khieån
bôûi doøng ñieän hoaëc aùp (VCO: Voltage controlled oscillator vaø CCO:
Circuit controlled oscillator) hoaëc bôûi caùc maïch bieán ñoåi ñieän aùp – taàn
soá. Caùc maïch taïo dao ñoäng bieán ñoåi theo ñieän aùp ñaët vaøo coù theå
laø maïch taïo dao ñoäng xung hoaëc caùc maïch taïo dao ñoäng ñieàu hoøa
LC. Caùc maïch taïo dao ñoäng LC cho khaû naêng bieán ñoåi taàn soá khaù
roäng vaø coù taàn soá trung taâm cao. Nguyeân taéc thöïc hieän ñieàu taàn
trong caùc boä taïo dao ñoäng theo ñieän aùp ñaët vaøo. Phöông phaùp phoå
bieán nhaát laø duøng diode bieán dung (varicap) vaø transistor ñieän khaùng.

a) Ñieàu taàn duøng trasistor ñieän khaùng:

Phaàn töû ñieän khaùng: dung tính hoaëc caûm tính coù trò soá bieán
thieân theo ñieän aùp ñieàu cheá ñaët treân noù ñöôïc maéc song song vôùi heä
dao ñoäng cuûa boä taïo dao ñoäng laøm cho taàn soá dao ñoäng thay ñoåi theo
tín hieäu ñieàu cheá. Phaàn töû ñieän khaùng ñöôïc thöïc hieän nhôø moät
maïch di pha maéc trong maïch hoài tieáp cuûa moät transistor. Coù 4 caùch
maéc maïch phaàn töû ñieän khaùng nhö bieåu dieãn trong baûng 3.1

Vôùi maïch phaân aùp RC ta tính ñöôïc:

1
R
U U U j C
Z   
I SU BE 1 1
S
j C j C
SU
1
R
j C

S: hoã daãn

1
Neáu choïn caùc linh kieän sao cho jC  R thì trôû khaùng Z coù theå
xaùc ñònh theo bieåu thöùc:
jCR
Z = jXL = jLtñ (3.24)
S
Trong ñoù: Ltd = SC
S
Caùch Sô ñoà nguyeân lyù Ñoà thò vector Trò soá Tham soá
maéc ñieän töông ñöông
khaùng

Maïch I
phaân R
aùp VR jRC RC
Z L tñ 
RC V S S
V VC
I
C

Maïch I
phaân R I
aùp jR LS
V VL Z C tñ 
RL LS R
V
VR
L

Maïch
phaân I
C j C tñ  RCS
aùp VR Z
I
RC V RCS

R VC V

Maïch I
L
phaân V
aùp j L
VL Z L tñ 
LC V RS RS
VR I
R

Baûng 3-
1
Töông töï nhö vaäy, coù theå chöùng minh cho caùc sô ñoà phaân aùp
coøn laïi trong baûng 3-1. Caùc tham soá töông ñöông cuûa thaønh phaàn ñieän
khaùng ñieàu phuï thuoäc vaøo hoå daãn S.

Roõ raøng, khi ñieän aùp ñieàu cheá ñaët vaøo base cuûa phaàn töû
ñieän khaùng thay ñoåi thì S thay ñoåi vaø do ñoù caùc tham soá L tñ hoaëc Ctñ
thay ñoåi laøm cho taàn soá dao ñoäng thay ñoåi theo V.

Ñieàu taàn duøng phaàn töû ñieän khaùng coù theå ñaït ñöôïc löôïng di
taàn töông ñoái f/ft khoaûng 2%.
 CB1

R4
LC
T1 T2 LK

Us L1 CK
CB3

CB2 CB44

R2 R3
R1 V C C

Hình3-7: Sô ñoà boä taïo dao ñoäng ñieàu taàn baèng phaàn töû ñieän khaùng phaân aùp
RC.
CB1  CB4: Tuï ñieän ngaén maïch cao taàn
Treân hình 3.7 laø sô ñoà boä dao ñoäng gheùp bieán aùp ñöôïc ñieàu
LC: Cuoän chaën cao taàn
taàn baèng phaàn töû ñieän khaùng phaân aùp RC. Trong ñoù T 1 laø transistor
ñieän khaùng, T2 laø transistor taïo dao ñoäng. Transistor ñieän khaùng ñöôïc
maéc moät phaàn (treân L1) vôùi heä dao ñoäng.

Cuõng coù theå maéc hai transistor ñieän khaùng thaønh moät maïch
ñaåy keùo ñeå taêng löôïng di taàn treân hình 3.8.
Treân sô ñoà naøy (hình 3-8), T1 laø phaàn töû ñieän khaùng caûm tính,
CR
vôùi Ltñ = S vaø T2 laø phaàn töû ñieän khaùng dung tính vôùi Ctñ = CRST2.
T1

CB1

R1 C2
CB2 T3
CK
T1 T2 LK

C1 R2 LC
CE
R R4
CB4
UB
CB5
CB3
R3
R4
Vcc
US

Hình 3-8: Sô ñoà taïo dao ñoäng ñieàu taàn baèng maïch ñieän khaùng ñaåy keùo.
CB1 CB4: tuï ñieän ngaén maïch cao taàn:
CB5: tuï ñieän ngaén maïch aâm taàn (u)
 Theo sô ñoà, khi USSB taêng thì ST1 taêng, coøn ST2 giaûm, laøm cho Ltñ vaø Ctñ
ñeàu giaûm, do ñoù taàn soá giaûm nhanh hôn theo ñieän aùp ñieàu cheá vaø löôïng
di taàn taêng leân gaáp ñoâi (neáu T1, T2 coù tham soá gioáng nhau). Maïch coøn coù
öu tieân, taêng ñöôïc ñoä oån ñònh taàn soá trung taâm f t cuûa boä taïo dao ñoäng
(T3). Thaät vaäy, giaû thieát ñieän aùp nguoàn cung caáp taêng thì hoã daãn cuûa caû
T1 vaø T2 ñeàu taêng moät löôïng S. Luùc ñoù Ltñ giaûm, Ctñ taêng. Neáu maïch
ñieän T1, T2 hoaøn toaøn ñoái xöùng thì löôïng taêng cuûa Ctñ seõ buø ñöôïc löôïng
giaûm cuûa Ltñ , do ñoù coù theå coi taàn soá trung taâm khoâng ñoåi.

b) Ñieàu taàn duøng diode Tunel:

Ngöôøi ta coù theå ñöa ñieän aùp ngöôïc vaøo hai ñaàu diode ñeå thay
ñoåi ñieän dung giaùn tieáp cuûa diode theo tín hieäu ñieàu cheá aâm taàn. Khi
ñoù:
k
CÑ  VÑ (3.25)
k = const
VÑ  0,8 VÑ ñaùnh thuûng
 Nhöng do CÑ bieán ñoåi V cc
trong moät phaïm vi raát nhoû
vaø khoâng tuyeán tính, neân noù V
chæ ñöôïc söû duïng trong caùc C1 CK
maïch töï ñoäng ñieàu chænh taàn C1
R2 LK
soá, maø khoâng duøng ñeå taïo
neân tín hieäu ñieàu taàn. Ñeå
taïo tín hieäu FM ta coù theå I
duøng diode tunel nhö hình 3-9 a)

 R1, R2: taïo phaân cöïc cho

diode Tunel naèm ôû ñoaïn
coù ñieän trôû aâm.
VCC V
 C1: cho ñieän aùp aâm taàn ñi
0
qua, ngaên ñieän aùp moät
chieàu. V
R+ V
 C2: ngaén maïch ñieän aùp 0
cao taàn khoâng cho vaøo
nguoàn cung caáp VCC .

b)
Hình 3-9: Ñieàu taàn baèng Diode Tunel.
a) Sô ñoà ñieàu taàn;
b) Ñaëc tuyeán Volt-ampe vaø R
Ñoái vôùi diode Tunel taàn soá dao ñoäng cuûa maïch bieán thieân theo
ñieän aùp phaân cöïc. Töø hình 3-9b ta nhaän thaáy chæ caàn moät söï thay
ñoåi nhoû cuûa ñieän aùp phaân cöïc cuõng gaây neân söï bieán thieân lôùn
cuûa ñieän trôû aâm vaø laøm cho taàn soá dao ñoäng thay ñoåi theo bieåu
thöùc:
f0 = 1 1 - 1 (3.26)
2 LK(CK + C2) C2(CK + C1)R2

 Khi V taêng thì VÑ taêng vaø IÑ giaûm neân R = VÑ/IÑ taêng laøm f0 taêng
leân.

 Khi V giaûm thì VÑ giaûm vaø IÑ taêng neân R = VÑ/IÑ giaûm laøm f0 giaûm
xuoáng.

Maïch ñieàu taàn baèng diode Tunel khaù ñôn giaûn vaø tuyeán tính hôn
duøng diode thöôøng song ñoä di taàn khaù heïp ( nhoû).
 Ta thaáy taïo tín hieäu ñieàu taàn baèng ñeøn ñieän khaùng, baèng diode vaø
diode Tunel coù ñoä di taàn heïp do chuùng khoâng tröïc tieáp taùc ñoäng leân taàn
soá dao ñoäng f0. Töø khi Varicap ra ñôøi ngöôøi ta chuû yeáu söû duïng noù laøm
phaàn töû ñieàu taàn vì ñieän dung cuûa noù thay ñoåi theo ñieän aùp phaân cöïc vaø
tröïc tieáp laøm thay ñoåi taàn soá dao ñoäng. ÔÛ phaïm vi taàn soá cao khi C V thay
ñoåi laøm f0 thay ñoåi raát nhieàu taïo neân ñoä di taàn lôùn vaø ñaëc tuyeán cuûa
Varicap tuyeán tính, tính choáng nhieãu cao, khoâng tieâu thuï naêng löôïng neân noù
duøng ñeå ñieàu taàn raát toát.

c) Ñieàu taàn duøng Varicap:

a) RD

CD

RPC
V
CK
b) LK

VPC

CD CD

c)

0 CD 0 t

V

Hình 3-10: Sô ñoà töông ñöông (a); Sô ñoà maéc maïch cuûa
Varicap
Diode bieán dung (b); vaøcoù
(Varicap) ñaëc tuyeán
ñieän ñieàu
dung cheá
maët CV theo
gheùp bieánVñoåi

(c) theo ñieän
aùp ñaët vaøo. Noù coù sô ñoà töông ñöông ôû hình 3-10a. Trò soá R V vaø CV phuï
thuoäc vaøo ñieän aùp ñaët treân diode. Tröôøng hôïp diode phaân cöïc ngöôïc R V =
 vaø coøn CV ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc:

CV = k (3.27)

(VÑ +T)
Trong ñoù:

 k: Heä soá tyû leä; k = CV0. T; CV0 :CV ban ñaàu khi VÑ= 0.
  : hieäu ñieän theá tieáp xuùc cuûa maët gheùp; vôùi diode Silic T  0,7V.

 : heä soá phuï thuoäc vaät lieäu;  = 1/3 1/2

VÑ = VPC + V (3.28)

 VPC: ñieän aùp cung caáp moät chieàu ñònh ñieåm laøm vieäc ban ñaàu cho
Varicap.

 Ñoái vôùi transistor Silic   ½.

 Neáu R >>1/CV thì ta coù taàn soá dao ñoäng cuûa hình 3-10b gaàn ñuùng nhö
sau: 1 1
  (3.29)
LK(CK + CV)
K
LK CK +
VPC + V +0,7

 Neáu ta choïn CV >> CK ta coù bieåu thöùc gaàn ñuùng:

4 VPC + VΩ + 0,7
 (3.20)
L K .K
Ta thaáy taàn soá tyû leä vôùi ñieän aùp ñieàu cheá V  qua caên baäc 4 neân
V phaûi ñuû lôùn ñeå taàn soá dao ñoäng thay ñoåi theo V.

 Treân hình 3-10b ta thaáy ñieän aùp cao taàn treân L K, CK seõ phaân cöïc thuaän
Varicap taêng leân. Daãn tôùi laøm heä soá phaåm chaát cuûa maïch coäng
höôûng giaûm vaø taïo neân soùng haøi khi Varicap ñöôïc phaân cöïc lieân tieáp
aâm, döông. Ñeå khaéc phuïc hieän töôïng naøy ta coù moät soá bieän phaùp sau:

- Tính toaùn ñeå sao cho diode luoân luoân phaân cöïc ngöôïc khi treân noù coù caû
ñieän aùp cao taàn. Ñieän aùp ñaët treân diode:

VD=V0cos0t + Vcost – VPC (3.21)

VDmax = V0 + V - VPC  0 (3.22)

Nhöng ñieän aùp ngöôïc ñaët leân diode cuõng khoâng ñöôïc vöôït quaù
trò soá cho pheùp, noù ñoàng thôøi thoûa maõn coâng thöùc:

VDmin = - V0 - V - VPC  Vng cho pheùp (3.23)

 Maéc theâm tuï gheùp Cgh noù seõ ngaên khoâng cho ñieän aùp cao taàn xuaát
hieän treân Varicap. Nhöng nhö vaäy khi V thay ñoåi CV thay ñoåi nhöng
C V .Cgh
C seõ thay ñoåi raát ít, neân ñoä di taàn seõ heïp.
C V  Cgh

- Ñeå khaéc phuïc caû hai nhöôïc Rpc

ñieåm treân, ngöôøi ta khoâng maéc Cgh
Cgh , maø maéc hai Varicap ngöôïc V
CK L
nhau nhö hình 3-11. Caùch maéc naøy
goïi laø maéc ñaåy keùo Varicap. Hai Vpc K

Varicap ñöôïc phaân cöïc cuøng moät

luùc. Khi tín hieäu cao taàn aùp vaøo +Vpc
2 varicap gioáng nhau, noù seõ laùi V cc
chuùng ñeán nhöõng giaù trò ñieän
dung cao vaø thaáp luaân phieân
nhau: Do ñoù ñieän dung ñuùng trong VR1
Lch CK L
maïch gaàn nhö khoâng thay ñoåi R
theo ñieän aùp cao taàn, maø chæ K

thay ñoåi ñieän aùp aâm taàn.

V
Hình 3-11: Maéc ñaåy keùo Varicap
Khi ñoù ñeå Varicap phaân cöïc ngöôïc ta chæ caàn thoûa maõn ñeàu kieän:

VDmax = V - Vpc  0 vaø VDmin = - V -Vpc Vng cho pheùp

Nhö vaäy phaïm vi thay ñoåi cuûa ñieän aùp ñieàu cheá V  seõ lôùn hôn, daãn
tôùi phaïm vi bieán ñoåi cuûa CV cuõng lôùn hôn, nghóa laø ñoä di taàn seõ lôùn hôn.
Tuy nhieân maéc 2 Varicap ñaåy keùo seõ laøm giaûm ñieän dung töông ñöông C tñ =
CV/2 (neáu 2 Varicap gioáng nhau). Ñeå buø laïi ngöôøi ta choïn nhöõng Varicap coù
giaù trò baèng 2 laàn Ctoång maø ta mong muoán. (Ví duï CV = 15pF thì ta phaûi choïn
CV1 = CV2 =30pF).

 Vì doøng phaân cöïc Icp =0 neân bieán trôû VR1 vaø R coù theå coù giaù trò raát
lôùn. Tuy nhieân ñeå Varicap ñaùp öùng nhanh vôùi V thì R vaø VR1 khoâng
neân choïn lôùn laém vì haèng soá thôøi gian  = (R + VR1) CV

 Khi ñieàu taàn duøng Varicap caàn chuù yù nhöõng ñaëc ñieåm sau:

- Luoân luoân phaân cöïc ngöôïc cho Varicap ñeå traùnh aûnh höôûng cuûa RV
ñeán phaåm chaát cuûa heä dao ñoäng , nghóa laø ñeán ñoä oån ñònh taàn soá
cuûa maïch.

- Phaûi haïn cheá khu vöïc laøm vieäc trong ñoaïn tuyeán tính cuûa ñaët tuyeán C V
= f(VD) ñeå giaûm meùo phi tuyeán. Löôïng di taàn töông ñoái khi ñieàu taàn
duøng Varicap ñaït khoaûng 1%.
- Duøng Varicap ñeå ñieàu taàn thì kích thöôùc boä ñieàu taàn nhoû vaø coù theå
ñieàu taàn ôû taàn soá sieâu cao, khoaûng vaøi traêm MHz.

Tuy nhieân ñoä taïp taùn cuûa baùn daãn lôùn hôn neân keùm oån ñònh.

Ta coù sô ñoà ñieàu taàn duøng Varicap ñaåy keùo (3-12)

Phaàn
töû dao
ñoäng

C
V cc
R LK
+VCC
VR K C

LchK R2 VFM
C

V
C2

E
C C1
R1 RE
B

Hình 3-12: Ñieàu taàn duøng Varicap ñaåy keùo

- R1, R2, Re taïo thieân aùp töï caáp ñeå luùc ñaàu maïch dao ñoäng ôû cheá ñoä
lôùp A (deã dao ñoäng) sau chuyeån veà dao ñoäng ôû lôùp B,C (ñeå coù hieäu
suaát cao). Ñaây laø maïch ba ñieåm ñieän dung. Trong ñoù L K cuøng Varicap
taïo thaønh maïch coäng höôûng song song, nhöng ôû taàn soá dao ñoäng f 0 thì
 1 
noù phaûi töông ñöông nhö moät ñieän caûm  0 L   . Caùc tuï thoaùt C
 0C V 
  ngaén maïch ñoái vôùi tín hieäu cao taàn. Lch cho tín hieäu aâm taàn ñi qua,
ngaên tín hieäu cao taàn laïi. R vaø VR ñieàu chænh cho ñieåm phaân cöïc ban
ñaàu cuûa Varicap ôû ñieåm giöõa cuûa ñoaïn thaúng ñaëc tuyeán C V = f(VÑ) laø
phi tuyeán neân thöïc chaát tín hieäu FM vaãn bò meùo. Ñeå khaéc phuïc, ñoái
vôùi nhöõng boä ñieàu cheá yeâu caàu ñoä meùo phi tuyeán nhoû ngöôøi ta maéc
boä ñieàu taàn theo sô ñoà ñaåy keùo (hình 3-13)
 C1 L1 L2 C3 L3 Acc
C4 L4 R2 C6
R1
f = f01 – f02
C5 L5
+Vpc2 C2 -VEE
Re1 Ñ o åi
V C’2
-Vpc1 C’5
L’5 t a àn
Re2
C’4 L’4

C’3 R’2
R’1 C’6
L’2 L’3
L’1
Acc
C’1
Sô ñoà hình 3.133-13:
Hình goàmSôhai boä
ñoà ñoåicheá
ñieàu taànñaåy
ñaåykeùo
keùoduøng
laøm vieäc ôûñôn
varicap hai taàn soá
khaùc nhau: f01 vaø f02 vaø ñaàu ra boä ñoåi taàn ta coù taàn soá trung gian: f 0 = f01 –
f02. Ñieän aùp ñieàu cheá aâm taàn V  ñöôïc ñöa ñoàng pha tôùi hai boä ñieàu cheá,
nhöng do Varicap 2 (V2) maéc ngöôïc pha vôùi Varicap 1 (V 1) neân khi f01taêng thì f02
giaûm vaø ngöôïc laïi nhö hình 3-14. Ñoä lôïi cuûa hai boä ñieàu taàn coù theå vieát
nhö sau:
2
f1= f01 a1 V  +a
V +… (3.24)
2
Vpc1 Vpc1
2
f2= f02 b1 - V  +b2
V +… (3.25)
Vpc2 Vpc2

+ a1, a2, b1, soá phuï thuoäc ñoä doác vaø daïng cuûa ñaëc tuyeán ñieàu cheá.

+ Vpc1, Vpc2: ñieän aùp phaân cöïc ngöôïc ñònh ñieåm laøm vieäc ban ñaàu cho
Varicap.

+ V: ñieän aùp ñieàu cheá.

Daáu (-) trong bieåu thöùc bieåu hieän söï maéc ngöôïc pha cuûa Varicap.

Ñeå buø meùo baäc hai ta phaûi thöïc hieän ñieàu kieän:
a2 b
f0  f0 2 (3.26)
Vpc1 Vpc 2
Trong thöïc teá ta thöôøng thieát keá Vpc1 = Vpc2

Khi ñoù (3.26) trôû thaønh: f01. a2 = f02.b2 (3.27)

Neáu ta choïn Varicap tröôùc (bieát tröôùc a 2, b2) thì ta chæ vieäc choïn f01, f02 thoûa
maõn (3.27) ta seõ trieät ñöôïc meùo baäc 2. C V2

 Khi chöa ñieàu cheá, sau boä ñoåi

taàn ta thu ñöôïc: ftg = f01 – f02. ftg + f
= (f01+f1) – (f02+f2). Nghóa laø : f
= f1 - f2 maø f1, f2 laïi ngöôïc C’V2
daáu neân ñoä di taàn chung taêng
leân (f taêng). Nhö vaäy duøng CV20
ñieàu cheá taàn soá ñaåy keùo ngoaøi VPC2
vieäc buø ñöôïc meùo haøi baäc 2, + 0
V
coøn laøm taêng ñoä di taàn. - V 0
VPC1
 Ñeå buø meùo baäc 3 ngöôøi ta duøng C’V1
maïng 4 cöïc hieäu chænh C4, L4, R2, CV10
C5, L5 vaø C’4, L’4, R’2, C’5, L’5.

 Neáu ta choïn f01, f02 cao thì ñoä di

taàn töông ñoái seõ thaáp (f1/f01 vaø
f2/f02) laøm giaûm taát caû caùc CV1
thaønh phaàn haøi. Meùo do haøi
baäc 2 gaây ra ñöôïc buø phaàn nhö
hoaøn toaøn. Hình 3-14: Ñaëc tuyeán CV = f(VD)

 Ñeå taêng ñoä di taàn, taêng ñoä oån ñònh taàn soá vaø giaûm meùo phi tuyeán,
ôû daûi soùng cöïc ngaén ngöôøi ta söû duïng sô ñoà ñieàu taàn ñaåy keùo duøng
Varicap ñaåy keùo nhö hình 3-15.
 +VCC
CCE L8
L1 C4 L6 C6
R2
C1 C2
C5 L7
L4
L5

L2
AFC Ñ o åi
R1 L3 T a àn

L’7
-VPC1
+VCC
C’CE C’5
L’8
C’4
V L’1 L’6
R’2
C’1 C’2 C’6

L’4 L’5

L’2 Tôùi AFC

L’3
R’1
C’3
+V
+ L1, L2, L3, L7, L’1, L’2, L’3,PC2
L’7 laø caùc cuoän chaën cho ñieän aùp ñieàu cheá V 
qua, khoâng cho 3-15:
Hình ñieänSô
aùpñoà
caoñoåi
taàntaàn
Voñaåy
qua. keùo duøng Varicap

+ Zaa’ vaø Zbb’ phaûi töông ñöông vôùi ñieän caûm ñeå taïo thaønh maïch dao ñoäng 3
ñieåm C (Clapp) coù ñoä oån ñònh cao.

+ AFC: heä soá töï ñoäng ñieàu chænh taàn soá.

 Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa sô ñoà hình 3-15 töông töï sô ñoà hình 3-13, chæ
khaùc laø caùc Varicap ñöôïc maéc thaønh töøng caëp ñaåy keùo.

 Sau ñoåi taàn ta thu ñöôïc taàn soá trung gian: 0 = 01 - 02

  = 1 - 2 = 15% 0 vaø meùo phi tuyeán  = 1%.

 Ñeå taàn soá trung gian 0 khaù cao thì 01 vaø 02 phaûi raát cao, do ñoù ta
caàn coù heä thoáng AFC ñeå töï ñoäng ñieàu chænh taàn 01 vaø 02 ñaûm baûo
yeâu caàu veà ñoä oån ñònh ñaõ cho.

2 . Caùc maïch ñieàu pha:

a) Ñieàu cheá pha theo Amstrong:

Dao ñoäng
Tín hieäu taûi tin thaïch anh ÑB
ñöôïc taïo ra töø boä dao
1
ñoäng thaïch anh (ñeå coù
ñoä oån ñònh taàn soá
cao), ñöôïc ñöa tôùi hai
boä ñieàu bieân (ÑB1 vaø
ÑB2) leäch pha nhau 900. V Toång
Coøn tín hieäu ñieàu cheá
aâm taàn V ñöôïc ñöa
ñeán hai maïch ñieàu
bieân ngöôïc pha. Ñieän
aùp ra treân hai boä ñieàu Di pha ÑB
bieân seõ laø: 900 2

VAM1 = V01(1 + mcost) cos0t Hình 3-16: Ñieàu cheá pha theo Amstrong

m
= V01cos0t + 2 01 cos(0t + ) + cos(0t - )t
V (3.28)

VAM2 = V02(1 + mcost) cos0t

= V02cos0t + m
V02 sin(0t + ) + sin(0t - )t (3.29)
2

Ñoà thò vector cuûa VAM vaø VAM2 vaø Vector V = VPM ñöôïc bieåu dieãn
treân hình 3-17
 Töø ñoà thò ta thaáy raèng toång
caùc dao ñoäng ñaõ ñieàu bieân V =
VAM1 + VAM2 laø moät dao ñoäng ñieàu V
VAM2
cheá veà pha vaø bieân ñoä. Ñieàu bieân
ôû ñaây laø ñieàu bieân kyù sinh. Maïch V
V02
coù nhöôïc ñieåm laø ñoä di pha nhoû.
Ñeå haïn cheá möùc ñieàu bieân kyù
sinh, choïn  nhoû. Ñeå coù ñieàu V
mV02
bieân kyù sinh nhoû hôn 1% thì  
0,35. Maëc khaùc sau boä ñieàu pha ta 
coù theå ñaët boä haïn cheá bieân ñoä 
ñeå loaïi boû ñieàu bieân kyù sinh.
0 mV01 V01 VAM1
Do gaây ra ñieàu bieân kyù
sinh vaø ñoä di pha nhoû ( nhoû)
Hình 3-17: Ñoà thò vector cuûa tín
neân phöông phaùp naøy ít ñöôïc söû hieäu ñieàu pha Amstrong
duïng.
b) Maïch ñieàu cheá pha duøng maïch loïc:

Trong hình 3-18 boä ñieàu cheá pha ñöôïc thöïc hieän bôûi 3 maéc loïc
laø ba maïch coäng höôûng dao ñoäng gioáng nhau, ñöôïc ñieàu chænh coäng
höôûng bôûi Varicap.
VCC

Lch
C C C

VPM

R1
C’ C’ C’
R2 V

Hình 3-18: Ñieàu cheá pha duøng maïch loïc

Khi V thay ñoåi, CV thay ñoåi, daãn tôùi taàn soá coäng höôûng f 0 thay
ñoåi neân trôû khaùng töông ñöông cuûa maïch coäng höôûng thay ñoåi theo:
ZK = RK (3.30)
2
1+jQ
0
Trong ñoù: RK = L , Q = 1= ,  = 1
0

Cr Cr r
LCV
 =  - 0 vaø 0 +   20
 Goùc pha cuûa trôû khaùng töông ñöông ñöôïc xaùc ñònh theo bieåu
thöùc:
- 2Q
 = arctg (3.30)
0

Roõ raøng khi V thay ñoåi thì  thay ñoåi, do goùc pha  bieán thieân moät
löôïng töông öùng. Do ZKcuõng bieán thieân theo  neân maïch naøy coù ñieàu
bieân kyù sinh. Neáu choïn caùc maïch coäng höôûng loïc LC hôïp lyù (moãi maéc
loïc di pha 600), coù theå laøm cho ñaët tuyeán  = f(V) tuyeán tính hôn, do ñoù ñaït
ñöôïc löôïng di pha töông ñoái lôùn  =  vaø meùo phi tuyeán nhoû   1%.

Treân hình 3-19. Caùc tuï gheùp C ñeå ngaên ñieän aùp moät chieàu vaø cho
ñieän aùp cao taàn ñi qua; Caùc tuï thoaùt C’ ñeå ngaên ñieän aùp moät chieàu vaø
ñieän aùp cao taàn, chæ cho ñieän aùp aâm taàn V  ñi qua. Do ñoù C’ >> C. Moät
daïng ñieàu cheá pha khaùc:

V1
R2 V1(CV1) V0

V0 C VPM VPM

L1 C

C’ R5 C2
C2 R4
V
V2
Lch V2 R3 R6 L2

+Vpc
V

Hình 3-19: Ñieàu pha baèng maïch di pha hai cöûa

Trong sô ñoà, R1 laøm giaûm bôùt bieân ñoä ña cao taàn V o. R2, R3, R4, R5, R6
ñeå taïo phaân cöïc ngöôïc cho Varicap V1, V2. Ñeå V2 phaân cöïc ngöôïc thì R3 >>
R4. Caùc tuï C ngaên ñieän aùp moät chieàu, cho tín hieäu cao taàn qua. C’ ngaên
ñieän aùp moät chieàu vaø tín hieäu cao taàn, chæ cho tín hieäu aâm taàn qua neân C’
>> C.

Caùc phaàn töû ñieän khaùng taïo thaønh moät maïng 4 cöïc di pha nhö hình
3.19b. Döôùi taùc duïng cuûa ñieän aùp ñieàu cheá V thì CV1 vaø CV2 seõ thay ñoåi.
Maëc duø söï thay ñoåi cuûa ñieän dung laø nhoû nhöng do bieân ñoä cuûa heä soá
truyeàn ñaït thay ñoåi khoâng ñaùng keå neân söï thay ñoåi pha coù theå ñaït tôùi 
7%.

Trong thöïc teá, caùc maïch ñieàu pha thöôøng ñöôïc duøng keát hôïp
vôùi maïch tích phaân ñeå thöïc hieän ñieàu taàn giaùn tieáp. Maïch ñieàu taàn
giaùn tieáp so vôùi maïch ñieàu taàn tröïc tieáp thì löôïng di taàn nhoû hôn vì
 nhoû, nhöng coù ñoä oån ñònh taàn soá trung taâm cao, vì coù theå duøng
 thaïch anh trong taàng dao ñoäng. Ñeå ñoä di taàn lôùn ta phaûi maéc theâm
moät soá taàng Naha nhö hình 3-34.

2. OÅn ñònh taàn soá trung taâm cuûa tín hieäu ñieàu taàn:

f0 f0  f nf0  nf f0  nf nf0  n2f

Dao ñoäng Boä ñieàu Maïch Maïch Maïch Maïch
thaïch anh taàn giaùn nhaân taàn troän taàn nhaân taàn troän
tieáp baäc n baäc n taàn
nf0  n2f

Maïch
nhaân taàn
baäc n-1
Hình 3-20: sô ñoà khoái duøng maïch nhaân taàn ñeå
naâng cao ñoä di taàn
Trong maùy phaùt ñieàu taàn, neáu taàn soá trung taâm khoâng oån ñònh thì
noù tröïc tieáp laøm meùo vaø laøm sai leäch tín hieäu ñieàu cheá vì tín hieäu chöùa
ñöïng trong ñoä di taàn. vì vaäy chuùng ta phaûi ñöa ra caùc bieän phaùp oån ñònh
taàn soá trung taâm f0.

a) Ñieàu taàn tröïc tieáp baèng thaïch anh:

Cho thaïch anh dao ñoäng ôû taàn soá coäng höôûng rieâng q = const. Thay
ñoåi Cp theo ñieän aùp ñieàu cheá V , ta seõ taïo ra ñoä di taàn: V = p - q =
Cp/2Cp.

Thay ñoåi Cp baèng

caùch thay ñoåi ñieän dung
tieáp giaùp cuûa ñeøn ñieän R1k
q
töû, Transistor hoaëc FET;
maéc Varicap hay ñeøn CP 1uF
ñieän khaùng song song vôùi 1uH
Lq
thaïch anh. Nhöng do ñoä di
taàn töông ñoái nhoû
(/0  0,01) neân ñieàu CP
1uF
taàn tröïc tieáp baèng thaïch
anh chæ ñöôïc söû duïng
Hình 3-21: Sô ñoà töông
trong caùc maùy phaùt thoaïi
ñöông cuûa thaïch anh
quoác teá (f  6 KHz).

b) Söû duïng thaïch anh duøng boä taïo dao ñoäng ñeå 0 = const. Sau ñoù duøng
f0 + ftg
boä ñieàu cheá pha ñeå taïo tín
Daohieäu
ñoängñieàu ftaàn.
0
Khi
Ñoåiñoù ta ñaït ñöôïcKhuyeác
ñoä meùo
thaïch
phi tuyeán nhoû (1%), nhöng ñoäanh taànkhaù nhoû. Vì vaäy
di taàn vaãn coøn h ñaïi
phöông
phaùp naøy chæ duøng trong caùc maùy phaùt thoaïi quoác teá coù ñoä di taàn
nhoû (f  6KHz) vaø ñoä meùo phi tuyeán nhoû (  1%)

c) Trong boä ñieàu taàn söû duïng caùc nguoàn cung caáp ñöôïc oån ònh vaø ñöôïc
buø nhieät bôûi caùc ñieän trôû hoaëc caùc linh kieänÑieàu
coù heä s61 nhieät aâm (khi
nhieät ñoä taêng thì C giaûm, R giaûm). Vì khi ñieäntaàn
aùp nguoàn cung caáp thay

V
Hình 3-22: Boä ñieàu taàn coù ftg
 ñoåi, laøm ñieän dung kyù sinh cuûa Transistor thay ñoåi, daãn tôùi laøm taàn soá
coäng höôûng trung taâm thay ñoåi theo. Hoaëc khi ñieän aùp phaân cöïc cho
Varicap thay ñoåi , laøm ñieän dung CV thay ñoåi. Nhöng phöông phaùp naøy chæ
oån ñònh ñöôïc taàn soá trung taâm f0 khi nhieät ñoä thay ñoåi, coøn khi nhieät
ñoä gheùp hay ñieän trôû taûi thay ñoåi thì f0 vaãn thay ñoåi.

d) Haï thaáp taàn

soá trung gian
cuûa boä ñieàu
taàn ñeå naâng
cao ñoä oån
ñònh taàn soá
(hình 3-22). Khi
ñoù ñoä baát oån
ñònh taàn soá
cuûa tín hieäu
 = laø:
seõ 0 + tg. ftg (3.31)
f0

+ f0 , 0 laø taàn soá coäng höôûng rieâng cuûa thaïch anh vaø ñoä baát oån ñònh
cuûa noù (010-6)

+ ftg, tg laø taàn soá coäng höôûng cuûa maïch dao ñoäng LC vaø ñoä baát oån ñònh
cuûa noù. (tg10-3).

 Neáu ta choïn ftg << f0 thì (ftg/f0 ) << 1 neân   0 nghóa laø maïch seõ coù ñoä
oån ñònh taàn soá gaàn baèng ñoä oån ñònh cuûa thaïch anh maø ñoä di taàn vaãn
lôùn.

e) Söû duïng heä thoáng töï ñoäng ñieàu chænh taàn soá (AFG)

Dao ñoäng fra Khueách

V fra
LC f0 ñaïi

VÑC
VTS ftg fTA
Loïc Taùch Ñoåi taàn Dao ñoäng
thoâng soùng taàn thaïch anh
thaáp soá

Ñeå coù ñoä di taànHình

lôùn3-23: ñieàu
ta phaûi taàn boä
duøng coù taïo
AFCdao ñoäng baèng LC. Nhöng
khi ñoù ñoä maát oån ñònh seõ lôùn (LC  10 ). Vì vaäy ta phaûi duøng heä thoáng
-3

AFC ñeå oån ñònh taàn soá trung taâm.

 Boä dao ñoäng thaïch anh taïo ra ftg coù ñoä oån ñònh cao (  10-6)
 Nguyeân lyù hoaït ñoäng:

- Neáu do VCC thay ñoåi hay T0 thay ñoåi laøm cho f0 thay ñoåi daãn tôùi fra thay
ñoåi (fra= f0  fSS). Taàn soá ra fra ñöôïc ñöa vaøo boä ñoåi taàn ñeå so saùnh
vôùi taàn soá chuaån fTA.

- Boä ñoåi taàn duøng ñeå haï thaáp fra ñeå deã taùch soùng.

- ÔÛ ñaàu ra boä ñoåi taàn cuõng coù maïch loïc ñeå chæ giöõ laïi thaønh phaàn
taàn soá trung gian.

ftg = fa - fTA = f0  fSS - fTA.

- Boä taùch soùng ñöôïc ñieàu chænh coäng höôûng taïi:

ftgo = f0 - fTA

Do ñoù:

+ Neáu ftg = ftgo thì VTS = 0, do ñoù VÑC = 0, nghóa laø f0 = const;

+ Neáu ftg = ftgo  fSS thì ôû ñaàu ra boä taùch soùng coù VTS = f(fSS).
VÑC
VTS A
fÑS

fss
B f
0 0 VÑS fcoøn

fñaàu

Hình 3-24:
a) Ñaëc tuyeán taùch soùng VTS = f (fss).
b) Ñaëc tuyeán ñieàu chænh fÑC = f (VÑC);
c) Ñaëc tuyeán taùch soùng sau khi ñieàu chænh

- Maëc khaùc khi ñieän aùp ñieàu cheá V thay ñoåi thì fra cuõng thay ñoåi: fra = f0 
f. Neáu ta thieát keá boä loïc thoâng thaáp sao cho chæ cho qua caùc thaønh
phaàn taàn soá bieán thieân chaäm: f = 0  20 Hz thì VÑC chæ thay ñoåi tyû leä
vôùi taàn soá trung taâm

- VÑC sau boä loïc thoâng thaáp taùc ñoäng Varicap laøm cho f ra thay ñoåi veà
ñuùng taàn soá trung taâm f0 (fra  f0)

Neáu ñem xeáp choàng ñaëc tuyeán (hình 3-24a vaø b) ta thu ñöôïc ñaëc
tuyeán sau ñieàu chænh fcoøn = f(VÑC). Nghóa laø nhôø heä thoáng AFC maø sai soá
ban ñaàu fñaàu giaûm xuoáng coøn fcoøn:
Heä soá ñieàu chænh cuûa AFC:

KAFC = fñaàu / fcoøn = 1+ STS .SÑC (3.32)

STS , SÑC laø ñoä doác cuûa ñaëc tuyeán taùch soùng vaø ñaëc tuyeán ñieàu chænh.

 Ñoä baát oån ñònh cuûa sô ñoà naøy laø:

fcoøn = 1 fñaàu + f +f

fra fra kAFC
TS TA

= f . 1 + fTS. ftg+ fTA

. fTA (3.33)
ñaàu
fra fra fra fra fTA fra

Trong ñoù:

- fTA / fTA: laø ñoä baát oån ñònh taàn soá cuûa thaïch anh thöôøng raát nhoû (
10-6)

- fTS / ftg: laø ñoä baát oån ñònh töông ñoái cuûa boä taùch soùng. Ñeå giaûm nhoû
noù ta caàn phaûi oån ñònh caùc tham soá cuûa boä taùch soùng. Maëc khaùc ta
choïn ftg << fra ñeå tyû soá ftg / fra giaûm.

- fñaàu / fra: ñoä baát oån ñònh töông ñoái ban ñaàu cuûa maùy phaùt. (  10-3)

Nhö vaäy ñeå fcoøn / fra nhoû thì kAFC phaûi raát lôùn. Trong thöïc teá kAFC 
100 vì coøn phuï thuoäc haèng soá thôøi gian cuûa maïch loïc thoâng thaáp.
IV. Ví duï minh hoïa
1. Cho tín hieäu taûi tin coù bieân ñoä 5V, taàn soá 90Mhz vaø moät
tín hieäu ñieàu cheá coù bieân ñoä 5V, taàn soá 15Khz. Heä soá tyû
leä k = 1Khz/V.

(a) Haõy tìm bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu cheá vaø tín hieäu ñaõ ñieàu
cheá

(b) Veõ daïng soùng cuûa tín hieäu ñaõ ñieàu cheá.

Giaûi:
kV
1000 * 5
a) Ta coù: mf =  =  0 .3
15 * 103

- Bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu cheá:

V = 5 cos (2 15*103) t

- Bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu taàn:

 VFM (t) = 5 cos [ (2*90*106 ) t + 0.3 sin (2*15*103) t]

b) Moâ phoûng daïng tín hieäu ñieàu taàn:

fc=90*10^6;fm=15*10^3;
T=1/fc;
t=0:T/20:10*T;
VFM(t)=5*cos(2*pi*fc*t+.3*sin(2*pi*fm*t));
plot(t,VFM(t))
title('DC-FM')
DC-FM
5

-1

-2

-3

-4

-5
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4
-7
x 10

2. Cho tín hieäu taûi tin coù bieân ñoä 5V, taàn soá 25Khz vaø moät
tín hieäu ñieàu cheá coù bieân ñoä 5V, taàn soá 1000Hz. Heä soá tyû
leä k = 2.5Hz/V.

a. Haõy tìm bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu cheá vaø tín hieäu ñaõ ñieàu cheá
(PM)

b. Veõ daïng soùng cuûa tín hieäu ñaõ ñieàu cheá (PM).

Giaûi:

a. Ta coù: mp = k*V = 2.5*5 = 12.5

- Bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñieàu cheá:

V (t) = 5 cos (2*103) t

- Bieåu thöùc cuûa tín hieäu ñaõ ñieàu cheá:

VPM (t) = 5 cos [(2*25*103) t+12.5 cos (2*103) t]

b. Moâ phoûng daïng tín hieäu ñaõ ñieàu cheá (PM):

fc=25*10^3;fm=10^3;
T=1/fc;
t=0:T/20:10*T;
V=5*cos(2*pi*fc*t+12.5*sin(2*pi*fm*t));
plot(t,V)
title('DC-PM')
DC-PM
5

-1

-2

-3

-4

-5
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
-4
x 10
 CHÖÔNG 3
ÑIEÀU CHEÁ KHOÙA DÒCH PHA BIEÂN ÑOÄ
(ASK)
I. Ñieàu cheá khoùa dòch pha bieân ñoä (ask):

Hình 1-1 minh hoïa quaù trình ñieàu cheá bieân ñoä moät soùng mang
vôùi tín hieäu nhò phaân 10101101. Neáu nguoàn soá coù M traïng thaùi hoaëc
möùc, vaø moãi moät möùc ñaïi dieän cho moät chu kì T, thì daïng soùng ñaõ
ñieàu cheá töông öùng vôùi traïng thaùi thöù I laø Si(t) ñoái vôùi dieàu bieân
xung (PAM) hoaëc theo kieåu khoùa dòch pha bieân ñoä (ASK) seõ laø:

1 0 1 1 0

Hình 1-1: Ñieàu cheá soá ASK vôùi tín hieäu nhò phaân 10110
Si(t) = Di(t)Aocosot (1.1)

Di(t) laø möùc thöù I cuûa daïng soùng nhieàu möùc coù ñoä roäng T. Giaû
söû soá möùc giôùi haïn laø 2, nhö laø tín hieäu soá nhò phaân vaø nhö vaäy taàn soá
soùng mang töông quan ñeán ñoä roäng T cuûa daïng soùng vuoâng nhò phaân sau:

g = 2n/T (1.2)

Daãn tôùi maät ñoä phoå coâng suaát (psd) coù bieåu thöùc:

 A 2  sin 2 T (f  f 0 ) sin 2 T (f  f 0 ) 
psd ASK     f  f 0    f  f 0   2  2  1.3
 16   T f  f 0   T f  f 0  

Chuù yù raèng neáu söû duïng moät boä loïc töông öùng, trong ñoù fo =
0, thì noùi chung phoå ra seõ khoâng coù baát kì moät söï suy hao naøo, seõ
laø:

 A 2  sin 2 T(f  f 0 ) 
psd ASK     f  f 0   2
   1 . 4 
16
   T  f  f 0  
 Phoå ñoái vôùi bieåu thöùc 1.3 vaø 1.4 coù hai phaàn. Phaàn thöù nhaát goàm
caùc haøm delta Dirac bao haøm caùc thaønh phaàn phoå giaùn ñoaïn caùch nhau
nhöõng khoaûng taàn soá 1/T. Nhöõng thaønh phaàn taàn soá giaùn ñoaïn naøy bieán
maát neáu nhö chuoãi nhò phaân coù giaù trò trung bình baèng khoâng, hoaëc moät
tín hieäu M möùc khi moãi möùc M haàu nhö baèng nhau. Ñieàu ñoù cho pheùp tín
hieäu phoå cuûa tín hieäu ñieàu cheá soá ñöôïc choïn trong khi thieát keá heä thoáng
baèng caùch choïn thích hôïp chuoãi tín hieäu ñöôïc truyeàn ñi. Phaàn thöù hai laø
phoå lieân tuïc maø daïng cuûa noù chæ phuï thuoäc vaøo ñaëc tính phoå cuûa xung
tín hieäu. Ñoái vôùi tröôøng hôïp ñôn giaûn digit nhò phaân ñöôïc bieåu thò trong
phöông trình 1.3, xung cuûa thaønh phaàn phoå giaùn ñoaïn chæ toàn taïi ôû taàn soá
soùng mang do caùc ñieåm khoâng cuûa phoå caùch nhau nhöõng khoaûng taàn soá
1/T.

P(t)-
A2
16

-2/T -1/T 0 1/T 2/T

f0-2rb f0 – rb rb f0 + r b f0 + 2rb

Hình 1-2: Maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ASK nhò
phaân
Phoå veõ treân hình 1-2 chöùa 95% coâng suaát cuûa noù trong ñoä roäng
baêng 3/T hoaëc 3X (toác ñoä bit). Ñoä roäng baêng coù theå giaûm baèng caùch
duøng xung cosin taêng. Keát quaû laø caùc ñieåm khoâng cuûa phoå xuaát hieän ôû
nhöõng khoaûng fo  n/T, ôû ñaây n = 1, 2, … Do ñoù taát caû caùc thaønh phaàn
phoå giaùn ñoaïn bò bieán maát, tröø khi f = fo vaø f = f o 1/T. Phoå cuûa xung
cosin taêng coù buùp chính roäng hôn laøm cho ñoä roäng baêng ASK baèng xaáp xæ
2/T. Vieäc thu tín hieäu ASK ñaõ phaùt ñi coù theå ñaït ñöôïc baèng hai caùch. Caùch
thöù nhaát laø daûi ñieàu cheá keát hôïp duøng caùc maïch phöùc hôïp ñeå duy trì
keát hôïp pha giöõa soùng mang phaùt vaø soùng mang noäi. Caùch thöù hai laø quaù
trình daûi ñieàu cheá hình bao khoâng keát hôïp. Trong khi baøn veà nhöõng phöông
phaùp naøy, xaùc suaát loãi seõ neâu cho trong töøng tröôøng hôïp.

II. Ask keát hôïp:

Vôùi taùch soùng keát hôïp, maùy thu ñöôïc ñoàng boä vôùi maùy phaùt.
Ñieàu ñoù coù nghóa laø ñoä treã phaûi ñöôïc maùy thu nhaän bieát. Söï ñoàng boä
laáy töø thôøi gian ño ñöôïc thieát laäp trong tín hieäu thu vaø thöôøng chính xaùc
ñeán  5% cuûa chu kì bit T. Theâm vaøo thôøi gian treã , pha soùng mang  = ot
cuõng phaûi ñöôïc xeùt ñeán khi xöû lí tín hieäu thu. Vì ñoä treã  bieán thieân theo
taàn soá soùng mang cuûa maùy phaùt, öôùc tính 5% T vaø nhöõng bieán ñoåi trong
thôøi gian truyeàn soùng ñoái vôùi soùng mang ñeán maùy thu laø giaù trò khoâng
theå xaùc ñònh ñöôïc ñoái vôùi baát kì tröôøng hôïp nhaát ñònh naøo. Ñoái vôùi
nhöõng heä thoáng taùch soùng keát hôïp thöïc teá, pha soùng mang moät löôïng öôùc
tính ôû nhöõng nôi caùc daïng song tín hieäu M khaû naêng coù theå phaùt ñi, thì boä
daûi ñieàu cheá phaûi quyeát ñònh xem khaû naêng naøo thöïc teá ñöôïc phaùt ñi. Vì
taïp aâm coäng vaøo vôùi tín hieäu, neân coù xaùc suaát voâ ñònh, coù theå traïng
thaùi tín hieäu thöù i bò nhaàm sang caùc traïng thaùi beân caïnh gaàn nhaát. Xaùc
suaát cuûa loãi ñöôïc xaùc ñònh laø cöïc tieåu neáu nhö boä daûi ñieàu cheá löïa
choïn tín hieäu thu ñöôïc coù xaùc suaát lôùn nhaát cuûa tín hieäu S i vaø xöû lí nhö
laø tín hieäu ñaõ ñöôïc phaùt ñi. Chieán löôïc quyeát ñònh naøy goïi laø “tieâu chuaån
cöïc ñaïi hoùa haäu xaùc suaát” (MAP) vaø ñaõ chöùng toû laø toái öu ñoái vôùi taïp
aâm Gaussian” trung bình – khoâng” vaø caùc traïng thaùi coù khaû naêng nhö nhau.
Coù hai loaïi daûi ñieàu cheá toái öu.

sign Choïn
bieân
Tích phaân
Abs ñoä
tuyeät
f1 sign C1 ñoái
Tích phaân cöïc 1
Abs ñaïi
C2 vaø
f2 sign kyù
Tích phaân hieäu
Abs thích
f3 C3 öùng
sign
Tích phaân
Abs
f4
a)
C4

 Ma
traän
S(t)
 quyeát Quyeát ñònh
ñònh

 b)

Hình 1.3 caùc boä ñieàu cheá toái öu. a) töông quan cheùo, b) loïc phoái hôïp

Loaïi thöù nhaát laø loaïi töông quan – cheùo vaø loaïi thöù hai laø loaïi
loïc phoái hôïp. Hình 1-3 minh hoïa loaïi ñieàu cheá naøy.

Vôùi moät tín hieäu ASK nhò phaân, maùy thu treân hình 1-4 coù theå duøng
ñeå taùch soùng keát hôïp. Maïch thích hôïp laø boä daûi ñieàu cheá loïc – coù tín
hieäu ñaàu vaøo thu ñöôïc Si(t) cuøng vôùi taïp aâm traéng n(t) ñaõ theâm vaøo trong
quaù trình truyeàn daãn. Maùy thu sau khi loïc boû taïp aâm vaø haïn cheá giöõ laïi
tín hieäu theo ñoä roäng tín hieäu baêng yeâu caàu (2/T ñeán 3/T), sau ñoù nhaân vôùi
tín hieäu noäi Accosot. Boä dao ñoäng noäi coù theå ñöôïc bieåu thò baèng hieäu soá
cuûa traïng thaùi daïng soùng tín hieäu S1(t) –S0(t) ñöôïc ñoàng boä moät caùch can
than vôùi taàn soá vaø pha cuûa soùng mang thu ñöôïc. Tín hieäu San phaåm naøy sau
ñoù ñöôïc toå hôïp nhôø maïch “toå hôïp vaø gom laïi”. Söû duïng maïch naøy vì
moät boä tích phaân hoaøn haûo khoù coù theå xaûy ra ñöôïc. Ñaàu ra cuûa maïch toå
hôïp ñöôïc so vôùi ngöôõng ñaët ôû giöõa trò soá u1 vaøo u0, laø nhöõng möùc ñi
vaøo maïch quyeát ñònh vôùi ñaàu vaøo “1” hoaëc “0”. Ñoái vôùi tröôøng hôïp khi
S1(t) thu ñöôïc khoâng coù taïp aâm, boä toå hôïp tính toaùn vaø ñöa qua boä taùch
soùng quyeát ñònh.

n(t)
+
+ 1k 1uF

R
DIODE
S(t)

S(t) – S0(t) = ACcos0t

Hình 1-4: Boä daûi ñieàu cheá keát hôïp nhò phaân
ASK
Trò soá cuûa u1:
T T
u1   s12 ( t )dt   s 0 ( t )s1 ( t )dt 1.5a 
0 0

Vaø khi S0(t) ñaõ thu ñöôïc:

T T
u 0   s 0 ( t )s1 ( t )dt   s 0 ( t )dt
2
1.5b 
0 0
Neáu u1 > u0 töùc laø möùc vaøo lôùn hôn möùc ngöôõng thì boä taùch soùng
seõ xaùc ñònh laø s1(t) laø tín hieäu ñöôïc phaùt ñi. Töông töï neáu möùc vaøo nhoû
hôn möùc ngöôõng, quyeát ñònh So(t) ñöôïc phaùt ñi.

Hai daïng soùng tín hieäu nhò phaân ASK coù theå ñöôïc bieåu thò:

S1(t) = A1cos0t
(1.6)
So(t) = A0cos0t

Phaân bieät nhöõng soùng naøy ôû ñaàu ra cuûa boä tích phaân, xaùc
ñònh ñoä cheânh leäch  veà möùc cuõng nhö xaùc ñònh ñoä cheânh leäch caùc
möùc löôïng töû.

Nhö vaäy:
T 2

  u1  u 2   s (t )s
1 0 ( t ) dt 1.7 
0
 Trò soá u1vöôït quaù ngöôõng /2 vaø uo naèm döôùi ngöôõng
/2.Thay bieåu thöùc 1.6 vaøo bieåu thöùc 1.7 coù theå tìm ñöôïc trò soá 
ñoái bôûi tín hieäu ASK:

 = (A1 – Ao)2 cos2ot = (A1 – Ao)2.(T/2)

= Ac2.T/2 trong tröôøng hôïp khoâng coù toån hao bieân ñoä (1.8)

Nhö vaäy vieäc ñaët ngöôõng taùch soùng toái öu laø:

A C2 T
(Ngöôõng)opt = (u1 + u0) / 2 = =/2 (1.9)
4

Vì tín hieäu s1(t) coù ôû ñaàu vaøo maùy thu trung bình, coâng suaát tín hieäu
thu trung bình:

Sav = Ac2/4 (1.10)

 xaùc suaát loãi Pe:

Khi taïp aâm gaussian cuûa phöông sai 2 ñöôïc ñöa vaøo maïch quyeát ñònh
, moät möùc sai coù theå ñöôïc taùch ra .phöông trình 1.* cho ta xaùc suaát nhö sau:

0 1
Pe  P(1).P   P(0).P  (1.11)
1 0

   
Neân: Pe  P(1).P n     P(0).P n   1.12
 2  2

Trong ñoù n laø coâng suaát taïp aâm.

Giaû söû caùc digit coù xaùc suaát nhö nhau ta coù phöông trình:


Pe  P(n   / 2)  (1 / 2)  exp( n
2
/ 2 2 )dn  (1 / 2)ercf 1.13
/2 2 2
Trong ñoù 2 laø phöông sai cuûa phaân boá coâng suaát taïp aâm.

Ñieàu naøy phaûi lieân heä ñeán ngöôõng taùch soùng toái öu ñeå bieåu
thò xaùc suaát loãi döôùi daïng tæ soá cuûa soùng mang vaøo chöa ñieàu cheá
treân taïp aâm C/N. Coâng suaát taïp aâm coù maët ôû ñaàu vaøo cuûa maùy
thu caøng bieåu thò thích hôïp hôn nhö coâng suaát treân taàn soá ñôn vò seõ
ñaûm baûo duø cho coù boä loïc toàn taïi maät ñoä phoå taïp aâm ñi qua chuùng
cuõng khoâng taùc duïng. Taïp aâm ñöôïc xem nhö nhau trong toaøn daûi phoå,
maät ñoä phoå song bieân laø giaù trò khoâng ñoåi trong toaøn baêng nhö vaäy
coâng suaát taïp aâm ñi qua boä loïc lyù töôûng vôùi taêng ích baèng 1vaø ñoä
roäng song bieân laø 2B=W. ñieàu naøy cuõng töông ñöông vôùi ñoä roäng
baêng ñôn bieân B ñöôïc nhaân leân vôùi maät ñoä phoå taïp aâm
 Ñeå thöïc hieän so saùnh vôùi caùc ñieàu cheá khaùc coâng suaát naøy
ñöôïc nhaân ñoâi vôùi caùc ñöôøng cong hình 1.5 vaø phöông trình 1.17a

Taïp aâm ñi vaøo maïch quyeát ñònh nhö trong hình 6.4, laáy töø:
T
n 0 ( t )   n ( t )[s1 ( t )  s 0 ( t )]dt 1.14
0

vì taïp aâm naøy coù bình quaân khoâng, neân phöông sai ñöôïc laáy ra töø:
T
N 0 ( t )  E[n 02 ( t )]   2  (1 / 2)( / 2)  [s1 ( t )  s 0 ( t )]2 dt  ( / 4)
0
 2

10-2
Tín hieäu
vuoâng
3
2
-3
 2  ( / 4) (1.14)
10

4
3
2
10-4
4
Xaùc suaát loãi kyù

3
2
-5
10
hieäu

4
3
2

10-6
5
4
3
2

10-7
6
5
4
3
2

10-8
6
5
4
3
2
10-9
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Hình 1-5: Ñöôøng bieåu dieãn Pe cuûa caùc sô ñoà ñieàu cheá khaùc
nhau
Nhö vaäy:

Töø (1.12) vaø (1.14) ta coù :

Pe=1/2erfc[(/2)1/2 (1.15)

Giaû söû coâng suaát soùng mang chöa ñieàu cheá laø Ac2/2 vaø nhö phaân
tích ngaén goïn ôû treân, suy ra laø taïp aâm gaussian coäng theâm vaøo tín hieäu ñaõ
ñieàu cheá seõ naèm trong moät ñoä roäng baêng baèng ñoä roäng baêng Nyquist
song bieân, laø:

C  W 
 . 
N  rb 
2 r 2
 b  1.16
 W 

Töø ñoù vieäc bieåu dieãn xaùc suaát loãi cuûa moät tín hieäu ASK
nhaèm muïc ñích so saùnh:
 1 1 
1  1  W 2  C 2 
 .erfc    
2 2  r   N  
  b  
PeASK nhò phaân   (1.17a)

Phöông trình naøy ñöôïc veõ treân hình 1.5, ñoái vôùi ñoä roäng baêng taïp
aâm w, toác ñoä bit rb xaùc suaát thöïc khi duøng nöõa coâng suaát soùng mang cho
trong phöông trình 1.10 laø:

 1 1 
1  1  W 2  C 2 
 .erfc  
2 2  r    
  b   2N  
PeASK nhò phaân   (1.17b)

III. ASK KHOÂNG KEÁT HÔÏP:

Xeùt sô ñoà khoái cuûa moät boä ñieàu cheá khoâng keát hôïp ASK ôû hình
1.6 heä thoáng taùch soùng goàm moät boä loïc baêng thoâng phoái hôïp vôùi daïng
soùng vaøo nhò phaân ASK nhö treân hình 1-1 theo sau laø moät boä taùch soùng
hình bao vaø moät boä taùch ngöôõng (chuyeån ñoåi A/D)..giaû söû boä loïc baêng
baèng 2 laàn toác ñoä bit ,laø 2/T, vaø taàn soá trung taâm laø 0 thì daïng soùng nhò
phaân vaøo ASK khoâng bò meùo quaù möùc coâng suaát taïp aâm ôû ñaàu ra cuûa
boä loïc laø:

n(t)=2=B =2/T (1.18)

tính xaùc suaát loãi goàm 2pdfs. Khi moät zero ASK ñöôïc phaùt ñi, hình bao
seõ ñaït ñöôïc ôû ñaàu ra cuûa boä taùch soùng hình bao coù pdf (f 0) Rayleigh cho
trong phöông trình laø:

f0=(x/2)exp(-x2/22), x>0 ( 1.19)

 pdf thöù hai laø Rice pdf(f1) khi coù moät nhò phaân 1 ASK ñöôïc phaùt ñi,
vaø ñöôïc bieåu thò:

f1=(x/2)I0(xAc/2)exp[-(x2+Ac2)], x>0 (1.20)

trong ñoù Io=Io(u) laø haøm bessel caûi eán cuûa loaïi thöù nhaát vaø caáp zero xaùc
ñònh:
2
I0 (u )  1 / 2  exp[u cos(v)]du 1  21
0

n(t)

S(t) Taùch Taùch ra

soùng
 ngöôõng
Taùch soùng hình bao
Hình 1-6: sô ñoà khoái cuûa boä daûi ñieàu cheá khoâng keát
Hình 1-7 minh hoïa hai loaïi hôïp
pdf ASK
vaø trò soá cuûa x sinh ra taïp aâm
thaáp nhaát ôû ñaàu ra taùch soùng hình bao vaø do ñoù xaùc suaát thaáp
nhaát cuûa loãi xaùc suaát cöïc tieåu cuûa loãi xuaát hieän khi :

Xmin=(Ac/2)[1+82/Ac2]1/2 (1.22)

Xaùc suaát loãi cho trong

bieåu thöùc :

Pe(ASK khoâng keát hôïp) >(1/2)[1+(1/Ac)(2/)1/2]exp(-Ac2/82)

>(1/2) exp(-Ac2/82) neáu Ac>> (taïp aâm song bieân)

Cuõng coù theå tìm ñöôïc giôùi haïn ñöôøng bieân thaáp hôn, vaø do ñoù P e
ñoái vôùi tröôøng hôïp taïp aâm song bieân cho trong bieåu thöùc

 1  W  C  1  1  C 
exp      Pe    exp    1.23
 4  rb  N  2  4  N 

neáu Ac>>

Bieåu thöùc 1-23 ñöôïc bieåu dieãn trong hình 1.5 ñoái vôùi ñoä roäng baêng
taïp aâm daûi ñieàu cheá w baèng toác ñoä bit r b. VÌ soùng mang môû vaø ñoùng theo
daïng soùng nhò phaân, neân loaïi ñieàu cheá naøy ñöôïc hieåu laø khoùa taéc – môû
(OOK), hoaëc soùng , mang ñöôïc môû, hoaëc ñoùng hoaøn toaøn. Nhö ñaõ moâ taû
trong muïc 1.3, neáu tín hieäu nhò phaân hai cöïc sinh ra moät söï ñaûo veà bieân ñoä
soùng mang sao cho nhò phaân 1 taïo ra ñöôïc moät soùng mang vôùi bieân ñoä + Ac
vaø nhò phaân khoâng taïo moät soùng mang vôùi bieân ñoä – Ac. Keát quaû seõ coù
moät loaïi ñieàu cheá khaùc quan troïng nhö ñaõ bieát laø khoùa dòch pha (PSK).
(Ñöôïc moâ phoûng ôû trang moâ phoûng – ASK)

Rayleigh

Rice

X X
0 AC min AC
2
Hình 1-7: Rayleigh vaø Rice pdfs ñoái vôùi taïp aâm daûi ñieàu
cheá ASK khoâng keát hôïp vaø hình bao coäng vôùi taïp aâm
Ta coù theå thaáy treân hình 1-5 laø phöông phaùp taùch soùng ASK keát
hôïp vaø khoâng keát hôïp taïo ra moät keát quaû nhö nhau söï khaùc nhau veà hai
trò soá C/N nhoû hôn 1,5 dB khi Pe gaàn baèng 10 -3. Vaø seõ caûi thieän 0,5 dB ôû
nhöõng giaù trò nhoû nhaát cuûa Pe.
Phöông phaùp taùch soùng khoâng keát hôïp hay taùch soùng hình bao
yeâu caàu moät tyû soá C/N cao hôn ñoái vôùi cuøng tyû leä loãi bit nhö loaïi
ASK keát hôïp, khoâng phaûi laø phöông phaùp ñieàu cheá duøng roäng raõi,
vì nhö phöông trình 1-10 chæ ra coâng suaát trung bình cuûa tín hieäu ñieàu
cheá bò giaûm. Khi ASK keát hôïp so saùnh vôùi khoùa dòch pha vaø taàn soá
vaán ñeà trôû neân roõ raøng hôn vì nhöõng kyõ thuaät ñieàu cheá naøy söû
duïng hoaøn toaøn ñaày ñuû soùng mang. Xeùt theâm veà coâng suaát xaùc
suaát loãi keùm hôn khoaûng 3 caáp so vôùi moät heä thoáng baêng goác ñöôïc
thieát keá caån thaän. Söï loïc khoâng hoaøn haûo, Ñoàng boä keùm vaø
nhöõng chi phí coäng theâm, nhöõng khoù khaên keát hôïp cuøng vôùi vieäc
taïo neân boä loïc baêng thoâng phoái hôïp, taát caû nhöõng caùi ñoù daãn ñeán
saûn phaûm ra khoâng toát khi so saùnh vôùi nhöõng heä thoáng ñieàu cheá
khaùc.
IV. ASK M traïng thaùi (M – ary):

Vì nhöõng lyù do noùi treân, caùc heä thoáng ASK M traïng thaùi ñieàu
khoâng thoâng duïng vaø ít khi tìm thaáy trong danh muïc cuûa caùc haõng cheá taïo.
Xaùc suaát loãi P cuûa caùc heä naøy döïa treân caùc loãi kyù hieäu vaø khoâng phaûi
Pe
loãi bit. Vì moãi kyù hieäu goàm coù log 2M bit, tyû soá loãi bit naèm giöõa
log 2 M
vaø Pe, moái töông quan tuøy thuoäc vaøo loaïi maõ ñaõ söû duïng. Cuõng vaäy, do
toác ñoä bit cao hôn nhöõng heä thoáng M traïng thaùi, ñeå nhaèm muïc ñích so
saùnh, ñoä roäng baêng phaûi haï tyû leä xuoáng, vaø caû tyû soá soùng mang treân
taïp aâm vaø Pe cuõng ñieàu haï tyû leä xuoáng vôùi cuøng moät löôïng.

- Ñoái vôùi tröôøng hôïp “keát hôïp”:

 1

 M 1 3 1 1 W C 2
Pe ASKkeáthôïp   .erfc  . . . .  1.24
 M   4 M  1 2M  1 rS N 

Trong ñoù M laø heä soá meùo cuûa bieân ñoä soùng mang maø tín hieäu soá
ñaõ maõ vaøo ñoù. Vôùi tín hieäu nhò phaân M = 2 vaø phöông trình (1.24) ruùt
C
ngaén laïi nhö (1.17a). Trong (1.24) laø tyû soá giöõa soùng mang chöa ñieàu
N
cheá vôùi taïp aâm coù ñoä roäng baêng Nyquyts song bieân vaø khoâng phaûi laø
moät trò soá logarit. Neáu cho theo trò soá logarit caàn phaûi söû duïng bieåu thöùc:

C  C dB 
 anti log .  ñeå chuyeån thaønh moät tyû soá.
N  N 10 

Nhö ñaõ noùi ôû tröôùc, trong hình 1.5, coâng suaát taïp aâm song bieân ñöôïc
söû duïng vì kì voïng raèng soùng mang seõ naèm ôû giöõa baêng cuûa boä loïc
thoâng baêng thu, vaø coù ñoä roäng baêng baèng hai laàn baêng tín hieäu tin töùc,
ñoù laø:

rs
W  rs 
log 2 M

- Ñoái vôùi tröôøng hôïp khoâng keát hôïp:

1
 2
 
 3 1
exp      Pe ASK khoâng keát hôïp
 4   W  C  
  M  1    

  rs  N  


1
 2
 
 1   3 1
  exp    
Pe ASK khoâng keát hôïp >  M   4   W  C  
  M  1    

  rs  N  


Vôùi Ac >> (1.25)

Trôû laïi vôùi tröôøng hôïp nhò phaân ôû ñoù M = 2, phöông trình 1.25
ruùt ngaén nhö ôû phöông trình 1.23.

V. Ví duï minh hoïa

1.Cho moät chuoãi bit nhò phaân vôùi 5 bit ñaàu tieân b = [ 10010 ]. Döõ
lieäu bit nhò phaân coù toác ñoä bit baèng 1Kbps vaø bieân ñoä ñænh - ñænh
cuûa daïng soùng ñieàu cheá laø 1V.

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ASK vôùi 500 maãu ñaàu tieân ñaïi
dieän cho chuoãi nhò phaân b vôùi taàn soá soùng mang laø 8Khz.
Bieát tín hieäu phaùt sinh töø chuoãi nhò phaân b laø: Unipolar_nrz
b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ñieàu cheá
,bieát phaïm vi taàn soá ñieàu cheá laø[ 0,20Khz].

Giaûi:

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ASK:

start
b=[1 0 0 1 0 binary(5)];
x=wave_gen(b,'unipolar_nrz');
xa=mixer(x,osc(8000));

t=[1:500];
subplot(211),waveplot(x(t))
subplot(212),waveplot(xa(t))

0
V

-1

-2
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
Time [sec] x 10
-3

0
V

-1

0 1 2 3 4 5
Time [sec] x 10
-3

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu
start
b=[1 0 0 1 0 binary(5)];
x=wave_gen(b,'unipolar_nrz');
xa=mixer(x,osc(8000));
f=[0,20000];
subplot(211),psd(x,f)
subplot(212),psd(xa,f)
0
PSD Function
10
P o w e r [W ]

-5
10

-10
10
0 5 10 15 20 25
Frequency [kHz]
PSD Function
0
10
P o w e r [W ]

-5
10

-10
10
0 5 10 15 20 25
Frequency [kHz]
2. Cho moät chuoãi bit nhò phaân vôùi 5 bit ñaàu tieân b = [ 11010 ]. Döõ lieäu
bit nhò phaân coù toác ñoä bit baèng 1Kbps vaø bieân ñoä ñænh - ñænh cuûa
daïng soùng ñieàu cheá laø 1V.

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ASK vôùi 300 maãu ñaàu tieân ñaïi
dieän cho chuoãi nhò phaân b vôùi taàn soá soùng mang laø 5Khz.
Bieát tín hieäu phaùt sinh töø chuoãi nhò phaân b laø: Manchester.

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ñieàu cheá
,bieát phaïm vi taàn soá ñieàu cheá laø[ 0, 10Khz].

Giaûi:

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ASK:

start
b=[1 1 0 1 0 binary(5)];
x=wave_gen(b,'manchester');
xa=mixer(x,osc(5000));
t=[1:300];
subplot(211),waveplot(x(t))
subplot(212),waveplot(xa(t))
 2

V 0

-1

-2
0.5 1 1.5 2 2.5 3
Time [sec] x 10
-3

2
b. Moâ
1 phoûng maät ñoä phoå
coâng
0
suaát cuûa tín hieäu
V

-1

-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3
Time [sec] x 10
-3

b=[1 1 0 1 0 binary(5)];
x=wave_gen(b,'manchester');
xa=mixer(x,osc(5000));
f=[0,10000];
subplot(211),psd(x,f)
subplot(212),psd(xa,f)

0
PSD Function
10
P o w e r [W ]

-5
10

-10
10
0 2 4 6 8 10
Frequency [kHz]
PSD Function
0
10
P o w e r [W ]

-5
10

-10
10
0 2 4 6 8 10
Frequency [kHz]
3. Cho moät chuoãi bit nhò phaân vôùi 5 bit ñaàu tieân b = [ 10111]. Döõ lieäu
bit nhò phaân coù toác ñoä bit baèng 1Kbps vaø bieân ñoä ñænh - ñænh cuûa
daïng soùng ñieàu cheá laø 1V.

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ASK vôùi 200 maãu ñaàu tieân ñaïi
dieän cho chuoãi nhò phaân b vôùi taàn soá soùng mang laø 7Khz.
Bieát tín hieäu phaùt sinh töø chuoãi nhò phaân b laø: Manchester.

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ñieàu cheá
,bieát phaïm vi taàn soá ñieàu cheá laø[ 0, 10Khz].

Giaûi:

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ASK:

 start
b=[1 0 1 1 1 binary(5)];
x=wave_gen(b,'duobinary');
xa=mixer(x,osc(7000));
t=[1:200];
subplot(211),waveplot(x(t))
subplot(212),waveplot(xa(t))

0
V

-1

-2
0 5 10 15 20
Time [sec] x 10
-4

0
V

-1

-2
0 5 10 15 20
Time [sec] x 10
-4

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå

coâng suaát cuûa tín hieäu
start
b=[1 0 1 1 1 binary(5)];
x=wave_gen(b,'duobinary');
xa=mixer(x,osc(7000));
f=[0,15000];
subplot(211),psd(x,f)
subplot(212),psd(xa,f)

0
PSD Function
10
P o w e r [W ]

-5
10

-10
10
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Frequency [kHz]
PSD Function
0
10
P o w e r [W ]

-5
10

-10
10
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Frequency [kHz]
 CHÖÔNG 4
ÑIEÀU CHEÁ KHOÙA DÒCH TAÀN FSK
I. Ñieàu cheá khoùa dòch taàn soá (FSK).

Ta seõ thaûo luaän hoaøn chænh caùc daïng ñieàu cheá cô baûn, tröôùc
khi xeùt toå hôïp ASK vaø PSK vaø nhöõng sô ñoà ñieàu cheá ñaëc bieät hieän
nay.

FSK coù theå xem nhö tín hieäu tröïc giao. Caùc sô ñoà tín hieäu chuû
yeáu ñeàu ñöôïc söû duïng cho truyeàn soá lieäu soá toác ñoä thaáp, lyù do ñeå
duøng roäng raõi caùc Modem soá lieäu laø töông ñoái deã daøng taïo tín hieäu
vaø duøng giaûi ñieàu cheá khoâng keát hôïp. Nhöng caùc sô ñoà FSK khoâng
coù hieäu quaû nhö sô ñoà PSK veà maët coâng suaát vaø ñoä roäng baêng söû
duïng. Nhö teân goïi, tin töùc soá ñöôïc truyeàn ñi moät caùch ñôn giaûn baèng
caùch dòch taàn soá soùng mang moät löôïng nhaát ñònh töông öùng vôùi
möùc nhò phaân 1 vaø 0. Hình 3-1. veõ quaù trình ñieàu taàn moät soùng mang
vôùi tín hieäu nhò phaân 10101101. Trong FSK hai traïng thaùi, hai daïng tín
hieäu coù theå ñöôïc bieåu thò bôûi:

S1(t) = A cos(0 + d)t

S0(t) = A cos(0 - d)t (3.1)

Gioáng nhö daïng soùng PSK, bieân ñoä soùng mang A giöõ khoâng
ñoåi coøn taàn soá bò dòch ñi giöõa caùc giaù trò 0 + d vaø 0 - d. Trong
khi xeùt ñaëc tính phoå cuûa FSK, phaân bieät hai tröôøng hôïp xuaát phaùt töø
haønh vi cuûa goùc pha  trong bieåu thöùc cuûa tín hieäu S1(t) vaøo maùy thu:
 t
S1 ( t )  A cos 0  d  a k  g t  kT  dt    3.2
 0

Trong ñoù ak laø heä soá ñoái troïng soá ñoái vôùi khoaûng thöù k vaø
laø caùc bieán soá ngaãu nhieân giaùn ñoaïn. Neáu giaû söû nhö  laø ngaãu
nhieân vaø phaân boá ñoàng ñeàu trong 2, thì khoâng coù quan heä vôùi ñieàu
cheá vaø coù theå ôû nhöõng chuyeån tieáp th laáy baát kyø moät giaù trò
ngaãu nhieân naøo.
 1 0 1 1 0

a)

1 0 1 1 0

b)

Hình3-1:
FSK pha lieân tuïc (CPFSK)
FSK pha khoâng lieân tuïc (NCFSK)
Ñieàu ñoù daãn ñeán khaû naêng pha khoâng lieân tuïc nhö treân hình
6.17b, vaø ñieàu cheá ñöôïc hieåu laø FSK-pha khoâng lieân tuïc. FSK-pha
lieân tuïc coù theå ñaït ñöôïc baèng caùch baét  phaûi coù moät töông quan
nhaát ñònh vôùi tín hieäu ñieàu cheá. Truyeàn daãn soá lieäu nhò phaân coù
ñoä oån ñònh cao vaø nhieãu giöõa caùc kyù hieäu khoâng ñaùng keå laø moät
ñieàu khoù ñaït ñöôïc trong heä thoáng FM hai traïng thaùi pha lieân tuïc. Lyù
do laø FSK hai traïng thaùi yeâu caàu voán coù hai taàn soá phaûi bieåu thò hai
traïng thaùi nhò phaân, vaø ñeå xaây döïng moät heä thoáng pha lieân tuïc söû
duïng hai boä dao ñoäng rieâng bieät, yeâu caàu veà maïch raát phöùc taïp.
Phöông aùn choïn laø FM khoùa chæ duøng moät boä dao ñoäng ñieàu khieån
baèng ñieän aùp. Trong khi moät heä thoáng vôùi pha lieân tuïc ôû nhöõng
ñieåm chuyeån tieáp bit, ñoä chính xaùc taàn soá töông ñoái thaáp vaø toác ñoä
bit seõ khoâng bò khoùa ôû moät trong hai taàn soá ñaïi dieän cho caùc traïng
thaùi logit 1 vaø 0. Moät heä thoáng FM hai traïng thaùi lyù töôûng ñaõ ñöôïc
coâng nhaän, trong ñoù söï cheânh leänh giöõa caùc taàng soá 1 vaø 0, töùc laø
ñoä di taàn ñænh – ñænh laø 2fd, baèng toác ñoä bit rb, töùc 2fd=rb. Hôn nöõa
caùc taàn soá 1 vaø 0 ñaõ ñöôïc khoùa theo toác ñoä bit. Moät heä thoáng ñaõ
ñöôïc coâng nhaän, trong ñoù chæ moät nguoàn taàn soá ñieàu khieån heä
thoáng vaø cung caáp cho ra caùc tín hieäu 1 vaø 0 theo toác ñoä bit. Bieåu thò
phoå FSK goàm moät chuoãi (Serie) baèng daïng ñoà thò toát hôn laø toaùn
hoïc.
 II. FSK keát hôïp (CFSK).

Taùch soùng töông quan FSK ñaït ñöôïc baèng caùch duøng boä
giaûi maõ ñieàu cheá toái öu coù haøm töông quan – cheùo, minh hoïa cho
hình 1.3-loaïi taùch soùng naøy ít duøng trong thöïc teá, do khoù khoâng veà
lieân keát vôùi caùc taàn soá reõ ôû maùy thu gioáng nhö ôû maùy phaùt.
Khoaûng caùch bieät taàn soá toái thieåu hay ñoä di taàn ñænh – ñænh cöïc
tieåu: 2Fd, khi tröïc giao (töông quan – cheùo = 0) vôùi taùch soùng keát hôïp
laø 2Fd2= rb/2.
-2 NC NC NC: khoâng keát hôïp
10 suaát loãi cuûa CFSK hai traïng thaùi.
 Xaùc
C: keát hôïp
Bieåu thöùc xaùc suaát loãi Pe:
3
2 2PeFSK = ½ erfc [(1/2) (W/rb) (C/N)]1/2 (3.3)
-3
  ( / 4) (1.14)
10Hình 3-12 laø ñoà thò cuûa phöông trình vôùi ñoä roäng taïp aâm song
bieân. Taïo tín hieäu vuoâng
4
Keá
3 saùnh xaùc suaát loãi cuûa FSK theo phöông trình 3.3 vôùi PSK
So t
trong phöông
2 trình 2.7 ta hôï
thaáy xaùc suaát loãi baèng nhau neáu nhö coâng
suaát 10
soùng
-4 mang cuûa FSK p taêng theâm 3dB. Vôùi FSK keát hôïp, 99% ñoä
roäng baêng yeâu caàu tuaân theo quy luaät “Carlson”, töùc laø baèng hai laàn
ñoä di 4taàn ñænh – ñænh coäng vôùi hai laàn taàn soá ñieàu cheá cao nhaát.
Xaùc suaát loãi kyù

Neáu taàn3 soá ñieàu cheá cao nhaát tính töø 0 (töø DC), coù theå xem baèng
2 ñoä roäng baêng trung taàn W. Ñoä di taàn ñænh – ñænh chia heát
moät nöûa
cho 10
taàn soá ñieàu cheá cao nhaát ñöôïc ñònh nghóa laø chæ soá ñieàu cheá m,
-5

vaø coù theå xem nhö laø ñoä di taàn ñænh – ñænh chia heát cho ñoä roäng
hieäu

baêng W;4 99% ñoä roäng baêng truyeàn daãn laø 2(1+m)W.
3
Baûng
2 1-2 döôùi ñaây neâu leân caùc chæ soá ñieàu cheá m öùng vôùi
caùc chæ soá 99% ñoä roäng baêng truyeàn daãn coù toác ñoä bit tieâu chuaån
hoùa r10
b, vôùi caùc boä loïc coù ñaëc tuyeán doác.
-6

5
Baûng 1-2: Ñoä roäng baêng FSK 99% öùng vôùi caùc chæ soá ñieàu
4
cheá khaùc
3 nhau
2
-7
Chæ soá 0 0 0 0 0 0 0 0
ñieàu 10
cheá m ,2 ,3 ,4 ,5 ,6 ,7 ,8 ,9
6
5
Ñoä
4 roäng 0 1 1 1 1 1 1 1
3
baêng r2b ,78 ,00 ,10 ,17 ,25 ,80 ,94 2,05

10-8
6
5
4
3
2
10-9
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Hình 3-2: Ñoà thò xaùc suaát

loãi
 Vaøo Maùy Moâi
soá phaùt tröôøng
lieäu ñoàng trueàn
nhò boä daãn
phaân
Boä loïc Taùch
baêng thoâng soùng hình
fC+fD bao
Mach
Soá
quyeát
Boä loïc
 ñònh
lieäu ra
Taùch
baêng soùng hình
thoâng fC-fD bao

Giaûu ñieàu cheá khoâng keát

hôïp

Ñöôøng Ñieà Boä Boä Soá

AVG lieäu ra
daây u loïc chia
treã ½ cheá thaá caét nhò
bit p phaân

AVG Boä loïc Ñieàu Boä

baêng cheá loïc
thoâng f1 thaá Mach Soá lieäu
p quyeát ra
ñònh
Boä loïc Ñieàu Boä
baêng cheá loïc
thoâng f2 thaá
Giaûi ñieàu cheá keát hôïp tuyeät ñoái p

Hình 3-3: Caùc heä thoáng taùch soùng keát

hôïp vi sai khoâng keát hôïp vaø keát hôïp
Töø baûng 1-2, ta coù theå choïn ñöôïc ñoä di taàn caøng nhoû caøng
toát. Nhöng xaùc suaát loãi Pe cuõng laø moät haøm cuûa ñoä di taàn. Giaûm
ñoä di taàn, Pe seõ taêng leân. Giaù trò toái öu cuûa ñoä di taàn ñaõ ñöôïc xaùc
ñònh xaáp xæ 0,7 vaø giaûm ñoä di taàn xuoáng 0,5 seõ daãn ñeán

C/N chòu thieät ñi 1,6 dB khi Pe baèng 10 -6 vaø W = rb. Ñoä roäng
baêng W = rb cuõng laø toái öu trong tröôøng hôïp naøy.

Hình 3-3 veõ sô ñoà khoái heä thoáng cuûa maùy thu FSK keát
hôïp, nhö moâ taû döôùi ñaây, trong ñoù ñaàu ra cuûa moãi boä loïc baêng
thoâng seõ chöùa möùc aâm coù quan heä keát hôïp vôùi caùc taàn soá mang
thoâng tin. Möùc aâm naøy seõ xuaát hieän chính xaùc cho nhöõng taàn soá 1
vaø 0. Hôn nöõa chuùng chieám nöõa coâng suaát toång vaø ñoä cheânh leäch
cuûa chuùng cung caáp taàn soá nhòp bit vôùi pha phuø hôïp.

III. FSK khoâng keát hôïp (NCFSK)

Phoå taàn cuûa FSK khi ñoä di taàn ñænh – ñænh 2fd = krb, trong
ñoù k laø soá nguyeân xuaát hieän gioáng nhö hai laàn phoå ASK, coù caùc
taàn soá mang laø f0 – fd vaø f0 + fd, moãi phoå töông töï nhö veõ treân hình 6.2.
Ñieàu ñoù noùi leân raèng tín hieäu mang tin döôùi nhöõng ñieàu kieän nhö
vaäy seõ coù theå taùch ra nhôø hai boä loïc thoâng baêng vôùi taàn soá trung
taâm laø f0 – fd vaø f0 + fd. Maïch taùch soùng ñieån hình minh hoïa trong hình
6.19. Khi giöõa taàn soá mang vaø toác ñoä bit coù quan heä ñôn trò, nhö f 0 =
nrb thì coù nghóa laø soùng mang coù quan heä keát hôïp (duy nhaát) vôùi toác
ñoä bit cuûa th mang tin. Coù theå coù ba loaïi quaù trình taùch soùng. Loaïi
thöù nhaát ñaõ ñöôïc moâ taû chính laø taùch soùng keát hôïp, loaïi thöù hai
laø taùch soùng khoâng keát hôïp, loaïi thöù ba laø taùch soùng keát hôïp vi sai
duøng ñeå treã nhö trong hình 6.19.

 Xaùc suaát loãi Pe cuûa FSK khoâng keát hôïp hai traïng thaùi.

Bieåu thöùc cuûa xaùc suaát loãi Pe laø:

Pe = ½ exp [-(1/2) (W/rb) (C/N)] (6.57)

Bieåu thöùc naøy ruùt ra töø taøi lieäu tham khaûo 2.4. vaø
phöông trình 6.57 ñaõ ñöôïc minh hoïa treân hình 6.18 vôùi ñoä roäng baêng
taïp aâm soùng bieân.

Noù coù theå coù giaù trò ôû choã sau boä taùch soùng hình bao
coù caùc boä loïc baêng thoâng vaø moät thieát bò quyeát ñònh, khoaûng caùch
taàn soá 2fd phaûi baèng ít nhaát laø 1/T (hay m1); Ñeå traùnh baêng thoâng
cuûa hai boä loïc choàng laán leân nhau. Coù theå duøng boä taùch soùng taàn
soá ñeå chuyeån ñoåi nhöõng bieán thieân taàn soá thaønh nhöõng bieán thieân
ñoä sao cho taùch soùng hình bao ñieàu bieân coù theå thöïc hieän ñöôïc.
Phöông phaùp naøy haïn cheá nhöõng nhöôïc ñieåm ñaõ noùi ôû treân vôùi
chæ soá ñieàu cheá m1.
IV. FSK M traïng thaùi:

1. Taùch soùng keát hôïp:

Xaùc suaát loãi trong caùcheä thoáng gheùp keânh FSK vôùi taùch
soùng keát hôïp khoâng ñöôïc bieåu thò baèng “haøm hieäu” ñôn giaûn.

Noùi chung, bieåu thöùc chaáp nhaän ñöôïc ñoái vôùi xaùc suaát loãi
nhö sau:
 1 W  2C 
2 
1
 
  1  x  
M 1    x  .
  2  rS 
 

 3.5
N 

2  
Pe keáthôïpMary  1  1  erfc   e

dx
  2  2   

Trong ñoù M laø soá löôïng taàn soá khoùa vaø C/N laø tyû soá tín
hieäu treân taïp aâm trong ñoä roäng baêng taïp aâm song bieân. Nhöõng trò
soá Pe ñoái vôùi caùc trò soá M khaùc nhau ñeàu cho trong hình 3-2. Vì M
daïng tín hieäu baát kyø. Moãi caùi coù taàn soá khaùc nhau, bieåu thöùc 3.5
laø xaùc suaát trung bình cuûaloãi kyù hieäu. Nhö phöông trình 3.6 chæ roõ,
chaát löôïng cuûa caùc sô ñoà ñieàu cheá khaùc nhau coù theå so saùnh theo E b
/  hôn laø C/N, cho pheùp ta coù moät ñaùnh giaù caùc sô ñoà ñieàu cheá M
traïng thaùi khaùc nhau duøng caùc giaù trò cuûa M.
2
C  E b  log 2 M
   3.6
N    1  

: heä soá uoán cuûa cosin-taêng

Nhö ñaõ noùi ôû treân, ñoái vôùi M daïng soùng hoaëc traïng thaùi,
moãi kyù hieäu maõ hoùa caàn coù log 2M bit maõ nhò phaân, do ño töø
phöông trình (3.6) ñoái vôùi boä loïc cosin taêng:

1   C 
Eb     3.7 

log 2 M  N 

Ñeå chuyeån ñoåi xaùc suaát kyù hieäu ñaõ cho trong (3.5) thaønh
xaùc suaát töông ñöông cuûa moät bit loãi nhò phaân, ta phaûi xeùt ñeán baèng
caùch caùc loãi xuaát hieän trong heä thoáng loãi tröïc giao. Soá löôïng toång
hôïp cuûa log2M Cn laø soá khaû naêng nbit nhò phaân ngoaøi log 2M bit coù
theå bò loãi.

Ñoái vôùi caùc tín hieäu tröïc giao cuøng khaû naêng, taát caû caùc loãi
bit tín hieäu cuøng ñeàu cuøng khaû naêng:

Xaùc suaát cuûa loãi kyù hieäu xaåy ra = Pe/(M-1) (3.8)

 Do ñoù soá loãi bit treân log2M laø:
log 2 M
Pe  Pe   log 2 M !
 n log MC .  M  1   M  1 n  log M  n ! n!
n 1
2 n
2

M
  Pebit  FSK  Pe FSK
2 M  1
 BER  3.9
Khoaûng caùch taàn soá caàn thieát ñoái vôùi giaûi ñieàu cheá keát
1
hôïp ñöôïc cho bôûi 2T . Moãi tín hieäu chieám moät ñoä roäng baèng xaáp
S

xæ 2fd, neân ñoä roäng keânh yeâu caàu ñeå truyeàn daãn caùc daïng soùng M
ñöôïc bieåu thò:
M
Ñoä roäng baêng FSKkeát hôïp = 2Mfd = 2T (3.10)
S

log 2 M
Ñoä roäng baêng hieäu duïng tính theo toác ñoä tin bit /s chia
M
cho ñoä roäng baêng yeâu caàu:

log 2 M
Ñoä roäng baêng hieäu duïng FSKkeát hôïp = 2 (3.11)
M

2. Taùch soùng khoâng keát hôïp:

Xaùc suaát loãi trong caùc heä thoáng FSK vôùi taùch soùng khoâng
keát hôïp ñöôïc bieåu thò:

PeFSK khoâng keát hôïp =


1
  X

2 
 
M 1
  x

2
W C 
 2 W C  
2
  
 *
 3.12
 2   rS N 
0 0 
  2
I 2 x . .  1   1  e  
  x * e  
.dx
rS N   

   


Trong ñoù I0(u) laø haøm Bessel caûi tieán cuûa loaïi ñaàu tieân thöù 0
trong phöông trình 1.21. Hình 3-2 cho caùc trò soá Pe töông öùng vôùi caùc trò
C
soá M khaùc nhau vaø tyû soá taïp aâm son bieân. So saùnh xaùc suaát loãi
N
giöõa caùc heä thoáng FSK keát hôïp vaø khoâng keát hôïp ta thaáy roõ raøng
laø taùch soùng keát hôïp luoân luoân laø heä thoáng taùch soùng troäi hôn
caùc trò soá M nhoû. Hai heä thoáng seõ khoâng khaùc nhau maáy khi soá
löôïng taàn soá khoùa M taêng leân. Tính tröïc giao cuûa caùc daaïng soùng
FSK taùch soùng khoâng keát hôïp yeâu caàu khoaûng caùch taàn soá laø
1
2f d  . Do ñoù, ta coù ñoä roäng keânh yeâu caàu ñeå truyeàn daãn laø:
TS
 M
Ñoä roäng baêng FSK khoâng keát hôïp M traïng thaùi  M.2f d  T
S

(3.13)

Ñieàu naøy chöùng toû kaø khi soá löôïng cuûa möùc M taêng leân, ñoä
roäng baêng seõ taêng leân, theá nhöng töø hình 3-2 C/N tieán tôùi moät giôùi
haïn. Vì toác ñoä truyeàn daãn laø (log2M)/TS, ta coù:

Hieäu duïng cuûa ñoäroäng baêng FSK khoâng keát hôïp = (log 2M)/M
(3.14)

Baèng moät nöõa so vôùi tröôøng hôïp taùch soùng khoâng keát hôïp.

Töø hình 3-2 ta thaáy raèng, neáu coâng suaát taïp aâm giöõ nguyeân,
coâng suaát phaùt khoâng taêng theo M taêng. Tæ leä loãi bit töï do cöïc ñaïi r b
vôùi soá lieäu coù theå ñöôïc truyeàn ñi theo sô ñoà tín hieäu FSK tröïc giao M
traïng thaùi ñöôïccho bôûi dung löôïng keânh C’ cuûa moät keânh Gaussian
coù ñoä roäng voâ haïn:

rb = W. C/N. Log2e (3.15)

D(ieàu naøy coù nghóa laø neáu nhö taác ñoä bit r b nhoû hôn dung
löôïng keânh, xaùc suaát loãi coù theå xem nhö nhoû.

Bieåu ñoà hình sao cuûa heä thoáng FSK M traïng thaùi coù theå ñöôïc
A
bieåu thò baèng M toïa ñoä vuoâng goùc vôùi ñaïi löôïng vector . Vôùi M
2
= 3, ta deã daøng nhaän thaáy heä toïa ñoä ba chieàu vì caùc truïc döông x, y, z
ñaïi dieän cho 1, 2, 3.

V. MSK – khoùa di taàn cöïc tieåu:

MSK laø moät tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa FSK pha lieân tuïc (CP -
FSK), vôùi ñoä do taàn 2fd baèng 0, 5 vaø söû duïng taùch soùng keát hôïp.
Kyõ thuaät naøy ñaït ñöôïc chaát löôïng cuõng nhö PSK keát hôïp,vaø coù ñaëc
tính phoå cao hôn.CP – FSK. MSK coù öu ñieåm laø thöïc hieän töï ñoàng boä
töông ñoái ñôn giaûn hôn CP – FSK keát hôïp vôùi ñoä di taàn 0,7.

Neáu caùc xung ñi vaøo maïch maùy phaùt ñeàu ñöôïc loïc ñeå taïo caùc
xung hình sin “ñoä daøi toaøn boä”. Tröôùc khi ñieàu cheá vôùi soùng mang,
FSK coù theå coi nhö OQPSK caûi bieán. Ngöôøi ta ñaõ chöùng minh raèng
coù theå caáu taïo moät boä taùch soùng ñôn giaûn vaø toái öu vôùi tính chaát
xaùc suaát loãi baèng boä thu PSK hai traïng thaùi. Do tính chaát xaùc suaát
loãi Pe vaø hieäu duïng baêng thoâng (2 bit/s Hz), neân kyõ huaät naøy ñaõ
ñöôïc söû duïng trng thieát bò coù treân thò tröôøng nhö vi ba soá “Telenokia”
0,7; 2 vaø 8M bit / s.
 Taùch soùng keát hôïp MSK cuõng nhö taùch soùng keát hôïp cuûa tín
hieäu PSK, coù söï suy giaûm tính chaát xaùc suaát loãi Pe so vôùi lyù töôûng
vì pha giöõa soùng mang tín hieäu mang tín hieäu thu vaø soùng mang chuaån
noäi khoâng ñoàng nhaát. Trong caùc heä thoáng PSK truyeàn thoáng, Caû
BPSK vaø QPSK haàu nhö ñeàu coù chaát löôïng Pe nhö nhau vôùi cuøng
(C/N) / bit, vôùi chuaån pha hoaøn chænh, vôùi moät chuaån pha bò taïp aâm,
chaát löôïng cuûa nhöõng heä thoáng naøy bò xaáu ñi nhieàu hôn QPSK vì söï
gheùp giöõa caùc thaønh phaàn caàu phöông. Ngöôøi ta ñaõ chöùng ming
raèng OPQSK coù xaùc suaát loãi trong taùch soùng naèm ôû giöõa chaát
löôïng taùch soùng cuûa BPSK vaø QPSK. Vì taàn soá khoâng oån ñònh trong
heä thoáng thoâng tin vaø caùc khoù khaên keát hôïp trong vieäc thu nhaän
ñoàng boä soùng mang coù tröïc ñuû thaáp ñeå ngaên ngöøa caùc toån thaát
taùch soùng, OPQSK coù öu ñieåm hôn BPSK vaø QPSK laø cho pheùp C/N
thaáp hôn 3 dB so vôùi möùc chuaån pha ñoàng boä ñeå thoõa maõn moät giaù
trò toån hao taùch soùng cho pheùp ñaõ xaùc ñònh. Bieåu thöùc cuûa maät ñoä
phoå coâng suaát chöa loïc cuûa MSK laø:

P (f) MSK = [ 8CT(1+cos4fT)]/[ (1-16T2f2)]2 (3.15)

Trong ñoù f laø taàn soá dòch so vôùi soùng mang;

C laø coâng suaát soùng mang;

T laø thôøi gian bit ñôn vò trong maùy thu;

Phoå ñöôïc minh hoïa treân hình 3-4c.

So saùnh phoå cuûa MSK vôùi phoå cuûa OQPSK trong hình 3-4d, ta
thaáy raèng doä roäng cuûa buùp chính phoå MSK lôùn hôn cuûa OQPSK laø
1,5 laàn. Ta coù theå chöùng minh raèng vôùi loïc ñuùng, hieäu duïng baêng
thoâng cöïc ñaïi cuûa MSK cuõng nhö cuûa OQPSK laø 2 bit/s/Hz. Hình 3-4
cuõng minh hoïa sô ñoà khoái cuûa boä ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá, cuøng
vôùi bieåu ñoà thôøi gian cuûa luoàng soá lieäu mong muoán.

Caùc tín hieäu FSK cuõng gioáng nhö caùc heä thoáng FM khaùc ñeàu
laø nhöõng quaù trình phi tuyeán tính, neân moâ taû hoaøn toaøn baèng toaùn
hoïc raát khoù khaên. Nhöng caùc tín hieäu FSK ñaõ ñöôïc tính toaùn ñeå coù
ñoä di taàn ñænh – ñænh hay ñoä dòch taàn soá ‘h’ baèng 2f d baèng boäi soá
tích phaân toác ñoä bit, coù theå xem nhö toång cuûa hai tín hieäu AM.
 Boä taïo Ngöôõng
Boä Boä
daïng WGN quyeát
loïc loïc thu
xung sin ñònh
phaùt
Bu
Boä chuyeån Cos (2+fCt) ø
Vaøo ñoåi noái tieáp tre
soá lieäusong song   ã
Boä taïo Boä chuyeån
1 / Tb 1 / 2Tb dòch pha ñoåi noái tieáp Ra soá
Boä taïo khoâng song song lieäu
Bu dòch pha
ø khoâng
T Ngöôõng
tre b Boä
sin (2+fCt) quyeát
ã loïc thu Q’
ñònh
Boä taïo Boä loïc
daïng
Q xung sin
phaùt

Maùy phaùt Keânh truyeàn

Maùy thu
daãn
a)

1 T 3 4 6 7
Soá lieäu
vaøo
2 5 8 9
1 3 7
/2
i-/2
4 6 1 1 1 1
5 9   fc
/2 T 2T 2T T
Q-/2 c): Maät ñoä phoå coâng suaát
MSK
2 b) 8

Ghi chuù: n bit soá lieäu vaøo

ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh n bit
I/O Hình 3-4: Heä thoáng MSK
Nhôø Ñieàu
ñoù, tacheá
deãvaø giaûi moâ
daøng ñieàutaû
cheáñaëc
caàutính
phöông;
taàn soá – thôøi gian. Maät
ñoä phoå cuûa nhöõng tín hieäu nhö vaäy goàm haic)thaønh
Ñònh thôøi soá lieäu cuûa boä ñieàu cheá; Maät ñoä phoågiaùn
phaàn coângñoaïn
suaát;
vaø lieân tuïc vôùi naêng löôïng chia ñeàu giöõa chuùng. Vì thaønh phaàn
giaùn ñoaïn khoâng chöùa baát kyø thoâng tin naøo, neân chuùng laõng phí veà
naêng löôïng. Moät trong nhöõng öu ñieåm cuûa MSK laø khi chæ soá ñieàu
cheá cuûa tín hieäu FSK baèng moät nöõa (töùc laø ñoä di taàn ñænh – ñænh h
baèng moät nöõa toác ñoä bit), Maät ñoä phoå chæ chöùa caùc thaønh phaàn
lieân tuïc mang thoâng tin. Moät öu ñieåm khaùc cuûa MSK so vôùi FSK khi
ñoä di taàn baèng moät ñôn vò, ñoä roäng baêng seõ nhoû hôn vôùi cuøng toác
ñoä bit, ñaëc bieät vôùi FM toác ñoä bit nhò phaân keùp.

Hình 3-4 cho ta thaáy: Ñoái vôùi MSK, haàu heát naêng löôïng tín hieäu
ñöôïc chöùa trong mieàn taàn soá heïp baèng 1,5 laàn toác ñoä bit vaø ñöôøng
vieàn cuûa phoå coù ñoä doác trung bình laø 12 dB/octa. Trong tröôøng hôïp
FM nhò phaân keùp, ñoä roäng baêng sau khi ñieàu cheá ñöôïc boä loïc cosin
taêng giôùi haïn ñeán ñieåm 0 cuûa tín hieäu nhò phaân FSK. Nhöng, taïp aâm
xuyeân kyù hieäu coù theå laáy moät daïng nhö theá maø vieäc taùch tín hieäu
coù theå ñöôïc nhö tín hieäu ngaãu nhieân baäc 3.

Moät öu ñieåm khaùc cuûa MFK laø soùng mang ñöôïc tín hieäu digital
ngaãu nhieân ñieàu cheá, coù hình bao lieân tuïc, neân klhoâng phaûi tính ñeán
vieäc chuyeån ñoåi AM/PM laøm bieán daïng phoå. Vì nhöõng tính chaát ñoù,
MSK öùng duïng raát ñaéc löïc ñoái vôùi heä thoáng phi tuyeán tính vaø coâng
suaát haïn cheá nhö caùc heä thoáng thoâng tin veä tinh.

Hai kyõ thuaät chung ñeå ñieàu cheá vaø giaûi ñieàu cheá MSK ñaõ
ñöôïc môû ra. Nhöõng phöông phaùp naøy ñeàu döïa vaøo phöông phaùp song
song vaø noái tieáp. Ccaû hai töông ñöông hoaøn toaøn veà chieám ñoä roäng
baêng vaø ñaëc tính xaùc suaát loãi.

Phöông phaùp song song laø thöïc chaát laø phöông phaùp gheùp caàu
phöông nhöõng luoàng soá lieäu daïng xung nöõa hình sin saép xeáp trong
moät chu kyø nöõa kyù hieäu cuûa soùng mang nhö hình 3-4a. thöïc hieän
nhöõng modem duøng phöông aùn naøy trong thöïc teá caàn phaûi caân baèng
chaët cheõ vaø ñoàng boä caùc tín hieäu soá lieäu keânh ñoàng pha vaø caàu
phöông treâb nhöõng soùng mang ñaõ töï caân baèng vaø pha cuûa chuùng
ñeàu caàu phöông. Töông töï ôû maùy thu duy trì vaø caân baèng chaët cheõ
caàu phöông pha, caàn thieát ñeå cöïc tieåu hoùa ñoä meùo vaø xuyeân aâm.

Vôùi phöông aùn noái tieáp, tín hieäu ñöôïc taïo ra töø tín hieäu hai pha
baèng caùch loïc qua moät boä loïc chuyeån ñoåi ñaõ thieát keá phuø hôïp.
Neân vaán ñeà caân baèng vaø di truøy soùng mang caàu phöông pha ôû
phöông aùn song song ñöôïc thay theá baèng nhieäm vuï xaây döïng moät boä
loïc chuyeån ñoåi vôùi ñaëc tuyeán sin keát hôïp. Boä giaûi ñieàu cheá goàm
moät boä loïc phoái hôïp vôùi phoå tín hieäu phaùt, tieáp theo laø giaûi ñieàu
cheá keát hôïp vaø taùch bit. Thöïc hieän boä giaûi ñieàu cheá noái tieáp yeâu
caàu söï toång hôïp cuûa boä loïc thoâng baêng phoái hôïp chaët cheõ vôùi tín
hieäu MSK ñeå ñaûm baûo chaát löôïng gaàn ñeán lyù töôûng. Caùc tín hieäu
MSK cuõng nhö PSK, coù theå ñöôïc taùch soùng keát hôïp hoaëc vi sai.
Taùch soùng vi sai laø kyõ thuaät ñieàu cheá haáp daaãn trong truyeàn daãn
phöông thöùc “burst” nhö caùc heä thoáng gheùp keânh chia theo thôøi gian
(TDMA) vì caáu taïo maïch ñôn giaûn vaø khoâng caàn khoâi phuïc soùng
mang. Phöông thöùc naøy söû duïng taùch soùng khoâng keát hôïp nhö trong
hình 3-2. Caùc tín hieäu MSK coù ñaëc tính khoâng keát hôïp, pha tuyeät ñoái
ôû hai thôøi ñieåm baát kyø ñeàu leä thuoäc vaø laø moät haøm cuûa soá lieäu
ñöôïc truyeàn giöõa hai thôøi ñieåm ñoù. Kyù hieäu ñöôïc taùch ra töø söï keát
hôïp veà pha cuûa hai khoaûng tín hieäu keø nhau laø soá lieäu ñöôïc truyeàn
ñi trong ñieàu kieän khoâng coù taïp aâm. Töông töï, hai kyù hieäu ñöôïc taùch
töø söï leäch pha cuûa hai khoaûng tín hieäu thay ñoåi daáu coù theå xem nhö
kieåm tra toång chaún leõ cuûa hai phaàn töû soá lieäu ñöôïc truyeàn keá tieáp
nhau. Tính chaát tyû leä loaïi coù theå ñöôïc theå hieän nhôø boä giaûi maõ
vôùi maõ söûa sai goàm coù soá lieäu vaø bit chaún leõ.

 Xaùc suaát loãi cuûa MSK keát hôïp.

Xaùc suaát loãi MSK keát hôïp cuõng gioáng nhö ñieàu cheá khoùa
dòch pha ñoái vôùi cöïc keát hôïp PSK nhö ñaõ cho trong phöông trình 2.9 ôû
nhöõng nôi chuaån thu ñoàng pha chính xaùc vôùi phaùt,  = 0 vaø Pe ôû
phöong trình 2.9 giaûm xuoáng nhö phöông trình 2.8. Hình 1-5 laø ñoà thò
cuûa PeMSK keát hôïp mang kyù hieäu BPSK, vaø hình 3-2 laø ñoàthò minh hoïa
ñöôøng cong nhö mang kyù hieäu MSK keát hôïp.
1
1 W C 2
PeMSK keát hôïp = erfc
 . . cos 2  
 (3.16)
2  rb N 

 Xaùc suaát loãi cuûa MSK taùch soùnh keát hôïp hoaëc vi sai

Cuõng gioáng nhö khoâng keát hôïp hoaëc DPSK, vaø ñöôïc minh hoïa
treân hình 1-5 theo C/N nhö DPSK.
 C W
 . 
PeMSK vi sai = 1 e N rb 
 (3.17)
2

 Daïng phoå cuûa heä thoáng MSK

Yeâu caàu ñoøi hoûi taêng leân ñoái vôùi toác ñoä bit cao hôn, neân ñoä
roäng baêng hieäu duïng cuûa heä thoáng vi ba soá vaãn ñang ñöôïc ngieân
cöùu phaùt trieån moät soá nghieân cöùu nhö theá ñaõ thöïc hieän laø caùc
phöông thöùc ñieàu cheá MSK khaùc nhau nhaèm ñeå ñaït ñöôïc moät phoå tín
hieäu daøy ñaëc. Quaù trình lieân quan chaët cheõ ñeán daïng phoå cuûa xung
soá lieäu vaøo, ñieàu cheá taàn soá hình sin digital (SFSK) vaø ñieàu cheá dòch
cöïc tieåu bieân ñoä nhieàu möùc (MAMSK). SFSK coù ñaëc tính coâng suaát
ngoaøi baêng cöïc kyø nhoû. SFSk cuõng ñöôïc nghieân cöùc chuù yù ñeán
taùc ñoäng cuûa xuyeân aâm vaø ñöôïcxem laø phöông thöùc ñieàu cheá khaù
toát vôùi goïn nhieàu tín hieäu rong moät giaûi baêng haïn cheá khi caùc tín
hieäu khoâng ñöôïc ñoàng boä theo ñòng thôøi gian bit. Moät soá öùng duïng
yeâu caàu caùc tín hieäu ñöôïc goùi goïn sít sao veà taàn soá khi khoâng coù
chuaån pha tuyeät ñoái coù saüng ôû maùy thu (thu khoâng keát hôïp). Nhöõng
öùng duïng nhö caäy ñaõ nghieân cöùc coù keát quaû trong vieäc giaûi quyeát
xuyeân aâm cuûa phöông aùn so saùnh pha cuûa FSFK, ñöôïc goïi laø FSFK so
saùnh pha (PC SFSK). Keát quaû cho ta thaáy raèng PCFSFK cho pheùp goïi
sít sao hôn nhöõng tín hieäu khoâng ñoàng boä so vôùi DQPSK. Xaùc suaát
loãi cuõng ñöôïc chöùng minh laø toát hôn moät ít so vôùi DQPSK khi
C C
 5dB , vaø seõ hôi keùm hôn  5dB .
N N

Söï caùi bieán khaùc ñoái vôùi ñöôøng bieân phoå sô ñoà MSK laø phoå
cuõng ñöôïc taïo ra do khoùa dòch taàn hình sin keùp (DPFSK) vôùi ñuoâi
cuûa phoå coù ñoä doác trung bình laø 36dB/octa vöôït qua f = 4,75/T thay vì
24dB/octa ñoái vôùi SFSK.

VI. Ví duï minh hoïa:

1. Cho moät chuoãi bit nhò phaân vôùi 5 bit ñaàu tieân b = [ 1 0 0 1 0 ]. Döõ
lieäu bit nhò phaân coù toác ñoä bit baèng 1Kbps vaø bieân ñoä ñænh-ñænh
cuûa daïng soùng ñieàu cheá laø 1V.

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu FSK vôùi 500 maãu ñaàu tieân ñaïi
dieän cho chuoãi nhò phaân b vôùi taàn soá soùng mang laø 8Khz.
Bieát tín hieäu phaùt sinh töø chuoãi nhò phaân b laø: POLAR_NRZ

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ñieàu cheá
,bieát phaïm vi taàn soá ñieàu cheá laø[ 0, 20Khz].

Giaûi:

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ñieàu cheá:

t=[1:500];
b=[1 0 0 1 0 binary(5)];
xp=wave_gen(b,'polar_nrz');
sf=vco(xp);
subplot(211), waveplot(xp(t))
subplot(212), waveplot(sf(t))
 2

0
V

-1

-2
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
Time [sec] x 10
-3

0
V

-1

0 1 2 3 4 5
Time [sec] -3
b. Moâ phoûng maät ñoä phoå cuûa tín hieäu ñieàu cheá: x 10
start
t=[1:500];
b=[1 0 0 1 0 binary(5)];
xp=wave_gen(b,'polar_nrz');
sf=vco(xp);
clf
f=[0,20000];
subplot(211),psd(xp,f)
subplot(212),psd(sf,f)

0
PSD Function
10
Power [W]

-5
10

-10
10
0 5 10 15 20 25
Frequency [kHz]
PSD Function
0
10
Power [W]

-5
10

-10
10
0 5 10 15 20 25
Frequency [kHz]
 2. Cho moät chuoãi bit nhò phaân vôùi 5 bit ñaàu tieân b = [ 0 1 0 1 0 ].
Döõ lieäu bit nhò phaân coù toác ñoä bit baèng 1Kbps vaø bieân ñoä ñænh-
ñænh cuûa daïng soùng ñieàu cheá laø 1V.

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu FSK vôùi 400 maãu ñaàu tieân ñaïi
dieän cho chuoãi nhò phaân b vôùi taàn soá soùng mang laø 6Khz.
Bieát tín hieäu phaùt sinh töø chuoãi nhò phaân b laø:
BIPOLAR_NRZ

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ñieàu cheá
,bieát phaïm vi taàn soá ñieàu cheá laø[ 0, 10Khz].

Giaûi:

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ñieàu cheá:

start
t=[1:400];
b=[0 1 0 1 0 binary(5)];
xp=wave_gen(b,'bipolar_nrz');
sf=vco(xp);
subplot(211), waveplot(xp(t))
subplot(212), waveplot(sf(t))

0
V

-1

-2
0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Time [sec] x 10
-3

0
V

-1

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4

Time [sec] x 10
-3

b.Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ñieàu cheá:
start
t=[1:400];
b=[0 1 0 1 0 binary(5)];
xp=wave_gen(b,'bipolar_nrz');
sf=vco(xp);
clf
f=[0,10000];
subplot(211),psd(xp,f)
subplot(212),psd(sf,f)
 0
PSD Function
P o we r [W ] 10

-5
10

-10
10
0 2 4 6 8 10
Frequency [kHz]
PSD Function
0
10
P o we r [W ]

-5
10

-10
10
0 2 4 6 8 10
Frequency [kHz]
3. Cho moät chuoãi bit nhò phaân vôùi 5 bit ñaàu tieân b = [ 1 1 0 0 1 ]. Döõ
lieäu bit nhò phaân coù toác ñoä bit baèng 1Kbps vaø bieân ñoä ñænh-ñænh
cuûa daïng soùng ñieàu cheá laø 1V.

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu FSK vôùi 600 maãu ñaàu tieân ñaïi
dieän cho chuoãi nhò phaân b vôùi taàn soá soùng mang laø 6Khz.
Bieát tín hieäu phaùt sinh töø chuoãi nhò phaân b laø:
MANCHESTER

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu ñieàu cheá
,bieát phaïm vi taàn soá ñieàu cheá laø[ 0, 15Khz].

Giaûi:

a. Moâ phoûng daïng tín hieäu ñieàu cheá:

start
t=[1:600];
b=[1 1 0 0 1 binary(5)];
xp=wave_gen(b,'bipolar_nrz');
sf=vco(xp);
subplot(211), waveplot(xp(t))
subplot(212), waveplot(sf(t))
 2

0
V

-1

-2
1 2 3 4 5 6
Time [sec] x 10
-3

0
V

-1

0 1 2 3 4 5 6
Time [sec] x 10
-3

b. Moâ phoûng maät ñoä phoå coâng suaát cuûa tín hieäu:
start
t=[1:600];
b=[1 0 0 1 0 binary(5)];
xp=wave_gen(b,'manchester');
sf=vco(xp);
clf
f=[0,15000];
subplot(211),psd(xp,f)
subplot(212),psd(sf,f)

0
PSD Function
10
P o we r [W ]

-10
10

-20
10
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Frequency [kHz]
PSD Function
0
10
P o we r [W ]

-5
10

-10
10
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Frequency [kHz]