Yapı Mühendisliği, bilgisayar kullanımının yoğun olduğu

bir inşaat mühendisliği alanıdır.

Kullanılan yazılımların kullanım amaçları:

•Hesaplama
•Çizim
YAPI SİSTEMLERİNİN
•Hesaplama+Çizim
BİLGİSAYAR İLE
MODELLENMESİ VE ÖNERİLER Kullanılan yazılımların türleri:
Yrd. Doç. Dr. Kutlu DARILMAZ •Genel amaçlı
İTÜ İnşaat Fakültesi
Yapı Anabilim Dalı •Özel amaçlı
Betonarme Yapılar Çalışma Grubu
E-posta: kdarilmaz@ins.itu.edu.tr

Gerçek Yapı Hesap Modeli

Sonuçların elde edilmesi

Sonuçların değerlendirilmesi

1
Yapılan kabullerin geçerliliği. Yapı davranışını etkileyecek elemanlar modelde gözönüne
Çözüm için kullanılan yöntemlerin ne olduğu ve alınmalıdır.
yöntemlerin özellikleri bilinmelidir.
Matris-Deplasman Yöntemi Æ Çubuk Elemanlar
Sonlu Elemanlar Yöntemi Æ Yüzeysel taşıyıcı elemanlar

2
 PERDELERİN
MODELLENMESİ

Perdeler çubuk elemanlar kullanılarak modellenmek istendiğinde hesap modeli

oluşturulurken perdeye rijit sanal (fiktif) çubuklar eklenir. Sanal elemanların
eğilme ve burulma rijitlikleri diğer elemanların rijitliklerinin 10~100 katı seçilebilir.

3
Perdeler arasındaki bağ kirişlerinin modellenmesinde
•Bağlantı kirişinin GA’ kayma rijitliği gözönüne alınmalıdır
•Perde içinde kalan bölüm rijit bir sanal çubukla modellenebilir
•Bağ kirişinin uçlarındaki plastik şekildeğiştirmeleri gözönüne almak üzere
EIkiriş≅(0.4-0.6)EI alınabilir.
•Modelde kiriş boyu L’=L+h olarak alınabilir.

4
Farklı noktalardan bağlanan kirişlerin bulunması durumu.

5
6
 Çubuk Elemanlar
ile modelleme

RİJİT BODRUM
PERDELERİN
MODELLENMESİ

Sonlu Elemanlar ile

PLAN: modelleme

Rijitlik değişiminin ani olduğu yerlerde

daha sık bir sonlu eleman ağı
geçirilebilir...

7
 DÖŞEMELERİN
DAVRANIŞA
ETKİSİNİN
MODELLENMESİ

Tek bir rijit diyafram tanımı olan durum. İki Ayrı rijit diyafram tanımı olan durum.

8
Rijit olmayan döşeme sistemine sahip sistemlerde yatay yüklerin yatay
yük taşıyıcı elemanlar arasında paylaşımı etkili yük alanlarına göredir.

Temellerde dönme (özellikle perde temellerinde olursa) taşıyıcı sistem

davranışını ve hesapları etkileyebilir.
Perde elemanın, diğer kolonlara göre çok büyük ötelenme ve dönme
rijitliği vardır. Bu özelliğinden dolayı yatay deprem yükünün büyük
YAPI ZEMİN bölümü perde tarafından taşınır. Ancak temel-zemin etkileşimi ile temelde
dönme gösteren perdenin rijitliği çok azalır ve üzerine gelen deprem

ETKİLEŞİMİNİN yüklerinin bir bölümünü boşaltır. Kuvvetler dengesinin sağlanması

zorunlu olduğundan, perdenin boşalttığı yükler komşu kolon veya perde
elemanlar tarafından taşınmak zorundadır. Böylece komşu elemanlar ya

MODELLENMESİ yetersiz duruma düşerler ya da daha büyük etkilere göre projelendirilmek

zorunda kalırlar. Ayrıca temelinde ankastre olmaktan uzaklaşmış
perdelerin dinamik davranışa olumlu katkısı azalacaktır.

9
Perde Temelleri
Şekildeki örnekte perdenin düşey yükü orta kolonun düşey yüküne
küçük yada eşittir. Düşey elemanların normal kuvvetinin belirlenmesinde
düşey yük baskındır. Düşey elemanların momentinin belirlenmesinde ise
yatay yükler baskındır (deprem yüklemesi gibi). Kolon ile perdeyi
karşılaştırdığımızda normal kuvvetleri mertebe olarak biribirine yakındır
fakat moment oranları çok farklıdır. M/N oranı perdede çok büyüktür.
Perdelerin altına yapılan temeller diğer temel sistemine bağlanmamışsa
bu etki daha da belirgindir. Sistemin modellenmesinde dönmeye karşı
elastik mesnet (Rθ ) tanımlanmalıdır. Yüksek yapılarda bu etki daha fazla
önem kazanmaktadır. (M/N oranı yapının kat adedi arttıkça daha hızlı
büyüyecektir.)

Perdelerin altına yapılan temeller diğer temel sistemine bağlanmamışsa Rθ : dönme redörü (kNm/rad)
bu etki daha da belirgindir. Sistemin modellenmesinde elastik mesnet
Rv : çökme redörü (kN/m)
özellikleri (çökme ve dönme redörleri) tanımlanmalıdır. Yüksek yapılarda
bu etki daha fazla önem kazanmaktadır. (M/N oranı yapının kat adedi
arttıkça daha hızlı büyüyecektir.)
Rθ : dönme redörü (kNm/rad)
Rv : çökme redörü (kN/m)
Çökme dönme redörleri temel boyutlarına ve zemin yatak
katsayısına bağlı olarak hesaplanmaktadır.

10
 Winkler hipotezi:Temel zeminin herhangi bir noktasındaki
A = L1 ⋅ L 2 çökme o noktadaki zemin gerilmesiyle orantılıdır.
L 2 ⋅ L31
IT =
12

σz v : Temel zemininin çökmesi [m]

R θ = K ⋅ IT v=
Ko σz :Zemin gerilmesi [kN/m2]
Rv = K ⋅ A
K : Zeminin yatak katsayısı [kN/m3]

Dolgu, organik : K=5000-10000 kN/m3

Kum : K=15000-20000 kN/m3
Sert Kil : K=20000-50000 kN/m3
Kaya : K=200000-600000 kN/m3

EA: Elastik zemini temsil eden çubukların uzama rijitlikleri Kazıklı Sistemler:

11
Kazıklı Sistemler:

DUVARLARIN
MODELLENMESİ

Kaynaklar:
•Tall Building Structures: Analysis and Design , Smith B. S., Coull A.,
John Wiley & Sons,1991
•Structural Analysis and Design of Tall Buildings, Taranath B. S.,
McGraw-Hill Book Company, 1988
•Yapı Sistemlerinin Hesabında Bilgisayar Kullanımı ve Hesap
Modelinin Oluşturulması için Bazı Öneriler, Prof. Dr. Erkan Özer, İTÜ
İnşaat Fakültesi Seminer Notları
•Betonarme Yapılar, Prof. Dr. Z. Celep, Prof. Dr. N. Kumbasar, Beta
Yayınları, 2005.
•Yatay Yükleri Taşıyan Yapı Elemanları, Prof. A. Çakıroğlu, İMO
İstanbul Yayınları, 1989.
•Çerçeveli ve Perdeli Betonarme Sistemlerin Tasarımı, Atımtay E.,
METU Press, 2000.

12