: myhome small space gardening

เรื่อง ปาณิสรา

สวนเล็ก
ในบ้านหลังน้อย
พื้นที่ขนาดเล็กใช่จะเป็นข้อจำกัดให้คุณทำสวนไม่ ได้เสียเมื่อไร

ต้ องยอมรับว่า การแต่งบ้านเป็นความสุขอย่างหนึ่งของคนมีบ้าน เมื่อแต่งภายในบ้าน

ได้สวยสมใจแล้ว ก็อดไม่ได้ที่จะมองออกไปนอกบ้าน ถ้าเป็นไปได้ หลายคนก็คงอยาก
มีบ้านซึ่งมีบริเวณมากพอให้นำพรรณไม้ดอกไม้ประดับมาปลูกให้ดูชื่นตาชื่นใจ แต่สำหรับ
ใครที่อยู่คอนโด หรือทาวน์เฮ้าส์ แค่คิดถึงสวนก็คงต้องขอตัดใจเพราะบ้านไม่ได้มีพื้นที่
เหลือมากมายนัก
อันที่จริง สวนสวย ๆ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าคุณมีเนื้อที่มากหรือน้อย แต่ขึ้นอยู่กับการ
สร้างสรรค์ และเอาใจใส่ของเจ้าของเป็นสำคัญ Home&Style ฉบับหน้าฝนนี้ ขอเอาใจเจ้าของ
บ้านซึ่งมีเนื้อที่จำกัด และอยากจะมีพื้นที่สีเขียวมาเติมเต็มให้บ้านน้อยดูสมบูรณ์แบบ น่ามอง
มากขึ้นกว่าเดิม โดยการรวบรวมเอาเคล็ดลับน่ารู้ของการจัดสวนเล็ก ๆ มาฝากคุณ


สำรวจสภาพพื้นที่
เช่ น เดี ย วกั บ สวนทั่ ว ไป การจั ด สวนขนาดเล็ ก ก็ มี ห ลายเรื่ อ งให้
ต้ อ งพิ จ ารณา เพราะต้ อ งไม่ ลื ม ว่ า ต้ น ไม้ ก็ เ ป็ น สิ่ ง มี ชี วิ ต ซึ่ ง ต้ อ งการ
สิ่ ง แวดล้ อ มที่ เ อื้ อ ต่ อ การมี ชี วิ ต อยู่ แ ละเจริ ญ เติ บ โต สำรวจพื้ น ที่ ที่
คุณมีเสียก่อนว่าสวนของคุณน่าจะอยู่บริเวณใด มุมหน้าบ้าน ข้างรั้ว
ที่ว่างหลังบ้าน กำแพง หรือระเบียง
จากนั้น สิ่งที่ต้องสังเกตต่อมาคือ สภาพทางกายภาพ เป็นต้นว่า
บริเวณนั้น ๆ โดนแสงแดดช่วงไหนบ้าง หรือไม่โดนแดดเลยทั้งวัน
เป็นพื้นที่ซึ่งพอมีดินอยู่บ้าง หรือเป็นพื้นซีเมนต์ และต้องอาศัยการ
เตรี ย มพื้ น ที่ ม ากน้ อ ยแค่ ไหน

หาความรู้เรื่องต้นไม้
สภาพพื้นที่จะเป็นตัวกำหนดว่าคุณควรจะนำต้นไม้ชนิดใดมาลงในสวน เดหลี เป็นต้น มาถึงตรงนี้คุณต้องใจแข็งให้มาก เพราะเมื่อคุณไปเดิน
ต้ น ไม้ ที่ จ ะนำมาปลู ก ควรมี ค วามเหมาะสมกั บ พื้ น ที่ ความสมดุ ล หาซื้อต้นไม้ คุณจะรู้สึกละลานตาไปหมด ต้นนั้นก็สวย ดอกนี้ก็งาม
พอเหมาะเป็นเรื่องสำคัญ ศึกษาดูว่าไม้ชนิดใด ต้องการสภาพทาง ลงท้ายคุณอาจกลับบ้านพร้อมต้นไม้เต็มไปหมด แต่ไม่มีที่จะลง
กายภาพอย่ า งไร และต้ อ งการการดู แ ลจากคุ ณ มากน้ อ ยเพี ย งใด กฎง่าย ๆ ที่ควรจำในการเลือกต้นไม้สำหรับสวนขนาดเล็กก็คือ
เช่น หากบริเวณที่จะปลูกโดนแดดบ้างเป็นบางช่วงของวัน ควรเลือก ควรเลือกต้นไม้ที่มีกิ่งก้านไม่แผ่กว้างจนเกินไปนัก (ความกว้างของ
ต้นไม้ประเภทที่อยู่ในร่มได้ หรือชอบแสงรำไร อาทิ เฟิร์น จั๋ง หมาก พุ่มไม่มากกว่าความสูงของต้น) แล้วนำมาจัดรวมอยู่ด้วยกันโดยอาศัย
หลักการจัดองค์ประกอบทางศิลปะเป็นตัวกำหนด กล่าวคือ เลือกต้นไม้
ที่มีใบขนาดใหญ่ ขนาดกลาง และขนาดเล็ก นำมาจัดวางเข้าด้วยกันให้
กลมกลืนสวยงาม

เลือกประเภทของสวนที่จะจัด
วิถีชีวิตที่เปลี่ยนไปทำให้รูปแบบของที่อยู่อาศัยเปลี่ยนไปด้วย อย่างไรก็ดี
เรื่ อ งนี้ ก ลั บ เป็ น โอกาสให้ มี ก ารพั ฒ นารู ป แบบการจั ด สวนขนาดเล็ ก
ให้หลากหลายมากขึ้น ลองมาทำความรู้จักกับสวนสำหรับพื้นที่เล็ก
ซึ่งค่อนข้างได้รับความนิยมกัน

สวนกระถาง
เป็นการนำต้นไม้ในกระถางขนาดต่าง ๆ มาจัดวางเข้าด้วยกันอย่างมี
หลักการ การทำสวนกระถางนอกจากจะต้องเลือกต้นไม้ที่เหมาะสมแล้ว
การเลือกกระถางก็เป็นเรื่องสำคัญ เพราะบทบาทของกระถางในที่นี้
ไม่ได้มีไว้เพื่อใส่ดินให้เป็นที่อยู่ของต้นไม้แต่เพียงอย่างเดียว กระถาง
สวย ๆ ยังจะช่วยขับเน้นให้ต้นไม้ดูโดดเด่น ขณะเดียวกันก็ประดับ
ประดาสวนของคุณให้สวยไปด้วยในตัว
ข้ อ ดี ข องสวนกระถางอยู่ ที่ ค วามคล่ อ งตั ว คุ ณ สามารถปรั บ
เปลี่ยนได้ง่าย และถ้าคุณเลือกต้นไม้ที่เหมาะสมแล้วละก็ สวนกระถาง
ของคุณจะคงอยู่ได้นานทีเดียว ดังนั้น หากคุณมีบ้านเดี่ยวซึ่งเนื้อที่
ไม่ ม าก ทาวน์ เ ฮ้ า ส์ ที่ เ หลื อ พื้ น ที่ เ พี ย งเล็ ก น้ อ ยหน้ า บ้ า น หรื อ อยู่
คอนโดมิเนียมซึ่งมีพื้นที่เล็กน้อยตรงระเบียง สวนกระถางน่าจะเป็นทาง
เลือกที่เหมาะกับคุณ ส่วนข้อควรจำในการจัดสวนกระถาง มี ดั ง นี้

 เลือกกระถางให้มีขนาด และรูปทรงเหมาะสมกับต้นไม้ สำหรับ เลือกพืชที่มีธรรมชาติคล้าย ๆ กัน เพื่อให้พืชอยู่รอด ปลอดภัย
ไม้พุ่มสูง ควรเลือกใช้กระถางซึ่งมีฐานกว้างเพื่อความสมดุล และ และดูดีไปนาน ๆ เพราะเมื่อจัดสวนกระถาง หากจะให้ดูดี ควรจัด
มั่นคง อีกทั้งเพื่อให้มีที่มากพอให้รากซึมซับอาหารจากดินในกระถาง วางร่วมกันเป็นกลุม่ มีกระถางขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่
ส่ ว นไม้ ที่ ค่ อ นข้ า งเตี้ ย อาจเลื อ กกระถางให้ สู ง สั ก นิ ด เพื่ อ ให้ ร าก โดยให้พืชในกระถางใหญ่เป็นประธาน มีพืชในกระถางขนาดกลาง
หยั่ ง ได้ ลึ ก พอที่ จ ะยื น ต้นได้ เป็นส่วนรอง และกระถางเล็กเป็นส่วนประกอบ การเลือกพืชที่มี
อย่าเอาดินใส่กระถางโดยไม่ผสม เมื่อเวลาผ่านไป ผ่านการรดน้ำ ธรรมชาติใกล้เคียงกันมาจัดจะทำให้การดูแลสวนของคุณง่ายขึ้น
หลายครั้ ง ดิ น ในกระถางจะจั บ ตั ว แน่ น ขึ้ น ดั ง นั้ น ก่ อ นนำดิ น อย่าวางกระถางชิดกันเกินไป ต้นไม้กับกระถางที่ได้รับการคัดสรร
ใส่กระถาง ผสมแกลบ หรือกากมะพร้าวประมาณ 1 ส่วนต่อดิน มาอย่างดี จะดูลงตัว และสวยงามอยู่แล้ว เมื่อนำมาจัดวางโดย
2 ส่วนเพื่อให้ดินคงความร่วนซุย ไม่จับตัวเป็นก้อนแข็งได้ง่าย ทั้งยัง เว้นระยะห่างสักเล็กน้อย ก็จะสามารถเห็นความงามของทั้งต้นไม้
เก็บความชื้นได้ดีอีกด้วย และกระถางได้อย่างเต็มที่
ให้ ค วามสำคั ญ กั บ การระบายน้ ำ กระถางส่ ว นมากมี รู ส ำหรั บ
ระบายน้ ำ อยู่ แ ล้ ว แต่ เ มื่ อ นานไป ดิ น ในกระถางแน่ น ขึ้ น จน สวนแนวตั้ง
เป็นก้อนแข็ง จะทำให้ระบาย สวนแนวตั้ง นับเป็นทางเลือกที่ดีมากสำหรับบ้านซึ่งไม่ได้มีเนื้อที่สำหรับ
น้ ำ และความชื้ น ได้ ไ ม่ ดี นั ก ปลูกต้นไม้มากนัก เพราะเพียงมีกำแพงด้านใดด้านหนึ่ง สวนเขียวชอุ่ม
ควรรองก้นกระถางด้วยเศษหิน สดชื่นก็เป็นไปได้แล้ว สวนแนวตั้ง หรือ Vertical Garden เป็นวิธีการ
ให้หนาสักหน่อย (ขึ้นอยู่กับขนาด จัดสวนแนวใหม่ที่ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว โดยมี Patrick Blanc
ของกระถาง) ก่อนนำดินใส่เพื่อ นักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศสเป็นผู้ศึกษาโดยสังเกตจากต้นไม้ในป่า
เพิ่ ม การระบายน้ ำ นอกจากนี้ ธรรมชาติ ผ่านการวิจยั พัฒนาวิธกี าร และเผยแพร่จนเป็นทีร่ จู้ กั ไปทัว่ โลก
ควรหมั่ น เทน้ ำ ออก ความน่าพิศวงของสวนแนวตั้งอยู่ที่ การปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน
จากจานรองกระถาง หากแต่ใช้วัสดุพิเศษซึ่งมีคุณสมบัติอุ้มน้ำได้ดีมาติดตั้งไว้กับกำแพงเพื่อ
หากคุณเลือกกระถาง ให้รากไม้มีที่ยึด และดูดอาหารจากน้ำผสมแร่ธาตุซึ่งส่งผ่านมาจาก
แบบแฟนซี สี สั น สดใสซึ่ ง อาจไม่ มี ช่ อ งระบายน้ ำ ที่ ก้ น กระถาง ด้านบนด้วยระบบที่วางมาเป็นอย่างดี ประกอบกับสภาพทางกายภาพที่
ให้ เ ลื อ กปลู ก ในถุ ง เพาะชำที่ มี ข นาดเล็ ก กว่ า กระถางสั ก เล็ ก น้ อ ย เหมาะสม คือ มีแสงแดด และคาร์บอนไดออกไซด์อย่างเพียงพอ
เพื่อที่คุณจะได้ยกออกมาระบายความชื้นเป็นครั้งคราว นอกจากนี้ การคัดสรรพรรณไม้มาใช้ ก็ต้องอาศัยความรู้ความ

เข้าใจพอสมควร เพราะไม่ใช่ว่าจะนำต้นอะไรมาปลูกก็ได้ ในธรรมชาติ เราคือ ควรจำกัดขอบเขตให้แคบลงมาสำหรับเพิ่มเติมรายละเอียด เช่น
พื ช หลายชนิ ด อาศั ย พึ่ ง พิ ง อิ ง แอบกั บ ต้ น ไม้ อื่ น บนหิ น หรื อ ผนั ง ถ้ ำ หากคุณต้องการให้สวนมีสีสันสักหน่อย หรือมีกลิ่นหอมสักนิด คุณจะได้
ด้วยการใช้รากเกาะยึดอยู่ตามผิว โดยที่ไม่ได้ส่งรากเข้าไปแย่งอาหาร ทราบว่าจะต้องมองหาอะไร
(เรียกว่า พืชอาศัย ซึ่งแตกต่างจากกาฝากที่จะเกาะ เจาะ ดูด จนต้นไม้
อื่ น แห้ ง ตาย) หากคุ ณ อยากได้ ส วนแนวตั้ ง สไตล์ นี้ ไ ว้ ที่ บ้ า นละก็ การดูแลรักษา
ต้ อ งอาศั ย ความเชี่ ย วชาญของมืออาชีพกันหน่อย ไม่ว่าจะเป็นสวนขนาดใด การดูแลรักษาจะเป็นตัวชี้วัดว่า สวนของคุณ
นอกจากสวนแนวตั้งในแบบของ Patrick Blanc แล้ว สวนแนว จะ “อยู่รอด” หรือไม่ สวนขนาดใหญ่ ต้องมีการตัดแต่งกิ่ง กำจัดวัชพืช
ตั้งแบบประยุกต์ที่เราพอจะทำกันเองได้ และเริ่มพบเห็นมากขึ้น คือ ฉันใด สวนขนาดเล็กก็ต้องการการดูแลเช่นเดียวกันแต่ยุ่งยากซับซ้อน
การใช้พื้นที่แนวตั้งในการปลูกต้นไม้ เช่น กำแพง เสา หรือผนัง โดยติด น้อยกว่า หาไม่แล้ว สวนของคุณอาจสวยแค่ช่วงแรก และกลายเป็น
ตั้งไม้ระแนงสำหรับเป็นที่แขวนกระถาง หรือจะเป็นการผสมผสานโดย ระเกะระกะ รุงรังในอีกไม่กี่เดือนให้หลัง
ใช้ไม้จำพวกไม้เลี้อยอย่างต้นตีนตุ๊กแกมาปลูกให้เกาะจนเต็มกำแพง การจั ด สวนเล็ ก อาจมี ข้ อ จำกั ด ในเรื่ อ งของพื้ น ที่ แต่ ไ ม่ ใ ช่ ว่ า
แล้วแซมด้วยไม้ระแนงเพื่อแขวนกระถาง เพียงเท่านี้ก็จะช่วยลดความ ทุกอย่างจะต้องถูกจำกัดไปเสียหมด มองภาพรวม ผสมผสานรสนิยม
แข็งกระด้างของกำแพง และเพิ่มพื้นที่สีเขียวให้กับบ้านได้เป็นอย่างดี กับไอเดียสร้างสรรค์ สวนเล็ก ๆ ของคุณก็เป็นสวนสวย และให้ความ
เมื่อคุณมีภาพของสวนที่ต้องการในใจแล้ว คำแนะนำต่อไปของ ชื่นตาชื่นใจได้ไม่แพ้ใคร

จัการจัดดสวนขนาดเล็
สวน กจัไม่ไดด้ยุ่งสวย
ยากมากเท่ากับสวนขนาดใหญ่ แต่ก็ท้าทายอยู่ไม่น้อย Home&Style
ได้คุยกับคุณวราภรณ์ เกียรติมิ่งมงคล เจ้าของและนักจัดสวนจากร้าน In The Garden ซอยสุขุมวิท 26
ถึงเคล็ดลับในการจัดสวนเล็กซึ่งพอจะสรุปได้ดังนี้
ควรเลื อ กต้ น ไม้ ที่ ค่ อ นข้ า งสู ง และมี กิ่ ง ก้ า นไม่ แ ผ่ ก ว้ า งนั ก อาทิ หมาก หรื อ ปาล์ ม ชนิ ด ต่ า ง ๆ
ที่มีขนาดเล็ก
ไม่แนะนำให้ใช้หญ้า เนื่องจากต้องการการดูแลมาก ลองเลือกต้นไม้เล็ก ๆ ที่มีใบฝอย เช่น
หนวดปลาดุกแคระ ปลูกลงในกระถางเล็กแล้ววางสลับกับไม้ดอก หรือไม้ใบสีสด
ต้นไม้ที่บรรจุมาในถุงเพาะชำ ก่อนนำลงกระถาง หรือดิน ควรนำออกจากถุง รดน้ำให้ชุ่ม วางพักไว้
ในที่ร่มหนึ่งคืนก่อนปลูก
เมื่อต้นไม้โตขึ้น ถึงเวลาหนึ่งคุณอาจต้องเปลี่ยนกระถาง เมื่อจะย้ายต้นไม้ ต้องเอาดินเดิมที่ติดอยู่
คุณวราภรณ์ เกียรติมิ่งมงคล
กับต้นไม้มาด้วย เพื่อให้รากมีที่เกาะและตั้งตัวได้เร็วขึ้น
สังเกตดูขดราก หากแน่นเกินไปอาจต้องเล็มรากเก่าออกบ้างเพื่อให้สามารถระบายอากาศ และความชื้นได้ดีขึ้น ทั้งยังเป็นการกระตุ้น
รากใหม่ให้แตกแขนงเพิ่ม ซึ่งจะช่วยให้ต้นไม้โตได้ดี
สำหรับสวนบนระเบียง แนะนำให้เลือกกระถางทรงสูง และจัดวางเป็นแนว เหมือนการสร้างกำแพงขึ้นมาใหม่เพื่อเพิ่มความเป็นส่วนตัว
ให้มากขึ้น และเลือกต้นไม้ที่ทนร้อนได้ดี มีใบไม่ใหญ่นัก สามารถตัดแต่งได้อย่าง แก้ว จันทน์หอม จันทน์ผา หรือชาปัตตาเวีย
สังเกตต้นไม้ในสวนของคุณให้ดี หากเริ่มมีสีเหลือง แสดงว่าได้รับความชื้นมากเกินไป หรือได้รับออกซิเจนน้อยเกินไป
ใช้หลักการจัดองค์ประกอบเหมือนภาพวาดศิลปะโดยกำหนดจุดสนใจหลัก จุดสนใจรอง และส่วนประกอบ เมื่อนำต้นไม้ที่เลือกไว้
มาจัดรวมกัน ควรผสมผสานกันระหว่าง ต้นไม้ที่มีใบใหญ่ ใบกลาง ใบเล็ก และพืชคลุมดิน เลียนแบบสภาพจริงตามธรรมชาติ
จัดวางต้นไม้ให้มีลำดับชั้นลดหลั่นกันไป เช่น วางต้นที่สูงที่สุดไว้ด้านหลัง ด้านหน้าวางต้นเตี้ยปานกลาง และเตี้ยที่สุด หรืออาจเลือกต้น
ที่มีความสูงใกล้เคียงกัน และจัดลำดับชั้นด้วยการหนุนกระถาง หรือหาเก้าอี้เตี้ย ๆ มาใช้เป็นที่วางกระถาง เป็นต้น
เลือกใช้ของแต่งสวนสีอ่อน ดูเป็นธรรมชาติ อาทิ สีขาว สีเทา น้ำตาลอ่อน ส่วนสีสด ๆ ควรใช้เป็นส่วนน้อยในฐานะส่วนประกอบของ
จุดสนใจหลักเท่านั้น