TEMEL PSİKROMETRİ

1/36
 ISI VE SICAKLIK

madde

molekül

• Isı bir enerji formudur.

• Molekül hareketi ile doğrudan ilgilidir.
• Molekül: Bir maddenin parçalanamayan en küçük parçası
• Madde ısıtılırsa moleküller daha hızlı hareket eder.
• Madde soğutulursa moleküller daha yavaş hareket eder.
• Eğer tüm ısı maddeden uzaklaştırılırsa tüm moleküler hareketler
durur.
• Madde ısıtılırsa maddeye ısı eklenmiştir, eğer soğutulursa
maddeden ısı çekilmiştir.
2/36
 ISI AKIŞI

Soğuk Sıcak
madde madde

ısı

• Isı akışı her zaman sıcak maddeden, soğuk maddeye doğrudur.

• Hızlı hareket eden moleküller (sıcak molekül) enerjilerinin bir kısmını yavaş
hareket eden moleküllere (soğuk molekül) aktarır.
• Isı verdikçe, hızlı molekülün hareketi yavaşlar.
• Isı aldıkça yavaş molekülün hareketi hızlanır.

3/36
 TEMEL KAVRAMLAR

• SICAKLIK

Bağıl bir değer olup, maddenin ısı sıklığını ifade eder.

Genellikle bir referans noktasına göre,daha sıcak veya daha soğuk, şeklinde tarif
edilir. Birimi ºC, ºF, veya K’dir.

4/36
 TEMEL KAVRAMLAR

•İKLİMLENDİRME

Kapalı bir mekanda bizi çevreleyen havanın sıcaklığının, nem

oranının, hızının, temizliğinin ve kalitesinin yıl boyunca istenen
koşullarda tutulması işlemine “iklimlendirme” denir.

•İKLİMLENDİRMENİN ÖNEMİ

Zamanımızın büyük bir kısmını kapalı mahallerde geçirmekteyiz ve

bu nedenle, iç hava kalitesinin sürekli yüksek tutulması
gerekmektedir.

Kapalı bir mekanda bizi çevreleyen havanın sıcaklığının, nem

oranının, sirkülasyonunun ve temizliğinin sürekli olarak istenen
koşullarda tutulması sağlığımız ve verimliliğimiz açısından çok
önemlidir.
5/36
 TEMEL KAVRAMLAR
( İKLİMLENDİRME KONFOR ŞARTLARI)

6/36
 PSİKROMETRİ
• Psikrometri; nemli havanın termodinamik özelliklerini ve bu
özellikleri kullanarak nemli havada yapılabilecek işlemleri inceler.

• Nemli hava, kuru hava ile su buharının karışımı olarak iki

bileşenden meydana gelmektedir.

• Hava içinde su buharının maksimum veya minimum olma

durumuna göre doymuş veya doymamış olarak
nitelendirilmektedir.

• Nemli havanın fiziksel özelliklerini veren bir diyagram

bulunmaktadır. bu diyagrama “Psikrometrik Diyagram” denir.

7/36
• Toplam Soğutma Kapasitesi : Birim zamanda havadan
çekilen toplam ısı miktarına denir.

• Gizli Soğutma Kapasitesi : Toplam nem alma

kapasitesini gösterir.

• Duyulur Soğutma Kapasitesi : Nem alma kapasitesi

hariç soğutma kapasitesini gösterir.

8/36
PSİKROMETRİK DİYAGRAM

9/36
• Bağıl nem φ
Havadaki mevcut su buharını basıncının, aynı kuru
termometre sıcaklığındaki doymuş havanın su buharı
basıncına oranına denir.

• Özgül nem W gr (nem) / kg (kuru hava)

Nemli havanın ihtiva ettiği nem kütlesinin, kuru hava
kütlesine oranına özgül nem denir.

10/36
• Kuru termometre sıcaklığı
Termometre ile ölçülen ortam sıcaklığıdır.

• Yaş termometre sıcaklığı

Termometrenin haznesi suya batırılmış bezle sarılarak
üzerinden hava akımı geçirilirse termometrenin düştüğü
görülür. Düşmenin sona erdiği sıcaklığa yaş termometre
sıcaklığı denir.

• Çiğ noktası sıcaklığı

Su buharının yoğuşmaya başladığı sıcaklık.

11/36
12/36
 TEMEL KAVRAMLAR
İstanbul Proje Şartları

• İstanbul için projelendirme şartı:

Dış hava
33 °C Kuru termometre sıcaklığı
24 °C Yaş termometre sıcaklığı

İç hava
26 °C, % 50 bağıl nem.

13/36
14/36
15/36
 TEMEL KAVRAMLAR
Klima Kapasite Değerlendirmesi

• Klimada sabit tek bir kapasiteden

bahsedilemez.

• Klima kapasitesi nelere bağlıdır?

16/36
 TEMEL KAVRAMLAR
Klima Kapasite Değerlendirmesi

1. Dış ortam kuru termometre sıcaklığı

2. İç ortam kuru termometre sıcaklığı

3. İç ortam yaş termometre sıcaklığı ( veya nemi)

4. Cihaz iç ünite debisi

17/36
 TEMEL KAVRAMLAR
Basit Formüller

DUYULUR ISI
Qd (kcal/h) = 0,3 x V (m³/h ) x ΔT (ºC )

GİZLİ ISI
Qg(kcal/h) = 0,716 x V(m³/h ) x ΔW (gr nem/kg kuru hava)

TOPLAM ISI
Qt (kcal/h) = 1,2 x V (m³/h ) x Δh (kcal/kg )

18/36
 TEMEL KAVRAMLAR
Klima Kapasite Değerlendirmesi

Kapasite Seçiminin Kontrolü;

Hava değişimi: 5-9 arası olmalı

Taze hava : yaklaşık min. % 20-25 olmalı

19/36
 TEMEL KAVRAMLAR
(Taze hava ısıtma veya soğutma kapasite hesabı)

• Örnek 1: İstanbul’ da yapılacak bir klima

projesinde 2000 m3/h taze hava ihtiyacı olduğu
bilinmektedir. Taze havanın getireceği soğutma
ve ısıtma yükünü hesaplayınız?
• İstanbul’da dış hava şartları;
Kuru termometre sıcaklığı 33 ºC(-3 ºC)
Yaş termometre sıcaklığı 16 ºC

20/36
 TEMEL KAVRAMLAR
(Taze hava soğutma kapasite hesabı)

1.Yol
Qd= 0,3x2000x7 = 4200 kcal/h
Qg= 0,716x2000x5,3 = 7589 kcal/h
Qt= 11789 kcal/h

2.Yol
Qt= 2000x7 = 14000 watt = 12040 kcal/h

21/36
 TEMEL KAVRAMLAR
(Taze hava ısıtma kapasite hesabı)

1.Yol
Qd= 0,3x2000x25 = 15000 kcal/h
Qt= 15000 kcal/h

22/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ

• Nemli havanın duyulur olarak ısıtılması

23/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• Nemli havanın duyulur olarak ısıtılması
3000 m3/h debisinde, 2 °C sıcaklıktaki doymuş hava ısıtıcı bir serpantin yardımı
ile 40 °C sıcaklığına kadar duyulur olarak ısıtılmaktadır.
Serpantine verilmesi gereken ısı miktarını bulunuz.

h1 = 12,5 kJ/ kgkuru hava

W1 = 4,25 g nem / kgkuru hava
v1 = 0,785 m3/ kg kuru hava
h2 = 51,4 kJ/ kgkuru hava,
W2 = W1 = 4,25 g nem / kgkuru hava

Sistemdeki kuru hava miktarı;

ma = 3000/ 0,785= 3822 kgkuru hava/h

q1-2 = 3822 (51,4 - 12,5) = 148676 kJ/h = 41,3 kW

24/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• Nemli havanın soğutulması

25/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• Nemli havanın soğutulması
Ör: 17000 m3/h debisinde, %50 bağıl neminde ve 30 °C kuru termometre sıcaklığındaki
nemli hava, 10 °C sıcaklığında doymuş hale getirilene kadar bir soğutucu serpantin
üzerinden geçiriliyor.
Bu işlemin gerçekleşebilmesi için gerekli olan soğutma kapasitesini bulunuz.
h1 = 64,3 kJ/ kgkuru hava
W1 = 13,3 g nem / kgkuru hava
v1 = 0,877 m3/ kg kuru hava
h2 = 29,5 kJ/ kgkuru hava,
W2 = 7,26 g nem / kgkuru hava

Sistemdeki kuru hava miktarı;

ma = 17000/ 0,785= 19384 kgkuru hava/h

q1-2 = 19384 (64,3 – 29,5) = 675 MJ/h = 187 kW

26/36
 SERPANTİN VERİMİ - BYPASS FAKTÖRÜ

• Soğutucu serpantin çıkışında hava, doymuş hale

getirilebiliyorsa; Bu noktadaki sıcaklığa Cihaz Çiğ Noktası
(CÇN) sıcaklığı adı verilir.
• CÇN sıcaklığı, kullanılan serpantin konstrüksiyonuna, havanın
serpantin boyunca akış biçimine ve soğutucu akışkanın cins ve
sıcaklığına bağlıdır.
• Ters akışlı bir serpantinde CÇN soğutucu akışkan giriş
sıcaklığına çok yakındır.
• Pratikte CÇN noktasına ulaşılamaz. Bir serpantin verimi tarif
edildiğinde, CÇN’ ye ulaşma halinde verim %100 değerindedir.

27/36
Ör: 17000 m3/h debisinde, %50 bağıl neminde ve 30 °C kuru termometre sıcaklığındaki
nemli hava, CÇN sıcaklığı 10 °C ve by-pass oranı %15 olan bir serpantinde
soğutulduğunda gerçekleştirilebilecek soğutmayı bulunuz.
( t1 - t2’) / (t1 - t2) = 0,85 ifadesinden t2’ = 13 ˚C
Buna göre, 1 noktasında,
h1 = 64,3 kJ/ kgkuru hava
W1 = 13,3 g nem/ kgkuru hava
v1 = 0,877 m3/ kgkuru hava

2’ noktasında,
t2’ = 13 °C
h2’ = 35 kJ/ kgkuru hava
W2’ = 8,5 g nem/ kgkuru hava değerindedir.
Sistemdeki kuru hava
ma = 17000/ 0,877= 19334 kgkuru hava/h

q1-2’ = 19384 (64,3 - 35) = 568 MJ/h = 158 kW

28/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• İki Nemli Havanın Adyabatik Karışımı

ma1 . h1 + m a2 . h2 = m a3. h3
m a1 + m a2 = m a3
m a1 .W1 + m a2 .W2 = m a3 .W3

(h2 - h3) / (h3 - h1)= ( W2 - W3 ) / (W3 - W1 )= m a1 / m a2

29/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• İki Nemli Havanın Adyabatik Karışımı
8000 m3/h debisinde, 4°C kuru termometre ve 2 °C termodinamik yaş termometre
sıcaklığındaki dış hava ile 25000 m3/h debisinde, 25°C kuru termometre ve %50 bağıl
nemindeki iç hava adyabatik olarak karıştırılmaktadır. Karışım havasının kuru
termometre ve termodinamik yaş termometre sıcaklıklarını bulunuz.

1 ve 2 şartlarındaki nemli havanın özgül hacimleri sırayla,

v1 = 0,789 m3/ kgkuru hava
v2 = 0,858 m3/ kgkuru hava olduğu için
ma1 = 8000 / 0,789= 10140 kgkuru hava / h
ma2 = 25000 / 0,858= 29140 kgkuru hava / h

(32 doğrusu) / (13 doğrusu )= m a1 / m a2

= 10140 / 29140= 0,348
t3 = 19,5 °C yaş termometre sıcaklığı
t* = 14,6 °C olarak bulunur.

30/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• Nemli Hava içine Adyabatik Su veya Buhar Püskürtme

Yapılan işlemin adyabatik olduğu kabul edilirse,

ma . h1 + mw . hw = ma . h2
ma . W1 + mw = ma . W2
Bu denklemler yardımı ile de;
(h2 - h1 ) / (W2 - W1) = hw

Psikrometrik diyagramda bu bağıntı, bu olaydaki değişimin havanın cihaza

giriş noktasından itibaren doyma eğrisine doğru, doğrusal bir değişim
gösterdiğini vermektedir. Bu doğrunun eğimi de püskürtülen suyun veya
buharın hw antalpisine eşittir.
31/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• Nemli Hava içine Adyabatik Su veya Buhar Püskürtme
Kuru hava kütlesel debisi 100 kg/dak. Kuru termometre sıcaklığı 20°C, termodinamik
yaş termometre sıcaklığı 8 °C olan hava şekildeki cihaza benzer bir tesisatta 110 °C
sıcaklıktaki doymuş buhar ile nemlendiriliyor. Nemlendirici çıkışındaki havanın çiğ
noktası 13 °C olması istendiğine göre, bu işlem için gerekli buhar debisini bulunuz.

Tablolardan bu şartlardaki doymuş su

buharının antalpisi hg = 2691 kJ/kgsu
olduğundan,
psikrometrik diyagramda 1 ile
2 noktası arasındaki doğrunun eğimi için,
∆h / ∆W = 2,691 kJ/g nem
1 noktasından bu doğruya paralel bir
doğru çizilir.
td2 = 13 °C ye kadar uzatılır.

mw = ma (W2 - W1) = (100) (60) (0,0094 - 0,0018)

32/36
mw = 45,6 kgbuhar/h
 • Nemli Hava içine Adyabatik Su veya Buhar Püskürtme
Ör: Su ile nemlendirmeye örnek olarak kuru hava kütlesel debisi 6000
kg/h kuru termometre sıcaklığı 30 °C, bağıl nemi %50 olan havanın, bu havanın yaş
termometre sıcaklığına eşit olan 22 °C’de su ile nemlendirilmesi incelensin.
Havanın doymuş şartlarda nemlendiriciyi terk ettiği kabul edildiğinde harcanan
(nemlendiriciye gönderilen) su miktarını ve havanın çıkış şartlarını belirleyiniz.

Tablolardan 22 °C’de suyun antalpisi 92,27 kJ/kg olarak okunur. Psikrometrik

diyagramda 1 ile 2 noktası arasındaki doğrunun eğimi
∆h / ∆W = 0,092 kJ/gnem
Bu eğimdeki doğru yaş termometre doğrusudur.

2 noktasında, t2 = 22 °C
W2 = 16,7 g nem/ kgkuru hava
Bağıl nem = 1.0
1 noktasında
W1 = 13,4 g nem/ kgkuru hava
Bu işlem için gerekli su miktarı,
mw = ma (W2 - W1) = 6000 (16,7 - 13,4)
Ww = 19,8 kg nem/h elde edilir.
33/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• Havanın Sıcak veya Soğuk Su ile Yıkanması

34/36
 İKLİMLENDİRME İŞLEMLERİ
• Havanın Sıcak veya Soğuk Su ile Yıkanması
Kuru hava kütlesel debisi 10.000 kg/h, kuru termometre sıcaklığı 30°C, bağıl nemi %50
olan hava 15 °C sıcaklıkta su ile ters akımlı olarak, verimi %80 olan bir yıkayıcıda
yıkandığında, havanın yıkayıcıdan çıkış şartlarını ve yıkayıcının soğutma kapasitesini
bulunuz.

35/36
 KONFOR KLİMASI
Yaz kliması yaz hesap şartları kuru termometre sıcaklığı 33 °C ve yaş termometre
sıcaklığı 25 °C olan bir iklimde, iç şartlar kuru termometre 25 °C ve bağıl nem %50
olarak istenmektedir. Göz önüne alınan salonun duyulur ısı kazancı, qS = 30000 kJ/h,
nem kazancı 5 kg/h olarak bilinmektedir. Santralda 1 kısım dış hava, 3 kısım iç ha-
va ile karıştırılmaktadır.
a. Üfleme sıcaklığının 15 °C olabilmesi için soğutucu serpantin
CÇN sıcaklığı ve BF ne olmalıdır?
b. Soğutucu serpantinin kapasitesi ne olmalıdır?

36/36
TEŞEKKÜRLER

37/36