Цахилгаан соронзон тархалтаар зарцуулалт хэмжих хэмжүүрийн

ажиллагааны зарчим:
Битүү шугаман хоолойн цахилгаан соронзон урсгалын термометрын /ЦСУТМ/ үндсэн бүтцийг
зураг 1-с харж болно.

Зураг 1.Цахилгаан соронзон зарцуулалтын термометрын зарчмын зураг

ЦСУТМ нь ферросоронзон бус материалаар хийгдсэн цахилгаан тусгаарлагч материалаар

доторлосон хоолойн хананд байрласан тодорхой диаметр бүхий соронзон ороомог ба
электродууд бүхий шингэн ажлын биеэр контактладаг.

Ороомгийн талбай нь хоолойн тэнхлэгийн уртад перпендикуляр В индукцийн талбай бүхий

соронзон гүйдлийн урсгалтай. Уг соронзон талбай нь хэмжлийн хоолойгоор нэвчих бөгөөд
шингэний урсгалын процесс нь цахилгаан дамжуулдаг. Индукцийн хуулиар хүчдэл U i нь
ажлын шингэний эзлэхүүнтэй ижил харьцаагаар индукцлэдэг. (Индукц В нь хоолойн дотоод
диаметр) Хялбаршуулсан тэгшитгэлээр харуулбал:

U i=k∗B∗D∗⃗v хэлбэртэй болно.

Дохионы хүчдэл U i нь хоолойн хананд нэвчсэн ажлын шингэний электродуудыгсэргээдэг.
q=⃗v∗π∗D2 /4 -р сигналын хүчдэл U i нь сигнал хөрвүүлэгчээр хөрвүүлэгдэж урсгалын чиглэл

U i∗π∗D
болон төлөв байдлыг заадаг. q 1=
4∗k∗B
q 1-- хөрвүүлэгдсэн хүчдлийн сигнал
U i -- хүчдлийн анхдагч сигнал
к -- тогтмол коэффициент
D --диаметр
В -- соронзон урсгалын индукцын вектор

Цахилгаан соронзон тархалтаар зарцуулалт хэмжүүрийн онолын үндэслэл:

1832 онд Парадай цахилгаан соронзон индукцын онолыг тодорхойлж гаргасан. Уг хууль
индукцын хүчдэл U i нь соронзон талбайгаар өнгөрч буй цахилгаан дамжуулагч материал нь
индукцлагдснаар үүсдэг болохыг тодорхойлжээ.
U i= (V ∗B )∗L
U i -индукцийн хүчдэл /вектор/
V -эзлэхүүн
B-индукц /вектор/
L-дамжуулагчийн соронзон талбайгаар өнгөрөх урт
Парадей Thames голд 1832 онд дэлхийн соронзон талбайд индукцлаж буй урсгалын индукцын
хүчдлийг тодорхойлж байсан. Мөн Thurlemann болон Shercliff нар цахилгаан соронзон орны
индукцын шинж чанарыг онолын үүднээс нотолсон. Онолын загварчлалд хязгааргүй урттай
соронзон талбайн, шингэний электродуудын хоорондын үе давхарга зэргээр нь хэмжиж буй
хоолойн салбар бүрт урсгалын төлөв нь тэгш хэмтэй бөгөөд тэдгээрийн үржвэрээр
тодорхойлогдоно гэсэн дүгнэлтэнд хүрсэн.
U i=k∗B∗D∗⃗v D-элекродуудын хоорондын зай
Shercliff хэмжиж буй хоолойн урсгалын элемэнтүүдийн хязгаарын зарцуулалт нь тэдгээрийн
хэмжлийн хоолойн тэнхлэгийн байрлалын вектор үржвэрүүдээр хүчдэл нь тодорхойлогдох
бөгөөд энэ нь валентийн векторынн нөхцлийг бүрдүүлдэг гэдгийг ойлгосон. Үүнийг
Максвеллын тэгшитгэлээс авч үзвэл электродын сигналын хүчдэл нь:

2
 ❑
U i= ∫ (⃗
W ∗⃗
B )∗⃗v dxdydz
x yz

(Соронзон талбайд нэвчсэн хэмжлийн хоолойн эзлэхүүний интеграл)

Хэмжлийн функцийн Shercliff-н онолын загварчлал
w вектор ) нь хэмжлийн хоолойд хүчдэл рүү урсах хязгаарын элемэнтийн
Хэмжлийн функц ( ⃗
зарцуулалтыг тодорхойлдог. Дараах зураг нь электродын тэнхлэгийн чиглэл дэх
байгуулагчийг харуулна.

Зураг 2. Электродын онолын загвар

Эндээс электродууд нь өндөр нарийвчлалаар онолын загвартай төсөөтэй байгаа нь илт

харагдаж байна.
3
 Төгс дүүргэлттэй шугаман дахь цахилгаан соронзон зарцуулалтын метр

Бүтцэд тавигдах шаардлага:

Цахилгаан соронзон зарцуулалтын хэмжлийн хоолой
Соронзон талбай нь хоолойн ханаар өнгөрч буй ажлын шингэнд нэвчдэг тул хэмжлийн
хоолойг ферросоронзон материалаар хийж болохгүй. Мөн ажлын шингэнд индукцлэж буй
сигналын хүчдэл нь цахилгаан тусгаарлагч уг хоолойн хананд богино хэлхээ үүсгэж
болохооргүй байх ёстой. Иймд хэмжлийн хоолой нь цахилгаан тусгаарлагч материал буюу
керамик пластик зэргээр хийсэн байх ёстой.
Янз бүрийн хэмжлийн хоолойн материалын шинж чанарын хүснэгт
Материал t max Химийн батжил Гулгамтгай Нам Диамет- Вакуум-
н зэрэг даралт/температу рын жилт
р дахь тогтмол хэмжээ
деформац
Плоритпласти 180 Алкалины уусмалаас Хэлбэрээс Гулгамтгай, 2-600 Гулгамтгай
к + Концентраци ихтэй хамаарсан бүтээцээс 0,1”-24” бага
(ПК) хүчил хүртэл бага зэрэг сайн хамаарна.
Батжил сайтай 180 Алкалины уусмалаас Сайн Гулгамтгай 2,5-150 Маш
ган агуулсан ПК + Концентраци 0,1”-6” сайн
ихтэй хүчил
хүртэл
Хатуу резин Бага агууламжтай Сайн Маш гулгамтгай 25-3000 Маш
1”-120” сайн
Зөөлөн резин 60 Бага агууламжтай Сайн Гулгамтгай 25-3000 Харьцанг
неоприн + 1”-120” уй сайн
Полипропилен 90 Бага агууламжтай Сайн Гулгамтгай 25”-150” Маш
+ 1”-6” сайн
Полиратани 60 Бага агууламжтай Онцгой Гулгамтгай 50-1600 Сайн
+ 2”-72”
Хөнгөн 180 Бүлээн алкалины Хамгийн Амьдрал дээр 2,5-250 Туйлын
цагаан/zircoliu + уусмалаас 100С- өндөр деформацид 0,1”-10” тэсвэртэй
m оксидын тай хүчил хүртэл агууламжта ордоггүй
керамик й

4
Сигнал сэргээгч электродууд
Электродууд нь ажлын шингэнтэй шууд контактладаг. Иймд электродууд нь зэврэлтэнд
тэсвэртэй мөн ажлын шингэнтэй цахилгаан дамжуулахгүй тусгаарладаг материал бүхий байх
шаардлагатай. Хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг материал нь сэвтээгүй ган,
CrNi хайлш, цагаан алт, тантал, titanium zirvonium зэрэг юм.

Электродгүй, багтаамжийн сэргээлттэй

цахилгаан соронзон зарцуулалтын термометр
Ажлын шингэн нь туйлын бага цахилгаан дамжууламжтай, эсвэл хоолойн хананы лаг шавар нь
электрод ба ажлын шингэний хоорондын контактгүй болгож электрод бүхий термометрээр
хэмжилт хийхэд хүндрэлтэй болдог. Ийм үед багтаамжийн сэргээлттэй хэмжүүрийн
хэрэгслийг ашиглах нь тохиромжтой байдаг.

Зураг 3. Багтаамжийн сэргээлттэй хэмжүүр

Дараах зургаас хэмжлийн хоолой дахь хөнгөн цагааны оксидын пьезоцахилгаан бус эффекттэй
микросистемийн технологи бүхий багтаамжийн сэргээлттэй цахилгаан соронзон зарцуулалтын
термометрын schematic диаграммыг харуулж байна.
5
Өргөн хүрээтэй контактгүй сэргээгч нь электродит зарцуулалтын термометрээс хэд хэдэн
давуу талуудтай:
o Ажлын шингэний хамгийн бага зарцуулалт нь 0,05 µS/см
o Хэмжлийн дотоод хана нь дамжуулах чадваргүй бүрээс бүхий байсан ч хэмжилд саатал
гарахгүй.
o Ажлын шингэн болон химийн элементүүдийн хоорондын зохицлууд хариу урвалын
талаар санаа зовох зүйлгүй болсон.
o Урсгалын заалт хэмжил тасалдахгүй явагдах боломж бүрдэж байна.

Сигнал хөрвүүлэгч
Сигнал хөрвүүлэгчээр дамжин өнгөрч буй сигналын хүчдэл нь µV-c mV-н хооронд байх ба энэ
нь урсгалын хэмжээнээс хамаарна. Үндсэн үүрэг нь индукцын хүчдлийг стандарт хүчдлийн
сигналд хөрвүүлэх үүрэгтэй.

6
 Зураг 4. Дохиолол хөрвүүлэгчийн бүтцийн схем

Цахилгаан соронзон зарцуулалтын термометр нь /IMoCom =Internal Modular Communication/

гэж нэрлэгддэг дохиолол хөрвүүлэх дотоод сүлжээний баазыг ашигладаг.

7
 Зураг5. Дохиолол хөрвүүлэгч баазын схем

Цахилгаан соронзон индукцын зарцуулалтын хэрэглээний хязгаар үзүүлэлтүүд

Хамгийн бага дамжууламж

Ажлын шингэн бүр нь өөр өөрийн тусгайлсан минимум цахилгаан дамжууламжуудтай байдаг.
Үйлдвэрлэгчдийн үйлдвэрлэн гаргаж буй цахилгаан соронзон тархалтаар зарцуулалт хэмжих
хэмжүүрүүдийн минимум дамжуулалт нь 0,05-50µS/см байдаг нь хэрэглээний хэмжээ үүрэг
болон ажлын шингэн нь ямар байх зэргээс хамааралтай байдаг.

Төгс дүүргэлттэй хоолойн цахилгаан соронзон зарцуулалтын хэмжүүрийн хэрэглээний

хүрээ, удирдлага, ажиллах нөхцлүүд:
Уртын ба диаметрийн хэмжээ:
Цахилгаан соронзон зарцуулалтын хэмжүүрийн урт нь DN 1/0.04” хэмжээнээс
(дотоод диаметр нь 1мм/0,04”) DN 3000/120” (дотоод диаметр нь 3м/120”) урсгалын хэмжээ нь
1л/ц-р (100.000 m3 /цаг 400,000 USGPM ) тодорхойлогдоно.
Даралтын хэмжээ:
Номиналь даралт нь 1500/22000 psig/bar болон түүнээс их байна.
Ажлын температур:
Хамгийн их температур нь шугамын материалаас хамааран янз бүр байдаг. Жнь:
8
Керамик хоолойд 180С харин тусгай зориулалтын керамик нь 250С байна.
Үйлдвэрлэлд ашиглагдах хүрээ
Хүнсний үйлдвэрт Сүү, шингэн өндөг, кетчуп, йогурт

Шар айрагны үйлдвэрт Пиво, лимонат, вино, жимсний шүүс

Химийн үйлдвэрт Хүчил, шүлтийн орчинг хэмжихэд

Усан хангамж Цэвэршүүлээгүй ус, хлорын диоксидот уусмал

Дулаан хангамж Хүйтэн ус хангамж, дулааны энергийн хэмжил

Барилга Шавар, гипс, бетон

Цаас, модон эдлэл Өндөр нягтралтай модны бөөм, цаас, нөхөөсний материал

Техникт хэрэглэгдэх хэлбэрүүд

Үндсэндээ 2 шугамтай ба олон шугамтай гэсэн хэлбэрээр ашиглагддаг бөгөөд эдгээрийн
хоорондын үндсэн гол ялгаа нь олон шугамт метр нь цахилгааны өөр өөр эх үүсвэрээс
тэжээгдэх боломжтой байдагт оршино.

Сонгодог олон шугамт ЦСТЗХХэмжүүр:

9
Олон шугамт ЦСТЗХХ хязгаарлалтгүй цахилгаан оролттой болохын тулд тус бүрдээ
цахилгааны холболттой. Эдгээр нь хэрэглэгчдэд маш тохиромжтой гаралттай ба идэвхгүй mA
индикаторыг тэжээдэг хэд хэдэн идэвхит гаралттай. Жнь: нэмэлт цахилгааны гаралтгүй I ба U-
н импульс нь бодитоор тодорхойлох боломжтой. Эдгээр цахилгаан соронзон зарцуулалтын
хэмжүүрийн ороомогийн талбай нь ойролцоогоор 0,4-1,5 вт бөгөөд хүчтэй соронзон талбай ба
харьцангуй өндөр сигналын хүчдэл үүсгэдэг.
Хоёр шугамт цахилгаан соронзон зарцуулалт хэмжүүр
Хоёр шугамт цахилгаан соронзон зарцуулалт хэмжүүр нь энгийн ажиллагаатай үнэ багатай
хэмжүүр ашиглах шаардлагын үндсэн дээр зохиогдсон. Жнь:
Дифференциаль даралтын мэдрүүр

Туслах хүчдэл 15V үед 2 шугамт нь 4-20 mA ба үүнд 0,06-0,3вт ноогдоно. Урсгалын хэмжээ
бага 0,04Вт (70% үед) мэдрэх боломутой байдаг нь үйлдвэрт ашиглагддагаас
10-40 дахин бага юм. Орчин үеийн 2 шугамт цахилгаан соронзон зарцуулалт хэмжүүр нь
5µS/см хязгаар бүхий хэрэглээний стандарттай байгаа нь ультрамодерн электрон нэгдэл
ашигласан мөн дуу дарах шинэ дижитал шүүлтүүрийн техник ашигласан зэргээр
тодорхойлогдоно.

Цахилгаан соронзон зарцуулалт хэмжүүрийн загварууд /холболтын технологиор/

10
Ирмэг холболтын арга:
Энэ нь өөр өөр даралттай амсруудыг
хооронд нь холбодог. Шугамын материал
нь хатуу резин, зөөлөн резин зэрэг,
флорит суурьтай хуванцар шугаманд
Сантехникт ашиглах загвар нь бүхий л
ашиглагдана. тоноглол нь химийн бодис өндөр даралтаар
ариутгагдсан байх нөхцөл шаарддаг хүнсний
үйлдвэр болон эмийн үйлдвэрт өргөнөөр
ашиглагддаг. Учир нь эдгээрт маш өндөр
битүүмжлэл бүхий элдэв ан цав нүх зэрэг
үүсэхгүй байх шаардлагатай байдаг.

Хавчуурган холболтын арга:

Хавчуурган загвар нь шугамын үзүүрүүдийн

хооронд боолт гайкаар бэхлэгдсэн хэлбэртэй.
Ашигласан
Энэ нь ном, резин,
керамик хатуу материал
зөөлөн резин
флорид суурьтай хуванцар шугаманд
ашиглагдана. Хөнгөн цагаан ба zircolium-н
оксидын өндөр агууламжтай хавчуурган
холбогдсон цахилгаан соронзон зарцуулалтын
хэмжүүр нь хэмжилзүйн өндөр чадамжтай ба
урт хугацааны батжилттай, өндөр температурт
дулаан алдагдлын коеффициент багатай.

Сантехникт ашиглах загвар

Ашигласан ном, материал:

11
o Shercliff, J.A. Relation between the velocity profile and sensitivity of electromagnetic
flowmeters. J. Apply. Phys. 25 (1954), p. 817 3
o Brockhus, H.:Magnetisch-induktives Durchflussgerät, versorgt über die 4-20 mA-
Schnittstelle atp Automatisierungstechnische Praxis 11/2000
o Hofmann, F.:Magnetisch-induktive Durchflussgeräte aus Edelstahl: Für kompakte
volumetrische Füllanlagen Dei 5/2000
o www.google.com
o www.wikipedia.org

12