ҚАЗАҚСТАНДЫ ОРЫС ҒАЛЫМДАРЫНЫҢ ЗЕРТТЕЙ БАСТАУЫ

Қазақ өлкесін кешенді зерттеудің алғашқы бастамасын М.В.Ломоносов

есімімен байланысты. Ол өлкенің гоеграфиялық картасын жасауды
ұйымдастырды. Қазақ тарихы, лингвистика, экономика, этнография бойынша
ғылыми ізденістер жүргізілуіне жағдай жасады.

Жылы Ғалымның Еңбегі

аты-жөні
1769 жылы П.С.Паллас «Ресей империясының әртүрлі шет
аймақтары бойынша саяхат»
1772 жж Н.Рычков «Капитан Н.Рычковтың 1771 жылы қырғыз-
қайсақ даласына саяхатының күнделік
жазбалары»
1833-41 жылдары В.И.Даль «Бөкей мен Мәулен»
Орынбор әскери
губернаторы жанында
ерекше тапсырмалар
орындайтын чиновник
қызметін атқарған
1833 жылы А.С.Пушкин «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» поэмасын
Орынборда болып қағазға түсірген.
Пугачев көтерілісі
туралы мәлімет
жинақтады
1848-49 Г.С.Карелин Каспий теңізіне экспедиция жасады.

    Арал теңізіне экспедиция жасады.

1848-49 А.Бутаков Олар Сырдария өзенінің жағалауларын

суретке түсірді. Арал теңізі мен Сыр
суының тереңдігін анықтады, картада
белгіледі.
  А.Левшин, Қазақ халқының өмірін зерттеп, бірқатар
Э.Мейер, арнайы еңбектер басып шығарды.
И.Завалишин
 т.б. тарихшы
этнографтар
  А.Лившин «Қырғыз-қайсақтың ордалар мен
далаларды суреттеу»
1827 – 1914жж П.П.Семенов – Алтай бойына, Жетісу мен Орта Азияға
Тяньшанский саяхаттар жасап, өлкені жан-жақты
зерттеді. Негізгі еңбектері: «Қырғыз өлкесі»,
«Түркістан өлкесі»
1837 – 1918жж В.В.Радлов Іле алқабын, Жетісуды зерттеп, халық ауыз
әдебиетінің үлгілерін жинастырып
жариялады. 
  М.Красовский «Сібір қырғыздарының облысы» қазақ
халқының шығу тегіне көңіл бөлді.
  А.Добромысло «Торғай облысы. Тарихи очерк.» қазақ
в жерінің Ресей құрамына қосылу дәуірін
біршама толық зерттеген.
1847 – 1857жж Т.Г.Шевченко  «Қазақ шаңырағы», «Атқа мінген қазақ»,
1847 – 1857жж «Байғұстар» суреттері; «Менің ойларым»
(Қазақстанда өлеңдері
айдауда болған
жылдары)
  В.Верещагин «Лепсі өлкесін қоршаған таулар» картинасы
  Н.Хлудов «Көш», «Мал айдау», «Отынға бару»
суреттері.
  С.С.Гросс «Қырғыздардың заң әдет – ғұрыптары үшін
материалдар»
  Густав «Қырғыз» («Қазақ») поэмасы
Зелинский
  Ф.А.Щербина 1898ж «Қырғыздардың жер иеленуі
бойынша мәліметтер» деген еңбегі шықты.