Than Thoai Hy Lap

THÊÌN THOAÅI HY LAÅP 1
MUÅC LUÅC
NGUÖÌN GÖËC CUÃA THÏË GIAN VAÂ CUÃA CAÁC VÕ THÊÌN .......................................................2
THÏË GIÚÁI ÊM PHUÃ CUÃA HAÀEX ...................................................................................... 51
HÖÅI ÖLANHPICH .............................................................................................................. 58
NÛÄ THÊÌN HÏRA ................................................................................................................ 67
HÏRA VAÂ IÖ....................................................................................................................... 71
APÖNLÖNG TRAÃ THUÂ CHO AXCLÏPIÖX ......................................................................... 92
THÊÌN CHIÏËN TRANH AREX ........................................................................................... 124
MÖËI TÒNH CUÃA APHRÖÀITÚ VÚÁI AÀÖNIX (ADONNIX) ................................................ 137
http://ebooks.vdcmedia.com
Nguyïîn Vùn Khoãa 2
NGUÖÌN GÖËC CUÃA THÏË GIAN VAÂ CUÃA CAÁC VÕ THÊÌN
Thuúã xûa, trûúác buöíi khai thiïn lêåp àõa, trûúác khi coá thïë gian
vaâ caác võ thêìn, luác àoá chó coá Khaöx. Àoá laâ möåt vûåc thùèm àen ngoâm,
vö cuâng vö têån, tröëng röîng, mú höì, vêåt vúâ, phiïu baåt trong khoaãng
khöng gian bao la. Thoaåt àêìu laâ Khaöx möåt vûåc thùèm vö cuâng.
Hung dûä nhû biïín khúi, töëi àen, lang thang, hoang daä. Nhaâ thú
Mintún, ngûúâi Anh, thïë kyã XVII àaä diïîn àaåt laåi quan niïåm cuãa
ngûúâi Hy Laåp cöí vïì khúãi nguyïn cuãa thïë gian vaâ caác võ thêìn bùçng
hai cêu thú nhû thïë. Nhûng röìi tûâ Khaöx àaä nêíy sinh ra thïë gian
vúái bao àiïìu kyâ laå cuâng vúái caác võ thêìn coá möåt cuöåc söëng phong phuá
khaác thûúâng. Tûâ Khaöx àaä ra àúâi Gaia, Àêët Meå cuãa muön loaâi, coá
böå ngûåc mïnh möng. Chñnh Àêët Meå Gaia laâ núi sinh cú lêåp nghiïåp
bïìn vûäng àúâi àúâi cuãa muön vaân sinh linh, vaån vêåt. Khaöx laåi sinh
ra Rep - Chöën töëi tùm vônh cûãu (eáreâbe) vaâ Nix-Àïm töëi mõt muâ
(Nix, Nuit). Nhûng chûa hïët, tûâ Khaöx laåi ra àúâi Àõa nguåc - Tartar
(Tartare) vaâ Tònh yïu -röx laâ àûáa con cuöëi cuâng cuãa Khaöx. Nhûng
àêy laåi laâ àûáa con xinh àeåp nhêët. röx ra àúâi laänh xûá maång laâm cho
thêìn thêìn, ngûúâi ngûúâi, coã cêy hoa laá, vaån vêåt muön loaâi giao hoâa
gùæn boá vúái nhau àïí taåo nïn thïë gian vaâ cuöåc söëng vônh hùçng bêët
diïåt. Nhû vêåy laâ Khaöx sinh ra nùm "ngûúâi con". Vúái "nùm ngûúâi"
naây, (ngaây nay chuáng ta goåi laâ nguyïn lyá) seä sinh söi naãy núã ra con
àaân chaáu àöëng nöëi doäi àúâi àúâi. Chaos, tiïëng Hy Laåp: Khaos: vûåc
thùèm, sau naây mang nghôa höîn àöån, röëi rùæm. Gaia, Gian, Gaea,
Gï, tiïëng Hy Laåp: Àêët.
Rep-Chöën töëi tùm vônh cûãu lêëy Nix-Àïm töëi mõt muâ laâm vúå.
Hoå sinh àûúåc hai ngûúâi con: anh laâ khñ ter (eáther, Air) bêët diïåt, em
laâ aánh saáng trong treão -Hïmer (Heámeâre Lumieâre). Ngaây (Jour) ra
àúâi tûâ aánh saáng naây. Kïí tûâ àoá thïë gian traân ngêåp aánh saáng. Ngaây
vaâ àïm thay nhau ngûå trõ. Nûä thêìn Àêët Meå Gaia coá böå ngûåc núã
nang traân àêìy sûác söëng. Àûáa con àêìu loâng cuãa naâng laâ Uranöx-
Bêìu Trúâi sao nhêëp nhaánh (Ou-ranos, Ciel). Nhaâ thú Hy Laåp
Hïdiöà söëng vaâo quaäng thïë kyã VIII hoùåc VII trûúác Cöng nguyïn,
kïí laåi trong têåp Thêìn hïå (Theáo gonie): Nûä thêìn Àêët coá böå ngûåc núã
nang Àöëi vúái moåi vêåt naâng laâ moáng nïìn vûäng chùæc. Naâng Àêët toác
vaâng sinh cho thïë gian trûúác hïët. Bêìu Trúâi sao nhêëp nhaánh, baån
thên thiïët cuãa naâng. Àïí Bêìu Trúâi che phuã khùæp thïë gian. Àïí laâm
núi cû nguå cho caác võ thêìn Cûåc laåc. Naâng laåi coân àeã ra Nuái
(Montaqne) cao vuát, sûâng sûäng, nghïnh ngang. Biïín-Pöngtöx
(Pontos) mïnh möng, khi hung dûä gêìm theát, luác hiïìn dõu rò raâo.
Trúâi, Nuái, Biïín nhû vêåy àïìu do nûä thêìn Àêët Meå Gaia sinh ra.
Chuáng laâ nhûäng àûáa con khöng cha, búãi vò khi êëy meå chuáng chûa
cuâng ai kïët baån. Àöëi vúái thêìn thò àiïìu êëy chùèng coá gò àaáng laå. Tiïëp
àoá nûä thêìn Àêët Gaia kïët hön vúái thêìn Bêìu Trúâi-Uranöx. Hai ngûúâi
sinh ra àûúåc rêët nhiïìu con. Chuáng toaân laâ nhûäng ngûúâi khöíng löì
coá sûác maånh vaâ taâi nùng maâ thuúã êëy chûa coá võ thêìn naâo ra àúâi àïí
coá thïí saánh bùçng. Têët nhiïn, sau naây chuáng phaãi quaá phuåc trûúác
caác võ thêìn múái. Ngûúâi ta chia nhûäng àûáa con khöíng löì cuãa Uranöx
vaâ Gaia ra laâm ba loaåi:
1-Nhûäng thêìn khöíng löì Titùng (Titan) vaâ Titanià (Titanide).
Coá saáu nam thêìn khöíng löì tïn goåi laâ Titùng vaâ saáu nûä thêìn
khöíng löì tïn goåi laâ Titanià. Saáu Titùng laâ: skïanöx (Okeáanos,
Oceáan) tûác Thêìn Àaåi Dûúng. Cöiöx (Coios, Coeos), Criöx (Crios),
Hipïriöng (Hypeárion), Dapï (Japet) vaâ Crönöx. Saáu Titanià laâ:
Tïtix (Teáthaás), Tïia (Theáia), Thïmix (Theámis), Mnïmödin
(Mneámoaåan á e, Meámoire), Phïbï (Phoeábeá, Phoibï) vaâ Rïa (Rheáa).
2-Ba thêìn khöíng löì Xiclöp
- Àêy laâ nhûäng võ thêìn chó coá möåt con mùæt úã giûäa traán, hung
baåo khoãe maånh chùèng keám möåt ai, hún nûäa laåi rêët kheáo chên kheáo
tay. Hoå laâ nhûäng ngûúâi thúå reân thiïån nghïå àaä laâm ra khöng thiïëu
möåt thûá gò. Tïn ba anh em laâ: Argheâr (Argheâa,å Argeâs), Xtïröpex
(Steáropeâs) vaâ Bröng tex (Bronteâs).
3-Ba quyã thêìn khöíng löì Hïcatöngkhia
- Nhûäng Xiclöp àaä thêåt laâ quaái àaãn nhûng nhûäng
Hïcatöngkhia laåi coân quaái àaãn hún nhiïìu. Möîi Hïcatöngkhia coá
möåt trùm caái tay vaâ nùm chuåc caái àêìu. Ngûúâi ta thûúâng goåi chuáng
laâ thêìn Trùm Tay. Sûác maånh cuãa chuáng thêåt kinh thiïn àöång àõa,
ñt ai daám nghô àïën, chó nghô àïën thöi, viïåc àoå sûác vúái chuáng. Tïn
chuáng laâ Cöttöx (Cottos), Briarï (Briareác) vaâ Ghiex (Gyâes, Gaágeâs).
*
* *
Nhû trïn àaä kïí, Uranöx lêëy Gaia laâm vúå sinh àûúåc saáu trai
goåi chung laâ Titùng, saáu gaái tïn goåi chuáng laâ Titanià. Caác Titùng
kïët hön vúái caác Titanià sinh con àeã caái àïí cho chuáng cai quaãn thïë
gian. Titùng àêìu tiïn, con caã, laâ thêìn skïanöx. Thêìn cai quaãn moåi
biïín khúi, suöëi nguöìn, söng nûúác. Thêìn àaä àiïìu hoâa, sùæp xïëp biïín,
söng laâm thaânh möåt con söng khöíng löì bao quanh lêëy àêët, che chúã
cho àêët. skïanöx lêëy Tïtix àeã ra ba nghòn trai, ba nghòn gaái. Gaái coá
tïn chung laâ Cronos, thêìn thoaåi La Maä: Xatuyïëcnú (Saturne).
Phiïn êm laâ Xiclöp (Caáclope, Kiclope). Tiïëng Hy Laåp Kiclope nghôa
laâ: Voâng troân. Heácatonchires, tiïëng Hy Laåp: trùm tay. skïanià
(Okeáanide, Oceáanide). Àoá laâ nhûäng tiïn nûä thûúâng truá nguå úã dûúái
biïín nhûng cuäng úã caã söng, suöëi. Coân trai laâ caác thêìn Söng cai
quaãn moåi söng caái, söng con trïn mùåt àêët. skïanöx söëng caách biïåt
vúái caác anh em Titùng cuãa mònh úã têån cung àiïån dûúái àaáy biïín
sêu. Chùèng bao giúâ võ thêìn naây tham dûå caác cuöåc hoåp cuãa thêìn
thaánh vaâ loaâi ngûúâi. Mùåt Trúâi, Mùåt Trùng vaâ caác Ngöi Sao àïìu do
skïanöx àiïìu khiïín. Chuáng phaãi xuêët hiïån vúái thïë gian röìi trúã vïì
vúái skïanöx. Duy chó coá choâm sao Àaåi Huâng Tinh Ganduraåöe laâ
khöng bao giúâ chõu quaá phuåc dûúái quyïìn àiïìu khiïín cuãa skïanöx.
Titùng Cöiöx lêëy Phïbï sinh àûúåc hai con gaái laâ Lïtö vaâ Axtïria.
Sùæc àeåp cuãa hai chõ em nhaâ naây àaä gêy ra cho hoå biïët bao àau khöí,
gian truên, möåt chuyïån nïëu kïí ra ùæt phaãi àuång àïën thêìn Dúát.
Titùng Hipïriöng lêëy nûä thêìn Tïia. Àöi vúå chöìng naây sinh àûúåc
möåt trai, hai gaái. Trai laâ Höîliöx -Thêìn Mùåt Trúâi àoã rûåc (Heálios,
Soleil), gaái laâ Xïlïnï (Seáleáneá, Lune), nûä thêìn Mùåt Trùng hiïìn dõu
vaâ öx (eáos, l'auroáe) nûä thêìn Raång Àöng hoùåc Bònh Minh coá nhûäng
ngoán tay höìng. Titùng Crönöx maâ thêìn thoaåi La Maä goåi laâ
Xatuyïënú lêëy Rïa sinh àûúåc ba trai, ba gaái. Trai laâ Haàex,
Pödïiàöng, Dúát. Gaái laâ Hexchia, Àïmïter, Hïra. Riïng hai
Titanià Thïmix vaâ Mnïmödin luác naây chûa chõu kïët baån vúái ai.
Duyïn cúá vò sao, ngûúâi xûa khöng kïí laåi nïn chuáng ta khöng roä. Vò
thïë hai Titùng Cöiöx vaâ Dapï phaãi lêëy hai võ nûä thêìn khaác khöng
cuâng huyïët thöëng Titùng. Criöx lêëy ribiï sinh àûúåc ba trai laâ caác võ
thêìn: Axtúraiöx (Ostraeâios, Astros), Panlax (Pallas), Perxex
(Perseâs), nöíi danh lûâng lêîy vò sûå hiïíu biïët uyïn thêm. Nhên àêy ta
cêìn phaãi kïí qua cuöåc tònh duyïn cuãa ngûúâi con caã cuãa Titùng
Cöiöx, thêìn Axtúraiöx. Thêìn lêëy tiïn nûä-Raång Àöng coá nhûäng
ngoán tay höìng, sinh ra cho thïë gian caác thêìn Gioá hung dûä. Tuy vêåy
thêìn Gioá Dïphia tñnh khñ laåi rêët dõu daâng. Thêìn àïën vúái thïë gian
bùçng nhûäng cûã chó vuöët ve, êu yïëm, àem àïën cho loaâi ngûúâi nhûäng
àaám mêy àen baáo trûúác nhûäng cún mûa maát daå maát loâng. Chuáng
ta thûúâng goåi Dephia laâ thêìn Gioá Têy. Coân thêìn Gioá Bêëc Börï coá
bûúác ài nhanh, ñt thêìn Gioá naâo saánh kõp, vò thïë thêìn àem àïën cho
loaâi ngûúâi khöng ñt lo êu. Thêìn Gioá Nam Nötöx êëm aáp. Thêìn Gioá
Têy Nam röx maát meã, dõu daâng. Caã àïën nhûäng ngöi sao hùçng haâ
sa söë thao thûác vùçng vùåc suöët àïm trïn bêìu trúâi bao la cuäng laâ con
cuãa Axtúraiöx vaâ öx. Cuäng cêìn phaãi kïí thïm möåt chuát nûäa laâ, öx
coân coá nhiïìu cuöåc tònh duyïn vúái caác võ thêìn khaác vaâ caã vúái ngûúâi
trêìn àïí sinh con àeã chaáu cho thïë gian àöng àuác vui tûúi. Titùng
Dapï lêëy möåt tiïn nûä skïaià tïn laâ Climïnï. Hoå sinh àûúåc böën con
trai laâ: Atlax, Prömïtï, pimïtï, vaâ Mïnïdiöx. Thïë coân hai Titanià
Thïmix vaâ Mnïmödin khöng "lêëy chöìng" thò laâm gò?
- Xin thûa thïë giúái thêìn thaánh xûa kia khöng àïí cho ai ùn
khöng ngöìi röìi caã. Ai ai cuäng coá nhûäng cöng viïåc phaãi laâm troân.
Thïmix laâ võ nûä thêìn Phaáp luêåt, Cöng lyá, sûå Cên bùçng, öín àõnh töëi
cao do Quaá luêåt vaâ Trêåt tûå taåo nïn. Nhúâ coá Thïmix thïë gian múái
öín àõnh vaâ phaát triïín haâi hoâa. Naâng laâ ngûúâi coá taâi nhòn xa tröng
röång, hiïíu biïët, khön ngoan. Coân Mnïmödin laâ nûä thêìn cuãa Trñ
Nhúá, Kyá ûác. Nhúâ coá Mnïmödin maâ con ngûúâi lûu giûä àûúåc kinh
nghiïåm vaâ sûå hiïíu biïët àïí ngaây caâng khön lúán, gioãi giang. Àoá laâ
Zeáphaáre, thêìn thoaåi La Maä: Favonius. Boreáe, thêìn thoaåi La Maä:
Sep tentrio. Notos, thêìn thoaåi La Maä: Auaåter. Euroaå, thêìn thoaåi
La Maä: Volturnus, coá luác goåi laâ gioá Àöng Nam. chuyïån vïì lúáp con
àêìu cuãa Uranöx vaâ Gaia. Nhûäng Titùng vaâ Titanià cuâng àöi chuát
vïì con chaáu hoå. Têët nhiïn nïëu lêìn theo töåc phaã tûâng chi tûâng
ngaânh thò coân biïët bao nhiïu chuyïån.
*
* *
Vïì nguöìn göëc cuãa thïë gian coân coá möåt caách kïí húi khaác möåt
chuát. Nhaâ viïët haâi kõch cöí àeäi Hy Laåp, Arixtöphan thïë kyã V trûúác
Cöng nguyïn viïët: Àïm töëi coá àöi caánh àen Àem möåt quaã trûáng
sinh ra tûâ gioá Àùåt vaâo loâng rep töëi àen, sêu thùèm, mõt muâ. Vaâ
trong khi böën muâa thay nhau qua laåi Thò caã khöng gian hùçng hùçng
mong àúåi Thêìn Tònh Yïu àïën vúái àöi caánh vaâng ngúâi ngúåi choái loâa.
Caách giaãi thñch naây roä raâng khöng giöëng vúái cêu chuyïån vûâa kïí
trïn. Àoá laâ caách giaãi thñch theo quan niïåm cuãa hoåc thuyïët thêìn
thoaåi tön giaáo Orphixmú, möåt hoåc thuyïët ra àúâi muöån hún, vaâo
quaäng thïë kyã VIII trûúác Cöng nguyïn. ... Thuúã xûa, trûúác buöíi
khai thiïn lêåp àõa chó coá Khaöx. Khaöx laâ möåt vûåc thùèm tröëng
röîng, töëi tùm naãy sinh tûâ Thúâi Gian Vônh Viïîn - Khrönöx. Lûãa,
Nûúác, Khöng Khñ cuäng tûâ Khrönöx maâ ra. Vaâ nhúâ coá chuáng caác võ
thêìn múái coá thïí kïë tiïëp nhau ra àúâi hïët thïë hïå naây àïën thïë hïå
khaác. Àïm töëi Nix vaâ Sûúng Muâ àïìu cû nguå trong loâng Khaöx.
Sûúng Muâ kïët àoång laåi thaânh möåt quaã trûáng khöíng löì. Vaâ àaä coá
trûáng thïë têët coá ngaây trûáng phaãi núã. Quaã trûáng àaä núã ra möåt võ
thiïn thêìn tûúi treã, xinh àeåp coá àöi caánh vaâng. Vûâa ra khoãi voã
trûáng võ thêìn naây liïìn lêëy hai tay dêng möåt nûãa voã trûáng lïn cao
vaâ àaåp nûãa voã sau xuöëng dûúái chên mònh. Thïë laâ Chronos, tiïëng
Hy Laåp: Khronos: thúâi gian. Trúâi -Uranöx vaâ Àêët -Gaia hònh
thaânh. Coân võ thiïn thêìn tûúi treã xinh àeåp laâ thêìn Tònh yïu röx -
röx laâ möåt võ thêìn coá quyïìn lûåc àùåc biïåt. Thêìn coá taâi laâm cho vaån
vêåt muön loaâi, tûâ caác võ thêìn cho àïën con ngûúâi, suác vêåt, coã cêy hoa
laá, thêåm chñ caã nuái non söng biïín giao hoâa gùæn boá vúái nhau. Thêìn
àaä gom goáp, kïët húåp moåi vêåt úã thïë gian naây àïí taåo ra cuöåc söëng.
Maâ quaã thêåt nhû vêåy, nïëu nhû Trúâi vaâ Àêët khöng "êu yïëm" nhau
thò taåi sao Trúâi khöng xa nöíi Àêët.
Taåi sao Trúâi khöng boã Àêët maâ ài àïí mùåc Àêët söëng cö àún, trú
troåi möåt mònh, khöng ai che chúã trong coäi hû khöng töëi tùm laånh
leäo? Chñnh vò Trúâi àaä "êu yïëm" Àêët nïn àaä chiïëu roåi xuöëng Àêët
aánh saáng vaâ khñ noáng, àaä tûúái tùæm cho Àêët nhûäng cún mûa êím
maát àïí cho muâa maâng tûúi töët, hoa thùæm coã xanh. Coân Àêët, àïí àïìn
àaáp laåi tònh yïu cuãa Trúâi, tònh yïu cuãa röx ban cho, Àêët àaä thai
ngheán êëp uã trong loâng nhûäng haåt giöëng vaâ laâm cho chuáng naãy
mêìm àêm nhaánh. Àêët àaä truyïìn ài nhûåa söëng cuãa mònh nuöi coã
hoa cêy cöëi. Vaâ coá phaãi àïí "laâm daáng" vúái Trúâi maâ Àêët luön luön
thay àöíi y phuåc vaâ àöì trang sûác, khi thò xanh xanh baát ngaát, khi
thò vaâng rûúåi oáng chuöët möåt maâu? Laåi coá luác Trúâi bêån viïåc ài xa àïí
Àêët nhúá, nhúá àïën heáo hon, uã ruä, êu sêìu? Crönöx lêåt àöí Uranöx U
ranöx vaâ Gaia nhû trïn àaä kïí sinh ra ba loaåi con khöíng löì. Àöëi vúái
nhûäng àûáa con Xiclöp vaâ Hïcatöngkhia, Uranöx rêët gheát. Hònh
nhû Uranöx thêëy sûå coá mùåt cuãa chuáng laâ möåt àiïìu ö nhuåc àöëi vúái
mònh. Thêìn nghô ra möåt caách àïí töëng chuáng ài cho khuêët mùæt: àêìy
chuáng xuöëng àõa nguåc Tratar, núi sêu thùèm kiïåt cuâng dûúái loâng
àêët. Nûä thêìn Gaia hoaân toaân khöng bùçng loâng vúái chöìng vïì caách
àöëi xûã vúái luä con Xiclöp vaâ Hïcatöngkhia cuãa baâ nhû vêåy. Baâ tòm
àïën àaám con Titùng, xui giuåc caác Titùng chöëng laåi böë. Nhûng
chùèng möåt Titùng naâo daám nghe theo lúâi meå. Duy chó coá Titùng
Crönöx laâ daám àaãm nhêån cöng viïåc taây àònh êëy. Theo mûu kïë cuãa
meå, àûúåc meå giao cho möåt lûúäi haái, Crönöx rònh nêëp chúâ luác
Uranöx vaâo giûúâng nguã, cheám chïët Uranöx. Maáu cuãa Uranöx -Trúâi
chaãy xuöëng Àêët -Gaia sinh ra möåt thïë hïå khöíng löì thûá tû maâ so vúái
caác Xiclöp vaâ Hïcatöngkhia, thïë hïå naây nïëu khöng hún thò cuäng
chùèng hïì maãy may thua keám. Àêy laâ nhûäng khöíng löì Ghigùngtöx
coá thïí goåi laâ Àaåi khöíng löì, thên hònh cao lúán, khiïn giaáp saáng ngúâi,
trong tay luác naâo cuäng lùm lùm ngoån lao daâi nhoån hoùæt, mùåt maây
dûä túån gúám ghiïëc. Maáu cuãa Uranöx coân sinh ra nhûäng nûä thêìn rini
tay cêìm roi, tay cêìm àuöëc, maái toác laâ möåt buái rùæn àöåc ngoùçn ngoeâo
vûún àêìu ra tua tuãa, ai tröng thêëy cuäng phaãi cao chaåy xa bay.
Nhûäng nûä thêìn naây laänh sûá maång trûâng phaåt baáo thuâ keã phaåm töåi
bùçng caách giaây voâ traái tim keã àoá suöët àïm ngaây khiïën cho y ùn
Gigantös tiïëng Hy Laåp: khöíng löì, Grand Geáant. Erinaáes göìm ba
chõ em: Alecto, Tisiphone vaâ Meágeâe Thêìn thoaåi La Maä Furies. Coá
nguöìn göëc chuyïån kïí Erini laâ con Nix Àïm töëi vaâ rep-Chöën töëi tùm
vônh cûãu. Page 9 Next khöng ngon, nguã khöng yïn, luác naâo cuäng
böìn chöìn, day dûát. Ngûúâi ta coân kïí, nhûäng gioåt maáu cuãa Uranöx
nhoã xuöëng biïín àaä sinh ra nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp Aphröàitú.
*
* *
Con caái cuãa Uranöx rêët nhiïìu. Ngûúâi ta tñnh ra Uranöx coá
khoaãng tûâ 12 àïën 45 àûáa con. Vaâo thïë kyã I trûúác Cöng nguyïn nhaâ
hoåc giaã Àiöàor àaão Xixin: trong taác phêím Tuã saách lõch sûã àaä sûu
têìm vaâ kïí laåi caác huyïìn thoaåi. Huyïìn thoaåi vïì Uranöx dûúái ngoâi
buát cuãa öng, luác naây àaä ñt nhiïìu mang aãnh hûúãng cuãa lyá thuyïët vïì
huyïìn thoaåi cuãa vúhïmer möåt lyá thuyïët giaãi thñch thêìn thoaåi coá
tñnh chêët duy vêåt vaâ duy lyá coân sú lûúåc vaâ ngêy thú. Àiöàor cho
rùçng Uranöx laâ võ vua àêìu tiïn cuãa nhûäng ngûúâi Atlùngtú söëng
trïn búâ skïanöx, Uranöx àaä truyïìn daåy cho dên mònh khoa hoåc, kyä
thuêåt, baãn thên nhaâ vua laâ ngûúâi rêët am hiïíu khoa hoåc, kyä thuêåt
vaâ thûúâng say mï theo doäi thiïn vùn. Vò thïë sau khi Uranöx chïët,
nhên dên àaä thêìn thaánh hoáa öng vaâ dêìn dêìn ngûúâi ta àöìng nhêët
öng vúái bêìu trúâi. Cuäng theo nhaâ hoåc giaã naây, Uranöx coá 45 con, 18
àûáa trong söë àoá laâ con cuãa Uranöx vúái Tita. Vò thïë múái coá caái tïn
Titùng. Sau naây Tita àöíi tïn laâ Gaia. Caách giaãi thñch cuãa Àiöàor
chùæc chùæn laâ khöng àuã sûác thuyïët phuåc khoa hoåc. Nhûng chuáng ta
cêìn biïët qua àïí thêëy àûúåc möåt cöë gùæng cuãa caác nhaâ hoåc giaã cöí àeäi
muöën tòm hiïíu haåt nhên hiïån thûåc trong huyïìn thoaåi! Vïì nûä thêìn
Gaia khöng phaãi chó sinh núã coá thïë. Naâng coân coá nhiïìu cuöåc tònh
duyïn vaâ möîi cuöåc àïìu àem laåi cho thïë gian nhûäng võ thêìn naây,
thêìn khaác. Kïët hön vúái thêìn Biïín Pöngtöx, con mònh, Gaia sinh ra
caác thêìn Biïín Nïri, Phorkix, ThömaxKïtö. Kïët hön vúái Tartar,
Gaia sinh ra Tiphöng, möåt quyã thêìn coá trùm àêìu laâ rùæn phun ra
lûãa, to lúán khöíng löì coá dïî coân hún caã thïë hïå khöíng löì Hïcatöngkhia
lúáp trûúác. Coá chuyïån coân kïí Gaia sinh ra caã luä aác àiïíu Harpi con
maäng xaâ Pitöng... Laâ nûä thêìn Àêët Meå, Gaia coá möåt võ trñ rêët lúán,
rêët quan troång trong tñn ngûúäng cuãa ngûúâi Hy Laåp cöí. Gaia àûúåc
coi nhû laâ võ cao tùçng töí mêîu cuãa loaâi ngûúâi, laâ núi cû nguå cho
nhûäng ngûúâi trêìn thïë, nuöi söëng hoå àöìng thúâi cuäng laâ núi an nghó
cuãa hoå, khi hoå àaä kïët thuác cuöåc söëng tûúi vui cuãa mònh trïn mùåt
àêët traân àêìy aánh saáng àïí bûúác vaâo cuöåc söëng úã thïë giúái khaác. Naâng
laâ khúãi àêìu vaâ kïët thuác cuãa sûå söëng. Naâng coân àûúåc coi laâ ngûúâi
nuöi dûúäng muâa maâng, cêy cöëi cho àûúåc tûúi töët, böåi thu, sinh con
kïët traái. Vò thïë Gaia coá möåt biïåt danh laâ Carphöröx nghôa laâ Gaia -
Àûúåc muâa. Khùæp núi trïn àêët nûúác Hy Laåp xûa thûúâng viïån dêîn
Gaia àïí chûáng giaám. úã vuâng Àönàön (Dodone) Têy Bùæc Hy Laåp,
sau naây ngûúâi ta coi Gaia nhû laâ vúå cuãa Dúát, àêíy luâi hònh aãnh
Àiönï, (Dioneá), Hïra, Àïmïter xuöëng võ trñ thûá yïëu.
*
* *
Nûä thêìn Àïm Töëi-Nix sinh ra rêët nhiïìu võ thêìn tai haåi cho
thïë gian vaâ loaâi ngûúâi. Àoá laâ nhûäng nûä thêìn Ker (Keâres) coá àöi
caánh àen, chên coá moáng sùæc nhoån, khoaác möåt têëm aáo luác naâo cuäng
thêëm ûúát maáu ngûúâi. Caác nûä thêìn Ker thûúâng haå caánh xuöëng núi
chiïën àõa àïí huát maáu, ùn thõt nhûäng ngûúâi àaä chïët. Àêy laâ nhûäng
nûä thêìn Chïët khaác vúái Thêìn Tanatöx (Thanatos) möåt nam thêìn
cuäng laâ con cuãa Nix, laänh sûá maång ài baáo tûã cho nhûäng keã bêët
haånh maâ thêåt ra ngûúâi Hy Laåp xûa kia cuäng coi Tanatöx nhû laâ
thêìn Chïët. Tiïëp àïën laâ thêìn Giêëc Nguã Hipnöx coân goåi laâ thêìn Giêëc
Möång, nûä thêìn Bêët Hoâa-rix (Eris, la Discorde) nûä thêìn Lûâa Döëi,
Giaâ Nua, Buöìn Phiïìn. Hypnos, Sommeil, Hypnos: tiïëng Hy Laåp:
Giêëc nguã, sau naây Phaáp hoáa mang nghôa: thöi miïn. Hypnolisr:
thöi miïn, Hypnotisme: thuêåt thöi miïn. Trong söë con gaái cuãa nûä
thêìn Nix ta khöng thïí khöng nhùæc àïën võ nûä thêìn Àêëu Tranh.
Giöëng nhû meå, võ nûä thêìn naây laåi àeã ra möåt loaåt caác thêìn tai haåi
khaác nhû Moãi Mïåt, Àoái Khöí, Àau Thûúng, Höîn Loaån, Gêy Göí,
Cûúáp Boác, Cheám Giïët... Chûa hïët, Àïm Töëi-Nix coân sinh ra ba chõ
em nûä thêìn Moirú cai quaãn Söë Mïånh cuãa thêìn thaánh vaâ loaâi ngûúâi.
Söë Mïånh naây laâ cuöån chó trong tay nûä thêìn Clötö. Naâng quay cuöån
chó àïí cho nûä thêìn La Khïdix giaám àõnh. Chiïíu theo sûå giaám àõnh
naây, nûä thêìn Atúröpöx tay cêìm keáo laånh luâng cùæt tûâng àoaån chó Söë
Mïånh cuãa chuáng ta. Thêåt bêët haånh cho ai bõ lûúäi keáo cuãa Atúröpöx
cùæt àoaån chó -Söë Mïånh cuãa mònh. Ngûúâi àoá seä buöåc phaãi tûâ boã cuöåc
söëng ïm dõu, ngoåt ngaâo nhû mêåt ong vaâng àïí vïì söëng dûúái àõa
nguåc Tartar. Ta coân phaãi kïí àïën nûä thêìn Nïmïdix (Neámeásis) möåt
ngûúâi con gaái cuãa nûä thêìn Àïm Töëi-Nix, àaãm àûúng cöng viïåc
trûâng phaåt, traã thuâ àöëi vúái nhûäng keã phaåm töåi àïí giûä gòn luên
thûúâng àaåo lyá vaâ sûå cöng bùçng. Naâng coân laâ võ nûä thêìn gòn giûä sûå
mûåc thûúác trong àúâi söëng. Nhûäng thoái kiïu cùng, ngaåo maån cuãa
ngûúâi trêìn thïë muöën vûúåt lïn thêìn thaánh, röìi nhûäng hoaân caãnh yã
thïë giaâu sang, coá quyïìn coá lûåc laâm caân, laâm bêåy, cuâng nhûäng haânh
àöång thaái quaá nhû xa hoa, tûå phuå, ûác hiïëp lûúng dên àïìu khöng
qua àûúåc con mùæt nûä thêìn Nïmïdix. Àoá laâ toám tùæt cêu chuyïån vïì
buöíi khai thiïn lêåp àõa, thïë gian tûâ chöî hoang vu, höîn àöån àïën chöî
coá hònh daáng vaâ coá thêìn cai quaãn. Nhûng luác naây àêy moåi thûá coân
hïët sûác bïì böån ngöín ngang, chûa öín àõnh, chûa trêåt tûå, cên bùçng.
Crönöx cûúáp ngöi cuãa Uranöx cai quaãn thïë gian vúái têët caã nöîi khoá
khùn nhû vêåy. Thêìn thoaåi vïì buöíi khai thiïn lêåp àõa cuãa ngûúâi Hy
Laåp coá nhûäng neát tûúng àöìng vúái thêìn thoaåi cuãa nhiïìu dên töåc
trïn thïë giúái maâ khoa thêìn thoaåi hoåc -so saánh àaä khaão saát thêëy. Àoá
laâ mötip vïì viïåc taách àêët ra khoãi trúâi, vïì viïåc töëng giam nhûäng àûáa
con cuãa Àêët vaâo loâng àêët.
Àoåc thêìn thoaåi êën Àöå chuáng ta thêëy: Thuúã khúãi àêìu cuãa vuä
truå chó laâ nûúác mïnh möng, khöng coá caã Caái Töìn Taåi vaâ Caái Khöng
Töìn Taåi. Sau dêìn Nûúác thai ngheán Mùåt Trúâi, Caái Khöng Töìn Taåi
vöën úã trong loâng Àêët sinh ra caái Töìn Taåi. Vaâ giai àoaån àêìu cuãa sûå
saáng taåo ra thïë gian laâ phaãi taách caái Töìn Taåi ra khoãi Caái Khöng
Töìn Taåi. Caái Töìn Taåi laâ thïë giúái cuãa ngûúâi vaâ thêìn, cuãa Mùåt Trúâi,
Khñ Noáng vaâ Nûúác. Trúâi vaâ Àêët laâ nhûäng võ thêìn àêìu tiïn. Caái
Khöng Töìn Taåi laâ phaåm vi cuãa yïu ma quó quaái, chó coá boáng töëi
laånh leäo. Laåi coá caách giaãi thñch khúãi nguyïn cuãa vuä truå laâ do tònh
aái: Khi Shiva vaâ Shakti giao húåp, tia lûãa, laåc thuá xuêët hiïån vaâ vuä
truå phaát sinh do tònh aái... "Shiva tûå phên laâm hai nûãa möåt êm vaâ
möåt dûúng, êm dûúng giao hoâa thaânh vuä truå..." ... Thêìn Inàra theo
möåt giaã thuyïët laâ con cuãa Trúâi vaâ Àêët àûúåc thai ngheán vaâ sinh ra
vaâo luác maâ hai võ thêìn naây coân söëng chung vúái nhau úã cuâng möåt
chöî. Inàra nhúâ uöëng àûúåc thûá rûúåu thêìn laâ soma böîng vuåt lúán lïn
thaânh ngûúâi khöíng löì coá sûác maånh vö àõch khiïën böë, meå Inàra,
Trúâi vaâ Àêët, vö cuâng khiïëp súå, boã chaåy. Nhûng möîi ngûúâi chaåy ài
möåt phña ngûúåc chiïìu vúái nhau vò thïë maâ hoå xa nhau vônh viïîn.
Coân Inàra thò chiïëm lêëy khoaãng khöng gian giûäa Trúâi vaâ Àêët. úã
thêìn thoaåi Trung Quöëc coá truyïån öng Baân Cöí vaâ baâ Nûä Oa. Coân
thêìn thoaåi Viïåt Nam coá truyïån thêìn Truå Trúâi.
Thêìn Dúát ra àúâi Lêåt àöí Uranöx, giaânh lêëy quyïìn cai quaãn
thïë gian, thïë nhûng Crönöx vêîn chûa yïn têm. Thêìn vêîn lo súå söë
phêån mònh coá ngaây seä kïët thuác nhû Uranöx, nghôa laâ coá möåt ngaây
naâo àoá, nhûäng àûáa con do Crönöx naây dûát ruöåt àeã ra seä truêët ngöi
cuãa böë noá. Thêìn nghô ra möåt caách àïí trûâ hêåu hoåa: nuöët caác con vaâo
buång! Rïa nùm lêìn sinh núã àïìu chùèng nuöi lêëy àûúåc möåt àûáa naâo.
Hexchia Àïmïter, Hïra röìi Haàex, Pödïiàöng lêìn lûúåt bõ Crönöx
nuöët chûãng vaâo buång. Nûä thêìn Rïa rêët àöîi lo lùæng vaâ giêån dûä. Hún
nûäa naâng laåi sùæp àïën ngaây sinh núã. Lêìn naây theo lúâi khuyïn cuãa
nûä thêìn Àêët Meå Gaia, naâng laánh sang àaão Creát. úã àêy trong möåt
caái hang àaá cuãa ngoån nuái Iàa, naâng àaä sinh àûáa con trai uát vaâ àùåt
tïn noá laâ Dúát. Àïí baão vïå con thoaát khoãi söë phêån caác anh chõ cuãa noá,
Rïa lêëy möåt hoân àaá daâi quêën taä loát vaâo nom y hïåt nhû möåt àûáa beá
röìi trao cho chöìng, khöng nghi ngúâ gò, Crönöx nuöët luön àûáa beá
hoân àaá vaâo buång. Tuöíi thú êëu cuãa Dúát úã àaão Creát tuy phaãi xa meå
(vò Rïa sau khi sinh xong trúã vïì Hy Laåp) song vêîn àûúåc chùm soác
chu àaáo. Ngaây ngaây hai tiïn nûä Iàa vaâ Aàraxtï-nhûäng tiïn nûä truá
nguå úã rûâng giaâ, àöìng nöåi, búâ söng ngoån suöëi hay úã nuái cao, hang
sêu cho àïën nhûäng thung luäng hoang vùæng maâ ngûúâi Hy Laåp goåi
bùçng möåt caái tïn chung laâ Nanhphú-lêëy sûäa dï vaâ mêåt ong nuöi
àûáa beá. Con dï thêìn Amantï (Amaltheáe) vúái bêìu sûäa luác naâo cuäng
cùng, khöng bao giúâ àïí chuá beá Dúát phaãi khoác vò àoái. Noá laåi coân laâ
ngûúâi baån thên thiïët cuãa Dúát, àïí cho Dúát khoãi khoác vò buöìn. Tuy
vêåy cuäng phaãi àïì phoâng nhúä coá luác naâo àoá, chùèng hiïíu laâm sao chuá
beá Dúát khoác thò phiïìn, rêët phiïìn. Crönöx maâ nghe àûúåc tiïëng khoác
cuãa Dúát thò söë phêån cuãa chuá thoaát sao khoãi bõ nuöët. Caác quyã thêìn
Quaáreát (Cureâtes) lo viïåc àoá. Bùçng moåi caách, goä tröëng, goä chiïng
khua vang binh khñ, hoâ heát, kïu la... caác Quaáreát phaãi laâm cho hïî
Dúát vûâa cêët tiïëng khoác laâ bõ aát ài ngay. Cêín thêån hún nûäa, caác
Quaáreát coân lêëy göî lêëp, vñt cûãa hang thêåt kñn khöng soát möåt keä húã
naâo àïí nhúä ra Dúát coá khoác thò cuäng khöng möåt tiïëng khoác naâo loåt
àûúåc ra ngoaâi. Thûúâng sau khi buá no röìi Dúát quay ra chúi àuâa vúái
"ngûúâi baån" dï cuãa mònh. Khi thò Amantï duåi duåi àêìu vúâ huác chuá
beá Dúát, vaâ chó dûúán àêìu lïn àêíy nheå möåt caái laâ Dúát lùn kïình ra
àêët. Khi thò Dúát nùæm lêëy àöi sûâng cuãa Amantï maâ vêåt, vêåt vúái têët
caã sûác lûåc cuãa mònh nhûng röìi Dúát laåi lùn kïình ra àêët. Ngaây thaáng
tröi ài, Dúát vaâ "ngûúâi baån" Amantï cuãa mònh söëng vúái nhau thên
thiïët êëm cuáng. Nhûng röìi möåt chuyïån khöng may xaãy ra. Dúát
trong möåt lêìn chúi àuâa vúái Amantï àaä vùån... vùån gêîy bùng mêët
möåt chiïëc sûâng cuãa baån! Coá ai ngúâ àûúåc Dúát àaä lúán mau vaâ khoãe
maånh àïën thïë. Dúát khöí súã vö cuâng. Cêåu chó coân biïët an uãi Amantï
thên thiïët vúái mònh bùçng möåt lúâi hûáa chên tònh, ên nghôa. Dúát
hûáa, nïëu sau naây trúã thaânh möåt võ thêìn coá quyïìn thïë, Dúát seä traã
Amantï chiïëc sûâng khaác vaâ seä ban cho Amantï luác naâo cuäng coá
thêåt nhiïìu, roä thêåt nhiïìu hoa thúm, quaã ngoåt, traái chñn, laá non.
Noái vïì chiïëc sûâng bõ gaäy cuãa Amantï, vò laâ chiïëc sûâng cuãa con dï
thêìn nïn noá coá pheáp laå khaác thûúâng. Nïëu ai coá noá trong tay thò coá
thïí ûúác gò àûúåc nêëy. Dúát àem tùång chiïëc sûâng naây cho hai tiïn nûä
àaä nuöi dûúäng mònh. Caái sûâng Amantï hay Caái sûâng sung tuác laâ
möåt àiïín tñch trong vùn hoåc thïë giúái chó sûå phong phuá döìi daâo. úã
chêu êu ngûúâi ta thûúâng veä hoùåc coá khi trao tùång cho khaách quyá
möåt chiïëc sûâng àûång àêìy hoa quaã àïí tûúång trûng cho nguyïån voång
vaâ lúâi chuác tuång haånh phuác, giaâu coá, êëm no. Laåi coá möåt chuyïån
cuäng naãy sinh ra àiïín tñch Chiïëc sûâng sung tuác.
Àoá laâ chuyïån ngûúâi anh huâng Hïraclex giao àêëu vúái thêìn
Söng Akïlööx. Thêìn Söng bõ àuöëi thïë biïën mònh thaânh möåt con boâ
möång. Hïraclex nùæm lêëy sûâng vaâ beã gaäy. Caác tiïn nûä Naiaà
(Naides) con cuãa caác thêìn Söng, àaä nhùåt chiïëc sûâng naây laâm thaânh
möåt "loå" hoa vö cuâng àeåp àeä. Vò thïë ra àúâi àiïín tñch Chiïëc sûâng
sung tuác. Dúát lêåt àöí Crönöx -Cuöåc giao tranh vúái caác Titùng
(Titanömakhi) Thúâi gian tröi ài vuân vuåt. Chùèng mêëy chöëc Dúát àaä
laâ möåt chaâng trai khoãe maånh, cûúâng traáng. Nûä thêìn Àêët Gaia, baâ
nöåi cuãa Dúát vaâ Rïa, meå Dúát, trao cho Dúát sûá maång phaãi giaãi thoaát
söë anh chõ em bõ nuöët. Trûúác khi bûúác vaâo cuöåc giao tranh, Dúát tòm
àïën nûä thêìn Mïtix (Meátis, Pradence) con cuãa thêìn skïanöx, àïí xin
möåt lúâi chó dêîn vò Mïtix laâ võ nûä thêìn Thêån Troång Khön Ngoan.
Mïtix noái cho Dúát biïët möåt thûá cêy bñ hiïím xûa nay chûa ai biïët.
Dúát phaãi lêëy laá cêy naây vïì sùæc thaânh nûúác cho Crönöx uöëng thò múái
coá thïí thaânh cöng. Titanomachie, tiïëng Hy Laåp: makhï: chiïën àêëu
giao tranh.
Liïìu thuöëc múái cöng hiïåu laâm sao! Crönöx uöëng xong laâ lêåp
tûác trong buång coá gò nön mûãa ra hïët. Thïë laâ laâ ba chõ gaái vaâ hai
anh trai cuãa Dúát söëng laåi. Caã hoân àaá traá hònh Dúát xûa kia cuäng
khöng mêët. Tuy nhiïn àïí lêåt àöí àûúåc Crönöx thò lûåc lûúång cuãa Dúát
quaá yïëu. Saáu anh chõ em cuãa Dúát laâm sao àaánh baåi àûúåc caác
Titùng cuâng vúái con chaáu cuãa hoå vöën laâ nhûäng võ thêìn coá muön vaân
sûác maånh. Dúát phaãi giaãi thoaát caác Hïcatöngkhia vaâ caác Kiclöp bõ
nhöët trong loâng àêët. Nhûäng võ thêìn khöíng löì naây xûa kia bõ
Uranöx àaây xuöëng àõa nguåc Tartar khi Crönöx lêåt àöí Uranöx hoå àaä
àûúåc giaãi thoaát. Nhûng röìi Crönöx thêëy àïí hoå söëng trïn dûúng
gian seä coá ngaây gêy ra hiïím hoåa cho àõa võ cuãa mònh, vò thïë töët hún
hïët laâ cûá traã hoå vïì söëng dûúái vûúng quöëc Tartar. Dúát àaä giaãi thoaát
cho caác Xiclöp vaâ caác Hïcatöngkhia. Lûåc lûúång cuãa phe Dúát maånh
hùèn lïn. Vúái nghïì reân kheáo leáo, Xiclöp Arghex àaä saáng taåo ra chúáp
vaâ trao cho Dúát, vò tïn cuãa thêìn, Arghex, nghôa laâ "chúáp", coân
Bröngtes thò trao cho Dúát sêëm vaâ Xtïröpex, seát. Thêåt ra thò ba thûá
vuä khñ lúåi haåi naây àïìu laâ cöng trònh chung cuãa caã ba anh em. Caác
Xiclöp coân reân cho thêìn Haàex möåt chiïëc muä taâng hònh. Ai àöåi muä
naây thò àõch thuã duâ coá trùm mùæt cuäng khöng sao thêëy àûúåc. Thêìn
Pödïiàöng thò àûúåc cêy àinh ba daâi vaâ nhoån hoùæt. Vúái cêy àinh ba
naây Pödïiàöng coá thïí goåi gioá baão mûa, khïu soáng biïín gêy ra
nhûäng cún baäo khuãng khiïëp vaâ cuäng coá thïí laâm cho trúâi yïn soáng
lùång tuây theo yá muöën. Riïng Titùng skïanöx vaâ con gaái laâ Xtñch-
Nûä thêìn cai quaãn con söng êm phuã-àûáng vïì phña Dúát. Caác con cuãa
Xtñch laâ caác nûä thêìn Nhiïåt Tònh- Dïlöx, Thùæng Lúåi-Nikï, caác nam
thêìn Uy Quyïìn-Gratöx, Baåo Lûåc-Bia àïìu theo meå chöëng laåi
Crönöx vaâ caác Titùng khaác. Ngûúâi ta coân kïí Titùng Dapï vaâ con
Zeáloaå, Zeâle, FAcharnement. Nikï Victoire. Cratos, Pouvoir,
Puissance. Bia, Violunce, Force. chaáu, Titanià Mnïmödin cuäng
àûáng vïì phe Dúát. Riïng Atlax con cuãa Titùng Dapï laâ khöng theo
cha, Atlax chöëng laåi Dúát. Cuöåc giao tranh diïîn ra suöët mûúâi nùm
trúâi vö cuâng khuãng khiïëp: àêët lúã, trúâi rung, biïín söi, nuái sêåp tûúãng
chûâng nhû vuä truå thïë gian trúã laåi caãnh höîn mang nguyïn thuãy
buöíi naâo. Caác Titùng bï tûâng quaã nuái neám túái têëp vaâo phe Dúát.
Phe Dúát cuäng giaáng traã laåi khöng keám. Dúát cho nöíi sêëm rung
chuyïín bêìu trúâi, phaát ra nhûäng tia chúáp choái loâa mùåt àêët vaâ giaáng
seát thiïu àöët, phaá sêåp moåi thûá chung quanh. Thêìn Pödïiàöng duâng
cêy àinh ba khúi soáng cuãa àeäi dûúng lïn taåo ra nhûäng cún giöng töë
hung dûä. Biïín khúi söi reáo, gaâo theát, vêåt mònh quùçn queäi laâm rung
chuyïín caã mùåt àêët vaâ run rêíy caã bêìu trúâi. Coân caác Hïcatöngkhia
vúái trùm tay vaâ nùm chuåc àêìu thò khöng sûác naâo caãn àûúåc. Vaâ cuöëi
cuâng caác Titùng bõ vêy chùåt phaãi chõu àêìu haâng. Thêìn Dúát xiïìng
hoå laåi röìi töëng giam xuöëng àõa nguåc do thêìn Tartar cai quaãn. Caác
Titùng bõ töëng giam vaâo möåt khu vûåc hïët sûác nghiïm ngùåt, nöåi bêët
xuêët, ngoaåi bêët nhêåp, chung quanh laâ nhûäng bûác tûúâng àöìng daây.
Nhûng cêín thêån hún, Dúát coân giao cho caác quyã thêìn Hïcatöngkhia
trêën giûä ngay úã cûãa. Riïng thêìn Atlax laâ con cuãa Titùng Dapï chõu
möåt hònh phaåt khaác. Thêìn Dúát bùæt Atlax phaãi giú vai ra, gaánh àöåi,
chöëng àúä caã bêìu trúâi suöët quanh nùm, ngaây thaáng. Sau naây Atlax
laåi phaåm töåi baåc àaäi ngûúâi anh huâng Perxï, con cuãa Dúát, vi phaåm
truyïìn thöëng quyá ngûúâi troång khaách, nïn àaä bõ Perxï biïën thaânh
ngoån nuái àaá cao ngêët. Vaâ chñnh ngoån nuái àaá Atlax cho àïën nay vêîn
chöëng àúä bêìu trúâi úã trïn àêìu chuáng ta.
Nïëu khöng coá noá, coá thïí bêìu trúâi àaä àöí sêåp xuöëng, àöí uåp
xuöëng àêët tûâ lêu röìi. Thïë laâ sau mûúâi nùm giao tranh aác liïåt, Dúát
àaä chêëm dûát àûúåc quyïìn lûåc cai quaãn thïë gian cuãa caác võ thêìn giaâ.
Caác võ thêìn treã do Dúát cêìm àêìu tûâ nay sùæp àùåt laåi trêåt tûå trong thïë
gian theo yá àõnh cuãa mònh. Hoå choån ngoån nuái slanhpú cao ngêët
laâm núi truá nguå, xêy dûång trïn àoá möåt cung àiïån cûåc kyâ nguy nga,
löång lêîy, traáng lïå. Núi àêy khöng khñ trong veo, quanh nùm ngaây
thaáng luác naâo cuäng chan hoâa aánh saáng. Chùèng coá khi naâo tuyïët rúi,
bùng giaá, cuäng chùèng coá nhûäng àaám mêy u aám àûa mûa dêìm gioá
bêëc vïì. Thêåt laâ möåt núi úã thanh cao, tuyïåt diïåu cuãa caác võ thêìn. Tûâ
àêy ngûúâi ta goåi thïë hïå caác võ thêìn treã do Dúát cêìm àêìu laâ caác võ
thêìn úã ngoån nuái slanhpú, goåi tùæt laâ caác võ thêìn slanhpú Noái vïì thêìn
Atlax, thúâi cöí àeäi ngûúâi ta taåc tûúång võ thêìn naây laâ möåt con ngûúâi
to khoãe, lûåc lûúäng àang cuái khom lûng giú vai ra chöëng àúä caã möåt
quaã cêìu to àeâ nùång xuöëng trïn vai. Vò leä àoá cho nïn ngaây nay úã
nhiïìu nûúác trïn thïë giúái, cuöën saách in baãn àöì, àõa lyá nûúác naây nûúác
khaác mang tïn laâ Atlax. Tûâ àoá múã röång ra caã àïën nhûäng cuöën saách
khoa hoåc coá tuyïín in tranh aãnh àïí minh hoåa vaâ giúái thiïåu toaân
caãnh möåt vêën àïì cuäng goåi laâ Atlax. Röìi àïën àöët xûúng cöí àêìu tiïn
cuãa cöåt söëng àúä caái àêìu chuáng ta cho ngay thùèng khoãi suy suåp cuäng
mang tïn Atlax. Quï hûúng Atlax theo ngûúâi xûa kïí úã miïìn cûåc
Têy, tïn goåi laâ Alùngtú (Atlante). Vò thïë miïìn biïín cûåc Têy àöëi vúái
ngûúâi Hy Laåp, Àaåi Têy Dûúng, múái coá tïn goåi laâ Àaåi Dûúng
Atlùngtñch. Trong nghïå thuêåt kiïën truác, nhûäng cöåt chöëng taåc hònh
ngûúâi, hoùåc nhûäng mötip ngûúâi àöåi, chöëng àúä cho möåt thaânh phêìn
naâo trong cöng trònh kiïën truác, mang tïn laâ Atlùngtú (Atlante). Vò
quï hûúng Atlax úã Atlùngtú cho nïn ngûúâi ta cuäng goåi Atlax laâ
Atlùngtú. Oceáan Atlantique.
Cuöåc giao tranh vúái caác Ghigùngtöx (Ghigùngtömakhi) T uy

nhiïn trêåt tûå múái do thêìn Dúát taåo lêåp chûa phaãi àaä öín àõnh vûäng
vaâng, chûa phaãi àaä loaåi trûâ àûúåc hïët nguy cú àaão ngûúåc. Nûä thêìn
Àêët Meå-Gaia khöng haâi loâng trûúác viïåc Dúát àöëi xûã vúái caác Titùng
taân nhêîn nhû vêåy. Baâ nhúá thûúng lúáp nhûäng àûáa con khöíng löì àêìu
tiïn cuãa mònh bõ giam giûä trong nguåc töëi. Baâ nuöi yá àõnh möåt ngaây
naâo àêëy phaãi giaãi thoaát cho chuáng. Vaâ Gaia àaä tòm àïën nhûäng àûáa
con Ghigùngtöx -Àaåi khöíng löì cuãa mònh. Àêy laâ nhûäng àûáa con
sinh ra tûâ gioåt maáu cuãa Uranöx luác bõ tûã thûúng. Ghigùngtöx laâ
nhûäng quyã thêìn, hònh thuâ vö cuâng quaái àaãn. Nûãa ngûúâi nûãa rùæn,
cao lïnh khïnh nhû nuái, löng laá, rêu toác rêåm raåp nhû rûâng, möîi
bûúác chên laâ nhûäng con maäng xaâ dûä túån. Boån chuáng àûúåc voä trang
khiïn giaáp saáng ngúâi, lao daâi nhoån hoùæt. Nhûng nhûäng quyã thêìn
naây thiïåt phêån hún caác àaân anh úã chöî, chuáng khöng bêët tûã, nghôa
laâ chuáng coá thïí chïët nhû ngûúâi trêìn, song chó chïët vúái möåt àiïìu
kiïån nhêët àõnh phaãi cuâng möåt luác bõ möåt võ thêìn vaâ möåt ngûúâi trêìn
àaánh. Phaãi caã hai, thêìn vaâ ngûúâi cuâng àaánh thò múái haå nöíi caác gaä
Ghigùngtöx-Àaåi khöíng löì. Coá möåt thûá coã laå, nïëu tòm àûúåc uöëng vaâo
thò coá thïí laâm cho caác quyã thêìn Ghigùngtöx trúã thaânh bêët tûã, thên
thïí seä cûáng nhû àöìng nhû sùæt, gûúm àêm chùèng thuãng, lao phoáng
chùèng xuyïn. Nûä thêìn Gaia biïët thûá coã thêìn tiïn àoá. Naâng baáo cho
luä con Ghigùngtöx biïët vaâ haá voång chuáng seä mau choáng tòm àûúåc.
Tiïëc thay, thêìn Dúát cuäng biïët àiïìu bñ mêåt naây. Thêìn lêåp tûác ra
lïånh cêëm khöng cho thêìn Hïliöx-Mùåt Trúâi, Xïlïnï -Mùåt Trùng vaâ
öx -Raång Àöng coá nhûäng ngoán tay höìng, àûúåc toãa chiïëu aánh saáng
xuöëng mùåt àêët. Nhû thïë Trúâi vaâ Àêët seä töëi nhû bûng, chùèng ai biïët
löëi maâ ài tòm. Coã thêìn tiïn khöng thïí loåt vaâo tay ai ngoaâi tay thêìn
Dúát. Cuöåc giao tranh lêìn naây diïîn ra aác liïåt hún trûúác nhiïìu. Caác
Atlùngtú Ghigùngtöx bï nhûäng hoân nuái àaá neám vaâo àónh slanhpú.
Nhûng vö hiïåu. Chuáng laåi àem lûãa àöët chaáy tûâ àêët cho àïën têån trúâi
haá voång thiïu ra tro caã ngoån slanhpú. Nhûng lûãa khöng sao beán
maãng àûúåc àïën chöî úã cuãa caác võ thêìn treã. Giaáng traã laåi luä Àaåi
khöíng löì Ghigùngtöx laâ nhûäng àoân seát nöí, sêëm rïìn kinh thiïn
àöång àõa. Bêìu trúâi àen kõt chöëc chöëc laåi loáe ra nhûäng tia saáng loùçng
ngoùçng nhû nhûäng aánh mùæt hùçn hoåc dûä túån. Caác quyã thêìn
Ghigùngtöx quyïët möåt phen tûã chiïën vúái caác võ thêìn slanhpú.
Chuáng bï nhûäng hoân àaá, xïëp chöìng lïn nhau àïí leo lïn hoâng àaánh
traân vaâo àónh slanhpú cao ngêët. Tònh hònh thêåt nguy ngêåp. Caác võ
thêìn slanhpú phaãi cêìu cûáu àïën möåt ngûúâi trêìn tïn goåi laâ Hïraclex.
Àêy laâ möåt ngûúâi trêìn coá sûác khoãe khöng thua keám gò caác võ thêìn.
Hïraclex àïën, chaâng duâng sûác maånh phi thûúâng cuãa mònh xö àêíy
thêìn Ghigùngtöx. Thïë laâ àöí sêåp têët caã. Luä Ghigùngtöx rúi tûâ trïn
cao xuöëng. Cuâng luác àoá Dúát vaâ caác võ thêìn giaáng sêëm seát, phoáng
lao, neám àaá, tung lûãa ra àaánh túái têëp xuöëng boån chuáng. Hïraclex
vúái cêy cung thêìn cuãa mònh bùæn cho chuáng nhûäng trêån mûa tïn
àau buöët. Luä Ghigùngtöx, keã chïët, àûáa bõ thûúng, boån söëng soát boã
chaåy taán loaån. Dêëu vïët caác trêån àaánh vaâ cuöåc thaáo chaåy hoaãng loaån
cuãa chuáng coân in laåi úã nhûäng vuâng àêët quanh Àõa Trung Haãi.
Sûúân nuái lûãa Etna coân in dêëu chên cuãa tïn Ghigùngtöx ngxúlaà
(Encelade). Coá ngûúâi baão tïn naây bõ àaánh chïët úã àaão Xixin. Coá
ngûúâi noái hùæn bõ Dúát bùæt söëng vaâ àaây xuöëng àõa nguåc Tartar.
Nhûäng daäy nuái àaá úã vuâng Thrax trong baán àaão Panlïmï úã Hy
Laåp, úã vuâng Xönphatar Àúpadön úã Italia àaä bõ lûãa cuãa cuöåc giao
chiïën àöët chaáy àïën cùçn cöîi. Chuyïån vïì cuöåc giao tranh vúái caác quyã
thêìn Ghigùngtöx thêåt ra coân daâi lùæm. 45 46 Prev Page 21 Next
Naâo Hïraclex vaâ nûä thêìn Atïna àaä àaánh baåi tïn Ankiöpï ra sao,
naâo cuöåc giao àêëu giûäa Hïraclex, Hïra vúái tïn Porphiriöng sau
àûúåc Dúát àïën giuáp sûác, quêåt ngaä àõch thuã nhû thïë naâo, röìi thêìn
Apönlöng haå phiantex, Àiönidöx àaánh baåi ritöx... nhiïìu chuyïån
lùæm, thêåt khöng thïí naâo kïí hïët àûúåc. Tuy nhiïn ta khöng thïí boã
qua möåt võ thêìn àaä coá nhûäng àoáng goáp hïët sûác quan troång cho
chiïën thùæng cuãa Dúát. Àoá laâ Titùng Prömïtï, võ thêìn àaä tûâ boã haâng
nguä caác võ thêìn giaâ, àûáng vïì phe caác võ thêìn treã maâ Dúát laâ ngûúâi
cêìm àêìu.Nhû vêåy caác võ thêìn slanhpú àaä möåt lêìn nûäa, lêìn thûá hai
chiïën thùæng caác thïë lûåc cuä. Trong thêìn thoaåi êën Àöå, cuöåc giao
tranh giûäa thêìn Inàra vúái Vritúra, möåt cuöåc giao tranh vö cuâng
khöëc liïåt, kïët thuác bùçng chiïën thùæng cuãa Inàra àaä múã àêìu cho sûå
saáng taåo ra thïë gian. Nhúâ Inàra chiïën thùæng Vritúra, giaãi thoaát
cho Nûúác Vuä Truå-Ngûúâi Meå thêìn linh, nïn Nûúác Vuä Truå múái sinh
ra àûúåc Mùåt Trúâi. Coá Àêët, coá Trúâi, coá Khöng Trung laåi coá Nûúác vaâ
Húi êëm cuãa Nûúác. Coá Mùåt Trúâi, aánh Saáng vaâ Khñ Noáng cuãa Mùåt
Trúâi nïn múái coá thïë gian, thêìn thaánh vaâ loaâi ngûúâi cuäng nhû caác
loaâi vêåt khaác.
Cuöåc giao tranh vúái Tiphöng Nûä thêìn Gaia vêîn khöng nguöi
möëi oaán hêån trong loâng. Baâ vêîn muöën giaãi thoaát cho caác Titùng bõ
giam giûä trong loâng àêët. Lêìn naây Gaia giao sûá maång phuåc thuâ cho
Tiphöng (Taáphon, Taápheáe). Nhû trïn àaä kïí, cuöåc tònh duyïn cuãa
Gaia vúái Tartar àaä sinh ra Tiphöng; möåt con quyã thêìn cûåc kyâ hung
dûä, cûåc kyâ quaái dõ. Hùæn cao choát voát tûúãng nhû àêìu chaåm túái trúâi,
lûng röång mïnh möng tûúãng chûâng nhû söng daâi biïín caã, tiïëng noái
êìm êìm tûåa thaác àöí sêëm rïìn. Hún nûäa Tiphöng coân biïët noái àuã moåi
thûá tiïëng cuãa vaån vêåt, muön loaâi. Hùæn coá thïí suãa nhû choá, hoát nhû
chim, ruá nhû soái, röëng nhû boâ, kïu nhû dï, gêìm nhû sû tûã... Chó
dang hai tay ra laâ tûúãng nhû Tiphöng coá thïí öm àûúåc caã chêu êu,
chêu aá vaâo loâng. Àêìu cuãa Tiphöng khöng phaãi laâ àêìu ngûúâi maâ laâ
möåt trùm caái àêìu röìng, àêìu rùæn tua tuãa, ngoùçn ngoeâo, quùçn queäi,
luác naâo cuäng lùm le nhû muöën quêën, muöën siïët lêëy ai. Coá chuyïån
laåi kïí, àoá laâ nhûäng ngoán tay cuãa Tiphöng. Tiphöng laåi coá caánh àïí
bay khùæp moåi núi. Caã mùæt caã miïång àïìu coá thïí phun ra lûãa, nhûäng
ngoån lûãa coá lûúäi daâi hung túån coá thïí liïëm bùng moåi thûá trïn àúâi.
Mònh Tiphöng laâ möåt lúáp vêíy cûáng, lúáp vêíy maâ ngaây nay chuáng ta
coá thïí thêëy úã loaâi boâ saát nhû con kyâ àaâ, caá sêëu. Tiphöng rêët hung
hùng vaâ taáo túån, àêu àêu hùæn cuäng coá thïí suåc sSo, luöìn laách, len
loãi àïën, cho nïn hùæn rêët kiïu cùng, ngang ngûúåc. Caác võ thêìn
slanhpú àaä àöëi phoá vúái Tiphöng ra sao? Àêy laâ möåt sûå thêåt àaáng
buöìn, khöng lêëy gò laâm veã vang cho caác võ, song laåi khöng thïí che
giêëu àûúåc. Caác võ chó coá möîi möåt caách àöëi phoá laâ... cao chaåy xa bay.
Tam thêåp luåc saách têíu vi thûúång saách! Caác võ chaåy thùèng möåt
maåch sang têån Ai Cêåp.
Thïë nhûng coá möåt võ thêìn cuãa caác võ thêìn daám truå laåi àûúng
àêìu vúái Tiphöng. Àoá laâ thêìn Dúát. Chùèng phaãi kïí daâi doâng chuáng ta
cuäng àoaán biïët àûúåc cuöåc giao tranh lêìn naây aác liïåt, khuãng khiïëp
gêëp muön ngaân lêìn hai cuöåc giao tranh trûúác. Tiphöng phoáng lûãa
thiïu àöët hïët moåi vêåt xung quanh. Dúát liïn tiïëp àaánh traã bùçng
nhûäng àoân seát àaánh. Tiphöng phoáng lûãa, neám àaá thò Dúát cuäng neám
àaá, phoáng lûãa. Khoái buåi muâ mõt. Àêët run lïn vaâ giêåt giêåt tûâng cún.
Trúâi vuâng vêîy, giaäy giuåa trong maân húi noáng daây àùåc böëc lïn cuöìn
cuöån. Biïín thò noáng söi lïn suâng suåc. Söng lúán, söng nhoã àïìu caån
nûúác. Thêìn Haàex úã têån thïë giúái nguåc tuâ sêu thùèm, dûúái loâng àêët
cuäng run lïn vò súå haäi quaá chûâng. Caã àïën thêìn Crönöx vaâ caác
Titùng cuäng nhúán nhaác, lo êu. Cuöåc giao tranh vêîn tiïëp diïîn vaâ
xem ra khoá coá thïí àoaán àõnh àûúåc kïët thuác nhû thïë naâo, vò hai àöëi
thuã àïìu khöng phaãi laâ nhûäng keã têìm thûúâng vaâ thua keám nhau vïì
bêët cûá möåt vuä khñ gò. Trong möåt àoân aác hiïím, Dúát giaáng möåt nhaát
seát êìm vang xuöëng vaâ thêëy Tiphöng loaång choaång röìi ngaä guåc. Dúát
beân tiïën laåi gêìn àõnh àïí bùæt söëng Tiphöng hoùåc àïí böìi cho Tiphöng
möåt àoân nûäa, kïët thuác thùæng lúåi cuöåc giao tranh. Ai ngúâ Tiphöng
múái bõ thûúng nheå. Vaâ bêët chúåt Tiphöng vuâng dêåy giêåt phùng lêëy
cêy ròu Dúát cêìm trong tay böí cho Dúát möåt àoân tûåa trúâi giaáng. Bõ
möåt àoân bêët ngúâ, Dúát ngaä quay xuöëng àêët, mï man. Tiphöng liïìn
lêëy dao loác hïët gên úã chên tay Dúát. Tiphöng khöng thïí giïët chïët
àûúåc Dúát búãi leä Dúát vöën bêët tûã. Nhûng bùçng caách laâm êëy, loác hïët
dêy gên, Tiphöng biïën Dúát thaânh möåt võ thêìn vö duång, söëng cuäng
nhû chïët, khöng cûã àöång àûúåc. Bêy giúâ thò chùèng coân phaãi àïì
phoâng gò nûäa, Tiphöng vaác ngay Dúát lïn vai àem vïì neám vaâo möåt
caái hang heão laánh úã têån àaão Xixin. Tiïëp àoá Tiphöng àem nhûäng
dêy gên loác àûúåc úã ngûúâi Dúát ra boã vaâo möåt miïëng da gêëu boåc kñn
laåi röìi giao cho con röìng Àenphinï (Delphineáe) canh giûä. Thïë laâ
Tiphöng coá thïí yïn chñ maâ khoaái caãm vúái thùæng lúåi cuãa mònh, möåt
thùæng lúåi maâ theo hùæn laâ vônh viïîn, laâ khöng thïí naâo xoay chuyïín
àûúåc. Chó coân möîi möåt viïåc giaãi thoaát caác Titùng nûäa laâ xong
nhiïåm vuå vúái Gaia. Tònh hònh thêåt laâ bi àaát. Võ thêìn phuå vûúng
cuãa caác thêìn vaâ ngûúâi trêìn thïë bõ cêìm tuâ. Vûúng triïìu slanhpú liïåu
coá thïí àûáng vûäng àûúåc khöng, möåt khi caác Titùng àûúåc giaãi thoaát
khoãi Tartar -Àõa Nguåc?
Laâm thïë naâo àïí cûáu àûúåc Dúát bêy giúâ? Chó coá caách giaãi thoaát
cho Dúát thò caác võ thêìn slanhpú múái coá thïí giûä àûúåc quyïìn cai quaãn
thïë gian. Hermex vaâ Pùng, hai con cuãa Dúát, suy tñnh nhû thïë vaâ
àaãm nhêån sûá maång cûáu cha. Duâng vuä lûåc àûúng àêìu vúái Tiphöng
hùèn laâ khöng àûúåc röìi. Chó coá thïí duâng mûu àûúåc thöi. Hermex vaâ
Pùng lïn àûúâng. Hai ngûúâi àem theo cêy àaân lia vaâ öëng saáo. Hoå
lêìn tòm àïën chöî Tiphöng vaâ gaãy lïn nhûäng tiïëng àaân thaánh thoát
ïm aái. Lêìn àêìu tiïn trong àúâi, gaä quyã thêìn Tiphöng àûúåc nghe
tiïëng àaân. Hùæn say mï, ngêy ngêët tûúãng chûâng nhû àûúåc thûúãng
thûác rûúåu nho cuãa thêìn Àiönidöx pha vúái mêåt ong vaâng. Böîng
dûng Hermex vaâ Pùng ngûâng laåi, thúã daâi:
- Chaâ, thêåt àaáng tiïëc! Cêy àaân naây töìi quaá, àïën phaãi vûát noá
ài thöi. Biïët thïë naây, chuáng töi seä laâm möåt cêy àaân thêåt tuyïåt diïåu
àïí àïën àêy chuáng ta cuâng thûúãng thûác thò coá phaãi hay biïët bao
khöng?
- Sao?
- Tiphöng hoãi laåi.
- Coá thïí laâm àûúåc möåt chiïëc àaân tuyïåt diïåu hún chiïëc naây û ?
- Laâm àûúåc chûá! Nhûng phaãi caái húi khoá.
- Khoá nhûäng gò caác baån cûá noái ài, ta seä giuáp àúä.
- Phaãi tòm àûúåc gên cuãa möåt võ thêìn laâm böå dêy thò múái àûúåc.
Tiïëng àaân seä trong treão, êëm cuáng, thaánh thoát khaác thûúâng, seä hay
gêëp muön nghòn lêìn thûá tiïëng àaân anh vûâa nghe. Tiphöng lêåp tûác
ài lêëy boåc gên cuãa thêìn Dúát vïì giao cho Hermex vaâ Pùng. Khöng
àïí lúä thúâi cú, hai võ thêìn naây liïìn leãn vaâo trong hang Dúát bõ giam,
nhanh nheån vaâ kheáo leáo nöëi laåi caác dêy gên vaâ bùæp thõt cho Dúát.
Phuát chöëc Dúát trúã laåi khoãe maånh nhû xûa vaâ sùén saâng lao vaâo cuöåc
chiïën àêëu phuåc thuâ. Lêìn naây Dúát àûáng trïn möåt cöî xe thêìn coá
caánh, tûâ xa, àaánh nhau vúái Tiphöng. Dúát vung lûúäi ròu giaáng seát
liïn höìi, buãa vêy Tiphöng bùçng möåt lûúái lûãa daây àùåc. Tiphöng vaác
hïët quaã nuái naây àïën quaã nuái khaác neám Dúát. Nhûng vö ñch, vò Dúát
cho nöíi phong ba baäo taáp laâm cho nhûäng hoân nuái àaá àoá bay ngûúåc
laåi, àeâ lïn Tiphöng. Cuöëi cuâng Tiphöng bõ àaánh baåi hoaân toaân vaâ
Dúát sau khi xem xeát kyä múái yïn têm trúã vïì àónh nuái slanhpú böën
muâa mêy phuã, múã tiïåc mûâng chiïën thùæng vúái caác chû võ thêìn linh.
Chuyïån Tiphöng àaánh nhau vúái Dúát noái qua laâ nhû thïë chûá thêåt ra
coân coá thïí kïí daâi hún. Xin kïí roä vïì caái chïët cuãa Tiphöng. Tiphöng
giao chiïën vúái Dúát höìi lêu thò bõ troång thûúng, àaânh phaãi boã chaåy.
Thêìn Dúát khöng hïì chêåm trïî, rûúåt àuöíi theo ngay. Vûâa àuöíi thêìn
vûâa giaáng seát cheám, àöët lêìn lûúåt hïët trùm àêìu cuãa Tiphöng.
Trong luác tïn quyã thêìn naây hoang mang, nao nuáng, maãi cùæm
àêìu chaåy thò Dúát thûâa thùæng vaác luön ngoån nuái Etna neám theo
Tiphöng. Khöng thïí tûúãng tûúång àûúåc àoân àaánh naây maånh àïën
nhû thïë naâo, aác hiïím àïën nhû thïë naâo. Ngoån nuái bay veâo ài nhû ta
neám möåt hoân àaá vaâ àeâ sêåp xuöëng Tiphöng kïët liïîu goån àúâi hùæn.
Giöëng nhû möåt ngûúâi thúå reân nung miïëng sùæt cûáng trong loâ khi
keáo miïëng sùæt ra àùåt trïn àe, khoái coân böëc lïn nghi nguát höìi lêu röìi
múái tùæt. Cuäng vêåy, xaác cuãa Tiphöng bõ ngoån nuái Etna chön vuâi coân
phuåt lûãa lïn miïång nuái gêy ra biïët bao tai hoåa cho thïë gian. Àïí
thêåt yïn têm hún nûäa àöëi vúái möåt àõch thuã àaáng súå, Dúát töëng giam
hùèn Tiphöng xuöëng àõa nguåc Tartar sêu thùèm. Thïë nhûng cuöåc àúâi
cuãa Tiphöng chûa hïët. úã dûúái àõa nguåc, Tiphöng kïët duyïn vúái möåt
quaái vêåt nûãa phuå nûä, nûãa rùæn tïn laâ khiàna (Echidna). Vïì doâng doäi
cuãa quaái vêåt naây, ngûúâi thò baão muå laâ con cuãa Gaia vúái thêìn Biïín
Pöngtöx. Coá ngûúâi laåi kïí chñnh böë meå cuãa muå laâ Cridao vaâ tiïn nûä
Canloiröï (Callirhoeá) con gaái cuãa thêìn skïanöx. Tiphöng vaâ
khiàna sinh ra àûúåc khaá nhiïìu con. Con caái cuãa àöi vúå chöìng quaái
àaãn naây àûáa naâo cuäng lûu giûä, thûâa kïë àûúåc caái "nïëp nhaâ" quaái vêåt
bùæt àêìu tûâ cha meå chuáng. Trûúác tiïn quaái vêåt Khimer (Chimeâre)
àêìu sû tûã, àuöíi röìng, thên dï. Coá ngûúâi laåi noái, chñnh mùæt àaä tröng
thêëy Khimer coá ba àêìu: Sû tûã, röìng vaâ dï, miïång phun ra ba doâng
lûãa. Quï hûúng cuãa Khimer möîi ngûúâi kïí möîi khaác, coá ngûúâi noái,
chñnh quï tïn naây úã têån bïn êën Àöå. Röìi àïën choá ngao hai àêìu
Orthröx (Onthroaå), choá ngao ba àêìu Xerber (hoùåc Kerber) (erbeâre
Kerbeâre), maäng xaâ trùm àêìu Lernú. Àêëy laâ nhûäng anh em sinh ba
cuãa gia àònh quaái vêåt. Vïì choá ngao Xerber, coá ngûúâi baão, khöng
phaãi chó coá ba àêìu, maâ coá túái nùm chuåc àêìu. Choá ngao Xerber, laåi
kïët hön vúái meå khiàna sinh ra quaái vêåt Xphanh (aåphinx) coá caánh,
nûãa thên trïn vaâ khuön mùåt laâ ngûúâi phuå nûä, nûãa thên dûúái laâ sû
tûã, àuöi röìng. Laåi coân aác quyã Mïduydú (Meáduse), sû tûã Nïmï
(Neámeáe), con röìng úã xûá Cönkhià (Colchide), con röìng Laàöng
(Ladon) canh giûä nhûäng quaã taáo vaâng, tùång phêím cuãa nûä thêìn Àêët
Meå-Gaia cho Hïra ngaây cûúái. Tiphöng coân sinh ra nhûäng ngoån gioá
hung baåo (Khöng phaãi gioá röx, Nötöx, Börï vaâ Dïphia) gêy nïn
nhûäng cún löëc, cún baäo vaâ nhûäng ngoån soáng thêìn khiïën cho thuyïìn
beâ ài biïín bõ àùæm, muâa maâng bõ thiïåt haåi, ngûúâi chïët, cuãa mêët àau
thûúng, ai oaán khöng sao kïí xiïët. Noái vïì Dúát thò tûâ àêy khöng coân
phaãi bêån têm àöëi phoá vúái möåt keã thuâ naâo nûäa. Dúát cuäng chùèng coân
phaãi lo súå möåt thïë lûåc naâo, vò thïë àaä àïën luác Dúát coá thïí ên xaá cho
nhûäng võ thêìn thuöåc thïë hïå trûúác.
Dúát múã nguåc Tartar giaãi thoaát cho caác Titùng vaâ Crönöx, àûa
hoå àïën trõ vò úã möåt núi xa tñt tùæp muâ khúi. Àoá laâ möåt thïë giúái tuyïåt
diïåu trïn nhûäng hoân àaão "Haånh phuác", núi maâ têët caã niïìm haånh
phuác vö Haádre de Lerac (du lac de Lerne). Tû, thanh thaãn sung
tuác cuãa thúâi àeäi Hoaâng kim àang coân lûu giûä àûúåc. Nhû vêåy laâ kïët
thuác cuöåc giao tranh lêìn thûá ba cuãa caác võ thêìn treã, caác võ thêìn cuãa
thïë giúái slanhpú vùn minh vaâ nùng àöång hún nhûäng võ thêìn giaâ cöí
huã cuãa ngoån nuái Othrix. Vaâ thêìn Dúát trúã thaânh võ thêìn töëi cao cuãa
trêåt tûå múái vaâ Phaáp chïë múái, trêåt tûå vaâ Phaáp chïë cuãa thúâi àeäi anh
huâng. Thêåt ra hònh aãnh naây vïì Dúát coá phêìn naâo laâm ngûúâi ta quïn
ài caái hònh aãnh "thuúã haân vi" xûa kia cuãa Dúát, luác Dúát chó àún
thuêìn laâ sêëm seát, giöng baäo, mêy mûa. Laåi coá luác Dúát laâ haâng raâo,
laâ gioáng cûãa, laâ thanh göî chùæn àaãm nhêån chûác nùng võ thêìn baão höå
cho gia àònh. Giúâ àêy úã cûúng võ múái, Dúát giûä laåi sêëm seát nhû laâ
thuöåc tñnh cuãa mònh. Nguöìn göëc cuãa loaâi ngûúâi nùm thúâi àeäi Caác võ
thêìn àaä àûúåc sinh ra nhû thïë, khúãi nguyïn tûâ Vuä Truå, Àêët, Trúâi,
Tònh Yïu röìi tûâ thêìn naây sinh ra thêìn khaác, nöëi tiïëp nhau àúâi àúâi
kiïëp kiïëp. Nhûng coân loaâi ngûúâi àûúåc sinh ra nhû thïë naâo, àoá laâ
àiïìu ai cuäng muöën biïët. Ai àaä sinh ra nhûäng con ngûúâi trïn thïë
gian naây? Xûa kia, caác võ thêìn. Àoá laâ caác võ thêìn slanhpú khöng hïì
biïët àïën tuöíi giaâ vaâ caái chïët, àaä saáng taåo ra loaâi ngûúâi. Caác thêìn àaä
lêëy vaâng taåo ra giöëng ngûúâi àêìu tiïn. Nhûäng con ngûúâi àêìu tiïn
naây söëng trong thúâi àeäi maâ Crönöx nùæm quyïìn cai quaãn thïë gian.
Thúâi àeäi Crönöx coân àûúåc ngûúâi xûa goåi laâ thúâi àeäi Vaâng hay thúâi
àeäi Hoaâng Kim, hoùåc thúâi àeäi Xatuyïëcnú. Othraáx möåt ngoån nuái
thuöåc àêët Thessalie (Bùæc Hy Laåp) úã phña Nam cuãa ngoån nuái
slanhpú.
Vaâo thuúã êëy con ngûúâi söëng khaác bêy giúâ nhiïìu. Thiïn nhiïn
àem laåi cho hoå biïët bao thûác ùn, vêåt duång döìi daâo, hoaân haão. Cêy
trôu quaã, luáa chùæc böng, àêët àai maâu múä, mûa thuêån gioá hoâa... toám
laåi khöng coá möåt àiïìu gò àaáng phaân naân chï traách. Con ngûúâi söëng
nhû caác võ thêìn chùèng hïì biïët àïën lo êu, phiïìn naäo. Hoå cuäng khöng
phaãi laâm nhûäng cöng viïåc cûåc nhoåc àïën kiïåt sûác ngûúâi. Caãnh àoái
khöí chùèng bao giúâ beán maãng àïën cuöåc söëng cuãa bêët cûá ai. Khöng coá
bïånh têåt laâm cho con ngûúâi phaãi àau àúán, êu sêìu. Vaâ con ngûúâi
cuäng khöng biïët àïën tiïëng goä cûãa doåa àe cuãa tuöíi giaâ vaâ caái chïët.
Ngaây naây qua ngaây khaác con ngûúâi söëng trong höåi heâ, yïën tiïåc
tûng bûâng vaâ cûá treã àeåp maäi maäi. Cuãa caãi àïìu laâ cuãa chung hïët
thaãy moåi ngûúâi vò thïë chùèng möåt ai phaåm phaãi nhûäng thoái hû têåt
xêëu nhû: tham lam, ky coáp, tröåm cùæp, lûâa àaão... Cûãa ngoä chùèng
phaãi then trong khoáa ngoaâi, raâo àoáng trûúác sau. Con ngûúâi söëng
trong tònh thûúng yïu àuâm boåc, quêën quyát lêëy nhau. Moåi ngûúâi
àïìu trung thûåc, tin cêåy lêîn nhau vaâ troång danh dûå. Con ngûúâi cûá
thïë söëng maäi cho túái möåt ngûúâi naâo àoá, hoå tûâ giaä coäi àúâi, tûâ giaä möåt
caách bònh thaãn, tûå nhiïn nhû möåt giêëc nguã ïm dõu thûúâng àïën àeâ
nùång trïn mi mùæt, chinh phuåc hoå. Khi àêët àen àaä phuã kñn giöëng
ngûúâi Vaâng naây thò tûâ àêy hoå bûúác sang möåt cuöåc àúâi múái. Thêìn
Dúát vô àeäi giao cho hoå möåt sûá maång cao caã. Hoå seä àoáng vai troâ cuãa
nhûäng võ thêìn Nhên Hêåu (Bienveillant) nhûng khöng phaãi söëng
trïn àónh slanhpú maâ söëng trïn mùåt àêët, laâm ngûúâi bïnh vûåc chên
lyá vaâ baão höå cho nhûäng ngûúâi trêìn thïë chuáng ta. Hoå cuäng gaánh vaác
caã cöng viïåc phên phöëi cuãa caãi cho moåi ngûúâi. Àoá laâ àùåc ên cuãa
thêìn Dúát vô àeäi àaä ban cho nhûäng ngûúâi cuãa thúâi àeäi Hoaâng Kim
do Crönöx trõ vò vaâ chñnh thêìn Dúát àaä giao cho ngûúâi con gaái cuãa
mònh laâ nûä thêìn Àikï, nûä thêìn Cöng Lyá, àiïìu khiïín thïë gian nïn
múái coá cuöåc söëng töët àeåp nhû vêåy. Nhûng röìi moåi viïåc àïìu biïën àöíi.
Thúâi àeäi Hoaâng Kim qua ài, con ngûúâi Vaâng chùèng coân trïn
thïë gian nûäa. Vaâ phaãi möåt thúâi gian khaá lêu sau naây caác võ thêìn
slanhpú múái saáng taåo ra àûúåc möåt giöëng ngûúâi thûá hai àïí kïë tiïëp
giöëng ngûúâi Vaâng àêìu tiïn. Nhûng con ngûúâi bêy giúâ àûúåc saáng taåo
ra khöng phaãi bùçng vaâng maâ bùçng baåc. Noá chùèng giöëng gò lúáp
ngûúâi trûúác kia vïì hònh daáng cuäng nhû vïì trñ tuïå. Noái àuáng ra noá
coá phêìn khöng àeåp nhû trûúác vaâ coá phêìn keám thöng minh hún. Tûâ
àêy, ngûúâi meå phaãi nuöi con vêët vaã súám höm, nuöi maäi, nuöi maäi
roâng raä möåt trùm nùm, àûáa con múái khön lúán trûúãng thaânh.
Nhûng con ngûúâi cuãa thúâi àeäi Baåc naây söëng chùèng àûúåc bao lêu.
Sûå ngu ngöëc àaä gêy ra cho hoå biïët bao tai hoåa. Hoå khöng xA Lynh
àûúåc nhûäng àiïìu caám döî xêëu xa. Tûâ àêu moåc lïn trong traái tim hoå
nhûäng dêy mú rïî maá cuãa thoái ghen tyå, tham lam, xuác xiïím, döëi
traá, taân baåo. Hoå mêët trñ àïën nöîi khöng coân biïët söëng cho mûåc thûúác
nûäa. Hoå àaä khinh thõ thêìn linh, khöng chõu dêng lïî hiïën tïë àïìu
àùån. Vaâ thïë laâ Dúát nöíi cún thõnh nöå, chön vuâi hoå xuöëng àêët àen,
bùæt hoå phaãi chïët.
Thêåt ra thò hoå chó àûúåc pheáp söëng möåt cuöåc àúâi múái úã dûúái
êm phuã. Hoå chùèng àûúåc möåt ên huïå gò cuãa caác bêåc thêìn linh. Thêìn
Dúát vô àeäi, bêåc phuå vûúng cuãa caác thêìn linh vaâ nhûäng ngûúâi trêìn
thïë, laåi saáng taåo ra möåt giöëng ngûúâi thûá ba nûäa. Àêy laâ giöëng
ngûúâi Àöìng, àûúåc saáng taåo ra tûâ caán cuãa nhûäng ngoån lao àöìng,
khaác hoaân toaân giöëng ngûúâi Baåc. Àoá laâ nhûäng con ngûúâi rêët hung
hùng vaâ rêët àaáng súå. Loaåi ngûúâi naây chó ûa thñch nhûäng cuöåc giao
tranh laâ suöëi nguöìn cuãa maáu vaâ nûúác mùæt. Hoå coá möåt traái tim rùæn
nhû àaá, laånh nhû bùng, chùèng hïì xoát xa trûúác caãnh àêìu rúi maáu
chaãy. Hoå cuäng chùèng biïët àïën nhûäng cûã chó tïë nhõ, dõu daâng,
nhûäng thuá vui thanh nhaân, cao thûúång maâ chó quen thuá vui vúái
baåo lûåc, vúái caãnh àêìu rúi maáu chaãy. Àûúåc thêìn Dúát ban cho möåt
thên hònh cao lúán, to khoãe vúái nhûäng àöi tay, bùæp chên gên guöëc coá
thïí baåt nuái ngùn söng nhûng hoå laåi khöng duâng sûác lûåc àoá àïí caây
cêëy, tröìng troåt maâ laåi duâng vaâo caác cuöåc chinh chiïën, cheám giïët lêîn
nhau. Nhûäng ngûúâi Àöìng laâm nhûäng ngöi nhaâ bùçng àöìng àïí úã, vêåt
duång trong nhaâ tûâ giûúâng ghïë cho àïën àöì ùn thûác àûång cuäng àïìu
bùçng àöìng. Vuä khñ trong caác cuöåc giao tranh cuäng bùçng àöìng búãi vò
thúâi êëy sùæt àen cûáng rùæn chûa ai biïët àïën. Nhûäng ngûúâi Àöìng
khöng ùn baánh mò. Vúái tñnh khñ hung hùng, kiïu ngaåo, hoå luön
cheám giïët lêîn nhau. Cûá thïë, hïët cuöåc cheám giïët naây àïën cuöåc cheám
giïët khaác cho àïën möåt ngaây kia chùèng coân soát möåt ai trïn thïë gian
nûäa. Giöëng ngûúâi Àöìng àaä tûå huãy diïåt vò sûå thaái quaá, sûå khöng
mûåc thûúác.
Hoå phaãi tûâ boã mùåt àêët chan hoâa aánh saáng tûúi vui àïí ài vaâo
àõa nguåc muön àúâi töëi tùm cuãa thêìn Haàex, chùèng möåt chuát vinh
quang lûu laåi, vaâ thïë laâ chêëm dûát thúâi àeäi Àöìng cuãa giöëng ngûúâi
Àöìng. Khi àêët àen àaä bao phuã giöëng ngûúâi Àöìng thò cuäng laâ luác
Dúát, ngûúâi con cuãa Crönöx, möåt lêìn nûäa laåi saáng taåo ra giöëng
ngûúâi thûá tû cho Àêët Meå. Àêy laâ möåt thïë hïå ngûúâi àûáng àùæn hún,
ûu tuá hún giöëng ngûúâi trûúác. Hoå laâ nhûäng võ anh huâng cuãa doâng
giöëng thêìn linh àûúåc mang danh laâ caác võ Baán thêìn. Caác võ anh
huâng Baán thêìn naây àaä söëng trïn mùåt àêët bao la cuãa chuáng ta vúái
bao nhiïu chiïën cöng hiïín haách. Nhûng hoå cuäng khöng coá àûúåc
möåt cuöåc söëng vônh hùçng. Caác cuöåc chiïën tranh thaãm khöëc vaâ
nhûäng cuöåc höîn chiïën baåo taân cûúáp ài cuöåc söëng cuãa hoå. Ngûúâi thò
chïët dûúái chên thaânh Tebú baãy cöíng, keã thò boã mònh trong cuöåc
tranh giaânh gia suác cuãa dip. Vaâ biïët bao nhiïu ngûúâi con ûu tuá àaä
xuöëng thuyïìn vûúåt biïín khúi muâ xaám àïí sang àaánh thaânh Túroa
vò naâng Hïlen maâ khöng thêëy àûúåc ngaây trúã vïì. Thûúng xoát nhûäng
võ Anh huâng Baán thêìn, thêìn Dúát ban cho hoå möåt cuöåc söëng múái vö
cuâng töët àeåp. Thêìn àûa hoå túái möåt núi caách biïåt Theâbes. vúái moåi
ngûúâi, xa tñt tùæp muâ khúi, úã têån núi cuâng kiïåt cuãa àêët. Àêy laâ
nhûäng hoân àaão Haånh phuác trïn búâ àeäi dûúng do skïanöx cai quaãn
coá vûåc nûúác xoaáy sêu. Hoå söëng úã àêy traái tim thanh thaãn, chùèng
phaãi têët bêåt lo toan vïì baát cúm manh aáo. Àêët àai phò nhiïu, maâu
múä, cûá möîi nùm ba vuå hiïën dêng hoå nhûäng haåt luáa chùæc mêíy, ngoåt
nhû mêåt ong vaâng. Thúâi àeäi thûá nùm laâ thúâi àeäi Sùæt, möåt thúâi àeäi
nghiïåt ngaä vaâ töìi tïå hún têët caã caác thúâi àeäi trûúác. Àêy laâ thúâi àeäi
thöëng trõ cuãa nûä thêìn Hibrix-Nûä thêìn Thaái Quaá (Khöng mûåc
thûúác).
Con ngûúâi àûúåc taåo ra bùçng sùæt, hai thaái dûúng xaám xõt, suöët
àïm ngaây bõ àùæm chòm trong cuöåc söëng vêët vaã, cûåc nhoåc, bêån röån,
tûác tûúãi. Vaâ chùèng thïí naâo chêëm dûát àûúåc tai hoåa êëy. Caác võ thêìn
àaä àem laåi cho con ngûúâi bao nöîi ûu tû nùång nïì khön taã. Thúâi àeäi
naây sa suát àïën mûác xêëu töët lêîn löån, phaãi traái khöng phên minh. úã
caái thúâi àeäi Sùæt naây con ngûúâi àöëi xûã vúái nhau laånh luâng, taân nhêîn.
Cha meå chùèng chùm soác, yïu mïën, lo toan daåy baão con caái. Con caái
chùèng kñnh troång meå cha. Truyïìn thöëng quyá ngûúâi troång khaách
mêët hïët, tònh baån chên chñnh chùèng coân... Biïët bao chuyïån àau
loâng àaä xaãy ra: cha giaâ con baåc, hiïëu nghôa nhaåt phai, danh dûå bõ
vêët boã. Àiïìu Chên, àiïìu Thiïån, lúâi thïì hûáa mêët tñnh chêët thiïng
liïng, cao caã. Quyïìn thïë laâ sûác maånh thöëng trõ töëi cao. Vò thïë keã aác
têm coá thïí haåi ngûúâi lûúng thiïån bùçng nhûäng lúâi bõa àùåt xêëu xa.
Thoái xêëu muöën lúåi mònh haåi ngûúâi, thñch thuá trûúác viïåc deâm pha,
cheân eáp, triïåt haåi ngûúâi khaác cûá hiïån ra löì löå dûúái möåt böå mùåt àen
xón ghï gúám. Bêët hoâa, baåo lûåc, chiïën tranh cûá baám riïët cuöåc söëng
cuãa loaâi ngûúâi nhû möåt tai hoåa, möåt nöîi bêët haånh triïìn miïn. Vò leä
àoá caác nûä thêìn Lûúng Têm (Conaåcience) vaâ cöng bùçng (eáquiteá) vöën
che giêëu thên thïí kiïìu diïîm cuãa mònh trong nhûäng têëm luåa trùæng
phaãi tûâ boã con ngûúâi àïí trúã vïì vúái cuöåc söëng cuãa caác võ thêìn bêët tûã
úã Hybria, la Deámesure, Orguell. àónh slanhpú. Àúâi söëng trêìn thïë
chùèng coá chöî dung thên cho hai võ nûä thêìn naây nûäa. Coân caác võ
thêìn trïn àónh slanhpú tûác giêån giöëng ngûúâi Sùæt naây khön taã. Caác
võ chùèng ban cho hoå nhûäng phuác lúåi nhû xûa. Tûâ nay hoå phaãi nai
lûng ra laâm viïåc àöí möì höi, söi nûúác mùæt múái coá miïëng ùn. Àïí coá
àûúåc thõt muöng thuá hoå phaãi dêën thên vaâo nhûäng cuöåc sùn bùæt
nguy hiïím. Àïí coá àûúåc caá ùn hoå phaãi àûúng àêìu vúái biïín khúi
hung dûä. Àïí coá àûúåc thoác luáa, hoa quaã hoå phaãi chöëng choåi vúái nùæng
haån, mûa uáng, baäo luåt. Àúâi söëng cuãa giöëng ngûúâi Sùæt ngùæn hún caác
giöëng ngûúâi úã caác thúâi àeäi trûúác.
Hoå phaãi chõu nöîi khöí àau giaây voâ cuãa tuöíi giaâ vaâ bïånh têåt.
Nöîi bêët haånh cûá baám dai dùèng vaâo cuöåc söëng cuãa hoå nhû nhûäng caái
voâi cuãa con baåch tuöåc baám chùåt vaâo àaá maâ khöng phûúng kïë gò rûát
boã noá ra àûúåc, cûáu chûäa àûúåc. Àoá laâ cêu chuyïån vïì nguöìn göëc loaâi
ngûúâi traãi qua nùm thúâi àeäi do nhaâ thú Hy Laåp Hïdiöà kïí, möåt cêu
chuyïån nghe thò cuäng hay nhûng quaã thêåt cuäng khöng lêëy gò laâm
vui cho lùæm. Búãi vò... noá laâ chuyïån thêìn thoaåi maâ! Huyïìn thoaåi vïì
nùm thúâi àeäi cuãa loaâi ngûúâi cuãa Hïdiöà coá chuát gò phaãng phêët, na
naá nhû nhûäng huyïìn thoaåi naâo àoá cuãa Thiïn Chuáa giaáo. Àiïìu dïî
nhêån thêëy nhêët laâ úã quan àiïím cho rùçng con ngûúâi söëng caâng ngaây
caâng hû hoãng, töåi löîi, xêëu xa àïën mûác thêìn thaánh, Thûúång Àïë àaä
nhiïìu lêìn gia ên, khoan höìng cho nhûng con ngûúâi vêîn chûáng naâo
têåt êëy. Vaâ chñnh vò nhûäng töåi löîi ghï gúám cuãa con ngûúâi maâ thêìn
thaánh phaãi trûâng phaåt, tûúác boã khöng ban cho hoå cuöåc söëng an
nhaân, vônh hùçng, haånh phuác. Thêìn thaánh àaä trûâng phaåt con ngûúâi,
bùæt con ngûúâi phaãi "lao àöång" múái coá miïëng ùn. Khoa tön giaáo hoåc
goåi quan àiïím naây laâ maåt thïë luêån. Xuêët phaát tûâ quan àiïím naây
maâ Thiïn Chuáa giaáo coá töåi töí töng, töåi löîi cuãa Cain, naån höìng
ESchatologic, göëc tûâ tiïëng Hy Laåp eschatos: cuöëi cuâng têån cuâng,
kïët thuác vaâ logoaå: ngön tûâ, diïîn vùn, khoa hoåc. thuãy, ngaây têån thïë,
ngaây phaán xeát cuöëi cuâng... Phêåt giaáo coá quan àiïím: con ngûúâi ta
sinh ra laâ àaä mang ngay vaâo baãn thên mònh caái tiïìn oan nghiïåp
chûúáng cuãa moåi nöîi khöí àau. Caái "duåc" cuãa con ngûúâi ngaây caâng
lúán ngaây caâng laâm cho con ngûúâi hû hoãng, töåi löîi. Prömïtï vaâ loaâi
ngûúâi Thuúã êëy thïë gian chó múái coá caác võ thêìn. Mùåt àêët mïnh
möng dêîu àaä coá khaá nhiïìu võ thêìn cai quaãn song vêîn coân hïët sûác
vùæng veã. Khöng muöën àïí tònh caãnh buöìn teã àoá keáo daâi, bûäa kia hai
anh em Prömïtï vaâ pimïtï xin vúái Uranöx vaâ Gaia taåo ra cho thïë
gian thïm nhiïìu nhiïìu caái gò àoá àïí cho cuöåc söëng àöng vui. Uranöx
vaâ Gaia ûng thuêån. Hai võ giao luön viïåc àoá cho hai anh em
Prömïtï vaâ pimïtï. Cêåu em, pimïtï mûâng quaá, tranh ngay lêëy àêët
vaâ nûúác nhaâo nùån ra, trûúác hïët, laâ caác loaâi vêåt vaâ ban cho möîi con
vêåt möåt àùåc ên cuãa thêìn, möåt "vuä khñ" àïí coá thïí phoâng thên, höå
mïånh, baão vïå àûúåc cuöåc söëng cuãa giöëng loaâi mònh.
Con Promeátheáo, tiïëng Hy Laåp: ngûúâi tiïn àoaán. eápimeátheáe,
tiïëng Hy Laåp: ngûúâi lú àïînh, àaäng trñ àêìn àöån. thò àûúåc ban cho ên
huïå chaåy nhanh nhû gioá. Con thò coá àöi mùæt saáng xanh nhòn thêëu
caã àïm àen. Con thò coá thên hònh khöíng löì maånh khoãe hïët chöî noái.
Coá con thên hònh beá nhoã nhûng laåi coá noåc àöåc gúám ghï. Röìi con coá
böå löng daây, con coá saãi caánh röång. Con thò xuöëng nûúác khöng chòm,
con thò treâo leo thoùn thoùæt... Toám laåi möîi con vêåt, möîi giöëng loaâi
àïìu coá "vuä khñ" cêìn thiïët àïí söëng àûúåc úã thïë gian. Cöng viïåc laâm
xong xuöi, pimïtï goåi Prömïtï àïën àïí xem xeát laåi. Moåi viïåc àïìu töët,
rêët töët nûäa laâ àùçng khaác. Nhûng xem kyä ra thò tai haåi thay, coân soát
laåi möåt con, möåt con maâ chaâng pimïtï àêìn àöån laåi quïn mêët chùèng
ban cho möåt àùåc ên, möåt thûá "vuä khñ" gò. Àoá laâ con ngûúâi! Möåt con
ngûúâi, nhûng trêìn truåi, trêìn truåi hoaân toaân. Phaãi, àuáng laâ möåt con
ngûúâi trêìn truåi hoaân toaân trûúác mùåt Prömïtï. Laâm thïë naâo bêy
giúâ? Laâm thïë naâo àïí con ngûúâi söëng àûúåc úã thïë gian khi caác
"nguyïn liïåu" àùåc ên àaä sûã duång phên phöëi hïët röìi? Con ngûúâi seä
söëng thïë naâo trûúác caác con vêåt: höí, baáo, voi, soái, veåt, nhñm, gêëu,
ngûåa, sû tûã, caá, chim... laâ nhûäng con vêåt àaä àûúåc saáng taåo hoaân
haão? Laâ nhûäng con vêåt àaä àûúåc ban cho àùåc ên cuãa thêìn thaánh? Vaâ
röìi coân phaãi àûúng àêìu vúái nùæng, mûa, baäo töë, nuái lûãa phun, nûúác
söng dêng, àêët liïìn phuát chöëc thaânh biïín caã, baäi bïí hoáa nûúng
dêu... biïët bao biïën thiïn, tai hoåa khön lûúâng? Prömïtï àaä nghô
nhû thïë. Vaâ võ thêìn coá böå oác thöng minh, coá taâi nhòn xa tröng röång
naây quyïët sûãa chûäa bùçng àûúåc caái thiïëu soát cuãa chuá em lú àïînh,
àêìn àöån cuãa mònh. Prömïtï dûåa theo thên hònh trang nhaä cuãa caác
võ thêìn taái taåo laåi con ngûúâi cho coá möåt thên hònh àeåp àeä thanh
tao. Phaãi laâm cho con ngûúâi àeåp àeä thanh tao hún hùèn con vêåt.
Prömïtï laåi laâm cho con ngûúâi àûáng thùèng lïn, ài bùçng hai chên àïí
àöi tay àûúåc thaãnh thúi laâm nhiïìu viïåc khaác. Nhûng nhû thïë vêîn
chûa àuã. Con ngûúâi vêîn coân bêëy yïëu vaâ thua keám nhiïìu so vúái caác
con vêåt. Phaãi laâm cho con ngûúâi maånh hún hùèn con vêåt thò noá múái
coá thïí söëng àûúåc trong thïë gian naây. Prömïtï liïìn bùng ngay lïn
bêìu trúâi cao xa tñt tùæp, àïën têån cöî xe cuãa thêìn Mùåt Trúâi Hïliöx, lêëy
lûãa cuãa thêìn Mùåt Trúâi chêm vaâo ngoån àuöëc cuãa mònh àem xuöëng
trao cho loaâi ngûúâi. Vaâ thïë laâ tûâ àoá, thïë gian, mùåt àêët luác naâo cuäng
rûåc chaáy ngoån lûãa cuãa Prömïtï ban cho. Con ngûúâi thoaát khoãi
caãnh söëng tùm töëi, giaá laånh, àoái khaát.
Ngoån lûãa trúã thaânh ngûúâi baån thên thiïët, ngûúâi baão vïå chùæc
chùæn nhêët, möåt vuä khñ maånh nhêët cuãa loaâi ngûúâi. Ngoån lûãa cuãa con
ngûúâi hún hùèn böå löng daây, haâm rùng sùæc, cùåp moáng nhoån, thên
hònh àöì söå, khoãe maånh, taâi bay cao, nhòn xa, chaåy nhanh nhû bêët
cûá con vêåt naâo. Vaâ vúái ngoån lûãa cuãa Prömïtï, con ngûúâi, thïë hïå
naây qua thïë hïå khaác, taåo dûång cuöåc söëng cuãa mònh ngaây caâng vùn
minh haånh phuác hún. Vaâ tûâ àoá dêîu mong manh vaâ bêëy yïëu Giöëng
loaâi ngûúâi àaä coá ngoån lûãa cuãa Prömïtï Ngoån lûãa thiïng daåy hoå biïët
bao nghïì Ngûúâi àaân baâ àêìu tiïn cuãa thïë gian Truyïån Prömïtï trao
ngoån lûãa cho loaâi ngûúâi coân coá àöi àoaån kïí khaác nhau àöi chuát:
Chuyïån kïí rùçng, xûa kia khi thêìn Dúát saáng taåo ra loaâi ngûúâi, saáng
taåo röìi nhûng thêìn Dúát laåi khöng ban cho möåt àùåc ên gò hïët àïí hoå
coá thïí duâng laâm vuä khñ baão vïå giöëng noâi. Hoå söëng trêìn truåi trong
möåt cuöåc söëng töëi tùm, hoang daåi vúái biïët bao nöîi hiïím nguy àe doåa
hoå tûâng phuát tûâng giúâ. Khi êëy trïn thïë giúái chó coá rùåt laâ àaân öng,
coân àaân baâ chûa coá. Caác võ thêìn chûa saáng taåo ra cho cuöåc söëng
ngûúâi àaân baâ. Viïåc laâm àoá cuãa thêìn Dúát khiïën Prömïtï bêët bònh vò
Prömïtï vöën yïu quyá loaâi ngûúâi.
Bûäa kia nhên vuå phên xûã möåt cuöåc tranh chêëp giûäa caác võ
thêìn bêët tûã vaâ loaâi ngûúâi àoaãn mïånh úã Mïcönï, Prömïtï vúái traái
tim ûu aái àöëi vúái loaâi ngûúâi àaä choån möåt con boâ to beáo giïët thõt àïí
dêng caác võ thêìn vaâ ban cho loaâi ngûúâi. Vöën yïn quyá loaâi ngûúâi vaâ
khöng ûa gò thêìn Dúát, Prömïtï àaä chia thõt ra laâm hai phêìn. Möåt
phêìn laâ böå loâng vaâ nhûäng miïëng thõt ngon Prömïtï àem boåc laåi
trong möåt maãnh da xêëu xñ. Coân möåt phêìn laâ nhûäng miïëng xûúng
ngùæn, xêíu daâi, gên dai, baåc nhaåc, thêìn àem boåc laåi trong möåt lúáp
múä beáo ngon laânh. Vaâ Prömïtï kñnh cêín dêng caã hai phêìn lïn àïí
cho Dúát lûåa choån. Dúát chùèng nghi ngúâ gò, choån ngay phêìn múä beáo
boåc ngoaâi vò noá hêëp dêîn hún caã. Nhûng húäi öi! Khi múã ra thò bïn
trong toaân laâ xûúng xêíu chùèng coá lêëy möåt miïëng thõt naâo. Dúát tûác
uêët lïn têån cöí song àaânh ngêåm àùæng nuöët cay. Nhûng cuäng vò thïë
maâ trong traái tim cuãa võ thêìn naây buâng lïn möåt nöîi cùm tûác, thuâ
àõch àöëi vúái Prömïtï vaâ loaâi ngûúâi. Vò cêu chuyïån naây maâ loaâi
ngûúâi tûâ àoá trúã ài, àúâi naây qua àúâi khaác, möîi khi cuáng tïë thêìn linh
àïìu phaãi kñnh cêín àöët xûúng suác vêåt trïn caác baân thúâ uy nghi,
trang troång. Dúát thuâ gheát Prömïtï vaâ loaâi ngûúâi... "Loaâi ngûúâi laâ
caái gò maâ Prömïtï laåi quan têm, chùm soác chuáng àïën nhû thïë?...
Àaä thïë ta seä khöng ban cho chuáng ngoån lûãa thiïng liïng nûäa.
Ta seä chùèng lêëy cêy têìn bò laâm àuöëc, àöët chaáy lïn ngoån lûãa höìng
khöng mïåt moãi àïí trao cho chuáng nûäa. Àïí xem xem chuáng seä söëng
ra sao vaâ Prömïtï liïåu coá cûáu chuáng khoãi hoåa tuyïåt diïåt khöng
naâo!". Dúát nghô thïë vaâ laâm nhû thïë. Nhûng Prömïtï àaä àoaán àûúåc
yá àöì cuãa Dúát búãi vò thêìn vöën laâ ngûúâi tiïn àoaán àûúåc moåi viïåc. Vaâ
lêåp tûác Prömïtï lêëy ngoån lûãa thiïng liïng cuãa thiïn àònh uã kñn vaâo
trong lúáp ruöåt xöëp khö cuãa möåt loaâi cêy sêåy (Feárule) àem xuöëng
trêìn trao cho loaâi ngûúâi. Bùçng caách êëy Prömïtï àaä àem "tia lûãa
giöëng" bùng qua bêìu trúâi xuöëng trêìn maâ Dúát khöng hay khöng
biïët. Thïë laâ ngoån lûãa cuãa Prömïtï àïën tay loaâi ngûúâi. Khùæp mùåt
àêët, chöî naây chöî khaác, núi naây núi khaác ngûúâi ngûúâi nhaâ nhaâ
truyïìn cho nhau caái aánh saáng thiïng liïng bêët diïåt àoá. Tûâ thiïn
àònh nhòn xuöëng, böîng nhiïn Dúát thêëy àêu àêu cuäng rûåc lïn tûâng
àöëm saáng nhêëp nhaánh, bêåp buâng. Dúát biïët, thöi thïë laâ mûu àöì cuãa
mònh àaä bõ Prömïtï phaá vúä. Ngoån lûãa thiïng liïng, baáu vêåt riïng
cuãa caác bêåc thêìn linh, möåt vuä khñ vö àõch àaä bõ mêët röìi. Ngoån lûãa
àaä vïì tay ngûúâi trêìn thïë mêët röìi. Möåt nöîi cùm tûác laåi cùæn rûát traái
tim cuãa thêìn Dúát: "... Thïë laâ loaâi ngûúâi khöng bõ tiïu diïåt nûäa...
khöng thïí tiïu diïåt loaâi ngûúâi àûúåc nûäa! Chuáng noá àaä coá möåt vuä
khñ vö àõch maâ chó riïng caác võ thêìn slanhpú múái coá... nhûng khöng
tiïu diïåt àûúåc chuáng thò ta cuäng quyïët khöng àïí cho chuáng söëng
yïn vui, haånh phuác!...".
Dúát nghô thïë vaâ mûu tñnh möåt sûå traã thuâ. Caác võ thêìn
slanhpú àûúåc triïåu àïën. Theo lïånh cuãa Dúát, võ thêìn Chên thoåt
Hïphaixtöx danh tiïëng lêîy lûâng, lêëy àêët vaâ nûúác nhaâo nùån ra möåt
ngûúâi nhûng khöng phaãi laâ ngûúâi àaân öng, maâ laâ möåt ngûúâi àaân
baâ, möåt thiïëu nûä, phoãng theo hònh daáng thanh tuá, kiïìu diïîm cuãa
caác võ thêìn. Àûúng nhiïn laâ ngûúâi thiïëu nûä àoá phaãi vö cuâng xinh
àeåp. Ngay caác võ nûä thêìn khi thêëy cuäng phaãi têëm tùæc khen thêìm.
Hïphaixtöx coân ban cho ngûúâi thiïëu nûä àoá tiïëng noái thaánh thoát
nhû chim, sûác söëng bûâng bûâng, raåo rûåc nhû húi thúã hûâng hûåc cuãa
lûãa noáng úã loâ reân. Vaâ àoá laâ vêåt daânh riïng cho giöëng ngûúâi trêìn
àoaãn mïånh. Sûác söëng naây àûúåc võ thêìn Chên thoåt àûa vaâo êín naáu
trong möåt thên hònh mïìm maåi nhû möåt laân soáng biïín, uyïín
chuyïín nhû möåt giöëng dêy leo, saáng ngúâi nhû aánh trùng rùçm, long
lanh nhû nhûäng haåt sûúng chûa tan buöíi súám. Nûä thêìn Atïna coá
àöi mùæt saáng ngúâi, ban cho naâng chiïëc thùæt lûng xinh àeåp cuãa
mònh vaâ möåt têëm aáo daâi trùæng muöët. Naâng laåi coân ban cho ngûúâi
thiïëu nûä àoá möåt têëm luåa moãng àïí cö ta truâm lïn vêìng traán cao cao
xa xa vúâi vúåi cuãa mònh. Möåt chiïëc muä bùçng vaâng do àñch thên thêìn
Hïphaixtöx vúái baân tay kheáo leáo cuãa mònh saáng taåo ra, àûúåc nûä
thêìn Atïna àem túái êu yïëm àùåt lïn àêìu ngûúâi con gaái. Trïn chiïëc
muä vaâng ngúâi ngúåi naây, Hïphaixtöx àaä daây cöng chaåm khùæc biïët
bao hònh aãnh àeåp àeä cuãa vuä truå vaâ thïë gian: nuái rûâng chêåp chuâng,
suöëi söng uöën khuác, nai thú thêín dûúái trùng, hûúu tûâng bêìy gùåm
coã... núi àêy dûúái aánh bònh minh ngûúâi ngûúâi àang maãi miïët caây
lêåt àêët àen, núi kia bïn bïëp than höìng, ngûúâi ngûúâi quêy quêìn
nûúáng thõt thuá rûâng, thoã, nai sùn àûúåc. Nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc
àeåp Aphröàitú ban cho cö gaái veã àeåp duyïn daáng, duåc voång àùæm
say vaâ sûå khïu gúåi thêìm kñn. Coân thêìn Hermex ban cho cö gaái taâi
noái nùng tïë nhõ, dõu daâng, coá thïí caám döî laâm xiïu loâng ngûúâi khaác.
Thêìn laåi ban cho cö gaái caã taâi che giêëu yá nghô thêåt cuãa mònh, traái
tim nghô möåt àùçng miïång noái möåt neão. Àoá laâ sûå khöng trung thûåc
vaâ thoái xaão traá, oãn thoát, àiïu ngoa. Caã nhûäng lúâi noái nõnh kheáo,
khen bûâa, lêín traánh quanh co àïí àûúåc vûâa loâng têët caã moåi ngûúâi
hoùåc lêëp lûãng nûúác àöi, mùån nöìng vûâa àêëy maâ àaä nhaåt phai ngay
liïìn, thoùæt khoác thoùæt cûúâi àïìu do võ thêìn Tröåm cùæp Hermex ban
cho cö gaái hiïìn dõu, trong trùæng, àeåp àeä tuyïåt vúâi àoá. Tiïëp àïën
nhûäng nûä thêìn Duyïn Sùæc Kharit vaâ nûä thêìn Khuyïn Nhuã àeo vaâo
cöí ngûúâi thiïëu nûä nhûäng chiïëc voâng vaâng muön phêìn xinh àeåp.
Coân nhûäng nûä thêìn Thúâi Gian - Húr coá maái toác àeåp àöåi vaâo àêìu cö
gaái voâng hoa xuên rûåc rúä thùæm sùæc thúm hûúng. Khi moåi viïåc àaä
xong xuöi, Hermex tuên theo yá àõnh cuãa thêìn Dúát, àùåt tïn cho
ngûúâi thiïëu nûä àoá laâ "Pùngàor" nghôa laâ "coá àuã moåi taâi nùng". Maâ
àuáng thïë, búãi caác võ thêìn àaä ban cho ngûúâi con gaái àoá Charites,
thêìn thoaåi La Maä: Graâces göìm ba nûä thêìn Aglaác (La Brillante),
Thalie (La Veràoaáante), Euphroaåan á e (La Joie inteáricure).
Peraåuasion, Peitho, thêìn thoaåi La Maä: Suad. Heures, göìm hai nûä
thêìn Thallo vaâ Carpo sau thïm möåt hoùåc hai nûä thêìn nûäa laâ
Eirïneá (Paix) vaâ Auxo cai quaãn thúâi gian chñn núã cuãa muâa maâng.
Coân coá tïn goåi laâ caác nûä thêìn Saisons (muâa maâng). àuã moåi taâi
nùng. Thêìn Dúát quyïët àõnh àûa ngûúâi con gaái naây xuöëng trêìn àïí
laâm vúå pimïtï. Tûâ naâng Pùngàor naây seä sinh söi, naãy núã ra giöëng
àaân baâ, möåt loaâi àöåc haåi cho giöëng àaân öng maâ giöëng àaân öng
khöng sao dûát boã àûúåc búãi vò, theo sûå saáng taåo cuãa caác võ thêìn,
giöëng àaân baâ laâ loaâi khöng thïí chõu àûång àûúåc cuöåc söëng vêët vaã,
nhoåc nhùçn, ngheâo tuáng, khoá khùn maâ chó sinh ra àïí söëng trong
caãnh an nhaân, sung tuác vaâ hûúãng thuå kïët quaã lao àöång khoá nhoåc
cuãa ngûúâi àaân öng, cuäng nhû gêy ra cho ngûúâi àaân öng biïët bao
àiïìu àau khöí, phiïìn muöån trong chuyïån hön nhên vaâ gia àònh.
Ngûúâi àaân baâ seä laâ ngûúâi baån àûúâng cuãa ngûúâi àaân öng
nhûng laâ ngûúâi baån àûúâng gêy ra nhûäng nöîi bêët haånh cho ngûúâi
àaân öng. Àoá laâ caái tai hoåa maâ thêìn Dúát ban cho loaâi ngûúâi. Theo
lïånh cuãa Dúát, võ thêìn Dêîn Àûúâng saáng suöët Hermex àûa Pùngàor
xuöëng trêìn àïí laâm baån vúái pimïtï. Dúát coân giao cho Pùngàor möåt
caái chum àêåy kñn (coá chuyïån kïí laâ "caái höåp", "caái traáp") vaâ cùn dùån
kyä, dùån ài dùån laåi Pùngàor khöng àûúåc múã ra xem. Khöng phaãi kïí
daâi doâng hùèn moåi ngûúâi cuäng àoaán biïët àûúåc àûáng trûúác Pùngàor,
chaâng pimïtï seä nhû thïë naâo. Anh ta böëi röëi, ngêy ngêët àïën àúâ àêîn
ngûúâi ra trûúác sùæc àeåp cuãa Pùngàor. Vöën laâ ngûúâi coá àêìu oác nùång
nïì, chùèng tónh taáo gò, nay trûúác tònh caãnh naây anh ta laåi caâng mêët
tónh taáo hún nûäa, nhêët laâ khi àûúåc nghe nhûäng lúâi noái dõu daâng,
àûúåc tiïëp nhêån nhûäng cûã chó rêët... rêët àaáng yïu cuãa Pùngàor. Thïë
laâ pimïtï quïn saåch caã nhûäng lúâi dùån doâ chùæc chùæn cuãa Prömïtï
trûúác luác Prömïtï bõ thêìn Dúát sai böå haå àïën bùæt ài, giaãi àïën möåt
vuâng nuái àaá hoang vùæng vaâ xiïìng Prömïtï vaâo àoá. Vò laâ ngûúâi tiïn
àoaán nïn Prömïtï biïët trûúác mûu àöì cuãa Dúát. Chaâng dùån laåi
pimïtï, tuyïåt khöng àûúåc nhêån möåt tùång phêím gò, tiïëp nhêån möåt
ai cuãa thêìn Dúát àûa àïën. Nïëu coá thò phaãi gûãi traã laåi caác võ thêìn
slanhpú ngay. Nhûng laâm sao maâ pimïtï nhúá àûúåc lúâi cùn dùån êëy
hay dêîu coá nhúá thò laâm sao maâ pimïtï coá àuã nghõ lûåc àïí thûåc hiïån
àuáng lúâi cùn dùån êëy, vaâ viïåc phaãi xaãy ra àaä xaãy ra. pimïtï cûúái
Pùngàor laâm vúå. Khöng roä àöi vúå chöìng naây àaä söëng vúái nhau bao
nhiïu ngaây àïí cho àïën möåt ngaây kia hoå gêy ra tai hoåa cho thïë gian
vaâ loaâi ngûúâi, caái tai hoåa gúám ghï truyïìn kiïëp bùæt àêìu tûâ gia àònh
hoå. Söë laâ Dúát coá trao cho Pùngàor möåt caái chum àêåy kñn vaâ dùån ài
dùån laåi Pùngàor khöng àûúåc múã ra xem. Pùngàor noái àiïìu àoá cho
pimïtï biïët. Nghe lúâi vúå, chaâng cêín thêån àûa chum vaâo trong
phoâng vaâ chùèng hïì ngoá ngaâng, taáy maáy àïën caái vêåt thiïng liïng êëy
cuãa thêìn Dúát. Chaâng cuäng khöng quïn dùån baão gia nhên àiïìu cêín
mêåt maâ vúå chaâng àaä tûâng noái ài noái laåi vúái chaâng nhiïìu lêìn.
Nhûng bûäa kia, khi pimïtï ài vùæng, Pùngàor úã nhaâ, böîng àêu tûâ
traái tim naâng ngoå nguêåy thoái toâ moâ muöën biïët xem trong chiïëc
chum kia àûång nhûäng gò maâ thêìn Dúát laåi ra lïånh nghiïm cêëm ngùåt
ngheâo àïën thïë, cùn dùån kyä lûúäng àïën thïë, Pùngàor àùæn ào suy
nghô, nûãa muöën nûãa khöng, nhûng röìi nghô quanh nghô quêín thïë
naâo, naâng laåi àïí cho tñnh toâ moâ xuái giuåc. Thêåt laâ ma àûa löëi quyã
dêîn àûúâng!..."... Chêåc... cûá múã ra möåt tõ, nhoaáng caái thöi röìi àêåy
kñn, chùæc chùèng töåi vaå gò...". Pùngàor nghô thïë vaâ múã nùæp chum ra.
Möåt cún gioá löëc tûâ àaáy chum cuöën bay lïn, uâa ra ngoaâi laâm
Pùngàor töëi tùm mùåt muäi. Nhûäng thûá gò trong àoá? Àoá laâ nhûäng haåt
giöëng, nhûäng haåt giöëng cuãa moåi loaåi tai hoåa nhû: Chiïën tranh, Àoái
khöí, Tröåm cùæp, Lûâa àaão, Phaãn böåi, Döëi traá, Ghen tõ, Thuâ hùçn, ûác
hiïëp, Baåo lûåc, Keo kiïåt, Buãn xón, Baåc aác, Bêët nhên, Bêët nghôa,
Bïånh têåt, Dõch taã, Thûúng haân, Dõch haåch, Söët reát... Luä luåt, Àöång
àêët, Suåt àêët, Nuái lûãa phun... toám laåi laâ moåi thûá Tai hoåa, Xêëu xa vaâ
Töåi aác. Pùngàor àêåy vöåi nùæp chum laåi thúã phaâo möåt caái. Naâng coá
biïët àêu haânh àöång toâ moâ cuãa naâng àaä gêy cho loaâi ngûúâi möåt cuöåc
söëng bi thaãm, khöën khoá maâ khöng buát naâo taã xiïët. Nhûäng haåt
giöëng cuãa moåi thûá Töåi aác, Xêëu xa. Tai hoåa bay ài khùæp núi trïn thïë
gian naãy mêìm àêm nhaánh úã bêët cûá chöî naâo coá con ngûúâi, luöìn laách
vaâo traái tim con ngûúâi. Vaâ cuäng tûâ àoá trúã ài loaâi ngûúâi mêët ài cuöåc
söëng vö tû, ïm êëm, haånh phuác. Nhûng tuy nhiïn, trong cuöåc söëng,
phuác hoåa, buöìn vui, sûúáng khöí thûúâng bïn nhau. Coá leä naâo, bïn
caái tai bay vaå gioá àoá maâ loaâi ngûúâi trêìn tuåc chuáng ta phaãi chõu, haá
chùèng coân àiïìu gò an uãi chuáng ta? Coá, nhêët àõnh phaãi coá!
Vaâ àuáng thïë, Dúát coân boã vaâo, boã lêîn vaâo trong muön vaân haåt
giöëng cuãa moåi loaåi Töåi aác, Xêëu xa, Tai hoåa möåt haåt giöëng Haá voång.
Haåt giöëng naây khöng bay ài lêîn vaâo cuâng vúái àaám nhûäng haåt giöëng
kia. Noá coân nùçm laåi úã àaáy chum. Vaâ Pùngàor àaä kõp àêåy nùæp chum
àïí giûä noá laåi. Haåt giöëng Haá voång úã laåi vúái con ngûúâi, coân laåi vúái
cuöåc söëng con ngûúâi. Ngheâo naân thay möåt haåt giöëng an uãi! Song
cuäng àûúåc, cuäng töët. Vaâ vúái, chó vúái haåt giöëng Haá voång khöng thöi,
loaâi ngûúâi vêîn söëng, cöë söëng, cûá söëng khöng chõu àïí cho nhûäng Töåi
aác, Xêëu xa, Tai hoåa àeâ beåp, vaâ chó vúái haåt giöëng Haá voång khöng
thöi, loaâi ngûúâi àûúng àêìu vúái têët caã thûã thaách trong cuöåc söëng cuãa
mònh. Vaâ coá leä hoå tin rùçng vúái haåt giöëng Haá voång naây, möåt ngaây
kia hoå seä khöi phuåc laåi caãnh àúâi thaái bònh, haånh phuác xûa kia bùçng
möì höi, nûúác mùæt cuãa hoå. Ngaây nay trong vùn hoåc thïë giúái, thaânh
ngûä "Caái chum cuãa Pùngàor" hoùåc "caái höåp cuãa Pùngàor" chó möåt
sûå viïåc, sûå vêåt gò bïì ngoaâi thò haâo nhoaáng àeåp àeä nhûng bïn trong
laåi xêëu xa, thöëi naát, àöåc àõa giöëng nhû nhûäng cêu tuåc ngûä "Khêíu
Phêåt têm xaâ", "Miïång thún thúát buång úát ngêm", "Miïång nam mö
buång möåt böì dao gùm" trong vùn hoåc nûúác ta. Naån höìng thuãy
Àúcaliöng (Deucalion) vaâ Piara (Pyrrha) Giöëng ngûúâi àaá Nhû àaä
kïí, con ngûúâi trïn thïë gian söëng ngaây caâng xêëu xa, hû hoãng, töåi löîi.
Töåi nùång nhêët cuãa con ngûúâi laâ àaä kiïu cùng, ngaåo maån, khinh thõ
thaánh thêìn. Thêìn Dúát giêån hoå vö cuâng. Thêìn nghô buång: "...
Phaãi xoáa boã caái àöì hû hoãng êëy ài vaâ taåo ra möåt giöëng múái töët
àeåp hún, ngoan ngoaän hún, trong saåch hún...". Nghô xong, thêìn
quyïët àõnh seä duâng nûúác àïí têíy rûãa saåch caái giöëng ngûúâi hû hoãng
àaä laâm ö uïë mùåt àêët. Thêìn ra lïånh cho thêìn Mûa haânh àöång. Thïë
laâ hïët ngaây naây ngaây khaác, àïm naây àïm khaác, mûa tûâ trúâi cao
truát xuöëng mùåt àêët bao nhiïu laâ nûúác. Mûa roâng mûa raä, mûa têìm
mûa taä, mûa hoaâi mûa maäi khöng ngúi khöng dûát chuát naâo. Cêín
thêån hún, Dúát coân cêëm khöng cho thêìn Gioá Nötöx vaâ röx ra khoãi
àónh slanhpú, vò chó coá hai võ thêìn naây múái coá thïí xua tan àûúåc
nhûäng àaám mêy àen gêy ra luä luåt do thêìn Dúát döìn vïì lúáp lúáp chêët
chöìng. Mûa to vaâ keáo daâi nhû thïë khiïën cho nûúác úã biïín, söng suöëi,
höì ao... ngaây möåt dêng cao. Nûúác dêng lïn traân búâ, vúä àï, ngêåp luåt
khùæp ruöång àöìng, àö thõ, laâng maåc. Chùèng mêëy chöëc maâ khùæp mùåt
àêët chó laâ möåt biïín nûúác mïnh möng, trùæng xoáa chùèng coân gò laâ
dêëu vïët cuãa àöìng luáa chñn vaâng, ruöång nho trôu quaã, rûâng xanh
sùén thuá lùæm chim. Ngûúâi ngûúâi, nhaâ cûãa àïìu bõ nûúác cuöën tröi ra
biïín. Cuöëi cuâng chó coân laåi giöëng caá laâ àûúåc dõp vuâng vêîy, lùån nguåp
thoãa thñch. Chuáng ài khùæp àoá àêy, tung tùng nö àuâa khöng hïì biïët
gò àïën thaãm hoåa ghï gúám maâ Dúát àaä giaáng xuöëng cho loaâi ngûúâi.
Nhûng may thay loaâi ngûúâi khöng chïët hïët. Vêîn coân soát laåi
hai ngûúâi, àuáng hún laâ möåt cùåp vúå chöìng. Chöìng tïn goåi Àúcaliöng
laâ con cuãa Titùng Prömïtï vaâ tiïn nûä Climïnï, vúå tïn goåi laâ Piara,
con cuãa pimïtï vaâ Pùngàor. Hai vúå chöìng Àúcaliöng vaâ Piara sinh
cú lêåp nghiïåp úã àêët Texxali vöën laâ nhûäng ngûúâi nhên nghôa, phuác
hêåu nïn àûúåc thêìn Dúát gia ên cho söëng soát. Prömïtï theo lúâi phaán
truyïìn cuãa Dúát, xuöëng baáo tin cho con biïët tai hoåa khuãng khiïëp
sùæp túái vaâ caách àïì phoâng. Theo lúâi chó dêîn cuãa cha, Àúcaliöng àoáng
möåt caái hoâm lúán, chêët àêìy lûúng thûåc. Khi trúâi àöí mûa, nûúác bùæt
àêìu dêng cao, hai vúå chöìng rúâi nhaâ vaâo ngöìi trong hoâm. Vaâ chiïëc
hoâm àaä bêåp bïình trïn soáng nûúác, tröi nöíi ài khùæp àoá àêy dûúái
nhûäng trêån mûa têìm taä, roâng raä suöët chñn àïm ngaây. Chñn àïm
ngaây lïnh àïnh nhû thïë cho àïën ngaây thûá mûúâi thò chiïëc hoâm cuãa
hai vúå chöìng Àúcaliöng vaâ Piara tröi daåt àïën ngoån nuái Parnax,
möåt ngoån nuái duy nhêët khöng bõ nhêën chòm dûúái nûúác. Àoá cuäng laâ
luác thêìn Dúát nguöi giêån, mûa taånh dêìn, nûúác ruát hïët, mùåt àêët hiïån
ra. Thêëy taånh mûa, nûúác ruát hai vúå chöìng Àúcaliöng baão nhau ra
khoãi hoâm. Thêåt khöng thïí naâo kïí xiïët nöîi baâng hoaâng, ngú ngaác
cuãa hoå trûúác caãnh mùåt àêët tiïu àiïìu, hiu quaånh, xaác xú àïën thïë.
Hoå ài xuöëng chên nuái tòm thêëy möåt ngöi àïìn thúâ bõ buân phuã kñn,
rïu rong baám daây song chûa àïën nöîi àöí naát. Hoå nghô ngay àïën viïåc
phaãi dêng lïî vêåt taå ún thêìn Dúát vaâ caác võ thêìn cuãa thïë giúái slanhpú
àaä cûáu giuáp hoå tai qua naån khoãi. Haâi loâng vò nghôa cûã thaânh kñnh
cuãa hai vúå chöìng, thêìn Dúát beân sai thêìn Hermex, ngûúâi truyïìn
lïånh nhanh nheån cuãa caác thêìn, xuöëng gùåp hoå:
- Naây húäi Àúcaliöng vaâ Piara! Dúát bêåc phuå vûúng cuãa caác
thêìn vaâ nhûäng ngûúâi trêìn thïë, àaä hiïíu thêëu têëm loâng thaânh kñnh
cuãa caác con. Theo lúâi phaán truyïìn cuãa Dúát, caác con seä laâ ngûúâi múã
Coá chuyïån kïí nuái Orthrits. àêìu cho möåt doâng giöëng múái cuãa loaâi
ngûúâi. Vêåy caác con coá àiïìu gò muöën kïu cêìu, thónh nguyïån thò cûá
noái. Dúát ngûúâi con cuãa Crönöx, seä cho caác con àûúåc tosi nguyïån.
Nghe lúâi truyïìn phaán cuãa thêìn Hermex, Àúcaliöng vö cuâng sung
sûúáng. Chaâng cêët tiïëng cêìu xin:
- Húäi thêìn Hermex vô àeäi! Xin nhúâ thêìn vïì truyïìn àaåt laåi cho
àêëng phuå vûúng chñ tön chñ kñnh cuãa caác võ thêìn bêët tûã vaâ nhûäng
ngûúâi trêìn thïë àoaãn mïånh rùçng ta chó cêìu xin thêìn Dúát vaâ caác chû
võ thêìn linh haäy laâm cho mùåt àêët coá cuöåc söëng cuãa loaâi ngûúâi, àêu
àêu cuäng coá con ngûúâi söëng àöng àuác tûúi vui, nhöån nhõp. Hermex,
võ thêìn ài nhanh nhû tïn bùæn, nghe Àúcaliöng noái xong beân trúã laåi
àónh slanhpú têu laåi cho Dúát biïët, Dúát gêåt àêìu ûng thuêån. Tûâ àónh
slanhpú cao ngêët, thêìn phaán truyïìn cho hoå nhûäng lúâi sau àêy:
- Caác ngûúâi haäy lêëy vaãi che mùåt ra khoãi àïìn thúâ vaâ neám laåi
sau lûng mònh xûúng cuãa meå caác ngûúâi! Thoaåt nghe nhûäng lúâi
phaán truyïìn êëy, Piara vö cuâng kinh haäi. Naâng baão chöìng: "Khöng,
khöng àêu, laâm sao chuáng ta coá thïí àang têm laâm àûúåc möåt viïåc
nhû thïë...". Nhûng Àúcaliöng bònh têm khuyïn can vúå. Chaâng suy
nghô höìi lêu vïì êín yá cuãa lúâi phaán truyïìn. "... Ai laâ meå cuãa chuáng
ta?... Ai...? Ai...? Àêët -àuáng röìi! -Àêët, meå cuãa muön loaâi, ngûúâi nuöi
dûúäng moåi sinh linh vaån vêåt. Thïë thò xûúng meå laâ gò?...
Laâ nhûäng hoân àaá!". Chaâng noái àiïìu suy nghô cuãa mònh cho vúå
biïët. Vaâ hai vúå chöìng laâm theo sûå suy nghô àoá. Àuáng nhû thïë! Thêåt
kyâ diïåu! Möîi hoân àaá Àúcaliöng vûát vïì phña sau mònh biïën thaânh
möåt ngûúâi àaân öng, möîi hoân àaá Piara vûát vïì phña sau mònh biïën
thaânh möåt ngûúâi àaân baâ. Vaâ loaâi ngûúâi cûá thïë höìi sinh trïn mùåt
àêët àöng vui, nhöån nhõp. Tûâ àêy möåt giöëng ngûúâi Àaá tûâ thêìn Meå
Àêët sinh ra, söëng baám lêëy Meå Àêët vaâ bùçng möì höi, nûúác mùæt cuãa
mònh, hoå ra sûác laâm viïåc àïí khöi phuåc laåi caái thúâi Hoaâng Kim traân
àêìy haånh phuác yïn êëm xûa kia. Àúcaliöng vaâ Piara sinh àûúåc möåt
con trai àùåt tïn laâ Henlen (Henlen). Henlen lêëy tiïn nûä Ordïix
(Oraeáis) sinh ra àûúåc ba ngûúâi con trai laâ Àöröx (Doroaå), Xutöx
(Xouthoaå) vaâ ölöx (eáoloaå, eáole). Xutöx sinh àûúåc hai ngûúâi con trai
laâ Iöng (Ion) vaâ Ancaiöx (Achaeos, Achaios). Àoá laâ... nhûäng võ thêìn
thuãy töí cuãa böën nhoám böå laåc Àöriïng (Doriens), öliïng (Eoliens),
Iöniïng (Ioniens) vaâ Akïen (Achens) cêëu thaânh dên töåc Hy Laåp. Vaâ
nûúác Hy Laåp Henlaà laâ àêët nûúác cuãa võ thêìn Henlen, möåt àêët nûúác
maâ nïìn vùn hoáa àaä toãa chiïëu khùæp chêu êu, aánh saáng nhên vùn
cao quyá vaâ rûåc rúä cuãa noá nhû möåt khúãi àêìu cuãa moåi khúãi
àêìu.Mötip naån höìng thuãy laâ möåt neát khaá phöí biïën trong thêìn
thoaåi cöí tñch nhiïìu nûúác.
Trong thêìn thoaåi Thiïn Chuáa giaáo chuáng ta thêëy coá chuyïån
Thûúång Àïë trûâng phaåt loaâi ngûúâi vò quaá xêëu xa, hû hoãng bùçng möåt
naån höìng thuãy. Riïng öng giaâ Nöï vaâ con caái àûúåc Thûúång Àïë sinh
phuác cûáu maång vò ùn úã hiïìn laânh. Coá nguöìn chuyïån kïí: Àöroaå laâ
con cuãa thêìn Apollon vaâ tiïn nûä Nanhphú Phthi. Henllade ngûúâi
La Maä sau naây goåi laâ Greâce. Dúát trûâng phaåt Prömïtï P römïtï àaä
lêëy ngoån lûãa höìng thiïng liïng, baáu vêåt riïng coá cuãa caác võ thêìn
àem trao cho loaâi ngûúâi. Viïåc laâm àoá khiïën thêìn Dúát, àêëng phuå
vûúng cuãa caác thêìn vaâ ngûúâi trêìn thïë, cùm tûác àïën àiïn àêìu söi
maáu. Dúát phaãi trûâng phaåt loaâi ngûúâi àïí cho Prömïtï biïët rùçng, Dúát
laâ möåt keã coá quyïìn lûåc, rùçng sûå hy sinh têån tuåy cuãa Prömïtï cho
cuöåc söëng cuãa loaâi ngûúâi laâ vö ñch. Tuy loaâi ngûúâi trúã thaânh bêët tûã
nhúâ ngoån lûãa cuãa Prömïtï töåi aác vaâ tai hoåa cuâng vúái biïët bao àiïìu
xêëu xa, àiïn àaão cuäng trúã thaânh ngûúâi baån àûúâng bêët tûã cuãa loaâi
ngûúâi. Vò leä àoá loaâi ngûúâi chùèng thïí coá àûúåc cuöåc söëng àaåo àûác, vùn
minh, haånh phuác nhû Prömïtï mong muöën. Dúát phaãi trûâng phaåt
Prömïtï àïí cho loaâi ngûúâi biïët caái giaá phaãi traã cho haânh àöång taáo
túån, phaåm thûúång, daám cûúáp àoaåt baáu vêåt thiïng liïng àöåc quyïìn
cuãa thêìn thaánh, ngoån lûãa höìng khöng mïåt moãi, laâ àùæt àïën nhû
vêåy. Nhûäng keã naâo nuöi giûä têëm loâng thûúng yïu loaâi ngûúâi, hùçng
ham muöën thay àöíi söë phêån loaâi ngûúâi haäy lêëy àoá laâm gûúng. Dúát
ra lïånh bùæt Prömïtï giaãi àïën möåt àónh nuái cao choát voát trong daäy
nuái Cöcadú, xiïìng chùåt Prömïtï vaâo àoá. Hïphaixtöt, võ thêìn Thúå
Reân danh tiïëng, trûúác àêy àaä saáng taåo ra ngûúâi thiïëu nûä Pùngàor,
nay àaãm nhêån viïåc àoáng àanh xiïìng Prömïtï vaâo nuái àaá. Prömïtï
bõ àaây àoåa, ban ngaây dûúái nùæng boãng chaáy da, ban àïm dûúái sûúng
tuyïët reát buöët thêëu xûúng.
Chûa hïët, ngaây ngaây Dúát coân sai möåt con àeäi baâng coá àöi
caánh röång vaâ daâi àïën möí buång ùn buöìng gan cuãa Prömïtï. Dúát
tûúãng rùçng duâng nhûäng cûåc hònh àoá, Prömïtï seä phaãi khuêët phuåc
quaá haâng mònh, Prömïtï seä phaãi tûâ boã loâng thûúng yïu loaâi ngûúâi
vaâ thaái àöå chöëng àöëi àêìy kiïu haänh vaâ thaách thûác àöëi vúái Dúát vaâ
thïë giúái thêìn linh. Nhûng Prömïtï vêîn laâ Prömïtï, trûúác sau nhû
möåt khöng hïì run súå àêìu haâng Dúát. Vaâ thêåt laâ kyâ diïåu vaâ laå luâng
biïët bao, buöìng gan cuãa Prömïtï cuäng bêët tûã nhû Titùng Prömïtï!
Ban ngaây con aác àiïíu ùn ài bao nhiïu thò ban àïm buöìng gan cuãa
Prömïtï laåi moåc laåi bêëy nhiïu, nguyïn veån, tûúi múái, khöng hïì
mang dêëu vïët cuãa möåt sûå töín thûúng, xuác phaåm naâo. Prömïtï biïët
trûúác söë phêån cuãa Dúát: Nïëu Dúát lêëy nûä thêìn Thïtix, möåt nûä thêìn
Biïín, thò àûáa con trai, kïët quaã cuãa cuöåc hön nhên naây, lúán lïn seä
lêåt àöí ngöi baáu cuãa cha noá giaânh lêëy quyïìn cai quaãn thïë giúái thêìn
linh vaâ loaâi ngûúâi nhû xûa kia cha noá àaä tûâng laâm àöëi vúái öng noá,
Crönöx. Quaã thêåt laâ möåt sûå hiïíu biïët vö cuâng quyá baáu, coá thïí noái
laâ vö giaá àöëi vúái Dúát. Dúát maâ biïët àûúåc àiïìu naây thò hùèn rùçng, hùæn
seä caâng höëng haách, kiïu cùng taân baåo hún nûäa. Nhûng Dúát khöng
biïët. Àuáng hún Dúát chó biïët coá möåt nûãa, nghôa laâ Dúát chó biïët con
mònh seä lêåt àöí mònh, cûúáp ngöi cuãa mònh. Nhûng àûáa con êëy do
ngûúâi vúå naâo, nûä thêìn naâo kïët duyïn vúái Dúát sinh ra thò Dúát khöng
biïët. Thïë giúái thêìn thaánh cuãa àónh slanhpú coá biïët bao nhiïu võ nûä
thêìn: Aphrröàitú, Atïna, Thïtix, Àïmïter, Artemix, ba chõ em
Moirú v.v. vaâ v.v. biïët traánh ai vaâ lêëy ai? Àoá chñnh laâ àiïìu Dúát vö
cuâng quan têm vaâ hïët sûác lo lùæng.
Dúát tûúãng rùçng cûá xiïìng Prömïtï vaâo nuái àaá, àaây àoåa
Prömïtï, duâng con aác àiïíu tra têën haânh haå Prömïtï thò àïën möåt
ngaây naâo àoá, Prömïtï phaãi van xin Dúát tha töåi, Prömïtï phaãi khai
baáo cho Dúát biïët toã tûúâng àiïìu bñ êín maâ Prömïtï bêëy lêu vêîn giêëu
kñn. Nhûng Dúát àaä tñnh lêìm. Haâng bao thïë kyã tröi qua, Prömïtï
vêîn khöng hïì nao nuáng, nhûúång böå Dúát. Cuöëi cuâng chñnh Dúát phaãi
khuêët phuåc trûúác sûác maånh yá chñ cuãa Prömïtï. Dúát phaãi haâng
phuåc Prömïtï. Theátis. Caác nûä thêìn Biïín con cuãa laäo thêìn Biïín
Nïrï coá tïn goåi chung laâ Nïrïià (Neáreáides). Ngûúâi anh huâng
Hïraclex doâng doäi cuãa naâng Iö laänh sûá maång giaãi phoáng Prömïtï.
Sau bao nöîi gian truên thûã thaách vúái nhûäng chiïën cöng cûåc kyâ phi
thûúâng, cûåc kyâ vô àeäi, chaâng àaä àïën àónh nuái cao choát voát Cöcadú.
Bùçng möåt muäi tïn thêìn, Hïraclex giïët chïët con aác àiïíu. Thêìn Dúát
bêët lûåc, àaânh phaãi cúãi boã xiïìng xñch cho Prömïtï. Vaâ chó àïën luác àoá
Prömïtï múái noái cho Dúát biïët àiïìu bñ mêåt. Nhûng àïí khoãi mang
tiïëng laâ ngûúâi àaä cam chõu thêët baåi trûúác yá chñ kiïn àõnh cuãa
Prömïtï, Dúát sai thêìn Thúå Reân Hïphaixtöx reân möåt voâng sùæt nhoã
vaâ gùæn lïn trïn àoá möåt miïëng àaá con con àïí cho Prömïtï àeo vaâo
ngoán tay nhû laâ vêîn xiïìng Prömïtï vaâo nuái àaá!
*
* *
Ngaây nay trong vùn hoåc thïë giúái Ngoån lûãa Prömïtï tûúång
trûng cho tûå do, vùn minh, tiïën böå, tûúång trûng cho cuöåc àêëu tranh
kiïn cûúâng, bêët khuêët chöëng laåi aách aáp bûác, boác löåt vaâ thoái taân baåo
àöëi vúái con ngûúâi. Tû tûúãng Prömïtï, tinh thêìn Prömïtï tûúång
trûng cho yá chñ tûå do, quêåt cûúâng, nöíi loaån, chöëng àöëi quyïët liïåt vúái
thïë lûåc àen töëi, phi nghôa, khöng thoãa hiïåp nhûúång böå, àöìng thúâi
cuäng tûúång trûng cho thaái àöå kiïn àõnh trong muåc àñch cao caã vaâ
sûå cùm gheát töåt àöå thoái phaãn böåi, àêìu haâng. Coân Titùng ngaây nay
mang möåt nghôa khaác. Noá khöng coân yá nghôa cuä chó thïë hïå nhûäng
võ thêìn giaâ baão thuã, laåc hêåu. Ngûúåc laåi, noá mang möåt yá nghôa töët
àeåp chó nhûäng chiïën sô löîi laåc, kiïn cûúâng, bêët khuêët, duäng caãm
àêëu tranh cho nhûäng lyá tûúãng tûå do, bònh àùèng, haånh phuác, nhên
vùn, hûäu aái cuãa nhên loaåi, nhûäng nhaâ tû tûúãng lúán, àún àöåc nhûng
vêîn duäng caãm àêëu tranh, thaách thûác thïë lûåc baåo chuáa phaãn böåi
nhên dên. Múã röång nghôa Titùng coân chó nhûäng thiïn taâi, nhûäng vô
nhên cuãa nhên loaåi trong caác laänh vûåc vùn hoáa, khoa hoåc, nghïå
thuêåt.
*
* *
Thêìn thoaåi Prömïtï lêëy cùæp ngoån lûãa cuãa thiïn àònh àem
xuöëng cho loaâi ngûúâi phaãn aánh chiïën cöng vô àeäi cuãa con ngûúâi tòm
ra lûãa vaâ biïët sûã duång lûãa nhû laâ cuöåc caách maång nùng lûúång àêìu
tiïn cho lõch sûã nhên loaåi. Chùæc chùæn rùçng thêìn thoaåi naây cuâng vúái
yá nghôa cú baãn, chuã yïëu êëy àûúåc hònh thaânh trong möåt thúâi kyâ xa
xûa thuöåc giai àoaån thõ töåc mêîu quyïìn, chûá khöng phaãi àúåi àïën
thúâi kyâ Hïdiöà thïë kyã VIII (trûúác Cöng nguyïn) vaâ muöån hún sau
naây Exkhin múái coá. Tuy nhiïn trong daång thaái cêu chuyïån maâ
chuáng ta lûu giûä àûúåc vaâ kïí laåi úã àêy thò dêëu êën cuãa thúâi kyâ thõ töåc
phuå quyïìn in vaâo khaá roä, khaá àêåm. Trûúác hïët laâ úã lúáp huyïìn thoaåi
vïì Pùngàor vaâ nhûäng tai hoåa maâ loaâi ngûúâi phaãi chõu àûång. Roä
raâng úã lúáp huyïìn thoaåi naây coá sûå "coi thûúâng phuå nûä", "àaánh giaá
rêët thêëp vai troâ cuãa phuå nûä". Hún thïë nûäa, laåi coi phuå nûä nhû laâ
ngoån nguöìn cuãa moåi thûá tai hoåa, moåi nöîi bêët haånh trong àúâi söëng!
Chó vò caái thoái toâ moâ cuãa Pùngàor maâ loaâi ngûúâi chuáng ta phaãi chõu
àûång biïët bao nhiïu tai hoåa khöën khöí! Phaãi chùng àêy laâ möåt bùçng
chûáng vïì "sûå thêët baåi lõch sûã lúán cuãa giúái phuå nûä" (Ph. Enghen)?
Sau naây trong huyïìn thoaåi srextú traã thuâ cho cha, srextú àûúåc nûä
thêìn Atïna xûã trùæng aán trong vuå kiïån töåi giïët meå, chuáng ta laåi coá
möåt bùçng chûáng nûäa vïì sûå thêët baåi àoá. Nhên àêy ta cuäng noái thïm
möåt chuát vïì huyïìn thoaåi töåi töí töng cuãa Thiïn Chuáa giaáo. Dûúâng
nhû coá möåt sûå àöìng daång naâo thò phaãi. Cuäng taåi thoái toâ moâ cuãa
ngûúâi àaân baâ àêìu tiïn cuãa thïë gian, va, nïn múái xaãy ra chuyïån ùn
quaã cêëm. Vaâ Thûúång Àïë chñ cöng minh, chñ baác aái, chñ nhên hêåu laâ
nhû thïë maâ sao khi trûâng phaåt töåi löîi, laåi bùæt ngûúâi àaân baâ chõu
hònh phaåt nùång hún?
- Phaãi mang nùång àeã àau vaâ phaãi chõu sûå thöëng trõ cuãa ngûúâi
àaân öng. Coân ngûúâi àaân öng phaãi àöí möì höi söi nûúác mùæt lêëy àêët,
vêåt löån vúái àêët thò múái coá miïëng ùn. Thûúång Àïë àaä thiïn võ àöëi vúái
ngûúâi àaân öng, thêåm chñ coá thïí noái: "Tay traái giaáng àoân trûâng phaåt
nhûng tay phaãi laåi trao phêìn thûúãng", laåi cho ngûúâi àaân öng àûúåc
quyïìn thöëng trõ àöëi vúái àaân baâ! Àuáng laâ möåt caách xeát xûã khöng
cöng bùçng chuát naâo, böi nhoå cöng lyá. Nïëu nhû Thûúång Àïë coá möåt
toâa aán phuác thêím thò nhên loaåi seä phaãi àïå àún xin cûáu xeát laåi.
Nhûng Thûúång Àïë laâ khúãi àêìu vaâ cuäng laâ kïët thuác cho nïn tûâ gêìn
hai nghòn nùm nay ngûúâi ta vêîn tin laâ Thûúång Àïë chñ cöng, chñ
minh, chñ baác aái, chñ nhên hêåu. Kïët luêån: sûå ngu döët àeã ra loâng tin
muâ quaáng cuãa tön giaáo. Dêëu êën roä rïåt hún nûäa cuãa thúâi kyâ thõ töåc
phuå quyïìn hoùåc muöån hún cuãa thúâi kyâ hònh thaânh nïìn vùn minh
cuãa xaä höåi chiïëm hûäu nö lïå laâ: têët caã nhûäng thaânh quaã cuãa trñ tuïå,
trñ thûác cuãa nhên loaåi, lao àöång cuãa nhên loaåi àïìu àûúåc quaá tuå vïì
cöng lao cuãa Prömïtï vaâ ngoån lûãa. Chûä viïët, y hoåc, toaán hoåc, thuêåt
luyïån kim... nhûäng thaânh quaã chó coá thïí coá àûúåc khi àaä coá sûå phên
cöng lao àöång trñ oác vaâ lao àöång chên tay, khi àaä coá lao àöång cuãa
nhûäng ngûúâi nö lïå taåo ra saãn phêím dû thûâa trong möåt mûác àöå ñt oãi
naâo àoá àuã àïí nuöi möåt lúáp ngûúâi chuyïn laâm nhûäng cöng viïåc quaãn
lyá nhaâ nûúác, thûúng nghiïåp, nghiïn cûáu khoa hoåc, saáng taåo nghïå
thuêåt, "... Khöng coá chïë àöå nö lïå thò khöng coá quöëc gia Hy Laåp,
khöng coá nghïå thuêåt vaâ khoa hoåc Hy Laåp...", noái möåt caách khaác
khöng coá chïë àöå nö lïå thò khöng coá huyïìn thoaåi nhû Exkhin àaä
diïîn taã trong bi kõch Prömïtï bõ xiïìng. Chuáng ta ghi nhêån úã àêy
möåt sûå múã röång, möåt sûå phaát triïín cuãa huyïìn thoaåi. Nhûng àiïìu coá
yá nghôa lúán hún nûäa laâ huyïìn thoaåi vïì Prömïtï àaä xuêët hiïån nhû
möåt hiïån tûúång huyïìn thoaåi, phuã nhêån huyïìn thoaåi thêìn thaánh,
phuã nhêån thêìn thaánh. Nhûäng yïëu töë thïë lûåc, nhên vùn khùèng àõnh
sûác maånh cuãa con ngûúâi vaâ nùng lûåc nhêån thûác vaâ caãi taåo thïë giúái
cuãa noá àûúåc khoaác têëm aáo nguåy trang "Thêìn Prömïtï". Võ thêìn
naây vúái lyá tûúãng cao caã laâ têët caã vò haånh phuác cuãa con ngûúâi àaä
àûúng àêìu vúái baåo chuáa Dúát vaâ Ph. Enghen, Chöëng Duy rinh
(chûúng IV: Lyá luêån vïì baåo lûåc. NXB Sûå Thêåt Haâ Nöåi 1959, tr.
303). àaä chiïën thùæng veã vang. Sau naây Dúát phaãi hoâa giaãi, coá nghôa
laâ chêëp nhêån thêët baåi, coá nghôa laâ nhûäng lûåc lûúång xaä höåi baão thuã,
phaãn àöång ngùn caãn bûúác tiïën cuãa vùn minh, cuãa sûå hònh thaânh
Nhaâ nûúác chiïëm hûäu nö lïå - polis phaãi chêëp nhêån thêët baåi. Chñnh
vò leä àoá maâ Caác Maác noái: "Caác võ thêìn Hy Laåp àaä bõ àaánh tûã
thûúng möåt caách bi thaãm lêìn thûá nhêët trong vúã "Prömïtï bõ xiïìng
cuãa Exhin(...)". Prömïtï laâ thêìn thaánh phaá hoaåi loâng tin vaâo thêìn
thaánh, laâ sûác maånh cuãa con ngûúâi àûúåc thêìn thaánh hoáa àïí phuã
àõnh thêìn thaánh. Tñnh biïån chûáng cuãa sûå phaát triïín tû tûúãng cuãa
nhên loaåi trong giai àoaån quaá àöå tûâ xaä höåi cöng xaä nguyïn thuãy
sang xaä höåi chiïëm hûäu nö lïå úã Hy Laåp xûa kia phûác taåp, quanh co,
uöën khuác laâ nhû thïë. Chuáng ta cuäng seä thêëy hiïån tûúång naây trong
thêìn thoaåi Àiönidöx.
*
* *
Chuyïån vïì nguöìn göëc cuãa loaâi ngûúâi vaâ nhûäng nöîi bêët haånh
cuãa loaâi ngûúâi laâ nhû thïë. Nhûng laåi coá cêu chuyïån kïí khaác hùèn ài.
Coá chuyïån noái con ngûúâi àêìu tiïn cuãa thïë gian sinh ra tûâ Àêët
nhûng chùèng phaãi do ai nhaâo nùån lïn. Con ngûúâi tûâ dûúái àêët chui
lïn. Laåi coá chuyïån kïí, con ngûúâi àêìu tiïn cuãa thïë gian laâ con cuãa
möåt doâng söng, àuáng hún, con cuãa möåt võ thêìn Söng tïn laâ Inacöx
(Inachaå). Thêìn Söng Inacöx lêëy tiïn nûä Mïlia (Meália) - möåt naâng
Nanhphú - sinh ra àûúåc möåt ngûúâi con trai àùåt tïn laâ Phrönï
(Phroneáe). Con ngûúâi tûâ doâng söng maâ ra, doâng söng sinh ra con
ngûúâi, ngûúâi xûa àaä nghô nhû thïë vaâ khöng phaãi laâ khöng coá lyá.
Biïët bao àúâi nay con ngûúâi àaä söëng bïn nhûäng doâng söng, àaä tûâng
thïë hïå naây àïën thïë hïå khaác theo doâng söng xuöi chaãy maâ ài, ài maäi
cho túái khi giaáp mùåt vúái biïín múái thöi. Chñnh doâng söng àaä sinh
C. Maác vaâ Ph. Enghen Vïì vùn hoåc vaâ nghïå thuêåt (Haâi kõch, giai
àoaån cuöëi cuâng cuãa möåt hònh thaái lõch sûã). NXB Sûå Thêåt Haâ Nöåi
1958 tr. -Hoùåc C. Maác, goáp phêìn phï phaán triïët hoåc Phaáp quyïìn
cuãa Hïghen. NXB Sûå Thêåt Haâ Nöåi 1977 tr. 18. ra con ngûúâi vaâ
nuöi söëng con ngûúâi.
Nûúác söng maát rûúåi àaä laâm treã laåi nhûäng caánh àöìng, xoáa ài
nhûäng nïëp nhùn trïn vêìng traán, khuön mùåt cuãa ngûúâi baån thên
thiïët àoá. Vò thïë con ngûúâi cûá theo nhûäng triïìn söng maâ sinh cú lêåp
nghiïåp. Laâng maåc moåc lïn ven söng möîi ngaây möåt nhiïìu thïm.
Doâng söng chùèng coân hiu quaånh nhû xûãa nhû xûa. Giúâ àêy soi
boáng xuöëng mùåt nûúác hiïìn hoâa àaä coá nhûäng maái nhaâ tranh vúái
boáng cêy um tuâm êëm aáp, lûúån lúâ vïåt khoái bïëp. Àêu àoá vang lïn
tiïëng choá suãa, tiïëng gaâ gaáy, tiïëng dï kïu. Vaâo muâa gùåt, nhûäng àïm
trùng, doâng söng xön xao, naáo nûác hùèn lïn. Kïí sao cho xiïët nhûäng
khung caãnh ïm àïìm, êëm cuáng cuãa con ngûúâi bïn nhûäng doâng söng!
Nïëu khöng coá doâng söng thò laâm sao coá àûúåc caái caãnh sêìm uêët,
àöng vui, êëm cuáng cuãa con ngûúâi nhû thïë. Chùèng phaãi doâng söng
àaä sinh ra vaâ nuöi nêëng con ngûúâi àêëy chûá sao? Chùèng phaãi con
ngûúâi àaä tûâ doâng söng maâ ra, söëng dûåa vaâo doâng söng nhû con caái
söëng dûåa vaâo cha meå àoá sao! Nhûäng ngûúâi Argöx úã Hy Laåp xûa kia
cho rùçng töí tiïn hoå ra àúâi tûâ möåt doâng söng. Phrönï, ngûúâi con trai
cuãa thêìn Söng Inacöx laâ võ vua àêìu tiïn trõ vò úã vuâng àöìng bùçng
Argöx. Chaâng àaä daåy cho dên biïët caách laâm ruöång, tröìng troåt vaâ
hún nûäa coân daåy cho dên biïët caách sûã duång lûãa. Chaâng lêëy tiïn nûä
Keràö (Kerdo) laâm vúå vaâ sinh àûúåc böën con trai. Chaâng àaä coá cöng
múã mang búâ coäi xuöëng khùæp caã vuâng àöìng bùçng Pïlöpönedú. Sau
khi chaâng qua àúâi, ba con trai laâ Pïlaxgöx (Peálasgos), Iadox
(Iasos), Adïnor (Ageánor) chia nhau cai quaãn vuâng àöìng bùçng
Pïlöpönedú. Coân ngûúâi con trai thûá tû tïn laâ Car (Car) ài ngûúåc
lïn phña Bùæc xêy dûång lïn àö thõ Mïgar (Meágare), möåt àö thõ úã eo
àêët cöí hoång nöëi liïìn miïìn Bùæc Hy Laåp vúái baán àaão Pïlöpönedú.
Trong tñn ngûúäng cuãa ngûúâi Hy Laåp cöí xûa, möîi con söng àïìu coá
möåt võ thêìn cai quaãn. Võ thêìn naây laâ möåt con boâ möång coá khuön
mùåt ngûúâi. Vò doâng söng coá nhûäng cöåi nguöìn thiïng liïng nhû thïë
nïn ngûúâi Hy Laåp xûa kia möîi khi ài qua söng àïìu rûãa tay trong
doâng nûúác söng vaâ thaânh kñnh cêìu khêën thêìn Söng. Khi möåt cêåu
con trai àïën tuöíi trûúãng thaânh, cêåu ta thaânh kñnh cùæt múá toác vöën
àûúåc àïí daâi dêng cho doâng söng quï hûúng thiïng liïng thên thiïët
coi àoá nhû tùång vêåt àêìu tiïn cuãa mònh biïíu hiïån loâng biïët ún vaâ sûå
gùæn boá vúái cöåi nguöìn, göëc rïî. Thïë giúái ölanhpú vaâ mûúâi hai võ thêìn
töëi cao Thuúã xûa khi Trúâi vaâ Àêët hònh thaânh, nhûäng võ thêìn àêìu
tiïn cai quaãn thêëy thêìn linh vaâ Hy Laåp laâ mûúâi hai võ nam, nûä
Titùng vaâ Titanià.
Titùng Crönöx sau khi cûúáp àûúåc ngöi baáu cuãa cha laâ Uranöx
trúã thaânh võ thêìn cêìm àêìu thïë giúái Titùng. Ngûúâi ta thûúâng goåi
thúâi àeäi caác Titùng cai quaãn bêìu trúâi vaâ mùåt àêët laâ thúâi àeäi caác võ
thêìn giaâ, caác võ thêìn cuä, hay coân goåi laâ thúâi àeäi Crönöx hoùåc thúâi
àeäi Hoaâng Kim. Dúát lêåt àöí Crönöx múã àêìu cho möåt thúâi àeäi múái,
thúâi àeäi cuãa nhûäng võ thêìn treã, nhûäng võ thêìn múái, thúâi àeäi mûúâi
hai võ thêìn cuãa thïë giúái slanhpú. Thêåt ra thïë giúái slanhpú khöng
phaãi chó coá múâi hai võ thêìn maâ coá rêët nhiïìu nam thêìn, nûä thêìn.
Nhûng trïn hïët thïë giúái thêìn thaánh àöng àaão laâ mûúâi hai võ nam
thêìn, nûä thêìn töëi cao, maâ võ thêìn söë möåt, àêëng töëi cao cuãa töëi cao
laâ thêìn Dúát giaáng sêëm seát, bêåc phuå vûúng cuãa thêìn thaánh vaâ loaâi
ngûúâi. Ngoån nuái slanhpú cao choát voát, böën muâa mêy phuã laâ núi cû
truá vônh hùçng cuãa thïë giúái thêìn linh. Caác thêìn úã trong möåt cung
àiïån löång lêîy laâm bùçng àöìng àoã rûåc vaâ vaâng choái loåi do baân tay
kheáo leáo cuãa thêìn Thúå Reân danh tiïëng Hïphaixtöx, àûáa con queâ
cuãa thêìn Dúát, xêy dûång lïn. Àûúâng vaâo cung àiïån khöng phaãi dïî
daâng vò cung àiïån slanhpú chòm khuêët sau nhûäng àaám mêy daây
àùåc dïî gò tröng thêëy maâ lêìn àûúâng tòm löëi. Caác võ thêìn bêët kïí nam,
nûä ai ai tûâ dûúái haå giúái lïn hay trïn thiïn àònh xuöëng cuäng phaãi
qua núi úã cuãa ba tiïn nûä, coá khi böën tiïn nûä coá möåt caái tïn chung
laâ Húr - Thúâi gian, hoùåc coân goåi laâ Böën muâa, àïí caác naâng múã cûãa
mêy cho maâ ài, nghôa laâ caác naâng cêët lïn nhûäng àaám mêy daây àùåc
bao quanh, che kñn cung àiïån slanhpú. Cung àiïån slanhpú tuy böën
muâa mêy phuã song bïn trong laåi laâ núi úã tuyïåt diïåu coá möåt khöng
hai. Chùèng coá gioá mûa êím ûúát, sûúng tuyïët laånh leäo. Möåt voâm trúâi
saáng laáng trong xanh nhû möåt voâm cêy che cho cung àiïån. aánh
nùæng mùåt trúâi úã núi àêy vaâng dõu, ïm aã, chùèng thïí laâm raám da,
chaáy thõt, saåm àen khuön mùåt uy nghi, xinh àeåp cuãa caác võ thêìn.
Caác võ thêìn söëng úã möåt núi thanh khiïët: mûa chùèng àïën mùåt, nùæng
chùèng àïën àêìu, khöng khñ trong veo, ngaây ngaây höåi hoåp baân viïåc
cai quaãn, àiïìu haânh thïë gian hay múã tiïåc vui chúi trong nhûäng
caãnh vuä höåi tûng bûâng, àaân ca reáo rùæt. Viïåc àiïìu haânh thïë gian
àûúåc phên chia ngay sau khi caác võ thêìn slanhpú chiïën thùæng thïë
hïå thêìn giaâ.
Dúát, Pödïiàöng vaâ Haàex, ba con trai cuãa thêìn Crönöx ruát
thùm chia nhau cöng viïåc cai quaãn vuä truå vaâ thïë gian. Dúát cai
quaãn bêìu trúâi, Pödïiàöng cai quaãn caác biïín khúi, coân Haàex cai
quaãn thïë giúái ngûúâi chïët úã dûúái loâng àêët. Mùåt àêët vaâ loaâi ngûúâi
thuöåc quyïìn cai quaãn chung. Tuy nhiïn vò Dúát laâ võ thêìn töëi cao
cho nïn Dúát cai quaãn caã thïë giúái thêìn linh vaâ thïë giúái loaâi ngûúâi.
Coân cung àiïån slanhpú laâ cuãa chung thïë giúái thêìn thaánh. Dúát laâ võ
thêìn töëi cao coá uy quyïìn vaâ sûác maånh rêët lúán khöng möåt ai saánh
bùçng. Thêìn cai quaãn bêìu trúâi nïn coá thïí goåi gioá baão mûa, döìn mêy
gêy baäo, giaáng sêëm seát êìm vang, phoáng chúáp choái loâa. Dúát àaä tûâng
tûå haâo vïì sûác maånh vö àõch cuãa mònh. Dúát coá thïí neám caác thêìn
xuöëng chöën Tartar muâ mõt úã sêu têån thïë giúái cuãa Haàex trõ vò maâ
khöng coá möåt võ thêìn naâo coá thïí ngoi lïn àûúåc. Dúát, àïí chûáng toã
sûác maånh hún hùèn cuãa mònh àaä thaách thûác caã thïë giúái slanhpú keáo
co. Keáo co bùçng möåt súåi dêy vaâng möåt àêìu laâ Dúát úã àónh slanhpú,
coân möåt àêìu laâ caác nam thêìn nûä thêìn úã dûúái àêët.
Àûúng nhiïn caác võ thêìn khöng daám chêëp nhêån cuöåc thaách
thûác naây, vò nïëu àuáng nhû lúâi Dúát noái, thò thêåt laâ vö cuâng nguy
hiïím: Dúát coá thïí keáo tuöåt caác võ thêìn lïn trúâi vaâ keáo theo luön caã
àêët lïn, caã biïín lïn nûäa. Dúát coá thïí àïí cho caác võ thêìn cûá baám vaâo
caái súåi dêy vaâng êëy nhûng coân àêìu dêy cuãa Dúát, Dúát àem buöåc vaâo
möåt taãng àaá úã àónh slanhpú vaâ nhû thïë caác võ thêìn seä bõ treo lú
lûãng giûäa trúâi. Sau khi ba anh em trai Dúát phên chia nhau cai
quaãn thïë gian thò möåt viïåc lúán nûäa khiïën Dúát phaãi lo toan laâ laâm
sao cho söë thêìn cuãa thïë giúái slanhpú trûúác hïët phaãi bùçng söë caác
Titùng vaâ Titanià trûúác àêy, röìi sau àoá seä phaãi tùng nhiïìu lïn nûäa
vò cöng viïåc cai quaãn thïë gian vaâ loaâi ngûúâi ngaây caâng böån bïì
nhiïìu chuyïån. Anh em cuãa Dúát chó coá ba trai vaâ ba gaái. Nhû vêåy laâ
chó coá saáu. Dúát vaâ Hïra, vúå Dúát phaãi sinh con àeã caái àïí cho chuáng
möîi nhû thïë möåt viïåc chia nhau cai quaãn thïë giúái thêìn thaánh vaâ
loaâi ngûúâi. Têët nhiïn, cuöëi cuâng moåi cöng viïåc àïìu àûúåc thu xïëp
xong xuöi. Cung àiïån slanhpú coá mûúâi hai võ thêìn nam nûä, bùçng
vúái söë Titùng vaâ Titanià trûúác kia. Mûúâi hai võ thêìn slanhpú laâ:
1-Dúát (thêìn thoaåi La Maä: Duaápiter), võ thêìn töëi cao cai quaãn
thïë giúái thiïn àònh vaâ nhûäng ngûúâi trêìn thïë, võ thêìn döìn mêy muâ
giaáng sêëm seát coá tiïëng noái êìm vang.
2-Haàex (Pluaátöng), võ thêìn cai quaãn thïë giúái êm phuã, coá
chiïëc muä taâng hònh-Diïm Vûúng.
3-Pödïiàöng (Neptuaán), võ thêìn cai quaãn caác biïín khúi to

nhoã, võ thêìn lay chuyïín mùåt àêët, coá cêy àinh ba gêy baäo töë -Thêìn
Àaåi Dûúng.
4-Hïra (Duaánöng), nûä thêìn, vúå Dúát, ngûúâi baão höå cho Hön
nhên vaâ Haånh phuác gia àònh, baão höå cho caác baâ meå vaâ treã sú sinh.
5-Àïmïter (Xïrex), nûä thêìn cai quaãn sûå phò nhiïu cuãa àêët
àai, tröng nom viïåc tröìng troåt, muâa maâng vaâ àùåc biïåt baão höå cho
muâa luáa mò, thûúâng goåi laâ nûä thêìn Luáa Mò.
6-Hex (Hina Vexrta), nûä thêìn cuãa bïëp lûãa, cuãa ngoån lûãa
trong bïëp lûãa loâ sûúãi úã gia àònh, ngûúâi baão höå cho sûå quêìn tuå êëm
cuáng cuãa con ngûúâi trong gia àònh, cho cuöåc söëng vùn minh.
7-Atïna (Minervú), nûä thêìn Trñ tuïå vaâ Chiïën tranh, Cöng lyá
vaâ Nghïì thuã cöng, Nghïå thuêåt, con cuãa Dúát.
8-Aphröàitú (Venuyx), nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp.
9-Apönlöng, con cuãa Dúát vaâ nûä thêìn Lïtö, thêìn aánh saáng,
Chên lyá, OEm nhaåc, Nghïå thuêåt, Ngûúâi xaå thuã coá cêy cung baåc.
10-Artïmix (Àina), nûä thêìn Sùn bùæn, ngûúâi trinh nûä xaå thuã,
anh em sinh àöi vúái Apönlöng.
11-Hïphaixtöx (Vuaáncanh), thêìn Thúå reân, chên thoåt, con trai
cuãa Dúát vaâ Hïra, thêìn Lûãa vaâ Nghïì thuã cöng.
12-A rex (Marx), thêìn Chiïën tranh, con cuãa Dúát vaâ Hïra. Àïí
giuáp viïåc cho thïë giúái slanhpú cai quaãn cöng viïåc cuãa thïë gian coân
coá hai võ thêìn, möåt nam thêìn vaâ möåt nûä thêìn, lo viïåc truyïìn lïånh,
thöng tin liïn laåc laâ Hermex (Hermeâs) vaâ nûä thêìn Irix (Iris). Trong
cung àiïån slanhpú khöng khñ thêåt laâ uy nghiïm trang troång. Thêìn
Dúát ngöìi trïn ngai vaâng veã mùåt quùæc thûúác nghiïm nghõ. Daáng
àiïåu cuãa thêìn àûúâng bïå, cûã chó, phong thaái khoaáng àaåt, ung dung
khiïën múái nhòn thêëy Dúát, caác võ thêìn àaä thêëy ngay àûúåc sûác maånh
vaâ quyïìn lûåc cuãa àêëng töëi cao, möåt sûác maånh vaâ quyïìn lûåc biïíu
hiïån ra möåt caách tûå nhiïn, àaâng hoaâng, bònh thaãn. Ngöìi hêìu bïn
ngai vaâng cuãa Dúát laâ nûä thêìn Hoâa Bònh - Ayrïnï vaâ nûä thêìn coá
caánh Thùæng Lúåi - Nikï. Khi nûä thêìn Hïra xinh àeåp coá àöi mùæt boâ
caái vaâ caánh tay trùæng muöët bûúác vaâo cung àiïån thò caác thêìn àïìu
tiïën àïën àoán naâng, chaâo hoãi naâng möåt caách thên tònh, trên troång.
Röìi moåi ngûúâi giaän ra hai bïn múâi naâng bûúác lïn ngai vaâng. Thêìn
Dúát àûáng dêåy nghiïng àêìu, bûúác xuöëng móm cûúâi chaâo vúå, àûa tay
ra àúä lêëy tay vúå dùæt lïn ngai vaâng. Dúát vaâ Hïra ngöìi bïn nhau trïn
ngai vaâng. Nûä thêìn Irix ngöìi hêìu bïn Hïra. Naâng sùén saâng hoaân
thaânh moåi mïånh lïånh cuãa Hïra möåt caách nhanh choáng khaác
thûúâng. Vúái àöi caánh nheå nhaâng vaâ maâu sùæc rûåc rúä, Irix coá thïí bay
túái moåi chöën xa xùm cuâng trúâi cuöëi àêët röìi trúã vïì maâ khöng àïí
Hïra than phiïìn vïì sûå chêåm trïî. Thêìn Hermex ngöìi hêìu bïn Dúát.
Thêìn khöng coá caánh nhû nûä thêìn Irix nhûng truyïìn lïånh, thöng
tin nhanh chùèng keám Irix chuát naâo, búãi vò Dúát àaä ban cho Hermex
möåt àöi deáp coá caánh àïí thi haânh phêån sûå. Vúái àöi deáp naây, Hermex
chaåy trïn mêy, lûúát trïn soáng, saâ xuöëng nuái, chui xuöëng biïín, àêu
àêu cuäng ài túái àûúåc kïí caã viïåc xuöëng thïë giúái êm phuã. Thêìn coân
chó àûúâng dêîn löëi cho khaách böå haânh vaâ caác võ thêìn, coân cai quaãn
nghïì buön baán, thöng thûúng vaâ tïå haåi nhêët laâ thêìn coân cai quaãn
caã thoái lûâa àaão, gian döëi, tröåm cùæp. Caác võ thêìn bûúác vaâo baân tiïåc.
Tiïëng cûúâi noái, àaân ca tûng bûâng, röån raä. Caác nûä thêìn Kharñt vaâ
caác naâng Muydú vúái veã àeåp duyïn daáng vaâ uyïín chuyïín muáa theo
tiïëng nhaåc, khi thò quêìn tuå laåi thaânh möåt voâng troân, khi thò taãn ra
thaânh tûâng àöi möåt, nhõp nhaâng, àïìu àùån, haâi hoâa khiïën caác thêìn
gêåt guâ têëm tùæc khen ngúåi. Nûä thêìn Hïbï con gaái yïu cuãa Dúát vaâ
Hïra, àûúåc giao cho viïåc roát rûúåu dêng múâi caác thêìn. Àêy laâ loaåi
rûúåu thaánh riïng cuãa thïë giúái slanhpú, ai uöëng vaâo seä treã maäi
khöng giaâ, söëng haånh phuác, vui tûúi khöng bao giúâ biïët àïën tuöíi
giaâ vaâ caái chïët. Cuâng dêng múâi rûúåu thaánh vaâ thûác ùn thêìn vúái
Hïbï laâ chaâng trai xinh àeåp Ganimeà (Ganaámeâde) chaâng xûa kia úã
àêët Tiïíu Y, laâ con cuãa vua Túröx (Troaå) võ vua àaä xêy dûång thaânh
Túroa, vaâ tiïn nûä Canliröï (Callirhoeá) con gaái cuãa thêìn söng
Xcamùngàú (aåcamandre), thêìn Dúát àùæm say, mï mïåt veã àeåp cuãa
chaâng àaä hoáa mònh thaânh möåt con àeäi baâng saâ xuöëng cùæp lêëy
chaâng tha vïì thïë giúái slanhpú, gia nhêåp vaâo thïë giúái thêìn thaánh,
Ganimeà àûúåc thêìn Dúát ban cho sûå bêët tûã. Nhûng khöng phaãi chó
coá Hïbï vaâ Ganimeà chuyïn dêng rûúåu thaánh vaâ thûác ùn thêìn cho
caác võ thêìn. Thêìn Thúå Reân chên thoåt, Hïphaixtöx nhiïìu khi cuäng
àúä möåt chên, möåt tay cho hai baån treã. Nhûäng khi Hïphaixtöx dêng
rûúåu thò baân tiïåc laåi vui röån hùèn lïn. Tay cêìm möåt chiïëc bònh lúán
àêìy rûúåu thaánh ngoåt lõm, thêìn roát tuêìn tûå múâi caác võ thêìn tûâ bïn
phaãi trúã ài. Cûá thïë hïët tuêìn rûúåu naây àïën tuêìn rûúåu khaác.
Hïphaixtöx chên thoåt khêåp khiïîng, lùng xùng chaåy ài chaåy laåi, caâ
nhoát caâ nhùæc khiïën caác võ thêìn khöng nhõn àûúåc cûúâi. Vaâ hoå cûá thïë
cûúâi noái, yïën tiïåc, àaân haát, vui chúi cho àïën khi mùåt trúâi xïë boáng.
Trong nhûäng buöíi tiïåc vui nhû vêåy, moåi ngûúâi àïìu bònh àùèng,
khöng ai laâ ngûúâi khöng àûúåc tham dûå, khöng ai laâ ngûúâi khöng
àûúåc thûúãng thûác rûúåu thaánh vaâ nhûäng thûác ùn thêìn. Ai cuäng
àûúåc nghe tiïëng àaân lia thaánh thoát laâm say loâng ngûúâi cuãa thêìn
Apönlöng vaâ àûúåc nghe tiïëng haát du dûúng veáo von cuãa caác naâng
Muydú, con cuãa àêëng phuå vûúng Dúát. Ngaây nay Ganimeà chuyïín
nghôa, mang möåt yá böng àuâa, aám duå chó ngûúâi hêìu rûúåu, ngûúâi
phuåc vuå trong caác bûäa tiïåc. Tûâ cung àiïån slanhpú trong caác cuöåc
hoåp cuãa caác võ thêìn hay trong nhûäng buöíi yïën tiïåc, thêìn Dúát vaâ caác
võ thêìn àiïìu khiïín, sùæp xïëp moåi cöng viïåc cuãa thïë giúái loaâi ngûúâi vaâ
thïë giúái thêìn thaánh. Vêån mïånh cuãa loaâi ngûúâi, cuöåc söëng cuãa hoå
sung sûúáng hay àau khöí tuây thuöåc vaâo thêìn thaánh trûúác hïët laâ
thêìn Dúát. Dúát coá hai caái chum lúán àïí ngay cöíng vaâo cung àiïån, coá
ngûúâi kïí laåi, Dúát chön dûúái àêët möåt chum chûáa nhûäng àiïìu laânh,
möåt chum chûáa nhûäng àiïìu dûä. Dúát lêëy nhûäng àiïìu laânh àiïìu dûä
tûâ àoá ra àem ban phaát cho nhûäng ngûúâi trêìn thïë. Ai maâ àûúåc Dúát
tröån àïìu hai thûá röìi phên phaát cho thò ngûúâi àoá trong cuöåc söëng
gùåp caã niïìm vui vaâ nöîi buöìn, haånh phuác vaâ àau khöí. Ai khöng may
chó nhêån àûúåc tùång phêím cuãa Dúát lêëy ra tûâ caái chum àûång àiïìu dûä
thò cuöåc àúâi ngûúâi àoá khöën khöí vö cuâng: Àoái khaát, raách rûúái, khöng
nhaâ khöng cûãa, khöng núi nûúng tûåa, phaãi ài lang thang, haânh
khêët bõ moåi ngûúâi khinh reã, vaâ söëng khöng coá niïìm haá voång. Vò leä
àoá nhûäng ngûúâi trêìn thïë phaãi kñnh troång caác võ thêìn, chùm nom
àïën viïåc thúâ cuáng vaâ dêng lïî hiïën tïë. Cuâng àiïìu haânh luêåt lïå vúái
thêìn Dúát coân coá nûä thêìn Thïmix uyïn thêm. Chñnh nûä thêìn laâ
ngûúâi àaä thiïët lêåp ra Quaá luêåt, Trêåt tûå, Sûå öín àõnh vaâ Luêåt Phaáp
trong thïë gian àïí cai quaãn vaâ baão àaãm Cöng lyá. Sûå hiïíu biïët uyïn
thêm cuãa Thïmix khiïën cho naâng coá thïí tiïn baáo, tiïn àoaán àûúåc
nhiïìu viïåc cuãa tûúng lai, söë phêån thêìn thaánh vaâ loaâi ngûúâi. Tñnh
cöng bùçng, chñnh trûåc vaâ thoái quen nghiïm minh cuãa Thïmix àaä
khiïën ngûúâi Hy Laåp cöí xûa khêm phuåc vaâ biïët ún, taåc tûúång võ nûä
thêìn möåt tay cêìm cên, möåt tay cêìm thanh kiïëm, mùæt bõt möåt bùng
vaãi àïí chûáng toã sûå vö tû, khöng thiïn võ. Theo lïånh cuãa Dúát, nûä
thêìn Thïmix triïåu têåp caác cuöåc hoåp cuãa caác võ thêìn úã thïë giúái
slanhpú. Caã àïën viïåc nhûäng cuöåc hoåp cuãa nhên dên úã dûúái haå giúái
cuäng laâ do Thïmix khúi nguöìn, gúåi yá hoùåc chñnh naâng àûáng ra chuã
trò. Àïí theo doäi viïåc thi haânh Phaáp luêåt coân coá nûä thêìn Àikï (Dikeá,
Lajuaåtine) con cuãa Dúát vaâ Thïmix. Àikï laâ võ nûä thêìn cuãa Chên lyá,
Cöng lyá, Sûå thêåt. Nûä thêìn chuyïn theo doäi viïåc thi haânh vaâ giaám
saát luêåt Phaáp trong thïë giúái loaâi ngûúâi àïí baáo vïì cho Dúát biïët
nhûäng viïåc àöíi trùæng thay àen, haâ hiïëp, bûác haåi ngûúâi lûúng thiïån,
böi nhoå cöng lyá, xuyïn taåc, che giêëu sûå thêåt. Vò thïë Àikï gheát cay
gheát àùæng thoái döëi traá, khöng trung thûåc. Theo lïånh cuãa Dúát, Àikï
phaãi chõu traách nhiïåm trûâng phaåt nhûäng keã àaão àiïn, yã thïë chuyïn
quyïìn bêët chêëp cöng lyá. Nûä thêìn phaãi, vúái thanh gûúm cöng lyá cuãa
mònh, àêm truáng traái tim nhûäng keã coi thûúâng luêåt Phaáp cuãa thêìn
thaánh. Ngûúâi Hy Laåp xûa kia thûúâng taåc tûúång Àikï vúái cêy chuây
cêìm tay. Nhûng röìi võ nûä thêìn chñnh trûåc vaâ àûác haånh naây khöng
thïí söëng nöíi vúái ngûúâi trêìn chuáng ta àûúåc. Thúâi àeäi Hoaâng Kim
qua ài, con ngûúâi ngaây caâng hû hoãng, àöìi baåi, quay quùæt, àiïn àaão,
trùæng trúån àïën mûác Àikï bêët lûåc. Nûä thêìn beân cuâng vúái ngûúâi baån
gaái thên thiïët laâ Liïm Só (Pudeur) bay vïì trúâi. Tûâ àêy nûä thêìn àöíi
tïn laâ Axtúrï nghôa laâ "ngöi sao" hoùåc "tinh tuá" "tinh cêìu". Nhû
vêåy coá nghôa laâ cöng lyá chên chñnh tûâ àoá trúã ài chó coá thïí tòm àûúåc
úã bêìu trúâi cao xa vúâi vúåi, lêëp laánh nhûäng vò sao. Dúát tuy laâ võ thêìn
töëi cao, quyïìn uy vaâ sûác maånh hún hùèn caác võ thêìn thïë giúái
slanhpú, êëy thïë maâ Dúát vêîn khöng phaãi laâ àêëng töëi cao toaân nùng,
toaân diïån, toaân quyïìn, toaân myä. Trïn Dúát coân coá möåt sûác maånh vaâ
quyïìn lûåc quyïët àõnh hïët thaãy maâ chùèng võ thêìn naâo hay möåt söë
ngûúâi trêìn thïë naâo àaão ngûúåc àûúåc. Àoá laâ Söë Mïånh, Söë Mïånh naây
do ba chõ em nûä thêìn Moirú cai quaãn. Naâng Clötö quay cuöån chó
cho nûä thêìn Lakhïdix giaám àõnh vaâ Atúröpöx cêìm keáo cùæt. Söë
phêån cuãa thêìn thaánh vaâ ngûúâi trêìn nùçm trong cuöån chó, sûå giaám
àõnh cuâng vúái nhaát keáo khùæc nghiïåt àoá (tiïëng Hy Laåp Moirú laâ söë
phêån, àõnh, phêån, phêìn). Nhûng cuäng coá luác Söë Mïånh khöng nùçm
trong cuöån chó cuãa ba chõ em nûä thêìn Moirú maâ nùçm trong caái cên
cuãa thêìn Dúát. Thêìn Dúát cêìm cên, cên miïëng àöìng söë mïånh cuãa ai,
nïëu àôa cên bïn naâo nùång nghiïng vïì möåt bïn thò chùèng thïí naâo
cûáu vaän àûúåc; söë mïånh ngûúâi àoá hûúáng vïì àêët, ngûúâi àoá phaãi chïët.
Nhû trïn àaä kïí, ba chõ em Moirú laâ con cuãa thêìn Àïm töëi Nix,
nhûng laåi coá truyïìn thuyïët kïí ba chõ em Moirú laâ con cuãa nûä thêìn
Thïmix. Vaâ caác nûä thêìn Húr - Thúâi gian cuäng laâ con cuãa nûä thêìn
Thïmix. Tuy Dúát coá thïí ban haånh phuác cho nhûäng ngûúâi trêìn thïë
chuáng ta bùçng nhûäng tùång vêåt lêëy ra tûâ caái chum àûång àiïìu laânh,
nhûng haånh phuác trong chiïëc nhûäng ngûúâi trêìn àoaãn mïånh chuáng
ta laåi coân tûâ ên huïå cuãa nûä thêìn Tikhï nûäa. Naâng laâ nûä thêìn cuãa
Vêån May vaâ nhûäng àiïìu ngêîu nhiïn cuãa söë phêån. Ngûúâi thò noái
naâng laâ con cuãa skïanöx vaâ Tïtix, ngûúâi thò baão naâng laâ con cuãa
Dúát. Nûä thêìn Tikhï cêìm trong tay caái sûâng cuãa sûå sung tuác. Naâng
döëc nhûäng hoa thúm, traái chñn, luáa àêîy haåt, caânh sai quaã vaâ rau,
àêåu, ngö, mò, kï... àûång trong sûâng ra xuöëng thïë gian. May mùæn
cho ai nhêån àûúåc nhûäng tùång phêím ên huïå thiïng liïng àoá thò cuöåc
àúâi hoå laâm ùn seä chùèng gùåp trùæc trúã, khoá chõu. Thúâi tiïët àïën vúái
muâa maâng cuãa hoå seä thuêån hoâa, tröìng gò truáng nêëy vaâ... noái toám
laåi laâ gùåp nhiïìu may mùæn trong cuöåc àúâi, nïëu nhû khöng phaãi gùåp
may suöët àúâi! Thúâi cöí àeäi àaä hònh dung nûä thêìn Tikhï laâ möåt thiïëu
nûä àûáng trïn möåt quaã cêìu hoùåc möåt caái baánh xe, möåt tay cêìm caái
baánh laái cuãa con thuyïìn coân tay kia öm chiïëc sûâng cuãa sûå sung
tuác, mùæt naâng che kñn bùçng möåt bùng vaãi. Thêåt laâ yá nhõ biïët bao!
Chaã thïë maâ ngûúâi Viïåt Nam chuáng ta coá cêu "Trúâi khöng coá mùæt".
Àuáng thïë, nïëu coá mùæt thò àaä khöng coá caái goåi laâ may ruãi, ngêîu
nhiïn. Vaâ trong cuöåc söëng, nhû chuáng ta biïët bïn caái goåi laâ têët yïëu
khöng thïí khöng coá caái goåi laâ ngêîu nhiïn, caái ngoaâi sûå tñnh toaán
cuãa con ngûúâi, caái ngoaâi caái "coá mùæt" cuãa con ngûúâi. Vò thïë bïn nûä
thêìn Thïmix tûúång trûng cho Quaá luêåt phaãi coá chöî Tikhï. Trong
nhûäng tranh veä nûä thêìn Tikhï coá khi ta thêëy ngoaâi nhûäng àùåc
àiïím àaä kïí trïn, coân miïu taã Tikhï khöng öm Chiïëc sûâng cuãa sûå
sung tuác maâ àang cêìm noá döëc xuöëng cho nhûäng phuác lúåi rúi xuöëng
trêìn. Quyïìn lûåc cuãa Dúát lúán lao laâ thïë song Dúát nhiïìu luác phaãi
chõu leáp vïë trûúác quyïìn lûåc cuãa möåt nûä thêìn, khöng phaãi nûä thêìn
Hïra, vúå Dúát, tñnh nïët vaâo loaåi "àúâi xûa mêëy mùåt, àúâi naây mêëy
gan" maâ laâ nûä thêìn Lêìm Lêîn -Atï (Ateá, Erreur). Dúát àaä bao phen
lêìm lêîn vaâ cho àïën möåt lêìn, bûåc tûác quaá vò sûå taác oai taác quaái cuãa
võ nûä thêìn naây, Dúát quùèng ngay cö con gaái àaáng gheát êëy xuöëng
trêìn vaâ cêëm cûãa khöng cho trúã vïì thiïn àònh (Atï laâ con cuãa Dúát
vaâ nûä thêìn Bêët Hyäa -rix). Caác võ thêìn úã thïë giúái slanhpú àïìu khiïëp
súå trûúác quyïìn lûåc vaâ sûác maånh cuãa Dúát nhêët laâ khi Dúát nöíi cún
thõnh nöå. Ngûúâi con cuãa Crönöx chó chau maây vung tay möåt caái laâ
mêy àen uân uân keáo àïën, sêëm àöång, chúáp giêåt vaâ seát nöí xeá raách bêìu
trúâi, lûãa chaáy bûâng bûâng, khoái muâ kheát leåt. Möîi khi Dúát ài àêu trúã
vïì cung àiïån, caác võ thêìn àïìu phaãi kñnh cêín ra àoán àêëng phuå
vûúng, khöng ai daám boã ài laâm viïåc khaác hay àûáng yïn taåi chöî àúåi
Dúát ài túái múái cung kñnh chaâo hoãi. Tñnh khñ Dúát noáng nhû lûãa. Möîi
khi Dúát nöíi noáng chùèng ai daám can ngùn vò nhû thïë chó laâm Dúát
thïm phêìn àiïn tiïët. Caác võ thêìn àaä tûâng chûáng kiïën nhiïìu trêån
löi àònh cuãa Dúát vaâ àaä coá möåt têëm gûúng: thêìn Hïphaixtöx vò thiïån
yá muöën can ngùn cún noáng giêån cuãa Dúát maâ phaãi mang têåt suöët
àúâi.
Dúát ngöìi trïn ngai vaâng, tay cêìm cêy vûúng trûúång bùçng
vaâng do baân tay kheáo leáo cuãa thêìn Thúå Reân Hïphaixtöx taåo nïn.
Möåt con àeäi baâng, con chim yïu quyá nhêët cuãa Dúát, àêåu bïn. Caånh
Dúát, hoùåc úã dûúái chên Dúát coân coá möåt caái khiïn bùçng da dï daây
khöng biïët àïën mêëy lêìn, mêëy lúáp, boåc ngoaâi bùçng möåt lûúåt vêíy caác
loaâi boâ saát cûáng rùæn nhû àöìng, nhû sùæt. Viïìn theo vaânh khiïn laâ
nhûäng con rùæn àöåc ngoùçn ngoeâo nom rêët ghï súå. Dúát choån cêy söìi
laâm ngûúâi phaát ngön cho mònh, truyïìn àaåt nhûäng lúâi phaán baão,
phaán àoaán vïì tûúng lai, vïì caách xûã thïë cho nhûäng ngûúâi trêìn bêëy
yïëu, àoaãn mïånh. Nhûäng ngûúâi trêìn thïë haâng nùm àïën Àöàön, xûá
súã cuãa nhûäng rûâng söìi, lùæng nghe tiïëng laá xaâo xaåc àïí àoaán biïët
nhûäng lúâi sêëm ngön, truyïìn phaán cuãa Dúát. Nhûng khöng phaãi
ngûúâi trêìn thïë naâo cuäng biïët àûúåc nghïå thuêåt nghe tiïëng laá cêy.
Chó coá nhûäng nhaâ tiïn àoaán, nhûäng ngûúâi chuyïn laâm nghïì tû tïë
múái coá thïí tiïëp xuác vúái thûá ngön tûâ bñ êín, thiïng liïng àoá vaâ giaãi
thñch cho moåi ngûúâi biïët. Laåi coá khi Dúát thïí hiïån yá chñ cuãa mònh vaâ
nhûäng lúâi phaán baão qua löëi bay cuãa caác giöëng chim. Vaâ têët nhiïn
cuäng chó coá nhûäng nhaâ tiïn tri vaâ nhûäng viïn tû tïë múái coá taâi nùng
nhòn löëi bay, àûúâng bay cuãa caác giöëng chim maâ àoaán hiïíu àûúåc
nhûäng àiïìu thêìn muöën noái. Caãnh sinh hoaåt cuãa thïë giúái slanhpú
vaâ cuãa àêëng phuå vûúng Dúát laâ nhû thïë. Nhûng khöng phaãi chó coá
thïë. Cung àiïån slanhpú coá biïët bao nhiïu võ thêìn: mûúâi hai võ thêìn
töëi cao vaâ biïët bao nhiïu võ thêìn cêëp thêëp chia nhau cai quaãn cöng
viïåc cuãa thïë giúái loaâi ngûúâi. Vò thïë giûäa loaâi ngûúâi vúái caác võ thêìn
xaãy ra khöng ñt nhûäng chuyïån phiïìn toaái. Laåi coân giûäa caác võ thêìn
vúái nhau nûäa. Cuäng nhiïìu chuyïån löi thöi, phûác taåp, phiïìn toaái
khöng keám gò thïë giúái loaâi ngûúâi chuáng ta, coá khi laåi coân hún... hún
rêët nhiïìu nûäa laâ àùçng khaác. Vò thïë cung àiïån slanhpú dûúái quyïìn
cai quaãn cuãa Dúát xem ra thò rêët thanh bònh nhûng thêåt ra coá
nhûäng cuöåc hoåp khaá naãy lûãa, soáng gioá, thêåm chñ keáo daâi túái chñn
ngaây trúâi, yá kiïën bêët àöìng rêët sêu sùæc. Thêìn Dúát nhiïìu khi phaãi xûã
caác vuå kiïån caáo, khiïëu naåi giûäa caác võ thêìn hïët sûác löi thöi, àau
àêìu nhûác oác. Caác võ thêìn laåi luön luön ài ài vïì vïì cho nïn cung
àiïån slanhpú tuy böën muâa mêy phuã song xem ra bêån röån khaác
thûúâng. Thïë giúái slanhpú àiïìu khiïín thïë gian quaã khöng phaãi laâ
möåt cöng viïåc dïî daâng. Pödïiàöng vaâ caác thêìn biïín úã àaáy biïín sêu
coá möåt cung àiïån vö cuâng àeåp àeä vaâ traáng lïå. Àoá laâ cung àiïån cuãa
Pödïiàöng võ thêìn trõ vò, cai quaãn toaân böå thïë giúái biïín nûúác mïnh
möng bao quanh mùåt àêët, Pödïiàöng laâ con cuãa Crönöx vaâ Rïa, laâ
anh ruöåt cuãa thêìn Dúát. Ngûúâi xûa kïí laåi, Pödïiàöng kïët baån vúái
nhûäng con quyã biïín khaá thên thiïët tïn laâ Tenkhin (Tekhine). Coá
ngûúâi noái chñnh luä quyã biïín naây àaä nuöi nêëng Pödïiàöng luác nhoã
nhû nhûäng Quaáreát àaä nuöi nêëng Dúát (chùèng roä trûúác hay sau khi
Pödïiàöng bõ Crönöx nuöët?). Tekhine laâ con cuãa thêìn biïín Pöngtöx
vaâ nûä thêìn Gaia, hònh thuâ nom rêët quaái dõ, nûãa ngûúâi nûãa thuöìng
luöìng, ba ba... nhûng laåi coá chên búi ài búi laåi trïn mùåt nûúác nhû
nhûäng maái cheâo.
Laâ giöëng quyã dûä, chuáng luön luön gêy ra nhûäng tai hoåa
khuãng khiïëp cho thïë giúái loaâi ngûúâi nhû: biïín àöång, soáng thêìn,
mûa àaá, baäo luåt, nuái lûãa phun, àêët suåt lúã... Vò thïë mùåc duâ chuáng coá
taâi reân sùæt nêëu àöìng, saáng chïë ra caác loaåi vuä khñ, àöì duâng, àuác
tûúång caác võ thêìn linh, bêët tûã song caác võ thêìn vêîn khöng thïí naâo
xoáa boã cho chuáng caái töåi laâm cho àêët àai cùçn cöîi, muâa maâng thêët
baát, nhêët laâ caái töåi laâm cho nûúác söng Xtich quanh nùm luác naâo
cuäng böëc khoái, toãa húi. Thïë giúái slanhpú àaä hoåp vaâ quyïët àõnh
trûâng phaåt luä quyã dûä thuâ àõch vúái loaâi ngûúâi vaâ khinh thõ thêìn
thaánh naây. Thêìn Dúát biïën chuáng thaânh nhûäng ngoån nuái àaá. Coá
ngûúâi laåi kïí, Apönlöng vúái nhûäng muäi tïn thêìn àaä kïët liïîu àúâi
chuáng. Tenkhin coá möåt ngûúâi em gaái tïn laâ Galia, cö naâng "phaãi
loâng" Pödïiàöng. Hai ngûúâi lêëy nhau sinh ra àûúåc möåt ngûúâi con
gaái àùåt tïn laâ Röàa, vò leä àoá hoân àaão quï hûúng cuãa Tenkhin mang
tïn laâ Rötú (Rhodoaå, Rohdoaå). Nhûng ngûúâi vúå chñnh thûác maâ
Pödïiàöng yïu say àùæm laåi laâ naâng Amphitúrit (Ampitrite).
Chuyïån tònh duyïn cuãa hoå àöëi vúái ngûúâi trêìn thïë chuáng ta quaã laâ
coá... húi laå, húi khaác thûúâng, song cuäng khöng àïën nöîi khoá hiïíu.
Amphitúrit laâ con gaái cuãa laäo thêìn Biïín Nïrï (Neáreáe) àêìu baåc, võ
thêìn àûúåc mïånh danh laâ "öng giaâ cuãa biïín caã", möåt võ thêìn maâ
trong traái im luác naâo cuäng chó coá nhûäng yá nghô quang minh chñnh
trûåc vaâ nhên hêåu. Laäo thêìn Biïín Nïrï tñnh nïët hiïìn tûâ, thùèng
thùæn, rêët àaáng yïu nhû luác biïín khúi trúâi yïn soáng lùång, trùng toã
mêy quang. Laäo chùèng hïì biïët noái döëi vúái möåt ai bao giúâ, sùén saâng
duâng taâi tiïn tri cuãa mònh chó baão cho moåi ngûúâi biïët nhûäng àiïìu
hoå hoãi. Laäo coá taâi biïën mònh thaânh moåi loaâi, moåi vêåt. Nïrï lêëy
Àörix (Doris) möåt skïanià laâm vúå. Àöi vúå chöìng naây sinh àûúåc nùm
mûúi ngûúâi con gaái coá sùæc àeåp nghiïng nûúác nghiïng thaânh, goåi
bùçng möåt caái tïn chung laâ Nïrïià (Neáreáides) tûác laâ nhûäng tiïn nûä
cuãa biïín caã, con cuãa laäo vûúng Nïrï. Chñnh trong söë Nïrïià naây,
möåt cö laâm thêìn Pödïiàöng "ra ngêín vaâo ngú" mêët mêëy nùm trúâi laâ
naâng Amphitúrit, möåt cö khaác laâm thêìn Dúát "àûáng ngöìi khöng
yïn" laâ naâng Thïrix maâ sau naây trúã thaânh vúå cuãa laäo vûúng Pïtï
vaâ laâ meå cuãa ngûúâi anh huâng Akhin. Bûäa kia nhûäng naâng Nïrïià
ruã nhau ài tùæm biïín.
Tùæm xong caác Nïrïià lïn búâ vui chúi, ca haát. Caác naâng khöng
biïët rùçng coá möåt võ thêìn àaä bùæt gùåp vaâ say sûa ngùæm nhòn caãnh
àeåp thêìn tiïn êëy. Võ thêìn àoá laâ Pödïiàöng. Vêng, àuáng thïë. Nhûng
nïëu nhû Pödïiàöng chó say sûa, xuác àöång trûúác veã deåp cuãa caác tiïn
nûä àang ca muáa giûäa caãnh trúâi mêy löìng löång, soáng nûúác bao la,
gioá vi vu vaâ biïín rò raâo thò àaä khöng nïn chuyïån. Pödïiàöng say
mï caãnh àeåp, song Pödïiàöng laåi say mï möåt tiïn nûä àeåp tröåi hùèn
lïn, àeåp möåt caách kyâ laå khaác thûúâng trong àaám Nïrïià. Àoá laâ naâng
Amphitúrit. Vaâ Pödïiàöng àaä tòm caách gùåp naâng àïí giaäi baây têm
sûå. Nhûng Amphitúrit tûâ chöëi vaâ tröën biïåt. Naâng àoaán biïët viïåc tûâ
chöëi cuãa naâng têët seä dêîn àïën nhûäng chuyïån khöng hay cho nïn
naâng tröën ài möåt núi xa biïåt tñch biïåt tùm, àïën têån núi kiïåt cuâng
cuãa biïín, quï hûúng cuãa thêìn Atlax. Nhúá ngûúâi àeåp böìn chöìn khùæc
khoaãi, Pödïiàöng ài tòm khùæp núi naây núi khaác, nùm naây nùm
khaác nhûng vêîn khöng thêëy tùm húi. Möåt con caá heo thöng caãm
vúái nöîi loâng cuãa võ thêìn àaä maách baão cho thêìn biïët núi Amphitúrit
truá nguå: möåt caái hang úã maäi vuâng biïín cûåc Têy vaâ Pödïiàöng àaä
àïën têån vûúng quöëc cuãa thêìn Atlax bùæt Amphitúrit vïì laâm vúå. Coá
chuyïån laåi kïí, chñnh con caá heo biïët núi truá nguå cuãa Amphitúrit àaä
bùæt naâng àem nöåp cho Pödïiàöng. Àïí traã ún con caá heo, Pödïiàöng
àaä cho giöëng caá heo khi chïët biïën thaânh möåt choâm sao trïn trúâi.
Amphitúrit söëng vúái chöìng úã trong cung àiïån vaâng àeåp àeä dûúái
biïín sêu. Naâng sinh àûúåc möåt trai àùåt tïn laâ Túritöng (Triton).
Túritöng, tiïëc thay chùèng giöëng meå, chùèng xinh àeåp nhû meå chuát
naâo maâ laåi nûãa ngûúâi nûãa rùæn vaâ coá nhûäng hai caái àuöi rùæn. Coá
ngûúâi laåi noái hònh thuâ Túritöng rêët àaáng súå: mùåt ngûúâi nhûng
miïång laåi röång àïën mang tai, rùng nhoån vaâ daâi nhû rùng lúån loâi,
höí, baáo. Thay vaâo hai tai laâ hai caái mang caá luác naâo cuäng thúã phêåp
phöìng. Mònh mêíy thò sêìn suâi nhû voã soâ, voã öëc. Tay chên laâ cuãa
giöëng ruâa, ba ba. Túritöng thûúâng cêìm trong tay möåt chiïëc voã öëc
cûåc lúán. Àoá laâ chiïëc tuâ vaâ nhû chiïëc keân lïånh maâ khi Túritöng cêët
tiïëng thöíi lïn laâ coá thïí gêy ra soáng to gioá lúán hoùåc coá thïí deåp yïn
moåi soáng gioá laâm cho mùåt biïín trúã laåi caãnh thanh bònh. Nhûng
Túritöng chó àûúåc pheáp thöíi tuâ vaâ khi coá lïånh cuãa thêìn Pödïiàöng.
Nhûäng ngûúâi ài biïín möîi khi nghe thêëy tiïëng tuâ vaâ cuãa Túritöng
ruác lïn u u, oang... oang... laâ phaãi mau mau tòm núi truá êín. Hoå coi
Túritöng nhû möåt võ thêìn nhên àûác àaä baáo trûúác cho hoå biïët tai
hoåa vaâ hoå coá thïí cêìu khêín Túritöng àïí Túritöng truyïìn àaåt nguyïån
voång cuãa hoå túái thêìn Pödïiàöng. Tiïëng tuâ vaâ cuãa Túritöng thöíi lïn
to, to lùæm, khöng ai laâ ngûúâi khöng nghe thêëy. Àaä coá keã thöíi keân
ngöng cuöìng tûúãng rùçng tiïëng keân cuãa y thöíi laâ to nhêët trïn àúâi,
tûác khñ vò tiïëng tuâ vaâ cuãa Túritöng, thaách thûác Túritöng thi àêëu.
Vaâ y ra sûác thöíi, phöìng möìm trúån mùæt lïn thöíi, phònh buång, gên cöí
lïn thöíi, thöíi àïën àoã mùåt tña tai, thöíi àïën suâi caã boåt meáp ra maâ
khöng sao aát àûúåc tiïëng tuâ vaâ cuãa Túritöng. Kïët cuåc laâ, keã àoá, caái
tïn nï liïìu lônh to hoång lúán phöíi àoá, kiïåt sûác, àûát húi, chïët thùèng
cùèng. Trong cuöåc giao tranh giûäa caác võ thêìn slanhpú vúái nhûäng
ngûúâi Ghigùngtöx - Àaåi khöíng löì, chó nghe thêëy tiïëng tuâ vaâ cuãa
Túritöng laâ caác tïn Ghigùngtöx höìn xiïu phaách laåc, cùæm àêìu chaåy.
Quêìn tuå chung quanh Pödïiàöng, ngûúâi anh huâng vô àeäi cuãa Dúát,
laâ laäo thêìn biïín Nïrï vaâ caác con gaái, nhûäng naâng Nïrïià, laâ thêìn
biïín Prötï, Glöcöx, laâ Titùng skïanöx. Prötï (Pröteác) theo möåt söë
ngûúâi thò laâ con cuãa Pödïiàöng vaâ nûä thêìn Tïtix, coân möåt söë ngûúâi
khaác thò laåi baão Prötï laâ gia nhên cuãa thêìn Pödïiàöng. Àêy laâ möåt
võ thêìn giaâ àêìu baåc, quï hûúng úã àaão Pharöx gêìn Ai Cêåp.
Pödïiàöng giao cho Prötï chùn nuöi nhûäng con haãi cêíu, taâi saãn quyá
giaá cuãa mònh. Prötï coá biïåt taâi tiïn tri, tiïn àoaán, chùèng nhûäng
biïët viïåc tûúng lai maâ coân biïët toã tûúâng caã nhûäng viïåc quaá khûá vaâ
hiïån taåi. Nhûng Prötï khöng töët buång nhû laäo vûúng Nïrï àêìu
baåc. Muöën hoãi àûúåc Prötï phaãi kiïn trò vaâ duäng caãm, phaãi bêët ngúâ
àïën chöåp àûúåc Prötï. Bõ bùæt, Prötï seä biïën thaânh caác con vêåt, muön
hònh muön veã nhû mùåt nûúác coá thïí biïën hoáa thaânh bêët cûá con vêåt
gò, hònh veã gò. Duäng tûúáng Mïnïlax sau cuöåc chiïën tranh Túroa trúã
vïì quï hûúng àaä laåc bûúác túái xûá súã cuãa Prötï. Nhúâ con gaái cuãa
Prötï, naâng OEyàötï, chó baão cho caách àöëi xûã vúái cha mònh.
Mïnïlax hoãi àûúåc àûúâng vïì quï hûúng vaâ biïët àûúåc söë phêån tûúng
lai nhûäng chiïën hûäu cuãa mònh. Mùåc cho Prötï biïën hoáa luác thò sû
tûã, höí, baáo... röìi thò rùæn, röìng, Mïnïlax cûá baám chùåt lêëy lûng Prötï
cho àïën luác Prötï àaânh chõu, phaãi giaãi àaáp nhûäng cêu hoãi cuãa
Mïnïlax. Ngaây nay trong vùn hoåc möåt söë nûúác chêu êu àïí chó caái
gò khoá nùæm bùæt, hay biïën àöíi, àa daång muön hònh muön veã ngûúâi
ta thûúâng vñ: "Giöëng nhû Prötï" "Loaåi Prötï". Prötï trúã thaânh danh
tûâ chung chó ngûúâi tñnh khñ thêët thûúâng, hay thay àöíi yá kiïën. Liïn
quan àïën Prötï -Nûúác -Taâi tiïn tri trong tiïëng Nga coá thaânh ngûä
Nhû laâ àaä nhòn vaâo nûúác êëy, nghôa laâ àaä biïët trûúác moåi viïåc, tûúng
àûúng vúái thaânh ngûä Ài guöëc vaâo buång trong tiïëng Viïåt. Coân
Glöcöx (Glaucoaå) vöën xûa kia laâ ngûúâi àaánh caá ngheâo úã àêët Bïöxi
Hy Laåp. Möåt höm chaâng keáo àûúåc möåt meã lûúái àêìy caá, nhûng laå
thay, luä caá maâ chaâng truát xuöëng trïn búâ coã cûá quêîy maånh, vaâ lao
hïët xuöëng biïín, khöng taâi naâo ngùn giûä àûúåc. Ngaåc nhiïn trûúác sûå
viïåc laå luâng àoá, Glöcöx bûát thûã mêëy laá coã trïn búâ àûa lïn muäi ngûãi
vaâ röìi... àûa vaâo miïång nhêëm nhêëm thûã xem chuáng coá hûúng võ gò.
Ngúâ àêu, àêy laåi laâ thûá coã thêìn do Titùng Crönöx xûa kia gieo
tröìng. Vò thïë chó phuát chöëc Glöcöx caãm thêëy trong ngûúâi thay àöíi
khaác thûúâng. Chaâng thêëy biïín khúi àeåp möåt caách laå luâng. Chaâng
ngùæm nhòn biïín say sûa nhû ngùæm nhòn nhûäng ngûúâi thên yïu
nhêët. Chaâng böîng naãy ra yá àõnh xuöëng têån àaáy biïín sêu àïí xem
xem thïë giúái cuãa thêìn Pödïiàöng cai quaãn noá kyâ laå nhû thïë naâo.
Vaâ traái tim chaâng àaä thöi thuác chaâng lao àêìu xuöëng biïín. Thêìn
skïanöx, nûä thêìn Tïtix vaâ caác naâng Nïrïià àoán àûúåc Glöcöx. Hoå àaä
duâng taâi nùng vaâ quyïìn thïë cuãa mònh têíy trûâ chêët ngûúâi trêìn tuåc
àoaãn mïånh cuãa Glöcöx ài àïí cho chaâng trúã thaânh möåt võ thêìn bêët
tûã. Vaâ thïë laâ Glöcöx trúã thaânh möåt öng giaâ rêu toác loâa xoâa nhû rïu
nhû rong biïín maâu tñm sêîm, àùåc biïåt Glöcöx laåi moåc ra möåt caái
àuöi nhû àuöi caá. Glöcöx coá taâi tiïn àoaán nhû Nïrï vaâ Prötï.
Chaâng rêët töët buång vúái nhûäng ngûúâi ài biïín, lùæng nghe moåi
lúâi cêìu nguyïån cuãa hoå möåt caách trên troång vaâ sùén saâng giuáp àúä hoå
khi cêìn thiïët. Coân thêìn skïanöx, nhû chuáng ta àaä biïët, thuöåc vïì
thïë hïå thêìn giaâ. Danh dûå vaâ vinh quang cuãa skïanöx kïí ra khöng
thua keám gò thêìn Dúát nhûng quyïìn cai quaãn àeäi dûúng vaâ soáng
nûúác thò àaä chuyïín vaâo tay Pödïiàöng. Vò thïë nhûäng cöng viïåc bïì
böån cuãa thïë giúái slanhpú khöng hïì laâm bêån têm àïën skïanöx. Caác
con trai vaâ con gaái cuãa thêìn vêîn àûúåc trõ vò moåi ngoån nguöìn söng
suöëi. Àaáng yïu, àaáng quyá nhêët laâ nhûäng tiïn nûä Nïrïià. Caác naâng
thûúâng tûâ àaáy biïín sêu àöåi nûúác, nöíi lïn vui chúi trïn mùåt soáng
dêåp dïình. Khi thò caác naâng nùæm tay nhau thaânh möåt haâng daâi lûúát
ài trïn mùåt nûúác, khi thò quêy laåi thaânh möåt voâng troân ca muáa
theo nhõp soáng lêng lêng àang trûúân lûúån nöëi àuöi nhau lúáp lúáp
chaåy vaâo búâ. Gioá löång cuãa biïín khúi àûa tiïëng ca cuãa caác Nïrïià ài
khùæp moåi núi. Tiïëng ca àêåp vaâo vaách àaá vaâ vaách àaá bùæt lêëy lúâi ca,
nhùæc laåi, vang voång ngên nga khùæp búâ biïín coá baäi caát trùæng daâi.
Ngûúâi ta noái, caác Nïrïià baão vïå cho nhûäng chuyïën ài biïín cuãa con
ngûúâi àûúåc bònh yïn vö sûå, àïën núi àïën chöën, àïí cho mùåt biïín
thuyïìn beâ xuöi ngûúåc àöng vui. Thêìn Pödïiàöng khöng phaãi chó úã
trong cung àiïån. Thêìn luön luön ài laåi, xem xeát thïë giúái cuãa mònh
cai quaãn. Vaâ thêìn cuäng phaãi luön luön lïn àónh slanhpú àïí dûå caác
cuöåc hoåp. Möåt cöî xe coá böën con ngûåa thêìn àûa Pödïiàöng ài.
Pödïiàöng àûáng hoùåc ngöìi trïn xe, tay cêìm chiïëc àinh ba (trident),
vuä khñ do thêìn Thúå Reân Hïphaixtöx laâm ra. Nûúác reä ra múã àûúâng
cho nhûäng con thêìn maä tung voá. Chiïëc xe lûúát ài trïn mùåt biïín
mïnh möng vaâ khi cêìn nhûäng con thêìn maä àûa chiïëc xe vûúåt lïn
mùåt biïín reä mêy bay túái àónh slanhpú cao ngêët. Moåi ngûúâi rêët súå
cêy àinh ba trong tay thêìn Pödïiàöng. Chó cêìn thêìn quay àêìu noá
laåi, phoáng möåt nhaát xuöëng mùåt biïín laâ soáng quêîy lïn, röìi lúáp lúáp
dêng cao nguát, söi reáo êìm êìm. Baäo töë gaâo theát quêåt nhûäng con
soáng cao ngêët vaâo búâ laâm rung chuyïín caã mùåt àêët. Nhûng chó cêìn
thêìn cêìm ngang cêy àinh ba hay quay ngûúåc noá laåi cho muäi nhoån
chôa lïn trúâi laâ mùåt biïín laåi yïn tônh àaáng yïu. Caác tiïn nûä Nïrïià
laåi tiïëp tuåc vui chúi, ca muáa vaâ nhûäng àaân caá heo laåi nhaãy muáa búi
lûúån tung tùng vêy quanh cöî xe tuyïåt diïåu cuãa võ thêìn laâm rung
chuyïín mùåt àêët. Khi êëy gioá laåi àûa baân tay tròu mïën vuöët ve trïn
mùåt biïín mïnh möng àang thúã àïìu àùån phêåp phöìng. Pödïiàöng
tiïëng Hy Laåp coá nghôa laâ: "Chöìng cuãa àêët". Theo caác nhaâ nghiïn
cûáu caái tïn naây coá möåt nguöìn göëc xa xûa trong huyïìn thoaåi töëi cöí
tûâ nguöìn göëc tö tem (ngûåa) cho àïën viïåc chuyïín Pödïiàöng sang
möåt võ thêìn Àêët.
THÏË GIÚÁI ÊM PHUÃ CUÃA HAÀEX
Haàex, ngûúâi anh cuãa Dúát, theo sûå ruát thùm chia phêìn, àûúåc
cai quaãn thïë giúái sêu thùèm trong loâng àêët vaâ nhûäng vong höìn. So
vúái bêìu trúâi maâ Dúát cai quaãn, vúái àeäi dûúng maâ Pödïiàöng trõ vò
thò vûúng quöëc cuãa Haàex thêåt töëi tùm laånh leäo. Núi àêy khöng
möåt tia nùæng loåt vaâo, khöng möåt aánh trùng soi túái, khöng coá cuöåc
söëng tûng bûâng, naáo nûác, êëm cuáng, nhöån nhõp cuãa thïë giúái slanhpú
vaâ thïë giúái loaâi ngûúâi trïn mùåt àêët phò nhiïu. Nhûäng ngûúâi trêìn
thïë àoaãn mïånh khi kïët thuác söë mïånh cuãa mònh àïìu biïën thaânh
nhûäng hònh boáng vêåt vúâ ài vaâo vûåc thùèm sêu hun huát dêîn túái loâng
àêët. Nhûäng boáng hònh êëy phaãi ài qua con söng Xtich (aåtaáx) nûúác
àuåc buân lêìy quanh nùm laånh buöët. Xûa kia, Xtich laâ möåt tiïn nûä
Nanhphú, con cuãa thêìn skïanöx, söëng trong möåt caái àöång àeåp àeä úã
vuâng Arcaài, bïn möåt suöëi nûúác trong veo. Khi nhûäng ngûúâi Àaåi
khöíng löì Ghigùngtöx nöíi dêåy chöëng laåi thïë giúái slanhpú, Xtich theo
cha àûáng vïì phe thêìn Dúát. Deåp xong vuå baåo loaån, àïí khen thûúãng
cöng lao cuãa Xtich thêìn Dúát ban cho Xtich möåt àùåc ên trúã thaânh
möåt con söng hïët sûác thiïng liïng àöëi vúái thïë giúái thêìn linh vaâ
nhûäng ngûúâi trêìn, con söng úã dûúái êm phuã. Tûâ àoá trúã ài nhûäng
ngûúâi trêìn thïë khi tûâ giaä mùåt àêët traân àêìy aánh saáng àïí bûúác vaâo
vûúng quöëc töëi tùm cuãa thêìn Haàex phaãi ài qua con söng Xtich.
Caác võ thêìn khi àûáng trûúác möåt sûå viïåc hïå troång cêìn phaãi thïì
nguyïìn, cam kïët àïìu phaãi viïån dêîn söng Xtich ra àïí laâm ngûúâi
chûáng giaám. Nhûng laâm sao con söng Xtich dûúái êm phuã laåi coá thïí
hiïån diïån úã thïë giúái slanhpú àïí chûáng giaám cho lúâi thïì nguyïìn cuãa
möåt võ thêìn naâo àoá? Nûä thêìn Irix (Iris) seä lo toan chu têët viïåc naây.
Möîi khi coá viïåc thïì nguyïìn, Hadeâs, thêìn thoaåi La Maä: Pluton.
àûúåc biïët trûúác, nûä thêìn Cêìu Vöìng Irix bùçng àöi caánh, nhanh nheån
vaâ nhiïìu maâu sùæc cuãa mònh, bay ngay xuöëng thïë giúái êm phuã muác
vïì möåt cöëc nûúác söng Xtich. Vaâ trûúác cöëc nûúác thiïng liïng naây, võ
thêìn àûa tay ra trûúác mùåt, trõnh troång noái lïn lúâi cam kïët, thïì
nguyïìn cuãa mònh. Àûúåc nhêån sûá maång thiïng liïng chûáng giaám lúâi
thïì, Xtich coá quyïìn trûâng phaåt keã khöng tön troång lúâi thïì, khöng
thûåc hiïån àuáng lúâi cam kïët. Võ thêìn naâo phaåm töåi xêëu xa àoá seä bõ
phaåt möåt nùm roâng khöng àûúåc uöëng rûúåu thaánh vaâ ùn caác thûác ùn
thêìn, nghôa laâ nhûäng thûác ùn vöën daânh riïng cho caác võ thêìn àïí
nuöi söëng baãn chêët bêët tûã trong con ngûúâi caác võ. Khöng ùn möåt
nùm, têët nhiïn võ thêìn naâo àoá bõ trûâng phaåt, seä chïët möåt nùm,
nghôa laâ nguã möåt giêëc say nhû chïët möåt nùm. Nhûng khöng phaãi
chó coá thïë. Hònh phaåt nhû thïë thò quaá nheå. Keã phaåm töåi coân phaãi
chõu tiïëp möåt hònh phaåt nûäa: bõ cêëm, bõ "àònh chó" khöng cho dûå
caác cuöåc hoåp cuãa thïë giúái thêìn thaánh suöët chñn nùm liïìn. Thïë giúái
êm phuã khöng phaãi chó coá möåt con söng Xtich. Caác vong höìn coân
phaãi ài qua nhûäng con söng khaác nûäa, nhû Akhïröng (Acheáron,
Akheron), Cökit (Cooaáte), Pirirphlïghïtöng (Pyriphleágeáthon), Lïtï
(Leátheá). Chuáng ta khöng thêëy ngûúâi xûa kïí laåi roä raâng vïì chùång
àûúâng maâ caác vong höìn ài xuöëng thïë giúái êm phuã seä phaãi qua con
söng naâo trûúác, con söng naâo sau vaâ con söng naâo laâ úã cuöëi cuãa
àoaån àûúâng töëi tùm u aám doá. Akhïröng xûa kia vöën laâ möåt con
söng úã trïn trêìn. Khi caác Titùng nöíi dêåy chöëng laåi Dúát, Akhïröng
àaä cung cêëp nûúác cho caác Titùng. Vò töåi tiïëp tay cho nhûäng keã phaãn
loaån nïn Dúát trûâng phaåt Akhïröng àaây xuöëng êm phuã. Caác vong
höìn ài xuöëng thïë giúái cuãa thêìn Haàex phaãi do võ thêìn Hermex dêîn
àûúâng. Khi phaãi laâm cöng viïåc khöng vui gò àoá thêìn Hermex mang
tïn laâ Psikhöpöm. Hermex Psikhöpöm dêîn àûúâng cho caác vong
höìn àïën búâ söng Xtich hoùåc Akhïröng laâ xong nhiïåm vuå. Möåt laäo
giaâ thên hònh tiïìu tuåy, àêìu baåc, rùng long, aáo quêìn raách rûúái,
nhem nhuöëc, veã mùåt laånh luâng u aám, lêìm lò tïn laâ Kharöng
(Charon Kharon) àûáng chúâ sùén bïn búâ söng vúái con àoâ àïí àûa tiïëp
nhûäng vong höìn vaâo vûúng quöëc töëi tùm cuãa thêìn Haàex. Kharöng
vöën laâ con cuãa Chöën Töëi Tùm vônh cûãu -reáp vaâ nûä thêìn Àïm Töëi
Nix. Coá thïí noái trïn àúâi naây ñt coá con ngûúâi naâo laåi khùæc nghiïåt,
cûáng rùæn, laånh luâng nhû laäo giaâ chúã àoâ Kharöng. Möîi vong höìn qua
söng àïìu phaãi traã tiïìn àoâ cho laäo. Khöng tiïìn thò khöng àûúåc qua
söng, àoá laâ luêåt lïå bêët di bêët dõch cuãa laäo. Nhûäng ngûúâi trêìn thïë
gùåp caãnh ngöå khöng may khi tûâ giaä coäi àúâi khöng coá thên nhên
laâm àêìy àuã nghi lïî mai taáng, trong àoá coá viïåc phaãi boã vaâo miïång
ngûúâi chïët möåt àöìng tiïìn thò thêåt laâ bêët haånh. Vong höìn àoá khöng
qua àûúåc söng Xtich hoùåc Akhïröng, suöët àúâi cûá phaãi àûáng bïn
naây búâ söng than khoác cho söë phêån hêím hiu, baåc beäo cuãa mònh,
lang thang khöng núi truá nguå hïët nùm naây qua nùm khaác, chúâ àúåi
sûå phaán quyïët cuãa caác quan toâa dûúái êm phuã vïì söë phêån cuãa mònh.
Coá ngûúâi laåi kïí húi khaác ài möåt chuát, nhûäng vong höìn bêët haånh àoá
chúâ àúåi úã bïn búâ söng Cökit chûá khöng phaãi söng Akhïröng.
Ài vaâo vûúng quöëc cuãa thêìn Haàex, caác vong höìn coân phaãi
àïën söng Lïtï àïí uöëng möåt nguåm nûúác cuãa con söng naây cho quïn
ài têët caã moåi chuyïån cuãa cuöåc söëng úã dûúng gian trûúác kia, moåi nöîi
sûúáng vui vaâ moåi niïìm àau khöí, moåi kyã niïåm àöëi vúái nhûäng ngûúâi
thên thñch trong àúâi söëng haâng ngaây cuãa mònh. Khöng khñ úã êm
phuã laånh leäo àïën ghï rúån. Boáng àen múâ múâ aão aão cuãa nhûäng vong
höìn vêåt vúâ nhû nhûäng laân khoái xaám. Tiïëng rïn ró khoác than cuãa hoå
vïì söë phêån bêët haånh cuãa mònh cêët lïn àïìu àïìu, raã rñch buöìn baä
nhûng trêìm trêìm, nho nhoã nghe nhû tiïëng laá cêy xaâo xaåc hay
tiïëng caác loaåi cön truâng kïí lïí ró roát trong àïm. Àaä bûúác chên xuöëng
con àoâ cuãa laäo Kharöng aác nghiïåt àïí ài sang búâ bïn kia cuãa con
söng Akhïröng thò khöng coân caách gò trúã laåi àûúåc nûäa. Laäo giaâ laái
àoâ tñnh khñ khùæt khe vaâ chùåt cheä, khöng cho ai qua àoâ nïëu khöng
coá tiïìn, laåi caâng khöng cho ai qua àoâ röìi xin trúã laåi. Gaác cûãa êm
phuã coá con choá ba àêìu Xerber vö cuâng dûä túån. Cöí noá, möåt buái rùæn
quêën quanh, àêìu rùæn luác naâo cuäng ngoác lïn tua tuãa. Rùng choá
Xerber daâi vaâ nhoån hoùæt laåi coá noåc àöåc nhû noåc rùæn. Noá àïí cho caác
vong höìn ài qua cûãa vaâo êm cung möåt caách dïî daâng nhûng nïëu tûâ
êm cung maâ trúã ra thò àûâng hoâng qua khoãi ba àêìu, saáu mùæt cuãa
noá. Nhûäng ngûúâi trêìn thïë, caác võ thêìn, xuöëng êm cung àïìu bõ
Xerber chùån laåi. Têët nhiïn àöëi vúái caác võ anh huâng vaâ caác àêëng
thêìn linh thò thïë naâo hoå cuäng tòm àûúåc caách qua cûãa aãi Xerber,
hoùåc laâ duâng mûu, hoùåc laâ duâng sûác. Naâng Psikhï xinh àeåp tuyïåt
trêìn phaãi cho Xerber caái baánh, chaâng Orphï gêíy àaân lia cho choá
Xerber nghe, ngûúâi anh huâng Hïraclex thò duâng sûác maånh cuãa àöi
tay toám cöí Xerber buöåc dêy laåi dùæt lïn trêìn... khöng roä Psikhï,
Orphï laâm thïë naâo àïí cho laäo giaâ Kharöng cho xuöëng àoâ. Nhûng
vúái Hïraclex thò khi nhòn thêëy nùæm àêëm cuãa chaâng giú ra trûúác
mùåt laâ laäo giaâ múâi chaâng xuöëng àoâ ngay, khöng hïì hoãi han tñ gò
àïën tiïìn àoâ caã.
Do viïåc sú húã naây, àïí möåt ngûúâi trêìn, möåt ngûúâi trêìn coân
söëng vaâo têån êm phuã, traái hùèn vúái luêåt lïå cuãa thïë giúái àõa nguåc vöën
chó cho pheáp nhûäng vong höìn àûúåc vaâo, laäo giaâ Kharöng bõ trûâng
phaåt, bõ "thi haânh kyã luêåt", "àònh chó cöng taác" chúã àoâ möåt nùm!
Xem thïë thò vûúng quöëc cuãa thêìn Haàex cuäng coá pheáp tùæc lïì luêåt
nghiïm minh àêëy chûá! Thêìn Haàex trõ vò úã thïë giúái êm taá, àõa
nguåc, möåt vûúng quöëc buöìn thaãm vaâ khöng hïì biïët àïën aánh saáng
mùåt trùng, mùåt trúâi. Haàex ngöìi trïn ngai vaâng uy nghiïm tay
cêìm cêy vûúng trûúång, biïíu trûng cuãa quyïìn lûåc trõ vò thïë giúái cuãa
mònh. Ngöìi bïn Haàex laâ Perxïphön, möåt nûä thêìn coá nhan sùæc ñt
ngûúâi saánh kõp maâ Haàex àaä bùæt tûâ dûúng gian vïì laâm vúå. Haàex
àöåi trïn àêìu chiïëc muä taâng hònh, tùång vêåt cuãa nhûäng ngûúâi khöíng
löì Xiclöp xûa kia ban cho thêìn trong cuöåc giao tranh vúái nhûäng
Titùng, Haàex àaä tûâng cho möåt vaâi võ anh huâng mûúån chiïëc muä
quyá baáu àoá àïí hoå lêåp nïn nhûäng chiïën cöng lûu danh muön thuúã.
Giuáp viïåc cai quaãn thïë giúái vong höìn cho Haàex coân coá nhiïìu võ
thêìn vaâ hai võ quan toâa nöíi tiïëng cöng minh, chñnh trûåc. Àoá laâ
Minöx vaâ Raàamùngtú. Caác nûä thêìn rini tñnh tònh khùæc nghiïåt, toác
laâ nhûäng múá rùæn àöåc ngoùçn ngoeâo, tay cêìm roi, tay cêìm àuöëc chó
chúâ lïånh cuãa Haàex laâ vúái àöi tay nhanh nheån bay lïn dûúng gian
truy luâng, haânh haå nhûäng keã phaåm töåi bùçng sûå giaây voâ, ùn nùn,
bûát rûát, höëi hêån cuãa lûúng têm. Nhûäng keã phaåm töåi duâ coá tröën ài
bêët cûá núi àêu cuäng khöng thoaát khoãi sûå truy luâng vaâ àoân trûâng
phaåt cuãa nhûäng nûä thêìn rini. Hoå suöët ngaây àïm khöng àûúåc yïn
nghó, suöët ngaây àïm lo lùæng, böìn chöìn, dùçn vùåt, khùæc khoaãi. Coân úã
dûúái êm phuã, caác nûä thêìn rini trûâng phaåt nhûäng vong höìn phaåm
töåi saát nhên, böåi baåc, bêët nghôa bêët nhên. Bùçng nhûäng ngoån roi
àau buöët, caác nûä thêìn rini thûåc hiïån cöng lyá cuãa thïë giúái êm phuã.
Caác nûä thêìn tra hoãi, bùæt caác vong höìn phaãi àau àúán, xoát xa trûúác
nhûäng lúâi só nhuåc, mùæng nhiïëc cuãa mònh. Thêìn Chïët Tanatöx tay
cêìm gûúm, mùåc aáo khoaác àen vúái àöi caánh àen röång vaâ daâi, thûúâng
coá mùåt ngay sau khi möåt ngûúâi trêìn thïë naâo àoá vûâa tùæt thúã.
Tanatöx duâng gûúm caåo toác khoeát àêìu àïí huát linh höìn. Caác nûä
thêìn Ker luön luön coá mùåt úã baäi chiïën trûúâng núi caác anh huâng,
duäng sô phúi thêy ngöín ngang. Caãnh tûúång àoá àöëi vúái ngûúâi trêìn
chuáng ta thêåt laâ khuãng khiïëp nhûng vúái caác nûä thêìn Ker thò laâ
nhûäng bûäa àeäi tiïåc. Tûâ dûúái êm phuã, hoå vúái àöi caánh àen nùång nïì
bay àïën chiïën àõa baám vaâo nhûäng vïët thûúng say sûa uöëng huát
chuát maáu noáng coân laåi trong caác thi haâi tûã sô. Vaâ linh höìn nhûäng
ngûúâi tûã trêån coân chuát naâo àïìu bõ caác nûä thêìn keáo, huát ra khoãi thïí
xaác. Thêìn Giêëc Nguã hoùåc Giêëc Mú Hipnöx cuäng phuåc vuå dûúái
trûúáng Haàex. Tuy chùèng coá quyïìn lûåc lúán lao song ngay àïën thêìn
Dúát cuäng khöng thïí àöëi àõch laåi vúái Hipnöx. Chó vúái möåt vaâi cûã
àöång nheå nhaâng, cêìm böng hoa anh tuác phêët kheä trïn mùåt ngûúâi
naâo àoá vaâi caái hoùåc lêëy chuát thuöëc böåt anh tuác tûâ trong möåt chiïëc
sûâng ra rùæc xuöëng, thïë laâ bêët kïí ai tûâ thêìn thaánh cho àïën chñ
ngûúâi trêìn àïìu thêëy nùång trôu trïn mi mùæt vaâ mi mùæt tûâ tûâ kheáp
laåi. Ngûúâi ta baão thêìn Hipnöx àaä khêu nöëi hai mi mùæt con ngûúâi
laåi. Ngûúâi xûa hònh dung thêìn Hipnöx laâ möåt chaâng trai xinh àeåp
coá caánh úã thaái dûúng, tay cêìm möåt chiïëc sûâng vaâ möåt böng hoa anh
tuác.
Coá khi trïn nhûäng quan taâi bùçng àaá, ngûúâi ta thïí hiïån thêìn
Hipnöx laâ möåt chaâng trai àang nguã, caánh tay tò trïn möåt ngoån àeân
bõ àöí. Vûúng quöëc cuãa thêìn Haàex töëi tùm vaâ quaã laâ coá nhiïìu võ
thêìn rêët àaáng súå. Chùèng ai laâ ngûúâi ûa thñch quyá mïën caái thïë giúái
khöng coá aánh saáng vaâ àêìy rêîy nhûäng võ thêìn, nhûäng giöëng vêåt
khuãng khiïëp nhû thïë caã. Nhûng coá leä ghï súå hún caã, khuãng khiïëp
hún caã laâ nûä thêìn Hïcat (Heácate) vaâ luä ma quyã tuây tuâng cuãa muå.
Nûä thêìn Hïcat laâ con cuãa Titùng Perxex vaâ Titanià Axtïria. Àoá laâ
möåt nûä thêìn coá ba àêìu, cai quaãn caác quaái vêåt, ma quyã, caác giêëc mú
giêëc möång khuãng khiïëp cuãa thïë giúái êm phuã. Nûä thêìn thûúâng xuêët
hiïån trïn dûúng gian vaâo nhûäng àïm sao lu trùng laånh, ài lang
thang trong caác baäi tha ma, nhûäng khu möå àõa hoùåc àûáng vú vêín úã
caác ngaä ba, ngaä tû àûúâng. Theo sau muå laâ nhûäng boáng ma vêåt vúâ
vaâ nhûäng con choá. Chuáng thûúâng la huá, hoùåc rñt lïn nghe rêët ghï
rúån. Àûáng úã ngaä ba àûúâng, Hïcat thûúâng gieo rùæc cho khaách böå
haânh sûå khuãng khiïëp bùçng nhûäng lúâi tiïn àoaán ma quaái, nguyïìn
ruãa. Ngûúâi trêìn súå haäi Hïcat thûúâng dûång Le pavot (thuöëc phiïån).
tûúång võ nûä thêìn naây úã ngaä ba, ngaä tû àûúâng vaâ giïët choá àïí laâm lïî
hiïën tïë, cêìu nguyïån. Coá núi hònh dung Hïcat laâ möåt nûä thêìn tûúång
trûng cho ba nûä thêìn Perxïphön, Xïlïnï, Artïmix. Coá núi dûång
tûúång Hïcat laâ möåt nûä thêìn ba àêìu, saáu tay, khi cêìm àuöëc, cêìm
gûúm, cêìm dao gùm, cêìm chòa khoáa, coá choá vaâ rùæn ài höå töëng.
Ngûúâi xûa coi Hïcat laâ võ nûä thêìn thuãy töí cuãa nghïì phuâ thuãy, ma
thuêåt, buâa ngaãi, phuâ chuá. Vaâ sau dêìn, Hïcat àûúåc xem nhû laâ möåt
võ nûä thêìn baão trúå cho töåi aác hoùåc xuái giuåc con ngûúâi laâm àiïìu aác.
Laåi coá chuyïån kïí Hïcat laâ con cuãa thêìn Dúát vaâ nûä thêìn Hïra hoùåc
nûä thêìn Àïmïter. Coá ngûúâi coân noái Hïcat laâ con cuãa thêìn Haàex.
Caác nhaâ nghiïn cûáu cho chuáng ta biïët, nguyïn quaán àñch thûåc cuãa
Hïcat laâ tûâ phûúng Àöng sau naây múái chuyïín ài dêìn vaâo gia àònh
thêìn thoaåi Hy Laåp. Luác àêìu Hïcat laâ võ nûä thêìn àem laåi cho con
ngûúâi nhûäng phuác lúåi cuãa nghïì àaánh caá, sùn bùæt muöng thuá, chùn
nuöi. Naâng laåi coân lo toan cho viïåc sinh núã cuãa caác baâ meå àïí cho
cuöåc söëng tùng thïm ngûúâi, daåy döî treã thú cho chuáng trúã thaânh
nhûäng àûáa beá ngoan ngoaän, khoãe maånh. Thuyïìn beâ qua laåi trïn
söng biïín coá àûúåc an toaân, thuêån lúåi hay khöng, trong caác cuöåc thi
àêëu, tranh àua, kiïån caáo con ngûúâi coá giaânh àûúåc thùæng lúåi hay
khöng, caã àïën nhûäng cuöåc xung àöåt trïn chiïën trûúâng, thùæng baåi
cuäng àïìu tuây thuöåc vaâo quyïìn lûåc cuãa Hïcat. Ngaây nay trong ngön
ngûä vùn hoåc, àöi khi Hïcat laåi mang möåt yá nghôa rêët àeåp, tûúång
trûng cho aánh trùng, mùåt trùng. Ampuda (Empousa) laâ con gaái cuãa
Hïcat, coá ngûúâi noái laâ tuây tuâng. Àêy laâ möåt con ma coá böå chên
bùçng àöìng hoùåc chên lûâa, söëng bùçng maáu vaâ thõt ngûúâi. Noá coá taâi
biïën hoáa ra moåi hònh moåi veã àïí doåa naåt phuå nûä vaâ treã em, doåa naåt
nhûäng ngûúâi böå haânh. Thûúâng thò noá hay bùæt treã em àïí huát maáu
vaâ ùn thõt. Coá khi noá biïën thaânh möåt thiïëu nûä nhan sùæc quaáïn ë ruä
nhûäng ngûúâi àaân öng röìi àïm höm lûâa luác ngûúâi àaân öng nguã say,
Ampuda boáp cöí chïët àïí huát maáu. Lamia (Lamia) cuäng laâ möåt con
quyã caái uöëng maáu, ùn thõt treã con. Ngûúâi ta thûúâng cho rùçng
Lamia vúái Ampuda laâ möåt, tuy rùçng tïn thò hai. Coá möåt chuyïån kïí
rùçng, xûa kia Lamia laâ möåt thiïëu nûä vö cuâng xinh àeåp, con cuãa
nhaâ vua Bïlöx. Thêìn Dúát àem loâng yïu mïën. Cuöåc tònh duyïn cuãa
hoå thùæm thiïët vö cuâng. Hoå sinh ra àûúåc khaá nhiïìu con caái. Nûä thêìn
Hïra, vúå Dúát, khöng thïí chõu àûång àûúåc caái caãnh trïu ngûúâi êëy àaä
giïët hïët, giïët saåch moåi àûáa con cuãa hoå. Lamia vò chuyïån àoá trúã nïn
àiïn daåi, biïën mònh thaânh con quyã caái bùæt coác treã thú, uöëng maáu,
ùn thõt àïí traã thuâ. Nûä thêìn Hïra cùm tûác trûâng phaåt Lamia bùçng
caách tûúác àoaåt vônh viïîn giêëc nguã cuãa Lamia. Thêìn Dúát, khöng thïí
bïnh vûåc gò Lamia àûúåc nûäa, àaânh phaãi àïí cho Lamia haânh àöång
nhû vêåy. êu cuäng laâ möåt sûå an uãi ngûúâi thiïëu nûä xinh àeåp àaä phaãi
chõu àûång quaá nhiïìu àau khöí! Thïë giúái êm phuã coân coá khaá nhiïìu
ma quyã nhû con Mormö, con Arcö (coân goåi laâ con Mormölika hay
Anphitö) vaâ... maâ chuáng ta khöng thïí kïí hïët àûúåc.
Thêìn Haàex àûúåc ngûúâi xûa taåc tûúång laâ möåt öng giaâ nghiïm
nghõ, möåt tay cêìm caái sûâng cuãa sûå sung tuác, möåt tay cêìm nöng cuå.
Pluaátöng, möåt tïn khaác cuãa thêìn Haàex coá nghôa laâ "Ngûúâi phên
phöëi cuãa caãi", vò thïë nhûäng ngûúâi laâm nghïì nöng thûúâng cêìu khêín
thêìn Haàex. Trong möåt vaâi taác phêím àiïu khùæc cöí àeäi, Haàex àûúåc
thïí hiïån laâ öng giaâ oai phong lêîm liïåt ngöìi trïn ngai vaâng, tay cêìm
cêy vûúng trûúång, choá ngao Xerber nùçm dûúái chên. Trong thêìn
thoaåi hoåc coá khaái niïåm "thêìn thoaåi khtöniïng" hoùåc "thêìn thoaåi
khtönix" àïí chó thêìn thoaåi thúâi kyâ thõ töåc mêîu quyïìn, nïëu dõch saát
nghôa laâ "thêìn thoaåi àêët" (do tiïëng Hy Laåp khthön laâ àêët). Con
ngûúâi nguyïn thuãy söëng phuå thuöåc rêët nhiïìu vaâo tûå nhiïn, vaâo
àiïìu kiïån vaâ hoaân caãnh bïn ngoaâi, vò thïë, möåt trong nhûäng àiïìu
kiïån vaâ hoaân caãnh bïn ngoaâi, trûåc tiïëp nhêët, gêìn guåi nhêët, dïî thêëy
nhêët laâ àêët.
Hoå thûúâng cho rùçng têët caã àïìu tûâ àêët maâ ra, têët caã àïìu "sinh
cú lêåp nghiïåp" trïn àêët, tûâ àêët. Vò thïë khöng phaãi ngêîu nhiïn
trûúác khi thêìn Dúát ra àúâi vaâ àûúåc thúâ cuáng thò Nûä thêìn Àêët Meå
Gaia àaä laâ võ thêìn àûúåc thúâ cuáng phöí biïën trïn khùæp àêët nûúác Hy
Laåp. Caác nhaâ nghiïn cûáu duâng khaái niïåm thêìn thoaåi khtöniïng àïí
chó möåt trònh àöå phaát triïín cuãa thêìn thoaåi coân thö thiïín, sú lûúåc,
göì ghïì ñt tñnh nghïå thuêåt, dêëu vïët cuãa sûå khöng hiïíu biïët vaâ súå haäi
cuãa con ngûúâi trûúác tûå nhiïn coân àêåm neát, khaác vúái thêìn thoaåi anh
huâng vaâ thêìn thoaåi cuãa thúâi kyâ thõ töåc phuå quyïìn tinh tïë hún,
nhiïìu tñnh nghïå thuêåt hún, sûác maånh cuãa con ngûúâi böåc löå ra roä
raâng vaâ àaä coá tñnh duy lyá. Thêìn thoaåi khtöniïng traãi qua nhiïìu
trònh àöå, tûâ baái vêåt giaáo àïën vêåt linh giaáo. Ngûúâi ta coân sûã duång
thuêåt ngûä "nhûäng võ thêìn khtöniïng" àïí chó nhûäng võ thêìn coá liïn
quan àïën àêët nhû: Gaia, Haàex, Àïmïter, Perxïphön, Àiönidöx,
rini... hoùåc laâ nhûäng võ thêìn thuöåc thïë giúái êm phuã, hoùåc laâ nhûäng
võ thêìn gùæn vúái muâa maâng phò nhiïu, cêy coã. Tuy nhiïn thûúâng thò
ngûúâi ta duâng thuêåt ngûä naây àïí chó nhûäng võ thêìn úã dûúái êm phuã
àïí àöëi lêåp laåi vúái nhûäng võ thêìn úã trïn thiïn àònh. Thñ duå: úã àïìn
thúâ Àenphú thúâ hoân àaá öng Phalöx ngûúâi xûa coi laâ caái röën cuãa vuä
truå, coá truyïìn thuyïët kïí àoá laâ hoân àaá khi xûa nûä thêìn Rïa quêën taä
loát vaâo giaã laâm Dúát àïí cho Crönöx nuöët. Sau naây khi Crönöx nön,
nhaã ra, ngûúâi ta àem vïì thúâ vaâ coi laâ röën cuãa Àêët phaphöx trïn
àaão Sñp. Nûä thêìn Aphröàitú àûúåc thúâ bùçng hoân àaá hònh noán. Nûä
thêìn Artïmix úã àaão Icar àûúåc thúâ bùçng möåt khuác göî...
HÖÅI ÖLANHPICH
Höåi slanhpich laâ möåt trong nhûäng höåi lúán nhêët cuãa nhên dên
Hy Laåp thúâi cöí. Höåi múã úã àö thaânh slanhpic trïn búâ söng Anphï
vuâng lià, Têy Bùæc baán àaão Pïlöpönedú. Theo truyïìn thuyïët, trûúác
khi coá tuåc múã höåi naây thò núi àêy haâng nùm thûúâng múã höåi lïî tang
àïí giöî, àïí tûúãng niïåm cöng ún cuãa ngûúâi anh huâng Pïlöp. Ngûúâi
saáng lêåp ra, chïë dõnh ra Höåi slanhpich laâ Hïraclex. Chaâng àaä sûã
duång nhûäng nghi lïî, têåp tuåc trong höåi lïî tang, giöî Pïlöp àïí cuáng tïë
thêìn Dúát. Thêåt ra thò Höåi slanhpich coá nguöìn göëc tûâ thúâi kyâ tiïìn
Hy Laåp. Haâng nùm vaâo muâa thu nhên dên múã möåt höåi muâa àïí
dêng cuáng cho möåt võ nûä thêìn cuãa Àêët vaâ thêìn Crönöx. Sau naây
múái ra àúâi truyïìn thuyïët Pïlöp haâng nùm múã höåi àïí tûúãng niïåm
cöng ún Hïra, võ nûä thêìn cuãa hön nhên vaâ gia àònh vaâ Hïraclex,
chuyïín höåi lïî tang, giöî Pïlöp sang höåi thúâ cuáng thêìn Dúát. Vïì ngûúâi
saáng chïë ra nhûäng troâ thi àêëu trong Höåi slanhpich coá ba truyïìn
thuyïët quaá cho ba ngûúâi khaác nhau: Hïraclex ngûúâi àaão Cret vaâ
anh em cuãa chaâng laâ nhûäng ngûúâi Àùctin (Dactaáles) - Hïraclex, võ
anh huâng cuãa mûúâi hai kyâ cöng, ngûúâi thaânh Tebú - vaâ Pïlöp,
ngûúâi xûá Phrigi àaä múã mang sûå nghiïåp úã phña Bùæc baán àaão
Pïlöpönedú vaâ con chaáu öng ta sau naây àaä chinh phuåc caã thaânh
Miken cuãa nhûäng ngûúâi Akïen. Caác nhaâ Hy Laåp hoåc töíng húåp caã
ba truyïìn thuyïët àoá laåi vaâ àûa ra möåt nhêån xeát: Truyïìn thuyïët
Hïraclex ngûúâi àaão Cret, phaãn aánh coá möåt thúâi nïìn vùn hoáa Cret
àaä giûä vai troâ thöëng trõ trong khu vûåc Àöng - Nam Àõa Trung Haãi,
nhûäng ngûúâi Cret laâ nhûäng ngûúâi ûa chuöång thïí duåc thïí thao -
Hïraclex ngûúâi thaânh Tebú vaâ nhûäng con chaáu cuãa mònh Jeux
Olaámpiques, Olaámpiades. Olaámpic, Olaámpia. gùæn vúái thúâi kyâ sau
cuöåc di dên cuãa nhûäng ngûúâi Àöriïng tûâ phña Têy Bùæc traân xuöëng
baán àaão Hy Laåp. Hïraclex àaä khöi phuåc nhûäng troâ thi àêëu cuãa
ngûúâi Cret xûa kia àïí phuåc vuå cho nhûäng ngûúâi chuã múái cuãa baán
àaão Hy Laåp: Àöriïng
- Pïlöp cho ta thêëy möåt daång thaái cuãa nhûäng höåi lïî tang thúâi
kyâ nïìn vùn hoáa Miken laâ höåi thi àêëu thïí duåc thïí thao. Têåp tuåc thi
xe ngûåa gùæn vúái truyïìn thuyïët Pïlöp chiïën thùæng nömaöx trong
cuöåc àua xe ngûåa àoaåt àûúåc phêìn thûúãng: con gaái cuãa nhaâ vua vaâ
ngöi baáu. Möåt truyïìn thuyïët lõch sûã khaác kïí roä thïm: Xûa kia vuâng
àêët lià thuöåc quyïìn trõ vò cuãa nhaâ vua Iphitöx (Iphitos). Luác naây
vûúng quöëc cuãa Iphitöx àang gùåp nhiïìu tai hoåa: naån àoái vaâ bïånh
dõch hoaânh haânh, nhên têm laá taán, loaån laåc vaâ cûúáp boác nöíi lïn
nhû ong vúä töí. Theo möåt lúâi truyïìn phaán cuãa thêìn maâ nhaâ vua cêìu
xin àûúåc úã àïìn thúâ Àenphú laâ muöën giaãi trûâ àûúåc tai hoåa thò phaãi
mau mau khöi phuåc laåi Höåi slanhpich maâ xûa kia Hïraclex àaä chïë
àõnh. Thuúã êëy giûäa vûúng quöëc lià cuãa Iphitöx vaâ vûúng quöëc
Xpart cuãa Liquaáagú (Licurgue) àang coá möëi hiïìm khñch, xung àöåt.
Cuöåc söëng cuãa ngûúâi dên Xpart cuäng khöng haånh phuác gò hún cuöåc
söëng cuãa nhûäng ngûúâi dên lià. Vua Iphitöx thûúng nghõ vúái vua
Liquaáagú taåm thúâi hoâa hoaän möëi xung àöåt cuâng nhau khöi phuåc laåi
Höåi slanhpich nhû lúâi thêìn truyïìn phaán. Xpart ûng thuêån. Thïë laâ
Höåi slanhpich àûúåc khöi phuåc laåi do sûå cöë gùæng vaâ àoáng goáp cöng
sûác cuãa caã hai bïn, trong nhûäng ngaây höåi, hai bïn seä tranh taâi àua
sûác trong caác cuöåc thi àêëu thïí duåc thïí thao, voä nghïå àïí "... khùèng
àõnh sûå vô àeäi cuãa con ngûúâi bùçng sûác lûåc vaâ sûå khön kheáo chûá
khöng phaãi bùçng vuä khñ vaâ àöí maáu...". Tûâ àoá trúã ài, Höåi slanhpich
trúã thaânh möåt biïíu tûúång cuãa Hoâa Bònh vaâ Hûäu Nghõ, cuãa veã àeåp
vïì sûác lûåc vaâ sûå khön kheáo cuãa con ngûúâi. Nùm 776 trûúác Cöng
nguyïn, sau vaâi kyâ khöng múã höåi àûúåc, Höåi slanhpich àûúåc múã laåi
khaá to vaâ troång thïí. Kïí tûâ àoá cho àïën nùm 304 sau Cöng nguyïn,
Höåi slanhpich àûúåc töí chûác àïìu àùån theo àõnh kyâ böën nùm möåt lêìn
khöng bõ giaán àoaån möåt kyâ höåi naâo, cuäng tûâ àoá ngûúâi Hy Laåp lêëy
nùm àaáng ghi nhúá naây, 776 trûúác Cöng nguyïn laâm chuêín àïí tñnh
lõch theo chu kyâ múã höåi. Caách tñnh lõch naây àûúåc aáp duång tûâ thïë kyã
IX trûúác Cöng nguyïn. Ngoaâi caách goåi Höåi slanhpich thûá nhêët, thûá
hai (slanhpich I, slanhpich II...) coân coá caách goåi nùm, thñ duå nùm
760 trûúác Cöng nguyïn laâ nùm thûá nhêët cuãa kyâ Höåi slanhpich I,
nùm 756 trûúác Cöng nguyïn laâ nùm thûá nhêët cuãa kyâ Höåi slanhpich
VI, nùm 755 laâ nùm thûá hai cuãa kyâ Höåi slanhpich thûá VI... Höåi
slanhpich múã vaâo ngaây thûá mûúâi cuãa tuêìn trùng àêìu trûúác ngaây
haå chñ, theo dûúng lõch laâ vaâo ngaây 22 thaáng saáu, keáo daâi tûâ nùm
cho àïën baãy ngaây. Luác àêìu vò caác mön thi ñt, Höåi chó tiïën haânh coá
ba ngaây, tûâ thúâi kyâ Hy Laåp hoáa (thïë kyã thûá IV trûúác Cöng nguyïn)
böën ngaây, vaâ sau àoá tùng lïn nùm àïën baãy ngaây. Nhûäng lûåc sô
tham dûå thi àêëu phaãi àùng kyá trûúác vaâ túái lix trûúác ngaây khai maåc
chûâng hai thaáng àïí têåp luyïån dûúái sûå hûúáng dêîn vaâ huêën luyïån
cuãa caác Henlanöàich. Henlanöàich laâ nhûäng huêën luyïån viïn,
troång taâi vaâ thaânh viïn cêëu thaânh ban giaám khaão, tuyïín choån
trong haâng nguä nhûäng cöng dên cuãa thaânh bang lix. Kyâ höåi lêìn
thûá I (nùm 580 trûúác Cöng nguyïn) chó coá hai Henlanöàich, sau
tùng dêìn lïn àïën 10 röìi 12. Möîi kyâ Höåi, chñnh quyïìn laåi tuyïín choån
laåi nhûäng Henlanöàich. Caác Henlanöàich laâ nhûäng ngûúâi chõu
traách nhiïåm khaá nùång nïì trong cöng viïåc töí chûác vaâ àiïìu haânh Höåi
slanhpich. Hoå phaãi têåp trung úã lix taám thaáng trûúác ngaây khai maåc.
Nhûäng cöng dên phaåm Phaáp duâ coá taâi nùng cuäng khöng àûúåc
quyïìn thi dêëu vò theo quan niïåm cuãa ngûúâi Hy Laåp cöí xûa coá laâm
nhû vêåy múái baão àaãm àûúåc tñnh chêët thiïng liïng, cao caã cuãa ngaây
höåi. Luác àêìu höåi chó múã cho cöng dên cuãa hai thaânh bang Xpart vaâ
lix. Tûâ kyâ höåi lêìn thûá XXX (660 trûúác Cöng nguyïn) múã röång cho
têët caã cöng dên caác thaânh bang trïn àêët Hy Laåp tham dûå. Túái kyâ
Höåi lêìn thûá XL (620 trûúác Cöng nguyïn) múã röång cho cöng dên caác
thuöåc àõa Hy Laåp tham dûå. Chùæc chùæn rùçng danh tûâ
"helianodikïaå” (henlanöàich) chó ra àúâi khi Höåi slanhpich trúã
thaânh Höåi cuãa toaân thïí con dên àêët nûúác Hellade ( Hy Laåp). Àïí
chuêín bõ múã höåi, caác thaânh bang Hy Laåp cûã möåt loaåi quan chûác
àùåc biïåt goåi laâ tïöri (theáorie, theáore) àeäi diïån cho thaânh bang cuãa
mònh, hoåp laåi, baân vúái nhau vïì chuêín bõ töí chûác vaâ nghôa vuå àoáng
goáp. Àêy laâ möåt loaåi sûá thêìn àùåc biïåt cuãa thaânh bang chuyïn àaãm
nhêån nhûäng nhiïåm vuå thiïng liïng vaâ quan troång coá tñnh chêët tön
giaáo nhû: àïën caác àïìn thúâ cêìu nguyïån vaâ xin thaánh thêìn ban cho
lúâi chó dêîn, chuã toåa caác lïî hiïën tïë thêìn linh, chuã trò caác lïî rûúác
trong caác höåi lïî, àñch thên thay mùåt cho thaânh bang dêng lïî vêåt
lïn baân thúâ caác võ thêìn. Thñ duå úã Aten, tïöri haâng nùm thay mùåt
cho thaânh bang sang àaão Àïlöx àïí chuã trò lïî hiïën tïë thêìn
Apönlöng. Trong ngaây khúãi haânh vaâ ngaây trúã vïì cuãa tïöri, thaânh
bang Aten àònh chó viïåc tuyïn aán tûã hònh caác phaåm nhên. Cuöåc
hoåp cuãa caác tïöri àõnh ngaây töí chûác höåi, àõnh thúâi gian àònh chiïën
(thûúâng laâ möåt thaáng) sau àoá loan baáo cho caác thaânh bang khöng
coá àeäi diïån àïën dûå hoåp àûúåc biïët. Tiïëp theo laâ caác thaânh bang cûã
caác àoaân lûåc sô tham gia thi àêëu túái luyïån têåp úã trûúâng àêëu (sên
vêån àöång) lix, möåt àõa àiïím gêìn slanhpich.
Àöëi vúái ngûúâi dên Hy Laåp möîi kyâ múã höåi laâ möåt dõp àïí hiïíu
biïët àêët nûúác vaâ con ngûúâi, möåt dõp àïí thi thöë taâi nùng, nhûng
cuäng àöìng thúâi laâ möåt dõp àïí caác thaânh bang thïí hiïån loâng tûå haâo
vïì sûå cai trõ, quaãn lyá, giaáo duåc cöng dên vaâ àêët nûúác cuãa mònh.
Ngûúâi ta nö nûác keáo nhau ài dûå höåi. Nhûäng ngaây gêìn khai maåc
khöng khñ thêåt laâ tûng bûâng, nhöån nhõp. Tûâ caác ngaã àûúâng, ngûúâi
úã khùæp núi àöí vïì. Àïìn thúâ caác võ thêìn khöng luác naâo vùæng ngûúâi.
Caác lûåc sô cêìu nguyïån thêìn thaánh ban cho mònh thùæng lúåi. Nhûäng
ngûúâi thên thñch cuãa caác lûåc sô cêìu nguyïån, cöng dên cuãa caác
thaânh bang cêìu nguyïån. Phuå nûä khöng àûúåc quyïìn dûå höåi duâ laâ
phuå nûä quyá töåc, vúå con cuãa nhûäng nhaâ cêìm quyïìn. Ngûúâi phuå nûä
duy nhêët àûúåc quyïìn dûå höåi laâ viïn nûä tû tïë cuãa nûä thêìn Àïmïter
Khaminï. Nhûng nö lïå vaâ nhûäng ngûúâi Daä Man, tûác laâ nhûäng
ngûúâi nûúác ngoaâi (Hy Laåp xûa kia goåi nhûäng ngûúâi nûúác ngoaâi
bùçng danh tûâ naây) laåi àûúåc quyïìn dûå höåi song khöng àûúåc quyïìn
thi àêëu. Nïëu vi phaåm vaâo nhûäng àiïìu nghiïm cêëm, keã phaåm töåi seä
bõ xûã tûã bùçng hònh phaåt àêíy xuöëng vûåc thùèm. Àïm trûúác ngaây khai
maåc khöng khñ laåi caâng naáo nhiïåt hún. Ngûúâi ta àeo mùåt naå, rûúác
àuöëc, ca haát cöí àöång cho ngaây höåi vaâ cho thaânh bang cuãa mònh.
Caác nhaâ thú àoåc nhûäng baâi thú vûâa saáng taác ca ngúåi àêët nûúác Hy
Laåp, thaânh bang cuãa mònh, ca ngúåi veã àeåp cuãa ngûúâi lûåc sô, vinh
quang cuãa ngûúâi chiïën thùæng, àoåc thú àïåm theo àaân lia hoùåc àaân
kitar. Tiïëng suác vêåt kïu -bõ giïët àïí laâm lïî hiïën tïë, tiïëng àaân saáo, ca
haát, vui àuâa, cêìu nguyïån hoâa lêîn vaâo nhau taåo thaânh möåt bêìu
khöng khñ tûng bûâng, söi àöång keáo daâi gêìn nhû suöët àïm.
Bïn búâ söng Anphï laâ nhûäng cùn lïìu cuãa nhûäng ngûúâi dûå
höåi, nhûäng àoaân vêån àöång viïn "laâng slanhpich" àeân àuöëc saáng
rûåc. Ngaây khai maåc, moåi ngûúâi ài àïën sên vêån àöång vúái y phuåc àeåp
àeä nhêët. Hoå àöåi möåt voâng hoa trïn àêìu vaâ ai ai cuäng mang theo
hoa àïí cöí àöång. Trûúác cûãa sên vêån àöång, ban töí chûác niïm yïët möåt
baãn danh saách:
1-Tïn nhûäng ngûúâi bõ chñnh quyïìn cêëm khöng cho tham dûå
vaâo ban giaám khaão. Nhûäng ngûúâi naây laâ nhûäng cöng dên àaä phaåm
Phaáp hoùåc nöíi tiïëng laâ nhûäng ngûúâi bõp búåm, döëi traá, beâ caánh, toám
laåi laâ khöng àuã tû caách tuyïín choån vaâo ban giaám khaão. Têët nhiïn
àêy laâ nhûäng cöng dên cuãa thaânh bang etià.
2-Tïn nhûäng Henlanöàich àaä huêën luyïån cho caác àoaân vêån
àöång viïn trong nhûäng thaáng vûâa qua.
3-Tïn caác tïöri cuãa caác thaânh bang seä chuã toåa lïî khai maåc,
göìm coá: lïî hiïën tïë caác võ thêìn, lïî thïì nguyïìn seä àiïìu haânh caác cuöåc
thi àêëu vúái tinh thêìn vö tû, trung thûåc vaâ thûúång voä. Ngaây khai
maåc chó tiïën haânh nhûäng nghi lïî chûá khöng thi àêëu. Sau khi moåi
ngûúâi àaä vaâo sên vêån àöång, lïî khai maåc bùæt àêìu. Tiïëp àoá laâ lïî giúái
thiïåu caác thaânh viïn trong ban giaám khaão. Nhûäng thaânh viïn naây
tuyïín choån trong söë henlanöàñch, coá khi laâ toaân böå söë henlanöàñch.
Ngay tûâ àïm trûúác nhûäng henlanöàñch trong ban giaám khaão àaä
phaãi laâm lïî thïì nguyïìn trûúác baân thúâ thêìn Dúát laâ seä àiïìu khiïín,
giaám àõnh caác cuöåc thi àêëu vúái tinh thêìn vö tû, trung thûåc vaâ
thûúång voä. Trong y phuåc àoã thêîm, àêìu àöåi möåt voâng hoa, nhûäng
henlanöàñch àûáng lïn vúái möåt niïìm tûå haâo cao caã röìi xïëp haâng ài
diïîu haânh quanh sên vêån àöång chaâo khaán giaã. Tiïëp àïën lïî thïì
nguyïìn vaâ cuöåc diïîu haânh cuãa caác àoaân vêån àöång viïn. Sên vêån
àöång àûúåc xêy dûång úã phña àöng thaânh slanhpi, tiïëng Hy Laåp goåi
laâ "xtaàiöng". Àiïìu laâm cho chuáng ta ngaåc nhiïn vaâ khêm phuåc laâ
sên vêån àöång cuãa Hy Laåp cöí àeäi àaä coá möåt quaá mö khaá röång lúán vaâ
hún nûäa laåi laâ möåt cöng trònh kiïën truác àeåp àeä. Noá coá thïí chûáa
àûúåc túái 50.000 ngûúâi, chöî ngöìi xêy bùçng àaá hoa cûúng. Riïng vuä
àaâi cho caác lûåc sô thi àêëu cuäng coá möåt diïån tñch khaá röång: 213m x
29m. Cêìn phaãi noái thïm: trong àö thaânh slanhpi coân coá möåt khu
vûåc daânh riïng laâm núi têåp luyïån cho caác lûåc sô. úã àêy ngoaâi sên
baäi coân coá nhûäng cùn phoâng àïí luyïån têåp nhûäng mön khöng cêìn
phaãi coá möåt khöng gian röång, coá phoâng nghó, phoâng tùæm, phoâng vïå
sinh...
Vaâ ngay caånh: Stadion, tiïëng La Tinh: stadium, tiïëng Phaáp:
stade. khu vûåc têåp luyïån naây laâ khu nhaâ úã cho caác vêån àöång viïn
tûâ böën phûúng túái têåp huêën trûúác khi bûúác vaâo thi àêëu trong ngaây
höåi. Luác àêìu caác mön thi chûa phong phuá, múái chó coá mön thi chaåy,
cûå laá vaâ chiïìu daâi cuãa xtaàiöng, sên vêån àöång, theo ngûúâi Hy Laåp
bùçng 600 lêìn chiïìu daâi cuãa baân chên ngûúâi anh huâng Hïraclex,
tñnh ra ngaây nay laâ 197,27 meát. Tûâ Höåi lêìn thûá XIV mön chaåy
xtaàiöng (cûå laá ngùæn) 197,27 meát àûúåc tùng gêëp àöi trúã thaânh mön
chaåy daâi. Höåi lêìn thûá XV thïm mön chaåy àûúâng daâi luác àêìu bùçng 8
lêìn xtaàiöng, àïën caác lêìn Höåi sau tùng lïn 10, röìi 12 vaâ cuöëi cuâng
laâ 24. Höåi lêìn thûá XVIII àûa vaâo thi àêëu nùm mön phöëi húåp: chaåy,
nhaãy, vêåt (palï), neám àôa, phoáng lao. Höåi lêìn thûá XVIII àûa vaâo
mön àêëu quyïìn (pugmï pugilat). Höåi lêìn thûá XXV àûa vaâo mön thi
xe tûá maä (quadige) vaâ mön pùngcrat (pancrate, pankration), möåt
mön voä kïët húåp giûäa vêåt vúái quyïìn. Höåi lêìn thûá XXVII töí chûác möåt
giaãi riïng cho caác thiïëu niïn. Höåi lêìn thûá LXV àûa vaâo mön chaåy
vuä trang. Tûâ thïë kyã V trûúác Cöng nguyïn thïm tiïët muåc caác nhaâ
thú biïíu diïîn caác taác phêím cuãa mònh. Mön thi xe tûá maä vaâ thi
ngûåa tiïën haânh vaâo ngaây cuöëi cuâng, thûúâng chó nhûäng cöng dên
giaâu coá múái coá àiïìu kiïån tham dûå. Tuy nhiïn, höåi chêëp nhêån caã
trûúâng húåp ngûúâi dûå thi thuï ngûåa vaâ xe, thuï caã vêån àöång viïn
àiïìu khiïín xe. Àûúng nhiïn caác mön thi àêëu trong Höåi slanhpich
ngaây xûa khöng phaãi chó coá thïë. Coân coá nhûäng mön nhû "cûã taå" maâ
ngaây xûa laâ cûã möåt taãng àaá lúán, nhaãy daâi, nêng "taå" nhaãy ba bûúác
v.v... Ngaây cuöëi cuâng: lïî bïë maåc. Möåt àaám rûúác dêîn àêìu laâ mûúâi
hai võ Henlanöàich, tiïëp sau laâ nhûäng lûåc sô àoaåt giaãi maâ ngûúâi Hy
Laåp xûa goåi laâ slanhpiönich (Olaámpionique), caác viïn tû tïë, caác
quan chûác trong böå maáy chñnh quyïìn, ài àïën baân thúâ caác võ thêìn
laâm lïî hiïën tïë taå ún. Caác slanhpiönich àûúåc cûã ra dêng lïî. Sau àoá
àaám rûúác tiïën vïì dinh thûå-núi úã vaâ laâm viïåc cuãa caác quan chûác cao
cêëp trong böå maáy chñnh quyïìn. Taåi àêy chñnh quyïìn múã tiïåc chiïu
àaäi troång thïí mûâng Höåi slanhpich kïët thuác thùæng lúåi.
Nhûäng slanhpiönich, trong ngaây kïët thuác, àûúåc caác
Henlanöàich àöåi lïn àêìu möåt voâng hoa (laá) slivú cùæt ra tûâ nhûäng
cêy slivú thiïng liïng trong khu vûåc àïìn thúâ caác võ thêìn. Àùåc biïåt
coá nhûäng caânh ölivú àûúåc cùæt bùçng nhûäng con dao vaâng àïí tùång
riïng cho nhûäng slanhpiönich thiïëu niïn vaâ gûãi vïì tùång gia àònh
cuãa "chuá" slanhpiönich àoá. Ngoaâi voâng hoa slivú, nhûäng
slanhpiönich coân àûúåc trao tùång möåt caânh coå. Nhûäng vêån àöång
viïn naâo àoaåt àûúåc ba giaãi nhêët trong ba mön thi àêëu úã möåt kyâ höåi
thò àûúåc chñnh quyïìn taåc tûúång àùåt úã khu vûåc slanhpi. Tïn tuöíi
cuãa lûåc sô àoá, quï hûúng, tïn cha, àûúåc long troång àoåc nhiïìu lêìn
cho caác khaán giaã biïët, àûúåc khùæc vaâo dûúái chên tûúång, hoùåc bia àaá,
bia àöìng àïí laâm taâi liïåu lûu trûä vaâ kyã niïåm. Trong bûäa tiïåc chen
vaâo giûäa nhûäng tuêìn rûúåu nho thúm ngon nöíi tiïëng àûa tûâ àaão
Lexböx túái vaâ trong laân khoái thuöëc thúm ngaåt ngaâo, saãn phêím
danh tiïëng cuãa xûá Texxali... laâ tiïëng ca haát cuãa àöåi àöìng ca, tiïëng
ngêm thú trêìm böíng cuãa caác thi sô, tiïëng àoåc vùn huâng höìn cuãa
nhûäng nhaâ huâng biïån. Ngûúâi ta chuác tuång nhau, trao àöíi kinh
nghiïåm vaâ hûáa heån gùåp nhau trong kyâ höåi túái. Nhûäng thaânh bang
coá lûåc sô àoaåt àûúåc danh hiïåu slanhpiönich töí chûác möåt lïî rûúác
àoaân lûåc sô cuãa mònh vïì rêët troång thïí, ài àêìu laâ nhûäng
slanhpiönich. Àaám rûúác khi vïì túái thaânh bang liïìn ài thùèng túái
ngöi àïìn thúâ võ thêìn baão höå vaâ àñch thên nhûäng slanhpiönich àûúåc
vinh dûå dêng voâng hoa chiïën thùæng lïn baân thúâ.
Sau àoá laâ "liïn hoan" chaâo mûâng nhûäng ngûúâi chiïën thùæng.
Coá nhûäng thaânh bang trao giaãi thûúãng bùçng tiïìn cho nhûäng lûåc sô
àoaåt giaãi. Nhûäng slanhpiönich àûúåc chñnh quyïìn ban cho nhûäng sûå
ûu àaäi àùåc biïåt: àûúåc miïîn trûâ caác nghôa vuå àoáng goáp, àûúåc daânh
cho nhûäng võ trñ danh dûå trong caác nghi lïî höåi heâ cuãa thaânh bang,
úã möåt söë thaânh bang nhûäng slanhpiönich thiïëu niïn cuäng àûúåc
hûúãng quyïìn ûu àaäi ûu tiïn nhû ngûúâi lúán.
Trong thúâi gian múã Höåi slanhpich cuäng àöìng thúâi múã luön
höåi chúå cho toaân nûúác Hy Laåp. Thûúng nhên cuãa caác thaânh bang
àang coá möëi thuâ àõch, naån nhên cuãa chñnh saách "cêëm vêån", nhên
dõp höåi chúå naây coá thïí kyá kïët nhûäng húåp àöìng mua baán maâ hoå coá
thïí thanh toaán vúái nhau trong kyâ Höåi slanhpich sau. Nhûäng cuöåc
khai quêåt khaão cöí hoåc úã slanhpi vaâo nhûäng nùm 1890-1897 vaâ
1936-1941 cho chuáng ta möåt hònh aãnh tûúng àöëi cuå thïí vïì khu vûåc
töí chûác Höåi slanhpich. Ngûúâi ta tòm thêëy quaäng 130 bûác tûúång,
13.000 àöì àöìng, 10 bia àöìng vaâ... àùåc biïåt quan troång hún nûäa,
ngûúâi ta àaä tòm thêëy ngöi àïìn thúâ thêìn Dúát, möåt cöng trònh kiïën
truác nöíi tiïëng do Liböng xêy dûång. Ngûúâi ta cuäng tòm thêëy dêëu
vïët, di vêåt cuãa àïìn thúâ ngûúâi anh huâng Pïlöp xêy dûång vaâo khoaãng
cuöëi thiïn niïn kyã II trûúác Cöng nguyïn. Trong söë nhûäng bûác
tûúång tòm àûúåc coá bûác tûúång Hermex vaâ chuá beá Àiönidöx cuãa
Praditen, bûác Dúát slanhpiïng cuãa Phiàiax. Quanh khu vûåc töí chûác
höåi laâ möåt caánh rûâng thûa nhoã, àûúåc tröìng àïí laâm haâng raâo. Núi
àêy dûång àïìn thúâ caác võ thêìn. Lúán nhêët laâ àïìn thúâ thêìn Dúát. Ngoaâi
ra coân coá nhûäng haânh lang vúái nhûäng haâng cöåt bùçng àaá cêím thaåch,
tûúång caác lûåc sô do caác thaânh bang goáp cöng goáp cuãa àïí trang trñ
cho khu vûåc thiïng liïng naây. Toaân böå khu vûåc slanhpi àûúåc caác
thaânh bang nhêët trñ quyïët àõnh laâ núi bêët Libon (quaäng sau 486
trûúác Cöng nguyïn), nhaâ kiïën truác danh tiïëng. Praxiteâle (quaäng
390-330 trûúác Cöng nguyïn), nhaâ àiïu khùæc danh tiïëng. Phidias
(quaäng 490-431 trûúác Cöng nguyïn), nhaâ àiïu khùæc vô àaåi. khaã
xêm phaåm, laâ taâi saãn thiïng liïng cuãa toaân àêët nûúác Hy Laåp maâ
caác thaânh bang coá nghôa vuå phaãi baão vïå vaâ laâm cho noá ngaây caâng
àeåp àeä hún lïn. Tûâ lêìn múã höåi àêìu tiïn nùm 776 trûúác Cöng
nguyïn (thïë kyã VIII) aãnh hûúãng cuãa Höåi slanhpich dêìn toãa röång vaâ
dêìn thu huát caác thaânh bang trïn àêët Hy Laåp tham dûå.
Cho àïën thïë kyã VII trûúác Cöng nguyïn thò slanhpich àaä laâ
núi tuå höåi cuãa caã thïë giúái Hy Laåp. slanhpi luác àêìu chó laâ möåt khu
àêët thaánh nhoã heåp sau dêìn trúã thaânh möåt trung têm vùn hoáa vaâ
tön giaáo, chñnh trõ vaâ xaä höåi cuãa thïë giúái Hy Laåp. Bûác tûúång thêìn
Dúát bùçng vaâng cuãa nhaâ àiïu khùæc àeäi taâi Phiàiax sau cuöåc chiïën
tranh Hy Laåp -Perx (Ba Tû) lêìn thûá hai (480-449 trûúác Cöng
nguyïn) àûúåc thaânh bang Aten hiïën cho trung têm vùn hoáa -tön
giaáo slanhpi. Nhûäng ngûúâi Xiraquaádú hiïën möåt kho vaâng (380
trûúác Cöng nguyïn). Thaânh bang Xpart dêng möåt chiïëc khiïn vaâng
cho thêìn Dúát (458 trûúác Cöng nguyïn) vaâ v.v... Àûúng nhiïn
nhûäng sûå cam kïët cuãa caác thaânh bang àöëi vúái khu vûåc àêët thaánh
naây khoá maâ coá giaá trõ vûäng chùæc. Lõch sûã biïën àöíi, nhûäng lúâi cam
kïët cuäng biïën àöíi theo. Nùm 364 trûúác Cöng nguyïn, nhûäng ngûúâi
Arcaài àem quên àaánh chiïëm slanhpi. Sau àoá laâ thúâi kyâ Makïàoan
thöëng trõ toaân àêët nûúác Hy Laåp (tûâ 337 trûúác Cöng nguyïn) vaâ tiïëp
theo laâ Àïë quöëc La Maä (tûâ 200 trûúác Cöng nguyïn). Trong nhûäng
thúâi kyâ àen töëi àoá, Höåi slanhpich vêîn àûúåc töí chûác nhûng yá nghôa
xaä höåi -chñnh trõ cuãa noá khöng coân nhû trûúác. Dûúái sûå thöëng trõ cuãa
Àïë quöëc La Maä, möåt loaåi cöng chuáng múái vúái thõ hiïëu múái ra àúâi.
Höåi slanhpich khöng coân sûác thu huát vaâ hêëp dêîn nhû xûa. Nhûäng
cuöåc àêëu voä àêîm maáu giûäa hai voä sô (gladiateur), giûäa hai nhoám voä
sô, giûäa ngûúâi vaâ aác thuá trúã thaânh Syracuse, möåt thaânh bang trïn
àaão Xicile thuöåc àõa cuãa Hy Laåp. Niïìm vui lúán cuãa thïë giúái quyá töåc
La Maä vaâ àaám binh sô "tûá chiïëng" cuãa caác àún võ lï dûúng. Theo
lïånh cuãa hoaâng àïë Nïröng Höåi slanhpich phaãi töí chûác thïm mön
thi àêëu... thú! Võ hoaâng àïë taân baåo naây àaä tûâng àñch thên tham dûå
höåi vaâ ra lïånh xêy àïìn thúâ Antix. Tûâ triïìu àeäi cuãa Haàriïng...
slanhpich bùæt àêìu suy taân. Nùm 394 sau Cöng nguyïn, hoaâng àïë
La Maä Tïöàodú I ra lïånh baäi boã Höåi slanhpich, coi noá laâ möåt taân dû
cuãa àa thêìn giaáo cöí àeäi cêìn phaãi tiïu diïåt àïí giaânh chiïën thùæng cho
Thiïn Chuáa giaáo luác àoá múái ra àúâi. Tiïëp àïën nùm 426, hoaâng àïë
Tïöàodú II ra lïånh àöët toaân böå khu vûåc slanhpi. Sau àoá nhûäng
trêån àöång àêët xaãy ra vaâo nùm 521-522 phaá huãy nöët nhûäng cöng
trònh vùn hoáa nghïå thuêåt úã khu vûåc naây. Vïì tuåc chaåy tiïëp sûác
truyïìn ngoån lûãa thiïng vïì àöët úã sên vêån àöång, khai maåc cho ngaây
höåi, chuáng ta khöng roä coá tûâ kyâ höåi nùm naâo. Nhûng nguöìn göëc cuãa
tuåc lïå àoá laâ úã Höåi Panatïnï úã vuâng àöìng bùçng Attñch, núi coá thaânh
bang Aten. úã Attñch, sau nûä thêìn Atïna, võ thêìn baão höå cho vuâng
naây, àûúåc thúâ cuáng phöí biïën laâ àïën hai võ thêìn Prömïtï vaâ
Hïphaixtöx. Nhên dên coi hai võ thêìn naây nhû laâ nhûäng võ thêìn
àaä khai hoáa cho hoå, ban cho hoå ngoån lûãa höìng, daåy hoå biïët bao
nghïì: reân, àuác, möåc, göëm v.v...
Vò thïë trong ngaây Höåi Panatïnï, bïn caånh nhûäng mön thi
àêëu nhû àua ngûåa, àua xe ngûåa, àua thuyïìn laâ phêìn rêët quan
troång cuãa Höåi coân coá möåt cuöåc thi chaåy truyïìn àuöëc tiïëp sûác vaâo
ban àïm maâ tiïëng Hy Laåp goåi laâ Lampadeádromie vúái yá nghôa
tûúång trûng truyïìn ngoån lûãa cuãa Prömïtï vaâ Hïphaixtöx. Chó
nhûäng thiïëu sinh quên Neáron (37-68 sau Cöng nguyïn) cêìm
quyïìn tûâ 54-68 laâ möåt baåo chuáa àaä giïët anh, giïët meå, giïët vúå, àöët
kinh thaânh Röma, khuãng böë tñn àöì Thiïn Chuáa giaáo. Hadrien
hoùåc Adrien (76-132 sau Cöng nguyïn) cêìm quyïìn tûâ 117-138.
Theáodose I (346 hoùåc 374-395) cêìm quyïìn tûâ 379- 395). Theáodose
II (401-450) cêìm quyïìn tûâ 408-450. (eápheâbe) múái àûúåc tham dûå
cuöåc thi naây. Xuêët phaát tûâ khu rûâng nhoã thiïng liïng Acaàïmi, núi
yïn nghó cuãa ngûúâi anh huâng Acaàïmöx, caác thiïëu sinh quên chêm
ngoån lûãa höìng vaâo àuöëc vaâ truyïìn nhau, tiïëp sûác chaåy vïì Aten.
Nùm 1894, theo saáng kiïën cuãa möåt nhaâ hoaåt àöång xaä höåi ngûúâi
Phaáp, Pieàú Cubertanh (Pierre de Coubertin 1863-1937) caác nûúác
cûã àeäi diïån àïën hoåp úã Paris àïí baân vïì viïåc khöi phuåc laåi Höåi
slanhpich. Cuöåc hoåp quyïët àõnh thaânh lêåp uãy ban slanhpich thïë
giúái vaâ töí chûác Höåi slanhpich lêìn thûá I úã Hy Laåp. Nùm 1913, caác
nûúác àaä nhêët trñ lêëy biïíu trûng cuãa Höåi slanhpich laâ hònh veä nùm
voâng troân gùæn vaâo nhau (ba trïn, hai dûúái vúái caác maâu sùæc: xanh
da trúâi (chêu êu), vaâng (chêu aá), àen (chêu Phi), xanh laá maå (chêu
uác), àoã (chêu Myä), khêíu hiïåu cuãa Höåi slanhpich laâ: Nhanh hún
nûäa. Cao hún nûäa. Maånh hún nûäa. (tiïëng La-tinh: Citius, Altius,
Fortius).
Cuöåc hoåp cuäng àaä xaác àõnh baâi ca chñnh thûác cuãa Höåi. Nùm
1898, sau 1502 nùm bõ giaán àoaån, Höåi slanhpich lêìn thûá I cuãa thúâi
hiïån àeäi khai maåc taåi Aten, thuã àö cuãa àêët nûúác àaä khai sinh ra
noá. Tûâ àoá trúã ài cûá böën nùm möåt lêìn, Höåi slanhpich luên phiïn
àûúåc múã úã tûâng nûúác trïn thïë giúái vúái tinh thêìn hoâa bònh vaâ hûäu
nghõ. Àïí nhêën maånh àïën tinh thêìn naây vaâ möëi liïn hïå, thûâa kïë
möåt truyïìn thöëng vùn hiïën cuãa ngûúâi Hy Laåp cöí cuãa nhên loaåi,
nhên loaåi töí chûác lïî chêm àuöëc, lêëy ngoån lûãa höìng tûâ àêët nûúác Hy
Laåp truyïìn nhau chaåy tiïëp sûác vïì núi seä diïîn ra caác cuöåc thi àêëu
àïí laâm lïî khai maåc. Vúái sûå phaát triïín cuãa nïìn vùn minh hiïån àeäi,
nöåi dung thi àêëu cuãa Höåi slanhpich ngaây caâng phong phuá vúái
nhiïìu mön thïí duåc thïí thao maâ xûa kia ngûúâi Hy Laåp chûa hïì biïët
àïën. Ngaây nay, danh tûâ slaámpique hoùåc slaámpiade àûúåc thïë giúái
sûã duång nhû möåt danh tûâ chung chó nhûäng höåi lúán thi àêëu thïí duåc
thïí thao trong möåt nûúác hoùåc nhiïìu nûúác trûúác möåt khu vûåc.
Ngûúâi ta coân sûã duång caã danh tûâ spartakiade. Múã röång nghôa hún
nûäa slympique, slimpiade, coân chó möåt cuöåc thi àêëu quöëc tïë. Thñ
duå: Jeux Olympiqueseáchqueáens thi àêëu quöëc tïë cúâ vua,
International Matheámatic Olympic (I. M. O): thi àêëu toaán quöëc tïë.
NÛÄ THÊÌN HÏRA
Nûä thêìn Hïra vô àaåi, vúå cuãa võ thêìn töëi cao Dúát, laâ võ nûä thêìn
cuãa hön nhên vaâ gia àònh. Naâng baão vïå cho haånh phuác cuãa nhûäng
àaåi lûáa àaä gùæn boá vúái nhau bùçng lïî kïët hön, tröng nom vaâ sùn soác
àïën viïåc sinh núã con caái cuãa nhûäng àaåi vúå chöìng àïí coá thïë hïå sau
nöëi tiïëp thïë hïå trûúác, àúâi àúâi bêët diïåt. Naâng laåi laâ võ thêìn baão vïå
cho nhûäng baâ meå vûâa múái sinh núã vaâ nhûäng treã sú sinh múái cêët
tiïëng khoác chaâo àúâi sao cho, noái nhû ngûúâi Viïåt Nam chuáng ta laâ
àûúåc meå troân con vuöng. Ngûúâi Hy Laåp xûa kia thûúâng cêìu khêín
Hïra phuâ höå cho gia àònh àûúåc àêìm êëm, nhiïìu con àöng chaáu.
Hïra laâ con cuãa Titùng Crönöx vaâ Titanià Rïa, laâ chõ ruöåt cuãa
thêìn Dúát. Sau khi Dúát cho Crönöx uöëng liïìu thuöëc tiïn àïí Crönöx
phaãi nhaã caác anh, caác chõ cuãa mònh ra thò Hïra àûúåc meå àûa ài
àïën möåt núi xa biïåt tñch biïåt tùm, giao cho thêìn skïanöx vaâ nûä
thêìn Tïtix nuöi höå. Hïra söëng xa thïë giúái slanhpú trong möåt thúâi
gian khaá daâi, chùèng roä laâ mêëy chuåc, mêëy trùm nùm. Thêìn Dúát àaä
àïën tòm naâng vaâ hai ngûúâi cûúái nhau, thaânh vúå thaânh chöìng tûâ
àêëy. Tûâ àoá nûä thêìn Hïra trúã thaânh võ nûä thêìn coá uy quyïìn to lúán
nhû thêìn Dúát, võ nûä thêìn cai quaãn caác võ thêìn, kïí caã nam thêìn vaâ
loaâi ngûúâi. Àaám cûúái cuãa hoå diïîn ra rêët troång thïí trïn thiïn àònh
búãi vò àêy khöng phaãi laâ àaám cûúái cuãa möåt võ thêìn nhû trùm ngaân
võ thêìn khaác maâ laâ cuãa võ thêìn töëi cao, cêìm àêìu caác võ thêìn. Trong
nhûäng tùång phêím cuãa caác võ thêìn "cêëp dûúái" anh em, beâ baån àem
àïën mûâng haånh phuác cuãa àaåi vúå chöìng múái, coá tùång phêím cuãa nûä
thêìn Àêët Meå Gaia, laâ quyá nhêët. Àoá laâ möåt vûúân cêy thú möång
trong àoá coá nhûäng cêy taáo coá quaã vaâng úã maäi têån miïìn cûåc têy cuãa
àêët. Nûä thêìn Hïra giao cho ba chõ em nûä thêìn Hexpïrià tröng coi,
vò thïë ngûúâi ta thûúâng goåi laâ vûúân taáo Hexpïrià. Caác nûä thêìn Húr
vaâ Irix luön luön theo hêìu bïn Hïra. Hoå mùåc cho naâng nhûäng böå
aáo àeåp nhêët do baân tay kheáo leáo cuãa nûä thêìn Atïna dïåt àïí tùång võ
nûä thêìn töëi cao. Hïra àeåp löång lêîy, uy nghiïm, coá àaåi mùæt boâ caái vaâ
caánh tay trùæng muöët, phong thaái àûúâng bïå, kiïu kyâ. Sùæc àeåp cuãa
naâng àaä khiïën cho tïn Ghigùngtöx -Àaåi khöíng löì, tïn laâ
Porphiriöng mï caãm. Trong cuöåc giao tranh vúái Dúát, chñnh tïn naây
àaä hö haâo àaám lêu la dûúái trûúáng cuãa hùæn xïëp chöìng nhûäng quaã
nuái lïn àïí hùæn leo vaâo ngoån slanhpú bùæt coác Hïra. May thay
Porphiriöng chûa kõp laâm nhuåc Hïra thò Dúát àaä kõp thúâi tröng
thêëy. Vaâ nhû àaä kïí, thêìn Dúát vaâ ngûúâi anh huâng Hïraclex kõp thúâi
kïët liïîu tïn loaån tùåc, cûáu thoaát Hïra. Chûa hïët, möåt võ vua cuãa
nhûäng ngûúâi Lapit, tïn laâ Ixiöng (Ixion) cuäng laåi bõ duåc voång laâm
cho mêët trñ, àõnh ve vaän Hïra. Nhûng laâm sao möåt ngûúâi trêìn laåi
coá thïí lïn trïn thiïn àònh gùåp àûúåc Hïra, chiïm ngûúäng dung
nhan cuãa nûä thêìn maâ àem loâng tú tûúãng, mûu tñnh möåt vuå quaáïn ë
ruä, aái ên? Nguyïn do laâ nhû thïë naây: Ixiöng laâ möåt con ngûúâi böåi
baåc. Y cûúái naâng Dina, con cuãa nhaâ vua Àiïnö laâm vúå. Trûúác khi
cûúái, y hûáa vúái böë vúå seä àem àaáp lïî bùçng nhûäng tùång vêåt quyá giaá,
hêåu hô. Nhûng khi cûúái àûúåc vúå röìi thò y vöî tuöåt. Hún thïë nûäa, caái
tïn böåi ûúác naây laåi giïët luön caã böë vúå vaâ vûát xaác öng vaâo möåt caái
höë. Töi aác cuãa y thêåt taây trúâi, vûâa laâ möåt keã böå ûúác vûâa laâ tïn saát
nhên, can töåi giïët ngûúâi khaá thên thiïët àöëi vúái y. Khöng möåt viïn
tû tïë naâo daám laâm lïî cêìu xin caác võ thêìn tha töåi cho y. Ixiöng chó
coân caách trûåc tiïëp cêìu khêën thêìn Dúát.
Tuy Dúát nöíi tiïëng laâ möåt võ thêìn nghiïm khùæc song khöng
phaãi traái tim thêìn chó biïët coá nhûäng chuyïån trûâng phaåt, giaáng tai
hoåa maâ khöng hïì biïët xuác àöång, tha thûá. Nhûäng gioåt nûúác mùæt höëi
hêån cuãa Ixiöng àaä khiïën thêìn Dúát àöång möëi tûâ têm. Vaâ thêåt laâ möåt
chuyïån hiïëm coá, Dúát cho Ixiöng lïn cung àiïån slanhpú, cho y àûúåc
uöëng rûúåu thaánh vaâ ùn nhûäng thûác ùn thêìn àïí y trúã thaânh bêët tûã.
Ngúâ àêu caái con ngûúâi böåi baåc naây chûáng naâo vêîn têåt êëy. Ixiöng úã
thiïn àònh, àûúåc gùåp Hïra, troâ chuyïån vúái Hïra vaâ mûu tñnh möåt
chuyïån bó öíi. Biïët roä yá àöì bêín thóu cuãa Ixiöng, Dúát lêëy möåt àaám
mêy taåo ra möåt ngûúâi phuå nûä giöëng hïåt vúå mònh. Tïn àaám mêy
naây laâ Nïphïlï (Neápheáleáe). Ixiöng àaä tû thöng vúái àaám mêy
Nïphïlï maâ cûá tûúãng rùçng mònh àaä chinh phuåc àûúåc Hïra. Vaâ kïët
quaã laâ, Nïphïlï àaä sinh ra cho chaâng Ixiöng nhûäng àûáa con nûãa
ngûúâi nûãa ngûåa maâ ngûúâi xûa goåi laâ Xùngtor (Centaure). Thêìn
Dúát giao cho Hermex trûâng phaåt tïn khöën naån àoá. Hermex buöåc
cùng Ixiöng vaâo möåt caái baánh xe nhûng khöng phaãi buöåc bùçng dêy
maâ laâ buöåc bùçng nhûäng con rùæn röìi töëng xuöëng àõa nguåc Tartar. úã
dûúái àoá, baánh xe cûá lùn ài, lùn maäi khöng khi naâo dûâng. Nhûng
coân Dúát thò laåi khöng chung thuãy vúái Hïra. Thêìn àaä laâm cho Hïra
biïët bao lêìn àiïn àêìu söi maáu vò nhûäng cuöåc tònh duyïn cuãa thêìn
vúái nhûäng thiïëu nûä naây, nûä thêìn khaác. Caãnh gia àònh cuãa võ nûä
thêìn baão vïå cho haånh phuác vaâ sûå êëm cuáng gia àònh laåi chùèng lêëy gò
laâm haånh phuác vaâ êëm cuáng cho lùæm. Khöng thïí traã thuâ Dúát àûúåc,
Hïra chó coân caách truát têët caã "maáu ghen" cuãa mònh xuöëng nhûäng
àûáa con kïët quaã cuãa nhûäng cuöåc "ngoaåi tònh" cuãa Dúát hoùåc vaâo baãn
thên tònh nhên cuãa Dúát nhû: Àiönidöx, Iö... Àaä coá lêìn vò quaá bûåc
tûác vúái Dúát, Hïra mûu tñnh vúái Pödïiàöng vaâ Atïna bùæt Dúát xiïìng
laåi àïí cho Dúát khoãi leãn xuöëng trêìn. Nhûng mûu àöì cuãa hoå bõ nûä
thêìn Thïtix biïët. Àïí baão vïå cho Dúát, nûä thêìn cho goåi ngay quyã
thêìn Hïcatöngkhia túái, tïn Briarï, àïën ngöìi bïn Dúát. Do àoá mûu
àöì cuãa Hïra khöng thûåc hiïån àûúåc. Traã àuäa laåi, Dúát lêëy möåt dêy
xñch vaâng troái Hïra laåi treo lú lûãng giûäa trúâi. Thêåt laâ möåt caãnh
tûúång man rúå hïët chöî noái! Toác Hïra bõ buöåc vaâo möåt caái àinh moác
cêu, àinh naây Dúát àoáng vaâo àaám mêy.
Coân àaåi caánh tay trùæng muöët cuãa naâng bõ troái chùåt, hai chên
bõ xiïìng vaâo hai caái àe. Tònh caãnh rêët àöîi thûúng têm. Caác võ thêìn
tröng thêëy muöën àïën cúãi troái cho Hïra nhûng laåi rêët súå thêìn Dúát,
nïn ruát cuöåc chùèng ai daám beán maãng àïën gêìn chöî Hïra bõ troái vaâ
cuäng chùèng ai daám khuyïn can thêìn Dúát lêëy nûãa lúâi. Cuãa àaáng töåi
thò Hïra cuäng chùèng phaãi laâ võ nûä thêìn hiïìn thaão gò. Tñnh nïët
Hïra cuäng àaáo àïí dûä döåi nhû chöìng. Naâng laåi hay meâ nheo, róa roái
chöìng cho nïn Dúát àaä àaåi ba lêìn uêët quaá, söët tiïët lïn vò caái thoái
lùæm àiïìu, àay nghiïën, chò chiïët cuãa vúå maâ... maâ cho naâng mêëy caái
baåt tai! Sau naây möîi khi Hïra nöíi chûáng laâ Dúát laåi nhùæc laåi caái vuå
naâng bõ troái, hoùåc Hïphaixtöx nhùæc laåi cho meå biïët caái lêìn bõ böë
giêån vung tay lïn... Nhúâ àoá Hïra múái dõu gioång maâ laâm laânh vúái
Dúát. Hïra sinh vúái Dúát àûúåc böën mùåt con: hai trai, hai gaái. Trai laâ
caác thêìn Arex vaâ Hïphaixtöx, gaái laâ caác nûä thêìn Hïbï vaâ Ilithi
(Ilaáthie). Hïbï, nhû trïn àaä kïí, úã cung àiïån slanhpú lo viïåc dêng
rûúåu thaánh vaâ caác thûác ùn thêìn trong nhûäng bûäa tiïåc. Ilithi laâ nûä
thêìn cuãa sûå sinh núã, theo caách noái cuãa chuáng ta ngaây nay laâ nûä
thêìn Höå Sinh. Naâng thûúâng àûúåc theo meå xuöëng trêìn giuáp caác baâ
meå "vûúåt caån" cho àûúåc dïî daâng. Ngûúâi xûa hònh dung nûä thêìn
Ilithi laâ möåt thiïëu nûä mùåc möåt têëm aáo choaâng truâm kñn àêìu,
nhûng hai caánh tay àïí trêìn, möåt tay cêìm möåt boá àuöëc giú cao
tûúång trûng cho möåt cuöåc söëng vûâa múái ra àúâi dûúái aánh saáng, hoùåc
ngoån àuöëc àang chaáy tûúång trûng cho sûå bùæt àêìu cuãa möåt cuöåc
söëng múái. Cuäng nhû chöìng, Hïra coá thïí döìn mêy muâ, nöíi giöng töë,
sêëm seát. Naâng ngöìi trïn ngai vaâng caånh thêìn Dúát, tay cêìm cêy
vûúng trûúång, àêìu àöåi vûúng miïån, têëm khùn luåa moãng truâm che
lïn mùåt tûúång trûng cho lïî kïët hön. Àöi khi Hïra cêìm trong tay
möåt quaã lûåu, vêåt tûúång trûng cho sûå mùæn àeã, àöng con. Möåt con
cöng xoâe àuöi muáa dûúái chên naâng. Coá hùèn möåt cöî xe do hai con
thêìn maä keáo, laâm toaân bùçng àöìng àoã rûåc vaâ vaâng oáng aánh daânh
riïng cho naâng àïí naâng ài du ngoaån àêy àoá vaâ thûúâng laâ àûa naâng
xuöëng trêìn can thiïåp vaâo nhûäng cöng viïåc cuãa ngûúâi trêìn thïë vaâ
theo doäi haânh tung cuãa Dúát.
HÏRA VAÂ IÖ
Nhû ta àaä biïët, Hïra thûúâng phaãi chõu nhiïìu àau khöí, tûác
giêån àïën phaát àiïn lïn vïì caái tñnh "bûúám ong" cuãa Dúát, noái thùèng
ra laâ caái thoái àa tònh hiïëu sùæc hay lùng nhùng, chùèng àuáng vúái tû
caách cuãa möåt võ thêìn töëi cao cai quaãn thïë giúái thêìn linh vaâ loaâi
ngûúâi. Coân Hïra vò laâ möåt võ nûä thêìn baão vïå cho hön nhên vaâ haånh
phuác gia àònh, cho nïn naâng khöng thïí naâo chêëp nhêån àûúåc nhûäng
cuöåc tònh duyïn cuãa Dúát, nhûäng cuöåc tònh duyïn ngoaâi hön nhên
vaâ laâm töín thûúng àïën haånh phuác gia àònh. Hïra àaä tûâng trûâng
phaåt nhûäng "ngûúâi yïu" cuãa Dúát, àaä tûâng àaánh ghen nhiïìu vuå maâ
tiïëng àïí àïën àúâi sau. Trong nhûäng vuå àaánh ghen àoá phaãi kïí àïën
vuå àaánh ghen vúái naâng Iö. Iö laâ con gaái cuãa thêìn Söng Inacöx, vua
cuãa àêët Argöx. Naâng coá möåt sùæc àeåp maâ nhûäng ngûúâi thiïëu nûä
cuâng àöå tuöíi vúái naâng ñt ngûúâi coá àûúåc. Tiïëng laânh àöìn xa, tiïëng dûä
àöìn xa, tiïëng àêët Argöx coá ngûúâi con gaái àeåp bay àïën tai thêìn Dúát.
Vaâ thïë laâ tûâ àoá trúã ài àïm àïm nhûäng giêëc nguã cuãa Iö bõ xaáo tröån
búãi nhûäng cún möång, khöng phaãi nhûäng cún aác möång maâ laâ nhûäng
cún "tònh aái möång". Iö thûúâng nùçm möång thêëy möåt chaâng trai àïën
noái vúái naâng nhûäng lúâi aái ên tònh tûá.
Chaâng trai àoá traách yïu naâng àaä giam haäm tuöíi xuên trong
khuï phoâng bûng bñt maâ nheä ra vúái sùæc àeåp cuãa naâng, naâng coá thïí
vaâ phaãi tòm àûúåc möåt ngûúâi chöìng xûáng àaáng. Kyâ quaái hún nûäa laâ
chaâng trai àoá laåi noái, chñnh thêìn Dúát àaä xuác àöång àïën mï mêín têm
thêìn vò sùæc àeåp cuãa naâng vaâ muöën àûúåc gùåp naâng àïí baây toã nhûäng
tònh caãm ngûúäng möå vaâ suãng aái, vaâ... vaâ... xin naâng haäy ài vïì caánh
àöìng coã bïn búâ höì Lernú àïí thêìn Dúát àûúåc chiïm ngûúäng dung
nhan cuãa naâng cho thoãa loâng bêëy lêu khao khaát. Nhûäng cún möång
nhû thïë àïm naâo cuäng àïën, lùåp ài lùåp laåi, trong giêëc nguã cuãa ngûúâi
thiïëu nûä Iö. Iö thêëy phaãi kïí hïët cho vua cha nghe àïí tñnh bïì àõnh
liïåu, nïëu khöng thò nhûäng cún möång êëy cûá aám aãnh maäi suöët àïm
naây qua àïm khaác. Vaâ nhû vêåy chùèng phaãi laâ möåt niïìm vui sûúáng
gò cho cam, ngûúåc laåi laâ möåt tai hoåa khuãng khiïëp. Nhaâ vua Inacöx
beân cho ngûúâi àïën caác àïìn thúâ Àenphú vaâ Àöàön àïí cêìu xin möåt lúâi
chó dêîn, àuáng nhû lúâi hoâ heån trong möång thò thêìn Dúát seä giaáng seát
tiïu diïåt saåch giöëng noâi Inacöx. Coá ai ngúâ sinh con gaái àeåp laåi laâ
möåt tai hoåa. Inacöx chó coân caách àuöíi Iö ài. Coân Iö àïí cûáu giöëng noâi
khoãi tai hoåa, têët phaãi chêëp nhêån lúâi hoâ heån cuãa thêìn Dúát. Vïì phña
thêìn Dúát nhû vêåy laâ ûúác sao àûúåc vêåy. Chó coân viïåc laâm sao ài
thoaát khoãi con mùæt tinh quaái cuãa Hïra laâ troån veån. Dúát nghô ra
möåt caách àïí che giêëu cuöåc tònh duyïn vuång tröåm naây. Thêìn cho
möåt àaám mêy cûåc kyâ daây àùåc, cûåc kyâ töëi àen bao phuã lêëy mùåt àêët
khiïën cho bêìu trúâi u aám, töëi mõt nhû àïm. úã trïn thiïn àònh, Hïra
dêîu coá tinh tûúâng àïën mêëy cuäng khöng thïí nhòn xuyïn thêëu qua
nhûäng àaám mêy àen daây àùåc. Dúát coá thïí hoaân toaân yïn têm àïí döëc
bêìu têm sûå vúái Iö. Nhûng Hïra chùèng phaãi ngûúâi thûúâng. Naâng
thêëy trúâi àêët töëi sêìm, mêy àen daây àùåc keáo àïën nhanh choáng khaác
thûúâng laâ sinh nghi ngay. Naâng beân ài tòm Dúát. Tòm khùæp cung
àiïån slanhpú cuäng nhû moåi núi, moåi chöën úã bêìu trúâi khöng àêu
thêëy Dúát, Hïra hiïíu ra ngay sûå thêåt. Naâng vöåi vaä xuöëng trêìn vaâ
khöng quïn ra lïånh cho nhûäng àaám mêy àen daây àùåc phaãi tan biïën
ài ngay tûác khùæc. Nhûng Dúát, mùåc duâ say àùæm trong cuöåc tònh aái,
vêîn khöng quïn àïí yá àïën ngoaåi caãnh. Vaâ khi Hïra xuöëng gùåp Dúát,
thò thêëy Dúát àang àûáng bïn möåt con boâ caái trùæng muöët, àeåp àeä vö
ngêìn. Àoá chñnh laâ Iö maâ Dúát àaä kõp thúâi biïën hònh naâng àïí phi
tang, chöëi biïën vúái Hïra. Laâm böå tûå nhiïn, Dúát noái vúái Hïra laâ
chûa tûâng bao giúâ tröng thêëy möåt con boâ caái àeåp àeä àïën nhû thïë,
dûúâng nhû con boâ naây múái tûâ dûúái àêët hiïån lïn. Hïra tûúi tónh, taán
thûúãng lúâi khen cuãa Dúát vaâ naâng caâng toã ra àùåc biïåt thñch thuá
trûúác möåt con boâ caái xinh àeåp, kyâ diïåu nhû thïë. Naâng vuöët ve, êu
yïëm con boâ. Naâng ngoã yá muöën xin Dúát con boâ. Thêåt khoá xûã cho
Dúát. Tûâ chöëi û? - Thïë thò chùèng khaác gò thuá nhêån töåi löîi. Möåt tùång
vêåt têìm thûúâng nhû thïë maâ khöng daám ban cho vúå thò... Dúát àaânh
phaãi chiïìu vúå, cho vúå con boâ caái trùæng. Hïra buöåc Dúát phaãi cho
naâng con boâ caái trùæng. Cêu chuyïån tûúãng àïën àoá laâ xong. Nhûng
chûa xong. Àïí ngùn caãn khöng cho Dúát tòm gùåp laåi con boâ xinh àeåp
maâ Hïra biïët thïë naâo Dúát cuäng tòm àuã moåi caách àïí gùåp laåi, naâng
giao cho möåt gia nhên têm phuác, tin cêín canh giûä. Coá thïí noái trïn
àúâi naây khoá maâ tòm àûúåc möåt ngûúâi naâo canh giûä cêín thêån chùæc
chùæn hún. Àêy khöng phaãi laâ möåt ngûúâi thûúâng maâ laâ möåt ngûúâi
khöíng löì coá möåt trùm mùæt. Tïn hùæn laâ Arguyx. Vò coá möåt trùm mùæt
trïn khùæp ngûúâi nïn khi Arguyx nguã thò khöng bao giúâ nguã hïët,
chó cêìn nguã coá 50 mùæt thöi laâ àuã. Coân 50 mùæt kia thûác àïí canh giûä.
Khoá ai beán maãng àûúåc àïën gêìn chöî Arguyx. Chñnh nhúâ sûå tónh taáo
thûúâng xuyïn nhû thïë nïn Arguyx àaä tûâng lêåp àûúåc möåt chiïën
cöng lûâng lêîy. Daåo êëy khöng roä Arguyx àûúåc caác võ thêìn giao cho
nhiïåm vuå canh giûä baáu vêåt gò hay coá leä sau chiïën cöng giïët chïët
con boâ toát, boâ rûâng hung dûä thûúâng hay vïì taân phaá hoa maâu úã
vuâng àöìng bùçng Argölià maâ quaái vêåt khiàna nûãa àaân baâ, nûãa rùæn
muöën thûã sûác vúái Arguyx, khiàna lúåi duång luác Arguyx nguã, moâ àïën
gêìn àõnh giaáng cho möåt àoân phuã àêìu, nïëu khöng kïët liïîu cuöåc àúâi
gaä khöíng löì thò cuäng cho hùæn khöng gûúång àûúåc maâ àaánh traã. Vaâ
àoân thûá hai laâ xong, cuâng lùæm chó àïën àoân thûá ba. Nhûng khiàna
coá biïët àêu Arguyx chó nguã coá möåt nûãa söë mùæt. Vûâa mon men àïën
gêìn Arguyx, khiàna chûa kõp haânh àöång thò àaä bõ Arguyx cho möåt
nhaát kiïëm àûát àaåi ngûúâi. Giao cho Arguyx canh giûä con boâ caái
trùæng muöët Iö, nûä thêìn Hïra tin chùæc rùçng Dúát khöng coá caách gò
maâ àïën gêìn Iö àûúåc, Dúát laåi caâng khöng thïí duâng bêët cûá möåt võ
thêìn naâo àïí àaánh thaáo cho Iö. Búãi vò hïî coá möåt dêëu hiïåu gò khaã
nghi laâ Arguyx coá thïí baáo ngay cho Hïra biïët. Dúát giao cho thêìn
Hermex nhiïåm vuå giaãi thoaát con boâ caái trùæng xinh àeåp. Vúái àaåi deáp
thêìn coá caánh Hermex nhanh choáng bay xuöëng ngoån nuái maâ
Arguyx àang canh giûä con boâ. Thêìn caãi trang thêìn möåt chaâng trai
nöng dên vûâa ài vûâa thöíi saáo, nhûäng tiïëng saáo du dûúng, veáo von,
reáo rùæt bay àïën nhû roát vaâo tai gaä khöíng löì. Thêëy Arguyx coá veã say
mï, lùæng nghe tiïëng saáo, Arguyaå, Argoaå. Coân coá tïn laâ "Panopteâa”å
nghôa laâ "ngûúâi nhòn thêëy hïët" (celui qui voit tout).
Hermex múái tiïën laåi gêìn. "... Möåt anh chaâng thöíi saáo, thêåt
chùèng coá gò àaáng ngaåi..."
Arguyx nghô thïë vaâ cêët tiïëng goåi:
- Naây anh baån! Laâm sao maâ anh laåi cûá phaãi vûâa ài vûâa thöíi
thïë kia? Laåi àêy, ngöìi xuöëng taãng àaá naây dûúái boáng rêm maâ thöíi
laåi khöng hún aâ? Hermex àïën ngöìi bïn Arguyx. Chaâng nghiïng
àêìu say sûa thöíi vaâo öëng saáo nhûäng êm thanh trêìm böíng man maác
loâng ngûúâi. Nhûäng ngoán tay cuãa chaâng nhaãy muáa trïn chiïëc öëng
saáo nhû nhûäng ngûúâi trêìn thïë say sûa nhaãy muáa trong nhûäng
ngaây höåi tïë lïî thêìn linh. Gaä khöíng löì Arguyx nghe nhû uöëng lêëy
tûâng êm thanh, mùæt lim dim thaã höìn phiïu diïu theo tiïëng saáo bay
ài trong gioá rûâng hiu hiu, xaâo xaåc. Vaâ röìi Arguyx nguã luác naâo
khöng biïët, nguã caã möåt trùm con mùæt. Hermex kïët liïîu cuöåc àúâi gaä
khöíng löì möåt caách dïî daâng vaâ giaãi thoaát cho Iö, con boâ caái trùæng
xinh àeåp, ngûúâi baån tònh cuãa Dúát. Coá chuyïån laåi kïí. Hermex coá
chiïëc àuäa thêìn, nhúâ noá khi ngöìi bïn Arguyx thöíi saáo, chaâng àaä laâm
cho Arguyx nguã say nhû chïët chó bùçng möåt àöång taác lûúát nheå àuäa
trïn ngûúâi. Caãm thûúng ngûúâi àêìy túá trung thaânh têm phuác, nûä
thêìn Hïra lêëy nhûäng con mùæt cuãa Arguyx àñnh vaâo àuöi con cöng
vaâ cho con vêåt naây theo hêìu bïn naâng àïí lûu giûä laåi kyã niïåm vïì
möåt ngûúâi àêìy túá hiïëm coá trïn thïë gian naây.
Ngaây nay trong vùn hoåc thïë giúái, Arguyx trúã thaânh möåt danh
tûâ chung chó ngûúâi saáng suöët, nhòn xa tröng röång, coá tinh thêìn
caãnh giaác cao hoùåc möåt ngûúâi baão vïå, canh gaác rêët nghiïm ngùåt,
chùåt cheä. Múã röång nghôa Arguyx coân chó ngûúâi soi moái, keã laâm
nghïì chó àiïím, giaán àiïåp hoùåc möåt ngûúâi quaá û cêín thêån, quaá caãnh
giaác nghiïm ngùåt. "Mùæt Arguyx" (hoùåc Argöx) laâ möåt thaânh ngûä
trong vùn hoåc Phaáp chó möåt caách nhòn thêëu àaáo bao quaát àûúåc toaân
böå sûå kiïån. Möåt chuyïån khaác kïí, thêåt ra thò thêìn Dúát khöng biïët
àïën Iö. Nhúâ coá naâng Inhxú (Inx) con cuãa thêìn Pùng vaâ nûä thêìn
khö, möi giúái nïn múái sinh chuyïån. Naâng Inhxú maách cho Dúát biïët
úã àêët Argöx coá ngûúâi thiïëu nûä xinh àeåp khaác thûúâng. Inhxú maách
cho thêìn Dúát uöëng möåt thûá nûúác buâa mï khiïën sau khi uöëng xong
Dúát thûúng nhúá Iö àïën böìn chöìn, khùæc khoaãi. Sau naây Hïra biïët
chuyïån, trûâng phaåt Inhxú biïën naâng thaânh möåt con chim, coá ngûúâi
noái biïën naâng thaânh möåt bûác tûúång àaá. Iö àûúåc giaãi thoaát khoãi sûå
canh giûä cuãa Arguyx. Nhûng söë phêån naâng chûa hïët gian truên.
Nûä thêìn Hïra sai möåt con ruöìi trêu baám riïët trïn thên thïí naâng
luön luön duâng voâi sùæc nhoån chêm àöët khiïën cho Iö àau àúán khön
xiïët, löìng löån àiïn cuöìng chaåy hïët núi naây àïën núi khaác. Naâng àaä
tûâ àêët Argöx ài ngûúåc lïn phña Bùæc túái cao nguyïn Àöàön, röìi laåi
chaåy theo ven biïín phña têy Hy Laåp thuöåc vuâng biïín Rïa ài ngûúåc
maäi lïn túái vuâng hoang daåi thuöåc xûá Xkit vaâ gùåp Prömïtï trong
caãnh bõ xiïìng xñch, bõ àoáng àanh vaâo nuái àaá rêët àöîi thûúng têm.
Prömïtï àaä tiïn àoaán cho söë phêån tûúng lai cuãa Iö, chó àûúâng cho
naâng ài vïì àêët Ai Cêåp, núi naâng seä gùåp laåi thêìn Dúát vaâ thoaát khoãi
löëi söëng cuãa kiïëp boâ. Cuöåc tònh duyïn cuãa naâng vúái Dúát seä sinh ra
ngûúâi anh huâng paphöx (eápaphos), võ vua àêìu tiïn cuãa xûá Ai Cêåp.
Con doâng chaáu giöëng cuãa ngûúâi anh huâng naây thay nhau trõ vò
trïn maãnh àêët cuãa thêìn söng Nin vô àaåi, lêåp nïn biïët bao chiïën
cöng. Trong söë nhûäng ngûúâi anh huâng àoá, ngûúâi anh huâng vô àaåi
nhêët lêåp nïn nhûäng chiïën cöng choái loåi, rûåc rúä nhêët laâ duäng sô
Hïraclex, ngûúâi seä laänh sûá maång giaãi phoáng cho Prömïtï. Haânh
trònh gian truên cuãa Iö tûâ chêu êu sang chêu aá röìi xuöëng Ai Cêåp
àûúåc ngûúâi xûa ghi dêëu laåi bùçng nhûäng àõa danh: vuâng biïín úã phña
Têy baán àaão Hy Laåp, dûúái phña Nam, biïín Aàriatich mang tïn laâ
biïín Iöniïng, ghi laåi núi Iö àaä lûu laåc túái. Tuy nhiïn cuäng coá nhûäng
nhaâ nghiïn cûáu cho rùçng caái tïn "Biïín Iöniïng" khöng phaãi ghi laåi
quaäng biïín maâ Iö àaä ài qua maâ ghi laåi vuâng biïín nhûäng böå laåc
ngûúâi Iöniïng àaä chinh phuåc. Nhûäng böå laåc naây àaä cû truá úã vuâng
biïín naây tûâ súám. Eo biïín Böxphor Biïín Aàriatich ngaây nay. cûãa
ngoä cuãa Biïín Àen laâ núi Iö àaä búi qua tûâ chêu aá sang chêu êu.
Tiïëng Hy Laåp "Böxphor" coá nghôa laâ "Chöî boâ ài qua" möåt àõa danh
gùæn liïìn vúái cuöåc haânh trònh ba chòm baãy nöíi cuãa ngûúâi thiïëu nûä
nhan sùæc Iö. Thêìn Apönlöng Trong söë nhûäng ngûúâi con cuãa thêìn
Dúát àûúåc vinh dûå àûáng vaâo haâng nguä mûúâi hai võ thêìn töëi cao, ta
phaãi kïí trûúác hïët: Apönlöng (Apollon), Apönlöng laâ con cuãa thêìn
Dúát vaâ nûä thêìn Lïtö. Cuöåc àúâi võ thêìn naây bao phuã bùçng nhûäng
chiïën cöng choái loåi maâ chuáng ta khöng sao kïí xiïët àûúåc. Hêìu nhû
khùæp núi úã thïë giúái Hy Laåp chöî naâo cuäng coá àïìn thúâ thêìn
Apönlöng. Thïë nhûng võ thêìn danh tiïëng êëy laåi cêët tiïëng khoác chaâo
àúâi trong möåt tònh caãnh maâ kïí laåi khöng ai laâ ngûúâi khöng xoát xa,
thûúng caãm. Lïtö laâ con gaái cuãa Titùng Cöiöx vaâ Titanià Phïbï.
Thêìn Dúát chùèng roä gùåp Lïtö tûâ bao giúâ nhûng àaä àem loâng thêìm
yïu tröåm nhúá. Vaâ vúái Dúát thò, nhû moåi ngûúâi àaä biïët, thêìn chùèng
chõu keáo daâi caái caãnh thêìm nhúá tröåm yïu. Thêìn àaä tòm àïën vúái
Lïtö. Leáto, thêìn thoaåi La Maä: Latone. Cuöåc tònh duyïn cuãa hoå khaá
thùæm thiïët, thùæm thiïët cho àïën ngaây Lïtö coá mang thò Dúát, vò súå
Hïra, nïn àaânh phaãi "cao chaåy xa bay". Dúát thöi nhûng Hïra
khöng thöi. Biïët chuyïån, Hïra vö cuâng tûác giêån vaâ naâng nhû sûå
"thûúâng tònh nhi nûä" vaâ nhû nhûäng lêìn trûúác, laåi truát têët caã sûå
cùm uêët cuãa mònh vaâo ngûúâi thiïëu nûä bõ Dúát, sau khi thoãa maän
duåc voång, boã rúi, Hïra, võ nûä thêìn baão höå cho sûå sinh núã, baão höå
cho caác baâ meå vaâ treã sú sinh àûúåc vuöng troân, lêìn naây traã thuâ Lïtö
bùçng möåt haânh àöång vö cuâng bêët nhên, àöåc aác.
Naâng ra lïånh cho khùæp núi trïn mùåt àêët tûâ àaão hoang cho
àïën rûâng giaâ, tûâ laâng quï cho àïën xoám chúå... khöng àêu àûúåc chûáa
chêëp Lïtö, khöng àêu àûúåc giuáp àúä Lïtö. Naâng Lïtö bêët haånh ài
lang thang hïët núi naây àïën núi khaác cêìu xin möåt núi truá nguå
nhûng àaáp laåi chó laâ möåt aánh mùæt aái ngaåi hoùåc thûúng caãm chûá
khöng phaãi laâ haânh àöång sùn soác chên tònh àöëi vúái möåt baâ meå sùæp
àïën ngaây sinh núã. Lïtö ài hïët ngaây naây qua ngaây khaác, thaáng naây
qua thaáng khaác maâ vêîn khöng sao cêìu xin àûúåc möåt têëm loâng hiïëu
khaách vöën laâ truyïìn thöëng thiïng liïng cuãa àêët nûúác Hy Laåp. Cuöëi
cuâng coá möåt hoân àaão nhoã, àuáng hún laâ möåt mêíu àêët, söë phêån cuäng
lang thang bêët haånh nhû Lïtö, àoán tiïëp Lïtö vúái nhûäng tònh caãm
chên thaânh nhên hêåu. Àoá laâ hoân àaão Ortigi àêët àai cùçn cöîi chùèng
sinh söi àûúåc hoa thúm quaã ngoåt do àoá cuäng chùèng coá möåt boáng
ngûúâi. Ortigi xûa kia vöën laâ tiïn nûä Axtïria, con cuãa Titùng Cöiöx
vaâ Titanià Phïbï, nghôa laâ em ruöåt cuãa naâng Lïtö àang ài tòm núi
nûúng tûåa. Chöìng Axtïria laâ Perxex vaâ con gaái naâng laâ Hïcat, möåt
võ nûä thêìn rêët khuãng khiïëp maâ chuáng ta àaä nghe kïí trong àoaån
noái vïì vûúng quöëc cuãa thêìn Haàex. Sùæc àeåp cuãa Axtïria àaä khöng
thoaát khoãi con mùæt hiïëu sùæc àa tònh cuãa Dúát. Àïí tröën traánh thêìn
Dúát, Axtïria phaãi biïën mònh thaânh con chim cun cuát. Nhûng xem
ra nhû thïë cuäng chûa yïn. Axtïria laåi phaãi lao mònh xuöëng biïín
biïën thaânh möåt hoân àaão, möåt maãnh àêët be beá, xinh xinh thò múái
thêåt hoaân toaân tai qua naån khoãi. Vò leä àoá hoân àaão Ortigi coá söë phêån
thêåt laâ hêím hiu. Trong khi caác hoân àaão khaác àïìu coá núi Ortaágie,
tiïëng Hy Laåp: Ortux: chim cun cuát (caille). cû truá öín àõnh, an cû
laåc nghiïåp thò Ortigi vêîn cûá tröi nöíi nay àêy mai àoá trïn mùåt biïín
bao la. Ortigi àaä àoán tiïëp Lïtö bêët chêëp lïånh ngùn cêëm cuãa Hïra.
Vaâ may thay, ngay sau àoá thò Lïtö chuyïín daå, àau àúán, Lïtö
chuyïín daå maâ khöng möåt võ nûä thêìn naâo àïën vúái naâng caã. Hïra
khöng àïën. Caã àïën Ilithi, võ nûä thêìn Höå Sinh cuäng khöng àïën. Lïtö
àau hïët cún naây àïën cún khaác maâ khöng möåt lúâi thùm hoãi, möåt baân
tay giuáp àúä. Naâng àau àúán quùçn queäi, vêåt vaä, gaâo theát, rïn la suöët
chñn ngaây àïm. Àïën ngaây thûá mûúâi, nûä thêìn Ilthi khöng thïí cêìm
loâng àûúåc àaânh chõu töåi vúái Hïra, bay xuöëng trêìn àúä cho Lïtö, Lïtö
sinh àaåi, möåt trai möåt gaái. Trai laâ Apönlöng, gaái laâ Artïmix. Thêìn
Dúát hïët sûác caãm kñch trûúác nghôa cûã cuãa hoân àaão Ortigi. Àïí àïìn
àaáp laåi têëm loâng nhên hêåu cuãa hoân àaão ngheâo naân, ngay tûâ luác
Lïtö àùåt chên xuöëng àaão, thêìn Dúát àaä cho böën cêy coåc khöíng löì tûâ
dûúái àaáy biïín döåi nûúác lïn àoáng giûä chùåt hoân àaão Ortigi laåi, chêëm
dûát cuöåc àúâi ba chòm baãy nöíi cuãa noá. Dúát coân laâm cho àêët àai trïn
àaão trúã thaânh phò nhiïu àïí cho quanh nùm böën muâa àïìu coá hoa
thúm quaã ngoåt, cêy cöëi xanh tûúi. Tûâ àoá trúã ài möåt cuöåc àúâi múái
àïën vúái Ortigi. Thêìn Dúát àùåt cho noá möåt caái tïn múái: "Àïlöx" tiïëng
Hy Laåp coá nghôa laâ "Ngúâi saáng" hoùåc "Rûåc rúä" hoùåc "Huy hoaâng".
Quaã vêåy, trong nhûäng thïë kyã sau naây tuy laâ möåt hoân àaão nhoã beá
trïn biïín giï nhûng Àïlöx àaä giûä möåt võ trñ thêåt rûåc rúä, thêåt huy
hoaâng trong quêìn àaão Kiclaà (Caáclade) úã phña Nam vuâng biïín naây.
Ngûúâi xûa kïí laåi, khi Apönlöng ra àúâi, trïn hoân àaão cùçn cöîi, trú
truåi vöën chó laâ núi nûúng thên cho loaâi haãi êu caánh daâi vúái nhûäng
tiïëng kïu chñt chñt buöìn baä, böîng nhiïn trúâi saáng bûâng hùèn lïn.
Nhûäng luöìng aánh saáng choái loåi, rûåc rúä tûâ bêìu trúâi cao xa tñt tùæp
xuyïn qua nhûäng àaám mêy chiïëu roåi xuöëng hoân àaão, laâm cho caãnh
vêåt nhû àöíi sùæc thay da. Vò leä àoá nïn Apönlöng laâ võ thêìn aánh saáng
vaâ coá tïn goåi laâ Phïbuyx. aánh saáng cuãa Apönlöng chiïëu roåi khùæp
thïë gian. Noá khöng hïì lêín traánh hoùåc khiïëp súå trûúác boáng töëi, vò
thïë Apönlöng trúã thaânh võ thêìn Chên lyá. Vaâ àaä laâ chên lyá thò phaãi
trung thûåc, khöng dung thûá möåt sûå döëi traá Deáloaå "La Brillante".
Phebus hoùåc phoiboaå: Tiïëng Hy Laåp: rûåc saáng, choái loåi.
Caác nhaâ thú xûa kia àaä ca ngúåi thêìn Phïbuyx bùçng nhûäng
vêìn thú hïët sûác thaânh kñnh: Húäi thêìn Phïbuyx tûâ ngai vaâng Chên
lyá Tûâ cung àiïån cuãa ngûúâi úã traái tim dûúng thïë. Ngûúâi noái vúái
muön dên Nhû thêìn Dúát àaä tûâng truyïìn lïånh Lúâi Ngûúâi noái chùèng
hïì àún sai thiïn lïåch Chùèng hïì möåt boáng töëi naâo che phuã àûúåc coäi
Chên lyá àoá cuãa Ngûúâi. Thêìn Dúát vò danh tiïëng cao caã cuãa Ngûúâi
Àaä ban cho Ngûúâi möåt danh hiïåu vônh hùçng: Phïbuyx Àïí muön
dên vúái möåt niïìm tin vûäng chùæc Tin tûúãng vaâo lúâi noái cuãa Ngûúâi.
Apönlöng ra àúâi. Thêìn Dúát sai caác thêìn àem xuöëng cho àûáa con
trai cuãa mònh möåt chiïëc muä vaâng, möåt cêy àaân lia (laáre) vaâ möåt cöî
xe do nhûäng con thiïn nga keáo. Nûä thêìn Thïmix àem nhûäng rûúåu
thaánh vaâ thûác ùn xuöëng nuöi chuá beá. Vaâ chó mêëy ngaây sau chuá beá
vuåt lúán lïn thaânh möåt chaâng trai cûúâng traáng àeåp àeä. Chaâng trai
àoá lêëy ngay öëng tïn àeo vaâo ngûúâi, öëng tïn vaâ cêy cung do thêìn
Dúát gûãi xuöëng trong cöî xe thiïn nga, röìi möåt tay cêìm cung möåt tay
cêìm cûúng, chaâng àaánh xe bay túái xûá súã diïîm phuác cuãa nhûäng
ngûúâi Hipebörïen, möåt xûá súã úã têån bïn kia nhûäng xûá súã cuãa gioá
Börï, laâ nhûäng cún gioá bêëc àûa mûa tuyïët, vaâ bùng giaá túái. Vò úã
vaâo möåt núi xa tñt tùæp muâ khúi nhû thïë nïn nhûäng ngûúâi
Hipebörïen chùèng hïì biïët àïën àïm töëi laâ gò. Ngaây cuãa hoå daâi vônh
viïîn, hoå söëng chùèng hïì biïët àïën bïånh têåt vaâ tuöíi giaâ, chùèng hïì biïët
àïën tuáng thiïëu, àoái khöí vaâ cûúáp àoaåt, lûâa àaão. Quanh nùm böën
muâa khñ trúâi êëm aáp. Nhûäng ngûúâi Hipebörïen laåi quyá ngûúâi troång
khaách, yïu chuöång àaân ca, cho nïn khi Apönlöng túái laâ hoå múâi
ngay vaâo dûå tiïåc vaâ vuä höåi. Apönlöng àaä söëng vúái nhûäng ngûúâi
Hipebörïen möåt nùm roâng. Sau àoá chaâng trúã vïì quï hûúng Hy Laåp
àïí bùæt àêìu sûå nghiïåp cuãa mònh: sûå nghiïåp baão vïå chên lyá, truyïìn
baá êm nhaåc, thú ca. Hyperboreáenaå: Tiïëng Hy Laåp söëng úã phûúng
Bùæc, bïn ngoaâi gioá Börï. Apönlöng diïåt trûâ con maäng xaâ Pitöng vaâ
lêåp àïìn thúâ Àenphú aå au möåt nùm trúâi úã thùm xûá súã cuãa nhûäng
ngûúâi Hipebörïen, thêìn Apönlöng trúã vïì Hy Laåp àïí bùæt àêìu sûå
nghiïåp vinh quang cuãa mònh. Chiïën cöng àêìu tiïn cuãa chaâng laâ
diïåt trûâ con maäng xaâ Pitöng (Paáthon) àïí traã thuâ cho ngûúâi meå kñnh
yïu cuãa mònh. Xûa kia, khi nûä thêìn Hïra biïët chuyïån tònh duyïn
cuãa Dúát vúái Lïtö thò möåt mùåt naâng ra lïånh cho khùæp núi trïn mùåt
àêët khöng àûúåc tiïëp àaäi, chûáa chêëp Lïtö, möåt mùåt naâng xin vúái nûä
thêìn Àêët Meå Gaia sinh ra möåt con quaái vêåt thêåt khuãng khiïëp àïí
noá truy àuöíi Lïtö. Gaia àaä sinh ra con maäng xaâ Pitöng, möåt con
trùn cûåc kyâ to lúán, àuáng hún phaãi noái àoá laâ möåt con nûãa rùæn, nûãa
röìng, cûåc kyâ hung dûä. Pitöng àaä àuöíi baám theo dêëu chên Lïtö
khiïën cho Lïtö luác naâo cuäng núm núáp lo êu. Nhûng röìi nhúâ thêìn
Pödïiàöng giuáp àúä, Lïtö múái àùåt chên lïn àûúåc hoân àaão Ortigi.
Ngûúâi xûa kïí laåi, chñnh nhúâ thêìn Pödïiàöng nïn múái ra àúâi hoân
àaão Ortigi. Caãm thûúng söë phêån baåc beäo cuãa naâng Lïtö, thêìn àaä
giaáng cêy àinh ba xuöëng biïín. Vaâ thïë laâ tûâ àaáy biïín nöíi dïình lïn
möåt hoân àaão nhoã lïnh àïnh, tröi nöíi. Apönlöng cûúäi trïn cöî xe do
àaân thiïn nga trùæng muöët keáo, bay tûâ xûá súã cuãa nhûäng ngûúâi
Hybebörïen vïì Àenphú. Núi àêy dûúái chên nuái Parnax, trong möåt
chiïëc hang sêu töëi àen khöng möåt tia nùæng naâo loåt túái, êím ûúát,
nhúáp nHyp, con maäng xaâ Pitöng söëng vaâ ngaây ngaây ra phaá hoaåi
hoa maâu, sùn bùæt suác vêåt cuãa nhûäng ngûúâi dên laânh. Coá ngûúâi noái,
noá àûúåc nûä thêìn Thïmix giao cho canh giûä möåt lúâi sêëm ngön
thiïng liïng hoùåc laâ möåt maãnh àêët thiïng liïng trïn àoá coá ngöi àïìn
thúâ nûä thêìn Àêët Meå Gaia vô àaåi. Tûâ ngöi àïìn naây nûä thêìn Gaia
truyïìn phaán nhûäng lúâi sêëm ngön cho nhûäng ngûúâi trêìn àoaãn mïånh
àïí hoå coá thïí àoaán àõnh àûúåc tûúng lai, biïët caách haânh àöång vaâ cû
xûã cho àuáng vúái yá muöën cuãa caác võ thêìn. Apönlöng bay túái Àenphú.
Tûâ trïn cöî xe chaâng àûáng, aánh saáng toãa ra ngúâi ngúâi, aánh saáng tûâ
chiïëc muä vaâng cuãa chaâng, aánh saáng tûâ cêy cung baåc vaâ nhûäng muäi
tïn vaâng. Cöî xe cuãa chaâng lûúån möåt voâng trïn bêìu trúâi röìi haå caánh
xuöëng möåt ngoån nuái, trûúác hang öí cuãa Pitöng. Vûâa bûúác túái cûãa
hang Apönlöng àaä caãm thêëy khoá chõu vò khñ laånh tûâ loâng hang böëc
ra. Chaâng lêìn bûúác ài vaâo loâng hang sêu hun huát, töëi àen mõt
muâng. Ài chûa àûúåc bao xa, chaâng böîng nghe thêëy tiïëng chuyïín
àöång êìm êìm vaâ tûâ àaáy hang sêu thùèm böëc lïn möåt muâi tanh kinh
túãm hïët chöî noái, tûúãng coá thïí laâm àaão löån caã ruöåt gan. Apönlöng
biïët ngay laâ Pitöng àang boâ ra khoãi hang àïí tòm kiïëm thûác ùn.
Chaâng lêåp tûác thoaát ra khoãi hang, tòm möåt chöî thuêån lúåi àïí nêëp
mònh, àoán quaái vêåt ài túái. Pitöng ra khoãi hang vaâ trûúân túái thung
luäng phña trûúác.
Thên hònh khöíng löì cuãa noá vúái nhûäng vêíy cûáng, bùng qua
nhûäng taãng àaá lúãm chúãm laâm àaá vúä ra hoùåc bõ xö àêíy lùn ài êìm
êìm. Möåt laân gioá cuöën theo caát buåi muâ mõt, thöíi aâo aåt vaâo cêy cöëi
nhû trúâi àang nöíi cún giöng. Pitöng quùng mònh vaâo chöî naâo laâ chöî
àoá cêy cöëi gaäy rùng rùæc, nhaâ cûãa àöí, àêët bùçng luán xuöëng thaânh höì
ao. Chim choác, thuá vêåt súå haäi nhaáo nhaác goåi nhau chaåy tröën. Ngay
àïën caác tiïn nûä Nanhphú, nhûäng tiïn nûä cuãa rûâng xanh, àöìng nöåi,
nuái non söng suöëi, con cuãa thêìn Dúát, cuäng phaãi boã chaåy. Nhûng coá
möåt ngûúâi con cuãa Dúát khöng boã chaåy maâ laåi tiïën àïën àûúng àêìu
vúái Pitöng. Àoá laâ võ thêìn Apönlöng vô àaåi, uy nghiïm. Nhòn thêëy
Apönlöng, Pitöng vûún chiïëc cöí daâi ngoùéng ra, mùæt quùæc lïn xanh
leâ, möìm haá höëc vúái nhûäng haâm rùng sùæc nhoån àïí phoáng ra chiïëc
lûúäi daâi àoã nhû lûãa, hoâng vú liïëm ngay àûúåc àöëi thuã vaâo trong
möìm. Nhûng khöng may cho con maäng xaâ kinh túãm naây, Apönlöng
àûáng ngoaâi têìm phoáng cuãa chiïëc lûúäi lûãa cuãa noá. Vaâ khi noá vûâa thu
lûúäi vïì chûa kõp lêëy àaâ phoáng tiïëp möåt àoân nûäa thò dêy cung baåc
àaä bêåt lïn möåt tiïëng khö goån, möåt muäi tïn vaâng rñt lïn trong gioá
cùæm phêåp vaâo àêìu Pitöng. Röìi tiïëp nhûäng muäi tïn thûá hai, thûá
ba... liïn tiïëp cùæm vaâo thên hònh àêìy vêíy cûáng cuãa con quaái vêåt.
Pitöng àau àúán trûúân mònh, quay àêìu boã chaåy.
Apönlöng àuöíi theo cho àïën têån ngöi àïìn thúâ nûä thêìn Àêët Meå
Gaia àïí kïët liïîu àûúåc con quaái vêåt, trûâ khûã àûúåc möåt tai hoåa cho
dên laânh, traã thuâ cho ngûúâi meå kñnh yïu laâ nûä thêìn Lïtö. Sau khi
giïët àûúåc Pitöng, Apönlöng chön xaác quaái vêåt xuöëng àêët àen sêu
thùèm vaâ cho dûång lïn möåt ngöi àïìn thúâ lêëy tïn laâ àïìn thúâ Àenphú.
Núi àêy, nhûäng naâng trinh nûä àeåp nhêët àûúåc tuyïín choån laâ cö
àöìng Piti (Paáthie) àïí laänh sûá maång giao tiïëp vúái thêìn Apönlöng,
phaán truyïìn nhûäng lúâi sêëm ngön thêìn thaánh. Coân thêìn aánh saáng
Apönlöng vò chiïën cöng àoá àûúåc mang danh hiïåu Apönlöng Pitiïng
(Paáthien). Apönlöng coân àùåt lïå cûá böën nùm möåt lêìn töí chûác Höåi
Pitich (Jeux Phithiques) àïí kyã niïåm chiïën cöng diïåt trûâ con maäng
xaâ Pitöng. Võ thêìn Apönlöng laâ ngûúâi baão trúå cho nghïå thuêåt vaâ
êm nhaåc cho nïn trong nhûäng ngaây múã höåi chó coá nhûäng ca sô, nhaâ
thú, nhaåc sô àua taâi. Tûâ nùm 586 trûúác Cöng nguyïn àûa vaâo thi
àêëu caác mön thïí duåc thïí thao. Khoaãng nùm 390 sau Cöng nguyïn
hoaâng àïë La Maä Tïöàodúi ra lïånh àoáng cûãa àïìn thúâ Àenphú. Höåi
Pitich múã lêìn cuöëi cuâng vaâo nùm 391 sau Cöng nguyïn. Cuäng nùm
naây võ hoaâng àïë noái trïn ra lïånh baäi boã Höåi slanhpich. Àenphú laâ
möåt trung têm tön giaáo cuãa thïë giúái Hy Laåp. Àenphú úã vuâng
Phökià (Phociàe, phokiàe) thuöåc miïìn trung Hy Laåp, phña Nam laâ
võnh Cöranhtú... Àïìn thúâ úã chên nuái Parnax (Paraesse), ngaây nay
goåi laâ nuái Liagura (Liagoara). Trong thúâi cöí àaåi Àenphú àaä tûâng laâ
möåt trung têm kinh tïë, vùn hoáa, tön giaáo khaá lúán. Àïìn Àenphú
àûúåc xêy dûång vaâo thïë kyã IX trûúác Cöng nguyïn. Tuåc truyïìn rùçng
sau khi thêìn Apönlöng giïët chïët àûúåc con maäng xaâ Pitöng àaä choån
Àenphú laâm núi Ngaây nay Paáthon trúã thaânh möåt danh tûâ chung
chó möåt giöëng trùn to úã chêu aá. xêy àïìn.
Thêìn giao cho Túröphöniöx (Trophonius) vaâ Agameà
(Agameâde), hai nhaâ kiïën truác àaåi taâi, xêy dûång núi thiïng liïng
naây. AÃnh hûúãng cuãa trung têm tön giaáo Àenphú toãa röång khùæp thïë
giúái Hy Laåp. Ngûúâi ta thûúâng keáo vïì àêy àïí cêìu xin nhûäng lúâi sêëm
ngön cuãa thêìn thaánh tiïn baáo cho tûúng lai hoùåc chó dêîn cho haânh
àöång, sûå nghiïåp. Vaâo thïë kyã VI trûúác Cöng nguyïn àïìn Àenphú bõ
chaáy, sau àoá àûúåc xêy dûång laåi rêët nguy nga, traáng lïå. Cuöëi thïë kyã
XIX àêìu thïë kyã XX, khaão cöí hoåc tòm àûúåc trïn àõa àiïím naây nhiïìu
di tñch quyá baáu, cho pheáp dûång laåi àûúåc gêìn nhû toaân caãnh khu
vûåc. Ngoaâi nhûäng àïìn, àiïån, tûúång, nhûäng bûác phuâ àiïu lúán, kho
taâng, ngûúâi ta coân tòm thêëy möåt sên àua ngûåa, möåt nhaâ haát vaâ möåt
phoâng hoåp lúán. Dûúái chên vaách nuái àaá lúãm chúãm úã phña Àöng vaâ
con suöëi thiïng liïng Caxtali (Caotalie) maâ ngûúâi xûa tin rùçng
nûúác suöëi naây coá thïí rûãa saåch moåi töåi löîi, têíy trûâ àûúåc nhûäng vïët
nhú trong haânh vi, tû caách cuãa con ngûúâi. Truyïìn thuyïët xûa kïí
laåi, Apönlöng bûäa kia theo àuöíi möåt ngûúâi thiïëu nûä vö cuâng xinh
àeåp maâ thêìn àaä àem loâng yïu mïën tûâ lêu, theo àuöíi túái núi àêy,
gêìn ngay khu thaánh àûúâng naây. Bõ àuöíi cuâng àûúâng, ngûúâi thiïëu
nûä nhaãy ngay xuöëng con suöëi úã chên nuái Parnax. Tûâ àoá con suöëi
mang tïn cuãa ngûúâi thiïëu nûä: Caxtali. Giûäa khu thaánh àûúâng coá
àùåt möåt hoân àaá hònh baán nguyïåt (thûúâng laâ möåt thiïn thaåch) tïn
goåi laâ öngphalöx (Omphaloaå), tiïëng Hy Laåp nghôa laâ "caái röën".
Chuyïån xûa kïí rùçng, möåt höm thêìn Dúát muöën xaác àõnh núi àêu laâ
trung têm cuãa àêët beân phaái hai con àaåi baâng, möåt con bay vïì
phûúng Àöng, möåt con bay vïì phûúng Têy, àïí xem chuáng gùåp
nhau úã àêu. Hai con chim thêìn àoá gùåp nhau taåi Àenphú, núi àùåt
hoân àaá öngphalöx. Sau naây ngûúâi ta dûång tûúång hai con àaåi baâng
bùçng vaâng àùåt chêìu vaâo hoân àaá. Theo Hediöà (Thêìn hïå) thò hoân àaá
öngphalöx laâ hoân àaá maâ xûa kia nûä thêìn Rïa àaä àaánh traáo, thay
cho àûáa con múái sinh laâ thêìn Dúát, àem dêng cho thêìn Crönöx.
Crönöx nuöët "àûáa con" àoá àïí traánh hêåu hoåa bõ lêåt àöí. Sau naây Dúát
cho Crönöx uöëng möåt thûá laá cêy thêìn diïåu, Crönöx phaãi nön, nhaã
hïët têët caã caác anh chõ em cuãa Dúát ra, vaâ nhaã caã hoân àaá ra. Hoân àaá
trúã thaânh möåt vêåt hïët sûác thiïng liïng, àûúåc thúâ cuáng vúái nhûäng
nghi lïî hïët sûác troång thïí. Huyïìn thoaåi naây vaâ têåp tuåc thúâ cuáng cuãa
noá cho ta möåt bùçng chûáng vïì möåt kiïíu huyïìn thoaåi phûác húåp. Nïëu
xeát vïì têåp tuåc thúâ cuáng hoân àaá thò chuáng ta thêëy hiïín nhiïn àêy laâ
möåt hiïån tûúång baái vêåt giaáo khaá thö thiïín. Nhûng hoân àaá àoá laåi laâ
Dúát hoùåc tûúång thêìn Dúát (möåt caách tûúång trûng) thò noá laåi laâ möåt
hiïån tûúång vêåt linh giaáo, àöìng thúâi phaãn aánh cuöåc àêëu tranh giûäa
thïë hïå vúái caác võ thêìn treã do Dúát cêìm àêìu vúái thïë hïå caác võ thêìn giaâ
Titùng, do Crönöx cêìm àêìu. Vaâ cuöåc àêëu tranh naây àaä kïët thuác
bùçng thùæng lúåi cuãa caác võ thêìn treã, caác võ thêìn slanhpú, phaãn aánh
sûå chuyïín biïën tûâ thêìn thoaåi khtöniïng (hoùåc khtönix) sang thêìn
thoaåi cuãa chuã nghôa anh huâng, sûå chuyïín biïën tûâ chïë àöå mêîu
quyïìn sang chïë àöå phuå quyïìn. Laåi nûäa, hoân àaá öngphalöx àûúåc àùåt
vaâo khu vûåc thaánh àûúâng Àenphú, núi thúâ cuáng võ thêìn Apönlöng
nhû vêåy coá nghôa laâ noá àaä thu huát vaâo quanh noá nhûäng biïíu tûúång
tön giaáo -thêìn thoaåi Apönlöng cuãa thúâi kyâ cöí àiïín cûåc thõnh cuãa
chïë àöå chiïëm hûäu nö lïå. Roä raâng chó trong möåt biïíu tûúång cuãa möåt
huyïìn thoaåi coá nhiïìu lúáp cuãa nhiïìu thúâi àaåi phûác húåp laåi vúái nhau.
Vò thïë vêën àïì nghiïn cûáu thêìn thoaåi àïí tòm ra yá nghôa xaä höåi -lõch
sûã cuãa noá quaã khöng phaãi laâ möåt cöng viïåc dïî daâng.
Trong khu vûåc àïìn thúâ Apönlöng coá möåt núi hïët sûác thêm
nghiïm, cêëm ngùåt khöng cho ai lai vaäng túái ngoaâi caác cö àöìng Piti.
Àêy laâ núi truyïìn phaán nhûäng lúâi sêëm ngön. Cö àöìng Piti thûúâng
tùæm úã suöëi Caxtali àïí thêu nhêån nhûäng phêím chêët thêìn thaánh,
nhûäng phêím chêët naây böìi dûúäng cho nùng lûåc tiïn àoaán, truyïìn
phaán cuãa cö, laâm cho sûå tiïëp xuác cuãa cö vúái thêìn Apönlöng àûúåc
giao hoâa, thöng caãm vaâ laâm cho nhûäng lúâi truyïìn phaán cuãa cö ngaây
caâng thiïng, caâng ûáng nghiïåm. Trûúác thïë kyã VI trûúác Cöng nguyïn
úã Àenphú chó coá möåt cö àöìng Piti, tûâ thïë kyã VI trúã ài tùng lïn ba
cö. Àïí siïu thoaát khoãi hònh haâi trêìn tuåc, giao tiïëp àûúåc vúái thêìn
Apönlöng, cö àöìng Piti phaãi uöëng möåt nguåm nûúác suöëi Caxtali, haái
möåt chiïëc laá nguyïåt quïë thiïng liïng röìi ngöìi lïn möåt chiïëc ghïë ba
chên bùçng vaâng. Ghïë naây àùåt trïn möåt khe nûát trïn mùåt àêët maâ tûâ
dûúái àoá húi khñ böëc lïn muâ muâ. Ngûúâi xûa cho rùçng, chó khi cö
àöìng ngöìi vaâo chiïëc ghïë àoá, hñt thúã vaâo trong ngûúâi húi khñ "àöåc" àoá
thò cö àöìng múái nhêåp àöìng, coá nghôa laâ nhûäng lúâi truyïìn phaán cuãa
cö múái àñch thûåc thïí hiïån yá chñ cuãa thêìn thaánh. Thûúâng thò nhûäng
lúâi truyïìn phaán cuãa thêìn thaánh khöng roä raâng, cuå thïí, thûúâng mú
höì chûáa àûång hai, ba nghôa, muöën hiïíu thïë naâo cuäng àûúåc hoùåc rêët
khoá hiïíu.
Chuyïån xûa kïí laåi, coá möåt lêìn vaâo nùm 546 trûúác Cöng
nguyïn, võ vua xûá Lidi tïn laâ Crïduyx túái Àenphú àïí xin thêìn ban
cho möåt lúâi chó dêîn: "Coá nïn àaánh Perx (Ba Tû) hay khöng?". Thêìn
giaãi àaáp: "... Húäi Crïduyx! Doâng söng Galix vêîn tröi, möåt vûúng
triïìu vô àaåi seä suåp àöí!...". Crïduyx àem quên àaánh Perx bõ àaåi baåi,
nhaâ vua bõ bùæt söëng, luác àoá cö àöìng Piti vaâ nhûäng viïn tû tïë laåi giaãi
thñch: "... Thêåt àuáng nhû lúâi thêìn truyïìn phaán!". Trong thúâi kyâ
nhûäng thaânh bang Hy Laåp phaát triïín, trung têm Àenphú chõu aãnh
hûúãng vaâ sûå chi phöëi cuãa giúái quyá töåc Xpart. Höåi Pitñch vêîn múã böën
nùm möåt lêìn úã Àenphú thu huát àöng àaão khaách thêåp phûúng túái
dûå. Ngûúâi ta thûúâng tin rùçng, xaác con maäng xaâ Pitöng chön dûúái
hoân àaá öngphalöx vêîn coân böëc khñ àöåc lïn qua keä nûát cuãa phiïën àaá
maâ trïn àoá àùåt chiïëc ghïë ba chên bùçng vaâng cho cö àöìng Piti ngöìi.
Con suöëi Caxtali vaâ caãnh àeåp quanh doâng suöëi, xûa kia, khöng chó
laâ núi cho khaách haânh hûúng àïën tùæm hay uöëng nûúác suöëi àïí giaãi
oan, rûãa töåi, cêìu phuác maâ coân laâ núi du ngoaån cuãa caác vùn nhên,
thi sô. Caác bêåc trñ thûác naây cuäng tùæm nûúác suöëi, uöëng nûúác suöëi
nhûng khöng phaãi àïí giaãi oan, rûãa töåi, cêìu phuác maâ laâ àïí lêëy
nguöìn caãm hûáng nghïå thuêåt thiïng liïng. Búãi vò thêìn Apönlöng, võ
thêìn baão trúå cho nghïå thuêåt vaâ êm nhaåc thûúâng cuâng caác naâng
Muydú túái du ngoaån vaâ ca haát bïn doâng suöëi Caxtali, do àoá caác
naâng Muydú coân coá tïn goåi laâ Caxtali (Castalides) vaâ con suöëi
Caxtalià laåi mang thïm möåt yá nghôa: ngoån nguöìn cuãa caãm hûáng
nghïå thuêåt (Sourcecastalienne). Möëi tònh cuãa Apönlöng vúái tiïn nûä
Àaphnï Thêìn Apönlöng sau khi duâng nhûäng muäi tïn vaâng giïët
chïët con maäng xaâ Pitöng, àaä gùåp phaãi möåt chuyïån bêët haånh, tuy laâ
möåt chuyïån nhoã song cuäng àem laåi cho thêìn nhiïìu phuát giêy àau
khöí, luyïën tiïëc, nhúá nhung. Chuyïån xaãy ra bùæt àêìu tûâ luác
Apönlöng bùæn muäi tïn cuöëi cuâng, kïët liïîu àúâi con quaái vêåt. Khi àoá
vúái niïìm kiïu haänh traân ngêåp cuãa ngûúâi chiïën thùæng, Apönlöng
chaåy bùng túái treâo lïn lûng Pitöng, àûáng hiïn ngang trïn thên
hònh àêìy vêíy cûáng cuãa noá, giú cao cêy cung baåc, heát lïn nhûäng
tiïëng sung sûúáng: "Chiïën thùæng röìi!", "Pitöng chïët röìi!"... "Chiïën
thùæng röìi!", "Pitöng chïët röìi!". Böîng Apönlöng nhòn thêëy möåt chuá
beá, möåt chaâng thiïëu niïn lûng àeo möåt öëng tïn vaâng, tay cêìm
cung, àang tûâ phña trûúác ài túái. Chuá beá, thên hònh thon thaã, àeåp
àeä, laåi coá àaåi caánh vaâng úã sau lûng, ngûúác nhòn Apönlöng vúái veã
mùåt àiïìm tônh dûúâng nhû khöng thaán phuåc khiïën cho Apönlöng
caãm thêëy bõ xuác phaåm. Apönlöng móm cûúâi, hoãi chuá beá vúái möåt
gioång coi thûúâng:
- Naây chuá beá kia! Mi maâ biïët bùæn cung cú aâ? Thïë maâ phaãi àúåi
àïën ngaây höm nay con maäng xaâ Pitöng múái chïët thò ta chùèng hiïíu
mi cêìm cung vaâ àeo öëng tïn àïí laâm gò?... Thöi töët hún hïët laâ àûa
cho ta öëng tïn vaâng êëy àïí ta lêåp nhûäng chiïën cöng vinh quang hún
nûäa. Öëng tïn trong tay mi thêåt vö duång. Chuá beá vö cuâng tûác giêån,
àaáp laåi lúâi Apönlöng:
- Húäi thêìn Apönlöng vô àaåi! Xin chúá coi thûúâng nhûäng muäi
tïn cuãa ta. Ta seä bùæn truáng nhaâ ngûúi cho maâ xem! Duâ nhaâ ngûúi
coá taâi gioãi àïën àêu chùng nûäa cuäng khöng sao traánh khoãi muäi tïn
vaâng cuãa ta. Noái xong, chuá beá vöî caánh bay vuåt ài àïí mùåc Apönlöng
àûáng laåi vúái niïìm kiïu haänh cuãa keã chiïën thùæng. Chuá beá àoá laâ ai
maâ laåi coi thûúâng Apönlöng nhû thïë? Àoá laâ thêìn Tònh yïu - röx maâ
Apönlöng khöng biïët. röx bay lïn àónh nuái Parnax cao, choån möåt
núi àûáng àïí coá thïí bao quaát àûúåc böën phûúng. Chaâng lêëy tûâ sau
lûng ra möåt muäi tïn "muäi tïn khúi dêåy tònh yïu" lùæp vaâo cêy cung
vaâ bùæn ài. Chaâng truyïìn cho muäi tïn cuãa mònh, muäi tïn vö hònh
àöëi vúái nhûäng ngûúâi bõ bùæn, bay àïën xuyïn thêëu vaâo traái tim
Apönlöng. Vaâ Apönlöng àaä bõ truáng tïn maâ vêîn khöng hay, khöng
biïët. Chûa hïët, röx laåi lêëy tûâ sau lûng ra möåt muäi tïn khaác, "muäi
tïn giïët chïët tònh yïu" bùæn ài. Lêìn naây bùæn vïì möåt hûúáng khaác.
Chaâng truyïìn cho muäi tïn cuãa mònh bay àïën xuyïn thêëu vaâo traái
tim tiïn nûä Àaphnï, con gaái cuãa võ thêìn Söng Pïnï (Peáneáe). Vaâ nöîi
bêët haånh bùæt nguöìn tûâ hai muäi tïn vö hònh àoá cuãa röx. Chuyïån xaãy
ra sau khi Apönlöng giïët àûúåc con maäng xaâ Pitöng sau thúâi gian
khöng roä bao lêu. Chó biïët möåt buöíi súám kia nhû thûúâng lïå,
Apönlöng vúái cêy cung baåc vaâo rûâng sùn bùæn. Àêy laâ khu rûâng
thuöåc àêët Texxali (Thessalie) dûúái quyïìn cai quaãn cuãa võ thêìn
Söng Pïnï. Caác tiïn nûä Nanhphú con cuãa Pïnï, thûúâng vaâo rûâng
vui chúi, sùn bùæt thuá vêåt. Apönlöng tröng thêëy Àaphnï khi naâng
àang haái hoa. Quaã laâ möåt tiïn nûä xinh àeåp, möåt veã àeåp tûå nhiïn,
hiïìn hoâa nhû nhûäng böng hoa rûâng naâng àang haái. Tûâ traái tim cuãa
võ thêìn aánh saáng coá böå toác vaâng dêng lïn möåt niïìm xuác àöång vaâ
khaát khao àûúåc baây toã tònh caãm vúái tiïn nûä Nanhphú Àaphnï.
Apönlöng tiïën àïën gêìn naâng.
Möåt tiïëng àöång nheå do bûúác chên cuãa Apönlöng giêîm trïn
thaãm laá rûâng khiïën Àaphnï giêåt mònh, quay laåi. Vûâa tröng thêëy
Apönlöng laâ naâng vûát vöåi boá hoa xuöëng àêët, cùæm àêìu chaåy, chaåy
miïët nhû bõ ai àang duöíi. Muäi tïn vö hònh cuãa chuá beá röx àaä giïët
chïët nhûäng xuác àöång vaâ theâm khaát aái ên trong traái tim Àaphnï.
Apönlöng chaåy theo naâng. Vûâa chaåy chaâng vûâa goåi:
- Húäi tiïn nûä xinh àeåp! Haäy dûâng laåi, dûâng laåi! Àûâng súå! Ta
khöng phaãi laâ möåt tïn chùn chiïn thö baåo hay laâ keã thuâ cuãa naâng
àêu! Caâng goåi Àaphnï caâng chaåy. Apönlöng caâng ra sûác àuöíi theo
vaâ ra sûác kïu goåi:
- Àûâng chaåy! Àûâng chaåy nûäa! Ta laâ Apönlöng, ngûúâi con trai
vinh quang cuãa thêìn Dúát àêy! Ta yïu naâng! Ta yïu naâng! Àûáng
laåi! Àûâng chaåy nûäa!
Nhûng Àaphnï vêîn cûá chaåy. Vaâ Apönlöng laåi ra sûác àuöíi
theo. Apönlöng àuöíi vúái sûác maånh cuãa traái tim nöìng nhiïåt. Coân
Àaphnï chaåy vúái nöîi súå haäi cuãa möåt traái tim àaä tùæt ngêëm mêët ngoån
lûãa khaát khao noáng boãng cuãa haånh phuác lûáa àaåi. Apönlöng àuöíi
ngaây caâng gêìn Àaphnï. Naâng coá caãm giaác nhû nghe thêëy tiïëng thúã
höín hïín cuãa Apönlöng úã sau lûng mònh vaâ húi thúã êëy hònh nhû àaä
phaã vaâo gaáy naâng vaâ lûúát qua maá naâng. Nhûng àêy röìi trûúác mùåt
naâng laâ con söng cuãa vua cha. Naâng vöåi kïu lïn:
- Cha úi! Cha úi! Cûáu con vúái, cûáu con vúái! Mau lïn, mau lïn!
Khöng coá con bõ bùæt bêy giúâ!
Naâng vûâa noái dûát lúâi böîng nhiïn ruâng mònh möåt caái, àaåi chên
mïìm maåi böîng cûáng àúâ ra, caã àaåi tay vûâa giú ra chúái vúái cêìu xin
cha cuäng cûáng ngùæc. Toaân thên naâng biïën thaânh möåt thên cêy,
chên nhû cùæm sêu xuöëng àêët vaâ caác ngoán chên vûún daâi ra thaânh
nhûäng rïî lúán rïî nhoã. Maái toác àeåp àeä cuãa naâng biïën thaânh nhûäng laá
cêy. Apönlöng chaåy àïën núi thò naâng trinh nûä xinh àeåp Àaphnï àaä
biïën thaânh möåt cêy nguyïåt quïë xanh tûúi, tûå nhiïn nhû àaä moåc lïn
tûâ ngaân xûa vaâ tûâ ngaân xûa vöën tûå nhiïn vaâ xanh tûúi nhû vêåy.
Apönlöng àûáng sûäng súâ ngú ngaác trûúác sûå biïën hoáa quaá nhanh.
Chaâng àûáng höìi lêu röìi àûa tay vuöët ve trïn caânh laá cuãa noá, buöìn
rêìu noái vúái noá nhûäng lúâi tûâ biïåt chên thaânh:
- Húäi ngûúâi thiïëu nûä xinh àeåp nhêët trong àaám tiïn nûä
Nanhphú. Ta coá ngúâ àêu tònh yïu chên thaânh vaâ nöìng thùæm cuãa ta
laåi gêy ra nöng nöîi oan traái naây. Vò ta maâ naâng àaä mêët ài cuöåc
söëng cuãa möåt tiïn nûä vö vaân haånh phuác. Thöi àûúåc, tûâ nay trúã ài
naâng seä laâ ngûúâi baån àûúâng thên thiïët cuãa thêìn Apönlöng naây. Tûâ
nay trúã ài chó nhûäng ai chiïën thùæng trong caác cuöåc tranh taâi àua
sûác úã caác ngaây höåi thò múái àûúåc àöåi voâng laá nguyïåt quïë lïn àêìu.
Apönlöng vaâ cêy nguyïåt quïë laâ vinh quang cuãa chiïën thùæng, chó
giaânh cho chiïën thùæng. Ta chuác em maäi maäi xanh tûúi.
Cêy nguyïåt quïë run lïn xaâo xaåc. Chó coá thêìn Apönlöng múái
hiïíu àûúåc tiïëng noái cuãa noá. Nhûng möåt nguöìn khaác kïí, sau khi
Apönlöng giïët chïët con maäng xaâ Pitöng, thêìn àaä tûå mònh têíy rûãa
sûå ö uïë vúái sûå giuáp àúä cuãa cêy nguyïåt quïë. Vò leä àoá thêìn àaä lêëy laá
nguyïåt quïë laâm vêåt trang àiïím cho mònh. Laåi coá chuyïån kïí húi
khaác ài möåt chuát vaâ húi... kyâ khöi. Khöng phaãi Apönlöng bõ truáng
muäi tïn cuãa röx vaâ Àaphnï cuäng khöng bõ röx bùæn möåt muäi tïn.
Caác tiïn nûä Nanhphú vöën söëng laánh xa cuöåc àúâi cuãa nhûäng ngûúâi
trêìn tuåc vaâ caác naâng nhû bêím sinh vöën laâ nhûäng trinh nûä khûúác
tûâ haånh phuác cuãa tònh yïu vaâ hön nhên, Àaphnï laâ möåt trinh nûä
àeåp hún caã. Sùæc àeåp cuãa naâng àaä laâm cho möåt ngûúâi trêìn thïë tïn laâ
Lúkippöx (Leuleiphoaå) mï caãm. Thêìn Apönlöng, rùæc röëi thay laåi
cuäng mï caãm Àaphnï. Nhûng caã hai khöng thïí naâo beán maãng túái
gêìn caác naâng Nanhphú àûúåc. Vò chó thoaáng thêëy boáng möåt ngûúâi
àaân öng laâ caác naâng àaä baão nhau chaåy tröën. Lúkippöx nghô ra möåt
kïë. Chaâng caãi trang thaânh möåt tiïn nûä, traâ tröån vaâo bêìy tiïn nûä
Nanhphú. Nhúâ khuön mùåt xinh àeåp vaâ thên hònh duyïn daáng nïn
Lúkippöx loåt àûúåc vaâo vui chúi vúái bêìy tiïn nûä maâ khöng bõ nghi
ngúâ gò caã. Chaâng tòm caách bùæt chuyïån vúái Àaphnï. Thêìn Apönlöng
thêëy vêåy loâng söi nhû lûãa àöët. Thêìn nghô ra möåt caách àïí phaá caái
troâ gian lêån heân nhaát àoá. Thêìn beân gúåi lïn trong caác naâng
Nanhphú yá muöën ài tùæm, xuöëng suöëi tùæm. Vaâ nhû vêåy laâ Lúkippöx
chó coá... chïët. Quaã vêåy, khi caác naâng Nanhphú cúãi aáo löåi xuöëng suöëi
thò anh chaâng Lúkippöx cûá àûáng luáng tuáng maäi trïn búâ. Caác tiïn
nûä sinh nghi. Vaâ têët nhiïn viïåc phaãi xaãy ra àaä xaãy ra. Lúkippöx bõ
àaánh chïët. Chöî naây coá chuyïån kïí húi khaác caác võ thêìn àaä tung ra
möåt àaám mêy muâ cûúáp Lúkippöx ài, cûáu anh chaâng öi tònh thoaát
chïët. Bêy giúâ laâ luác thêìn Apönlöng xuêët hiïån. Thêìn àaä lúåi duång
àûúåc tònh thïë röëi ren noái trïn tòm àïën ngay trûúác mùåt naâng
Àaphnï. Trong phuát böëi röëi, Àaphnï khöng biïët tòm caách gò àïí
thoaát khoãi tai hoåa ngoaâi caách biïën mònh thaânh cêy nguyïåt quïë. Tûâ
àoá trúã ài cêy nguyïåt quïë laâ vêåt thên thiïët, yïu dêëu cuãa thêìn
Apönlöng. Thêìn lêëy möåt voâng laá nguyïåt quïë àöåi lïn àêìu àïí lûu giûä
luön bïn mònh kyã niïåm vïì möåt möëi tònh khöng tosi nguyïån. Ngûúâi
Hy Laåp xûa kia coi cêy nguyïåt quïë laâ tûúång trûng cho aánh saáng,
sûå têíy rûãa, sûå chûäa laânh bïånh têåt. Cêy nguyïåt quïë àûúåc daânh
riïng cho viïåc thúâ cuáng Apönlöng, àûúåc tröìng úã khu vûåc àïìn thúâ
Apönlöng úã Àenphú. Ngaây nay cêy nguyïåt quïë, voâng laá, voâng hoa
nguyïåt quïë trúã thaânh möåt biïíu tûúång cho thùæng lúåi, chiïën thùæng. úã
caác nûúác phûúng Têy ta thûúâng thêëy biïíu tûúång caânh nguyïåt quïë úã
tûúång àaâi caác anh huâng dên töåc, caác danh nhên vùn hoáa, tûúång àaâi
caác chiïën sô vö danh...
Trong caác cuöåc thi àêëu thïí duåc thïí thao úã nhiïìu nûúác trïn
thïë giúái hiïån nay vêîn coân giûä tuåc lïå àöåi lïn àêìu hoùåc khoaác vaâo cöí
ngûúâi chiïën thùæng möåt voâng laá, voâng hoa nguyïåt quïë. Apönlöng
trûâng trõ hai tïn khöíng löì con trai cuãa Alöex Chiïën cöng trûâng trõ
con maäng xaâ Pitöng cuãa Apönlöng thêåt laâ vô àaåi song cuäng chûa
thïí vô àaåi bùçng chiïën cöng trûâng trõ hai tïn khöíng löì phianteax
(eáphieeteâs) vaâ aåtöx (Otos) con trai cuãa Alöex. Ngûúâi ta thûúâng goåi
hai anh em khöíng löì naây bùçng möåt caái tïn chung: Alöaà (Aloades)
nghôa laâ nhûäng con cuãa Alöex. Ngay tûâ luác coân nhoã, múái chñn tuöíi,
hai anh em khöíng löì nhaâ naây àaä coá möåt sûác maånh phi thûúâng. Lúán
lïn yã vaâo thên hònh cao lúán, to khoãe, phianteax vaâ aåtöx àaä mûu
tñnh möåt chuyïån cûåc kyâ liïìu maång vaâ ngang ngûúåc. Chuáng bï ngoån
nuái sxa (Oaåsa) chöìng lïn ngoån nuái slanhpú röìi bï ngoån Pïliöng
(Peálion) chöìng lïn ngoån sxa àïí leo lïn thiïn àònh mûu bùæt Aloeâs:
con cuãa thêìn Podïiàöng vaâ nûä thêìn Ephimïài. Coá dõ baãn kïí
Pödïiàöng sinh ra phiantex vaâ stöx. hai nûä thêìn Artïmix vaâ Hïra
àïí laâm vúå. Chuáng àaä vaâo àûúåc thïë giúái caác võ thêìn.
Thêìn Chiïën tranh Arex xöng ra caãn liïìn bõ chuáng bùæt xiïìng
laåi vaâ töëng giam vaâo trong möåt caái veäi bùçng àöìng. Arex bõ giam
trong veäi mûúâi ba thaáng trúâi. Sau àoá thêìn Hermex àaä tröí hïët taâi
nùng giao tranh vúái hai tïn khöíng löì múái àaánh lui àûúåc chuáng vaâ
giaãi thoaát cho Arex. Thïë giúái slanhpú cuãa Dúát lêm vaâo möåt tònh thïë
rêët nguy. Nïëu khöng trûâ khûã àûúåc hai tïn khöíng löì ngang ngûúåc
naây thò chùæc chùæn nûä thêìn Hïra, vúå Dúát, vaâ nûä thêìn Artïmix, em
cuãa Apönlöng rúi vaâo tay chuáng. Vaâ röìi sau àoá nhûäng gò seä xaãy ra
nûäa thò àïën Dúát cuäng khöng tiïn àoaán nöíi. Apönlöng àûáng ra àaãm
nhêån viïåc trûâng trõ hai tïn Alöaà. Thêìn giûúng cêy cung baåc cuãa
mònh lïn. Dêy cung bêåt lïn nhûäng tiïëng giêån dûä. Nhûäng muäi tïn
vaâng rñt lïn trong gioá. Hai tïn khöíng löì taáo túån, ngaåo maån phaãi
àïìn töåi. Coá ngûúâi kïí chiïën cöng naây khöng phaãi cuãa Apönlöng maâ
laâ cuãa Artïmix. Artïmix àaä hoáa thên laâm möåt con hûúu caái nhûã
hai tïn khöíng löì. Vaâ vuåt möåt caái, naâng chaåy vaâo khoaãng caách giûäa
chuáng. Thêëy möìi ngon hai tïn àïìu phoáng lao. Nhûng caã hai ngoån
lao àïìu khöng truáng con hûúu beá nhoã maâ truáng vaâo buång vaâ ngûåc
phianteax vaâ aåtöx. Xuöëng thïë giúái cuãa thêìn Haàex, möîi tïn khöíng
löì bõ troái vaâo möåt caái cöåt, troái bùçng nhûäng dêy... rùæn, caác loaâi rùæn,
àûáng àöëi diïån vúái nhau, möåt con cuá voå thûác suöët àïm, giûúng àaåi
mùæt troân xoe xanh leâ nhòn chuáng vaâ kïu lïn nhûäng tiïëng ghï rúån
suöët àïm thêu.
Apönlöng vaâ caác naâng Muydú A pönlöng coân laâ võ thêìn cuãa
nghïå thuêåt vaâ êm nhaåc, ngûúâi khúi nguöìn caãm hûáng cho caác nhaâ
thú. Ngay tûâ khi Apönlöng múái ra àúâi, thêìn Dúát àaä trao cho àûáa
con cuãa mònh möåt cêy àaân lia vúái yá muöën sau naây noá seä laâ möåt ca
sô danh tiïëng, laâm vui cho thïë giúái caác võ thêìn slanhpú. Nhûng coá
ngûúâi laåi kïí, chñnh cêy àaân lia laâ do thêìn Hermex saáng taåo ra vaâ
àöíi cho Apönlöng. Duâ sao thò Apönlöng vêîn laâ möåt võ thêìn duyïn
daáng nhêët, taâi hoa nhêët trong söë nhûäng ngûúâi con cuãa Dúát àûúåc
söëng úã thïë giúái slanhpú. Apönlöng thûúâng àaân ca vúái nhûäng tiïn
nûä Muydú, nhûäng ngûúâi con gaái vö cuâng àeåp àeä, duyïn daáng vúái taâi
hoa cuãa Dúát, khi thò úã àónh nuái Parnax xanh rúân, khi thò bïn doâng
suöëi Hipöcren thiïng liïng vúái tiïëng nûúác chaãy roác raách vaâ tiïëng
chim ca hoát veáo von nhû muöën hoâa cuâng vúái tiïëng àaân lia du
dûúng, ïm aái cuãa Apönlöng. Nhûäng naâng Muydú laâ con gaái cuãa
thêìn Dúát vaâ nûä thêìn Mnïmödin tûác nûä thêìn Trñ nhúá hoùåc Kyá ûác.
Chuyïån xûa kïí laåi thêìn Dúát àaä àùæm say ên aái vúái nûä thêìn
Mnïmödin suöët chñn àïm liïìn. Sau àoá nûä thêìn sinh ra chñn quaã
trûáng röìi múái núã ra thaânh chñn ngûúâi con gaái maâ thêìn Dúát goåi bùçng
möåt tïn chung laâ Muydú, ngaây nay chuáng ta thûúâng goåi laâ Thi
Thêìn hoùåc nûä thêìn Thú ca. Nhûäng naâng Muydú àûúåc Dúát trao cho
nhiïåm vuå cuâng vúái Apönlöng chùm lo àúâi söëng tinh thêìn cuãa thïë
giúái slanhpú vaâ thïë giúái loaâi ngûúâi. Vò thïë, dûúái sûå chó huy vaâ àiïìu
khiïín cuãa Apönlöng, caác naâng Muydú thûúâng ca muáa trong nhûäng
bûäa tiïåc cuãa caác võ thêìn. Khi êëy Apönlöng vúái khuön mùåt xinh àeåp,
tûúi nhû hoa núã tay cêìm àaân lia hoùåc àaân Kitar (caáthare) dêîn àêìu
àöåi àöìng ca bûúác ra. Caác naâng Muydú theo sau trong y phuåc löång
lêîy àêìu àöåi voâng hoa nguyïåt quïë, vûâa ài vûâa muáa theo àiïåu nhaåc.
Sau àoá caác naâng quêy laåi thaânh voâng troân vaâ ca muáa hïët àiïåu naây
sang àiïåu khaác, khi thò uyïín chuyïín nheå nhaâng, khi thò röån raä,
döìn dêåp. Thêåt laâ muön hònh muön veã. Nhûäng luác êëy khöng khñ cuãa
cung àiïån slanhpú trêìm lùæng, ïm aã hùèn ài. Thêìn Dúát dûúâng nhû
treã thú laåi, mùæt lim dim, nom hiïìn tûâ vaâ àaáng yïu chûá khöng coá veã
gò laâ möåt àêëng phuå vûúng oai nghiïm vaâ haách dõch, luön döìn mêy
muâ, giaáng sêëm seát. Coân thêìn Chiïën tranh Arex, àûáa con hung
hùng ngöî ngûúåc nhêët cuãa Dúát, thò quïn bùéng ài tiïëng binh khñ
loaãng xoaãng, baåo taân, nhûäng cuöåc giao tranh àêîm maáu. Tiïëng àaân
ca dûúâng nhû laâm mïìm traái tim àöìng cûáng rùæn cuãa võ thêìn Chiïën
tranh. Coân caác võ thêìn khaác cuäng àïìu bõ Apönlöng vaâ caác naâng
Muydú chinh phuåc. Hoå quïn ài nhûäng cuöåc tranh caäi öìn aâo, gay
gùæt vûâa múái àêy vïì biïët bao cöng viïåc phiïìn toaái cuãa thïë giúái thêìn
linh vaâ thïë giúái loaâi ngûúâi. Caã àïën con àaåi baâng moã quùæm hung dûä
cuãa Dúát, àaä tûâng möí buång, ùn gan Prömïtï, luác naây cuäng haå àaåi
caánh röång vaâ daâi xuöëng, ruåt cöí vaâo nhùæm nghiïìn mùæt laåi nhû muöën
thûúãng thûác nhûäng êm thanh huyïìn diïåu. Coân con cöng cuãa nûä
thêìn Hïra thò xoâe àuöi muáa, nhûäng con mùæt àen cuãa ngûúâi khöíng
löì Arguyx do nûä thêìn àñnh vaâo, luác naây long lanh, húán húã nhû
muöën baây toã niïìm vui vúái nûä thêìn. Chùèng phaãi chó coá con vêåt àoá
múái bõ tiïëng nhaåc löi cuöën vaâo àiïåu muáa. Khi thêìn Apönlöng taâi
hoa chuyïín sang möåt àiïåu nhaåc tûng bûâng, röån raä hún thò caác võ
thêìn àïìu lêìn lûúåt bõ löi cuöën vaâo vuä khuác. Nûä thêìn Artïmix, em
gaái cuãa Apönlöng, vui veã dêîn àêìu, àûa tay ra múâi caác chû võ thêìn
linh. Nûä thêìn Aphröàitú bûúác vaâo cuöåc vui vúái sùæc àeåp rûåc rúä, choái
loåi löi cuöën moåi ngûúâi. Thêìn Hermex, Haàex, thêìn Pödïiàöng...
Àêëng phuå vûúng Dúát trïn ngai vaâng cûúâi hïí haã trûúác caãnh
tûúång vui tûúi àêìm êëm cuãa thïë giúái thiïn àònh. Thêìn Apönlöng
gùæn boá vúái caác naâng Muydú nhû thïë trong nghïå thuêåt ca muáa cho
nïn ngûúâi ta coân goåi thêìn bùçng möåt tïn khaác: Apönlöng Muydadet
(Apollon Musagïte) nghôa laâ Apönlöng ngûúâi chó huy caác naâng
Muydú. Caác naâng Muydú luác àêìu àûúåc Dúát giao nhiïåm vuå nhû thïë,
nghôa laâ chó coá möîi cöng viïåc ca muáa. Nhûng sau dêìn cöng viïåc
trïn thiïn àònh vaâ dûúái trêìn thïë ngaây caâng nhiïìu hún vaâ phûác taåp
hún, cho nïn thêìn Dúát phaãi phên cöng cho möîi naâng Muydú cai
quaãn möåt lônh vûåc khoa hoåc vaâ nghïå thuêåt cuãa loaâi ngûúâi. Naâng
Canliöp (Callope): sûã thi. Naâng terpú (Euterpe): thú trûä tònh. Naâng
ratö (Erato): thú tònh duåc. Naâng Terpxikhor (Terpsichore): nghïå
thuêåt ca muáa. Naâng Pönhimni (Polhaámnie) luác àêìu cai quaãn thú
taán myä (haámne) sau cai quaãn kõch cêm (pantomime). Naâng
Menpömen (Melpomene); bi kõch. Naâng Tali (Thalie): haâi kõch.
Naâng Cliö (Clio): sûã hoåc. Naâng Urani (Uranie): thiïn vùn hoåc. Vò leä
àoá cho nïn nhûäng nhaâ thú cöí àaåi coi nghïå thuêåt cuãa mònh laâ do caác
naâng Muydú ban cho vaâ trûúác khi biïíu diïîn trûúác cöng chuáng
thûúâng coá lúâi cêìu khêën nûä thêìn Muydú hoùåc caãm taå nûä thêìn
Muydú. Cuäng vò leä àêëng phuå vûúng Dúát chñ saáng suöët, chñ hiïìn
minh tuy àaä "phên cöng, phên nhiïåm" raânh roä cho chñn ngûúâi con
gaái cuãa mònh nhûng cuäng khöng ngúâ àêu àûúåc rùçng loaâi ngûúâi
chuáng ta laåi "àeã" ra caái nghïå thuêåt àiïån aãnh, cho nïn àïí toã loâng
"tön kñnh" àöëi vúái thêìn Dúát, chuáng ta goåi nghïå thuêåt naây laâ nghïå
thuêåt cuãa naâng Muydú thûá mûúâi, do naâng Muydú thûá mûúâi cai
quaãn, mùåc dêìu thêìn Dúát àaä thöi àeã tûâ lêu röìi. Trong vùn hoåc caác
nûúác chêu êu, Muydú trúã thaânh danh tûâ chung chó "thi hûáng" "caãm
hûáng nghïå thuêåt" "taâi nùng thú ca, nghïå thuêåt". Nhûäng ngûúâi La
Maä du nhêåp caác Muydú vaâo hïå thöëng thêìn thoaåi cuãa mònh vaâ àöíi
tïn laâ Camen (Camena). Cuäng coá trûúâng húåp ngûúâi ta goåi caác
Muydú laâ nhûäng tiïn nûä Hïlicöng, nhûäng nûä hoaâng cuãa ngoån nuái
Hïlicöng, möåt ngoån nuái úã miïìn Trung Hy Laåp núi caác Muydú
thûúâng truá nguå. Vïì caác naâng Muydú, chuáng ta coá thïí phên àõnh ra
coá hai lúáp huyïìn thoaåi phûác húåp vúái nhau. Viïåc Dúát àeã möåt luác túái
chñn ngûúâi con gaái hùèn rùçng thuöåc vïì lúáp huyïìn thoaåi kyâ thõ töåc
mêîu quyïìn. Nhûng viïåc nhûäng naâng Muydú àûúåc Dúát phên cöng
cho cai quaãn caác lônh vûåc vùn hoáa -nghïå thuêåt nhû anh huâng ca, bi
kõch, sûã Coá khi ngûúâi ta goåi nghïå thuêåt àiïån aãnh laâ nghïå thuêåt
cuãa naâng Muydú thûá baãy theo sûå sùæp xïëp: thú, ca, vuä, nhaåc, bi
kõch, haâi kõch, àiïån aãnh. Un nourrisson des Muses: ngûúâi con cuãa
nhûäng naâng Muydú: nhaâ thú. La muse de Victor Hugo: thiïn taâi
thú ca cuãa Hugö. hoåc, vùn huâng biïån... chùæc chùæn khöng thïí naâo
thuöåc vïì thúâi kyâ thõ töåc mêîu quyïìn. Roä raâng nhûäng thaânh tûåu vùn
hoáa, khoa hoåc, nghïå thuêåt chó coá thïí laâ saãn phêím cuãa chïë àöå chiïëm
hûäu nö lïå cöí àaåi vaâ lúáp huyïìn thoaåi naây thuöåc vïì thúâi kyâ chïë àöå
chiïëm hûäu nö lïå àûúåc lùæp gheáp vaâo sau naây, nïëu duâng thuêåt ngûä
nhû nhaâ baác hoåc Xö viïët AF. Losev àaä chó ra, thò àêy laâ möåt hònh
thûác phûác húåp thïm thùæt (complexed'interpolation). Apönlöng löåt
da tïn Marxiax Trong nhûäng haânh àöång trûâng phaåt keã baåo ngûúåc
kiïu cùng thò coá leä haânh àöång Apönlöng trûâng phaåt tïn Xilen
Marxiax (Sileâne Maraåvas) laâ khuãng khiïëp nhêët, taân baåo nhêët.
Marxiax laâ möåt Xilen, nghôa laâ coá hai sûâng dï vaâ laå hún nûäa, laåi coá
àuöi nhû àuöi dï hoùåc àuöi ngûåa. Chên cuãa Xilen cuäng laâ chên dï.
Nhûäng Xilen laâ nhûäng võ thêìn tuây tuâng cuãa thêìn Rûúåu Nho
Àiönidöx, coá khi àûúåc goåi bùçng möåt tïn khaác laâ Xatia. Marxiax laâ
möåt trong nhûäng Xilen cuãa Àiönidöx. Chuyïån xaãy ra phaãi kïí
nguöìn göëc tûâ nûä thêìn Atïna. Naâng laâ nûä thêìn Trñ tuïå vaâ Nghïå
thuêåt, nghôa laâ cuãa sûå saáng taåo. Chñnh naâng laâ ngûúâi saáng taåo ra
cêy saáo coá tiïëng reáo rùæt, veáo von nghe nhû tiïëng chim sún ca, baåch
yïën, hoaâng yïën. Nhûng sau khi saáng taåo xong cêy saáo vaâ thöíi thûã
ñt baâi naâng liïìn vûát ngay noá ài vaâ nguyïìn ruãa:
"... Keã naâo nhùåt chiïëc saáo naây seä bõ trûâng phaåt taân nhêîn...".
Taåi sao maâ Atïna laåi coá haânh àöång khoá hiïíu àïën nhû thïë? Nguyïn
do laâ nûä thêìn nhêån thêëy khi mònh thöíi saáo thò khuön mùåt mêët tûå
nhiïn ài. Àïí coá àûúåc nhûäng êm thanh kyâ diïåu, nûä thêìn phaãi chuám
möi, phöìng maá... nghôa laâ nûä thêìn mêët hùèn ài veã àeåp tuyïåt diïåu
cuãa nûä thêìn. Vaâ nhû thïë thò thêåt laâ tai hoåa. Nûä thêìn Atïna vûát cêy
saáo ài nguyïn do laâ nhû thïë. Nhûng Marxiax laåi nhùåt àûúåc cêy
saáo. Laäo giaâ naây chùèng biïët àïën lúâi nguyïìn cuãa Atïna. Laäo àûa saáo
lïn miïång vaâ mêìy moâ têåp thöíi. Laäo chùèng quan têm àïën viïåc
khuön mùåt mònh mêët tûå nhiïn ài, xêëu ài khi thöíi saáo vò laäo vöën
chùèng àeåp àeä gò. Cuöëi cuâng Marxiax thöíi àûúåc saáo vaâ thöíi saáo rêët
hay, ngaây caâng hay, hay àïën nöîi khi tiïëng saáo Marxiax cêët lïn laâ
chim choác àang kiïëm ùn dûâng laåi lùæng nghe, hûúu nai àang gùåm coã
trong rûâng ngûâng ùn, nghïnh nghïnh chiïëc cöí cao lïn, doãng tai
tòm nghe tiïëng nhaåc. Coá con suöëi nghe tiïëng saáo Marxiax laåi ngúä
tiïëng noái thuã thó cuãa baån mònh. Coân rûâng cêy nghe tiïëng saáo cuãa
Marxiax nhû uöëng lêëy moåi êm thanh. Ngûúâi ta baão chuáng muöën
hoåc thuöåc nhûäng laân àiïåu Marxiax àïí khi gioá nöíi lïn laâ cuâng hoâa
têëu. Marxiax àûa cêy saáo vïì àêët Phrigi, quï mònh, àïí truyïìn daåy
laåi cho moåi ngûúâi biïët sûã duång möåt nhaåc cuå àún giaãn maâ laåi khaá
hay àïën nhû thïë. Danh tiïëng cuãa Marxiax lûâng lêîy àïën nöîi laäo
sinh ra kiïu cùng. Laäo tûå haâo vïì taâi nùng cuãa laäo song laåi mêët tónh
taáo àïën nöîi cho rùçng, khöng möåt thûá àaân naâo coá thïí hay bùçng cêy
saáo, khöng möåt ai coá thïí biïíu diïîn möåt nhaåc cuå naâo hay bùçng laäo
thöíi cêy saáo. Laäo naãy ra yá àõnh ngöng cuöìng thaách thûác võ thêìn
baão trúå cho Nghïå thuêåt vaâ OEm nhaåc laâ Apönlöng thi taâi. Võ thêìn
naây chêëp nhêån ngay cuöåc thi àêëu. Caác naâng Muydú vaâ nhaâ vua
Miàax trõ vò trïn àêët Phrigi, àûúåc múâi laâm ban giaám khaão. Keã thêët
baåi, thua cuöåc trong cuöåc thi naây phaãi nöåp mònh cho ngûúâi chiïën
thùæng toaân quyïìn sûã duång. Cuöåc ào taâi diïîn ra. Thêìn Apönlöng vúái
cêy àaân kitar biïíu diïîn trûúác. Khoá maâ coá thïí diïîn taã àûúåc hïët
phong thaái biïíu diïîn taâi hoa chinh phuåc loâng ngûúâi cuãa Apönlöng.
Khoaác möåt têëm aáo choaâng may cûåc kyâ àeåp àeä, Apönlöng cêìm
cêy àaân bûúác ra àônh àaåc maâ vêîn khöng mêët ài veã duyïn daáng,
tûúi tùæn. Nhûäng tiïëng àaân cuãa thêìn bêåt lïn thaánh thoát nhû roát vaâo
loâng moåi ngûúâi. Ngoán tay cuãa thêìn mïìm maåi, uyïín chuyïín lûúát ài
trïn nhûäng dêy àaân tûúãng chûâng nhû nhûäng bûúác chên cuãa caác
naâng Muydú àang xoay, àang lûúát ài trïn thïìm vaâng, thïìm baåc
cuãa cung àiïån slanhpú. Coân laäo Marxiax, con ngûúâi thö thiïín cuãa
rûâng ruá, quï muâa vúái cêy saáo, duâ coá tröí hïët taâi nùng cuäng khöng
thïí naâo àiïu luyïån bùçng möåt võ thêìn àaä tûâng chó huy, daåy baão cho
caác naâng Muydú xinh àeåp, àêìy taâi nùng, con cuãa àêëng phuå vûúng
Dúát. Ban giaám khaão boã phiïëu kñn àïí quyïët àõnh ngûúâi thùæng cuöåc.
Caác naâng Muydú boã cho Apönlöng, coân vua Miàax boã cho Marxiax.
Nhû vêåy laâ Apönlöng thùæng. Voâng laá nguyïåt quïë trïn vêìng traán
cao cuãa võ thêìn dûúâng nhû laåi thùæm hún. Marxiax quyâ xuöëng nöåp
mònh trûúác mùåt võ thêìn Apönlöng. Mùåc duâ àaä giaânh àûúåc thùæng lúåi
veã vang song Apönlöng vêîn khöng nguöi àûúåc nöîi tûác giêån vúái
Marxiax àaä ngaåo maån, kiïu cùng daám thaách thûác möåt võ thêìn
slanhpú thi taâi. Thêìn treo Marxiax lïn möåt cêy thöng röìi löåt da
laäo! Thêåt khuãng khiïëp! Têëm da cuãa Marxiax treo trïn cêy úã gêìn
vuâng Kïlen àêët Phrigi nhû àïí laâm gûúng cho nhûäng keã daám to gan
lúán mêåt thaách thûác caã vúái thêìn thaánh, muöën hún caã thêìn thaánh.
Têëm da Marxiax thêåt kyâ laå. Ngûúâi ta kïí möîi khi coá tiïëng saáo tûâ
àêët Phrigi nöíi lïn, bay àïën thò têëm da Marxiax laåi chuyïín àöång
xöën xang nhû rung àöång vò tiïëng saáo. Nhûng hïî khi nghe thêëy
tiïëng àaân kitar khöng biïët tûâ àêu bay àïën thò têëm da laåi thùèng
àûúän ra, khöng maãy may chuyïín àöång. Sau naây hònh nhû
Apönlöng coá höëi hêån vò haânh àöång trûâng phaåt quaá taân nhêîn cuãa
mònh. Vò thïë coá chuyïån kïí, Apönlöng àaä biïën Marxiax thaânh möåt
con söng vaâ trao chiïëc saáo cuãa Marxiax cho thêìn Rûúåu Nho
Àiönidöx.
APÖNLÖNG TRAÃ THUÂ CHO AXCLÏPIÖX
Chuyïån bùæt àêìu tûâ cuöåc tònh duyïn cuãa Apönlöng vúái
Cörönix (Coronis), möåt ngûúâi thiïëu nûä xinh àeåp con cuãa nhaâ vua
Phlïgiax (Phleágias). Xûa kia úã xûá Bïöxi coá möåt nhaâ vua tïn laâ
Phlïgiax sinh àûúåc möåt ngûúâi con gaái coá sùæc àeåp khaác thûúâng. Bûäa
kia, möåt buöíi àeåp trúâi, naâng vaâo rûâng chúi vaâ nhû thoái quen, naâng
àïën tùæm úã möåt höì nûúác xanh ngùæt ïm aã coá nhûäng cêy miïn liïîu
nghiïng mònh soi boáng. Chñnh trong khung caãnh thú möång naây,
thêìn Apönlöng àaä gùåp naâng vaâ àem loâng yïu mïën. Cuöåc tònh
duyïn cuãa hoå hònh nhû khöng àûúåc Phlïgiax biïët, hay nhû möåt söë
ngûúâi kïí, khöng àûúåc vua cha ûng thuêån. Nhûng duâ sao thò hoå
cuäng àaä yïu mïën nhau röìi. Song Cörönix àeåp ngûúâi laåi khöng àeåp
nïët. Naâng àaä lûâa döëi Apönlöng. Trong luác vùæng Apönlöng naâng àaä
buöng mònh theo duåc voång xêëu xa, hiïën dêng tònh yïu cuãa mònh
cho möåt ngûúâi khaác, möåt ngûúâi trêìn thïë, möåt chaâng trai tïn laâ
Ixkhix (ISchis), con cuãa nhaâ vua latöx trõ vò úã xûá Arcaài. Vaâ nhû
vêåy, àöëi vúái võ thêìn aánh saáng, võ thêìn cuãa chên lyá, cuãa sûå trung
thûåc laâ möåt àiïìu xuác phaåm gúám ghï. Cörönix mêët tónh taáo àïën nöîi
tin chùæc rùçng Apönlöng khöng thïí naâo biïët àûúåc cuöåc tònh duyïn
aám muöåi cuãa mònh. Nhûng vúái võ thêìn cuãa chên lyá thò moåi viïåc
súám muöën cuäng phaãi phúi baây ra trûúác aánh saáng. Möåt con quS löng
trùæng nhû tuyïët, vò loaâi chim naây ngaây xûa vöën nhû vêåy, con vêåt
yïu quyá cuãa Apönlöng, nhû con àaåi baâng cuãa Dúát, con cöng cuãa
Hïra, bay àïën kïí laåi cho Apönlöng, maách cho Apönlöng biïët cêu
chuyïån àau àúán vaâ xêëu xa êëy. Apönlöng nöíi giêån, vaâ nhû chuáng ta
àaä tûâng biïët, caác võ thêìn khi àaä nöíi giêån thò... thò chó coá thïí noái laâ
khöng thïí naâo tûúãng tûúång àûúåc, nhêët laâ möåt con ngûúâi trung thûåc
maâ bõ lûâa döëi nhû Apönlöng. Mêët caã tónh taáo, Apönlöng truát ngay
nöîi cùm tûác, uêët ûác cuãa mònh vaâo con quaå. Chùèng roä thêìn cêìm caái
gò neám vaâo con vêåt àïí àïën nöîi toaân thên noá àen ngoâm ài. Vaâ cuäng
tûâ àoá trúã ài loaâi quS mang böå löng àen nhû caái tin noá àem àïën àïí
laâm àen töëi caã traái tim võ thêìn. Sau àoá nöîi tûác giêån cuãa Apönlöng
giaáng xuöëng ngûúâi thiïëu nûä khöng trung thûåc. Apönlöng bùæn chïët
Cörönix. Coá ngûúâi kïí, khöng phaãi Apönlöng bùæn maâ cö em gaái cuãa
thêìn, tûác giêån thay cho anh, àaä trûâng trõ bùçng nhûäng muäi tïn
vaâng cuãa mònh. Trõ töåi Cörönix xong, hònh nhû Apönlöng cuäng caãm
thêëy coá phêìn quaá khùæc nghiïåt, taân nhêîn. Thêìn cho laâm lïî hoãa taáng
ngûúâi con gaái àoá. Vaâo luác lûãa vûâa böëc chaáy thò Apönlöng naãy ra yá
àõnh cûáu lêëy àûáa beá trong buång Cörönix: "...
Duâ sao thò ta cuäng phaãi cûáu lêëy àûáa con ta vò àêëy laâ gioåt maáu
cuãa ta...", Apönlöng nghô thïë vaâ bùçng têët caã taâi nùng siïu viïåt cuãa
möåt võ thêìn, Apönlöng àaä lêëy àûúåc àûáa con sùæp àïën ngaây ra àúâi tûâ
thi haâi Cörönix. Cûáu àûúåc àûáa beá, Apönlöng àem trao cho võ thêìn
Xùngtor Khiröng tûác laâ võ thêìn nûãa ngûúâi nûãa ngûåa Khiröng. úã Hy
Laåp xûa kia coá khaá nhiïìu Xùngtor Khiröng, möåt võ thêìn tuy vïì
thên hònh thò rêët gúám ghiïëc nhûng vïì trñ tuïå thò laåi uyïn thêm vaâ
loâng thûúng ngûúâi thò thêåt laâ hiïëm coá. Khiröng chõu traách nhiïåm
daåy döî nuöi nêëng chuá beá Axclïpiöx. Xùngtor Khiröng vöën laâ con
cuãa thêìn Crönöx vaâ tiïn nûä Nanhphú Philira (Phaálpa'Philaáre). Súã
dô Khiröng phaãi mang thên hònh quaái dõ nûãa ngûúâi nûãa ngûåa laâ vò
Crönöx àïí traánh sûå theo doäi cuãa vúå mònh laâ naâng Rïa, àaä biïën
mònh thaânh ngûåa möîi khi àïën tònh tûå aái ên vúái Philira. Sinh ra
Khiröng, thêëy mònh coá möåt àûáa con quaái àaãn nhû thïë nïn Philira
rêët buöìn rêìu, chaán naãn. Chùèng nheä tûå tûã, naâng àaânh cêìu khêín caác
võ thêìn giaãi thoaát cho naâng caãnh söëng àau khöí cuãa möåt ngûúâi meå
khöng coân niïìm tin vaâ haá voång. Caác võ thêìn àaä biïën Philira thaânh
cêy böì àïì (Tilleul). Xùngtor Khiröng khaác hùèn nhûäng Xùngtor con
cuãa Ixiöng vaâ Nïphïlï, vöën laâ loaåi hoang daä, töëi tùm, ngu muöåi vaâ
thuâ àõch vúái loaâi ngûúâi. Àûúåc thêìn Apönlöng vaâ Artïmix truyïìn
daåy cho. nhiïìu àiïìu hiïíu biïët quyá baáu Khiröng nöíi danh trong trêìn
thïë laâ "võ Xùngtor thöng tuïå nhêët vaâ hiïìn minh nhêët". Khiröng úã
trong möåt hang àaá dûúái chên nuái Pïliöng xûá Texxali, thûúâng chûäa
bïånh cho moåi ngûúâi vaâ daåy hoåc. Nhiïìu võ anh huâng xuêët chuáng cuãa
nûúác Hy Laåp àïìu laâ mön àïå cuãa Khiröng nhû: Akhin, Uylix,
Àiömend... Nhûäng ngûúâi Argönöt (thuãy thuã cuãa con thuyïìn Argö)
trûúác khi vûúåt biïín sang phûúng Àöng àïí àoaåt Böå Löng Cûâu Vaâng
àaä àïën xin Khiröng chó cho caách ài biïín... Coá chuyïån laåi kïí, Philira
àïí tröën traánh cuöåc tònh duyïn vúái Cörön àaä biïën mònh thaânh ngûåa
nhûng vêîn khöng thoaát khoãi duåc voång cuãa Cörön. Vò leä àoá naâng
múái àeã ra Xùngtor Khiröng. Naâng àaä söëng vúái àûáa con nûãa ngûúâi
nûãa ngûåa àoá úã hang àaá Pïliöng vaâ cuâng con daåy döî biïët bao chaâng
trai ûu tuá cuãa àêët nûúác Hy Laåp. Axclïpiöx, con trai cuãa Apönlöng,
àûúåc Xùngtor Khiröng daåy cho nhiïìu àiïìu, àùåc biïåt laâ nhûäng hiïíu
biïët vïì pheáp chûäa bïånh bùçng laá cêy, pha chïë, nêëu caác laá cêy thaânh
nhûäng phûúng thuöëc thêìn diïåu àïí cûáu chûäa cho con ngûúâi thoaát
khoãi caác bïånh hiïím ngheâo. Coá leä trong söë nhûäng hoåc troâ cuãa
Xùngtor Khiröng thò Axclïpiöx laâ ngûúâi hoåc troâ xuêët sùæc nhêët vïì
Phaáp thuêåt naây. Chaâng chùèng nhûäng coá thïí chûäa laânh moåi bïånh
têåt hiïím ngheâo cho con ngûúâi maâ coân ài xa hún thïë nûäa: caãi tûã
hoaân sinh cho con ngûúâi. Nhiïìu ngûúâi àaä àûúåc Axclïpiöx cûáu söëng
maâ chuáng ta khöng thïí kïí hïët tïn ra àûúåc.
Chó xin kïí möåt vaâi võ anh huâng quen biïët: Glöcöx, con vua
Minöx úã àaão Cret; Tanhàar, ngûúâi àaä sinh ra naâng Hïlen vaâ
Clitemnextúrú; Hippölit, chaâng trai cûúâng traáng, con cuãa ngûúâi
anh huâng kiïåt xuêët Tïdï. Danh tiïëng Axclïpiöx lûâng vang khùæp
nûúác Hy Laåp. Ngûúâi ngûúâi tòm àïën Axclïpiöx àïí chûäa bïånh ngaây
möåt àöng. Àöëi vúái chuáng ta, möîi ngûúâi öëm àau, bïånh têåt àûúåc chûäa
khoãi laâ möåt niïìm vui, möîi ngûúâi chïët ài àûúåc cûáu söëng laåi laâ möåt
nöîi mûâng, nhûng àöëi vúái võ thêìn Haàex thò laåi khöng phaãi nhû thïë.
Thêìn Haàex thêëy khaá lêu nay vûúng quöëc cuãa thêìn khöng coá möåt
ai tûâ trïn dûúng thïë xuöëng. Laäo giaâ chúã àoâ Kharöng cùæm saâo àúåi
khaách. Choá ngao Xerber nùçm daâi, ngaáp vùåt. Cú sûå naây khöng mêëy
nöîi maâ vûúng quöëc cuãa Haàex vùæng tanh vùæng ngùæt àïën phaãi àoáng
cûãa, giaãi thïí. Maâ àoáng cûãa röìi àaä phaãi xong àêu! Haàex seä ài àêu,
laâm gò? Kharöng ài àêu, laâm gò? Biïët bao nhiïu laâ chuyïån löi thöi,
rùæc röëi àeã ra tûâ caái anh chaâng Axclïpiöx. Thêìn Haàex rêët tûác giêån
maâ khöng biïët laâm gò ngoaâi caách tûúâng trònh vúái thêìn Dúát. Nghe
Haàex tûúâng trònh cùån keä moåi viïåc, thêìn Dúát thêëy nïëu cûá àïí
Axclïpiöx tiïëp tuåc maäi sûå nghiïåp trõ bïånh cûáu ngûúâi, caãi tûã hoaân
sinh thò trêåt tûå cuãa thïë giúái slanhpú do mònh töën cöng xêy dûång tûâ
bao thïë kyã nay seä bõ àaão löån röëi tung lïn têët caã. Thêìn giaáng seát
àaánh chïët Axclïpiöx. Apönlöng vö cuâng tûác giêån vïì haânh àöång baåo
ngûúåc naây song khöng thïí traã thuâ vaâo thêìn Dúát àûúåc.
Apönlöng traã thuâ vaâo nhûäng keã àaä reân ra sêëm seát, trao cho
thêìn Dúát. Nïëu khöng coá thûá vuä khñ vö àõch trong tay thêìn Dúát thò
àûáa con trai àêìy taâi nùng vaâ àûúåc nhûäng ngûúâi trêìn thïë vö cuâng
kñnh yïu cuãa Apönlöng àêu àïën nöîi! Apönlöng àaä bùæn chïët ba tïn
khöíng löì Xiclöp laâ Arghex, Xïtïröpex vaâ Böröngtex, nhûäng keã àaä
reân ra sêëm, chúáp vaâ seát. Thêìn Dúát biïët chuyïån beân ra lïånh trûâng
phaåt Apönlöng, àaây Apönlöng xuöëng trêìn laâm möåt gaä chùn suác vêåt
cho nhaâ vua Aàmeát trõ vò xûá Texxali. Coá ngûúâi laåi noái viïåc
Apönlöng bõ àêìy xuöëng trêìn ài chùn boâ, chùn cûâu cho vua Aàmeát
khöng phaãi vò töåi giïët nhûäng ngûúâi khöíng löì Xiclöp maâ laâ vò töåi àaä
giïët con maäng xaâ Pitöng. Coá ngûúâi caäi laåi, baão taåi caã hai töåi.
Axclïpiöx tuy qua àúâi song may thay àaä truyïìn daåy laåi taâi nghïå vaâ
Phaáp thuêåt chûäa bïånh cho caác con trai vaâ con gaái cuãa mònh vaâ cho
nhiïìu ngûúâi khaác nûäa. Chó tiïëc rùçng pheáp caãi tûã hoaân sinh laâ chûa
truyïìn laåi àûúåc. Hai con trai cuãa Axclïpiöx laâ Makhaöng
(Macham) vaâ Pöàaliriöx (Podalirios) laâ nhûäng thêìy thuöëc trûá danh
àaä tham gia trong haâng nguä nhûäng chiïën sô Hy Laåp vûúåt biïín sang
àaánh thaânh Túroa. Con gaái cuãa Axclïpiöx laâ naâng Higi (Haágie), nûä
thêìn Sûác khoãe, ngoaâi viïåc chûäa bïånh cho ngûúâi trêìn coân àem àïën
nhûäng lúâi chó dêîn khuyïn baão, an uãi cho ngûúâi öëm àau. Trong thúâi
cöí nhûäng thêìy thuöëc töí chûác thaânh möåt "giaáo àoaân" mang tïn laâ
"Con, chaáu cuãa Axclïpiöx" (Le AScleápiades). Viïåc chûäa bïånh àûúåc
kïët húåp vúái nhûäng hònh thûác ma thuêåt cêìu khêën, cuáng tïë võ thuãy
töí cuãa ngaânh Y àïí xin nhûäng lúâi truyïìn phaán, chó dêîn. "Con, chaáu
cuãa Axclïpiöx" giûä bñ mêåt caác baâi thuöëc, caác phûúng Phaáp chûäa
bïånh vaâ chó truyïìn laåi cho nhûäng ngûúâi thên thñch. Ngûúâi xûa taåc
tûúång võ thêìn Axclïpiöx vúái möåt veã uy nghiïm nhû thêìn Dúát, tay
cêìm möåt cêy quyïìn trûúång coá möåt con rùæn àang uöën mònh boâ
quanh. Coân tûúång nûä thêìn Higi cuäng àûúåc thïí hiïån vúái möåt phong
thaái uy nghi nhû cha, tay cêìm möåt con rùæn. Coá khi laâ möåt thiïëu nûä
tay cêìm möåt caái baát, hùèn laâ baát thuöëc vûâa pha, coân tay kia àûa ra
möåt cûã chó nhû xoa dõu, an uãi. Nhûng taåi sao hai cha con võ thêìn
Chûäa bïånh vaâ Sûác khoãe naây laåi coá con rùæn ài keâm? Trûúác hïët, con
rùæn thuöåc phaåm truâ cuãa thêìn thoaåi khtöniïng, thêìn thoaåi vïì loaâi
vêåt. Vaâ noá laâ tiïu biïíu nhêët trong gia taâi thêìn thoaåi vïì loaâi vêåt cuãa
ngûúâi Hy Laåp. Thûúâng caác nam thêìn vaâ nûä thêìn nïëu truy xeát kyä
"lyá lõch" thò àïìu coá möåt thúâi kyâ laâ rùæn. Hùèn trong tònh hònh àoá, con
rùæn chûa hïì mang möåt yá nghôa xêëu xa, hay noái möåt caách khaác, con
ngûúâi chûa caãm thêëy kinh súå, ghï túãm con rùæn. Thêìn Dúát àaä tûâng
biïën thaânh rùæn àïí che mùæt Hïra, àïën aái ên vúái naâng Perxïphön
trong thêìn thoaåi vïì Àiöniàöx Dagrïöx. Àïìn thúâ nûä thêìn Atïna úã
Aten trong khu vûåc Acröphön coá thúâ rùæn thêìn. Àïìn thúâ Àenphú
thúâ thêìn Apönlöng nhûng cuäng àöìng thúâi thúâ con rùæn thêìn Pitöng.
Con rùæn tûúång trûng cho àêët hoùåc sûå gêìn guåi vúái àêët; sûác maånh
cuãa àêët richtöniöx, möåt ngûúâi anh huâng cai quaãn Aten, theo
truyïìn thuyïët laâ con cuãa àêët. Khi múái ra àúâi, nûä thêìn Atïna àaä àùåt
chuá beá àoá vaâo trong möåt caái veäi (hoùåc möåt caái giaânh) lêëy rùæn àïåm
loát úã chung quanh. Laåi coá chuyïån kïí, thêìn Axclïpiöx ài chûäa bïånh
cho nhûäng ngûúâi trêìn thïë thûúâng hoáa thên thaânh rùæn hoùåc mang
theo rùæn, duâng rùæn àïí chûäa. Do "tiïíu sûã" nhû thïë maâ con rùæn mang
möåt yá nghôa töët àeåp. Noá tûúång trûng cho sûå trûúâng sinh bêët tûã
(nhû àêët vöën trûúâng sinh bêët tûã) àöìng thúâi laåi tûúång trûng cho caã
sûå taái sinh, sûå àöíi múái nûäa. Vò möåt leä àún giaãn con rùæn khöng chïët,
con rùæn chó löåt xaác thöi. "Rùæn giaâ, rùæn löåt. Ngûúâi giaâ, ngûúâi tuöåt
vaâo sùng" maâ!
Tûâ àoá con rùæn laåi tûúång trûng cho sûå khön ngoan, thêån troång
vaâ múã röång nghôa hún nûäa con rùæn tûúång trûng cho sûå lûåa choån, sûå
vônh hùçng. Àoá laâ yá nghôa töët àeåp vïì con rùæn (biïën daång thaânh
röìng). Nhûng con rùæn coân tûúång trûng cho nhûäng sûác maånh phaá
hoaåi cuãa thiïn nhiïn maâ ngûúâi xûa chûa hiïíu biïët, nhûäng sûác
maånh vöën thuâ àõch vúái con ngûúâi kïí caã nhûäng thïë lûåc xaä höåi cuä, laåc
hêåu, vò thïë con rùæn tûúång trûng cho caái xêëu xa, tai hoåa trong cuöåc
söëng vaâ múã röång yá nghôa, tûúång trûng cho sûå àöåc aác, nham hiïím,
lûâa loåc, döëi traá. Caã hai yá nghôa tûúång trûng naây cuãa thêìn thoaåi cöí
àaåi àïìu àûúåc thêìn thoaåi Thiïn Chuáa giaáo tiïëp thu. Trong Kinh
thaánh Thiïn Chuáa giaáo coá chuyïån kïí: Trong cuöåc haânh trònh cuãa
nhûäng ngûúâi Ixraen rúâi khoãi nûúác Ai Cêåp ài túái miïìn àêët hûáa dûúái
sûå dùæt dêîn cuãa Möidú, ngûúâi àûúåc Thûúång Àïë tuyïín choån vaâ giao
phoá cho sûá maång thiïng liïng, nhûäng ngûúâi Ixraen coá luác àaä khöng
chõu àûång àûúåc nhûäng nöîi gian khöí, khoá khùn úã doåc àûúâng. Hoå àaä
kïu ca, traách moác, xuác phaåm àïën Thûúång Àïë vaâ Möidú. Thûúång Àïë
nöíi giêån phaái xuöëng möåt bêìy rùæn lûãa (les serpentaå brulantaå) trûâng
phaåt töåi phaåm thûúång. Rêët nhiïìu con dên Ixraen bõ rùæn cùæn chïët.
Nhûäng ngûúâi Ixraen höëi hêån kïu van Möidú cêìu khêín Thûúång Àïë
tha töåi cho hoå, giaãi trûâ tai hoåa cho hoå. Vaâ Thûúång Àïë, chêëp nhêån
lúâi cêìu xin cuãa Möidú, àaä phaán truyïìn cho Möidú: laâm möåt con rùæn
àöìng àùåt trïn möåt cêy saâo àïí cho nhûäng ngûúâi bõ rùæn lûãa cùæn àïën
nhòn vaâo con rùæn àöìng. Chñnh nhúâ nhòn con rùæn àöìng naây maâ
nhûäng ngûúâi Ixraen bõ rùæn lûãa cùæn thoaát chïët. Coân trong Kinh
Phuác OEm theo Matthiú, chuáa Giïsu àaä "huêën thõ" cho mûúâi hai
töng àöì trûúác khi hoå lïn àûúâng ài "rao giaãng" rùçng: "... Haäy thêån
troång nhû loaâi rùæn vaâ hiïìn hoâa nhû nhûäng con böì cêu..." Àoá laâ
nhûäng dêîn chûáng vïì yá nghôa tûúång trûng töët àeåp cuãa con rùæn. Coân
vïì yá nghôa xêëu xa thò chñnh con rùæn, cuäng theo Kinh thaánh, laâ con
vêåt xaão quaáïtå nhêët trong söë nhûäng con vêåt maâ Thûúång Àïë saáng taåo
ra. Con rùæn àaä xui ngûúâi àaân baâ àêìu tiïn cuãa thïë gian ùn quaã cêëm,
quaã cuãa chiïëc cêy cuãa sûå söëng vaâ ngûúâi àaân baâ naây àaä cho chöìng
ùn, vò thïë hoå, Aàam vaâ Eva, töí tiïn cuãa loaâi ngûúâi chuáng ta, bõ
Thûúång Àïë trûâng phaåt àêíy xuöëng haå giúái. Vaâ loaâi ngûúâi chuáng ta
vò leä àoá maâ phaãi chõu "töåi töí töng". Trong Khaãi thõ cuãa Giùng, con
röìng lúán nuöët con cuãa ngûúâi àaân baâ, àûúåc àöìng nhêët vúái con rùæn
xûa kia, ma quó, Xa Tùng, àaä tûâng lûâa döëi caã thïë gian vaâ bõ töëng cöí
xuöëng àêët. Laåi noái vïì nhaâ vua Phlïgiax khi biïët tin con gaái mònh
bõ Apönlöng bùæn chïët, nöíi giêån àöët chaáy saåch ngöi àïìn Àenphú,
ngöi àïìn thúâ àêëng phuå vûúng Dúát vaâ thêìn Apönlöng. Haânh àöång
laáo xûúåc naây àaä bõ caác võ thêìn trûâng trõ àñch àaáng. Apönlöng bõ àaây
bao lêu? Ngûúâi noái möåt nùm, ngûúâi noái taám nùm, ngûúâi noái chñn
nùm. Chùèng roä thûåc hû thïë naâo, nhûng noái toám laåi laâ coá bõ trûâng
phaåt àuöíi xuöëng haå giúái ài chùn suác vêåt cho nhaâ vua Aàmeát
(Admeâte). Trong nhûäng ngaây phaãi ài chùn suác vêåt úã rûâng xanh nuái
àoã, thêìn Apönlöng àûúåc nhaâ vua tiïëp àaäi vúái têëm loâng hiïëu khaách
truyïìn thöëng cuãa con dên àêët nûúác Hy Laåp. Àïí àïìn àaáp laåi têëm
loâng quyá baáu àoá, thêìn Apönlöng giuáp àúä vua Aàmeát nhiïìu cöng
viïåc. Ngûúâi xûa kïí laåi, möîi khi luâa suác vêåt vaâo rûâng Apönlöng laåi
mang theo cêy àaân kitar vaâ gêíy lïn nhûäng êm àiïåu thaánh thoát.
Rûâng xanh hoang vùæng böîng êëm cuáng hùèn lïn, dûúâng nhû
búát hùèn ài caái veã laånh leäo, bñ êín. Caã nhûäng loaâi thuá dûä nhû höí, baáo,
choá soái... chuyïn rònh moâ bùæt gia suác cuãa nhûäng ngûúâi ài chùn khi
nghe tiïëng àaân cuãa Apönlöng cuäng say mï. Chuáng ngöìi lùæng nghe
khöng nghô àïën, khöng daám hoùåc khöng núä bùæt möåt con dï, con
cûâu, con boâ, con ngûåa naâo trong àaân gia suác cuãa Apönlöng. Vò thïë
trong nhûäng ngaây Apönlöng laâm gia nhên cho Aàmeát, àaân gia suác
khöng hïì bõ giaãm maâ chó coá tùng lïn nhanh choáng. Vò leä àoá maâ
ngûúâi Hy Laåp xûa kia coân coi Apönlöng laâ võ thêìn baão höå cho nghïì
chùn nuöi. Hïët haån ài àaây, Apönlöng trúã vïì vúái thïë giúái slanhpú.
Tuy úã trïn thïë giúái tuyïåt diïåu cuãa caác võ thêìn bêët tûã nhûng
Apönlöng vêîn khöng quïn nhûäng ngaây söëng dûúái trêìn vaâ àùåc biïåt
nhûäng ngaây söëng úã thïë giúái cuãa nhûäng ngûúâi Hipebörïen. Haâng
nùm cûá khi thu hïët àöng vïì laâ Apönlöng laåi tûâ giaä slanhpú, ngöìi
trïn cöî xe do nhûäng con thiïn nga keáo, bay vïì möåt phûúng trúâi xa
tñt tùæp àïí nghó àöng úã möåt vuâng khñ hêåu êëm aáp, möåt núi chó biïët coá
muâa Xuên vaâ àuáng möåt núi cuãa muâa Xuên vônh viïîn. Khi êëy úã
àónh slanhpú cuäng nhû úã trïn sûúân nuái Parnax tuyïët trùæng nhû böå
löng cuãa nhûäng con thiïn nga àaä truâm phuã lïn daây àùåc. Rûâng cêy
truát hïët böå aáo maâu xanh hay maâu vaâng, trú ra nhûäng caânh khùèng
khiu, gaây guöåc. Àöng hïët, xuên vïì, Apönlöng laåi trúã vïì vúái thïë giúái
slanhpú cuãa mònh. Thêìn laåi xuöëng trêìn, vïì ngöi àïìn thúâ Àenphú
yïu quyá àïí tiïn àoaán cho moåi ngûúâi dên laânh biïët nhûäng viïåc cuãa
quaá khûá, hiïån taåi vaâ tûúng lai. Thêìn truyïìn àaåt laåi nhûäng lúâi noái
thiïng liïng cuãa thêìn Dúát vaâ tiïëp nhêån nhûäng nghi lïî tûng bûâng
troång thïí cuãa ngaây höåi Àenphú - Höåi Pitich. Röìi sau àoá thêìn laåi vïì
thùm núi chön rau cùæt röën úã hoân àaão Àïlöx. Chñnh úã núi àêy, ngûúâi
dên Hy Laåp àïí tûúãng nhúá túái cuöåc àúâi vaâ cöng lao cuãa võ thêìn aánh
saáng, àaä dûång àïìn thúâ thêìn vaâ haâng nùm múã höåi rêët to, rêët linh
àònh khöng keám Höåi Àenphú. Caác nhaâ nghiïn cûáu cho chuáng ta
biïët, quï hûúng àñch thûåc cuãa Apönlöng laâ úã vuâng Tiïíu aá. Coá
nhûäng bùçng chûáng vúái àêìy àuã sûác thuyïët phuåc khoa hoåc, xaác nhêån
"nguyïn quaán" cuãa võ thêìn naây laâ úã Tiïíu aá chûá khöng phaãi laâ úã Hy
Laåp. Möåt laâ, trong cuöåc chiïën tranh Túroa, thêìn Apönlöng àûáng vïì
phe Túroa baão höå cho quên Túroa giaáng bïånh dõch xuöëng quên Hy
Laåp. Thêìn luön luön quan têm theo doäi, phuâ höå cho duäng tûúáng
Heáctor, ngûúâi cêìm àêìu quên Túroa. Hai laâ, ngûúâi ta tòm thêëy vaâ
thöëng kï thêëy úã Tiïíu aá coá rêët nhiïìu àïìn thúâ thêìn Apönlöng, phêìn
lúán laâ nhûäng ngöi àïìn to vaâ quan troång. Ba laâ, caái tïn "Apönlöng"
theo möåt söë nhaâ baác hoåc, xeát vïì mùåt tûâ nguyïn laâ thuöåc ngön ngûä
Tiïíu aá, nghôa laâ "caái cûãa". Vaâ Apönlöng laâ võ thêìn Cûãa, àaãm àûúng
traách nhiïåm ngùn caãn àêíy nhûäng àiïìu bêët haånh ra khoãi nhaâ vaâ ra
khoãi àö thõ. Möåt trong nhûäng biïåt danh cuãa Apönlöng laâ
"Tuyraiöx" coá nghôa laâ "Cûãa". Têåp tuåc thúâ cuáng Apönlöng tûâ Tiïíu aá
chuyïín sang Hy Laåp vaâo thúâi kyâ nïìn vùn hoáa Miken, thiïn niïn kyã
II trûúác Cöng nguyïn. Nhûäng biïåt danh cuãa Apönlöng cho chuáng
ta thêëy nguöìn göëc tö tem giaáo cuãa võ thêìn naây, thñ duå Apönlöng
Likïen (Apollon Laáceáen) laâ Apönlöng Choá soái hoùåc Apönlöng
Xmanhtï (Sminteá) laâ Apönlöng Chuöåt. Nhû vêåy luác àêìu, roä raâng laâ
võ thêìn aánh saáng, võ thêìn Ngûúâi Xaå thuã coá cêy cung baåc vaâ nhûäng
muäi tïn vaâng töìn taåi trong hònh daång con vêåt. Sau naây Apönlöng
múái àûúåc caãm thuå nhû möåt võ thêìn dûúái hònh daång ngûúâi vaâ baão höå
cho cuöåc söëng cuãa con ngûúâi, baão vïå muâa maâng vaâ àaân gia suác cuãa
con ngûúâi khoãi bõ thuá dûä phaá hoaåi. Vò leä àoá coá chuyïån Apönlöng
phaãi ài chùn gia suác cho vua Aàmeát, chuyïån Apönlöng ài chùn suác
vêåt cho Laomïàöng, möåt võ vua cuãa thaânh Túroa... Vaâ ngaây caâng
múã röång hún nûäa, Apönlöng laâ võ thêìn cuãa nhiïìu chûác nùng khaác:
Y hoåc, aánh saáng thêåm chñ àöìng nhêët vúái thêìn Mùåt trúâi Hïliöx,
thêìn baão vïå cho khaách böå haânh, thêìn baão vïå cho nhûäng ngûúâi ài
biïín...
Caác nhaâ nghiïn cûáu cho rùçng, rêët coá thïí tûâ khi Apönlöng trúã
thaânh võ thêìn cuãa thïë giúái slanhpú thò múái coá thïm caái biïåt danh
Phïbuyx, -do àaä chiïën thùæng möåt têåp tuåc thúâ cuáng nûä thêìn Titanià
Phoibï úã möåt àõa phûúng naâo àoá. Do àûúåc àöìng nhêët vúái aánh saáng
nïn Apönlöng laåi thïm chûác nùng cuãa möåt võ thêìn nöng nghiïåp, võ
thêìn baão höå cho muâa maâng. Nhûng chûác nùng naây cuãa Apönlöng
múâ nhaåt hún so vúái chûác nùng chiïën trêån, -Ngûúâi Xaå thuã. Sûå thúâ
cuáng Apönlöng, tön giaáo Apönlöng àöëi lêåp vúái tön giaáo Àiöniàöx,
mùåc duâ trong möåt daång naâo àoá cuäng laâ sûå thúâ cuáng möåt võ thêìn
nöng nghiïåp. Tön giaáo Apönlöng thûúâng phaát triïín röång raäi trong
giúái quyá töåc, coân tön giaáo Àiöniàöx úã giúái bònh dên. Tûúång
Apönlöng trong nghïå thuêåt thúâi kyâ Hy Laåp hoáa laâ möåt chaâng trai
xinh àeåp ngöìi àaánh àaân lia. Tön giaáo Apönlöng úã caác thuöåc àõa Hy
Laåp trïn àêët yá du nhêåp vaâo La Maä. Nùm 31 trûúác Cöng nguyïn La
Maä xêy àïìn thúâ Apönlöng rêët lúán. Dûúái triïìu àaåi cuãa võ hoaâng àïë
La Maä sguyxtú, tön giaáo Apönlöng àûúåc àïì cao lïn möåt àõa võ chûa
tûâng thêëy. sguyxtú cho khöi phuåc caác cuöåc thi àêëu voä nghïå, thïí duåc
thïí thao, nghïå thuêåt, nhûäng têåp tuåc, höåi heâ trong saåch, laânh maånh
maâ àaä tûâ lêu bõ cuöåc söëng xa hoa, truåy laåc, hûúãng thuå cuãa giúái quyá
töåc La Maä vûát boã cuäng nhû bõ cuöåc söëng, löëi söëng "lñnh traáng", "lï
dûúng" cuãa àïë quöëc La Maä phaá hoaåi. Sûå khöi phuåc naây nùçm trong
àûúâng löëi chñnh trõ vùn hoáa cuãa sguyxtú muöën laânh maånh hoáa xaä
höåi La Maä, taåo ra möåt cuöåc söëng öín àõnh úã caác àö thõ àïí cuãng cöë
quyïìn lûåc vaâ uy tñn cuãa mònh. Ngûúâi ta thûúâng dêng cuáng thêìn
Apönlöng caânh nguyïåt quïë, caânh coå vaâ hiïën tïë nhûäng con vêåt: choá
soái, thùçn lùçn, chuöåt, diïìu hêu. úã Aten, trïn búâ söng Ilixxöx coá ngöi
àïìn thúâ Apönlöng Likïen, ngoaâi ra coân coá möåt trûúâng àêëu àûúåc xêy
dûång tûâ thúâi Pïriclex cêìm quyïìn. Núi àoá, khu vûåc àïìn thúâ vaâ
trûúâng àêëu, tïn goåi laâ Likï, nhaâ triïët hoåc Arixtöt thûúâng àïën giaãng
trong nhûäng daäy haânh lang cuãa möåt ngöi nhaâ trong trûúâng àêëu
naây. Öng vûâa ài vûâa giaãng trong haânh lang vaâ hoåc troâ cuäng ài theo
öng àïí nghe giaãng. Ngûúâi xûa goåi löëi giaãng cuãa öng laâ:
pïripatïtixiïnnú (peáripateáticienne). Tûâ àoá ngûúâi ta goåi trûúâng phaái
triïët hoåc cuãa öng laâ trûúâng phaái vûâa ài vûâa giaãng (tiïu dao). Nùm
1977, möåt ngûúâi Phaáp tïn laâ Pilatúrúàú Rödiï (Pilaátre de -Rosier)
thaânh lêåp möåt trûúâng hoåc úã Pari, daåy khoa hoåc tûå nhiïn vaâ vùn hoåc
(khöng daåy thêìn hoåc) àùåt tïn laâ Likï. Tûâ àoá Likï mang nghôa laâ:
"trûúâng trung hoåc", maâ chuáng ta thûúâng quen goåi laâ "trûúâng Likï".
Nûä thêìn Artïmix A rtïmix, võ nûä thêìn con cuãa Dúát vaâ Lïtö,
ra àúâi trïn hoân àaão Àïlöx. Naâng laâ anh em sinh àaåi cuâng vúái thêìn
Apönlöng cho nïn cuäng nhû anh mònh naâng àûúåc Dúát ban cho möåt
cêy cung baåc vaâ möåt öëng tïn vaâng. Chó mêëy ngaây sau khi ra àúâi,
nhúâ nhûäng thûác ùn thêìn Artïmix lúán lïn nhû thöíi vaâ chùèng mêëy
chöëc naâng àaä àeo öëng tïn vaâo lûng cêìm cung bùng vaâo rûâng sùn
bùæn. Trong böå aáo sùn goån gaâng vaâ ngùæn àïën àêìu göëi nûä thêìn
Artïmix treã tûúi phúi phúái, traân àêìy sûác söëng, nhanh nheån, lanh
lúåi laå thûúâng. Thêåt khoá maâ tòm àûúåc möåt thiïëu nûä naâo trïn thïë
gian naây laåi tûúi tùæn, linh hoaåt nhû Artïmix. Naâng chaåy bùng
bùng qua nhûäng khu rûâng rêåm, sùn thuá àuöíi chim. Àöi mùæt tinh
nhanh cuãa naâng khöng bao giúâ àïí con möìi chaåy thoaát. Vaâ khi naâng
àaä giûúng cung thò ñt khi coá chuyïån phaát tïn tha chïët cho con möìi.
Lúån rûâng bõ àuöíi cuâng àûúâng ruác vaâo buåi rêåm haá voång thoaát chïët
cuäng khöng thoaát àûúåc. Hûúu, nai chaåy nhanh àïën mêëy cuäng
khöng traánh khoãi bõ Artïmix xua àaân choá àïën bao vêy. Möîi khi
Artïmix vaâo rûâng sùn bùæn laåi coá möåt àoaân tiïn nûä ài theo. Nhûäng
naâng Nanhphú àoá cuâng sùn àuöíi muöng thuá vúái Artïmix. Tiïëng hoâ
reo, cûúâi noái cuâng vúái tiïëng choá suãa, tiïëng tuâ vaâ ruác vang àöång caã
nuái rûâng. Cuöåc ài sùn kïët thuác, Artïmix vaâ caác naâng Nanhphú trúã
vïì vúái thùæng lúåi rûåc rúä. Vaâ chùèng bao giúâ võ nûä thêìn Sùn bùæn naây
laåi chõu trúã vïì tay khöng. Tuy nhiïn chiïën cöng lúán nhêët cuãa
Artïmix laåi laâ viïåc trûâng trõ tïn khöíng löì Tixiöx (Titios), keã àaä can
töåi truy àuöíi nûä thêìn Lïtö, meå cuãa Apönlöng vaâ Artïmix, vúái mûu
àöì aám muöåi. Tïn khöíng löì naây vöën laâ con cuãa Dúát vaâ lara (eálara),
con gaái cuãa nhaâ vua xûá Orkhömen. Thêìn Dúát lêìn naây àïí traánh con
mùæt soi moái cuãa Hïra àaä àûa ngûúâi con gaái àoá vaâo... têån trong loâng
àêët àen sêu thùèm. êëy thïë maâ khöng hiïíu laâm sao maâ Hïra cuäng
biïët. Laåi möåt trêån àuâng àuâng sêëm seát, giêån dûä giaáng xuöëng àûáa
con cuãa cuöåc ngoaåi tònh àoá.
Nhûng Hïra chó vûâa múái truy àuöíi Tixiöx thò laåi àûúåc tin
Lïtö sùæp sinh con vúái Dúát. Thïë laâ Hïra xuái bêíy anh chaâng khöíng löì
Tixiöx truy àuöíi Lïtö. Vaâ Tixiöx thûâa haânh nhiïåm vuå àoá vúái têët caã
sûå mêîn caán cuãa möåt anh chaâng vûâa àûúåc hûúãng lûúång gia ên,
khoan höìng. Apönlöng vaâ Artïmix àaä trûâng trõ tïn khöíng löì baåo
ngûúåc àoá. Nhûäng muäi tïn vaâng cuãa hai anh em àaä rûãa àûúåc möëi
oaán húân maâ meå hoå phaãi chõu àûång trûúác khi sinh hoå. Coá ngûúâi kïí,
khöng phaãi hai anh em Apönlöng giïët chïët Tixiöx maâ laâ thêìn Dúát
giaáng seát thiïu chïët Tixiöx. Tixiöx chïët, caác võ thêìn neám xaác hùæn
xuöëng àõa nguåc Tartar. Thên hònh noá nùçm soáng sûúåt che kñn hïët caã
chñn mêîu àêët. Hai con àaåi baâng ngaây ngaây àïën möí buång ùn böå gan
khöíng löì cuãa noá, böå gan laâ ngoån nguöìn àeã ra thoái baåo lûåc, hung taân
cuäng nhû àeã ra moåi yá chñ cûáng rùæn, bûúáng bónh. Artïmix trûâng
phaåt Niöbï Artïmix coân cuâng vúái Apönlöng trûâng phaåt naâng Niöbï
vïì töåi ngaåo maån, àaä khinh thõ xuác phaåm àïën nûä thêìn Lïtö. Coá leä tûâ
cöí chñ kim chûa tûâng coá möåt cuöåc trûâng phaåt naâo quaá û khùæc
nghiïåt, taân nhêîn nhû cuöåc trûâng phaåt naây, àêy laâ möåt cuöåc taân saát
khuãng khiïëp; khuãng khiïëp àïën nöîi túái nay chûa mêëy ai quïn.
Niöbï laâ con gaái cuãa Tùngtan. Naâng lêëy Amphiöng (Amphion) vua
thaânh Tebú coá baãy cöíng. Hai vúå chöìng naâng sinh àûúåc baãy trai, baãy
gaái. Niöbï rêët àöîi tûå haâo vïì haånh phuác cuãa mònh: nhûäng àûáa con,
àûáa naâo cuäng àeåp àeä, khoãe maånh, thöng minh. Nhòn chuáng, ngûúâi
ta coá thïí tûúãng àoá laâ nhûäng võ nam thêìn hoùåc nûä thêìn tûúi treã cuãa
thïë giúái slanhpú. Niöbï sung sûúáng, tûå haâo, maän nguyïån vïì haånh
phuác cuãa mònh nhûng laåi khöng biïët haånh phuác àoá chñnh laâ do caác
võ thêìn àaä ban cho gia àònh naâng. Sûå giaâu coá, danh tiïëng, con àaân
chaáu àöëng àöng vui laâ àùåc ên hiïëm coá. Naâng leä ra phaãi biïët ún vaâ
àïìn àaáp laåi bùçng nhûäng lïî hiïën tïë hêåu hô vaâ thaânh kñnh. Nhûng
Niöbï hêìu nhû quïn hïët caã nghôa vuå thiïng liïng àoá, nghôa vuå maâ
àöëi vúái ngûúâi Hy Laåp xûa kia laâ möåt àaåo àûác chñ cao, chñ tön, chñ
kñnh, möåt àaåo àûác trûúác hïët cuãa moåi àaåo àûác. Chuyïån xaãy ra nhû
sau: Möåt höm con gaái võ tiïn tri muâ danh tiïëng Tirïdiax (Tireásias)
laâ naâng Mùngtö ài khùæp moåi nhaâ trong thaânh Tebú baãy cöíng,
truyïìn cho moåi ngûúâi biïët lïî hiïën tïë nûä thêìn Lïtö vaâ hai ngûúâi con
cuãa nûä thêìn laâ Apönlöng coá böå toác quùn vaâng rûúåi vaâ nûä thêìn
Artïmix, ngûúâi trinh nûä sùn bùæn, sùæp cûã haânh. Moåi ngûúâi haäy àem
dêng cuáng caác võ thêìn nhûäng lïî vêåt hêåu hô. Dên thaânh Tebú baãy
cöíng, nghe lúâi khuyïn daåy àoá, ai nêëy àïìu naáo nûác sùæm sanh lïî vêåt.
Nhûäng thiïëu nûä xinh àeåp àöåi voâng laá nguyïåt quïë lïn àêìu, ùn
mùåc àeåp àeä, mang lïî vêåt ra àïìn thúâ. Riïng coá Niöbï laâ khöng sùæm
sûãa lïî vêåt, khöng àïën àïìn thúâ. Chùèng nhûäng thïë Niöbï laåi coân
duâng quyïìn lûåc cuãa mònh cêëm khöng cho caác thiïëu nûä túái àïìn thúâ,
nghôa laâ Niöbï phaá boã buöíi lïî troång thïí ngaây höm àoá.
- Taåi sao caác ngûúi laåi phaãi dêng lïî cho Lïtö?
- Niöbï noái vúái caác thiïëu nûä xinh àeåp cuãa thaânh Tebú baãy
cöíng nhû vêåy.
- Cêìu xin Lïtö ban cho haånh phuác àûúåc giaâu coá, àöng con,
nhiïìu chaáu, an nhaân, veã vang û?
Thêåt laâ vö ñch. Cuöåc àúâi cuãa baâ ta vêët vaã cûåc nhuåc, chó coá möåt
hoân àaão beá xñu laâm chöî dung thên, coân ta, möåt àö thõ röång lúán,
thaânh quaách kiïn cöë, giaâu coá vaâ àeåp àeä xiïët bao! Baâ ta chó sinh
àûúåc möåt gaái, möåt trai, coân ta, baãy gaái, baãy trai, àûáa naâo cuäng to
lúán, àeåp àeä saánh tûåa thêìn linh! Thöi haäy daânh nhûäng lïî vêåt dêng
cuáng êëy cho ta vò chñnh ta laâ ngûúâi xûáng àaáng àûúåc hûúãng nhûäng
lïî vêåt àoá. Ta chùèng thua keám gò Lïtö vïì sùæc àeåp cuäng nhû vïì haånh
phuác. Caác ngûúi haäy dêng lïî vêåt cho ta, vaâ cêìu nguyïån ta coá thïí
ban cho caác ngûúi niïìm haånh phuác maâ caác ngûúi mong muöën. Buöíi
lïî khöng tiïën haânh. Nhûäng lúâi noái kiïu cùng, laáo xûúåc cuãa Niöbï
têët àïën tai caác võ thêìn, nhêët laâ nûä thêìn Lïtö. Naâng truyïìn cho hai
con, Apönlöng vaâ Artïmix, sûá maång traã thuâ, trûâng trõ quên höîn
haâo, phaåm thûúång.
- Caác con phaãi rûãa ngay möëi nhuåc naây cho meå. Ta khöng thïí
chõu àûång àûúåc caái thoái ngaåo maån, kiïu cùng vöën coá tûâ giöëng
Tùngtan nhaâ noá. Duâ cuöåc àúâi ta thïë naâo chùng nûäa ta cuäng laâ möåt
võ thêìn thuöåc doâng doäi Titùng, vaâ laâ vúå cuãa thêìn Dúát, Apönlöng vaâ
Artïmix laâ con cuãa thêìn Dúát maâ khöng möåt ngûúâi trêìn thïë naâo duâ
taâi gioãi àïën àêu coá thïí coi nhû bùçng vai phaãi lûáa àûúåc. Nghe meå
noái xong, hai anh em Apönlöng àïìu vö cuâng giêån dûä. Apönlöng àaáp
lúâi meå:
- Xin meå haäy yïn têm! Con maäng xaâ Pitöng ghï gúám àïën àêu
cuäng chùèng laâm nhuåt àûúåc chñ khñ cuãa con thò muå Niöbï kia ùæt
phaãi coá hònh phaåt xûáng àaáng.
Artïmix cuäng baây toã tònh caãm cuãa mònh:
- Xin meå haäy yïn têm! Nhûäng àûáa con cuãa thêìn Dúát seä khöng
tha thûá cho bêët kyâ möåt haânh àöång khinh thõ thaánh thêìn naâo.
Vaâ thïë laâ nhanh nhû nhûäng muäi tïn, Apönlöng vaâ Artïmix
tûâ ngoån nuái Kintú cao vuát trïn hoân àaão Àïlöx thên yïu, bay túái
thaânh Tebú baãy cöíng. Cöî xe do nhûäng con thiïn nga keáo haå xuöëng
möåt caánh àöìng ngoaâi cöíng thaânh. Apönlöng tiïën vaâo cöíng thaânh vaâ
treâo lïn búâ tûúâng thaânh cao. Núi àêy thêìn tröng thêëy nhûäng ngûúâi
con trai cuãa Niöbï àang cuâng vúái caác trai traáng luyïån têåp voä nghïå.
Thêìn lùæp tïn vaâo cung vaâ giûúng lïn. Dêy cung bêåt lïn möåt tiïëng
laãnh loát, khö goån. Muäi tïn xuyïn truáng ngûåc möåt ngûúâi con trai
cuãa Niöbï khoaác aáo choaâng àoã thùæm àang phi ngûåa. Chaâng bêåt
ngûãa ngûúâi ra, tay buöng cûúng vaâ höìn lòa khoãi xaác. Cûá thïë, vun
vuát, nhûäng muäi tïn bay ài, khi truáng cöí, khi xuyïn gaáy, khi cùæm
phêåp vaâo lûng, lêìn lûúåt kïët liïîu cuöåc àúâi baãy ngûúâi con trai cuãa
Niöbï. Nhûäng trai traáng àang luyïån têåp voä nghïå cuâng vúái nhûäng
ngûúâi con trai cuãa Niöbï vö cuâng kinh hoaâng trûúác tai hoåa giaáng
xuöëng quaá nhanh vaâ quaá khuãng khiïëp àïën nhû vêåy. Chó phuát chöëc
baãy chaâng trai cûúâng traáng, nhûäng thanh niïn ûu tuá cuãa thaânh
Tebú vinh quang àaä bõ chïët möåt caách thaãm thûúng maâ khöng ai
biïët àûúåc àõch thuã. Song moåi ngûúâi àïìu hiïíu ngay: nhûäng caái chïët
bêët ngúâ khöng roä tûâ àêu giaáng xuöëng àïìu do hai anh em Apönlöng
vaâ Artïmix, nhûäng võ thêìn coá taâi bùæn cung trùm phaát trùm truáng.
Moåi ngûúâi cuâng hiïíu, àêy laâ hònh phaåt maâ nûä thêìn Lïtö giaáng
xuöëng Niöbï. Tin dûä bay vïì cung àiïån núi Niöbï àang úã. Ngûúâi meå
bêët haånh naây gaâo theát, khoác than vaâ trong cún àau àúán vêåt vaä,
àiïn daåi naâng àaä nguyïìn ruãa nûä thêìn Lïtö. Caác con gaái cuãa Niöbï
xuám quanh meå àïí an uãi, khuyïn can, sùn soác.
Nhûng tai hoåa chûa hïët. Bêy giúâ àïën lûúåt nûä thêìn Artïmix
ra tay. Nhûäng muäi tïn khöng biïët tûâ àêu laåi bay xuöëng. Tiïëng ruá
lïn vò àau àúán chen lêîn nhûäng tiïëng theát kinh hoaâng, tiïëng gaâo
khoác, tiïëng rïn la... taåo ra möåt bêìu khöng khñ khuãng khiïëp hïët chöî
noái. Amphiöng, chöìng naâng, trûúác nöîi àau khöí quaá lúán nhû vêåy
khöng àuã sûác chõu àûång nöíi àaä tûå saát, chïët bïn nhûäng àûáa con.
Niöbï àau khöí, sûäng súâ àûáng giûäa xaác chïët cuãa caác con vaâ chöìng.
Naâng bêy giúâ tuy söëng nhûng thêåt ra laâ caái xaác khöng höìn, möåt caái
xaác coân biïët cûã àöång. Xaác chïët cuãa chöìng vaâ con cuãa Niöbï bõ boã
mùåc suöët chñn ngaây trúâi, àïën ngaây thûá mûúâi, caác võ thêìn múái nguöi
giêån, cho laâm lïî mai taáng. Coân naâng Niöbï vúái söë phêån thaãm
thûúng àaä hoáa ra àaá. Möåt cún gioá löëc àûa naâng vïì têån quï hûúng,
lïn àónh nuái Xinpin, núi úã vônh viïîn cuãa naâng. úã àoá, Niöbï vúái nöîi
àau khöí maâ trïn thïë gian naây ñt ai phaãi nïëm traãi, biïën thaânh àaá
nhûng chùèng bao giúâ caån àûúåc doâng nûúác mùæt àau thûúng, nhûäng
doâng nûúác mùæt tuön traâo nhû nhûäng con suöëi baåc tûâ sûúân nuái cao
àöí xuöëng. Ngaây nay trong vùn hoåc phûúng Têy, Niöbï trúã thaânh
möåt biïíu tûúång cho "nöîi àau khöí cuãa ngûúâi meå mêët con". Trong
quaá trònh chuyïín nghôa, Niöbï dêìn trúã thaânh "nöîi àau khöí lúán"
hoùåc "nöîi àau khöí". Coá chuyïån kïí, trong cuöåc taân saát cuãa Artïmix,
coá möåt ngûúâi con gaái cuãa Niöbï thoaát chïët, khöng roä do Artïmix
àöång loâng trùæc êín tha thûá hay do tröën thoaát àûúåc. Sûå khuãng khiïëp
vaâ nöîi kinh hoaâng lúán quaá àaä laâm cho ngûúâi con gaái àoá, mùåc duâ
traãi qua bao nùm thaáng sau naây, da vêîn taái xanh taái xaám. Vò thïë
ngûúâi ta goåi naâng laâ "Clörix" nghôa laâ "nhúåt nhaåt", "taái xanh".
Nghe àêu Apönlöng cuäng tha chïët cho möåt ngûúâi con trai cuãa
Niöbï tïn laâ Amiclax. Artïmix biïën Actïnöng thaânh hûúu Artïmix
cuäng bõ möåt ngûúâi trêìn kiïu cùng, xuác phaåm. Vaâ theo thoái thûúâng
cuãa thïë giúái slanhpú, caác võ thêìn vöën laâ nhûäng ngûúâi coá quyïìn thïë
nïn rêët dïî nöíi trêån löi àònh vúái ngûúâi trêìn thïë, vúái giöëng ngûúâi bêëy
yïëu, àoaãn mïånh. Vaâ khi àaä nöíi trêån löi àònh thò tiïëp theo àoá laâ
nhûäng àoân trûâng phaåt nghiïåt ngaä. Höìi àoá úã àêët Tebú coá möåt chaâng
trai xinh àeåp vaâ taâi gioãi, con cuãa Arixtï (Aristeáe) vaâ aåtönöï
(Autonoáe) tïn laâ Actïnöng (Acteáon). Chaâng tuy xuêët thên trong
möåt gia àònh con thêìn chaáu thaánh nhûng laåi chó laâ möåt anh chaâng
chùn chiïn bònh thûúâng. Do phaãi theo cha luâa suác vêåt vaâo rûâng,
phaãi baão vïå àaân gia suác thoaát khoãi moáng sùæc cuãa thuá dûä cho nïn
Actïnöng trúã thaânh möåt ngûúâi sùn bùæn muöng thuá rêët gioãi.
Actïnöng laåi àûúåc thêìn Xùngtor Khiröng daåy baão cho nïn taâi sùn
cuãa chaâng vûúåt xa nhûäng laäo tûúáng daây kinh nghiïåm. Anh em baån
beâ àïìu khêm phuåc taâi nùng cuãa chaâng tûâ viïåc thuöåc thoái quen, tñnh
nïët cuãa tûâng loaâi thuá cho àïën taâi phoáng lao bùæn tïn chó sai möåt
truáng mûúâi. Àûúåc ngúåi khen, Actïnöng àêm ra kiïu ngaåo, coi
thûúâng moåi ngûúâi, thêåm chñ coi thûúâng caã nûä thêìn Sùn bùæn
Artïmix, "... Ta chùèng hiïíu Artïmix taâi gioãi àïën àêu nhûng cûá nhû
taâi sùn cuãa ta bêy giúâ thò Artïmix dêîu coá àïën thi taâi thò cuäng phaãi
nhûúâng ta voâng nguyïåt quïë..."
- Actïnöng àaä húåm mònh maâ noái nùng phaåm thûúång nhû thïë.
Têët nhiïn nhûäng lúâi noái nhû thïë àïìu khöng caánh maâ bay àïën tai võ
thêìn Sùn bùæn. Nûä thêìn Artïmix chûa kõp trûâng phaåt con ngûúâi laáo
xûúåc àoá thò laåi xaãy ra tiïëp möåt chuyïån khöng thïí tha thûá àûúåc.
Chuyïån xaãy ra trong möåt cuöåc ài sùn úã rûâng Kitïnöng. Höm àoá
Actïnöng vaâ caác baån vaâo rûâng sùn thuá, möåt cuöåc ài sùn bònh
thûúâng cuãa nhûäng ngûúâi dên úã miïìn sún cûúác. Sau möåt höìi lêu sùn
àuöíi, moåi ngûúâi àïìu mïåt, nhêët laâ khi àoá mùåt trúâi àaä lïn cao, khöng
khñ chùèng coân maát meã nhû buöíi súám. Trong khi moåi ngûúâi tòm vaâo
dûúái boáng cêy àïí nghó thò chaâng Actïnöng möåt mònh lûäng thûäng ài
taách khoãi àaám àöng anh em, yá chûâng muöën tòm möåt laåch nûúác, möåt
doâng suöëi àïí rûãa mùåt. Actïnöng cûá lûäng thûäng ài vaâ chaâng àaä vui
chên, laåc bûúác túái möåt thung luäng nhoã heåp song caãnh vêåt thêåt vö
cuâng thú möång, àeåp àeä. Chùèng hiïíu baân tay võ thêìn naâo àaä taåo
dûång nïn möåt khung caãnh tuyïåt diïåu nhû thïë: möåt con suöëi tûâ nuái
cao theo lûúân döëc boâ xuöëng möåt vuâng bùçng phùèng, uöën lûúån quanh
co qua hai búâ coã xanh hoa thùæm. Nhûäng luâm cêy to do möåt giöëng
dêy leo truâm phuã lïn nhûäng cêy trùæc baá thanh thanh, núã ra nhûäng
loaåi hoa tim tñm höìng höìng, nho nhoã, xinh xinh laâ núi múã höåi cho
nhûäng àöåi àöìng ca ong vaâ chim choác túái thi taâi, tranh giaãi. Àaân
bûúám chêåp chúân trïn nhûäng àoáa hoa nhû nhûäng naâng Muydú àang
biïíu diïîn nhûäng àiïåu muáa uyïín chuyïín theo tiïëng àaân Kitar cuãa
thêìn Apönlöng coá böå toác quùn vaâng. Doâng suöëi tûâ nuái cao trûúân
xuöëng qua möåt chiïëc àöång nhoã maâ tûâ xa xa Actïnöng àaä tröng thêëy
nhûäng nhuä àaá cuãa noá ruã xuöëng nhû nhûäng buáp toác cuãa caác võ thêìn.
Coân nhûäng vïåt nùæng daâi tûâ trïn cao loåt xuöëng thò nom nhû möåt daãi
khùn luåa vûún bay trong gioá. Actïnöng lêìn theo doâng suöëi ài àïën
chiïëc àöång nhoã àoá. Tai hoåa bùæt àêìu tûâ àêy. Nûä thêìn Artïmix vaâ
bêìy tiïn nûä tHyp tuâng vûâa vaâo trong àöång. Àêy laâ khu vûåc àùåc biïåt
caã caái thung luäng vúái hang àöång huyïìn aão, vúái suöëi maát nûúác trong
naây chó daânh riïng cho caác võ thêìn túái nghó ngúi, tùæm maát, àùåc biïåt
laâ thuöåc toaân quyïìn sûã duång cuãa nûä thêìn Artïmix. Núi àêy võ nûä
thêìn Sùn bùæn, ngûúâi trinh nûä vúái cêy cung baåc tïn vaâng sau khi
sùn muöng àuöíi thuá trúã vïì nghó ngúi, tùæm maát. Caác tiïn nûä, ngûúâi
thò àúä cêy cung vaâ gúä öëng tïn àeo úã sau lûng naâng ra, ngûúâi thò buái
laåi toác cho naâng, buái cao lïn vaâ goån laåi àïí khoãi ûúát mêët múá toác
vaâng rûúåi, mïìm maåi nhû aánh nùæng chiïìu, ngûúâi thò cúãi deáp, cúãi aáo
cho naâng. Vaâ naâng, nhû thïë Trinh nûä Xaå thuã danh tiïëng, con cuãa
thêìn Dúát uy nghiïm, tûâ trong àöång bûúác ra suöëi tùæm. Àuáng vaâo luác
êëy, luác nûä thêìn Artïmix vûâa tûâ cûãa àöång bûúác ra thò Actïnöng
cuäng vûâa lêìn bûúác túái cûãa àöång... Chaâ, biïët kïí laåi sao cho àuáng caái
tònh caãnh eáo le àoá. Chaâng Actïnöng baâng hoaâng, ngêy ngêët àïën
sûäng súâ ra trûúác veã àeåp "trong ngoåc, trùæng ngaâ". Nhûng möåt tiïn
nûä chúåt tröng thêëy chaâng vaâ kõp thúâi heát lïn möåt tiïëng kinh dõ, chó
tay vïì phña Actïnöng. Caác tiïn nûä nhòn theo vaâ khöng ai baão ai,
nhanh nhû möåt laân gioá xuám laåi àûáng vêy quanh lêëy Artïmix, võ nûä
thêìn tuyïåt àeåp nhûng khûúác tûâ moåi haånh phuác aái ên trêìn tuåc. Caác
tiïn nûä khöng muöën cho caái nhòn cuãa keã thêët phu laâm ö uïë thên
thïí thanh cao tinh khiïët cuãa nûä thêìn. Nhûng muöån mêët röìi! Coân
nûä thêìn Artïmix thò mùåt ûãng àoã lïn e theån. Röìi tûâ e theån chuyïín
sang giêån dûä, mùåt naâng caâng àoã rûåc lïn nhû khi àang hùng haái
sùn àuöíi con möìi. Àûáa thêët phu to gan lúán mêåt àaä daám vaâo núi
cêëm àõa vöën chó daânh cho caác võ thêìn. Töåi xêëc xûúåc naây khöng thïí
boã qua. Vaâ thïë laâ chó trong phuát giêy, chöëc laát Artïmix àaä biïën
Actïnöng thaânh möåt con hûúu, möåt con hûúu to khoãe, àeåp àeä.
Actïnöng ài tûâ baâng hoaâng naây àïën baâng hoaâng khaác: tûå nhiïn cöí
chaâng vûún daâi ra vaâ trïn àónh àêìu moåc lïn möåt àaåi gaåc cao, daâi,
lùæm nhaánh, tai nhö lïn, to hùèn vaâ nhoån ra coân hai tay hai chên thò
biïën thaânh böën chên hûúu daâi ngoùéng, quêìn aáo mùåc trïn ngûúâi
biïën thaânh lúáp löng vaâng rûúåi, àöëm àen. Vaâ thïë laâ con hûúu
Actïnöng vuâng lïn boã chaåy. Nhòn xuöëng suöëi noá biïët mònh bõ trûâng
phaåt vò töåi àaä xuác phaåm àïën nûä thêìn Artïmix. Noá muöën kïu lïn,
heát lïn, nhûng khöng àûúåc. Con hûúu khöng biïët noái, Actïnöng chó
coân laåi trñ oác laâ cuãa con ngûúâi maâ thöi. Nhûng trñ oác êëy chùèng thïí
biïën thaânh tiïëng noái. Vaâ con hûúu Actïnöng chó coân biïët chaåy,
chaåy hïët núi naây àïën núi khaác, dûúâng nhû muöën tòm vïì vúái nhûäng
ngûúâi thên thñch. Nhûng luä choá sùn cuãa Actïnöng muäi rêët thñnh.
Chuáng biïët coá möåt con möìi úã àêu àêy. Thïë laâ chuáng suãa êìm vang,
goåi nhau rûúåt àuöíi theo con hûúu vaâng àöëm àen. Möåt àaân choá,
nùm mûúi con, lao theo con hûúu khöën khöí àang hoaãng höët chaåy.
Hûúu ra sûác chaåy, choá raáo riïët àuöíi. Vaâ cuöëi cuâng, choá àaä böí vêy
quanh hûúu. Con hûúu àûáng giûäa bêìy choá nhêu nhêu suãa vang,
nûúác mùæt traâo ra. Noá muöën kïu lïn vúái bêìy choá hung haän rùçng:
"Ta laâ Actïnöng... Actïnöng àêy, ngûúâi chuã quyá mïën cuãa chuáng
maây àêy...". Nhûng khöng àûúåc, àaân choá lao vaâo con hûúu cùæn xeá.
Con hûúu Actïnöng ngaä vêåt xuöëng àêët. Trong àaåi mùæt noá vaâo
phuát giêy cuöëi cuâng êëy vêîn àoång giûä möåt nöîi kinh hoaâng, oan ûác vaâ
veã tha thiïët cêìu xin. Luä choá vaâ nhûäng baån sùn cuãa Actïnöng vêîn
thêëy aánh mùæt êëy úã nhûäng con möìi bõ haå. Chùèng ai quan têm àïën
aánh mùæt êëy laâm gò. Vaâ con hûúu àaä nhùæm mùæt lòa àúâi vò töåi àaä xuác
phaåm àïën nûä thêìn Artïmix, töåi möåt ngûúâi trêìn thïë àêìu tiïn vaâ duy
nhêët àaä àûúåc chiïm ngûúäng veã àeåp thêìn thaánh, tuyïåt diïåu cuãa võ
nûä thêìn Trinh tiïët.
*
* *
Nhûäng nhaâ thêìn thoaåi hoåc, tön giaáo hoåc cho chuáng ta biïët,
cêu chuyïån trïn àêy phaãn aánh möåt hònh thûác tön giaáo nguyïn
thuãy -Sûå kiïng kõ giúái tñnh. Nhûng ngûúâi Hy Laåp khöng chó thúâ
phuång nûä thêìn Artïmix nhû võ thêìn sùn bùæn hoùåc möåt ngûúâi baão
höå cho nghïì sùn bùæn. Nïëu kïí tûâ nguöìn göëc xa xûa thò Artïmix laâ
nûä thêìn baão höå cho muöng thuá trong rûâng röìi sau múái chuyïín
thaânh võ nûä thêìn Sùn bùæn vaâ tiïëp chuyïín thaânh nûä thêìn cuãa coã
cêy hoa laá. Tûâ àoá, Artïmix àûúåc coi laâ nûä thêìn cuãa sûå phò nhiïu,
cêy sai quaã, luáa àûúåc muâa. Vaâ àaä nhû thïë thò àöìng thúâi laâ nûä thêìn
baão höå cho sûå sinh núã, cho haånh phuác gia àònh, treã sú sinh. Röìi laåi
kiïm luön caã chûác nùng: nûä thêìn Mùåt Trùng, nûä thêìn phuâ thuãy,
ma quaái Hïcat. Tuy nhiïn, duâ Artïmix coá àûúåc saáp nhêåp thïm vaâo
nhiïìu chûác nùng múái, vaâ trong quaá trònh phaát triïín cuãa lõch sûã -xaä
höåi Hy Laåp, Artïmix coá àûúåc mang thïm nhûäng biïåt danh múái
nhû: Artïmix Töröpön, Artïmix Ortia... thò biïíu trûng phöí biïën,
tiïu biïíu nhêët vïì Artïmix vêîn laâ möåt nûä thêìn Sùn bùæn vaâ möåt
naâng trinh nûä xaå thuã. Ngaây nay trong vùn hoåc caác nûúác phûúng
Têy, Artïmix hoùåc Àian laâ möåt biïíu tûúång chó ngûúâi thiïëu nûä xinh
àeåp nhûng kiïu kyâ, ngûúâi thiïëu nûä xinh àeåp nhûng úã chöën "thêm
nghiïm kñn cöíng cao tûúâng", tñnh nïët kïnh kiïåu.
Nûä thêìn Atïna Trong söë caác võ thêìn cuãa thïë giúái slanhpú thò
nûä thêìn Atïna ra àúâi thêìn kyâ hún caã. Àöëi vúái caác võ thêìn thò àûúng
nhiïn sûå ra àúâi phaãi khaác thûúâng, phaãi thêìn kyâ röìi. Nhûng Atïna
thêìn kyâ hún, khaác thûúâng hún. Naâng khöng phaãi do meå sinh ra maâ
do böë sinh ra, vaâ sinh ra tûâ... tûâ... àêìu! Thêìn Dúát lêëy nûä thêìn
Mïtix, möåt Titanià con cuãa skïanöx vaâ nûä thêìn Tïtix. Theo ngûúâi
xûa kïí thò chñnh Mïtix múái laâ ngûúâi vúå àêìu tiïn cuãa Dúát chûá
khöng phaãi Hïra. Mïtix laâ ngûúâi àaä noái cho biïët thûá laá cêy thêìn
diïåu vaâ bñ hiïím àïí Dúát lêëy vïì cho Crönöx uöëng vò thïë nïn Crönöx
múái nön mûãa ra hïët nhûäng anh chõ em cuãa Dúát bõ nuöët tûâ khi múái
ra àúâi. Àûáa con àêìu loâng cuãa hoå laâ möåt beá gaái. Ngaây sùæp sinh àûáa
con thûá hai thò möåt lúâi sêëm ngön cuãa nûä thêìn Àêët Meå Gaia truyïìn
cho hoå biïët, àûáa con naây seä laâ con trai vaâ lúán lïn noá seä maånh hún
böë noá. Noá seä truêët ngöi böë vaâ tranh giaânh lêëy quyïìn cai quaãn thïë
giúái slanhpú vaâ thïë giúái loaâi ngûúâi. Dúát rêët àöîi lo súå vïì lúâi sêëm
truyïìn àoá. Thêìn nghô caách àöëi phoá laåi. Vaâ coá leä caách töët nhêët theo
thêìn nghô, laâ bùæt chûúác Crönöx: nuöët! Dúát nghô thïë vaâ nuöët luön
ngûúâi vúå àang buång mang daå chûãa cuãa mònh. ñt ngaây sau Dúát mùæc
chûáng àau àêìu rêët dûä, àau tûâng cún ong ong luåc uåc trong àêìu.
Trong möåt cún àau muöën nöí tung böå oác, Dúát goåi àûáa con queâ
Hïphaixtöx laåi vaâ ra lïånh:
"... Lêëy buáa böí vaâo àêìu ta ngay, laâm ngay ài...".
Hïphaixtöx coân do dûå trûúác caái lïånh kyâ quaái àoá nhûng Dúát
trûâng mùæt, quaát:
"... Böí ài! Laâm ngay khöng chïët bêy giúâ!...".
Thïë laâ Hïphaixtöx phaãi tuên theo lúâi Dúát. Chaâng nêng cêy
buáa nùång ngaân cên lïn duâng hïët sûác bònh sinh giaáng vaâo àêìu Dúát.
Chaát möåt caái! Hïphaixtöx nhùæm mùæt laåi, ruâng mònh. Soå cuãa Dúát
nûát toaác ra vaâ tûâ keä nûát nhaãy ra ngoaâi möåt ngûúâi thiïëu nûä nhung y
voä phuåc goån gaâng, tay kiïëm tay cung, mùæt saáng nhû gûúng, tiïëng
to nhû sêëm. Vûâa nhaãy ra khoãi àêìu Dúát, naâng liïìn heát lïn möåt tiïëng
vang àöång caã àêët trúâi nhû khi xung trêån. Àoá laâ Atïna, võ nûä thêìn
Trñ tuïå, Tri thûác vaâ Chiïën trêån. Atïna àöåi muä àöìng saáng loaáng,
mùåc aáo daâi, àûáng uy nghi oai phong lêîm liïåt nhû möåt võ nam thêìn.
Vò laâ nûä thêìn cuãa Trñ tuïå, Tri thûác nïn Atïna saáng taåo ra biïët bao
nhiïu àiïìu àïí daåy con dên Hy Laåp. Naâng àaä ban cho ngûúâi trêìn
thïë caái caây vaâ caái bûâa àïí hoå coá thïí laâm ruöång, tröìng luáa, tröìng nho.
Naâng trao cho nhûäng ngûúâi phuå nûä caái xa quay súåi vaâ khung cûãi
dïåt. Naâng daåy cho hoå nghïì dïåt kheáo leáo vaâ cöng phu àïí hoå coá thïí
dïåt nïn nhûäng têëm vaãi daây, moãng tuây theo yá thñch, maâu sùæc rûåc rúä
nhû loâng hoå mong muöën. Vò thïë ngûúâi xûa coân goåi naâng laâ "Atïna
Ergana" nghôa laâ "Atïna Thúå gioãi" võ nûä thêìn baão höå cho nghïì thuã
cöng. Naâng coân laâ ngûúâi àùåt ra caác thiïët chïë, luêåt Phaáp cho caác àö
thõ àïí con ngûúâi biïët caách cai quaãn àiïìu haânh cuöåc söëng cuãa mònh
àûúåc trêåt tûå vaâ cöng bùçng. Vò laâ nûä thêìn Trñ tuïå, Tri thûác nïn naâng
phaãi àûúåc Dúát sinh ra tûâ... àêìu, hay cuäng vò sinh tûâ àêìu Dúát maâ
naâng phaãi laâ võ nûä thêìn cuãa Trñ tuïå, Tri thûác. Do àoá möåt chûác nùng
nûäa maâ Atïna phaãi àaãm nhêån laâ baão àaãm cho khoa hoåc vaâ kyä
thuêåt trong caác àö thõ sao cho àûúåc phaát triïín rûåc rúä, phuåc vuå hûäu
hiïåu cho con ngûúâi. Tûâ têët caã nhûäng cöng viïåc êëy Atïna àûúåc goåi laâ
võ nûä thêìn baão höå cho àö thõ: Atïna Pöliaà. Trong gia taâi thêìn
thoaåi Hy Laåp coá möåt söë caác võ thêìn ngoaâi tïn chñnh coân nhiïìu biïåt
danh keâm theo nhû: Apönlöng Phïbuyx, Artïmix Töröpön, Atïna
Panlax... maâ khoa thêìn thoaåi hoåc goåi laâ "Caác thêìn coá biïåt danh".
Sûå xuêët hiïån nhûäng biïåt danh àoá gùæn liïìn vúái möåt hoaân caãnh lõch
sûã cuå thïí: caác cöng xaä thõ töåc Hy Laåp dêìn dêìn thöëng nhêët laåi vúái
nhau vaâ tûâ àoá naãy ra khuaánh hûúáng têåp trung nhûäng nghi lïî, têåp
tuåc thúâ cuáng. Àûúng nhiïn quaá trònh naây khöng phaãi diïîn biïën
theo möåt con àûúâng thùèng tùæp. Möåt mùåt Atheána Poliade, tiïëng Hy
Laåp: Polias, tûâ Polis: àö thõ. Peápicleâredu dicu, dieu eápileâreá, tiïëng
Hy Laåp: epik- löros, -chó möåt tïn thïm cuãa ngûúâi böë àùåt cho con gaái
trong trûúâng húåp khöng coá con trai àïí thay quyïìn quaãn lyá taâi saãn úã
Hy Laåp xûa kia. noá dêîn àïën kïët quaã nhû ta vêîn thûúâng thêëy viïåc
nhên hònh hoáa nhên caách hoáa nhûäng hiïån tûúång tûå nhiïn vaâ xaä
höåi vaâo trong möåt söë võ thêìn gêìn nhû coá quyïìn lûåc ngang nhau vaâ
coá nhûäng chûác nùng tûúng tûå nhû nhau, giöëng nhau. Hïliöx, thêìn
Mùåt Trúâi vúái Apönlöng, thêìn aánh saáng; Xïlïnï, nûä thêìn Mùåt Trùng
vúái Artïmix, nûä thêìn Mùåt Trùng. Àaä coá nûä thêìn Hïra vaâ nûä thêìn
Ilithi tröng coi vaâ baão höå cho haånh phuác gia àònh, sûå sinh núã, viïåc
höå sinh, laåi thïm cho Artïmix nhûäng chûác nùng tûúng tûå nhû thïë
v.v...
Laåi coá khi hai chiïìu hûúáng phaát triïín noái trïn húåp nhêët laåi
vaâ xuêët hiïån möåt võ thêìn thöëng nhêët. Nhûäng võ thêìn töìn taåi àöåc
lêåp, khöng quan troång ñt yá nghôa àöëi vúái àúâi söëng xaä höåi cuå thïí dêìn
dêìn lui bûúác khoãi "vuä àaâi" thêìn thoaåi vaâ nhûúâng tïn noá laåi cho võ
khaác, võ thêìn cuãa cöng xaä chiïën thùæng. Vaâ ngoån cúâ chiïën thùæng
chñnh laâ biïåt danh cùæm vaâo vúái caái tïn vöën coá cuãa võ thêìn àûúåc lõch
sûã xaä höåi "phuâ höå". Atïna thûúâng coá möåt biïåt danh quen thuöåc laâ
Panlax (Pallas). Ngûúâi xûa giaãi thñch, súã dô naâng coá biïåt danh naây
laâ do naâng àaä àaánh baåi àûúåc tïn khöíng löì Panlax trong möåt cuöåc
giao tranh aác liïåt. Àïí ghi nhúá chiïën cöng hiïín haách cuãa mònh,
Atïna löåt da àõch thuã cùng lïn têëm khiïn. Coá chuyïån laåi kïí,
Panlax khöng phaãi laâ möåt tïn khöíng löì àaä bõ àaánh baåi trong cuöåc
giao tranh giûäa caác thêìn vaâ nhûäng tïn Ghigùngtöx -Àaåi khöíng löì.
Panlax laâ möåt thiïëu nûä, con võ thêìn biïín Túritöng. Atïna chùèng
hiïíu vò möåt chuyïån gò àaä vö tònh gêy ra caái chïët cuãa Panlax. Àïí
baây toã têëm loâng thûúng tiïëc vaâ höëi hêån àöëi vúái caái chïët cuãa ngûúâi
con gaái bêët haånh, Atïna lêëy da cuãa Panlax lúåp lïn chiïëc khiïn cuãa
mònh vaâ gheáp tïn naâng vaâo vúái tïn mònh. Ngoaâi biïåt danh Panlax,
Atïna coân coá nhûäng biïåt danh nhû Prömakhöx hoùåc Túritögiïnia
vaâ àaåi khi laâ Haágia.
Atïna tham dûå vaâo khaá nhiïìu chuyïån cuãa thïë giúái thiïn àònh
vaâ thïë giúái loaâi ngûúâi. Àöëi vúái ngûúâi Hy Laåp cöí xûa, Atïna laâ võ nûä
thêìn àaä àem laåi cho hoå möåt cuöåc Promachoaå, tiïëng Hy Laåp:
"Ngûúâi nûä chiïën binh". Tritogeánia (höì Tritonis, núi nûä thêìn Atïna
ra àúâi). Haágia (sûác khoãe). söëng vùn minh hún. Naâng laâ võ nûä thêìn
cuãa Trñ tuïå, Tri thûác. Naâng laâ aánh saáng cuãa khoa hoåc, kyä thuêåt,
vùn hoáa, nghïå thuêåt chiïëu roåi xuöëng àúâi söëng töëi tùm cuãa con
ngûúâi. Naâng coân laâ võ nûä thêìn cuãa chiïën trêån, chiïën thùæng. Aten,
möåt trung têm kinh tïë, chñnh trõ, vùn hoáa cuãa thïë giúái Hy Laåp
ngaây xûa vaâ laâ thuã àö cuãa nûúác Hy Laåp ngaây nay, laâ àö thõ mang
tïn nûä thêìn Atïna vaâ àûúåc nûä thêìn Atïna baão höå. Con vêåt gùæn boá
vúái nûä thêìn Atïna, möåt dêëu vïët vïì tiïìn sûã tö tem cuãa nûä thêìn, laâ
con cuá meâo. Vò thïë nûä thêìn thûúâng coá nhûäng àõnh ngûä keâm theo:
Atïna coá àaåi mùæt cuá meâo, Atïna coá àaåi mùæt xanh luåc... Ngaây nay
trong vùn hoåc caác nûúác phûúng Têy caái tïn Atïna hoùåc Minervú coá
möåt nghôa boáng laâ: "ngûúâi àaân baâ thöng minh", "ngûúâi phuå nûä tri
thûác", "thöng tuïå". Tûâ àoá con cuá cuãa nûä thêìn Atïna cuäng tûúång
trûng cho sûå hiïíu biïët, tri thûác, sûå thöng minh, thöng tuïå. Laåi noái
vïì chuyïån thêìn Dúát àeã nûä thêìn Atïna. Àêy laâ möåt sûå tûác khñ cuãa
Dúát. Thêìn Dúát muöën chûáng toã cho thïë giúái slanhpú biïët, vaâ nhêët laâ
cho Hïra biïët rùçng khöng phaãi chó coá àaân baâ múái àeã àûúåc, múái sinh
con caái àûúåc. Àaân öng cuäng àeã àûúåc chûá àûâng tûúãng chó riïng coá
àaân baâ, àûâng coá lêëy thïë maâ toã veã lïn mùåt, vïnh vaáo! Taåi sao laåi coá
chuyïån tûác khñ nhû vêåy? Àoá laâ, dïî hiïíu thöi, xaä höåi àaä chuyïín biïën
sang thúâi kyâ thõ töåc phuå quyïìn vò thïë múái xuêët hiïån loaåi huyïìn
thoaåi haå uy thïë cuãa àaân baâ! Atïna thùæng Pödïiàöng àûúåc cai quaãn
miïìn àöìng bùçng Yttñch. Yttñch laâ möåt vuâng àöìng bùçng úã miïìn
Trung Hy Laåp. Thuúã xa xûa, núi àêy coân hoang vùæng, laâng thûa,
dên ñt, chûa võ thêìn naâo chuá yá àïën maãnh àêët nhoã heåp naây. Luác àoá
cai quaãn Yttñch laâ möåt võ vua tïn laâ Kïcröëp (Ceácrops). Nûä thêìn Àêët
Meå cuãa muön loaâi Gaia vô àaåi, àaä sinh ra Kïcröëp, möåt võ thêìn nûãa
ngûúâi, nûãa röìng. Kïcröëp lêëy Aglöröx (Aglauros) sinh àûúåc möåt trai
vaâ ba gaái. Nùm thaáng tröi ài, vuâng àöìng bùçng Yttñch cuäng theo
nùm thaáng möîi ngaây möåt thay àöíi. Caãnh vêåt nom àêìy àùån, êëm aáp
hún, vui mùæt hún. Kïcröëp beân chia vuâng àöìng bùçng Yttñch thaânh
mûúâi hai tiïíu khu, trong söë àoá tiïíu khu Aten laâ truá phuá, sêìm uêët
hún caã (thêåt ra luác naây noá chûa coá tïn laâ Aten). Thêëy möåt vuâng àêët
giaâu coá, àeåp àeä chûa coá võ thêìn naâo cai quaãn, nûä thêìn Atïna liïìn
àïën baây toã nguyïån voång àûúåc cai quaãn vuâng àöìng bùçng Yttñch vaâ
baão trúå cho tiïíu khu Aten. Nhûng vûâa luác Atïna baây toã nguyïån
voång xong thò thêìn Pödïiàöng cuäng tûâ dûúái biïín lïn xin yïët kiïën
nhaâ vua Kïcröëp àïí thónh cêìu nhaâ vua cho àûúåc cai quaãn vuâng
Yttñch vaâ... nghôa laâ cuäng giöëng nhû nguyïån voång cuãa Atïna. Tònh
hònh thêåt khoá xûã. Hai võ thêìn beân giao ûúác vúái nhau, möîi võ seä tuây
theo taâi nùng cuãa mònh ban cho Aten möåt tùång vêåt. Tùång vêåt naâo
àûúåc coi laâ quyá giaá hún hïët thò ngûúâi chuã cuãa noá seä giaânh àûúåc
quyïìn cai quaãn vaâ baão trúå. Nhaâ vua Kïcröëp laâm troång taâi phaán
quyïët viïåc hún thua trong cuöåc tranh giaânh naây. Pödïiàöng lïn
tiïëng trûúác. Thêìn noái:
- Ta seä ban cho àö thaânh trïn ngoån àöìi cao àêy cuãa nhaâ vua
möåt tùång vêåt hiïëm coá trïn àúâi naây. Ta chùæc rùçng khoá maâ nhaâ vua
tòm àûúåc möåt võ thêìn naâo coá thïí ban cho nhaâ vua möåt thûá gò quyá
baáu hún.
Pödïiàöng noái, àoaån xoay cêy àinh ba laåi vaâ giaáng möåt nhaát
vaâo vaách àaá. Vaách àaá nûát ra. Möåt tia nûúác mùån tûâ keä nûát cuãa àaá
voåt ra, xöëi chaãy, chaãy ngaây caâng maånh vaâ tuön vaâo möåt caái giïëng
sêu thùèm. Kïcröëp vö cuâng kinh ngaåc trûúác sûå mêìu nhiïåm cuãa cêy
àinh ba thêìn thaánh cuãa võ thêìn cai quaãn moåi biïín khúi. Àïën lûúåt
nûä thêìn Atïna. Naâng noái:
- Ta seä ban cho con dên cuãa àêët Yttñch möåt tùång vêåt vö cuâng
thên thiïët vúái àúâi söëng. Noá coá thïí àem laåi cho maãnh àêët naây sûå hoâa
bònh vaâ thõnh vûúång àúâi àúâi.
Noái xong nûä thêìn Atïna cêìm ngoån lao daâi phoáng maånh
xuöëng mùåt àêët. Khi nûä thêìn ruát ngoån lao lïn thò kyâ laå thay, tûâ keä
nûát cuãa mùåt àêët moåc lïn möåt chiïëc cêy. Chiïëc cêy cûá lúán lïn vuân
vuåt, toãa caânh, àêm laá xum xuï. Röìi tûâ nhûäng caânh laá xum xuï àoá
moåc ra nhûäng quaã nho nhoã thon thon. Àoá laâ cêy ölivú, möåt cêy maâ
tuöíi thoå coá thïí túái möåt ngaân nùm. Coân quaã ölivú chûáa chêët dêìu rêët
quyá. Kïcröëp àïën lûúåt mònh lïn tiïëng phaán quyïët. Nhaâ vua coi tùång
phêím cuãa nûä thêìn Atïna laâ quyá baáu hún caã. Tûâ àoá Atïna laâ võ nûä
thêìn baão höå cho vuâng àöìng bùçng Yttñch vaâ tiïíu khu Aten. Coá
chuyïån kïí, khöng phaãi Kïcröëp àoáng vai troâ ngûúâi phaán àõnh cuöåc
tranh giaânh miïìn Yttñch giûäa hai võ thêìn Atïna vaâ Pödïiàöng, maâ
laâ höåi nghõ caác võ thêìn slanhpú. Coá chuyïån kïí chñnh nhûäng ngûúâi
dên Aten àoáng vai troâ quyïët àõnh. Hoå àûúåc chûáng kiïën taâi nùng
thêìn kyâ cuãa caác võ thêìn trong cuöåc àua taâi vaâ sau àoá hoå boã phiïëu
cho Atïna. Söë phiïëu cuãa Atïna hún Pödïiàöng möåt, do àoá Atïna
thùæng cuöåc. Ngûúâi ta coân kïí tùång vêåt cuãa Pödïiàöng khöng phaãi laâ
möåt maåch nûúác mùån chaãy ra tûâ vaách àaá, maâ laâ möåt con ngûåa...
Thua cuöåc, Pödïiàöng tûác giêån nhaâ vua Kïcröëp vaâ con dên
cuãa àêët Yttñch vö cuâng. Vaâ àöëi vúái caác võ thêìn möåt khi àaä tûác giêån
laâ phaãi coá sûå trûâng phaåt tiïëp theo. Pödïiàöng laåi duâng cêy àinh ba
thêìn thaánh cuãa mònh giaáng xuöëng möåt vuâng àêët àöìng bùçng Yttñch
khiïën cho vuâng naây suåt thêëp hùèn xuöëng vaâ biïën thaânh möåt vuâng
àêìm lêìy nûúác mùån röång mïnh möng, chùèng thïí naâo tröìng troåt
àûúåc. Olive (chuáng ta thûúâng phiïn êm laâ "öliu"), maâu ölivú xanh
nhaåt, quaã ölivú giöëng quaã nhoát. Atïna thùæng lúåi trong cuöåc tranh
giaânh quyïìn baão höå cho àêët Yttñch. Chñnh tûâ àêy múái ra àúâi caái tïn
"Aten" vúái yá nghôa laâ àö thõ àûúåc nûä thêìn Atïna baão höå hoùåc àö thõ
cuãa nûä thêìn Atïna. Coân caânh ölivú trúã thaânh möåt biïíu tûúång cho
hoâa bònh vaâ thõnh vûúång, hoùåc sûå hiïíu biïët saáng suöët.
*
* *
Noái vïì Kïcröëp, sinh àûúåc möåt trai laâ riàñchtöng
(Eris'ichthon) vaâ ba gaái laâ Aglörö (Aglanros), Hïrxï (Heraåe)á vaâ
Pùngàröxöx (Pamdrosos). Àïí ghi nhúá cöng ún cuãa nûä thêìn Atïna,
nhaâ vua cho xêy àïìn thúâ nûä thêìn mang tïn laâ Kïcröpia vaâ àùåt ra
caác nghi lïî têåp tuåc thúâ cuáng caác võ thêìn thay cho nhûäng nghi lïî vaâ
têåp tuåc cuä phaãi giïët ngûúâi àïí hiïën tïë thêìn linh. Kïcröëp coân àùåt ra
luêåt Phaáp vaâ truyïìn daåy cho nhên dên chûä viïët... laâm cho àúâi söëng
cuãa nhên dên vuâng àöìng bùçng Yttñch ngaây caâng vùn minh hún,
giaâu coá hún. Kïcröëp laâm vua àûúåc bao lêu vaâ coá truyïìn ngöi laåi cho
con chaáu traãi qua mêëy àúâi nhû tuåc lïå thûúâng thêëy khöng, chuáng ta
khöng thêëy chuyïån xûa kïí laåi raânh roä. Nhûng truyïìn thuyïët xûa
cho ta biïët ngûúâi kïë tuåc sûå nghiïåp cuãa Kïcröëp cai quaãn vuâng àöìng
bùçng Yttñch vaâ àö thõ Aten laâ nhaâ vua richtöniöx. richtöniöx laâ con
cuãa thêìn Thúå Reân Hïphaixtöx vaâ nûä thêìn Àêët Gaia, coá ngûúâi noái
chaâng laâ con cuãa Hïphaixtöx vaâ nûä thêìn Atïna nhûng laåi àûúåc
sinh ra tûâ àêët. Möåt höm nûä thêìn Atïna trao cho ba ngûúâi con gaái
cuãa nhaâ vua Kïcröëp möåt caái veäi (coá chuyïån kïí: möåt caái giaânh) àêåy
kñn vaâ cùn dùån phaãi giûä gòn cêín thêån vaâ cêëm ngùåt khöng àûúåc múã
ra xem. Nhûng thoái toâ moâ maâ vöën laâ caái "tiïìn oan nghiïåp chûúáng"
tûâ ngûúâi àaân baâ àêìu tiïn cuãa thïë gian, Atheânes, tiïëng Hy Laåp:
Athïnai, Athina. Cecrooia, luác àêìu coá nghôa laâ "xûá súã cuãa Hïcröëp"
sau múã röång chó nhûäng àïìn àiïån thúâ, nhûäng cöng trònh kiïën truác úã
Aten. Cecropiades nghôa laâ: "Con chaáu cuãa Kïcröëp" chó nhûäng
ngûúâi dên úã Aten hoùåc vuâng àöìng bùçng Yttñch. Erichthonloaå,
tiïëng Hy Laåp: "eri": khoãe maånh, töët àeåp; "khteni": àêët. Pùngàor
truyïìn laåi, cho nïn ba ngûúâi con gaái cuãa Kïcröëp khöng sao maâ aáp
chïë nöíi caái thoái toâ moâ àang bêåt dêåy trong traái tim hoå. Hoå àaä múã caái
veäi ra xem. Öi chao! Khuãng khiïëp quaá! Khuãng khiïëp hïët chöî noái!
Trong veäi coá möåt àûáa beá nùçm, nùçm loåt thoãm giûäa möåt luä rùæn àïåm,
daát úã xung quanh. Ba ngûúâi con gaái cuãa Kïcröëp chó kõp theát lïn
möåt tiïëng röìi öm àêìu chaåy. Hoå àaä hoáa àiïn vò súå haäi. Coá thïí nûä
thêìn Atïna laâm cho hoå mêët trñ vò hoå àaä khöng tuên theo lúâi cùn
dùån cuãa thêìn. Vaâ caã ba ngûúâi con gaái cuãa Kïcröëp àêm àêìu tûâ trïn
ngoån nuái Acröpön xuöëng, kïët liïîu cuöåc àúâi. Àûáa beá trong caái veäi àoá
chñnh laâ richtöniöx. Nûä thêìn Atïna àûa chuá beá vaâo trong àïìn vaâ
nuöi daåy chuá thaânh möåt chaâng trai taâi gioãi, xûáng àaáng laâ con chaáu
cuãa caác võ thêìn. richtöniöx thûâa kïë sûå nghiïåp cuãa Kïcröëp, cai quaãn
vuâng àöìng bùçng Yttñch vaâ àö thõ Aten. Nhaâ vua àùåt ra nghi lïî thúâ
cuáng nûä thêìn Atïna vaâ àùåt ra "Höåi Panatïnï", xêy àïìn thúâ nûä
thêìn Atïna vaâ Pödïiàöng àùåt tïn laâ rïchtïiöng (Erichtheáion). Nhaâ
vua cuäng laâ ngûúâi saáng taåo ra chiïëc xe tûá maä. Do "dêy mú, rïî maá"
cuãa chuyïån nhûäng ngûúâi con gaái cuãa Kïcröëp vúái Atïna nïn nûä
thêìn Atïna thûúâng coá nhûäng àõnh ngûä keâm theo nhû Atïna
Aglöröx, Atïna Pùngàröxöx. "Höåi Panatïnï" luác àêìu chó múã úã tiïíu
khu Aten, giúái haån trong nhûäng cöng xaä úã àõa phûúng naây. Sau
dêìn noá trúã thaânh ngaây höåi cuãa toaân thïí nhên dên vuâng àöìng bùçng
Yttñch. Luác àêìu höåi àûúåc múã möîi nùm möåt lêìn vaâo nhûäng ngaây
cuöëi cuãa thaáng taám (thaáng hïcatombú) àïën thúâi Pidixtúraát múã böën
nùm möåt lêìn vaâ múã vaâo trûúác "Höåi slanhpñch" möåt nùm goåi laâ "Höåi
lúán Panatïnï" (Giandes Panatheáneáes). Cuäng nhû caác "Höåi
slanhpñch" vaâ "Höåi Acropole, tiïëng Hy Laåp: "akrös”: trïn cao;
"polis": àö thõ. Möåt àö thõ cöí úã Hy Laåp göìm coá hai khu vûåc. Khu vûåc
úã dûúái thêëp vaâ khu vûåc úã trïn cao. Khu vûåc trïn nuái cao göìm caác
àïìn, àiïån thúâ caác võ thêìn, vaâ möåt lêu àaâi, núi tiïën haânh caác nghi lïî
thiïng liïng. Pana theáneáer, tiïëng Hy Laåp: "pan": têët caã, hoaân
toaân. (Höåi cuãa toaân dên Aten). Quadrige: xe böën ngûåa chaåy song
song. Pisistrale, nhaâ cêìm quyïìn úã Aten quaäng thïë kyã VI trûúác
Cöng nguyïn. Pitñch", trong nhûäng ngaây "Höåi Panatïnï" ngûúâi Hy
Laåp töí chûác thi àêëu voä nghïå, thïí duåc, thïí thao. Tûâ thúâi Pidixtúraát
àûa thïm caác mön thi àoåc thú (kïí chuyïån thú) cho caác nghïå nhên
dên gian raápxöà (rapshade) àïën thúâi Pïriclex àûa thïm vaâo mön
thi ca haát vaâ biïíu diïîn êm nhaåc. Nhûäng ngûúâi chiïëm giaãi trong
cuöåc thi àûúåc tùång thûúãng möåt voâng hoa ölivú vaâ möåt chiïëc bònh
àûång dêìu ölivú, thûá dêìu thiïng liïng laâ tùång vêåt cuãa nûä thêìn
Atïna ban cho con dên Hy Laåp.
Tuåc lïå êëy ngaây nay coân lûu giûä laåi trong sinh hoaåt thi àêëu
thïí duåc thïí thao cuãa chuáng ta. Giaãi thûúãng cho nhûäng caá nhên vaâ
têåp thïí thùæng cuöåc thûúâng laâ möåt chiïëc bònh, loå daáng thon thaã,
thanh thoaát coá hai quai nhû chiïëc bònh àûång dêìu ölivú cuãa ngûúâi
Hy Laåp xûa kia. Atïna biïën Arakhnï thaânh con nhïån Xûa kia úã xûá
Liài, thêìn Cölöphöng coá möåt ngûúâi con gaái tïn laâ Arakhnï. Naâng
nöíi danh vò sùæc àeåp thò ñt nhûng vïì taâi dïåt vaãi, dïåt luåa thò nhiïìu.
Khöng möåt ngûúâi phuå nûä xûá Liài naâo coá thïí saánh taâi vúái naâng vïì
nghïå thuêåt dïåt. Nhòn nhûäng têëm luåa do baân tay naâng dïåt ra ngûúâi
ta tûúãng chûâng nhû Arakhnï àaä lêëy nhûäng tia nùæng laâm súåi cho
nïn noá múái oáng aã, trau chuöët vaâ mõn moãng àïën nhû thïë. Coân khi
nhûäng thiïëu nûä Liài mùåc nhûäng têëm luåa do Arakhnï dïåt, tham dûå
vuä höåi thò thêåt laâ tuyïåt àeåp. Ngûúâi ta baão àoá laâ nhûäng naâng tiïn,
nhûäng Nanhphú àang ca muáa trong nhûäng buöíi súám mai dûúái lúáp
sûúng muâ múâ múâ aão aão. Àïën caã nhûäng võ Peáricleâa,å nhaâ cêìm quyïìn
úã Aten, (495-492 trûúác Cöng nguyïn). Amphoãe pêntheánaique tûâ
"cuáp" maâ ngaây nay chuáng ta thûúâng goåi laâ Viïåt hoáa tûâ "coupe"
trong tiïëng Phaáp, "Coupe" tiïëng Phaáp nghôa laâ möåt chiïëc cöëc to,
möåt chiïëc bònh àöìng thúâi cuäng coá nghôa laâ phêìn thûúãng trong caác
nûúác thi àêëu thïí duåc thïí thao. Arachneá, tiïëng Hy Laåp: "Con nhïån"
thêìn, nam thêìn vaâ nûä thêìn cuäng phaãi khêm phuåc taâi dïåt kheáo leáo
cuãa naâng vaâ nhiïìu võ àaä tûâng xuöëng têån núi àïí xem Arakhnï dïåt.
Song thoái àúâi keã coá taâi laåi dïî mùæc caái bïånh kiïu cùng.
Arakhnï mêët tónh taáo trûúác nhûäng lúâi khen ngúåi, quaá say mï,
nhêëm nHyp taán thûúãng nhûäng cöng trònh lao àöång cuãa mònh àïën
nöîi coi rùçng trïn thïë gian naây ngoaâi Arakhnï ra thò khöng coá
ngûúâi thûá hai naâo dïåt nöíi àûúåc nhûäng têëm vaãi, têëm luåa àeåp àeä àïën
nhû thïë. Coá ngûúâi nhùæc naâng àûâng quïn taâi nghïå cuãa nûä thêìn
Atïna, vò möåt ngûúâi trêìn khöng thïí naâo coá taâi saánh ngang vúái caác
bêåc thêìn linh àûúåc. Nhûng Arakhnï chùèng theâm àïí yá àïën lúâi
khuyïn nhuã chên thaânh êëy maâ laåi coân ùn noái söî saâng hún:
- Thò ta thaách caã nûä thêìn Panlax túái àêy thi taâi dïåt vúái ta
àêëy! Atïna cuäng khöng thùæng nöíi Arakhnï naây àêu. Ta sùén saâng
thûã taâi möåt phen vúái nûä thêìn.
Nhûäng lúâi thaách thûác ngaåo maån êëy khöng caánh maâ bay àïën
tai nûä thêìn: Vaâ bûäa kia, möåt baâ giaâ àêìu toác baåc phú, lûng coâng,
chöëng gêåy lêìn bûúác túái xûá Liài tòm gùåp Arakhnï. Cuå giaâ noái vúái
naâng:
- Ta nghe noái con coá yá àõnh thaách thûác nûä thêìn Atïna àua taâi
dïåt vúái con. Con haäy tûâ boã yá àõnh àoá ài vò duâ sao àêy cuäng laâ lúâi
khuyïn baão cuãa möåt ngûúâi nhiïìu tuöíi hún con. Nùm thaáng tröi ài
mang theo cuãa ta sûác khoãe vaâ cuäng àïí laåi cho ta nhiïìu kinh
nghiïåm böí ñch. Nhûäng ngûúâi trêìn thïë chùèng thïí naâo taâi gioãi hún
caác võ thêìn. Con haäy àua taâi vúái caác baån con nhûng àûâng coá thaách
thûác caác võ thêìn. Con phaãi dêng ngay lïî vêåt cêìu xin nûä thêìn Atïna
tha thûá cho nhûäng lúâi noái phaåm thûúång cuãa con.
Nghe cuå giaâ noái xong, Arakhnï chùèng cêìn bònh têm suy nghô,
naâng traã lúâi ngay baâ cuå:
- Cuå giaâ úi! Àuáng laâ tuöíi taác àaä laâm cho cuå trúã thaânh lêím
cêím mêët röìi. Thöi cuå haäy trúã vïì nhaâ vaâ àem nhûäng lúâi khuyïn baão
êëy maâ daåy cho con chaáu cuãa cuå. Coân ta, ta chùèng nghe cuå àêu. Ta
vêîn muöën thi taâi vúái nûä thêìn Atïna möåt phen cho toã tûúâng cao
thêëp. Lúâi thaách thûác cuãa ta chùæc rùçng àaä àïën tai nûä thêìn Atïna tûâ
lêu, thïë maâ naâng vêîn khöng àïën. Hay naâng khöng daám thi taâi vúái
ta?
Arakhnï vûâa noái dûát lúâi thò baâ cuå giaâ theát lïn möåt tiïëng:
- Ta àêy, nûä thêìn Atïna con cuãa Dúát àêëng phuå vûúng àêy!
Húäi Arakhnï, ta sùén saâng chêëp nhêån cuöåc thi taâi dïåt vúái naâng!
Vaâ phuát chöëc baâ cuå giaâ lûng coâng, tay chöëng gêåy yïëu àuöëi,
run rêíy àaä hiïån laåi nguyïn hònh laâ nûä thêìn Atïna mùæt saáng long
lanh, àêìu àöåi muä truå, tay cêìm ngoån lao àöìng uy nghi, löång lêîy, aánh
saáng toãa ra ngúâi ngúåi. Caác thiïëu nûä Liài àûáng xung quanh àoá thêëy
vêåy vöåi àïën trûúác nûä thêìn Atïna kñnh cêín cuái chaâo. Chùèng mêëy
chöëc tûâ khùæp núi keáo àïën àöng nghõt nhûäng ngûúâi. Ai ai cuäng
muöën àûúåc chiïm ngûúäng võ nûä thêìn danh tiïëng lêîy lûâng con cuãa
Dúát. Riïng coá Arakhnï vêîn giûä nguyïn thoái kiïu cùng, chùèng tûâ boã
yá àõnh thi taâi maâ laåi toã ra bêët kñnh. Naâng khöng biïët rùçng naâng
àang dêën thên vaâo caái chïët. Coân nûä thêìn Atïna thò toã ra khöng
kòm nöíi sûå giêån dûä. Khuön mùåt xinh àeåp cuãa nûä thêìn ûãng àoã lïn
nhû naâng Bònh Minh öx möîi saáng chùæp àaåi caánh höìng tûâ dûúái biïín
bay lïn. Cuöåc thi bùæt àêìu. Nûä thêìn Atïna dïåt têëm khùn choaâng
caãnh vêåt àö thõ Aten. Àêy laâ ngoån àöìi Acröpön vûún cao lïn trïn
nhûäng xoám laâng. Theo tûâng bêåc àaá ài lïn, nhûäng thiïëu nûä Aten
àang nöëi goát nhau mang lïî vêåt àïën dêng cuáng caác võ thêìn úã nhûäng
àïìn thúâ àeåp àeä, uy nghi. Nûä thêìn Atïna dïåt caãnh cuöåc tranh giaânh
quyïìn cai quaãn vuâng àöìng bùçng Yttñch vaâ àö thõ Aten, giûäa nûä
thêìn vaâ thêìn Pödïiàöng, võ thêìn cai quaãn moåi biïín khúi suöëi
nguöìn, söng nûúác. Caác võ thêìn slanhpú dûúái quyïìn àiïìu khiïín cuãa
thêìn Dúát töëi cao ngöìi xem cuöåc tranh àua àïí giaám àõnh kïët quaã.
Thêìn Pödïiàöng, võ thêìn laâm rung chuyïín mùåt àêët, giaáng cêy àinh
ba vaâo möåt taãng àaá laâm nûúác chaãy voåt ra tung toáe. Àïën caãnh nûä
thêìn Atïna phoáng lao xuöëng loâng àêët, nhûäng àûúâng dïåt múái nöíi
bêåt lïn àeåp àeä laâm sao! Cêy ölivú tûâ loâng àêët sêu, xanh thùèm moåc
lïn. Thêìn Dúát tûúi cûúâi àûa tay ra chó vaâo cêy ölivú, quyïët àõnh
Atïna thùæng cuöåc. Xung quanh taám khùn choaâng nûä thêìn Atïna
dïåt nhûäng caânh laá ölivú vaâ caãnh nhûäng ngûúâi trêìn thïë bõ caác võ
thêìn trûâng phaåt vò töåi kiïu cùng, khinh thõ thaánh thêìn. Arakhnï
quyïët khöng chõu thua keám nûä thêìn Atïna. Naâng dïåt lïn têëm
thaãm cuãa mònh biïët bao caãnh sinh hoaåt cuãa thïë giúái thêìn linh. Chöî
naây laâ chiïën cöng cuãa caác võ thêìn slanhpú àöëi vúái nhûäng tïn Àaåi
Khöíng löì, chöî kia laâ caãnh yïën tiïåc tûng bûâng cuãa caác võ thêìn trïn
àónh slanhpú trong tiïëng àaân ca cuãa Apönlöng vaâ caác naâng Muydú.
Arakhnï coân dïåt nïn biïët bao caãnh caác võ thêìn àùæm àuöëi trong duåc
voång aái ên vúái ngûúâi trêìn thïë. Naâng cuäng khöng quïn dïåt caã
nhûäng caãnh ghen tuöng vaâ nhûäng thuá vui trêìn tuåc, nhûäng cún
giêån dûä gúám ghï vaâ nhûäng sûå trûâng phaåt bêët cöng. Xung quanh
chiïëc thaãm Arakhnï coân dïåt nhûäng voâng dêy leo quêën quñt, uöën
lûúån rêët kheáo leáo.
Coá thïí noái têëm thaãm cuãa Arakhnï dïåt thêåt laâ hoaân myä vaâ duâ
laâ möåt võ thêìn hoùåc möåt ngûúâi trêìn thïë coá àaåi mùæt tinh tïë nhêët
cuäng khoá maâ quyïët àõnh àûúåc rùçng têëm thaãm cuãa Arakhnï thua
keám chiïëc khùn cuãa Atïna úã chöî naâo. Àiïìu àoá khiïën nûä thêìn Atïna
phêåt yá. Nhûng àiïìu laâm nûä thêìn bêët bònh hún hïët laâ trïn têëm
thaãm dïåt kheáo leáo àoá, Arakhnï àaä miïu taã thïë giúái thêìn linh vúái
möåt thaái àöå bêët kñnh. Arakhnï àaä phúi baây têët caã nhûäng thoái xêëu
cuãa caác võ thêìn, nhûäng duåc voång trêìn tuåc cuãa caác võ maâ trong thêm
têm caác võ khöng muöën ai hoùåc cho pheáp ai noái àïën. Nhûäng ngûúâi
trêìn thïë àoaãn mïånh phaãi biïët tön kñnh, phuåc tuâng caác võ thêìn,
phaãi giûä àuáng böín phêån dêng cuáng lïî vêåt àïìu àïìu vaâ nhêët nhêët
tuên theo nhûäng lúâi phaán truyïìn cuãa thïë giúái thêìn linh. Vaâ töët hún
hïët laâ ca ngúåi. Nhû vêåy laâ Arakhnï àaä phaåm töåi bêët kñnh àïën hai
lêìn àöëi vúái thêìn thaánh: daám àua taâi vúái thêìn thaánh vaâ böi nhoå
thêìn thaánh. Nûä thêìn Atïna khöng thïí chõu àûúåc möåt haânh àöång vö
àaåo àïën nhû vêåy. Naâng xeá tan ngay têëm thaãm cuãa Arakhnï vaâ
cêìm con thoi vuåt, àaánh tuái buåi vaâo mùåt Arakhnï, Arakhnï öm àêìu
chaåy. Uêët ûác vaâ àau àúán, naâng treo cöí tûå tûã. Nhûng Atïna àuöíi
theo vaâ kõp thúâi gúä Arakhnï ra khoãi dêy treo cöí. Nûä thêìn bùçng möåt
gioång àêìy khiïu khñch noái vúái naâng:
- Húäi cö gaái ûúng bûúáng, cö khöng chïët àûúåc àêu! Cö seä phaãi
söëng maäi, söëng àúâi àúâi àïí dïåt têëm thaãm cuãa cö. Vaâ con chaáu cö àúâi
àúâi kiïëp kiïëp cuäng seä phaãi dïåt maäi, dïåt maäi nhû cö.
Noái röìi Arakhnï lêëy möåt thûá nûúác coã thêìn nhoã vaâo ngûúâi
Arakhnï. Thïë laâ toaân thên naâng co ruám laåi, múá toác daâi oáng chuöët,
àeåp àeä laâ thïë böîng nhiïn ruång hïët, naâng biïën thaânh con nhïån vúái
nhûäng caái chên daâi nghïu ngao, löng laá. Vaâ thïë laâ cuäng tûâ àoá trúã ài
con nhïån Arakhnï cûá treo thên trïn têëm thaãm do mònh dïåt ra vaâ
cûá thïë dïåt maäi, dïåt maäi, dïåt hïët ngaây naây qua thaáng khaác, nùm
naây qua nùm khaác kiïëp kiïëp àúâi àúâi trïn têëm thaãm cuãa mònh.
Thêìn Hermex T rong söë nhûäng võ thêìn slanhpú thò Hermex laâ võ
thêìn maâ ngay khi múái ra àúâi tinh hoa àaä phaát tiïët ra ngoaâi möåt
caách khaác thûúâng. Coá thïí noái khön ngoan, ranh maänh, mûu mö,
tinh quaái laâ "tñnh trúâi vöën sùén" cuãa chuá beá Hermex khi coân nùçm
trong nöi. Böë Hermex laâ thêìn Dúát, coân meå laâ nûä thêìn Maia (Maia),
möåt nûä thêìn chõ caã cuãa möåt gia àònh coá baãy chõ em gaái, goåi chung
bùçng möåt caái tïn laâ: "Plïiaà". Vïì bïn nöåi cuãa Hermex thò khöng coá
gò àaáng kïí.
Nhûng vïì bïn ngoaåi thò cuäng cêìn phaãi kïí qua chuát ñt àïí moåi
ngûúâi àûúåc roä thïm vïì töng töåc cuãa võ thêìn naây. Öng ngoaåi
Hermex laâ thêìn Atlax, möåt Titùng àaä phaãi chõu hònh phaåt giú vai
ra àöåi, chöëng caã bêìu trúâi. Baâ ngoaåi Hermex laâ Plïiönï (Pleáiönï)
sinh àûúåc Hermex, thêìn thoaåi La Maä: Mercureá. Pleáiades, nghôa
àen laâ: con chaáu cuãa Plïiönï. baãy con gaái, meå Hermex, nûä thêìn
Maia laâ chõ caã. Theo möåt chuyïån xûa kïí laåi thò, khi àûúåc tin Atlax,
cha mònh, bõ Dúát trûâng phaåt, caác Plïiaà àaä buöìn rêìu àïën nöîi khöng
thiïët söëng nûäa. Caã baãy chõ em tûå tûã vaâ sau khi chïët biïën thaânh
möåt choâm sao coá baãy ngöi liïìn nhau. Ngaây nay nhûäng àïm quang
mêy ngûúâi ta vêîn coá thïí nhòn thêëy trïn bêìu trúâi phûúng Bùæc choâm
sao Plïiaà. Nhûng coá möåt chuyïån laåi kïí, khöng phaãi nhûäng Plïiaà
tûå tûã. Hoå àûúåc thêìn Dúát biïën thaânh sao àïí thoaát khoãi sûå theo àuöíi
cuãa möåt chaâng chùn chiïn xinh àeåp, hiïëu sùæc tïn laâ sriöng (Orion).
Chuyïån vïì chaâng sriöng naây thêåt laâ lùæm chuyïån. Chó biïët cuöëi
cuâng chaâng bõ chïët vaâ biïën thaânh choâm sao sriöng. Nhûng chïët röìi
maâ chaâng ta vêîn khöng chûâa caái thoái trùng hoa. Vò thïë trïn bêìu
trúâi, sriöng luác naâo cuäng theo àuöíi Plïiaà. Ngaây nay trong vùn hoåc
thïë giúái, Plïiaà laâ möåt biïíu trûng chó möåt nhoám ngûúâi taâi nùng
kiïåt xuêët, àaåo cao àûác troång, danh tiïëng lêîy lûâng. Nûä thêìn Plïiaà
Maia sinh Hermex trong hang nuái Kinten úã àêët Arcaài. Vûâa múái
ra àúâi chuá beá Hermex àaä tröí ngay caái taâi... taâi ùn cùæp bêím sinh cuãa
mònh. Maia hònh nhû àoaán biïët àûúåc thiïn bêím cuãa cêåu con trai
"quyá tûã" êëy cho nïn àaä lêëy taä loát quêën boåc chùåt chuá beá laåi. Nhûng
sûå lo xa, àïì phoâng cuãa Maia vö ñch. Chuá beá Hermex bûác böëi, khoá
chõu vò khöng àûúåc tûå do nïn àaä cûåa quêåy, giaäy giuåa liïn höìi àïí
thoaát ra khoãi caái caãnh "àõa nguåc" êëy. Vaâ cuöëi cuâng chuá tûå giaãi
thoaát àûúåc. Chuá treâo ra khoãi nöi vaâ bùæt àêìu ài du ngoaån. Chuá ài
khùæp moåi núi, moåi chöî àïën nöîi khoá coá möåt võ thêìn naâo thöng thuöåc
àûúâng ài löëi laåi úã àêët nûúác Hy Laåp nhû chuá. Thöi thò tûâ àûúâng nuái
àïën àûúâng biïín, àûúâng söng, khùæp hang cuâng ngoä heãm naâo trïn
àêët nûúác Hy Laåp Hermex cuäng biïët, cuäng tûâng ài qua. Sau khi ài
chúi chaán röìi Hermex ài àïën Phïri, möåt thung luäng úã àêët
Makïàoan. Túái àêy Hermex gùåp àaân boâ cuãa Apönlöng.
Thêåt ra thò khöng phaãi àaân boâ cuãa Apönlöng maâ laâ cuãa nhaâ
vua Aàmeát. Apönlöng chó laâ ngûúâi chùn boâ cho nhaâ vua (Sao maâ
Apönlöng àûa boâ ài chùn xa thïë!). Duyïn Thñ duå: Baãy danh nhên
Hy Laåp thïë kyã VI trûúác Cöng nguyïn. Baãy nhaâ thú Hy Laåp triïìu
àaåi Ptölïmï thïë kyã IV trûúác Cöng nguyïn. Baãy nhaâ thú Phaáp thúâi
àaåi Phuåc Hûng (nhoám thi sô LaPleáiade). do vò sao maâ möåt võ thêìn
laåi phaãi ài chùn boâ cho möåt ngûúâi trêìn thïë, chuáng ta hùèn àaä biïët
khi nghe kïí chuyïån vïì cuöåc àúâi cuãa võ thêìn Apönlöng. Hermex
thêëy àaân boâ àang gùåm coã ngon laânh nhûng khöng thêëy ngûúâi chùn.
Cêåu ta liïìn naãy ra yá àõnh... ùn cùæp. Àuáng vêåy, ùn cùæp! Hermex lûâa
luác Apönlöng sú yá àaä lêëy tröåm mûúâi hai con boâ caái, möåt trùm con
bï vaâ möåt con boâ möång dùæt ài (Coá chuyïån noái chó coá 15 con boâ caái).
Nhûng lêëy thò dïî coân àûa ài múái khoá. Phaãi laâm sao cho Apönlöng
khöng biïët, hoùåc nïëu coá biïët thò cuäng khöng lêìn ra àûúåc dêëu vïët àïí
maâ truy tòm, àoâi laåi. Hermex beân buöåc vaâo möîi àuöi con boâ möåt
caânh cêy röìi luâa chuáng ài. Caânh cêy àoá vúái tuám laá loâa xoâa nhû
chiïëc chöíi, seä queát saåch moåi vïët chên boâ in trïn mùåt àûúâng. Coá
ngûúâi laåi kïí, Hermex coân tinh ma quó quaái hún, lêëy guöëc xoã vaâo
chên möîi con boâ röìi cêìm àuöi boâ keáo, bùæt chuáng ài giêåt luâi. Khaá
khen thay cho caái àêìu oác thöng minh cuãa Hermex, chó tiïëc caái laâ noá
àaä àûúåc sûã duång vaâo viïåc ùn cùæp! Thêìn Apönlöng coá taâi thaánh cuäng
khöng biïët àûúåc boâ cuãa mònh ài àêu. Hermex luâa àaân boâ vïì àêët
Pilöx thuöåc vuâng àöìng bùçng Pïlöpönedú. Cöng viïåc tûúãng troát loåt.
Ngúâ àêu khi ài qua àêët Bïöxi coá möåt öng giaâ tïn goåi laâ Battöx
tröng thêëy. Luác naây trúâi àaä vïì chiïìu. Súå vúä lúã, võ thêìn Tröåm cùæp
naây beân "höëi löå" cuå giaâ:
- Naây cuå úi! Cuå laâm ruöång vui veã thïë kia maâ khöng coá lêëy
möåt con boâ noá àúä cho thò thêåt laâ khöí. Sao cuå khöng têåu lêëy möåt
con?
Öng giaâ Battöx dûâng tay cuöëc, traã lúâi chuá beá:
- Chuá beá chùn boâ kia úi! Chuá giïîu cúåt ta àêëy phaãi khöng? Chuá
tûúãng têåu möåt con boâ dïî lùæm àêëy hûã? Hay chuá thûúng laäo giaâ vêët
vaã àõnh baán reã cho laäo möåt con àêëy chùng? Chuá coá baán thò laäo cuäng
chùèng coá tiïìn mua àêu.
Hermex liïìn baây toã yá àõnh:
- Con sùén saâng biïëu cuå möåt con boâ thêåt beáo thêåt àeåp, beáo àeåp
nhêët trong àaân. Maâ thöi, con cûá àïí tuây cuå choån, cuå thñch con naâo
cuå lêëy con êëy, nïëu cuå giuáp con möåt viïåc, möåt viïåc rêët nhoã vaâ dïî
daâng thöi, chùèng phaãi duâng àïën sûác, cuäng chùèng phaãi duâng àïën
taâi, chùèng phaãi lo nghô tñnh toaán gò hïët.
Cuå giaâ troân mùæt ngaåc nhiïn. Hermex gheá vaâo tai cuå noái vaâi
lúâi. Cuå giaâ vûâa nghe vûâa gêåt gêåt àêìu toã veã ûng thuêån.
- Cuå cûá óm ài chuyïån chaáu qua àêy ài. Coá ai hoãi gò cuå cûá baão,
töi chùèng thêëy gò sêët, laâ yïn chuyïån. Cuå cûá baão, töi laâm ruöång suöët
tûâ múâ saáng àïën töëi mõt chùèng thêëy coá boâ, bï naâo qua àêy caã. Ngûúâi
ta coá gaån hoãi, cuå cûá trûúác, sau chó traã lúâi coá thïë... cuå cûá traã lúâi thïë
cho con nhúâ...
Hermex dùån laåi cuå giaâ möåt lêìn nûäa trûúác khi dùæt boâ ài. Haám
lúåi, cuå giaâ Battöx ûng thuêån. Hermex dêîn boâ ài. Ài àûúåc möåt
quaäng khaá xa, võ thêìn quó quaái tinh ma naây thêëy cêìn phaãi thûã laåi
öng cuå giaâ, xem cuå coá thêåt tön troång lúâi hûáa vúái mònh khöng, coá laâ
ngûúâi trung thûåc khöng. Hermex àûa àaân boâ vaâo bïn kia rûâng
giêëu röìi thay hònh àöíi daång, caãi trang thaânh möåt khaách böå haânh
àûáng tuöíi. Vaâ võ khaách böå haânh naây vúái daáng veã mïåt moãi vaâ búä ngúä
ài túái chöî cuå giaâ Battöx. Anh ta cêët tiïëng hoãi:
- Cuå giaâ kñnh mïën úi! Cuå laâm ruöång gêìn bïn àûúâng dêy, cuå
laâm ún baão giuáp chaáu: coá möåt chuá beá naâo luâa àaân boâ êëy ài qua àêy
khöng? Cuå úi! Cuå chó cho chaáu biïët àaân boâ ài neão naâo thò chaáu
chùèng bao giúâ quïn ún cuå àêu. Chaáu seä biïëu cuå möåt con boâ àûåc vaâ
möåt con boâ caái, möåt àaåi boâ thêåt àeåp khöng thïí chï traách chöî naâo
àûúåc.
Öng giaâ Battöx phên vên möåt laát. Öng tñnh toaán: mònh maâ
àûúåc möåt àaåi boâ nûäa thò baâ laäo nhaâ mònh sung sûúáng hïët chöî noái.
Gia àònh mònh àúä vêët vaã biïët bao. Tñnh toaán nhû thïë nïn öng giaâ
sùén saâng nuöët lúâi hûáa, böåi ûúác vúái thêìn Hermex:
- Coá, ta coá thêëy, anh cûá àûa cho ta àaåi boâ ta seä chó cho.
Vaâ Battöx àaä chó àûúâng cho ngûúâi khaách böå haânh. Hermex
tûác giêån öng giaâ vö cuâng. Thêìn quaát lïn:
- Laäo giaâ khöën kiïëp naây! Mi tûúãng rùçng mi coá thïí lûâa àaão
àûúåc caã Hermex con cuãa àêëng phuå vûúng Dúát chùng? Ta seä cho mi
biïët caái thoái laá mùåt laá traái phaãi traã giaá nhû thïë naâo!
Noái àoaån Hermex biïën cuå giaâ Battöx thaânh möåt taãng àaá, möåt
taãng àaá bïn àûúâng nhûng cêm tõt, cêm nhû àaá àïí laâm gûúng cho
ngûúâi àúâi. Hermex tiïëp tuåc luâa àaân boâ ài. Thêìn Apönlöng luác naây
cuäng chûa hay biïët gò. Túái Pilöx, Hermex giïët hai con boâ àïí tïë caác
võ thêìn slanhpú. Sau khi xoáa hïët moåi vïët tñch röìi giêëu kyä luä boâ ùn
tröåm àûúåc vaâo trong möåt caái hang sêu, chuá beá Hermex laåi trúã vïì
vúái caái hang cuãa mònh úã Arcaài. Vûâa túái cûãa hang, Hermex bùæt gùåp
ngay möåt con ruâa úã giûäa löëi ài. Chuá liïìn naãy ra möåt yá nghô: laâm
möåt caái àaân. Thïë laâ Hermex bùæt con ruâa, löåt lêëy mai röìi àem ruöåt
cuãa con boâ cùng lïn trïn caái mai àoá (coá chuyïån kïí: gên boâ). Cêy
àaân lia ra àúâi. Xong xuöi, Hermex beân lùång leä chui luöìn vaâo àöëng
taä loát nùçm, nùçm im thin thñt úã trong nöi ra veã nhû khöng coá
chuyïån gò xaãy ra. Apönlöng àïën luác naây múái biïët bõ mêët boâ. Thêìn
ài tòm ngûúåc xuöi, súám töëi khùæp àöìng trïn baäi dûúái maâ chùèng thêëy
tùm húi. Cuöëi cuâng coá möåt con chim tiïn tri chó àûúâng cho
Apönlöng àïën Pilöx.
Chöî naây coá chuyïån kïí húi khaác. Öng giaâ Battöx haám lúåi àaä
chó àûúâng cho Apönlöng. Vaâ sau naây Hermex múái trûâng phaåt thoái
xêëu àaão àiïn cuãa cuå. Túái Pilöx, Apönlöng cuäng khöng sao tòm ra
àûúåc àaân boâ cuãa mònh. Võ thêìn coá böå toác vaâng quùn naây coá lêìn àaä
moâ túái möåt caái hang vaâ toan suåc vaâo tòm. Nhûng nhòn xuöëng àêët
Apönlöng àöåc thêëy dêëu chên boâ tûâ trong hang ài ra vò thïë
Apönlöng laåi boã ài tòm núi khaác. Thò ra thêìn àaä truáng mûu cuãa
Hermex. Luác döìn boâ vaâo hang, Hermex cêìm àuöi chuáng keáo, bùæt
chuáng ài giêåt luâi. Biïët Hermex lêëy tröåm boâ cuãa mònh nhûng khöng
sao tòm àûúåc chöî y giêëu, Apönlöng àaânh phaãi àïën gùåp Maia àïí nhúâ
Maia can thiïåp. Chùèng roä Maia coá biïët viïåc öng con cuãa mònh tröí
taâi "cêìm nhêìm" khöng, ngûúâi thò kïí rùçng Maia coá biïët nhûng tham
cuãa nïn bïnh con, ngûúâi thò kïí, thûåc sûå naâng khöng biïët, nhûng
vûâa nghe Apönlöng traách mùæng con mònh ùn cùæp laâ baâ ta nöíi tam
baânh luåc tùåc lïn, só mùæng Apönlöng àaä vu oan giaá hoåa, àùåt àiïìu noái
xêëu con baâ. Coân Hermex cûá nùçm im thin thñt trong nöi laâm nhû
khöng hïì biïët tñ gò àïën nhûäng chuyïån löi thöi rùæc röëi àoá. Apönlöng
nöíi noáng, chaåy àïën bïn caái nöi, dûång cöí Hermex dêåy:
- Naây öng maänh! Öng àûâng giaã ngêy giaã àiïëc nûäa ài! Muöën
yïn muöën laânh thò traã ngay ta söë boâ nïëu khöng thò àûâng coá traách!
öëng tïn cuãa Apönlöng naây vêîn coân àêìy vaâ dêy cung chûa àûát àêu.
Ta seä dêîn thùèng öng maänh naây túái thêìn Dúát àïí xin thêìn phên xûã.
Hermex vêîn vúâ võt:
- Öng anh yïu quyá, con cuãa nûä thêìn Lïtö xinh àeåp úi! Möåt
mêët mûúâi ngúâ, öng laâm gò maâ quïn mêët caã tònh nghôa, àiïìu hay lïî
phaãi nhû thïë! Töi suöët ngaây chó nùçm trong nöi laåi coân bõ boåc quêën
bao nhiïu laâ taä loát möåt bûúác khöng ra khoãi caái hang töëi om naây thò
laâm sao maâ biïët àûúåc àïën chuyïån boâ, chuyïån bï cuãa anh. Töi chó
biïët coá möîi möåt chuyïån laâ buá no röìi nguã cho kyä thöi. Anh cûá chõu
khoá ài tòm röìi thïë naâo cuäng thêëy. Khùæc tòm khùæc thêëy maâ!
Apönlöng quaát:
- Tao khöng ài tòm nûäa. Maây vúâ vônh nhû thïë àuã röìi! Ngay
thêåt thò cûá ài vúái tao lïn gùåp thêìn Dúát. Moåi viïåc àïën tay thêìn Dúát
phên xûã laâ xong hïët.
Noái röìi Apönlöng cêìm tay chuá beá Hermex keáo ài. Chùèng cêìn
phaãi kïí daâi doâng chuyïån thêìn Dúát phên xûã, búãi vò ai cuäng biïët võ
thêìn töëi cao naây laâ möåt àêëng chñ saáng suöët, chñ cöng minh. Hermex
theo lïånh Dúát phaãi traã laåi boâ cho Apönlöng. Tûâ slanhpú trúã vïì,
Hermex dêîn Apönlöng àïën Pilöx röìi dêîn vaâo caái hang maâ cêåu ta àaä
giêëu boâ. Apönlöng luác naây múái thêëy hïët caái àêìu oác gúám ghï cuãa
thùçng em mònh. Thò ra võ thêìn aánh saáng naây cuäng coá luác àêìu oác
húi thiïëu aánh saáng nïn múái bõ lûâa. Trong khi Apönlöng vaâo hang
luâa boâ ra thò Hermex kiïëm möåt phiïën àaá to vaâ bùçng phùèng ngöìi
àúåi. Cêåu ta lêëy cêy àaân lia ra gaãy. Cêy àaân bêåt lïn nhûäng tiïëng du
dûúng ïm aái. Tûâ trong hang nuái dùæt boâ ra, Apönlöng lùæng nghe
nhûäng êm thanh kyâ diïåu cuãa cêy àaân lia, nhûäng êm thanh trêìm
böíng, man maác bay ài khùæp nuái rûâng, àöìng baäi, búâ biïín. Thêìn tûâ
ngaåc nhiïn vïì taâi nùng cuãa àûáa em tinh quaái cuãa mònh àïën ngêy
ngêët, say mï, böìi höìi xuác àöång. Apönlöng cûá àûáng tûåa ngûúâi vaâo
möåt thên cêy maâ nghe Hermex gaãy àaân àïën nöîi quïn caã chuyïån
boâ, chuyïån bï. Cuöëi cuâng laâ thêìn Apönlöng xin àöíi toaân böå söë boâ
vûâa múái dùæt úã trong hang ra lêëy cêy àaân lia.
Coân Hermex àûúåc àaân boâ thò rêët khoaái chñ. Nhûng cêåu ta
mêët cêy àaân lia thò kïí ra cuäng buöìn, nhêët laâ khi ngöìi tröng àaân boâ
gùåm coã. Coá thïí naâo caái chuá beá tinh quaái êëy, khöng luác naâo chõu yïn
chên yïn tay êëy, laåi chõu ngöìi khöng àuöíi ruöìi khi chùn boâ? Vaâ möåt
nhaåc cuå khaác àaä ra àúâi thay thïë cho cêy àaân lia, Hermex chïë taåo ra
möåt loaåi saáo keáp. Khöng phaãi möåt öëng saáo àún nhû öëng saáo cuãa nûä
thêìn Atïna vûát ài röìi Marxiax nhùåt lêëy höìi xûa àêu. Àêy laâ möåt
cêy keáp coá túái baãy öëng daâi ngùæn khaác nhau gheáp vaâo, khi thöíi lïn
nghe nhû coá caã bêìy chim àang rñu rñt bïn tai nhûng laåi cuäng coá thïí
thöíi lïn nhûäng êm thanh trêìm trêìm, chêåm raäi, buöìn man maác, xa
xöi tûúãng nhû hoaâng hön àang xuöëng trong bûúác ài lûäng thûäng cuãa
àaân boâ no coã vïì chuöìng. Nhûäng ngûúâi chùn chiïn, chùn boâ úã Hy
Laåp xûa kia vö cuâng biïët ún võ thêìn àaä saáng chïë ra chiïëc saáo kyâ
diïåu àoá. Cho àïën nay cêy saáo keáp naây vêîn àûúåc moåi ngûúâi ûa
thñch. Noá àaä tûâng chinh phuåc biïët bao traái tim, laâm xuác àöång biïët
bao con ngûúâi trïn mùåt àêët naây.
*
* *
Hermex khöng phaãi chó coá ùn tröåm boâ cuãa thêìn Apönlöng. Võ
thêìn naây ûa trïu choåc, nghõch ngúåm àaä coá lêìn tröí taâi cho thêìn Dúát
biïët. Hermex lêëy ngay cêy vûúng trûúång cuãa Dúát. Lêëy àuâa möåt tñ
thöi chûá khöng daám àuâa "dai". Coân Pödïiàöng thò cuäng àaä tûâng
möåt lêìn mêët cêy àinh ba gêy baäo töë. Vaâ Apönlöng laåi nïëm taâi cuãa
Hermex lêìn thûá hai. Lêìn naây Hermex "chúi" ngay vaâo vuä khñ cuãa
Apönlöng: öëng tïn vaâ cêy cung. Thêìn Chiïën tranh Arex thò bõ mêët
thanh gûúm... Vò thïë cho nïn Hermex laâ möåt võ thêìn Tröåm cùæp,
Lûâa àaão. Hermex coân àûúåc ngûúâi xûa ban cho nhiïìu chûác nùng
khaác nûäa. Àêìu tiïn laâ võ thêìn baão höå cho nhûäng ngûúâi chùn chiïn,
chùn boâ, baão höå cho nghïì chùn nuöi röìi nöëi tiïëp àoá laâ võ thêìn àaä coá
caái "saáng kiïën" àêìu tiïn, àoâi hoãi con ngûúâi phaãi àöët lûãa hiïën tïë
trong nghi lïî thúâ cuáng, do àoá chñnh Hermex laâ võ thêìn àaä daåy cho
loaâi ngûúâi thùæp ngoån lûãa trïn caác baân thúâ. Hermex àûúåc caác võ
thêìn slanhpú giao cho nhiïåm vuå laâm ngûúâi truyïìn lïånh cuãa thïë
giúái thiïn àònh vaâ àùåc biïåt cuãa thêìn Dúát. Tûâ àoá trúã ài Hermex trúã
thaânh ngûúâi baão höå cho caác sûá thêìn. Laâ ngûúâi truyïìn lïånh, ngûúâi
dêîn àûúâng cho thïë giúái thêìn thaánh vaâ loaâi ngûúâi, möåt cöng viïåc
khaá nùång nïì vêët vaã, êëy thïë maâ võ thêìn naây laåi gaánh thïm möåt cöng
viïåc quan troång vaâ vö cuâng cûåc nhoåc nûäa laâ: dêîn àûúâng cho caác
linh höìn ngûúâi chïët xuöëng thïë giúái êm phuã cuãa thêìn Haàex. úã Hy
Laåp xûa kia khi trong nhaâ coá ngûúâi chïët, ngûúâi ta thûúâng noái vïì
ngûúâi bêët haånh àoá rùçng:
"... Thêìn Hermex àaä lêëy ài linh höìn cuãa noá...".
Vò àaãm àûúng chûác nùng naây nïn Hermex mang tïn laâ
Hermex Psikhöpöm. Hermex coá trong tay möåt chiïëc gêåy thêìn coá
thïí laâm cho bêët cûá thêìn thaánh hay ngûúâi trêìn nguã say nhû chïët
(coá ngûúâi noái laâ chiïëc àuäa thêìn) vaâ ngûúåc laåi cuäng coá thïí àaánh thûác
àûúåc bêët cûá ai àang say sûa trong giêëc nöìng. Laänh nhiïåm vuå
truyïìn lïånh cho thêìn Dúát vaâ caác võ thêìn cuãa thïë giúái slanhpú nïn
Hermex coá, phaãi coá möåt àaåi deáp coá caánh. Möîi khi nhêån lïånh ài àêu
Hermex xoã chên vaâo àaåi deáp naây laâ ài nhû bay trïn mêy, trïn gioá.
Hermex thûúâng àöåi möåt chiïëc muä coá caánh, khoaác möåt têëm aáo
choaâng, tay cêìm cêy gêåy thêìn coá con rùæn uöën quanh. Thêìn coân
àaãm àûúng sûá maång baão vïå cho nhûäng lûä khaách àang rong ruöíi
dùåm trûúâng, chó cho hoå biïët moåi àûúâng ngang löëi tùæt àïí traánh khoãi
lêìm laåc, giuáp cho hoå thoaát khoãi nanh vuöët cuãa boån cûúáp àûúâng,
cûúáp biïín. Thêìn laåi coân baão vïå cho nhûäng thûúng nhên vaâ sûå
nghiïåp trao àöíi buön baán cuãa hoå, vò thïë Hermex laâ võ thêìn Thûúng
nghiïåp. Nhûäng chuêín mûåc vïì cên, ào, àong, àïëm khöng phaãi ai
khaác saáng taåo ra ngoaâi Hermex. úã Hy Laåp xûa kia ngûúâi ta dûång
cöåt Herma (Herma) úã caác ngaä ba, ngaä tû àûúâng. Àoá laâ möåt cêy cöåt
cao, úã àêìu cöåt laâ tûúång àêìu möåt ngûúâi àaân öng vúái yá nghôa tûúång
trûng cho thêìn Hermex, sau ngûúâi ta taåc tûúång thêìn Hermex coá
rêu, röìi cuöëi cuâng ngûúâi ta laåi taåc tûúång Hermex laâ möåt thanh niïn
khöng coá rêu. úã vuâng àöìng bùçng Yttñch trïn àûúâng ài cûá chûâng hai
nghòn bûúác ngûúâi Hy Laåp laåi dûång möåt cöåt Hema. Laåi coá khi cöåt
Herma àûúåc dûång lïn nhû möåt àaâi tûúãng niïåm caác liïåt sô vúái
nhûäng doâng chûä khùæc, thïí hiïån sûå thaânh kñnh vaâ biïët ún cuãa nhên
dên. Àöi khi úã cöåt Hema taåc tûúång hai võ thêìn, khi thò Hermex vaâ
Atïna, khi thò Apönlöng vaâ Artïmix v.v...
Hermex laåi coân àûúåc ngûúâi Hy Laåp ban cho chûác nùng ngûúâi
baão vïå cho nhûäng lûåc sô thi àêëu thïí duåc thïí thao. Tûúång Hermex
àûúåc dûång úã caác àêëu trûúâng. Caác lûåc sô Hy Laåp cêìu khêën thêìn
trûúác khi bûúác vaâo cuöåc thûã thaách. Röìi caã àïën chûä viïët, êm nhaåc,
nghïå thuêåt huâng biïån cuäng do thêìn Hermex saáng taåo ra. Vò thïë àöëi
vúái ngûúâi Hy Laåp xûa kia Hermex laâ möåt võ phuác thêìn àûúåc ghi
cöng tön thúâ nhû Prömïtï, nghôa laâ nhû nhûäng võ thêìn àaä àem laåi
cuöåc söëng vùn minh, vùn hoáa cho loaâi ngûúâi. Traãi qua nhiïìu biïën
thiïn cho àïën thïë kyã V trûúác Cöng nguyïn, trong trñ tûúãng tûúång
cuãa ngûúâi Hy Laåp, hònh aãnh võ thêìn Hermex laâ möåt thanh niïn
cûúâng traáng, bònh dõ. Trong thúâi kyâ Hy Laåp hoáa (thïë kyã IV trûúác
Cöng nguyïn), Hermex àûúåc àöìng nhêët vúái võ thêìn Thöx (Thoaå)
cuãa thêìn thoaåi tön giaáo chiïm tinh, ma thuêåt, möåt võ thêìn tiïu
biïíu cho sûå saáng suöët vaâ hiïíu biïët, möåt àêëng hiïìn minh cuãa thêìn
thoaåi cöí Ai Cêåp. Hermex àûúåc gaán thïm möåt biïåt danh: Hermex
Túrixmïgixtú nghôa laâ Hermex ba lêìn vô àaåi nhêët. Vò laâ võ thêìn
cuãa thûúng nghiïåp nïn tûúång cuãa Hermex ngaây nay àûúåc caác àöåi
thûúng thuyïìn vaâ caác ngên haâng duâng laâm biïíu trûng. Trong vùn
hoåc Hermex hoùåc Merquaáa gùæn liïìn vúái nghôa múái: "sûá giaã", "ngûúâi
baáo tin, truyïìn tin, liïn laåc", "ngûúâi truyïìn lïånh", coá khi mang möåt
nghôa xêëu: "tïn tay sai àùæc lûåc", "keã thûâa haânh mêîn caán cho caác
thïë lûåc xêëu xa" (yá nghôa ruát ra tûâ vúã bi kõch Prömïtï bõ xiïìng,
trong àoá Hermex àûúåc thïí hiïån nhû laâ möåt tïn tay sai muâ quaáng,
höëng haách cuãa thïë lûåc baåo chuáa).
THÊÌN CHIÏËN TRANH AREX
Thêìn chiïën tranh Arex, con cuãa Dúát vaâ Hïra, laâ möåt trong
mûúâi hai võ thêìn töëi cao cuãa thïë giúái slanhpú, xem ra khöng àûúåc
thïë giúái thêìn linh tön troång, quyá mïën. Coân àöëi vúái thïë giúái loaâi
ngûúâi thò Arex cuäng chùèng àûúåc mêëy ai tön thúâ, suâng kñnh. Vò möåt
leä àún giaãn: chùèng mêëy ai thñch chiïën tranh. Laâ võ thêìn cuãa Chiïën
tranh vaâ nhûäng trêån Giao chiïën, cho nïn tñnh khñ cuãa Arex rêët
noáng naãy vaâ hung baåo. Húi bêët bònh möåt chuát laâ mùæt quùæc lïn, theát
êìm êìm, ruát gûúm ngay ra khoãi voã. Nghe àêu coá chuyïån xñch mñch,
xö xaát, xung àöåt laâ Arex lao túái ngay. Do tñnh khñ hung hùng, ngöî
ngûúåc nhû thïë nïn thêìn Dúát chùèng yïu mïën gò Arex, duâ laâ con dûát
ruöåt àeã ra. Dúát, thêåm chñ laåi rêët gheát Arex, coi Arex laâ àûáa ghï
túãm nhêët, hû hoãng nhêët, laâ àöì phaá hoaåi. Dúát àaä tûâng noái vúái Arex
nïëu nhû Arex khöng phaãi laâ con cuãa Dúát thò Dúát àaä quùèng xuöëng
àõa nguåc Tartar tûâ lêu röìi. Coân Arex, tuy bõ moåi ngûúâi chùèng ûa
thñch nhûng chûáng naâo vêîn têåt êëy, khöng sao chûâa àûúåc niïìm vui
thñch àûúåc tùæm mònh trong nhûäng trêån giao tranh àêîm maáu, àûúåc
nghe tiïëng hoâ heát, rïn la, kïu khoác hoâa tröån vúái tiïëng binh khñ va
vaâo nhau loaãng xoaãng, àûúåc ngùæm caãnh con ngûúâi àiïn cuöìng lao
vaâo nhau àêm, cheám, maáu chaãy thaânh söng, thêy chêët thaânh nuái.
Arex luác naâo cuäng àêìu àöåi muä truå, mònh mùåc aáo giaáp, kiïëm
àeo bïn sûúân, khiïn che trûúác ngûåc. Lao vaâo cuöåc höîn chiïën baåo
taân. Thêìn Arex heát lïn nhûäng tiïëng khoaái traá. Theo sau Arex laâ
hai con trai: Àêaámöx (Deinaraå, Terreur) vaâ Phöböx (Phoboaå,
Crainte) tûác thêìn Khuãng khiïëp vaâ Kinh hoaâng, caâng laâm cho
nhûäng cuöåc giao tranh thïm muön phêìn aác liïåt vaâ thaãm thûúng.
Laåi thïm nûä thêìn rix, võ nûä thêìn Bêët hoâa thûúâng chêm ngoâi cho
caác cuöåc chiïën tranh: nûä thêìn niö maâ niïìm sûúáng vui laâ àûúåc
thûúãng ngoaån Areâa,å thêìn thoaåi La Maä: Maraå. Enaáo, thêìn thoaåi
La Maä: Beleone. caãnh àêìu rúi, maáu chaãy, àûúåc nghe tiïëng rïn la
cuãa chiïën binh tûã thûúng, höå töëng, caâng laâm cho Arex cuöìng chiïën
hún nûäa. Arex taã xung hûäu àöåt, lûúäi gûúm vung lïn loang loaáng,
haå hïët àõch thuã naây àïën àõch thuã khaác, khiïn giaáp thêëm àoã maáu
ngûúâi. Caâng àaánh caâng hùng, Arex caâng thïm phêìn taân baåo, traái
tim rùæn nhû sùæt, cûáng nhû àöìng, chùèng hïì muãi loâng xoát thûúng
trûúác caãnh bao sinh linh phaãi tûâ giaä cuöåc àúâi êëm cuáng bïn vúå con,
cha meå. Tuy laâ thêìn Chiïën tranh, tñnh khñ hung hùng, taân baåo
song Arex khöng phaãi laâ võ thêìn voä nghïå cao cûúâng, àaánh àêu
thùæng àêëy. Tñnh cuöìng chiïën vaâ thoái ngang ngûúåc vúái taâi thao lûúåc
vaâ oác cú mûu laâ hai chuyïån khaác nhau. Vò leä àoá võ thêìn Chiïën
tranh àaä tûâng möåt àaåi lêìn àûúåc nïëm caái muâi võ khöng dõu ngoåt
chuát naâo cuãa chiïën tranh. Trong nhûäng trêån giao tranh úã chên
thaânh Túroa, Arex giuáp quên Túroa àaánh laåi quên Hy Laåp. Biïët
bao duäng sô ûu tuá cuãa quên Hy Laåp phaãi guåc ngaä dûúái ngoån lao,
lûúäi kiïëm baåo taân cuãa Arex. Nhûng quên Hy Laåp khöng vò thïë maâ
nao nuáng. Duäng tûúáng Àiömeà xuêët trêån àûúng àêìu vúái thêìn
Arex. Gùåp àõch thuã, Arex heát lïn vaâ phoáng luön ngoån lao àöìng.
Ngoån lao bay ài, bay veâo ài, khöng truáng ngûúâi Àiömeà vò nûä thêìn
Atïna àaä laái ngoån lao bay chïåch àñch vaâ quay ngoùæt xe ngûåa cuãa
Àiömeà sang möåt bïn àïí traánh àoân aác hiïím. Àiömeà thoaát chïët,
phoáng lao àaánh traã. Ngoån lao àöìng xeá gioá bay ài vaâ nhúâ sûå àiïìu
khiïín cuãa nûä thêìn Atïna, lao xuyïn ngay vaâo buång, chöî dûúái thùæt
lûng cuãa thêìn Arex. Arex ruá lïn möåt tiïëng kinh hoaâng. Tiïëng ruá
tûúãng nhû long trúâi chuyïín àêët coá dïî àïën haâng nghòn chiïën binh
hai bïn heát cuäng khöng dûä döåi bùçng. Möåt cún gioá löëc cuöën caát buåi
muâ mõt cao lïn àïën têån trúâi xanh. Arex bõ thûúng, àau quaá, phaãi
trúã vïì thïë giúái slanhpú. Arex têu vúái thêìn Dúát rùçng, nûä thêìn Atïna
àaä giuáp möåt ngûúâi trêìn, möåt ngûúâi trêìn to gan àaánh laåi caã con cuãa
thêìn Dúát, khiïën cho noá bõ thûúng àau àúán àïën thïë naây. Nhûng
thêìn Dúát vöën khöng ûa Arex nïn chùèng nhûäng khöng bïnh vûåc maâ
laåi coân mùæng cho Arex möåt trêån töëi tùm caã mùåt muäi.
Vúå cuãa thêìn Arex laâ nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp Aphröàitú
cuäng bõ duäng tûúáng Àiömeà phoáng lao vaâo caánh tay, laâm bõ
thûúng, àïën nöîi Aphröàitú àang bïë àûáa con trïn tay, ruâng mònh
möåt caái buöng rúi con xuöëng àêët. May thay coá thêìn Apönlöng àïën
cûáu giuáp nïëu khöng thò chûa biïët sûå thïí seä ra thïë naâo. Luác naây
Arex bõ thûúng. Thêìn phaãi cho vúå mûúån ngûåa àïí bay vïì trúâi cûáu
giuáp. Xem thïë thò thêìn Arex khöng phaãi gioãi giang "cön quyïìn hún
sûác, lûúåc thao göìm taâi" gò! Nûä thêìn Aphröàitú Nûä thêìn Aphröàitú,
nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp, chùèng àûúåc thêìn Dúát ban cho möåt
àùåc ên gò, chùèng coá vuä khñ gò àùåc biïåt nhûng laåi laâ möåt võ nûä thêìn
coá sûác maånh khaác thûúâng. Caã thïë giúái slanhpú cho àïën thïë giúái loaâi
ngûúâi trêìn tuåc àoaãn mïånh àïìu phaãi khuêët phuåc trûúác quyïìn lûåc
cuãa naâng, quyâ göëi nöåp mònh dûúái chên naâng. Möåt chuyïån xûa kïí,
naâng laâ con cuãa Dúát vaâ tiïn nûä Àiönï. Nhûng xem ra chuyïån naây
khöng àûúåc àöng àaão moåi ngûúâi chêëp nhêån. Ngûúâi Hy Laåp xûa kia
vêîn quen coi quï hûúng cuãa Aphröàitú úã àaão Sñp vò naâng sinh ra úã
vuâng biïín cuãa àaão Sñp. Thêìn Crönöx trong khi thûåc hiïån mûu àöì
lêåt àöí vua cha Uranöx àaä duâng lûúäi haái cheám chïët Aphrodite,
thêìn thoaåi La Maä: Veánuaå, tiïëng Nga: Afro- dita, Venera. Chyprie,
tiïëng Nga: Kipr, do àoá Aphrodite coân coá biïåt danh laâ Caápris
Chypride. Uranöx. Maáu cuãa Uranöx tûâ trúâi cao nhoã xuöëng vuâng
biïín Sñp hoâa tan vaâo nhûäng con soáng baåc àêìu. Vaâ tûâ möåt àaám boåt
soáng trong nhû ngoåc trùæng nhû ngaâ êëp uã àûúåc tinh khñ cuãa trúâi
biïín giao hoâa àaä naãy sinh ra nûä thêìn Aphröàitú. Aphröàitú ra àúâi
tûâ möåt àaám boåt cuãa möåt con soáng trïn mùåt biïín. Naâng hiïån ra trïn
mùåt biïín trong nhõp ru lêng lêng cuãa soáng vaâ tiïëng ca dòu dùåt cuãa
gioá biïín Nam. Biïët diïîn taã thïë naâo cho àuáng, cho hïët àûúåc veã àeåp
cuãa Aphröàitú, võ nûä thêìn Sùæc àeåp. Chó coá thïí noái àoá laâ veã àeåp bao
la, löìng löång cuãa bêìu trúâi xanh, laâ aánh saáng trong treão, ngúâi ngúåi
traân lïn nhûäng aáng mêy trùæng muöët àang lûäng thûäng ïm tröi, laâ
veã àeåp mïnh möng cùng àêìy.
Toám laåi, àoá laâ veã àeåp bao la, baát ngaát, vö tû bònh thaãn cuãa
Trúâi vaâ Biïín, veã àeåp cuãa Tûå nhiïn àang sinh thaânh, àang söëng,
àang daåt daâo sûác söëng vaâ luön luön khaát khao àûúåc söëng.
Aphröàitú ra àúâi. Naâng tûâ àaám boåt bïí hiïån lïn hiïån lïn dêìn, tûúi
tùæn, ngúâi ngúåi nhû möåt àoáa hoa xoâe núã. Soáng vaâ gioá dõu hiïìn àûa
naâng túái hoân àaão Sñp. Caác nûä thêìn Húr -Thúâi gian àaä chúâ sùén àïí
àoán naâng. Hoå mùåc cho naâng möåt têëm aáo vaâng rûúåi mõn nhû da trúâi,
moãng nhû mêy trùæng. Hoå àöåi cho naâng möåt voâng hoa thúm ngaát
lïn àêìu vaâ àûa naâng lïn cung àiïån slanhpú. Caác võ thêìn àïìu rêët
vui mûâng vaâ sung sûúáng àûúåc àoán nhêån vaâo thïë giúái vônh hùçng cuãa
mònh möåt nûä thêìn coá sùæc àeåp tuyïåt diïåu vaâ tûúi treã nhû thïë. Ngûúâi
xûa kïí laåi, möîi khi xuöëng trêìn, nûä thêìn Aphröàitú vúái daáng ngûúâi
thanh tao, vúái khuön mùåt diïîm lïå vaâ daáng ài khoan thai, duyïn
daáng àaä laâm cho trúâi àêët tûng bûâng, raång rúä hùèn lïn nhû àöíi sùæc
thay da.
Maái toác vaâng oáng aã buái cao àïí löå ra chiïëc cöí cao cao, àêìy àùån,
toãa ra hûúng thúm ngaâo ngaåt. Möîi bûúác ài cuãa naâng túái àêu laâ laâm
cho mùåt àêët úã àoá núã ra muön höìng nghòn tña. Caác nûä thêìn Duyïn
sùæc -Kharñt vaâ caác nûä thêìn Húr -Thúâi gian luön luön ài theo bïn
naâng àïí chùm soác àïën trang phuåc vaâ sùæc àeåp cuãa naâng. Chim choác
tûâng àaân bay lûúån trïn àêìu naâng rñu ra rñu rñt, nö àuâa, vúân lûúát
trûúác mùåt naâng, bïn vai naâng. Bûúám dêåp dúân tung tùng quanh
quêín theo nhûäng bûúác ài cuãa naâng. Nhûäng loaâi thuá dûä nhû höí,
baáo, gêëu, soái... lùång leä àïën ngöìi bïn àûúâng ài cuãa naâng nhû muöën
chiïm ngûúäng sùæc àeåp diïåu kyâ cuãa möåt võ nûä thêìn àeåp coá möåt
khöng hai cuãa thïë giúái thêìn thaánh. Sau àoá, chuáng lùång leä bûúác ài
nöëi goát theo naâng. Caã thïë giúái thêìn thaánh vaâ loaâi ngûúâi àïìu phaãi
khuêët phuåc trûúác quyïìn lûåc cuãa Aphröàitú vò thêìn thaánh vaâ loaâi
ngûúâi chùèng thïí söëng maâ khöng coá tònh yïu, chùèng thïí söëng maâ
khöng rung àöång trûúác sùæc àeåp, nhùæm mùæt trûúác caái àeåp, vaâ hún
nûäa laåi chùèng thïí yïu caái xêëu, caái dõ daång dõ hònh. Tuy thïë cuäng coá
möåt, hai võ thêìn bêët tuên theo quyïìn lûåc cuãa Aphröàitú. Nûä thêìn
Atlna chùèng yïu àûúng cuäng chùèng chöìng con. Caác nûä thêìn
Hexchia, Artïmix cuäng vêåy. Coân caác nam thêìn?
- Coá leä khöng võ naâo daám hiïn ngang àûúng àêìu, àöëi choåi laåi
vúái quyïìn lûåc cuãa Aphröàitú. Quyïìn lûåc cuãa Aphröàitú biïíu hiïån úã
chiïëc thùæt lûng cuãa naâng. Àêy laâ möåt chiïëc thùæt lûng huyïìn diïåu.
Hïî ai thùæt noá trong ngûúâi thò coá pheáp laâm cho ngûúâi mònh yïu trúã
thaânh ngûúâi yïu cuãa mònh. Hïî ai thùæt noá trong ngûúâi thò coá pheáp
laâm cho ngûúâi mònh yïu vöën kiïu kyâ hoùåc laånh nhaåt, àaä tûâng laâm
cho mònh àïm nùm canh, ngaây saáu khùæc thao thûác, trùçn troåc tú
tûúãng, tûúãng tú thò böîng chöëc trúã thaânh ngûúâi yïu cuãa mònh, ngûúâi
yïu cuãa mònh àñch thûåc, yïu mònh say àùæm, àam mï. Nûä thêìn
Aphröàitú àaä cho chaâng Parix mûúån chiïëc thùæt lûng naây, nhúâ àoá
Parix àaä chinh phuåc àûúåc naâng Hïlen, vúå cuãa Mïnïlax úã vûúng
triïìu Xpart trïn àêët Hy Laåp. Vò leä àoá maâ ngûúâi Hy Laåp phaãi keáo
quên sang àaánh thaânh Túroa àïí giaânh laåi naâng Hïlen. Aphröàitú
coá nhiïìu cuöåc tònh duyïn vúái thêìn thaánh vaâ hún nûäa caã vúái ngûúâi
trêìn. Chöìng naâng laâ Hïphaixtöx, võ thêìn Thúå Reân chên thoåt.
Nhûng naâng chùèng chung thuãy vúái chöìng maâ laåi ài lùng nhùng vúái
thêìn Chiïën tranh Arex. Coá lêìn àaä bõ Hïphaixtöx chùng lûúái sùæt
chuåp xuöëng bùæt quaã tang, gêy ra möåt vuå phiïìn haâ trong thïë giúái
thêìn linh. Röìi Aphröàitú lêëy Arex. Àöi vúå chöìng naây sinh àûúåc
nùm con: möåt gaái laâ thêìn Haâi hoâa - Harmöni (Harmonie) vaâ böën
trai laâ röx, ngtïröx, Àêaámöx vaâ Phöböx. Vaâ coân möëi tònh vúái
Àiönidöx, vúái Hermex, vúái möåt ngûúâi trêìn thïë ngkhidú. Nhû vêåy
Aphröàitú laâ võ nûä thêìn cuãa tònh yïu say àùæm, tònh yïu duåc voång
thûúâng laâm cho con ngûúâi ta mêët tónh taáo àïën nöîi nhiïìu khi xaãy ra
àiïìu tiïëng. Vò thïë ngûúâi Hy Laåp xûa kia, nhûäng nhaâ triïët hoåc thïë
kyã V-IV trûúác Cöng nguyïn phên chia ra hai loaåi nûä thêìn
Aphröàitú. Möåt laâ Aphröàitú Pùngàïmöx (Pandeámoaå) tûúång trûng
cho tònh yïu cuãa nhûäng caãm xuác cao thûúång, tònh yïu coá têm höìn,
coá lyá tûúãng. Ngûúâi ta laåi thïm cho Aphröàitú möåt àõnh ngûä:
Anaàiömen (Anadiomeâne), Aphröàitú Anaàiömen nghôa laâ
Aphröàitú tûâ biïín sinh ra. Trûúác khi àûúåc gia nhêåp vaâo thïë giúái
slanhpú, Aphröàitú laâ võ nûä thêìn cuãa sûå phò nhiïu. Nhûäng loaåi quaã
coá nhiïìu haåt tûúång trûng cho sûå phaát triïín, sûå phong phuá nhû quaã
lûåu, quaã anh àaâo, quaã taáo thûúâng àûúåc dêng cuáng cho Aphröàitú.
Ngûúâi ta cuäng àaä tûâng tön thúâ Aphröàitú nhû laâ möåt nûä thêìn Biïín,
ngûúâi baão höå cho sûå giao lûu trïn mùåt biïín àûúåc thuêån buöìm xuöi
gioá, vaån sûå bònh an. Taân dû cuãa tö tem giaáo trong viïåc thúâ cuáng
Aphröàitú coân úã lïî hiïën tïë caác con vêåt mùæn àeã nhû chim seã, thoã, böì
cêu. Quï hûúng cuãa Aphröàitú úã àaão Sñp vò thïë àaão Sñp laâ möåt
trong nhûäng trung têm thúâ cuáng nûä thêìn Aphröàitú vúái nhûäng
nghi lïî troång thïí nhêët. Trïn baán àaão Hy Laåp cuäng coá nhiïìu núi thúâ
cuáng nûä thêìn Aphröàitú nhû Àenphú, Cöranhtú.
Xûa kia nhûäng thiïëu nûä Hy Laåp ài dûå lïî cûúái thûúâng dêng
cuáng cho nûä thêìn Aphröàitú nhûäng chiïëc thùæt lûng do chñnh baân
tay mònh dïåt ra dûúâng nhû muöën àûúåc nûä thêìn ban cho quyïìn lûåc
mêìu nhiïåm úã chiïëc thùæt lûng cuãa nûä thêìn, àïí mònh àaåt àûúåc
nhûäng ûúác mú trong con àûúâng tònh duyïn, haånh phuác àaåi lûáa.
Trong vùn hoåc thïë giúái àiïín tñch -thaânh ngûä Chiïëc thùæt lûng cuãa
Aphröàitú hoùåc Chiïëc thùæt lûng cuãa Vïnuyx aám muöåi chó möåt vêåt
gò, möåt chuyïån gò, möåt sûå viïåc naâo àoá coá khaã nùng laâm say mï con
ngûúâi, chinh phuåc tònh caãm cuãa con ngûúâi. Trong têåp tuåc tön giaáo,
nghi lïî thúâ cuáng nûä thêìn Aphröàitú xûa kia, coá tuåc lïå nhûäng thiïëu
nûä xinh àeåp nhêët phaãi hiïën thên cho nhûäng ngûúâi àaân öng àïí
chûáng toã quyïìn uy cuãa nûä thêìn Aphröàitú, àïí nhûäng ngûúâi thiïëu
nûä àûúåc hûúãng quyïìn sûã duång trinh tiïët cuãa mònh. Nghi lïî tön
giaáo nhuåc caãm naây diïîn ra Laceste la ceinture dAprodite: la ceste,
la ceinture de Veánus: la ceste, la ceinture magique. trong àïìn thúâ
nûä thêìn Aphröàitú mang tñnh chêët thiïng liïng, cao caã. Nhûäng
ngûúâi àaân öng àûúåc dûå cuöåc "haânh lïî" naây phaãi nöåp möåt khoaãn tiïìn
àïí boã vaâo quyä cuãa àïìn thúâ. Enghen coi àoá laâ hònh thûác maäi dêm
àêìu tiïn trong lõch sûã. Khöng phaãi chó riïng úã Hy Laåp chuáng ta
múái thêëy coá têåp tuåc naây. Nhûäng ngûúâi Babilon, nhûäng ngûúâi
Armïni cöí xûa cuäng àïìu coá nhûäng têåp tuåc nghi lïî tön giaáo nhuåc
caãm nhû vêåy. Àöëi vúái ngûúâi Hy Laåp xûa kia, Aphröàitú laâ võ nûä
thêìn thïí hiïån veã àeåp nhuåc caãm cuãa ngûúâi phuå nûä, möåt veã àeåp hêëp
dêîn nhêët trong moåi veã àeåp cuãa thïë gian. Khaác hùèn vúái veã àeåp "liïîu
yïëu àaâo tú", "yïíu àiïåu thuåc nûä" mïìm yïëu, thûúát tha, êín giêëu, kñn
àaáo cuãa phûúng Àöng, chêu aá chuáng ta, veã àeåp cuãa Aphröàitú laâ veã
àeåp phö diïîn, biïíu hiïån sûå mïìm maåi uyïín chuyïín cuãa àûúâng neát,
sûå àêìy àùån, núã nang, khoãe khoùæn, cên àöëi cuãa thên hònh,
Aphröàitú laâ võ nûä thêìn cuãa thiïn hûúáng tònh duåc-thêím myä cuãa
con ngûúâi. Nhûäng bûác tûúång Aphröàitú cuãa thúâi cöí àaåi thûúâng
àûúåc caác nghïå sô thïí hiïån khoãa thên hay nûãa khoãa thên diïîn taã veã
àeåp lyá tûúãng vïì ngûúâi phuå nûä, qua àoá dêîn àïën, gúåi àïën möåt yá niïåm
vïì sûå trong saáng, thanh cao, haâi hoâa, hoaân thiïån. Vaâ thêåt laå luâng,
nhûäng bûác tûúång thêìn àoá chùèng coá gò laâ thêìn thaánh, thoaát tuåc, siïu
nhiïn caã. Vò leä àoá cho nïn ngaây nay úã chêu êu ngûúâi ta thûúâng goåi
nhûäng bûác tranh, bûác tûúång phuå nûä khoãa thên laâ Vïnuyx.
Aphröàitú ban phuác cho Pigmaliöng úã àaão Sñp coá möåt võ vua
àöìng thúâi laåi laâ möåt nhaâ àiïu khùæc àaåi taâi tïn goåi laâ Pigmaliöng
(Pygmalion). Khöng roä trong àúâi riïng coá gùåp chuyïån gò bêët haånh
maâ Pigmaliöng, laåi theo nhû nhûäng ngûúâi chung quanh nhêån xeát,
nuöi giûä möåt möëi aác caãm vúái phuå nûä noái chung, khöng phên biïåt keã
hay, ngûúâi dúã, vò thïë maâ quyïët àõnh söëng àöåc thên suöët àúâi.
Pigmaliöng quaã thêåt chùèng hïì bêån têm suy tñnh àïën nhûäng
chuyïån maâ ngûúâi àúâi thûúâng cho laâ àaåi sûå: tònh yïu, hön nhên vaâ
gia àònh. Àöëi vúái chaâng hònh nhû nhûäng chuyïån àoá, tònh yïu àöëi
vúái möåt ngûúâi àaân baâ, röìi cûúái xin vaâ cuöåc söëng gia àònh chùèng thïí
àem laåi haånh phuác cho chaâng maâ coân coá thïí phaá hoaåi mêët tònh yïu
cuãa chaâng àöëi vúái nghïå thuêåt àiïu khùæc. Chaâng thûúâng nghô, chó
cêìn yïu nghïå thuêåt cuäng àuã röìi. Tònh yïu àoá thêåt cao thûúång àeåp
àeä, thêåt lúán lao vaâ phong phuá. Noá cuäng àem laåi sûå say mï àùæm
àuöëi, nhúá nhung, khùæc khoaãi, thao thûác, sûúáng vui chùèng khaác chi
tònh yïu àöëi vúái möåt ngûúâi phuå nûä. Vaâ, cuäng theo chaâng nghô, noá
cuäng àem laåi cho chaâng nhûäng phuát dùçn vùåt, khöí àau, bûåc böåi,
quùçn queäi, day dûát trong loâng. Nhûng kyâ laå sao, chaâng laåi tòm thêëy
úã àoá möåt haånh phuác lúán lao, möåt niïìm tin trong saáng vaâo cuöåc àúâi
vaâ con ngûúâi, möåt khaát voång àûúåc söëng say mï, söi nöíi hún nûäa,
àûúåc suy nghô, àûúåc khöí àau vò nghïå thuêåt hún nûäa. Coân phuå nûä,
chaâng thúã daâi, àaân baâ thò duâ sao cuäng cûá laâ àaân baâ! Nhûng chaâng
laåi àang say mï taåc bûác tûúång möåt ngûúâi àaân baâ, àuáng hún, taåc bûác
tûúång möåt thiïëu nûä, möåt ngûúâi thiïëu nûä xinh àeåp bùçng ngaâ voi
trùæng muöët. Chaâng laâm viïåc quïn ùn, quïn nguã. Hïët àïm laåi àïën
ngaây, hïët ngaây naây laåi sang ngaây khaác. Pigmaliöng cùåm cuåi vúái
bûác tûúång cuãa mònh. Chaâng vui sûúáng khi bûác tûúång tûâ möåt chiïëc
ngaâ voi khöíng löì cong vuát dêìn thaânh hònh, thaânh daáng nhû ngûúâi
thiïëu nûä trong trñ tûúãng tûúång cuãa chaâng. Chaâng xoát xa trûúác möîi
nhaát goåt, nhaát àuåc khöng chñnh xaác nhû xoát xa àaä phaåm töåi bêët
kñnh vúái thêìn thaánh. Nhûng röìi baân tay kheáo leáo cuãa chaâng àaä laâm
cho ngûúâi thiïëu nûä ngaây caâng àeåp hún lïn. Dûúâng nhû chaâng
muöën taåo ra möåt ngûúâi phuå nûä thêåt àeåp àeä, thêåt hoaân thiïån àïí noái
vúái ngûúâi àúâi rùçng, ngûúâi phuå nûä àñch thûåc phaãi àeåp nhû thïë, phaãi
hoaân thiïån nhû thïë, nhû bûác tûúång chaâng saáng taåo ra àêy naây. Bûác
tûúång àûúåc hoaân thaânh, Pigmaliöng hïët sûác haâi loâng vaâ sung
sûúáng trûúác thaânh cöng cuãa mònh. Chaâng say sûa ngùæm nghña noá
vaâ caâng ngùæm nghña, suy tûúãng trûúác veã àeåp cuãa taác phêím chaâng
laåi caâng yïu quyá, say mï ngûúâi thiïëu nûä ngaâ voi do chaâng saáng taåo
ra. Coá nhûäng luác chaâng tûúãng chûâng nhû àêy laâ möåt con ngûúâi
thêåt, möåt ngûúâi thiïëu nûä bùçng da bùçng thõt coá möåt sùæc àeåp chiïëm
àoaåt têm höìn con ngûúâi maâ trong àúâi chaâng coá möåt àaåi lêìn thoaáng
gùåp song nhúá maäi.
Nhiïìu luác chaâng tûúãng nhû ngûúâi thiïëu nûä êëy àang muöën noái
vúái mònh nhiïìu àiïìu lùæm, nhiïìu lùæm, nhûng noái nhûäng gò thò chaâng
cuäng khöng roä nûäa. Vaâ cûá thïë ngaây naây qua ngaây khaác,
Pigmaliöng bõ sùæc àeåp diïåu kyâ, bñ êín cuãa bûác tûúång ngûúâi thiïëu nûä
chinh phuåc. Chaâng àeo vaâo böå ngûåc trêìn cuãa ngûúâi thiïëu nûä chuöîi
ngoåc, chaâng mùåc thïm cho ngûúâi thiïëu nûä têëm aáo luåa moãng, chaâng
àöåi lïn àêìu bûác tûúång voâng hoa nguyïåt quïë, voâng laá ölivú. Vaâ
chaâng tûúãng nhû naâng, ngûúâi thiïëu nûä bùçng ngaâ voi àoá hïët sûác
caãm àöång trûúác tònh yïu chên thaânh cuãa chaâng maâ khöng noái àûúåc
nïn lúâi. Nhiïìu luác Pigmaliöng àûáng lùång höìi lêu trûúác bûác tûúång
vaâ tûâ traái tim chaâng cêët lïn nhûäng tiïëng thò thêìm nhû gioá thoaãng:
- Em! Em!... Coá thïí naâo nhû thïë àûúåc khöng? Em! Em! Em
nhòn ài àêu? Kòa em, sao em khöng noái?...
Nhûng nghïå thuêåt vêîn laâ nghïå thuêåt vaâ cuöåc àúâi vêîn laâ cuöåc
àúâi. Nghïå thuêåt dêîu sao cuäng chùèng thay thïë àûúåc cuöåc àúâi vaâ àeåp
àeä, sinh àöång nhû cuöåc àúâi thûåc. Pigmaliöng àùåt baân tay noáng êëm
cuãa mònh lïn vai ngûúâi thiïëu nûä. Möåt caãm giaác khö cûáng, giaá laånh
thûåc sûå truyïìn vaâo ngûúâi chaâng, thûác tónh aão möång cuãa chaâng.
Chaâng thêët voång guåc àêìu xuöëng chên bûác tûúång. Têët caã nhûäng gò
diïîn ra trong cùn nhaâ cuãa ngûúâi nghïå sô àiïu khùæc giaâu trñ tûúãng
tûúång êëy, khöng ai biïët caã. Duy chó coá nûä thêìn Aphröàitú biïët. Võ
nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp hïët sûác xuác àöång trûúác tònh yïu
maänh liïåt vaâ sûå rung àöång nöìng chaáy cuãa têm höìn ngûúâi nghïå sô
Pigmaliöng. Ngaây lïî nûä thêìn Aphröàitú túái nhû thûúâng lïå. Àaão Sñp
tûng bûâng trong caãnh nhûäng àaåi trai gaái nö nûác keáo nhau àïën àïìn
thúâ nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp àïí cêìu nguyïån cho tònh yïu vaâ
haånh phuác. Ngûúâi ta àem àïën àïìn thúâ nhûäng con boâ caái coá böå löng
trùæng muöët nhû tuyïët, coá böå sûâng vaâng àïí laâm lïî hiïën tïë. Hûúng
thúm bay ngaâo ngaåt, lan toãa ài khùæp moåi núi trïn àaão, Pigmaliöng
cuäng àem nhûäng lïî vêåt túái dêng lïn baân thúâ nûä thêìn Aphröàitú.
Chaâng thò thêìm cêìu nguyïån:
- Húäi nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp! Naâng Aphröàitú toác
vaâng! Cêìu xin nûä thêìn vúái quyïìn lûåc vö biïn cuãa mònh ban cho töi
möåt ngûúâi vúå xinh àeåp, duyïn daáng nhû ngûúâi thiïëu maâ töi àaä
saáng taåo ra, nhû bûác tûúång bùçng ngaâ voi trong cùn phoâng vùæng veã
cuãa töi!
Chaâng chùèng thïí cêìu xin gò thïm nûäa, nhiïìu nûäa vò chaâng e
seä phaåm töåi bêët kñnh àöëi vúái thaánh thêìn. Nhûng nûä thêìn
Aphröàitú àaä chêëp nhêån lúâi cêìu xin cuãa chaâng. Ba lêìn ngoån lûãa
thiïng liïng trûúác baân thúâ dûúái chên bûác tûúång nûä thêìn Aphröàitú
buâng chaáy böëc lïn cao, rûåc saáng thò cuäng laâ ba lêìn Pigmaliöng nhòn
thêëy vúái biïët bao höìi höåp. Pigmaliöng trúã vïì nhaâ. Chaâng àêíy cûãa.
Kòa laå luâng sao, ngûúâi thiïëu nûä cuãa chaâng nhòn chaâng àùm àùæm vaâ
àeåp àeä hún lïn gêëp böåi phêìn, tûúi tùæn, sinh àöång hún lïn gêëp böåi
phêìn! Chaâng tiïën àïën bïn naâng, àùåt tay lïn vai naâng. Möåt caãm
giaác noáng êëm, mïìm maåi, hêëp dêîn truyïìn nhanh vaâo ngûúâi chaâng
khiïën chaâng ngúä ngaâng, luâi laåi möåt bûúác. Nhûng ngûúâi thiïëu nûä àaä
nhoeãn miïång cûúâi. Naâng rúâi khoãi bïå vaâ ngaã ngûúâi vaâo trong voâng
tay cuãa chaâng. oeúác nguyïån cuãa Pigmaliöng àaä àûúåc thûåc hiïån.
Bûác tûúång àaä àûúåc Aphröàitú biïën thaânh ngûúâi thêåt. Pigmaliöng
àùåt tïn cho vúå mònh laâ Galatï. Àöi vúå chöìng söëng vúái nhau thêåt
àêìm êëm, haånh phuác. Hoå sinh àûúåc möåt con trai àùåt tïn laâ Paphöx
lúán lïn kïë nghiïåp cha laâm vua. Chaâng cho xêy dûång Galateáe,
Galateáa, möåt àö thaânh trïn àaão Sñp vaâ lêëy tïn mònh àùåt tïn cho àö
thaânh. Chaâng cuäng cho xêy möåt àïìn thúâ khaá nguy nga àïí hiïën
dêng cho nûä thêìn Aphröàitú. Vaâ vò leä àoá nûä thêìn Aphröàitú coá möåt
(trong nhûäng) biïåt danh laâ Paphöx. Ngaây nay trong vùn hoåc thïë
giúái, Pigmaliöng chuyïín nghôa, chó möåt con ngûúâi quaá say sûa, yïu
mïën, taán thûúãng cöng trònh taác phêím, cöng viïåc cuãa mònh àïën nöîi
mêët caã sûå tónh taáo khaách quan. Aphröàitú giaáng hoåa xuöëng Narxix
(Narcisse) Tònh yïu laâ baáu vêåt cuãa nûä thêìn Aphröàitú ban cho caã
vuä truå vaâ thïë gian, thêìn thaánh vaâ ngûúâi trêìn. Tònh yïu cuäng laâ
quyïìn lûåc cuãa nûä thêìn Aphröàitú àiïìu khiïín vuä truå vaâ thïë gian
laâm cho vaån vêåt sinh thaânh, giao hoâa, gùæn boá. Chöëng laåi quyïìn lûåc
Aphröàitú chùèng coá mêëy ai, ngay caã thêìn Dúát cuäng khöng daám hay
noái àuáng hún cuäng khöng muöën chöëng laåi quyïìn lûåc cuãa võ nûä thêìn
Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp, möåt quyïìn lûåc khöng gêy nïn nhûäng àoân
khuãng khiïëp nhû cêy buáa giaáng sêëm seát cuãa thêìn Dúát hay cêy
àinh ba gêy nïn nhûäng trêån cuöìng phong lay chuyïín mùåt àêët cuãa
thêìn Pödïiàöng, nhûng ai ai cuäng phaãi khuêët phuåc. Möåt vaâi võ
thêìn chöëng laåi thò... thöi thò... cuäng àûúåc búãi vò àoá laâ thêìn. Nhûng
con ngûúâi maâ chöëng laåi thò quaã thêåt laâ möåt sûå xuác phaåm, möåt sûå
thaách thûác àöëi vúái nûä thêìn Aphröàitú. Têët nhiïn Aphröàitú khöng
tha caái troång töåi àoá. Narxix laâ keã phaåm töåi khinh thõ quyïìn lûåc cuãa
nûä thêìn Aphröàitú. Chaâng laâ con cuãa thêìn Söng Kïphidú (Ceáphise)
vaâ tiïn nûä Nanhphú Liriöpï (Liriopeá). Trïn thïë gian naây khoá maâ
tòm àûúåc möåt ngûúâi con trai naâo laåi àeåp... àeåp trai nhû Narxix. Chó
coá thïí noái vùæn tùæt laâ Narxix àeåp lùæm, àeåp àïën nöîi caác thiïëu nûä xinh
àeåp nhêët àïìu phaãi ghen tyå, àeåp àïën nöîi gêy ra biïët bao vuå tûúng tû
cho caác cö gaái. Khöng thïí nhúá àûúåc àaä coá bao thiïëu nûä, ngûúâi thò
thêìm lùång tïë nhõ, ngûúâi thò böåc baåch löå liïîu, baây toã tònh caãm vúái
chaâng. Nhûng tiïëc thay, Narxix àïìu khûúác tûâ tònh caãm cuãa hoå vúái
möåt thaái àöå kiïu kyâ vaâ laånh nhaåt khiïën hoå caãm thêëy bõ xuác phaåm
vò khöng nhêån àûúåc úã chaâng möåt têëm loâng thöng caãm, trên troång
ûu aái àöëi vúái tònh ngûúâi, nhêët laâ àöëi vúái phuå nûä.
Trong nhûäng thiïëu nûä thêìm yïu tröåm nhúá Narxix coá naâng
Khö. Naâng coá möåt söë phêån rêët àaáng thûúng àïën nöîi khi nghe kïí
thò mûúâi ngûúâi nghe laâ àïën chñn ngûúâi khöng cêìm àûúåc nûúác mùæt.
khö laâ möåt tiïn nûä Nanhphú thûúâng söëng trong nuái rûâng vúái loaâi
vêåt hoang daä. Naâng laâ thõ nûä cuãa Artïmix, võ nûä thêìn Xaå thuã coá
cêy cung baåc, khö chó àûúåc quyïìn noái laåi àiïìu ngûúâi khaác noái vaâ chó
àûúåc pheáp noái laåi nhûäng lúâi noái cuöëi cuâng. khö söëng trong rûâng nuái
laâm baån vúái coã cêy, muöng thuá. Bûäa kia Narxix trong möåt cuöåc ài
sùn khöng may laåc bûúác vaâo rûâng sêu. Trong khi quanh quêín tòm
àûúâng thò khö tûâ möåt luâm cêy xa xa àaä tröng thêëy chaâng. Naâng
say sûa ngùæm nhòn chaâng thanh niïn tuêën tuá, khöi ngö coá möåt veã
àeåp hiïëm coá. Naâng muöën noái vúái chaâng nhûäng lúâi noái vuöët ve êu
yïëm, nhûng khöí thay naâng chùèng cêët àûúåc lïn lúâi. Cûá thïë, naâng
theo àuöíi tûâng bûúác ài cuãa Narxix. Narxix böîng nhêån thêëy coá dêëu
chên ngûúâi trïn àûúâng. Chaâng cêët tiïëng goåi thêåt to:
- Caác baån úi, töi àêy! Laåi àêy! Töi úã àêy!
Khö nhùæc laåi:
- Töi úã àêy!
Narxix ngaåc nhiïn, laåi goåi:

- Töi úã àêy, laåi àêy!
Khö nhùæc laåi:
- Laåi àêy!
Narxix ngú ngaác nhòn quanh, röìi laåi goåi:
- Laåi àêy, nhanh lïn! Mònh àúåi, laåi àêy!
Khö sung sûúáng reo lïn:
- Mònh àúåi, laåi àêy!
Tûâ trong möåt luâm cêy Khö bûúác ra, traân ngêåp xuác àöång.
Naâng àûa tay ra cho Narxix àoán lêëy. Nhûng Narxix quay ngoùæt ài
vúái möåt veã mùåt khoá chõu:
- Khöng phaãi röìi! - Chaâng noái.
- Ta seä chïët trûúác khi ta hiïën dêng traái tim cho tònh yïu!
Khö run rêíy nhùæc laåi:
- Ta hiïën dêng traái tim cho tònh yïu.
Nhûng Narxix àaä boã ài khöng möåt lúâi chaâo tûâ biïåt. Khö baâng
hoaâng, àau àúán, höí theån vaâ caâng nghô naâng caâng àau àúán, caâng
caãm thêëy bõ xuác phaåm, bõ àöëi xûã möåt caách taân nhêîn. Ngûúâi xûa kïí,
tûâ àoá trúã ài khö söëng giêëu mònh úã trong hang, chùèng buöìn ra ngoaâi
àoán aánh saáng mùåt trúâi rûåc rúä giûäa àöìng nöåi hay vui chúi vúái caác
baån trong suöëi maát, gioá hiïìn. Naâng caâng heáo hon uã ruä àïën nöîi thên
thïí hao moân gêìy yïëu hùèn ài. Vaâ chó coân tiïëng noái run rêíy, xuác
àöång, buöìn baä laâ cuãa naâng, ngûúâi thiïëu nûä khö chên thaânh nhûng
söë phêån thêåt àùæng cay, oan traái. Narxix vêîn cûá tiïëp tuåc söëng vúái veã
kiïu kyâ vaâ laånh nhaåt àöëi vúái nhûäng têëm loâng chên thaânh, nhiïåt
tònh vaâ cúãi múã. Àiïìu àoá khiïën cho caác thiïëu nûä cùm gheát chaâng.
Möåt thiïëu nûä, àuáng hún laâ möåt tiïn nûä, bõ Narxix cûå tuyïåt tònh yïu
möåt caách thö baåo khiïën cho loâng tûå troång bõ töín thûúng rêët sêu
sùæc. Naâng beân cêìu khêën Aphröàitú, nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp
vaâ nûä thêìn Nïmïdix, nûä thêìn Traã thuâ, trûâng phaåt Narxix.
- Húäi caác nûä thêìn chñ tön kñnh! Xin caác nûä thêìn haäy trûâng
phaåt keã àaä xuác phaåm àïën tònh yïu chên thaânh cuãa chuáng con, àaä
laâm chuáng con beä baâng höí theån, bùçng möåt hònh phaåt xûáng àaáng!
Xin caác võ thêìn haäy laâm con ngûúâi kiïu kyâ vaâ laånh nhaåt êëy suöët
àúâi hùæn chó yïu coá hùæn, hùæn chó say mï, àùæm àuöëi trong möëi tònh
vúái baãn thên hùæn maâ thöi.
Nûä thêìn Aphröàitú chêëp nhêån lúâi cêìu xin àoá búãi vò Narxix àaä
phaåm thûúång, khûúác tûâ baáu vêåt maâ Aphröàitú ban cho loaâi ngûúâi.
Vaâo möåt muâa xuên, Narxix theo lïå thûúâng vaâo rûâng sùn bùæn
muöng thuá. Sau möåt cuöåc àuöíi bùæt con möìi chaâng mïåt nhoaâi khaát
khö caã cöí. Chaâng tòm àïën möåt con suöëi àïí giaãi khaát. Àêy röìi möåt
con suöëi nûúác trong veo, mùåt nûúác saáng laáng nhû möåt têëm gûúng
in hònh caã mêy trúâi, cêy cöëi xuöëng loâng suöëi. Narxix cuái àêìu xuöëng
mùåt nûúác vuåm hai loâng baân tay laåi àïí muác nûúác. Mùåt nûúác hiïån lïn
khuön mùåt tûúi treã, xinh àeåp cuãa chaâng. Chaâng ngaåc nhiïn, sung
sûúáng: "Ta, ta àêy û?... Trúâi úi ta laåi àeåp àïën thïë naây û?...".
Chaâng vuåc nûúác àûa lïn miïång uöëng. Mùåt nûúác lay àöång,
khuön mùåt chaâng cuâng vúái maãng trúâi xanh tan taác trong laân nûúác
lung linh. Vaâ röìi nhûäng hònh aãnh êëy laåi àûúåc mùåt nûúác chùæp nöëi laåi
nguyïn hònh nhû trûúác. Khuön mùåt xinh àeåp cuãa chaâng chêåp chúân
hiïån ra röìi dêìn dêìn lùæng àoång laåi. Chaâng kïu lïn: "Trúâi úi, àeåp
quaá!" vaâ thêìm nghô: "Ta hiïíu vò sao caác cö êëy khöí àau, sêìu naäo vò
ta...". Narxix cûá ngùæm nghña khuön mùåt tuêën tuá cuãa mònh nöíi trïn
laân nûúác vaâ suy tûúãng. Caâng ngùæm nghña, chaâng caâng thêëy mònh
àeåp, chaâng caâng yïu mònh say mï, àùæm àuöëi. Chaâng àûa tay
khuêëy nûúác, móm cûúâi vui àuâa vúái mònh. Möåt tònh yïu maänh liïåt,
söi suåc tûâ àêu buâng chaáy lïn trong traái tim chaâng. Chaâng muöën
chïë ngûå noá, rúâi bûúác khoãi doâng suöëi, nhûng laå thay coá möåt sûác
maånh vö hònh naâo giûä chên chaâng laåi, lûu giûä chaâng laåi. Chaâng
nhòn xuöëng khuön mùåt mònh trïn mùåt nûúác vúái möåt niïìm khaát
khao chaáy boãng. Chaâng muöën trao cho khuön mùåt xinh àeåp àoá möåt
caái hön nöìng naân. Nhûng chó vûâa choaâng voâng tay, cuái xuöëng laâ
khuön mùåt àoá tan taác, biïën ài àêu mêët. Chaâng àûáng lùång ngûúâi,
àau àúán, xoát xa. Nhûng röìi khuön mùåt xinh àeåp laåi hiïån ra trïn
mùåt nûúác. Narxix laåi mï mêín trong möëi tònh cêm vúái hònh boáng
cuãa mònh. Chaâng noái thò thaâo vúái hònh boáng cuãa mònh:
- Ta àaä yïu ta vúái möåt tònh yïu nöìng chaáy. Öi, coá leä tònh yïu
naây seä àöët ta thaânh tro buåi mêët thöi! Sao maâ traái tim ta nung nêëu
möåt nöîi theâm khaát aái ên nhû thïë naây!
Narxix laåi àûa tay ra öm choaâng lêëy hònh boáng cuãa mònh vaâ
muöën hön traân lïn khuön mùåt xinh àeåp, thên yïu àoá. Nhûng ba
lêìn chaâng chó vûâa àûa voâng tay ra vaâ cuái xuöëng laâ ba lêìn hònh
boáng chaâng tan taác ài trïn laân nûúác suöëi maát laånh. Chaâng thêët
voång nhû xûa kia caác cö gaái thêët voång vò chaâng. Cûá nhû thïë lùåp ài
lùåp laåi möëi tònh àeo àuöíi, àùæm say nhûng khöng möåt chuát hy voång
àûúåc àïìn àaáp giûäa Narxix vúái hònh boáng cuãa mònh chêåp chúân trïn
laân nûúác suöëi trong saáng nhû gûúng. Narxix heáo hon uã ruä vò möëi
tònh tuyïåt voång. Nûúác mùæt chaâng laä chaä tuön rúi trïn khuön mùåt
vaâ tûâng gioåt, tûâng gioåt nhoã xuöëng mùåt suöëi. Boáng hònh chaâng chêåp
chúân, múâ aão, lung linh khiïën chaâng caâng nhúá nhung, sêìu naäo.
Narxix nhû khöng thïí chõu àûång àûúåc nöîi àau khöí tuyïåt voång giaây
voâ chaâng. Naâng Khö vêîn nuöi giûä möëi tònh vúái chaâng, nhòn thêëy
hïët caãnh tûúång àoá. Naâng àaä tûâng àau khöí vò möëi tònh tuyïåt voång
cuãa mònh vò thïë khi thêëy Narxix tuyïåt voång, naâng laåi àau khöí hún
nûäa. Böîng Narxix kïu lïn:
- Trúâi úi, sao ta àau àúán quaá thïë naây!
Khö àaáp laåi:
- Àau àúán quaá thïë naây!
Narxix àûáng khöng vûäng nûäa. Chaâng laão àaão nhòn theo boáng
hònh mònh trïn laân nûúác suöëi trong veo röìi ngaä vêåt xuöëng bïn búâ
suöëi vúái tiïëng noái yïëu úát, nhûäng tiïëng noái cuöëi cuâng cuãa möåt nöîi
àau khöí khöng thïí chõu àûång àûúåc:
- Ta chïët... Ta ch... ïë... t àêy! Xin vônh biïåt.
Khö ngheån ngaâo nhùæc laåi:
- Xin vônh biïåt.
Narxix chïët, àêìu ngaã ra trïn lúáp coã xanh bïn búâ suöëi, àaåi tay
giang ra chúái vúái. Boáng àen truâm phuã lïn mùæt chaâng. Tûâ trong
rûâng sêu caác tiïn nûä Nanhphú àïën ngöìi bïn xaác chaâng, khoác than
thûúng tiïëc cho chaâng mêët ài tuöíi treã trong möåt möëi tònh tuyïåt
voång, mú höì. Chùèng tiïn nûä naâo nuöi giûä möëi oaán hêån vúái chaâng
nûäa, möåt ngûúâi con trai xinh àeåp luác naây chó laâ möåt caái xaác khöng
höìn. Naâng Khö laåi caâng khoác than àau xoát hún. Caác tiïn nûä
Nanhphú, sau khi khoác than àaä chaán beân ruã nhau ài lêëy hoa àïí vïì
àùæp cho chaâng möåt nêëm möì. Nhûng khi hoå tûâ rûâng sêu àem hoa
trúã vïì thò thi haâi chaâng àaä biïën mêët. úã búâ suöëi, chöî lúáp coã xanh núi
àêìu Narxix ngaã ra, moåc lïn möåt böng hoa vúái veã àeåp laånh luâng,
kiïu kyâ. Hoa trùæng muöët, hûúng thúm ngaâo ngaåt, moåc lïn tûâ caái
chïët cuãa chaâng trai xinh àeåp. Caác tiïn nûä Nanhphú liïìn goåi laâ hoa
thuãy tiïn. Ngaây nay trong vùn hoåc thïë giúái, Narxix chuyïín nghôa
chó: "ngûúâi àeåp trai" hoùåc "ngûúâi àeåp trai kiïu kyâ", múã röång nghôa
chó "ngûúâi coá thoái ngùæm nghña mònh röìi tûå khen mònh" hoùåc "ngûúâi
kiïu cùng", "ngûúâi tûå phuå". Coân thoái Narxix (narcissisme) laâ "thoái
tûå khen mònh", "say mï vúái thaânh tñch chiïën cöng cuãa mònh àïën tûå
kiïu tûå phuå", "ngùæm nghña vuöët ve, phónh nõnh mònh, àïì cao
mònh". Laåi coá chuyïån kïí rùçng, nhaâ tiïn tri Tirïdiax tiïn baáo cho söë
phêån cuãa Narxix: tuöíi thoå cuãa chaâng seä chêëm dûát vaâo caái ngaây
chaâng nhòn thêëy khuön mùåt cuãa mònh.
Möåt chuyïån khaác kïí, khöng phaãi Narxix chïët vò möëi tònh
tuyïåt voång vúái baãn thên mònh maâ vò möëi tònh vúái ngûúâi em gaái
giöëng chaâng nhû hai gioåt nûúác. Nhû thïë thiïëu nûä àoá chùèng may
mêët súám àïí laåi cho Narxix möåt nöîi buöìn, luyïën tiïëc khuön nguöi.
Narxix tûúãng nhúá túái em, hùçng ngaây ra soi mònh xuöëng suöëi. Caâng
soi mònh, chaâng caâng thûúng nhúá ngûúâi em gaái bêët haånh. Cuöëi
cuâng chaâng qua àúâi. Huyïìn thoaåi Narxix trïn àêy do svià viïët laåi
trong têåp Biïën hoáa, nghôa laâ vaâo möåt thúâi kyâ muöån hún sau naây
(thïë kyã I trûúác Cöng nguyïn). Nhû vêåy hùèn rùçng svià àaä dûåa vaâo
nhûäng cöåi nguöìn súám hún, súám nhêët phaãi tûâ sú kyâ Hy Laåp hoáa, àïí
taái taåo cêu chuyïån möåt caách nghïå thuêåt, thú möång cuäng nhû sau
naây Apuylï àaä taái taåo chuyïån Quaápiàöng vaâ Psikhï. úã àêy bïn haåt
nhên cú baãn cuãa cêu chuyïån: möëi tònh tuyïåt voång, caác nhaâ nghiïn
cûáu coân boác ra cho chuáng ta thêëy lúáp chuyïån mang tñnh cuå thïí -
lõch sûã cuãa thúâi Hy Laåp hoáa: phaãn aánh chuã nghôa caá nhên cûåc
àoan. Caá nhên àaä taách biïåt mònh ra vúái àöìng loaåi, vúái thiïn nhiïn
àïí trêìm tû mùåc tûúãng trong thïë giúái nöåi têm cuãa mònh. Vaâ yá nghôa
giaáo duåc - àaåo àûác cuãa cêu chuyïån laâ: chuã nghôa caá nhên àoá bõ
trûâng phaåt, bõ phï phaán. yá nghôa naây chó coá thïí coá àûúåc úã vaâo möåt
thúâi kyâ xaä höåi phaát triïín túái mûác chuã nghôa caá nhên trúã thaânh möåt
tai hoåa khuãng khiïëp trong xaä höåi. Tuy nhiïn chuáng ta khöng thïí
khöng ghi nhêån quaá khûá lõch sûã xa xûa cuãa cêu chuyïån: sûå chuyïín
biïën cuãa nhûäng biïíu tûúång baái vêåt giaáo vïì böng hoa sang caái àeåp
àûúåc nhên hònh hoáa (Böng hoa -Ngûúâi àeåp; Ngûúâi àeåp -Böng hoa).
MÖËI TÒNH CUÃA APHRÖÀITÚ VÚÁI AÀÖNIX (ADONNIX)
Nûä thêìn Tònh yïu vaâ Sùæc àeåp Aphröàitú quyïìn lûåc to lúán àïën
nhû thïë, coá thïí bùæt moåi võ thêìn, kïí caã thêìn Dúát cho àïën nhûäng
ngûúâi trêìn thïë phaãi khuêët phuåc, phaãi àau khöí vò tònh yïu vaâ sùæc
àeåp, thïë maâ baãn thên nûä thêìn laåi khöng traánh khoãi tai hoåa àoá, laåi
khöng chïë ngûå àûúåc quyïìn lûåc cuãa mònh àïí àïën nöîi mònh cuäng bõ
àau khöí vò tònh yïu vaâ sùæc àeåp...! Aàönix laâ chaâng trai àaä gêy ra
cho võ nûä thêìn danh tiïëng naây nhûäng gioåt nûúác mùæt àau thûúng.
Chuyïån vïì gia àònh chaâng cuäng húi löi thöi. Cha Aàönix laâ Kinirax
(Kaániras Caániras) vua àaão Sñp. Öng sinh àûúåc möåt ngûúâi con gaái
àeåp àeä tuyïåt vúâi, tïn goåi laâ Miara (Maárrhamaárna). Tûå haâo vïì ngûúâi
con gaái nhan sùæc àoá, öng àaä coá lêìn, thêåm chñ nhiïìu lêìn, cho rùçng
con gaái öng laâ àeåp nhêët thïë gian. Àoá laâ möåt àiïìu ngu xuêín cuãa keã
húåm mònh song dêîu sao cuäng coân tha thûá àûúåc. Nhûng tïå haåi hún
nûäa Kinirax nhû ïëch ngöìi àaáy giïëng àaä daám tûå xûng khöng biïët
ngûúång möìm, cho con gaái mònh laâ àeåp hún caã, hún caã nûä thêìn
Aphröàitú. Àuáng laâ "coi trúâi bùçng vung". Vò thïë Kinirax bõ trûâng
phaåt. Nûä thêìn Aphröàitú bùçng nhûäng pheáp mêìu nhiïåm cuãa mònh,
laâm cho Kinirax mêët trñ, mêët trñ àïën nöîi tûúãng con gaái mònh laâ vúå
mònh. Vaâ Aàönix àaä ra àúâi trong sûå chùm soác cuãa ngûúâi meå laâ
naâng Miara. Nhûng Miara vûâa sinh con xong laâ bõ vua cha àuöíi ra
khoãi nhaâ. Naâng bïë con ài lang thang hïët núi naây àïën núi khaác. Möåt
höm ài àïën möåt ngoån àöìi naâng kiïåt sûác chïët, vaâ biïën thaânh möåt
thûá cêy coá nhûåa thúm maâ ngaây nay goåi laâ cêy miarú. Nûä thêìn
Aphröàitú àöång loâng trùæc êín, àoán lêëy Aàönix àem vïì nuöi. Nhûng
laåi trao cho nûä thêìn Perxïphön vúå cuãa thêìn Haàex dûúái êm phuã
nuöi höå. ñt lêu sau Aphröàitú xuöëng êm phuã xin laåi Aàönix thò nûä
thêìn Perxïphön khöng traã, nhêët quyïët khöng traã. Khöng traã chó vò
möåt leä rêët vö lyá maâ khöng daám noái ra: Aàönix àeåp quaá, àeåp àïën nöîi
Perxïphön yïu, quaá yïu, khöng muöën cho chaâng trai àoá thoaát khoãi
tay mònh. Hai võ nûä thêìn caäi coå vúái nhau mêët mùån mêët nhaåt, cuöëi
cuâng phaãi àûa lïn thêìn Dúát phên xûã. Dúát, quaã xûáng àaáng laâ bêåc
phuå vûúng cuãa caác thêìn, quyïët àõnh: Aàönix luên phiïn úã vúái möîi
võ nûä thêìn nûãa nùm. Muâa xuên, muâa heâ: Aphröàitú; thu, àöng:
Perxïphön. Nùm êëy, vaâo àöå àêìu xuên, Aàönix söëng vúái Aphröàitú.
Khoá maâ noái àûúåc võ nûä thêìn naây yïu Aàönix àïën nhû thïë naâo. Têët
nhiïn nïëu khöng yïu thò àaä chùèng coá chuyïån tranh giaânh vúái
Perxïphön. Naâng yïu Aàönix say àùæm àïën nöîi quïn caã trúã vïì cung
àiïån slanhpú, quïn caã hoân àaão Kiter àêìy hoa núã vaâ biïët bao nhiïu
ngaây höåi lïî úã núi naây, núi khaác. Aphröàitú luác naâo cuäng quêën quñt
bïn Aàönix. Naâng yïu chaâng trai êëy quaá àöîi, àïën mûác maâ chó vùæng
chaâng möåt laát laâ naâng àaä núm núáp lo súå, tûúãng tûúång ra bao nhiïu
àiïìu ruãi ro xaãy ra àöëi vúái chaâng. Möîi khi Aàönix ài sùn laâ
Aphröàitú cuäng ài theo, mùåc duâ ài sùn khöng phaãi laâ thuá vui cuãa
naâng. Naâng quïn caã viïåc giûä gòn sùæc àeåp, theo bûúác Aàönix vaâo
rûâng, àaây àoåa mònh dûúái nùæng trûa mûa súám. Naâng cùn dùån
Aàönix khöng àûúåc sùn thuá dûä maâ chó àûúåc sùn bùæt nhûäng con vêåt
beá nhoã, hiïìn laânh, khöng thïí gêy nguy hiïím cho mònh nhû: Hûúu,
nai, chöìn, caáo, thoã, gaâ... naâng cêìu khêín caác võ thêìn slanhpú phuâ höå
cho Aàönix thoaát khoãi nhûäng chuyïån khöng may coá thïí xaãy ra
trong khi chaâng maãi mï sùn bùæn. Nhûng moåi sûå tñnh toaán, lo xa
cuãa naâng vêîn khöng giuáp chaâng thoaát khoãi tai naån. Vaâ xoát xa thay,
tai hoåa êëy laåi laâ àiïìu maâ Aphröàitú àaä lûúâng tñnh trûúác, àaä tûâng
cùn dùån Aàönix tûúãng nhû àïën àûát àêìu lûúäi. Àoá laâ möåt ngaây àeåp
trúâi, Aàönix ài vaâo rûâng sùn. Nhûng höm êëy khöng roä chuyïån gò
Aphröàitú khöng cuâng chaâng vaâo rûâng àûúåc. Tuy nhiïn àiïìu àoá
khöng hïì laâm Aàönix keám phêìn say sûa, hùng haái trong thuá vui
sùn bùæn. Chaâng àaä bùæn àûúåc khaá nhiïìu chöìn, thoã, gaâ rûâng... Böîng
àêu tûâ möåt buåi rêåm khöng xa chaâng lùæm chaåy xöì ra möåt con lúån
rûâng. Con lúån höåc lïn lûúát qua trûúác mùåt Caátheâre, Nûä thêìn
Aphröàitú coân coá möåt biïåt danh laâ Kirtïnï (Caátheáreáe). chaâng. Bêìy
choá suãa êìm lïn vaâ rûúåt theo. Aàönix sung sûúáng, chùæc mêím
chuyïën naây chaâng seä haå àûúåc con möìi beáo búã, lêåp möåt chiïën cöng,
vò xûa nay chaâng chûa bao giúâ haå àûúåc möåt con thuá to lúán hung dûä
nhû con lúån rûâng. Àaân choá lao vuát ài vaâ chùèng mêëy chöëc àaä böí vêy
quanh con lúån. Aàönix chaåy túái, tay cêìm lao nhoån. Vaâo luác chaâng
vûâa ngaã ngûúâi lêëy àaâ thò con lúån lao maånh ra, huác bùng ài möåt con
choá vaâ phoáng nhû bay vaâo ngûúâi chaâng. Àêìu lúån rùæn nhû àaá vúái
nhûäng chiïëc rùng nanh nhoån hoùæt àêm böí vaâo àuâi chaâng, suåc vaâo
buång chaâng, Aàönix ngaä vêåt ra, maáu àoã phun, chaãy lïnh laáng trïn
mùåt àêët. Con lúån vûúåt ài, thoaát khoãi tai hoåa. Coân Aàönix nùçm àêëy,
boáng àen phuã kñn mùåt chaâng. Aphröàitú àûúåc tin Aàönix chïët, buãn
ruãn caã ngûúâi. Naâng cöë neán àau thûúng lêìn vaâo khu rûâng trïn àaão
Sñp tòm xaác chaâng thanh niïn xinh àeåp, yïu dêëu cuãa mònh. Naâng
treâo àeâo, löåi suöëi, len loãi qua caác buåi gai rûâng sùæc nhoån. Àaá cûáng
laâm àaåi chên naâng xinh xùæn, noän naâ laâ nhû thïë, maâ dêåp naát, ûáa
maáu. Gai rûâng caâo xeá raách aáo, laâm xêy xaát da thõt naâng. Cuöëi cuâng
Aphröàitú tòm àûúåc xaác Aàönix. Naâng ngöìi xuöëng bïn chaâng khoác
than thaãm thiïët, àûa tay vuöët múá toác xoäa bïët dñnh möì höi vaâ àêët
buåi trïn vêìng traán cao àeåp cuãa chaâng, múá toác vö vaân thên yïu vaâ
quen thuöåc àöëi vúái naâng.
Naâng bïë xaác chaâng trïn tay àûa vïì laâm lïî an taáng. Ngûúâi
xûa kïí, maáu cuãa Aàönix nhoã xuöëng trïn àûúâng àaä laâm moåc lïn
nhûäng böng hoa anïmön, möåt thûá hoa núã vaâo nhûäng ngaây àêìu
xuên song súám núã maâ choáng taân. Coân maáu cuãa Aphröàitú do bõ gai
caâo, àaá cûáa, nhoã xuöëng nhûäng böng hoa (höìng) trùæng biïën thûá hoa
naây thaânh thûá hoa coá maâu höìng thùæm, loaåi hoa cuãa Tònh yïu, Sùæc
àeåp vaâ Tuöíi treã. Thêìn Dúát thûúng ngûúâi thanh niïn treã àeåp, súám
phaãi lòa àúâi xuöëng vûúng quöëc cuãa thêìn Haàex, nïn cûá nhû lïå
thûúâng luác chaâng coân söëng cho chaâng möîi nùm khi xuên àïën söëng
laåi -phuåc sinh -àïí trúã vïì vúái Aphröàitú úã thïë giúái loaâi ngûúâi. Coá
ngûúâi laåi kïí Aàönix chïët vò thêìn Arex, "chöìng" Aphröàitú. Biïët vúå
mònh àem loâng yïu say àùæm Aàönix, võ thêìn Chiïën tranh Arex nöíi
ghen, xuái möåt con lúån rûâng lao böí vaâo Aàönix. Coá ngûúâi laåi noái. Dúát
phên xûã: Aàönix söëng vúái möîi nûä thêìn möåt phêìn ba thúâi gian cuãa
möåt nùm, coân laåi thò tuây yá Aàönix. Tûâ àoá Aàönix söëng àuáng möåt
phêìn ba thúâi gian vúái Aphröàitú, vò thïë Perxïphön ghen, xui Arex
baây mûu giïët chïët Aàönix. Ngûúâi ta coân kïí, khöng phaãi maáu cuãa
Aphröàitú àaä nhuöåm nhûäng böng hoa trùæng thaânh böng hoa höìng,
maâ chñnh laâ maáu cuãa Aàönix nhoã xuöëng àêët àaä sinh ra thûá hoa àeåp
àeä, thanh cao àoá. Huyïìn thoaåi vïì Aàönix göëc tûâ Xiri, phaãn aánh sûå
vêån àöång cuãa thiïn nhiïn: sinh-tûã-taái sinh. Trong gia taâi huyïìn
thoaåi cuãa nïìn vùn minh Ai Cêåp, Lûúäng Haâ coá nhiïìu chuyïån vïì caái
chïët vaâ sûå taái sinh cuãa caác võ thêìn.
Nhûäng huyïìn thoaåi êëy àaä du nhêåp vaâo Hy Laåp vaâ àûúåc nhaâo
nùån laåi trong böëi caãnh lõch sûã -xaä höåi cuå thïí cuãa nïìn vùn minh Hy
Laåp. Mötip: sinh-tûã-taái sinh cuãa huyïìn thoaåi Crit trong Kinh Phuác
êm àaä laâ ngoån nguöìn cuãa nhiïìu têåp tuåc, nghi lïî cuãa Thiïn Chuáa
giaáo. Mötip naây cuäng àaä du nhêåp vaâo caác hònh thaânh trong gia taâi
truyïån cöí tñch cuãa nhiïìu dên töåc: Truyïån Têëm Caám cuãa chuáng ta
roä raâng cuäng coá mötip taái sinh. Ngaây nay trong vùn hoåc thïë giúái,
Aàönix chuyïín nghôa, chó möåt ngûúâi thanh niïn rêët àeåp trai, àeåp
trai hiïëm thêëy hoùåc nhûäng ngûúâi àaân öng haâo hoa phong nhaä.

Than Thoai Hy Lap

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Than Thoai Hy Lap

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

THÊÌN THOAÅI HY LAÅP 1

THÏË GIÚÁI ÊM PHUÃ CUÃA HAÀEX ...................................................................................... 51

HÖÅI ÖLANHPICH .............................................................................................................. 58

NÛÄ THÊÌN HÏRA ................................................................................................................ 67

HÏRA VAÂ IÖ....................................................................................................................... 71

APÖNLÖNG TRAÃ THUÂ CHO AXCLÏPIÖX ......................................................................... 92

THÊÌN CHIÏËN TRANH AREX ........................................................................................... 124

MÖËI TÒNH CUÃA APHRÖÀITÚ VÚÁI AÀÖNIX (ADONNIX) ................................................ 137

NGUÖÌN GÖËC CUÃA THÏË GIAN VAÂ CUÃA CAÁC VÕ THÊÌN

Cuöåc giao tranh vúái caác Ghigùngtöx (Ghigùngtömakhi) T uy

3-Pödïiàöng (Neptuaán), võ thêìn cai quaãn caác biïín khúi to

THÏË GIÚÁI ÊM PHUÃ CUÃA HAÀEX

NÛÄ THÊÌN HÏRA

APÖNLÖNG TRAÃ THUÂ CHO AXCLÏPIÖX

THÊÌN CHIÏËN TRANH AREX

Narxix ngaåc nhiïn, laåi goåi:

MÖËI TÒNH CUÃA APHRÖÀITÚ VÚÁI AÀÖNIX (ADONNIX)

You might also like