De Toolkidt

Scholen staan de komende periode voor de uitdagende opdracht om vorm te geven aan Passend
Onderwijs. Voor de ene school vanzelfsprekend, voor de andere iets om als een berg tegenop te zien.
In ieder geval betekent Passend Onderwijs een verandering voor scholen. De Toolkidt is een
verzameling van instrumenten, modellen, kijkwijzers en werkvormen om als school te werken aan
visie en ambitie met betrekking tot Passend Onderwijs. Of, afhankelijk van je insteek, werken aan
onderwijs dat past.

Ontwikkelvierkant

De Toolkidt werkt met een ontwikkelvierkant met vier velden. Op de verticale as staan de begrippen
Denken en Doen en op de horizontale as Verbeteren en Innoveren. De vier velden zijn dan:

1. Doen -Verbeteren : optimaliseren van de huidige werkwijzen op de werkvloer

2. Denken -Verbeteren : binnen huidig kader beelden verzamelen, visie uitwerken, ideeën opdoen
3. Denken - Innoveren : nieuw denken, co-creatie, zoeken naar grenzen en erover
4. Doen - Innoveren : werken volgens nieuwe principes, experimenteren

Als school bepaal je in welk veld je je activiteiten momenteel uitvoert en in welk veld je je activiteiten
wíl uitvoeren. Het kan zijn dat je vooral bezig bent met instrumenten om de huidige werkwijze te
verbeteren, maar het kan ook zijn dat je al bezig bent met het uitproberen van hele nieuwe
werkvormen. Het ontwikkelvierkant helpt om te kijken welk veld (meer) aandacht nodig heeft om
doen en denken goed overwogen te verbinden.

Elke school bepaalt zo haar eigen aanvliegroute met het gewenste start- en eindpunt. Voor elk veld
heeft de Toolkidt instrumenten, werkvormen en ondersteuningsvormen verzameld die de school kan
helpen in het ontwikkelproces.
Strategisch (‘Denken’)
Tactisch/operationeel (‘Doen’)
Toepassing

Maar hoe werkt dat dan, zo’n ontwikkelvierkant? Hoe begin je daarmee met je school? We hebben
twee scenario’s als voorbeeld uitgewerkt.

A. Van doen naar denken in verbeteren (van 1 naar 2)

Als school werk je met competentieprofielen, oudertevredenheidsvragenlijsten en de PDCA-cyclus in

je beleid. Je hebt dus al een aantal instrumenten ingezet om de kwaliteit van je organisatie in beeld te
krijgen en hierop te kunnen sturen. Passend onderwijs vraagt om als te team kijken naar waar je nu
staat als het gaat om de zorg die je kunt bieden aan leerlingen. Je gaat dus van veld 1 naar veld 2. Met
elkaar stel je een kenniskaart op met daarin opleidingen en ervaringen van personeelsleden. Zo heb je
in beeld wat je kunt bieden. Aan de hand van het dilemmaspel ga je met elkaar de discussie aan in
welke mate je als persoon, vakman of team zou willen omgaan met bepaalde dilemma’s. Je zoekt met
elkaar de grenzen op. In een ouderpanel worden de opgehaalde beelden en verwachtingen met ouders
besproken. Ouders geven aanvullingen en stellen vragen. Op deze manier wordt het profiel en de visie
van de school op passend onderwijs scherper gemaakt.

B. van doen in verbeteren (1) naar doen in innoveren (4)

De protocollen met betrekking tot leerlingenzorg zijn al opgesteld en worden gebruikt. Verder heeft de
school zicht op de eigen prestaties in vergelijking met de prestaties van de scholen in het bestuur
(benchmark). De discussie rondom passend onderwijs wakkert bij een deel van het team het verlangen
aan om het onderwijs echt passend te maken voor alle leerlingen. Zij willen een stap verder gaan en
geven aan dat zij de aandacht voor het kind het belangrijkst willen laten zijn. Deze groep wil werk
maken van het denken over innoveren (veld 3). Zij willen het verlangen aanwakkeren. Door een eigen
verhalenboek te maken over kinderen, ouders en leerkrachten die buiten de gebaande wegen op zoek
zijn gegaan naar onderwijs dat past voor het kind. Zij willen met collega’s het omdenkspel inzetten om
met elkaar problemen in kansen om te zetten. Tegelijkertijd zijn er twee leerkrachten die tijdens een
expertbijeenkomst met andere scholen praktische voorbeelden hebben gehoord over hoe leerkrachten
om zijn gegaan met drukkere kinderen. Zij gaan die werkwijze de komende periode toepassen in hun
eigen klas en delen de resultaten met hun collega’s en ouders in het onderwijscafé. Daarnaast wordt
besloten in de bovenbouw te beginnen met het voeren van intakegesprekken met leerlingen om samen
te bepalen wat zij het komend schooljaar willen bereiken.

Hoe wij werken

De voorbeelden geven aan dat elke school z’n eigen route bepaalt. Onze kracht zit in het meedenken
over en het introduceren van de instrumenten of werkvormen uit de Toolkidt, zodat deze zo goed
mogelijk aansluiten bij de behoefte en werkwijze van de school. Voor de ene school betekent dit
kleine stapjes, voor de andere school een echte kanteling.

We houden oog voor dromen en doen, tussen wat moet en wat kan. We houden zicht op de verbinding
tussen de ontwikkeling van passend onderwijs en het meerjarenbeleidsplan, schoolplan en personeels-
en kwaliteitsbeleid. We zijn zowel onderwijskundig als veranderkundig onderlegd. Met het hoofd in
de wolken en de voeten in de klei.

We hebben een groot netwerk van scholen tot onze beschikking waar we gebruik van mogen maken
om in de praktijk voorbeelden te zien. Of we kennen experts die jouw school verder kunnen helpen
met een inhoudelijk vraagstuk.

We werken vanuit liefde voor het kind en hart voor de zaak. Betrokken en bevlogen. Verbinding
tussen hard (resultaten, instrumenten, afspraken) en zacht (aandacht, proces, mens).

© TOOLKIDT - T: +31 653 372 474 - E: INFO@TOOLKIDT.NL