CHƯƠNG 2 CÁC ĐẶC TÍNH CỦA ANTEN

1. TRỞ KHÁNG VÀO CỦA ANTEN

VS , Z S
~ Anten

RS jX S IA

RA
VS ~ VA
jX A

Z A  RA  jX A

Z A  ZS
2
1 VS PA  qt .PS qt  1  
2

PA  RA
2 ZS  Z A Z A  ZS
2. HIỆU SUẤT CỦA ANTEN

PR
e
PA VS , Z S
~ Anten

PD  PA  PR  (1  e) PA
RS jX S IA
1
PA  .RA . I A
2
RR
2
1 Z A  RA  jX A
PR  .RR . I A
2
2
VS ~ VA RD
Z A   RR  RD   jX A
1 jX A
PD  .RD . I A
2

PR RR RR
e  
PA RA RR  RD
3. TRÖÔØNG ÑIEÄN TÖØ BÖÙC XAÏ TÖØ ANTEN

Tröôøng ñieän ôû mieàn xa anten, moät caùch toång quaùt coù daïng

e  j .k .r 
E (r )   F ( ,  ).ˆ  F ( ,  ).ˆ 
r

2
k  .  

 e  j .k .r  ˆ  F ( ,  ).ˆ 
E (r )  F ( ,  
).
r  
 

Cöôøng ñoä tröôøng ñieän phuï thuoäc höôùng böùc xaï:  , 

Cöôøng ñoä trường ñiện tæ leä nghòch vôùi r (cöôøng ñoä tröôøng caøng giaûm khi
caøng xa anten)

Khi ñieåm quan saùt ñuû xa anten, tröôøng böùc xaï töø anten coù theå
ñöôïc xem laø soùng phaúng. Khi ñoù tröôøng töø H coù theå ñöôïc tính:

1
H (r )   rˆ  E (r )    zC : Laø trôû khaùng soùng cuûa moâi tröôøng

1 e jkr 
H (r )  . ˆ  F ( ,  ).ˆ  rˆ  F ( ,  ).ˆ 
r
 r  

1 e jkr  ˆ  F ( ,  ).ˆ 
H (r )  . F ( ,  ).
 r    
 e  j .k .r  ˆ  F ( ,  ).ˆ 
E (r )  F ( ,  
).
r  
 

1 e jkr  ˆ  F ( ,  ).ˆ 
H (r )  . F ( ,  ).
 r    

Tröôøng ñieän vaø tröôøng töø ôû vuøng xa anten

thì vuoâng goùc gôùi nhau vaø vuoâng goùc vôùi
chieàu truyeàn soùng.
4. COÂNG SUAÁT TRÖÔØNG ÑIEÄN TÖØ BÖÙC XAÏ TÖØ ANTEN
Vector Poynting ñöôïc ñònh nghóa:
1
S (r )  .  E (r )  H * (r ) 
2
Phaàn thöïc cuûa vector Poynting ñaëc tröng cho doøng coâng suaát cuûa tröôøng
ñieän töø. Noù ñöôïc goïi laø vector maät ñoä coâng suaát:

W (r )  Re  S (r ) 

 e  j .k .r ˆ ˆ 1 e  jkr
ˆ ˆ
*
W (r )  Re   F ( ,  ).  F ( ,  ).   .  F ( ,  ).  F ( ,  ).  
   r  
 r 

W (r ) 
1  F ( ,  ) 2  F ( ,  ) 2  rˆ
2..r 2    
 1  2
 rˆ
W (r )      
2
F ( , ) F ( , )
2..r 2  
 

Vector maät ñoä coâng suaát coù höôùng cuûa vector r. Nhö vaäy ôû mieàn xa anten
coâng suaát chaûy theo chieàu tia xa daàn anten

Maät ñoä coâng suaát:

1  2

W (r )  W (r )      
2
F ( , ) F ( , )
2..r 2  
 

Maät ñoä coâng suaát tæ leä nghòch vôùi bình

phöông cuûa r.
Goùc khoái:
Goùc tính theo radian:
dl
d  (rad )
r
Goùc khoái tính theo steradian:

dS
d  2 ( sr )
r

Vi phaân dieän tích:

dS  (r.d ).(r.sin  .d )

 d   sin  .d .d

 Cöôøng ñoä böùc xaï ñöôïc ñònh nghóa:Cường ñộ
bức xạ U của anten theo một hướng cho trước laø
coâng suất bức xạ treân moät ñôn vò goùc khoái theo
hướng ñoù.

Coâng suaát böùc xaï göûi qua dieän tích dS:
dS
W (r ).dS  W (r ).d .r 2
r

 U (r )  r 2 .W (r ) Mặt cầu

1  2

U ( ,  )  r .W (r )      
2 2
F ( , ) F ( , )
2.  
 

Cöôøng ñoä böùc xaï khoâng phuï thuoäc vaøo r maø chæ phuï thuoäc  ,  .

Coâng suaát böùc xaï töø anten:

PR   W (r ).dS
S
Choïn S laø maët caàu baùn kính r raát lôùn bao truøm toaøn boä anten

PR   W (r ).dS
S

PR   W (r ).rˆ.dS
S

2 
dS  (r.d )(r.sin  .d ).rˆ
PR    W (r ).rˆ.(r.d )(r.sin  .d ).rˆ
0 0

2  r̂
PR    W (r ). r .sin  .d .d  ˆ
2

0 0
 M

2  r
ˆ
PR    U ( , ).sin  .d .d 
0 0


PR   U ( , ).d 
S
 5. SÖÏ PHAÂN CÖÏC
Khi quan saùt tröôøng böùc xaï ôû raát xa anten. Taïi vò trí quan saùt coù theå xem nhö
tröôøng böùc xaï cuûa anten laø soùng phaúng: vector tröôøng ñieän E vaø tröôøng töø H
vuoâng goùc vôùi nhau vaø vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn soùng. Tuy nhieân theo
thôøi gian vector tröôøng coù theå coù phöông coá ñònh hoaëc quay khi quan saùt doïc
theo höôùng truyeàn soùng.
 Neáu vector tröôøng coù phöông coá
ñònh : phaân cöïc tuyeán tính.
 Neáu vector tröôøng veõ thaønh 1
ñöôøng troøn : phaân cöïc troøn.
 Neáu vector tröôøng veõ thaønh 1 ellip:
phaân cöïc ellip.
Chieàu quay coù theå laø cuøng chieàu
kim ñoàng hoà (right hand
polarization) hoaëc ngöôïc chieàu kim
ñoàng hoà (left hand polarization).
 Ví duï: vector tröôøng ñieän cuûa anten ôû vuøng xa coù bieåu thöùc:
e  j .k .r  ˆ  j.sin  .ˆ 
E (r )  sin  .cos  
.
r  
Xaùc ñònh söï phaân cöïc cuûa tröôøng anten doïc theo: a) +x b)-x c)+y d)-y

a) Doïc theo truïc +x:    ,   0, r  x; ˆ   zˆ, ˆ  yˆ

2
e  j .k . x
E (r )    zˆ  j. yˆ 
x
 E (r , t )  Re  E (r ).e j t 

 e jkx j t j. e  jkx
j t 
E (r , t )  Re   zˆ. .e  yˆ.e . 2
.e  Ñieåm quan saùt x
 x x 
 ˆ  ŷ
cos( t  kx  ) z
cos( t  kx) 2
E (r , t )   zˆ.  yˆ.
x x
r
 Soùng phaân cöïc troøn tay traùi (quay ngöôïc chieàu E (r , t )
kim ñoàng hoà) y
ˆ   ẑ
anten
Tröôøng böùc xaï töø anten coù caùc kieåu phaân cöïc khaùc nhau tuøy theo höôùng.

Ngöôøi ta theå hieän söï ñaëc tröng phaân cöïc cuûa anten baèng moät vector phaân cöïc:

F ( ,  ).ˆ  F ( ,  ).ˆ
pˆ ( ,  ) 
F ( ,  )

2
F ( ,  )  F ( ,  )  F ( ,  )
2

e  j .k .r
 E (r )  F ( ,  ). pˆ ( ,  )
r

e  j .k .r
 H (r )  F ( ,  ). rˆ  pˆ ( ,  ) 
.r
6. ÑOÀ THÒ BÖÙC XAÏ

 Ñoà thò veà cöôøng ñoä tröôøng E hoaëc H.

 Ñoà thò veà coâng suaát, maät ñoä coâng suaát tröôøng böùc xaï.
 Ñoà thò cöôøng ñoä böùc xaï U.
 Ñoà thò veà ñoä ñònh höôùng D .

 Ñoà thò ôû daïng 3 D

 Ñoà thò ôû daïng 2D: Heä toaï ñoä cöïc hoaëc heä toaï ñoä decard.

Thöôøng caùc ñoà thò ñöôïc veõ theo haøm ñaõ chuaån hoaù:

F ( ,  )
Fn ( ,  ) 
Fmax

U ( ,  )
U n ( ,  ) 
U max
 90o
o
120 60o

150o 30o


180o 0.5 1 0o

-150o -30o

-120o -60o
o
-90

0.9

0.8

0.7

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.1

0
0 50 100 150 200 250 300 350
 7. ÑOÄ ROÄNG NÖÛA COÂNG SUAÁT, ÑOÄ ROÄNG GIÖÕA CAÙC GIAÙ TRÒ KHOÂNG
ÑAÀU TIEÂNÏ (-)

HPBW

left
HP
 right
HP

1 1
U n ( HP
left ) U n ( HP
right )
2 2
 BWFN

left
null
 right
null
8. GOÙC KHOÁI CUÛA ANTEN (-) z
Goùc khoái cuûa anten laø moät goùc khoái theo chuøm A
chính cuûa anten ñang khaûo saùt. Coâng suaát chaûy
qua goùc khoái ñoù baèng vôùi toaøn boä coâng suaát böùc
xaï cuûa anten. vôùi giaû thuyeát laø cöôøng ñoä böùc xaï
phaân boá trong goùc khoái phaân boá ñeàu vaø coù ñoä lôùn
baèng cöôøng ñoä böùc xaï cöïc ñaïi cuûa anten ñang
khaûo saùt.
Xeùt 2 anten: anten chuùng ta ñang khaûo saùt vaø
moät anten giaû thuyeát. Anten giaû thuyeát coù cöôøng
ñoä böùc xaï phaân boá ñeàu vaø baèng cöôøng ñoä böùc
xaïcöïc ñaïi cuûa anten ñang khaûo saùt.

Toång coâng suaát böùc xaï töø anten ñang khaûo saùt:

PR   U ( , ).d 
S
Coâng suaát böùc xaï qua goùc khoái  A cuûa anten giaû thuyeát:
y
PR(  )  U max . A
A

PR  U ( , ).d 
A   S
( sr ) x
U max U max
9. ÑOÄ ÑÒNH HÖÔÙNG, HEÄ SOÁ ÑÒNH HÖÔÙNG
Xeùt 2 anten: anten chuùng ta ñang khaûo saùt vaø moät anten giaû thuyeát. Anten giaû
thuyeát (ñaúng höôùng) coù cöôøng ñoä böùc xaï phaân boá ñeàu vaø coù cuøng coâng suaát böùc
xaï vôùi anten ñang khaûo saùt.
Ñoä ñònh höôùng D laø tæ soá giöõa cöôøng ñoä böùc xaï cuûa anten theo höôùng ñoù vaø
cöôøng ñoä böùc xaï cuûa anten ñaúng höôùng theo höôùng töông öùng vaø coù cuøng coâng
suaát böùc xaï.
Vaäy cöôøng ñoä böùc xaï cuûa anten ñaúng höôùng naøy baèng cöôøng ñoä böùc xaï trung
bình cuûa anten ñang khaûo saùt.

PR 1
Ua  
4 4  U ( , ).d 
S

Ñoä ñònh höôùng:

U ( ,  )
D( ,  ) 
Ua

Heä soá ñònh höôùng:

Dmax  D  Max  D( ,  )

10. ÑOÄ LÔÏI CUÛA ANTEN

Trong tröôøng hôïp hieäu suaát e cuûa anten laø 100% thì ñoä lôïi cuûa anten theo
höôùng chính laø ñoä ñònh höôùng theo höôùng töông öùng.

Tröôøng hôïp toång quaùt ñoä lôïi cuûa anten:

G( ,  )  e.D( ,  )

PR  e.PA

U ( ,  ) 4 U ( ,  )
G ( ,  )  
PA PA
4

Ñoä lôïi cöïc ñaïi cuûa anten:

4 U max
Gmax  G  Max G( ,  ) 
PA
11. ANTEN THU
E in c
Khi coù söï phoái hôïp trôû khaùng giöõa Anten ZL
anten vaø taûi:
( ,  ) Taûi
Z A  Z L*

Coâng suaát ñeán taûi laø lôùn nhaát:

2 IL
VC
PL  PC 
8 RA RA
RL
Neáu khoâng coù söï phoái hôïp trôû khaùng: jX A VL
PL  qr .PC
VC ~ jX L

4.RA .RL
qr 
ZL  Z A
2
Dieän tích hieäu duïng cuûa anten thu
E in c
Anten ZL
Khi bieát dieän tích hieäu duïng cuûa anten thì
coù theå tính ñöôïc coâng suaát khaû duïng cuûa Taûi
( ,  )
anten thu ñöa ñeán taûi:
PC  Ae .S inc

S inc Laø maät ñoä coâng suaát trung bình cuûa soùng tôùi trong maët phaúng tôùi.
Ae  Ae  ,  , pˆ inc  Laø dieän tích hieäu duïng cuûa anten
pˆ inc Laø vector phaân cöïc cuûa soùng tôùi

E inc 2 E inc
pˆ inc  inc
S inc
 E
2.

2
Ae  ,  , pˆ inc   .G  ,   . pˆ  ,   . pˆ inc
2

4
Dieän tích hieäu duïng cuûa anten dipole Hertz:
IL
Khi phoái hôïp trôû khaùng : RL  RR , X L   X A
RR
2
 VC 
2
1 2 VC RL
PL  PC  I L RR    RR  jX A VL
2  2 RR  8RR

E inc 2
E inc 2 VC ~ jX L

S inc  
2. 240

30 VC
2
PC
Ae  inc
 2
S RR E inc

vôùi chieàu daøi l, soùng tôùi Einc taïo ra söùc ñieän ñoäng : VC  E inc .l
2
l
RR  80 2  

3 2 2D
 Ae  Ddipole Hertz  1,5  Ae 
8 4
 2
Ae  ,  , pˆ inc   .G  ,   . pˆ  ,   . pˆ inc
2
, (m 2 )
4

Dieän tích hieäu duïng cuûa anten theo höôùng cho tröôùc tæ leä vôùi ñoä lôïi G
cuûa anten theo höôùng ñoù.

Heä soá pˆ  ,   . pˆ inc cho thaáy: theo moät höôùng cho tröôùc neáu ôû cheá
2

ñoä phaùt anten khoâng theå böùc xaïvôùi moät kieåu phaân cöïc naøo ñoù thì ôû cheá ñoä
thu noù cuõng khoâng theå thu nhaän ñöôïc naêng löôïng cuûa tröôøng vôùi kieåu phaân
cöïc ñoù.
 e jkr
.sin   .ˆ
z
E (r )  E0 .
r

 pˆ (  ,  )  ˆ
Anten 2
nguyeân toá thaúng


2
ˆ
r M r̂
l O
I
ˆ
  
   , 
 2 

Einc  E.ˆ  pˆ inc  ˆ

 pˆ ( ,  ). pˆ inc  1 : max
 12. TUYEÁN ANTEN Z A, r
ZL

(r , r ) Taûi

r Anten thu
Z A ,t

VS , Z S
~ (t , t )

Anten phaùt

Coâng suaát ñeán taûi: PL  qr .PC

PC  Ae r , r , pˆ t  .Stinc

Dieän tích hieäu duïng cuûa anten Maät ñoä coâng suaát böùc xaï töø
thu theo höôùng  r , r  vôùi anten phaùt taïi vò trí anten
phaân cöïc cuûa soùng tôùi laø pˆ t thu
Maät ñoä coâng suaát böùc xaï töø anten phaùt taïi vò trí anten thu:
1  2 2

W (r )  F
2   ,t
( ,  )  F ( ,  )  Stinc
2..r 
 ,t


1
 Stinc  W  r ,t , t   2
.U t t , t 
r
Gt t , t  .PA Gt t , t  .PA
U t t , t   S 
inc

4 .r 2
t
4

PC  Ae r , r , pˆ t  .Stinc

 .Gr  r , r  . pˆ r  r , r  . pˆ t t , t  .Gt t , t  .PA

2 2

 PC 
 4 .r 
2
  .Gr r , r  . pˆ r  r , r  . pˆ t t , t  .Gt t , t  .PA
2 2

PC 
 4 .r 
2

PL  qr .PC
PA  qt .PS

 2 .qr .Gr  r , r  . pˆ r  r , r  . pˆ t t , t  .Gt t , t  .qt .PS

2

 PL 
 4 .r 
2

Gr r , r   er .Dr r , r  Gt t , t   et .Dt t , t 

 2 .er .qr .Dr r , r  . pˆ r r , r  . pˆ t t , t  .Dt t , t  .et .qt .PS
2

 PL 
 4 .r 
2

Ñaây laø Coâng thöùc truyeàn daãn Friis

  .er .qr .Dr  r , r  . pˆ r r , r  . pˆ t t , t  .Dt t , t  .et .qt .PS
2 2

PL 
 4 .r 
2

er .qr : Heä soá thể hiện maát maùt cuûa phía thu
et .qt : Heä soá thể hiện maát maùt cuûa phía phaùt

pˆ r r , r  . pˆ t t , t 
2
Heä soá thể hiện maát maùt do maát phoái hôïp phaân cöïc cuûa
tuyeán anten
  
2

 4 .r  : Heä soá maát maùt khoâng gian

Coâng thöùc tính coâng suaát nhaän ñöôïc ôû taûi phía thu tính theo dBm:

PL  dBm  PS  dBm  Gr  r , r   dB   Gt t , t   dB 

20 log(r )  km  20 log( f )  MHz 


 qt  dB   qr  dB   20 log pˆ r  r , r  . pˆ t t , t  
32, 43