Âπτα

HMEPEΣ
19 AYΓOYΣTOY 2001

THΛOΣ
Tο νησί της Hριννας
 H KA£HMEPINH
E¶TA HMEPE™
KYPIAKH 19 AY°OY™TOY 2001
Eνα νησ
2-32 A º I E P ø M A
TΗΛΟς
TΟ ΝΗΣ
στο περιθριο
ΤΗς HΡΙΝΝΑΣ
Eνα νησ στο περιθριο Afi ÙfiÙ ÌÂÚÈο Ú¿ÁÌ·Ù· ¿ÏÏ·- ÌÂÚÔ ·Ó‹Á˘ÚÈ fiÔ˘ Û˘ÚÚ¤Ô˘Ó ‰Âο-
Tου ™ ¶Àƒ√À K ∞ƒ∞§∏
Tου ™‡ÚÔ˘ K¿Ú·ÏË Í·Ó: O ÙfiÔ˜ ‰ÂÓ ·ÈÌÔÚ·Á› ÏËı˘- ‰Â˜ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜ ·fi Ù· Á‡Úˆ ÓËÛÈ¿
ÛÌȷο, ÔÈ ÙÔ˘Ú›ÛÙ˜ ·˘Í‹ıËηÓ, Î·È ÍÂÓÈÙÂ̤ÓÔÈ TËÏÈ·ÎÔ›. E›Ó·È Ë Î·-
Oι ννοι ελφαντες
Tου NÈÎÔÏ¿Ô˘ K. ™˘Ìˆӛ‰Ë

H Tλος
M π∞ ¶∞§∞πŸΔ∂ƒ∏ Â›Û΄Ë
ÛÙËÓ T‹ÏÔ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ
ÙÔ˘ ÚÂÔÚÙ¿˙ ÛÙ¿ıËΠË
·ÈÙ›· Ó· ‰Ô‡Ì ·fi ÎÔÓÙ¿ fiÙÈ ÂÎ ÙÔ˘
Ì·ÎÚfiıÂÓ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ì ÛÙ· ‰Ë-
στους αρχαους χρ"νους ÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈο ΛÌÂÓ· Û·Ó ÙËÓ
Tης MÂϛӷ˜ ºÈÏ‹ÌÔÓÔ˜-TÛÔÔÙÔ‡ «AÏÏË EÏÏ¿‰·». M¤ÚÔ˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘
EÏÏ¿‰Ô˜ Â›Ó·È Î·È Ë T‹ÏÔ˜ ÙˆÓ ÌfiÏȘ
64 Ù.¯ÏÌ., ÙÔ «X·Ì¤ÓÔ NËÛ›» Ô˘ Ùfi-
H ποιτρια Hριννα ÛÔ ÂÓ¤Ó¢Û ÙÔÓ K·Ú·Á¿ÙÛË, Ë ÊË-
Tου MÂÓ¤Ï·Ô˘ XÚÈÛÙfiÔ˘ÏÔ˘ ÌÈṲ̂ÓË ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÁÈ· Ù·
·ÚÒÌ·Ù¿ Ù˘. H T‹ÏÔ˜ ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ
Oι βυζαντινς εκκλησες ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÏÈÁÔÛÙÒÓ Î·-
ÙԛΈÓ.
Tων Iˆ¿ÓÓ·˜ M›ı·,
AÓıÚˆÔÈ ÙÔ˘ Ìfi¯ıÔ˘ ÔÈ ÂÚÈÛÛfi-
EϤÓ˘ K. ¶··‚·ÛÈÏ›Ԣ,
ÙÂÚÔÈ, ·ÔÁÔËÙÂ˘Ì¤ÓÔÈ ·fi ÙËÓ Ô-
AÁÁÂÏÈ΋˜ K·ÙÛÈÒÙË
χÊËÌË ÎÚ·ÙÈ΋
·‰È·ÊÔÚ›·, ›‰·Ó ÙÔÓ
ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ÌÔÏÈ¿ÛÙËÎ·Ó ·fi ÙȘ
ÔÌÔÚÊȤ˜ Î·È ·ÁfiÚ·Û·Ó Û›ÙÈ· ·Ó·-
˙ËÙÒÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·Ú¿‰ÂÈÛÔ.
M ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ·˘ÙÔ-
‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ¯Ú‹-
ÛÈÌ· ¤ÚÁ· Î·È ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, ‚Ô‹ıË-
Û·Ó Î·È Î¿ÔȘ ÌÔ˘ÛÈΤ˜ ÂΉËÏÒ-
ÛÂȘ ÁÓˆÛÙÒÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ (X¿ÚȘ
AÏÂ͛Ԣ, B·Û›Ï˘ ¶··ÎˆÓÛÙ·ÓÙ›-
ÓÔ˘, Î.¿) Î·È Î¿ˆ˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ ÓËÛ› ¿Ú-
¯ÈÛ ‰ÂÈÏ¿-‰ÂÈÏ¿ Ó· ‚Á·›ÓÂÈ ·fi ÙËÓ
·Ê¿ÓÂÈ· ‰ÂηÂÙÈÒÓ. øÛÙfiÛÔ, ηıÒ˜
Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Û ٤ÙÔȘ ÂÚÈ-
ÙÒÛÂȘ, ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎ·Ó Ó¤· ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· Ô˘ ·ÂÈÏÔ‡Ó ÙË Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·,
fiˆ˜ Ï.¯.: Ù· ÏÔÁ‹˜-ÏÔÁ‹˜ Ì·Ú¿ÎÈ·
ÚÔ˜ ÈηÓÔÔ›ËÛË
·ÛÙÈÎÒÓ ÂÓÛÙ›ÎÙˆÓ, Ë
χÙÂÚË Â˘Î·ÈÚ›· ÁÈ· ·Óٿ̷̈, ÁϤ-
ÓÙÈ Î·È ¯ÔÚfi.
H T‹ÏÔ˜ ¤¯ÂÈ Ó· Âȉ›ÍÂÈ Î·È ¤Ó·
‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·ÍÈÔı¤·ÙÔ: ÙÔ˘ÚÈÛÙÈ΋
·ÙÚ·ÍÈfiÓ ‹ ۇ̂ÔÏÔ ·Ú·ÎÌ‹˜ ÂÍ·Ú-
Ù¿Ù·È ˆ˜ ı· ÙÔ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ Ô ÂÈÛΤ-
Ù˘. OÓÔÌ¿˙ÂÙ·È EÚËÌÔ XˆÚÈfi, ¤ÙÛÈ
Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi È·, Î·È ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ
‰ÚfiÌÔ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡
Î·È ÙˆÓ §ÂÈ‚·‰ÈÒÓ.
M¤¯ÚÈ ÙÔ 1940 ·ÚÈıÌÔ‡Û 750 η-
ÙÔ›ÎÔ˘˜, ÌÂÙ¿ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ fï˜, ¿Ú-
¯ÈÛ ÛÙ·‰È·Î¿ Ó· ÂÚËÌÒÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ
Ô˘ Û‚‹ÛÙËÎÂ Ë ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘. AÏÏÔÈ
ÛÙËÓ AÌÂÚÈ΋, ¿ÏÏÔÈ ÛÙËÓ Pfi‰Ô ηÈ
ÙËÓ Aı‹Ó· ÒÛÔ˘ ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘
ã60 ·ÚÈıÌÔ‡Û ¤Ó·Ó Î·È ÌÔÓ·‰ÈÎfi
οÙÔÈÎÔ, Ì›· ËÏÈÎȈ̤ÓË Á˘Ó·›Î·
Παλαιοχριστιανικ περοδος Eπιμλεια αφιερματος:
ÙfiÔ Ó· ÚËÌ¿˙ÂÈ ÛÙȘ
Tης EϤÓ˘ K. ¶··‚·ÛÈÏ›Ԣ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’50 Î·È Kø™TH™ §IONTH™ ÎÔÔ›ËÛË Î·È ÔÈ ÂÎ ‰È·-
ÙÔ˘ ’60, ·ԉ¯fiÌÂ-
ÓÔÈ ÌÔÈÚÔÏ·ÙÚÈο ÙÔ
Tα κστρα της Tλου
ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ˙Ô‡Û·Ó Û ·˘Ù‹ ÙËÓ
Tων N›ÎÔ˘ Z·Ú›ÊË, «AÏÏË EÏÏ¿‰·», ÙËÓ ¯ˆÚ›˜ ÛÙÔȯÂÈÒ-
AÓÓ·˜ M·Ú›·˜ K¿Û‰·ÁÏË, ‰ÂȘ ˘Ô‰Ô̤˜, ··ÈÙ‹ÛÂȘ Î·È ‰ÈηÈ- ÙÈο ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÙÔ›Ô.
AÏÂÍ¿Ó‰Ú·˜ ™ÙÂÊ·Ó›‰Ô˘
ÒÌ·Ù· ·ÏÏ¿ Ì ÌfiÏÈΘ ˘Ô¯Ú¤ˆ-
ÛÂȘ. TËÓ Î·Ù·‰ÈηṲ̂ÓË ÛÙË ÛȈË-
Tο μοναστρι Ï‹ Û˘ÓÔ̈ۛ· Î·È ÙË Û˘ÓÂÓÔ¯‹ ÙˆÓ
του Aγου Παντελεμονα fiÔÈˆÓ ·ÚÌÔ‰›ˆÓ Ô˘ ¯¿ÚÈÓ ÔÏÈÙÈ-
και η μεταβυζαντιν Tλος ÎÔ‡ ÎfiÛÙÔ˘˜ ÂÎÛÙÔÌ›˙Ô˘Ó ÌÂÁ·ÏÔ-
Tης EϤÓ˘ K. ¶··‚·ÛÈÏ›Ԣ ÛÙƠ̂˜ ÂÚ› «·ÎÚÈÙÒÓ Ô˘ Ê˘Ï¿Ù-
ÙÔ˘Ó £ÂÚÌÔ‡Ï˜» ·ÏÏ¿ Ô˘ ÛÙËÓ
Ú¿ÍË ·Ô‰˘Ó·ÌÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·ÌÂ-
Tο ιστορικ" αρχεο ıfiÚÈÔ Ì ÙËÓ ·Ú·Í›· ÙÔ˘˜.
Tου X¿ÚË Mȯ. KÔ˘ÙÂÏ¿ÎË AÓ·fiÊ¢ÎÙ·, ÛÙ· ÏfiÁÈ· Î·È ÙȘ
ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘˜ ͯÂÈÏ›˙·Ó Ë ÓÔ-
Tα τηλιακ τραγο)δια ÛÙ·ÏÁ›· ÁÈ· ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ fiÙ·Ó Ë T‹-
Tου Mȯ¿ÏË KÔ˘ÌÈÔ‡
ÏÔ˜ ¢ËÌÂÚÔ‡Û ·ÎfiÌË Î·È ÙÚÔÊÔ‰Ô-
ÙÔ‡Û ٷ ¢ˆ‰ÂοÓÓËÛ·, Î·È Ë Ï·¯Ù¿-
Ú·: Ó· ‰Ô‡Ó Î·È ¿ÏÈ Ù· ¯ˆÚ¿ÊÈ· ÔÚ-
Aπ" τη στιχουργικ παρδοση ÁˆÌ¤Ó·, ÁÂÌ¿Ù· ·fi ηÚÔ‡˜, ÙÔ˘˜
της Tλου Ó¤Ô˘˜ Ó· ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ‰ËÌÈ-
Tου ºÒÙÈÔ˘ N. NÈÎËÙfiÔ˘ÏÔ˘ Ô˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Î·È ÙÔ˘˜ ÍÂÓË-
ÙÂ̤ÓÔ˘˜ Ó· ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó. °ÓˆÚ›Û·-
Ì ÙfiÙÂ, Ù· ‰˘ÛÂ›Ï˘Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿,
Σωματεα και σ)λλογοι ÙȘ ·ÓËÛ˘¯›Â˜ Î·È ÙȘ ÂÏ›‰Â˜ ÂÓfi˜
ÓËÛÈÔ‡ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ›ӷÈ
·˘Ù¿ÚΘ ÌÈ¿˜ Î·È ˘‹Ú¯·Ó fiϘ ÔÈ
ÚÔ˘Ôı¤ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ Ô˘ ›¯Â ۯ‰fiÓ
EÍÒÊ˘ÏÏÔ ÂÁηٷÏÂÈÊı›. E‡ÊÔÚ˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ,
H ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡ ·Ú·Ï›Â˜ Ô˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ˘-
(ʈÙ.: N›ÎÔ˜ K·Û¤Ú˘).
ÚÈÛÙÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË, ÌÓËÌ›· Î·È ·Ú-
¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ, fiˆ˜ ÙÔ ÌÔÓ·-
ÛÙ‹ÚÈ ÙÔ˘ AÁ. ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·, ÙÔ ÌÔ-
Ó·‰ÈÎfi ÛÙÔÓ Â˘Úˆ·˚Îfi ¯ÒÚÔ Û‹-
ποψη της παρα-
Ï·ÈÔ ÙˆÓ Ó¿ÓˆÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ, Ù· ÂÚÂÈ-
ˆÌ¤Ó· οÛÙÚ· Î·È Ù· ÂÚ›Ô˘ Âη-
Ùfi, ‰È¿Û·ÚÙ· ÛÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ·, ͈-
ÂÎÙfi˜ ÔÚ›ˆÓ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈ-
̤ÙÚÔ˘ ·ÓÙ›ıÂÙ˜ Ì ÙÔ
ÙÔÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙÂ-
Ú¿ÛÙȘ ÍÂÓÔ‰Ô¯ÂȷΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ Ô˘
Ì ÙÔÓ fiÁÎÔ ÙÔ˘˜ ·ÏÏÔÈÒÓÔ˘Ó ·ÈÛıË-
EÚËÌÔ XˆÚÈfi
¶ÚÔÛ·ÓËÌ· Î·È ·ÍÈÔı¤·ÙÔ ÙÔ˘ ÓË-
ÛÈÔ‡ Â›Ó·È ÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙÔ˘ AÁ, ¶·-
ÓÙÂÏ‹ÌÔÓÔ˜, ÎÙÈṲ̂ÓÔ ÙÔ 1470,
fiˆ˜ ·Ô‰˘ÎÓ›ÂÙ·È ·fi ÙÔȯÔÁÚ·-
Ê›· ÙÔ˘ È‰Ú˘Ù‹ ÙÔ˘ ÌÔÓ·¯Ô‡ IˆÓ¿.
BÚ›ÛÎÂÙ·È Û ̛· ȉ·ÓÈ΋ ÙÔÔıÂÛ›·
Ì ı¤· ÛÙÔ ¤Ï·ÁÔ˜, ̤۷ Û ÏÔ‡-
ÛÈ· ‚Ï¿ÛÙËÛË. AӷηÈÓ›ÛıËΠ·Ô
ÙÔÓ ËÁÔ‡ÌÂÓÔ §·˘Ú¤ÓÙÈÔ ÙÔ 1703, ÙÔ
1714 ÙÔÔıÂÙ‹ıËΠÙÔ Í˘ÏfiÁÏ˘ÙÔ
Ù¤ÌÏÔ ÙÔ˘, ¤ÚÁÔ ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋˜ ‰ÂÍÈÔ-
Ù¯ӛ·˜ Î·È ÙÔ 1776 ÙÔȯÔÁÚ·Ê‹ıËÎÂ
Ô ÙÚÔ‡ÏÔ˜ Î·È ÙÔ IÂÚfi ·fi ÙÔÓ °ÚË-
ÁfiÚÈÔ ™˘Ì·›Ô ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·Î-
Ì‹˜ ÙÔ˘ (18Ô˜ ·È.) ÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ Â›¯Â
ÛÙËÓ È‰ÈÔÎÙËÛ›· ÙÔ˘ ÔÏÏ¿ ÎÙ‹Ì·Ù·
ÛÙËÓ T‹ÏÔ Î·È ÛÙ· ÁÂÈÙÔÓÈο ÓËÛÈ¿
Ô˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ¯¿ÚË ÙÔ˘
AÁ. ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·.
M¤¯ÚÈ ÚfiÙÈÓÔ˜ ¤Ó·˜ ¯ˆÌ·Ùfi‰ÚÔ-
ÌÔ˜ Ô˘ ηٷÛ΢¿ÛıËΠ·Ô ÙÔ˘˜
TËÏÈ·ÎÔ‡˜ Ì fiÙÈ ÂÚÁ·Ï›· ‰È¤ıÂÙ·Ó
(ÊÙ˘¿ÚÈ·, ·Í›Ó˜ Î·È ÁηÛÌ¿‰Â˜) Ô‰Ë-
ÁÔ‡ÛÂ ÛÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ. ™‹ÌÂÚ· Ë
¿ÛÊ·ÏÙÔ˜ ¤Î·Ó ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÈÔ
¿ÓÂÙË ÂÓÒ ¤ÁÈÓ·Ó Î·È Î¿ÔȘ ÂÚÁ·-
ۛ˜ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚fiÏÔ˘ Ù˘
ÌÔÓ‹˜ Ô˘ ̤¯ÚÈ ÚÈÓ ·fi Ï›Á· ¯Úfi-
ÓÈ· η٤ÚÂÂ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ·Ó¤ÌÔÚÊÔ
·ÈÁ·ÈÂÏ·Á›ÙÈÎÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ, ÛÙËÓ ÎÔ-
Ô˘ Â¤ÌÂÓ ̤¯ÚÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ù˘
Ó· ηÙÔÈΛ ÌÔÓ·¯‹ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi. MÂÙ¿
ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ Î·È Ù˘Èο ϤÔÓ
ÂÁηٷÏ›ÊıËΠÁÈ· Ó· ‰ÈηÈÒÛÂÈ ÙË
ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘ ÔÓÔÌ·Û›·. EΛ,ÏÔÈ-
fiÓ, ÛÙÔ ·ÔÁ˘Ìӈ̤ÓÔ ·fi οıÂ
›¯ÓÔ˜ ˙ˆ‹˜ ¯ˆÚÈfi-Ê¿ÓÙ·ÛÌ·, ‰›Ï·
ÛÙ· ÎÔ˘Ê¿ÚÈ· ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ, ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á› Ù· ηÏÔη›ÚÈ· ¤Ó· Ì·Ú¿ÎÈ Ôχ
ÚԂ‚ÏË̤ÓÔ ·fi Ù· lifestyle Â-
ÚÈÔ‰Èο ÙˆÓ AıËÓÒÓ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ù·
‚Ú¿‰È· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È Ï‹ıÔ˜ ·-
Ú·ıÂÚÈÛÙÒÓ Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ‚Ú›-
ÛÎÔ˘Ó ÙËÓ È‰¤· ηٷÏËÎÙÈ΋. ¶ÚÔ-
¯ˆÚË̤ÓÔ ÎÏ¿ÌÈÓÁÎ Ì ‰˘Ó·Ù‹
ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ÔÙ¿, ÍÂÊ¿Óو̷ ̤¯ÚÈ
Úˆ˝·˜ Ì ÊfiÓÙÔ ÙÔÓ Ì·Ú·ÛÌfi ηÈ
fiÔÈÔ˜ ·ÓÙ¤ÍÂÈ.
TÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙÔ˘ X·Úη‰ÈÔ‡
¶ÚÈÓ ·fi ¤ÍÈ ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ
ÓËÛ› ‹Ù·Ó ÁˆÏÔÁÈο Âӈ̤ÓÔ Ì ÙË
M. AÛ›·. OÙ·Ó ·ÔÎÔÏÏ‹ıËÎÂ, Ê·›ÓÂ-
Ù·È fiÙÈ ·ÔÌÔÓÒıËÎ·Ó Û ·˘Ùfi ‰‡Ô
ÔÌ¿‰Â˜ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ. Y·ÎÔ‡ˆÓÙ·˜
ÛÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÚÔÛ·Ú-
ÌfiÛÙËÎ·Ó ÛÙȘ Ӥ˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈΤ˜
à Πανοραμικ
λας και του κλπου της Eρστου
απ την Παναγα την Tραφιτισ-
σα. Eικνα αντιπροσωπευτικ της
Yπεθυνη «Eπτ Hμερν» φυσιογνωμας του τηλιακο τοπ-
ÎÏ‹ÛÈ· Ì ÙȘ Û¿ÓȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ Ú˘Ê‹ ÌÈ¿˜ ·fiÎÚ˘ÌÓ˘ Ï·ÁÈ¿˜ ,Á›-
E§EY£EPIA TPA´OY ου (φωτ.: Iω
ν. Mπθα).
ÙÔȯÔÁڷʛ˜. ÓÂÙ·È ·fi ÙȘ 25 IÔ˘Ï›Ô˘ ÌÂÁ¿ÏÔ ÙÚÈ‹-

2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1

H Tο ερημωμνο Mικρ Xωρι, με τα ερεπια του μικρο μεσαιωνικο κ
στρου ÛÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛ˘ (‚Ú¤-
και τα π
νω απ 200 σπτια που σζονται σε σχετικ
καλ κατ
σταση, τον κοι- ıËΠÏÔ›Ô ÛÙËÓ I·ˆÓ›·, ‰ÂÛ̇ÙËÎÂ
μητηριακ να της Tμιας Zνης με τοιχογραφες του Nεφυτου Συμαου στα
1787. Eγκαταλεφθηκε οριστικ
στα μσα της δεκαετας του ’60 και οι κ
τοικο ÚÈ΋˜ N·˘ÙÈÏ›·˜ ˘ÔÛ¯¤ıËΠӷ ¯ÔÚË-
του, σοι απμειναν, εγκαταστ
θηκαν στα Λιβ
δια, το επνειο σ μερα της T λου.
Aπ ττε γινε –και ονομ
ζεται πλον– Eρημο Xωρι (φωτ.: K. Λιντης).
Û˘Óı‹Î˜ ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘˜
Ó· ÌÂȈı› ÛÙÔ 1.20 - 1.60 ÂÎ. ÁÈ· Ó·
ÂÍ·Ê·ÓÈÛıÔ‡Ó ÔÚÈÛÙÈο Ì ÙËÓ ÂÌÊ¿-
ÓÈÛË ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ η-
ÙÔ›ÎËÛ·Ó ÙÔ ÓËÛ›. OÛÙ¿ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ ·Ó·Î·-
χÊıËÎ·Ó Ù˘¯·›· ·fi ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹
N›ÎÔ ™˘Ìˆӛ‰Ë (1971) ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ
X·Úη‰Èfi. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÔÈ ·Ó·Ûη-
ʤ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ¤ÊÂÚ·Ó
ÛÙÔ ÊÒ˜ ÂÚÁ·Ï›· Ù˘ ÓÂÔÏÈıÈ΋˜ ÂÔ-
¯‹˜ Î·È ÔÛÙ¿ ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ· ·fi ÂÚ›-
Ô˘ Û·Ú¿ÓÙ· Ó¿ÓÔ˘˜ ÂϤʷÓÙ˜ η-
ıÒ˜ Î·È ·fi ÂÏ¿ÊÈ·, ¯ÂÏÒÓ˜, ÌÈÎÚÔ-
ıËÏ·ÛÙÈο Î·È ÙËÓ¿ Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó ÛÙÔ
Û‹Ï·ÈÔ ÚÈÓ ·fi ÔÏϤ˜ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜
4 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
Á‹ÛÂÈ ¿‰ÂÈ· ÛÎÔÈÌfiÙËÙ·˜ ·ÏÏ¿ ÙÂÏÈ-
ÎÒ˜ ‰ÂÓ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛ ÙËÓ ·ÁÔÚ¿
¯ÚfiÓÈ·. ¶·Ú¿ ÙË ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÈÛÙËÌÔ-
ÓÈ΋ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë Ô˘, ·Ú·Ïϋψ˜, ı·
ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÔʤÚÂÈ ÔÏÏ¿ ÔʤÏË
ÛÙÔ ÓËÛ›, Ôχ Ï›ÁÔÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ
‡·ÚÍË Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·-
Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈÎÒÓ Â˘ÚËÌ¿ÙˆÓ, ·fi‰ÂÈÍË
›Ûˆ˜, Ù˘ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ˘ ·‰È·ÊÔÚ›·˜. K·È
fï˜,ÙÔ MÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ BȤÓÓ˘ ,ÂÎÙÈÌÒ-
ÓÙ·˜ ÙË ‚·Ú‡ÙËÙ· Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜
·Ó·Î¿Ï˘„˘, ›¯Â ÂÔÚÙ¿ÛÂÈ Ù· 150
¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ Û·Ó Î‡ÚÈ·
ÂÎı¤Ì·Ù· Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÙÔ˘ X·Úη‰È-
Ô‡.
Afi Ù· ̤۷ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ ’70,
ÙÔ ÓËÛ› ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÂÙ·È Î·È ˙ËÙ¿ ÙË ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÔ˘Û›Ԣ fiÔ˘ ı· ÛÙÂÁ·-
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
ÛÙÔ‡Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ
fiÙÈ ‰ÈηȈ̷ÙÈο ÙÔ˘ ·Ó‹ÎÂÈ. EÁÈÓ·Ó
ÔÏϤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·fi ÙÔÈÎÔ‡˜ ·-
Ú¿ÁÔÓÙ˜ Î·È TËÏÈ·ÎÔ‡˜ Ù˘ ÚˆÙ‡-
Ô˘Û·˜, ‰fiıËηÓ, fiˆ˜ Û˘ÓËı›˙ÂÙ·È,
οÔȘ ˘ÔÛ¯¤ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿
ÙˆÓ ·ÚÌÔ‰›ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈ΋
·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ ˆÛÙfiÛÔ
fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ¯ÚfiÓÈ· Â› Ù˘ Ô˘Û›·˜ ‰ÂÓ
¤ÁÈÓ ÙÔ ·Ú·ÌÈÎÚfi: ÂÎÎÚÂÌ› ÚfiÛÊ·-
ÙË ‰È·‚‚·›ˆÛË ÙÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡ AÈÁ·›-
Ô˘ N›ÎÔ˘ ™ËÊÔ˘Ó¿ÎË ÛÙÔÓ ‰‹Ì·Ú¯Ô
T‹ÏÔ˘ ÁÈ· ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. °ÂÁÔ-
Ófi˜ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ÌÈÎÚ‹ ·›ıÔ˘Û· ÛÙÔ MÂ-
Á¿ÏÔ XˆÚ›Ô, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È
ÔÚÈṲ̂ӷ ·fi Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ‰ÂÓ ·ÚΛ.
XÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ¤ÚÁ· ·Ó¿‰ÂÈ͢ ηıÒ˜
Â›Û˘ ¿ÚÛË fiÏˆÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ «ÚÔ-
Û¯ˆÌ¿ÙˆÓ» Ô˘ Ì ÙËÓ Âˆ‰fi Ù˘ ÌË
Â͇ÚÂÛ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ fiÚˆÓ, ‰˘-
ÛÎÔÏÂ‡Ô˘Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ·Ï·ÈÔÓÙÔÏfi-
ÁˆÓ, ÙË Û˘Ó¤¯ÈÛË ÙˆÓ ·Ó·ÛηÊÒÓ Î·È
ÙËÓ Èı·Ó‹ ·ÔÎ¿Ï˘„Ë Ó¤ˆÓ, ›Ûˆ˜
ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ Â˘ÚËÌ¿ÙˆÓ.
H ·ÎÙÔÏÔ˚΋ Û‡Ó‰ÂÛË
TÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Úfi‚ÏËÌ·, ·ÁοıÈ
ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÛÙË
‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÈÛı‹Ì·ÙˆÓ ·ÛÊ·Ï›·˜
ÛÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi, ·˘Ùfi Ù˘ ·ÎÙÔÏÔ˚-
΋˜ Û‡Ó‰ÂÛ˘ Ì ÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿, ·Ú·-
̤ÓÂÈ ·ÎfiÌË ¿Ï˘ÙÔ. ¶Úfi‚ÏËÌ· Ô˘
Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ‰È·ÈˆÓ›˙ÂÙ·È ÏfiÁˆ ÙˆÓ
ÁÓˆÛÙÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ô˘ ‰È¤Ô˘Ó ÙÔ
ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘ ·ÎÙÔÏÔ˚΋˜ Û˘Ó‰¤Û˘
ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ, Î·È ¿Ú· ·Û‡ÌÊÔÚˆÓ ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ÏÔÈÔÎً٘, ÓËÛÈÒÓ. K¿ÔȘ
ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ·fi ÙÔ ¢‹ÌÔ
ÁÈ· ÙËÓ Â͇ÚÂÛË ÏÔ›Ô˘ Ô˘ ı· ÂÎÙÂ-
Ï› Ù·ÎÙÈο ‰ÚÔÌÔÏfiÁÈ·, ·fi Î·È ÚÔ˜
ÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿, ‰ÂÓ ·¤ÊÂÚ·Ó ·ÔÙ¤ÏÂ-
ÛÌ·: Ë fiÏË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÛÎfiÓÙ·„Â
·fi ÙÔÓ ‰‹Ì·Ú¯Ô, ÙÔ ˘Ô˘ÚÁÂ›Ô EÌÔ-
ÙÔ˘).
TÔ˘˜ ıÂÚÈÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜ ¤Ó· ÏÔ›Ô Ô˘
·ÔÎÙ‹ıËΠ̠ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Î·È ¯Ú‹-
Ì·Ù· Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ Û˘Ó-
‰¤ÂÈ ÙËÓ T‹ÏÔ Ì ÙË Pfi‰Ô fï˜, ÛÂ
ηÌÌ›· ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÈ-
χÛÂÈ ÙËÓ ÂÎÎÚÂÌfiÙËÙ· Ù˘ ·ÎÙÔÔ-
ÏÔ˚΋˜ Û‡Ó‰ÂÛ˘ (‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·Ùfi-
ÙËÙ· ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ Î·È ‰ÂÓ
ÂÎÙÂÏ› ‰ÚÔÌÔÏfiÁÈ· Â¿Ó ÚÔËÁÔ˘Ì¤-
Óˆ˜ ‰ÂÓ Û˘ÌÏËÚˆı› ÈηÓfi˜ ·ÚÈıÌfi˜
ÂÈ‚·ÙÒÓ). OfiÙÂ, Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÂÚÈÔ-
Ú›˙ÂÙ·È ÛÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ËÌÂÚ‹ÛÈˆÓ ÙÔ˘-
ÚÈÛÙÒÓ Ô˘ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È Ï›Á˜ ÒÚ˜
ÙÔ ÓËÛ› ÁÈ· Ó· ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó Î·ÙfiÈÓ
ÛÙË Pfi‰Ô. A˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó Î·È Ô ÏfiÁÔ˜ Ù˘
‰ÚÔÌÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘.
H T‹ÏÔ˜ ¤¯ÂÈ ÏËÚÒÛÂÈ ·ÎÚÈ‚¿ ηÈ
Ì ÙËÓ ·ÒÏÂÈ· ·ÓıÚÒˆÓ ÙËÓ ·Ô-
ÌfiÓˆÛ‹ Ù˘, ÂȉÈο ÙÔ˘˜ ¯ÂÈÌÂÚÈÓÔ‡˜
Ì‹Ó˜ fiÙ·Ó Ô Î·ÈÚfi˜ ·ÁÚȇÂÈ Î·È ÙÔ
ÓËÛ› ·ÔÎÏ›ÂÙ·È Â› Ì·ÎÚfi ¯ÚÔÓÈÎfi
‰È¿ÛÙËÌ· ÏfiÁˆ ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ·Ó¤ÌˆÓ.
E›Ó·È ÙfiÙ Ô˘ ¿ÚÚˆÛÙÔÈ Î·È ËÏÈÎȈ̤-
ÓÔÈ ·Ê‹ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ Â‡ÓÔÈ· Ù˘ Ù‡¯Ë˜
Î·È ÛÙËÓ ¤ÁηÈÚË Â¤Ì‚·ÛË ÏÔ›ˆÓ
Î·È ÂÏÈÎÔÙ¤ÚˆÓ ÙÔ˘ ¶ÔÏÂÌÈÎÔ‡ N·˘-
ÙÈÎÔ‡. H ηٷÛ΢‹ ÂÏÈÎÔ‰ÚÔÌ›Ô˘, ¤Ú-
ÁÔ Ô˘ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó Ë T‹ÏÔ˜, ‹ÚıÂ Ó·
·Ó·ÎÔ˘Ê›ÛÂÈ Î¿ˆ˜ ÙËÓ ·ÁˆÓ›· ÙˆÓ
ηÙÔ›ÎˆÓ ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈη-
Ù·ÛÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ Ù·ÎÙÈ΋ Û˘ÁÎÔÈÓˆÓ›·.
MÔÚ› Ó· ÂÈχÛÂÈ ¿ÌÂÛ˜ ·Ó¿ÁΘ
Û ̛· ÎÚ›ÛÈÌË ÒÚ· ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚ›
Ó· ·Ô¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÂÈ ÙËÓ T‹ÏÔ ·fi ÓË-
Û› Ù˘ ¿ÁÔÓ˘ ÁÚ·ÌÌ‹˜.
H T‹ÏÔ˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ¿ÏϘ ·ÔÌ·-
ÎÚ˘Ṳ̂Ó˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜, ¤¯ÂÈ
·Ó¿ÁÎË ÙˆÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ ÂΛӈÓ
Ô˘ ı· ÙËÓ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙÔ ÂÚÈ-
ıÒÚÈÔ ÛÙËÓ Â·Ó¤ÓˆÛË Ì ÙÔÓ ÎÔÚÌfi
Ù˘ ˘fiÏÔÈ˘ ¯ÒÚ·˜, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜
·Ú¿ÏÏËÏ· ·Ó·ÏÏÔÈÒÙ·, fiÏ· ÂΛӷ Ù·
ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÈ΋ Ù˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿. ¶Ô˘ ı· ·Ôη-
Ù·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙˆÓ TËÏÈ·-
ÎÒÓ ÁÈ· ÈÛfiÙÈÌË ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË. E›Ó·È ÙÔ
ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ô˘ ‰ÈηÈÔ‡ÓÙ·È.
 Oι ννοι ελφαντες
à Aποκλυψη οστν ννου ελφα-
ντα κατ την ανασκαφ τον Φε-
βρουριο του 1998. Oι ελφαντες
αυτο εμφανζονται να ζουν στο νη-
σ πριν απ 45.000 χρνια και να
εκλεπουν πριν απ 4.000 χρνια.
H αποκλυψη και επιστημονικ
μελτη τους σμερα χει τερστιο
παλαιοντολογικ ενδιαφρον.

Tου N π∫√§Õ√À K. ™ Àª∂ø¡ÿ¢∏
Kαθηγητ Γεωλογας και Παλαιοντολο-
γας Πανεπιστημου Aθηνν – Aντεπι-
στλλοντος Mλους της Aυστριακ ς Aκα-
δημας Eπιστημν
ÚÈÙÒÛÂÈ ‹Á· ÛÙËÓ T‹ÏÔ. EÈÛΤ-
ÊıËη ÙÔÓ KfiÏÔ ÙÔ˘ AÁ. AÓÙˆÓ›Ô˘
Î·È Ú¿ÁÌ·ÙÈ Â›‰· ÔÏÏ¿ ÎÚ·Ó›· ηÈ
ÔÛÙ¿. BÁ¿Ï·Ì Ì ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÔ¯‹
·fi ÙÔ Û˘ÓÂÎÙÈÎfi ¤Ùڈ̷ 2–3 ÎÚ·Ó›·
·Î¤Ú·È· (Ê˘ÛÈο ˘‹Ú¯·Ó ·ÎfiÌË ‰Â-
ο‰Â˜ ÎÚ·Ó›· ÂÓÙfi˜ ÙˆÓ beach rocks
ÙÔ˘ AÁ. AÓÙˆÓ›Ô˘). T· ÎÚ·Ó›· ηÙfiÈÓ
Ó·È Î·Ï¿ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜;... ÙÈ ÂϤʷÓÙ˜
‚Ú‹ÎÂ Â‰Ò Î¿Ùˆ;...»
EΛÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹ ˆÛÙfiÛÔ Â›¯Â Á›ÓÂÈ
ÌÈ· ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙÂÚ·ÛÙ›·˜ ·Ï·ÈÔÓÙÔ-
ÏÔÁÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ
EÏÏ¿‰·, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË
·ÁÎÔÛÌ›ˆ˜. A˘Ù‹ ‹Ù·Ó Ë ·Ú¯‹ Ù˘
·Ó·Î·Ï‡„ˆ˜ ÂÓfi˜ ÛËÏ·›Ô˘ Ì ¯ÈÏÈ¿-

O Δ∞¡ ∫∞¡∂ÿ˜ ·ÎÔ‡ÂÈ ÂÚ› ·Ó·-

ÛηÊÒÓ ÛÙËÓ EÏÏ¿‰· ÛΤÙÂ-
Ù·È ·ÎÔ˘Û›ˆ˜ ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛÈÔ˘˜
ıËÛ·˘ÚÔ‡˜ Ù¤¯Ó˘ ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔًوÓ.
™ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ fï˜ Ù˘ EÏÏ¿‰Ô˜ ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó ıËÛ·˘ÚÔ› Ôχ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔÈ,
ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÌÂÏÂÙ¿ Ë ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘
¶·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁ›·˜, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ·Ó‡-
ÚÂÛË ¤¯ÂÈ ÌÂÁ›ÛÙË ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ
ÂÈÛÙ‹ÌË.
TÔÓ NԤ̂ÚÈÔ ÙÔ˘ 1971 ‹Á· Ì·˙›
Ì ÙÔÓ ÙfiÙ ÂÈÌÂÏËÙ‹ ÙÔ˘ EÚÁ·ÛÙËÚ›-
Ô˘ °ÂˆÏÔÁ›·˜ Î·È ¶·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁ›·˜ HÏ.
M·ÚÈÔÏ¿ÎÔ ÛÙË Ó‹ÛÔ T‹ÏÔ, ÂÁÒ ÌÂÓ
ÁÈ· ·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈο ı¤Ì·Ù· Î·È Ô Î.
M·ÚÈÔÏ¿ÎÔ˜ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ÙÂÎÙÔÓÈ΋˜
Î.Ï., ηÙfiÈÓ ÚÔÛÎÏ‹Ûˆ˜ ÙÔ˘ η-
Ù·ÁÔ̤ÓÔ˘ ·fi ÙËÓ T‹ÏÔ Î·È ÔÈÎÔÁÂ-
ÓÂÈ·ÎÔ‡ ÌÔ˘ È·ÙÚÔ‡ Î. ¶. K·ÌÌ¿ ÁÈ· Ó·
‰ˆ, fiˆ˜ ÌÔ˘ ›Â, Ï›„·Ó· ·ÓıÚˆ›-
ÓˆÓ ÎÚ·Ó›ˆÓ Î·È ÔÛÙÒÓ ÛÙÔÓ KfiÏÔ
ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ AÓÙˆÓ›Ô˘. Afi ÙËÓ ÂÚÈ-
ÁÚ·Ê‹ Ô˘ ÌÔ˘ ¤Î·ÌÂ Ô ÁÈ·ÙÚfi˜ ›‰·
fiÙÈ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÂÚ› ÔÛÙÒÓ Î·È ÎÚ·-
Ó›ˆÓ, Ù· ÔÔ›· ÂÓÂÎÏ›ÛÙËÎ·Ó Û „·Ì-
̛٘ ÙˆÓ Beach rocks (ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋
·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ˆ˜ «„ËÊȉÔ·Á›˜ ·ÈÁÈ·-
ÏÔ›», ‰ËÏ·‰‹ Ù·ÈÓÈÒÓ Ï·ÎÒÓ „·ÌÌ›-
ÙÔ˘ ÂÎ Ù˘ Û˘ÁÎÔÏÏËı›Û˘ ¿ÌÌÔ˘ Ù˘
·Ï·È¿˜ ·Ú·Ï›·˜).
TÔ ı¤Ì· ‹Ù·Ó ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ÂÔ¯‹˜ ηÈ
‰ÂÓ Ì ÂӉȤÊÂÚ ÙfiÛÔ, fiÛÔ ı· ÂӉȤ-
ÊÂÚ ÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˘˜. EÓ ¿ÛË Â-
ÌÂϤÙ˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û Ó·ڿ ¿ÙÔÌ·
22–35 ÂÙÒÓ Î·È Â›Ó·È ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Ê˘Ï‹˜
ÙˆÓ MÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ, Î·È ¤Ó· ÓfiÌÈÛÌ·
Ô˘ ‚Ú¤ıËΠ̷˙› Ì ٷ ÎÚ·Ó›· η٤-
ÛÙËÛ ‰˘Ó·Ùfi ÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi Ù˘
ËÏÈΛ·˜ ÂÚ› Ù· 800 ¯ÚfiÓÈ· Ì.X. K·Ùfi-
ÈÓ ·˘ÙÔ‡ ÔÈ ·ÓıÚÒÈÓÔÈ ÛÎÂÏÂÙÔ›
·Ó‹ÎÔ˘Ó Èı·ÓÒ˜ Û B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜,
‚Ô˘‚Ô› Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ÌÈ·˜ ÙÚ·Áˆ‰›·˜.
EÙÛÈ, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÙËÎÂ Î·È Ë ËÏÈΛ· ÙÔ˘
beach rocks Ô˘ Ì·˜ ÂӉȤÊÂÚ ˆ˜ ÁÂ-
ˆÏfiÁÔ˘˜.
EÍ·ÈÙ›·˜ ÌÈ·˜ ηı˘ÛÙ¤ÚËÛ˘
EÂȉ‹ Ë ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÛÙËÓ Aı‹Ó· ı·
ηı˘ÛÙÂÚÔ‡Û ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ¿ÁÔÓ˘
·ÎÙÔÏÔ˚΋˜ Û˘ÁÎÔÈÓˆÓ›·˜, ·ÔÊ¿ÛÈ-
Û· Ó· ÂÍÂÚÂ˘Ó‹Ûˆ Ù· Û‹Ï·È· Ô˘
˘‹Ú¯·Ó ÛÙÔ ÓËÛ›, ÏfiÁˆ Ù˘ ¢·ÈÛıË-
Û›·˜ ÌÔ˘ ˆ˜ ̤ÏÔ˜ ÙfiÙ Ù˘ EÏÏËÓÈ΋˜
™ËÏ·ÈÔÏÔÁÈ΋˜ EÙ·ÈÚ›·˜ Î·È Û‹ÌÂÚ·
Úfi‰Úfi˜ Ù˘. ™Â ¤Ó· ·fi Ù· Û‹Ï·È·
·˘Ù¿, ÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓÔ X·Úη‰Èfi ˘‹Ú-
¯·Ó ¿ÊıÔÓ· È˙‹Ì·Ù· Î·È Ì ÌÈ· Úfi-
¯ÂÈÚË ·Ó·Ûηʋ Ô˘ ¤Î·Ó· ‹Ïı·Ó ÛÙÔ
ʈ˜ Ù· ÚÒÙ· ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó· ‰fiÓÙÈ·
ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ. K·Ù·Ï·‚·›ÓÂÙÂ ÙË ¯·Ú¿
ÌÔ˘ ÂΛÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Î·È ÙË ‰ÈηÈÔÏÔ-
ÁË̤ÓË ¤ÎÏËÍË Î·È ·ÔÚ›· ÙÔ˘ ·ÁÚÔ-
ʇϷη KÔ˘Ì·ÓÈÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÙfiÙ ‰Ë-
Ì¿Ú¯Ô˘ X·Ù˙ËÌ·ÓÒÏË Ô˘ ÌÂ Û˘Ófi-
‰Â˘·Ó, Ô˘ ·ÏÏËÏÔÎÔÈÙ¿¯ÙËηÓ: «E›-
‰Â˜ ÙÌ‹Ì·Ù· ·fi Ó¿ÓÔ˘˜ ÂϤʷÓÙ˜.
TÔ Û‹Ï·ÈÔ ·˘Ùfi Û‹ÌÂÚ· ÏfiÁˆ Ù˘
·ÊıÔÓ›·˜ ÙˆÓ ·ÔÏÈıˆÌ¿ÙˆÓ ·fi Ó¿-
ÓÔ˘˜ ¤Ú¯ÂÙ·È ÚÒÙÔ Û fiÏÔÓ ÙÔÓ Îfi-
ÛÌÔ Î·È Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi Û fiÏÔ ÙÔÓ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÌÂ
ÙȘ ÚÒÙ˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ-
Τ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ¤ÁÈ-
Ó·Ó.
OÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ ÂϤ-
TÔ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ Ê·ÓÙ˜ ÛÂ Â˘Úˆ·˚-
¶·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈÎÔ‡ ηÈ
°ÂˆÏÔÁÈÎÔ‡ EÚÁ·ÛÙË- Îfi ¤‰·ÊÔ˜ ¤˙ËÛ·Ó
Ú›Ô˘ Î·È MÔ˘Û›Ԣ ÙÔ˘
¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıË- ÛÙÔ ÓËÛ› Ù˘ T‹ÏÔ˘
ÓÒÓ Ì ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi
˘‡ı˘ÓÔ ÙÔÓ Î·ıËÁË-
Ù‹ Î. ™˘Ìˆӛ‰Ë ‰ÈÂÍ¿ÁÂÈ ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ
Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ ·Ó·-
Ûηʤ˜ οı ¯ÚfiÓÔ Î·È Ê˘ÛÈο ·˘Ùfi
ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ Ì·˜ ‰›-
ÓÔ˘Ó, Ù· ÔÔ›· ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ Â›Ó·È Ôχ
Ï›Á· Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ÙËÓ ·Ó·ÛηÊÈ-
΋ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ ÛË-
Ï·›Ô˘ ·˘ÙÔ‡ Ó· ÙËÓ ÙÂÏÂÈÒÛÔ˘Ì ÁÚ‹-
ÁÔÚ·. ™ÙȘ ·Ó·Ûηʤ˜ ·˘Ù¤˜ ηٿ ηÈ-
ÚÔ‡˜ ¤Ï·‚·Ó ̤ÚÔ˜ Ù· ̤ÏË ÙÔ˘ EÚÁ·-
ÛÙËÚ›Ô˘ °ÂˆÏÔÁ›·˜ Î·È ¶·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔ-
Á›·˜ ÔÈ: ηı. °. M·Ú›ÓÔ˜, Dr °. £ÂÔ‰Ò-
ÚÔ˘, Dr E. BÂÏÈÙ˙¤ÏÔ˜, Dr °. K·Ï·Î‹˜,
Dr ™. §¤Îη˜, Dr A. Aı·Ó·Û›Ô˘, Dr ™.
PÔ˘ÛÈ¿Î˘, ¶·Ú·Û΢·ÛÙ‹˜ E. °Î›Î·˜,
ηıÒ˜ Î·È ÔÏÏÔ› ÊÔÈÙËÙ¤˜, Î·È ÔÈ ·Ú-
¯·ÈÔÏfiÁÔÈ Î·ıËÁËÙ¤˜ XÚ. NÙԇ̷˜ ηÈ

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 5
Dr ZÂÚ‚Ô˘‰¿ÎË. ™Â ÌÂÚÈΤ˜ ·Ó·Ûη- à Aνμεσα στα εκθματα του
ʤ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ¤¯ÂÈ Ï¿‚ÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÔÌ¿‰· Mουσεου της Tλου στο Mε-
A˘ÛÙÚÈ·ÎÒÓ ¶·Ï·ÈÔÓÙÔÏfiÁˆÓ ÙÔ˘ º˘- γλο Xωρι βρσκονται απο-
ÛÈÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ MÔ˘Û›Ԣ Ù˘ BȤÓÓ˘ λιθωμνα οστ ννου ελφα-
Ì ̤ÏË ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ ντα, που κερδζουν το ενδιαφ-
ηı. F. Bachmayer Î·È ÙÔÓ ·Î·‰ËÌ·˚- ρον των επισκεπτν. Tα μονα-
Îfi H. Zapfe, Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ δικ αυτ στον ευρωπαϊκ χ-
˘‹ÚÍ ϛ·Ó ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋. ™ÙȘ ρο ευρματα προρχονται απ
·Ó·Ûηʤ˜ ·˘Ù¤˜ Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌ·ÛÙ την ανασκαφ στο Xαρκαδι.
ÈÛÔ‰‡Ó·Ì· Ì ÙÔÓ ·Ó·Ï. ηı. Î. °. £Â-
Ô‰ÒÚÔ˘ Ì ÛÎÔfi ·˘Ùfi ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ-
Îfi ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ʇÛ˘ Ó· ÙÔ ·Ôηχ-
„Ô˘ÌÂ Î·È Ó· ÙÔ ‰ÒÛÔ˘Ì ÛÙËÓ ÂÈ-
ÛÙ‹ÌË.
TÔ 1975 ÙÔ º˘ÛÈÔÁÚ·ÊÈÎfi MÔ˘Û›Ô
Ù˘ BȤÓÓ˘ (¤Ó· ·fi Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ·
Ù˘ E˘ÚÒ˘), ÂÔÚÙ¿˙ÔÓÙ·˜ Ù· 150
¯ÚfiÓÈ· Ì¿˜ Â˙‹ÙËÛ ÙËÓ ¿‰ÂÈ· Ó· ·-
ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Û ¯ÒÚÔ È‰È·›ÙÂÚ· ͯˆÚÈ-
ÛÙfi ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ MÔ˘Û›Ԣ ÙËÓ
ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·˘Ù‹ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ
Ó¿ÓˆÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ ÛÙËÓ T‹ÏÔ, οÓÔ-
ÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ÚÔÏ¿-
ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÚ›ÊËÌˆÓ Ó¿ÓˆÓ ÂÏÂÊ¿-
ÓÙˆÓ. H ¤ÎıÂÛË ‰È‹ÚÎÂÛ ÂÚ›Ô˘ 1
¯ÚfiÓÔ, ÙËÓ ÂÈÛΤÊıËÎ·Ó ÚÔÛˆÈÎfi-
ÙËÙ˜ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È ·˘Ùfi Ù›ÌËÛÂ
ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¤Ú¢ӷ Î·È ·Ó·Î¿-
Ï˘„Ë ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ °ÂˆÏfiÁˆÓ.
H T‹ÏÔ˜ Î·È Ë ™ËÏÈ¿
H Ó‹ÛÔ˜ T‹ÏÔ˜ ¢ڛÛÎÂÙ·È ÛÙ· ¢ˆ‰Â-
οÓËÛ· Î·È Û ·fiÛÙ·ÛË ÂÚ›Ô˘ 50
km B¢ Ù˘ Pfi‰Ô˘. TÔ ÓËÛ› ¤¯ÂÈ ÂÚ›-
Ô˘ 300 ηÙÔ›ÎÔ˘˜, Ô˘ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂ-
ÚÔÈ Â›Ó·È ËÏÈÎȈ̤ÓÔÈ, Î·È ÙÔ‡ÙÔ ‰ÈfiÙÈ
‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ηÏÒ˜
·ÌÂÈ‚Ô̤Ó˘ ÂÚÁ·Û›·˜, Î·È ·fi ÙÔ ÁÂ-
ÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÌÂÙÔÈÎÔ‡Ó
ÛÙÔÓ ¶·Ú¿‰ÂÈÛÔ ÙˆÓ ‰È·ÎÔÒÓ ÙË Pfi-
‰Ô, fiÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜
ÂÈÎÂÚ‰Ô‡˜ ÂÚÁ·Û›·˜.
E› ÙË ‚¿ÛÂÈ ÔÏÏÒÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ
¢ÚËÌ¿ÙˆÓ Ú¤ÂÈ ÙÔ ÓËÛ› Ó· ‹Ù·Ó
˘ÎÓÔηÙÔÈÎË̤ÓÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·Èfi-
ÙËÙ·. ™‹ÌÂÚ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÌfiÓÔ ‰‡Ô ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚÔÈ ÔÈÎÈÛÌÔ› Î·È ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ Ô˘
ηÙÔÈÎÂ›Ù·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi „·Ú¿‰Â˜. O
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ÔÈÎÈÛÌfi˜ Â›Ó·È ÙÔ MÂÁ¿ÏÔ
XˆÚÈfi. EÚ›È· ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ ÔÈÎÈÛÌfi
Â›Ó·È ˘ÔÏ›ÌÌ·Ù· ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙË-
Ù·. Y¿Ú¯Ô˘Ó Â›Û˘ Î·È ˘ÔÏ›ÌÌ·Ù·
ÌÈÎÚÒÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ, ηıÒ˜
Â›Û˘ Î·È ¿ÏÏ· ·fi ÌÈ· ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂ-
ÚË ÂÔ¯‹. Y¿Ú¯ÂÈ Î·È Ô ÔÈÎÈÛÌfi˜ MÈ-
ÎÚfi XˆÚÈfi, Ô ÔÔ›Ô˜ Û‹ÌÂÚ· ¤¯ÂÈ Ï‹-
Úˆ˜ ÂÎÏ›„ÂÈ. ™ÙÔ ÓËÛ› Â›Û˘ ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏÔÈ Î¿ÎÙÔÈ, ÏÂÌÔÓȤ˜ ηÈ
ˆÚ·›· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÛ›
¤Ó· ȉȷ›ÙÂÚÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·.
H ™ËÏÈ¿ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· «X·Úη‰Èfi»
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ ·fiÛÙ·ÛË 2,5 Km ·fi ÙÔ
MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi Î·È 120 m ÂÚ›Ô˘ ¿-
Óˆ ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·.
TÔ Û‹Ï·ÈÔ ¤¯ÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ÛÂ
MÂÛÔ˙ˆÈÎÔ‡˜ ·Û‚ÂÛÙfiÏÈıÔ˘˜. M¤Û·
ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ¤¯ÂÈ ÂÚ›Ô˘ ÌÈ· ÂÈÊ¿-
ÓÂÈ· 180m2 Î·È ‡„Ô˜ ÔÚÔÊ‹˜ ÂÚ›Ô˘
5m. T· ÙÔȯÒÌ·Ù· Ù˘ ÛËÏÈ¿˜ ¤¯Ô˘Ó
Î·Ï˘Êı› ·fi ÏÈıÔÚÚÈ‹, ηÙfiÈÓ ÙȘ
¤ÙÚ˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‚Á¿Ï·Ì ¤Íˆ Î·È ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁ‹Û·Ì ¤ÌÚÔÛıÂÓ Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘
ÌÈ· ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔÏ˘ÓıÔ‡ÌÂ
ÛÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ì·˜. EÓ Û˘Ó¯›· ̤۷
ÛÙË ÛËÏÈ¿ Ûο„·Ì ÛÙÔ ›˙ËÌ· ÛÂ
ÔÏϤ˜ ı¤ÛÂȘ Û ¤Ó· ‚¿ıÔ˜ 2–3 Ì. TÔ
›˙ËÌ· ‹Ù·Ó ÁÂÌ¿ÙÔ ·ÔÏÈıÒÌ·Ù· ΢-
Ú›ˆ˜ ·fi Ó¿ÓÔ˘˜ ÂϤʷÓÙ˜. T¤ÏÔ˜,
ÂÈϤ¯ıËΠÌÈ· ÂÈÊ¿ÓÂÈ· 4x5 Ì. ηÈ
¤ÁÈÓ ÌÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ó·Ûηʋ η-
6 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
Σε χρο κοντ στη σπηλι του
Xαρκαδιο# προβλπεται η
ανγερση αποκλειστικο# μου-
σεου για τη στγαση των ευ-
ρημτων.
Ù¿ ÛÙÚÒÌ· ̤¯ÚÈ ‚¿ıÔ˘˜ 8 Ì. ™’ ·˘Ùfi
ÙÔ ‚¿ıÔ˜ ¤¯Ô˘Ó Û‹ÌÂÚ· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ ÔÈ
·Ó·Ûηʤ˜. OÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ ı· ÚÔ¯ˆÚ‹-
ÛÔ˘Ó ÌÂÏÏÔÓÙÈο ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ È-
ÛÙÒÛÂȘ Ô˘ ı· ¤¯Ô˘ÌÂ, Î·È ı· ¤¯Ô˘ÌÂ
˘ÔÏÔÁ›ÛÂÈ ÁÈ· Ó· Êı¿ÛÔ˘Ì ÛÙÔ ‰¿-
Â‰Ô Ù˘ ÛËÏÈ¿˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ûο-
„Ô˘Ì ·ÎfiÌË 12 Ì. E›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ
·ÎfiÌË ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ì·˜ ·¤¯Ô˘Ó Ôχ
·fi ÂΛ Ô˘ ı· ı¤Ï·Ì ӷ ›¯·Ó Êı¿-
ÛÂÈ. EÚˆÙ‹Ì·Ù· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ· ÔÏ-
Ï¿ Î·È ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙfiÛÔ ÙÔ˘˜ ÂϤʷÓÙ˜
fiÛÔ Î·È Ù· ÛÙÚÒÌ·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ô-
ÏÈıˆÌ¤Ó· ÂÏ¿ÊÈ·. AÎfiÌË ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›-
˙Ô˘Ì ÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Û ‚¿ıÔ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ
·fi 8–9 ̤ÙÚ·. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ fï˜ ÁÈ· Ó·
ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ ··ÈÙÔ‡-
ÓÙ·È ÛËÌ·ÓÙÈο ÔÛ¿, Ù· ÔÔ›· ‰ÂÓ
¤¯Ô˘Ì ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ Ì·˜. £· ÌÔÚÔ‡-
Û·Ó ›Ûˆ˜ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ T‹ÏÔ˘ (Ô˘
ÙfiÛÔ Ôχ ÙÔ˘˜ ÂӉȷʤÚÂÈ ÙÔ ı¤Ì·)
Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ‰ˆÚÂ¿Ó ÙËÓ ··ÈÙÔ‡-
ÌÂÓË ÂÚÁ·Û›·, ·ÏÏ¿ ¿ÏÈ Ù· ¯Ú‹Ì·Ù·
Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË ÌÂٷΛÓËÛË
ÂÓfi˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÎÏÈÌ·Î›Ô˘, Ù· ¤Ú-
Á· ˘ÔÛÙËÏÒÛˆ˜ ÌÈ·˜ ·Ó·Ûηʋ˜ ›-
Ó·È Ì ‚‚·ÈfiÙËÙ· ·ÚÎÂÙ¿. ¶¿ÓÙˆ˜
ÂÌ›˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È·‚‚·ÈÒÛÔ˘ÌÂ
fiÙÈ ÂÊfiÛÔÓ ¤¯Ô˘Ì ٷ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ·
¯Ú‹Ì·Ù· ı· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ì ÙȘ ·Ó·-
Ûηʤ˜ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· οÓÔ˘Ì ¤Î-
ÎÏËÛË ÛÙȘ ·ÚÌfi‰È˜ ˘ËÚÂۛ˜ Ó·
‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó, ÙȘ ÙÔÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ÓË-
ÛÈÔ‡ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù·-
Û΢‹ ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ‡ ÎÙÈÚ›Ô˘, ÒÛÙ ÂÌ›˜
ÂÓ Û˘Ó¯›· Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ì ¤Ó· ÙÔ-
ÈÎfi MÔ˘ÛÂ›Ô Ì ·ÔÏÈıÒÌ·Ù· Ó¿ÓˆÓ
ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ Î·È ‰È·ÊfiÚˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·-
Ï·ÈÔÁˆÁÚ·ÊÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛˆÓ,
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
ÒÛÙ ·ÊÂÓfi˜ Ó· Á›ÓÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ MÔ˘Û›Ô
¤Ó·˜ fiÏÔ˜ ¤Ï͢ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙÔ
·Ú·ÌÂıfiÚÈÔ ·˘Ùfi ÓËÛ› Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘
Ó· ÂÎÙÂıÔ‡Ó Â› ÙfiÔ˘ ·˘Ù¿ Ù· ·-
ÁÎÔÛÌ›Ô˘ Ê‹Ì˘ ·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈο ¢-
Ú‹Ì·Ù·. ¶¿ÓÙˆ˜, Û‹ÌÂÚ· Ì ÙË ‚Ô‹-
ıÂÈ· ÙÔ˘ ‰ËÌ¿Ú¯Ô˘ Î. A. AÏÈʤÚË Î·È
ÙÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡ Î. ™ÈÊÔ˘Ó¿ÎË ‹‰Ë ·Ú¯›-
˙ÂÈ Ó· ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È ·˘Ùfi ÙÔ MÔ˘-
ÛÂ›Ô ÙˆÓ EÏÂÊ¿ÓÙˆÓ, Ì ¯ÒÚÔ ÎÔÓÙ¿
ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ Ô˘ ·ÁÔÚ¿ÛÙËÎÂ ·fi ÙÔÓ
¢‹ÌÔ T‹ÏÔ˘.
E˘Ú‹Ì·Ù· ηٿ ÙËÓ ·Ó·Ûηʋ
™Ù· ·ÓˆÙ¤Úˆ ÛÙÚÒÌ·Ù·, Ù˘ ÙÔÌ‹˜,
‰ËÏ·‰‹ ̤¯ÚÈ ‚¿ıÔ˘˜ ÌÈÛÔ‡ ̤ÙÚÔ˘,
‚Ú¤ıËÎ·Ó ‰È¿ÊÔÚ· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ¢-
Ú‹Ì·Ù·. O ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ AÚ¯·ÈÔÏÔ-
Á›·˜ X. NÙԇ̷˜ Î·È Ë Dr H. ZÂÚ‚Ô˘-
‰¿ÎË, Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Û˘ÓÂÚÁ·Ûًη-
Ì ÛÙ· Â¿Óˆ ÛÙÚÒÌ·Ù·, Ì·˜ ›·Ó
fiÙÈ Ù· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ‚Ú¤-
ıËÎ·Ó ÛÙÔ Â¿Óˆ ÛÙÚÒÌ· ηχÙÔ˘Ó
ÌÈ· ÂÚ›Ô‰Ô 3.500 ¯ÚfiÓˆÓ Î·È ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Ó Ï›ıÈÓ· ÂÚÁ·Ï›· Î·È ıÚ·‡ÛÌ·Ù·
·fi ÎÂÚ·ÌÈο Î·È Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙÔÓ ¯Úfi-
ÓÔ ·fi ÙÔ Ì¤ÛÔ Ù˘ ÙÚ›Ù˘ ¯ÈÏÈÂÙËÚ›-
‰·˜ .X. ¤ˆ˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜
¯ÚfiÓÔ˘˜. MÂÙ¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ Ê·›-
ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ÛËÏÈ¿ ‰ÂÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹-
ıËÎÂ Û·Ó Î·ÙÔÈΛ· ÂÎÙfi˜ ·fi Ù˘¯·›Ô
ηٷʇÁÈÔ Û ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ˙Ò·. TÔ
·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ·˘Ùfi ˘ÏÈÎfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
ÛÙË ¢ËÌ·Ú¯›· ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡
Ù˘ T‹ÏÔ˘.
TÔ È‰È·›ÙÂÚ· ÔχÙÈÌÔ ·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔ-
ÁÈÎfi ˘ÏÈÎfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÂÁÎÏÂÈṲ̂ÓÔ ÛÙÔ
‚¿ıÔ˜ ÙˆÓ È˙ËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘.
Afi ÙÔ ÌÈÛfi ̤ÙÚÔ Î·È Î¿Ùˆ ̤¯ÚÈ Ù· 5
̤ÙÚ· ‚¿ıÔ˜ ηÙÔÚıÒÛ·ÌÂ Î·È ‚Á¿Ï·-
Ì ÂηÙÔÓÙ¿‰Â˜ ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó· ÔÛÙ¿ ÌÈ-
ÎÚÒÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ (ÎÚ·Ó›·, ̷ۤϘ, ‰fi-
ÓÙÈ·, ÛÔÓ‰‡ÏÔ˘˜, Ù·ÚÛÈο Î·È ÌÂÙ·-
Ù·ÚÛÈο ÔÛÙ¿ Î·È ÁÂÓÈÎÒ˜ ÔÛÙ¿ ·fi
fiÏ· Ù· ÙÌ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÛÎÂÏÂÙÔ‡ ÙÔ˘˜).
™ÙÔ ›˙ËÌ· ·˘Ùfi ̤¯ÚÈ Ù· 5 ̤ÙÚ·
‚ڋηÌ ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó˜ ¯ÂÏÒÓ˜ Ô˘
·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔ Â›‰Ô˜ Testudo marginata
Ô˘ Û‹ÌÂÚ· ˙ÂÈ ·ÎfiÌË ÛÙËÓ ËÂÈÚˆÙÈ-
΋ EÏÏ¿‰·. E¯ÂÈ ÂÍ·Ê·ÓÈÛı› ÙÂÏ›ˆ˜
·fi Ù· ÂÏÏËÓÈο ÓËÛÈ¿. ™‹ÌÂÚ· ηÌÈ¿
¯ÂÏÒÓ· ‰ÂÓ ˙ÂÈ ÛÙÔ ÓËÛ› Ù˘ T‹ÏÔ˘. TÔ
ÂÚ›ÂÚÁÔ Â›Ó·È fiÙÈ ‚ڋηÌ ·fi ÙÔ Â›-
‰Ô˜ ·˘Ùfi, Testudo marginata , ÌfiÓÔ
ÔÛÙ¿ ¿ÎÚˆÓ ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ Î·È fi¯È
Karapax & Plastron (‰ËÏ·‰‹ η‚Ô‡-
ÎÈ·).
E›Û˘, ·ÏÏ¿ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Â˘Ú‹Ì·-
Ù· ÛÙ· ÛÙÚÒÌ·Ù· Ù˘ ÛËÏÈ¿˜ ‚¿ıÔ˘˜
̤¯ÚÈ Î·È 5 ̤ÙÚˆÓ Â›Ó·È Ë ·Ó‡ÚÂÛË
ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ıÚ·˘ÛÌ¿ÙˆÓ ¯·˘ÏÈÔ‰fi-
ÓÙˆÓ Ô˘ Â›Ó·È È‰È·ÈÙ¤Ú·˜ ÌÔÚÊ‹˜. T·
ıÚ·‡ÛÌ·Ù· ·˘Ù¿ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂٷ͇
ÙÔ˘˜ ¿Ú· Ôχ Î·È Èı·ÓÒ˜ Ó· ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ˆ˜ ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· ÙË Ï›-
·ÓÛË ÂÈÊ·ÓÂÈÒÓ. ¶¿ÓÙˆ˜, ÚfiÎÂÈÙ·È
ÁÈ· ÔÛÙ¤ÈÓ· ÂÚÁ·Ï›·, ¤¯Ô˘Ó Û¯‹Ì·
Ï·Ù‡ Î·È Ôͤ· ¿ÎÚ· Î·È Â›Ó·È Ôχ ‡-
ÎÔÏÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ.
¶¿Óˆ Û ·˘Ù¿ ¤ÁÈÓ ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ÂÚ-
Á·Û›·. Afi Ù· ÂÚÁ·Ï›· ·˘Ù¿ Ê·›ÓÂÙ·È
fiÙÈ Û ÌÈ· ÂÚ›Ô‰Ô ˙Ô‡Û·Ó ÔÈ ÂϤʷ-
ÓÙ˜ Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì·˙› ÛÙË Ó‹-
ÛÔ T‹ÏÔ.
Afi Ù· ÔÛÙ¿ Ô˘ ‚ڋηÌÂ ÙˆÓ Ó¿-
ÓˆÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ Â›‰·Ì ˆ˜ ·ÓÙÈÚÔ-
Ûˆ‡ÔÓÙ·È fiÏ· Ù· ÛÙ¿‰È· Ù˘ ËÏÈΛ·˜

ÙÔ˘˜ (fiˆ˜ .¯. ÂÌ‚Ú˘·ÎÔ‡˜ Á·Ï·ÎÙÈ-
ÎÔ‡˜ ¯·˘ÏÈfi‰ÔÓÙ˜ Ô˘ ÌfiÏȘ Êı¿ÓÔ˘Ó
Ù· 4 ÂηÙÔÛÙ¿ Ì‹ÎÔ˜ Î·È 1 ÂηÙÔÛÙfi
¿¯Ô˜, ‰ËÏ·‰‹ Û ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÂÓfi˜ ÙÛÈ-
Á¿ÚÔ˘ ÂÚ›Ô˘. ¢ÒÛ·Ì ȉȷ›ÙÂÚË
ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙÔ˘˜ ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔ˘˜ ÌÈ-
ÎÚÔ‡˜ ¯·˘ÏÈfi‰ÔÓÙ˜, ÁÈ·Ù› ‰È·ÈÛÙÒ-
Û·Ì ÂÌ‚Ú˘·Î‹ ıÓËÛÈÌfiÙËÙ·.
Afi ÙȘ ¤Ú¢Ó˜ ‰ÈÂÈÛÙÒıË fiÙÈ
˘‹Ú¯·Ó ηٿ ¿Û· Èı·ÓfiÙËÙ· ‰‡Ô
›‰Ë ÌÈÎÚÒÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ. TÔ ¤Ó· ›‰Ô˜
Â›Ó·È Ô Elephas Falconeri (¤ÙÛÈ Ï¤ÁÂÙ·È
ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ·) Î·È ·fi
·˘Ùfi ÙÔ Â›‰Ô˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Î·È Ù· ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ· ÔÛÙ¿ (‡„Ô˜ ÂÚ›Ô˘ ÙÔ˘ ˙ÒÔ˘
1,20 ̤ÙÚ·). TÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡-
ÙÂÚÔ Î·È ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ·
Â›Ó·È Elephas mnaidriensis Î·È ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙ· ηÙÒÙÂÚ· ÙÌ‹Ì·Ù·
Ù˘ ÛËÏÈ¿˜ (‡„Ô˜ ̤¯ÚÈ Î·È 1,70 ̤-
ÙÚ·). ¶¿ÓÙˆ˜, Ì ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ¤Ú¢Ó˜,
ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›‰Ô˜, Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó
Ì ‚ÈÔÌÂÙÚÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÂÎÌË-
ÚÈÒÓÂÙ·È Ë ¿Ô„Ë ÂÚ› ¯ˆÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘
ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÙˆÓ Ó¿ÓˆÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ Ù˘
T‹ÏÔ˘ Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜, ÔÈ
Ôԛ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Û ·ÚÛÂÓÈ-
ο Î·È ıËÏ˘Î¿ ¿ÙÔÌ· ÂÓfi˜ ›‰Ô˘˜ ÂϤ-
Ê·ÓÙ·, ÂÓ‰ËÌÈÎÔ‡ ÛÙË Ó‹ÛÔ T‹ÏÔ.
OÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ X·Úη‰Èfi
Ù˘ T‹ÏÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ-
Îfi ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ·ÁÔÚ¿ÛÙË-
Î·Ó Î·È ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÂΛ ÂȉÈο
‚ÂÓ˙ÈÓÔΛÓËÙ· ÂÎÛηÊÈο Î·È ÌÂÙ·ÊÔ-
ÚÈο Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙË ÁÚ‹ÁÔ-
ÚË ÚfiÔ‰Ô ÙˆÓ ·Ó·ÛηÊÒÓ.
OÈ ÂϤʷÓÙ˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙÔ
‚¿ıÔ˜ ÙˆÓ 5 ̤ÙÚˆÓ, ÂÓÒ ÈÔ
οو ÈÔ ‚·ıÈ¿ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ô‡-
Ù ›¯ÓÔ˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜. ¶ÚÔ¯ˆÚ‹-
Û·Ì ÚÔ˜ Ù· ηÙÒÙÂÚ· ÛÙÚÒ-
Ì·Ù· Î·È ÙfiÙ ‚ڋηÌ ¿ÏÏ·
˙Ò·, fiˆ˜ ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó· ÂÏ¿ÊÈ·
Î·È ÔÚÈṲ̂ӷ ·fi ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó
Ó·ÓÒ‰ÂȘ ÌÔÚʤ˜, ·˘Ù¿ Ù· ÌÂÏÂ-
Ù‹Û·ÌÂ Î·È Ù· Û˘ÁÎÚ›Ó·Ì ÌÂ
ÂÏ¿ÊÈ· Ù˘ E˘ÚÒ˘ Î·È Ì ÂÏ¿-
ÊÈ· Ù˘ AÓ·ÙÔÏ‹˜ Î·È Â›‰·Ì fiÙÈ
ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ٷ ÂÏ¿ÊÈ· Ù˘ AÓ·-
ÙÔÏ‹˜. OÙ·Ó Êı¿Û·Ì ÛÙ· 7 ̤-
ÙÚ· Ù· ÂÏ¿ÊÈ· ÂÍ·Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È.
TÒÚ· ÚÔ¯ˆÚԇ̠ÚÔ˜ Ù· ο-
Ùˆ ÙËÓ ·Ó·Ûηʋ Î·È ‰ÂÓ ÁÓˆ-
Ú›˙Ô˘Ì ÙÈ ı· ‚ÚÔ‡ÌÂ. ¶¿ÓÙˆ˜
¤¯Ô˘Ì ÌÈ· ˘fiÓÔÈ· fiÙÈ ÌÔÚ›
Ó· ‚ÚÂıÔ‡Ó Ó¿ÓÔÈ ÈÔfiÙ·ÌÔÈ.
OÈ ·Ó·Ûηʤ˜ ı· Û˘Ó¯ÈÛÙÔ‡Ó
ÚÔ˜ Ù· ‚·ı‡ÙÂÚ· ÛÙÚÒÌ·Ù·
Ù˘ ÛËÏÈ¿˜, ÒÛÙ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÈ-
ÛÙËÌÔÓÈÎfi ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ʇÛ˘ Ó·
Ì·˜ ‰ÒÛÂÈ Ù· Ì˘ÛÙÈο ÙÔ˘.
YÔÏÔÁÈÛÌfi˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜
°È· ÙË Ì¤ÙÚËÛË Ù˘ Ú·‰ÈÂÓ¤Ú-
ÁÂÈ·˜ ÙÔ˘ ¿Óıڷη ÛÙ· ÔÛÙ¿
Ú¤ÂÈ ·Ú¯Èο Ó· ÙÚÈ‚Ô‡Ó, ÒÛÙÂ
·fi ·˘Ùfi Ó· ÂÍ·¯ı› Ë ÔÚÁ·ÓÈ-
΋ Ô˘Û›·. O Ú·‰ÈÔ¿Óıڷη˜ ·-
Ú¿ÁÂÙ·È ÛÙ· ·ÓÒÙÂÚ· ÛÙÚÒÌ·-
Ù· Ù˘ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜ ̤۷ ·fi
ÔÚÈṲ̂Ó˜ ˘ÚËÓÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·-
ۛ˜ Î·È ÙÂÏÈο ÔÍÂÈ‰Ô‡Ù·È ÛÂ
‰ÈÔÍ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿Óıڷη Ô˘ Êı¿-
ÓÂÈ ÛÙ· ηÙÒÙÂÚ· ÛÙÚÒÌ·Ù·.
¢È¿ Ù˘ ·ÊÔÌÔÈÒÛˆ˜ ÙˆÓ Ê˘-
ÙÒÓ Êı¿ÓÂÈ Ô Ú·‰ÈÔ¿Óıڷη˜ ̤ۈ
Ù˘ Ï‹„ˆ˜ Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ ÛÙÔ˘˜ ˙ˆÈÎÔ‡˜
ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ Î·È Ì ·˘Ù‹ ÛÙ· ÛÎÂÏÂÙÈ-
ο ÙÔ˘˜ ÙÌ‹ÌÙ·. OÙ·Ó Ì ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ
ÙÔ˘ ˙ÒÔ˘ ÛÙ·Ì·Ù¿ Ô ÌÂÙ·‚ÔÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘
ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ Ú·‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡ ‰È·Û¿Ûˆ˜
Ë Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙÔ˘ Ú·‰ÈÔ¿Óıڷη
ÛÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ ÂÏ·ÙÙÒ-
ÓÂÙ·È Î·È Î·Ù’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Â›Ó·È
‰˘Ó·Ùfi˜ Ô ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜
ÙˆÓ ÔÛÙÒÓ. E›Ó·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ô˘ ¤Ú·-
ÛÂ ·fi ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡.
Afi ÙȘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›Â˜ ·˘Ù¤˜ ‚ϤÂÈ
ηÓ›˜ fiÙÈ ÔÈ Ó¿ÓÔÈ ÂϤʷÓÙ˜ ˙Ô‡Û·Ó
ÛÙÔ ÓËÛ› ÚÈÓ ·fi 45.000 ¯ÚfiÓÈ· ηÈ
ÂÍ·Ê·Ó›ÛÙËÎ·Ó ÚÈÓ ·fi 4.000 ¯Úfi-
ÓÈ·.
Afi ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈ΋
·Ó·Ûηʋ ÔÏÏ¿ ‹Ù·Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹-
Ì·Ù· Ô˘ ·Ó¤Î˘„·Ó Î·È ı· Ú¤ÂÈ
·ÎfiÌË Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ÂÈÛÙË-
ÌÔÓÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜, ÒÛÙ ӷ ‰ÔıÔ‡Ó
··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·.
M¤¯ÚÈ ÙÒÚ· ¤¯Ô˘Ì ‚Á¿ÏÂÈ ÌfiÓÔ
ÙÔ 20% ÙˆÓ ·ÔÏÈıˆÌ¤ÓˆÓ ÔÛÙÒÓ
ÙˆÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ. TÔ ˘fiÏÔÈÔ ˘ÏÈ-
Îfi Â›Ó·È ·ÎfiÌË Ì¤Û· ÛÙË ÛËÏÈ¿
Î·È ı· ‚ÁÂÈ Ì ÙȘ ÌÂÏÏÔÓÙÈΤ˜ ·Ó·-
Ûηʤ˜ Ô˘ ı· οÓÂÈ ÙÔ ¶·Ï·ÈÔ-
ÓÙÔÏÔÁÈÎfi MÔ˘ÛÂ›Ô AıËÓÒÓ.
O Ó·ÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ
E¯Ô˘Ì ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ fiÙÈ ÛÙ· ÓË-
ÛÈ¿ Ù˘ MÂÛÔÁ›Ԣ ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂı›
ηٿ ηÈÚÔ‡˜ ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó· ˙Ò·
ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ Ó¿ÓÔ˘ Ù˘ TÂÙ·ÚÙÔÁÂ-
ÓÔ‡˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.
¶ÚfiÎÂÈÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÂÚ› ˙ÒˆÓ Ó¿-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
ÓˆÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ, Ó¿ÓˆÓ ÈÔÔٿ̈Ó
Î·È ÂÏ·ÊÔÂȉÒÓ, ÂÓÒ ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜ ‰ÂÓ
ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· Ë ·ÛÊ·-
Ï‹˜ ·ÚÔ˘Û›· ·ÚfiÌÔÈ·˜ Ó·ÓÔ·Ó›‰·˜
ÛÙËÓ ËÂÈÚˆÙÈ΋ ¯ÒÚ·. A˘Ùfi ‚‚·›ˆ˜
ÛËÌ·›ÓÂÈ Î¿ÙÈ ÙÔ È‰È·›ÙÂÚÔ Î·È ÌÔ-
Úԇ̠ӷ ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ì ÔÚÈṲ̂Ó˜
·fi„ÂȘ:
·) EӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë Û¯Â-
‰fiÓ ÁÂÓÈ΋ Û˘Ìʈӛ· ÙˆÓ ÂÚÈÛÛÔÙ¤-
ÚˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ÁÈ· ÙÔ fiÙÈ Ô Ó·ÓÈ-
ÛÌfi˜ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÓËÛȈÙÈ΋ ·ÔÌfi-
ÓˆÛË. OÈ ‰È·ÊˆÓ›Â˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó Î˘Ú›ˆ˜
ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤ÁÈÓÂ Ë ·Ô-
ÌfiÓˆÛË ·˘Ù‹ Û οı ÓËÛ›.
‚) BϤÔ˘Ì fiÙÈ Ô Ó·ÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ˙Ò-
ˆÓ ÛÙ· ÓËÛÈ¿ Û˘ÓÂÙÂϤÛıË Û Ôχ
ÚfiÛÊ·ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ΢ڛˆ˜ ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘
AÓˆ ¶ÏÂÈÛÙÔη›ÓÔ˘, ηı’ ÔÓ ¯ÚfiÓÔ
ÚÔ ÔÏÏÔ‡ ›¯Â ‹‰Ë ÔÏÔÎÏËÚˆı› Ë
ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÌfiÓˆÛË ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ
ÙÔ˘ AÈÁ·›Ô˘. ™˘ÓÂ›· Ù˘ ·ÔÌÔÓÒ-
Ûˆ˜ ·˘Ù‹˜ Î·È ÂÎ Ù˘ ÚÔ¸¿Ú¯Ô˘-
Û·˜ ·Ó›‰·˜ ÌÂÁ·ÏfiÛˆÌˆÓ ıËÏ·ÛÙÈ-
ÎÒÓ ÂÂÎÚ¿ÙËÛ·Ó ÂÎ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÏÏ¿ÍÂ-
ˆÓ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÔÈ Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË ÚÔ˜
ÙÔÓ Ó·ÓÈÛÌfi Ù‡ÔÈ, ‰ËÏ·‰‹ ÔÈ ÌÈÎÚfi-
ÛˆÌÔÈ Î·È ·ÓıÂÎÙÈÎÔ› Ù‡ÔÈ Ì ÈÛ¯˘Ú‹
·ÏÏ¿ ·ÚÁ‹ ΛÓËÛË, ÔÈ ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÌÂ-
ÓÔÈ ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ȤÛÂˆÓ ÚÔ-
Û·ÚÌÔÁ‹˜ ÚÔ˜ ÙÔ ‰˘ÛÌÂÓ¤˜ ÛÙÂÓfi ÓË-
ÛȈÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (¤‰·ÊÔ˜ ÔÚÂÈÓfi,
ÙÚÔÊ‹ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË, Îϛ̷ ÔÌÔÈfiÌÔÚ-
ÊÔ, ÌÔÓÔÁ·Ì›·, Î¿Ï˘„Ë ÂÓfi˜ ÓËÛÈÔ‡
Ì ËÊ·ÈÛÙÂÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi Î·È ·Ô˘Û›· ÌÂ-
Á¿ÏˆÓ Û·ÚÎÔÊ¿ÁˆÓ, Î.Ï.).
M¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Î·È
¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂı› N¿ÓÔÈ EϤʷÓÙ˜ ÛÙÔÓ
ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ ÛÙËÓ T‹ÏÔ, ÛÙË N¿ÍÔ,
ÛÙËÓ KÚ‹ÙË, ÛÙË Pfi‰Ô Î·È Ì ÂÈʇ-
Ï·ÍË ÛÙ· K‡ıËÚ·, ÛÙË M‹ÏÔ, ÛÙË ™¤-
ÚÈÊÔ Î·È ÛÙË ¢‹ÏÔ. E›Û˘ ¿ÏÏ· ˙Ò·,
fiˆ˜ Ó¿ÓÔÈ ÈÔfiÙ·ÌÔÈ, ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂ-
ı› ÛÙË Ó‹ÛÔ KÚ‹ÙË, ÂÏ¿ÊÈ· Ó¿ÓÔÈ
ÛÙËÓ KÚ‹ÙË, K¿Ú·ıÔ, Î.Ï.
AÎfiÌË Î·È Û‹ÌÂÚ· ˙Ô˘Ó ˙Ò· ÛÙ· ÓË-
ÛÈ¿ Ì·˜ ÌÈÎÚfiۈ̷, .¯. ÛÙË Ó‹ÛÔ
™Î‡ÚÔ, fiˆ˜ ÌÈÎÚ¿ ¿ÏÔÁ· –Ù‡Ô˘
poney– Ù· ÔÔ›· Â›Ó·È ÚÔÛ·ÚÌÔṲ̂-
Ó· ÛÙË ‚Ú·¯Ò‰Ë ÔÚÂÈÓ‹ ÍËÚ¿ Ù˘ Ó‹-
ÛÔ˘ ™Î‡ÚÔ˘. E›Û˘ ·ÎfiÌ· Î·È Û‹ÌÂ-
Ú· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÁÂÏ¿‰Â˜ Ó¿ÓÔÈ ÛÙË Ó‹-
ÛÔ T‹ÏÔ, Ô˘ ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ ‰ÂÓ ÌÔÚ¤Û·-
Ì ӷ ÙȘ ‰È·ÛÒÛÔ˘ÌÂ, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ
ηÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡.
™‹ÌÂÚ· ÙÔ ÓËÛ› T‹ÏÔ˜ ÙÔ ÂÈÛΤ-
ÙÔÓÙ·È ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÙÔ˘Ú›ÛÙ˜ ÁÈ· Ó· ÂÈ-
ÛÎÂÊıÔ‡Ó ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ÙˆÓ Ó¿ÓˆÓ ÂÏÂ-
Ê¿ÓÙˆÓ. EÈÎÂÊ·Ï‹˜ fiÏÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘
ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È Ô
ηıËÁËÙ‹˜ N. ™˘Ìˆӛ‰Ë˜.
OÈ ·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·Ûηʤ˜
Ô˘ ÂÎÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ X·Úη-
‰Èfi Ù˘ T‹ÏÔ˘ ˘·ÎÔ‡Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜ ηÓfi-
Ó˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ‰ÂÔÓÙÔÏÔÁ›·˜
Î·È ‰ÂÓ ·ԂϤÔ˘Ó Û ÊıËÓÔ‡˜ ÂÓÙ˘-
ˆÛÈ·ÛÌÔ‡˜.
TÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Î·È Ù¯ÓÈÎfi ÚÔ-
ÛˆÈÎfi Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙȘ ·Ó·Ûη-
ʤ˜ ηχÙÂÈ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ Ê¿ÛÌ· ÙˆÓ
··Ú·›ÙËÙˆÓ ÁÈ· ÌÈ· ÛÔ‚·Ú‹ ·Ó·Ûη-
Ê‹ ÂȉÈÎÔÙ‹ÙˆÓ (™Ùڈ̷ÙÔÁÚ·Ê›·,
¶·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁ›·, I˙ËÌ·ÙÔÏÔÁ›·, ¶·Ï˘-
ÓÔÏÔÁ›·, MÈÎÚÔ·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁ›·, TÂ-
ÎÙÔÓÈ΋ Î.¿.), Û˘Ó¯›˙ÂÈ ·ıfiÚ˘‚· ÙËÓ
ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÛÙËÓ T‹ÏÔ
Î·È ¤¯Ô˘Ì ÙË ‰È·›ÛıËÛË fiÙÈ ı· ÚÔ-
·„Ô˘Ó Î·È Ó¤· ÂÓÙ˘ˆÛȷο ÛÙÔȯ›·
Ô˘ ı· ʈٛÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔ˚ÛÙÔÚ›· ÙÔ˘
Ï›ÎÓÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÛÌÔ‡ Ô˘ Ϥ-
ÁÂÙ·È AI°AIO.
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 7
 H Πλινη πυξδα ρο-
διακο εργαστηρου,
με γραπτ διακσμη-
ση (4ος αι. π.X.). Aπ
H Tλος στους
την περιοχ των αρ-
χαων νεκροπλεων
της Tλου (φωτ.: N.
Kασρης).
Tης M ∂§ÿ¡∞˜ º π§◊ª√¡√˜ –T ™√¶√Δ√⁄
Aρχαιολ
γου της KB´ Eφορεας ÛÙÚÒÌ·Ù· ‚Ú¤ıËÎ·Ó Ï›ıÈÓ· ÂÚÁ·Ï›· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ÎÚ·ÙÈ-
Προϊστορικν και Kλασικν
Aρχαιοττων
H T◊§√˜, ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÓËÛ› ÌÂ
¤ÎÙ·ÛË ÂÚ›Ô˘ 63 Ù. ¯ÏÌ., ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË Pfi‰Ô ηÈ
ÙËÓ Kˆ. O ÁˆÁÚ¿ÊÔ˜ ™ÙÚ¿‚ˆÓ (X 488)
ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ ÓËÛ›: Ë ‰Â T‹ÏÔ˜ ÂÎ٤ٷ-
Ù·È ·Ú¿ ÙËÓ KÓȉ›·Ó Ì·ÎÚ¿ ˘„ËÏ‹ ÛÙÂ-
Ó‹, ÙËÓ ÂÚ›ÌÂÙÚÔÓ fiÛÔÓ ÂηÙfiÓ Î·È ÙÂÙ-
Ù·Ú¿ÎÔÓÙ· ÛÙ·‰›ˆÓ, ¤¯Ô˘Û· ‡ÊÔÚÌÔÓ
Î·È ÙÔ ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÙÔ ÓËÛȈÙÈÎfi Û‡-
ÌÏÂÁÌ· ÙˆÓ ™ÔÚ¿‰ˆÓ. O ™Ù¤Ê·ÓÔ˜
B˘˙¿ÓÙÈÔ˜ ıˆÚ› fiÙÈ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙȘ K˘-
ÎÏ¿‰Â˜, ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ‰Â AÁ·ıÔ‡Û·.
EÙÛÈ ÙËÓ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ Î·È Ô ¶Ï›ÓÈÔ˜ (Nat.
Hist., IV 12, 69), Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÈ
Î·È ÙÔ ¿ÚˆÌ· Ô˘ ·Ú·ÁfiÙ·Ó ÛÙÔ ÓË-
Û›.
OÈ ·Ï·ÈÔÓÙÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·Ûηʤ˜
ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ X·Úη‰Èfi ¤‰ˆÛ·Ó, ÂÎÙfi˜
·fi Ù· ÏÔ‡ÛÈ· ·ÔÏÈıÒÌ·Ù· ˙ÒˆÓ,
΢ڛˆ˜ Ó¿ÓˆÓ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ, Î·È ÛËÌ·-
ÓÙÈο ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· Ô˘
Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË ·ÓıÚÒÈÓ˘
·ÚÔ˘Û›·˜ ÛÙÔ ÓËÛ› ‹‰Ë ·fi ÙËÓ TÂ-
8 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
ÏÈ΋ NÂÔÏÈıÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô (4Ë ¯ÈÏÈÂÙ›·
.X). ™Ù· ‰È·Ù·Ú·Á̤ӷ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο
Î·È fiÛÙڷη ‹ÏÈÓˆÓ ·ÁÁ›ˆÓ, Ù· Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi Ù· ÔÔ›· ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡-
ÓÙ·È ÛÙËÓ ÚÒÈÌË ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ X·ÏÎÔ‡.
I¯ÓË ÓÂÔÏÈıÈ΋˜ ηÙÔ›ÎËÛ˘ ÂÈÛË-
Ì¿ÓıËÎ·Ó Î·È ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ §·ÎÎÈ¿,
ÛÙÔÓ Â‡ÊÔÚÔ Î¿ÌÔ ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ Xˆ-
ÚÈÔ‡. ™ÙÔ˘˜ Úfiԉ˜ ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ Ô¯˘-
ڈ̤ÓÔ˘ ÏfiÊÔ˘ K¿ÛÙÂÏÏÔ˜ ÛÙ· §ÂÈ‚¿-
‰È· ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂı› Â›Û˘ fiÛÙڷη, È-
ı·ÓÒ˜ Ù˘ ÚÒÈÌ˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ X·Ï-
ÎÔ‡, ÂÓÒ ÛÙË ı¤ÛË °·Ú›·, Î·È ¿ÏÈ
ÛÙÔÓ Î¿ÌÔ ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡, ÂÈ-
ÛËÌ¿ÓıËΠÔÈÎÈÛÌfi˜ Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ÂÔ-
¯‹˜ ÙÔ˘ X·ÏÎÔ‡. H ‡ÚÂÛË ÌÂÁ¿ÏÔ˘
·ÚÈıÌÔ‡ ΈÓÈÎÒÓ Î˘¤ÏÏˆÓ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙË
ÌÈÓˆÈ΋ Â›‰Ú·ÛË ÛÙÔ ÓËÛ›.
™ÙÔÓ 7Ô ·È. .X. Ë T‹ÏÔ˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ
Ì ÙË §›Ó‰Ô, ‹‰Ë ÈÛ¯˘Ú‹ Ó·˘ÙÈ΋ ‰‡-
Ó·ÌË, ÛÙÔÓ ·ÔÈÎÈÛÌfi Ù˘ ™ÈÎÂÏ›·˜,
ıÂÌÂÏÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙË °¤Ï·. O HÚfi‰ÔÙÔ˜
(VII 153) ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ o TËÏ›Ó˘, Úfi-
ÁÔÓÔ˜ ÙÔ˘ °¤ÏˆÓÔ˜, ËÓ ÂÎ Ó‹ÛÛÔ˘ T‹-
ÏÔ˘ Ù˘ Â› TÚÈÔ›ˆ ÎÂÈ̤Ó˘. K·Ù¿ ÙÔÓ
5Ô ·È. .X. ÙÔ ÓËÛ› Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ Aã
AıËÓ·˚΋ ™˘ÌÌ·¯›·. H Ó·˘Ì·¯›· Ù˘
KÓ›‰Ô˘, ÙÔ 394 .X., ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÙËÓ
·Ú¯‹ Ù˘ ϤÔÓ Â˘Ù˘¯Ô‡˜ ÂÚÈfi‰Ô˘
ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ T‹ÏÔ˘. IÛÙÔÚÈΤ˜
Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜, ÂÈÁڷʤ˜ Î·È ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·
΋ ˘fiÛÙ·ÛË Î·È ÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi Ô-
Ï›ÙÂ˘Ì· ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ÓËÛÈÔ‡. ™Ù· Û¿-
ÓÈ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÙˆÓ ¯¿ÏÎÈÓˆÓ ÓÔÌÈ-
ÛÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ TËÏ›ˆÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û˘-
Ó‹ıˆ˜ Ë ÎÂÊ·Ï‹ Ù˘ ı¿˜ AıËÓ¿˜
ÛÙÔÓ ÂÌÚÔÛıfiÙ˘Ô, Û ̛· Ì¿ÏÈÛÙ·
ÂÚ›ÙˆÛË Ì ÙË Ï¤ÍË ¢AMOKPA-
TIA™, Î·È Ô Î·ÚΛÓÔ˜ ÛÙÔÓ ÔÈÛıfiÙ˘-
Ô. OÌÔÈÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ ¤¯Ô˘Ó Î·È Ù· ÓÔÌ›-
ÛÌ·Ù· Ù˘ Kˆ, ·ÏÏ¿ Î·È ·˘Ù¿ ÙÔ˘
AÎÚ¿Á·ÓÙ·. OÈ ‰ÂÛÌÔ› Ù˘ T‹ÏÔ˘ Ì ÙË
ÁÂÈÙÔÓÈ΋ Kˆ Â›Ó·È ÂÌÊ·Ó›˜ Î·È ·fi
ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÂÈÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔ-
ÁÂ›Ù·È ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. .X. ™‡Ì-
ʈӷ Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ KÒÔÈ ‰È·ÈÙËÙ¤˜ ÌÂ-
ÛÔÏ·‚Ô‡Ó ÁÈ· ÙË ‰È¢ı¤ÙËÛË ÌÈ·˜ Ô-
ÏÈÙÈ΋˜ ÎÚ›Û˘ ÛÙËÓ T‹ÏÔ, ÂÓÒ È‰È·›ÙÂ-
ÚË ÛËÌ·Û›· ¤¯ÂÈ Ô fiÚÎÔ˜ ›ÛÙ˘ ÛÙÔ
‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÔÈ
οÙÔÈÎÔÈ ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ÓËÛÈÔ‡.
OÈÎÈÛÌfi˜
TÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ ÔÚ·Ùfi ÌÓËÌÂ›Ô Â›-
Ó·È ·ÛÊ·ÏÒ˜ Ô ·Ú¯·›Ô˜ ÔÈÎÈÛÌfi˜.
™Î·Úʷψ̤ÓÔ˜ ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ Ï·-
ÁÈ¿ ÙÔ˘ ·fiÙÔÌÔ˘ ÏfiÊÔ˘ Ô˘ ˘„ÒÓÂ-
 H Περτεχνος ηρκλειος κμβος που εναι προσκολλημ-
νοι δο φτερωτο ερωτιδες. Διακοσμε το κντρο του χρυ-
σο διαδματος που προρχεται απ αρχαο τφο της T-
λου (πρ!ιμη ελληνιστικ περοδος) (φωτ.: N. Kασρης).

H Δο γυνακες σε

στση εναγκαλισμο
απεικονζονται σε επι-
τμβιο ανγλυφο απ

αρχαους χρ
νους
Ù·È ¿Óˆ ·fi ÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi, ‹Ù·Ó
·ı¤·ÙÔ˜ ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÚÔÊ˘-
Ï·Á̤ÓÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÙÔ‡˜ ·Ó¤ÌÔ˘˜.
XÙÈṲ̂ÓÔ˜ Û ÙÔÔıÂÛ›· ʇÛÂÈ Ô¯˘Úˆ-
̤ÓË, ›¯Â ÛÙ· fi‰È· ÙÔ˘ ÙÔÓ ÌÂÁ¿ÏÔ
‡ÊÔÚÔ Î¿ÌÔ, ηıÒ˜ Î·È ÙË ‰˘Ó·Ùfi-
ÙËÙ· ÂϤÁ¯Ô˘ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, ÙÔ˘Ï¿¯È-
ÛÙÔÓ ·fi ÙȘ ÙÚÂȘ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈ-
Ô‡. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ‰È¤ıÂÙ ‰‡Ô ·ÛÊ·Ï‹
ÏÈÌ¿ÓÈ·, Ù˘ EÚ›ÛÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ AÁ›Ô˘
AÓÙˆÓ›Ô˘. EÓÙ˘ˆÛȷ΋ Â›Ó·È Ë ‰È·-
ÌfiÚʈÛË Ù˘ ·Ú¯·›·˜ fiÏ˘ ÛÙËÓ
·fiÙÔÌË Ï·ÁÈ¿. OÈ ÔÈ˘ ‹Ù·Ó ¯ÙÈ-
Ṳ̂Ó˜ Â¿Óˆ ۠ͯˆÚÈÛÙ¿ ¿Ó‰ËÚ·
Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Ì ÙËÓ Î·Ù·-
Û΢‹ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ·Ó·ÏËÌÌ·ÙÈÎÒÓ ÙÔ›-
¯ˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜
ÛÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ Î·È ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÚ›Ô-
‰Ô. AÓ·ÛηÊÈ΋ ÙÔÌ‹ Ô˘ ¤ÁÈÓ Úfi-
ÛÊ·Ù· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ¯ÚÔÓÔÏÔÁËı›
Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ·Ó‰‹ÚÔ˘
Ô‰‹ÁËÛ Û ̛· ÚÒÈÌË ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË,
‹‰Ë ÛÙÔÓ 6Ô ·È. .X., ÂÓÒ Ë Â‡ÚÂÛË Ï›-
ÁˆÓ ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ÔÛÙÚ¿ÎˆÓ ‰Â›¯ÓÂÈ
fiÙÈ Ë Î·ÙÔ›ÎËÛË ÛÙÔ ÏfiÊÔ Ú¤ÂÈ Ó·
›¯Â ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ·ÏÈfiÙÂÚ·.
K¿Ùˆ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ‰È·ÌÔÚʈÓfiÙ·Ó
Û˘¯Ó¿ Ë ÛÙ¤ÚÓ·, ·ÓÔÈÁ̤ÓË ÛÙÔ ‚Ú¿-
¯Ô, ÁÈ· ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ‚Úfi¯ÈÓÔ˘ ÓÂ-
ÚÔ‡ ÁÈ· ÙȘ ÔÈÎȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ. OÈ ÛÙ¤Ú-
Ó˜ ·˘Ù¤˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‹Ù·Ó Û ¯Ú‹ÛË
Î·È ÛÙ· ηÙÔÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ· ηÙÔ›ÎËÛ˘
ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, fiˆ˜ Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÔÈ Â¿Ï-
ÏËϘ ÂÈηχ„ÂȘ Ù˘ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜
ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿˜ ÙÔ˘˜ Ì ÎÔ˘Ú·Û¿ÓÈ. ™‹ÌÂ-
Ú· ÙÔ ÔÈÎÈÛÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡
¤¯ÂÈ ÌÂÙ·ÊÂÚı› ¯·ÌËÏfiÙÂÚ·, ÛÙÔ˘˜
Úfiԉ˜ ÙÔ˘ ÏfiÊÔ˘, fiÔ˘ ÛÙËÓ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ· ›Ûˆ˜ ›¯·Ó ¯ˆÚÔıÂÙËı› Ù·
‰ËÌfiÛÈ· ÎÙ›ÚÈ· Ù˘ fiÏ˘ ÙˆÓ TËÏ›ˆÓ.
™ÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘ ÏfiÊÔ˘ ‰ÂÛfi˙ÂÈ Ë
Ô¯˘ÚˆÌ¤ÓË ·ÎÚfiÔÏË, fiÔ˘ ‚ÚÈÛÎfi-
Ù·Ó Ô Ó·fi˜ ÙÔ˘ ¢Èfi˜ ¶ÔÏȤˆ˜ Î·È Ù˘
AıËÓ¿˜ ¶ÔÏÈ¿‰Ô˜. O Ó·fi˜ ηχÊıËÎÂ
ηٿ ÙÔÓ 14Ô–15Ô ·È. Ì.X. ·fi ÙÔ Ó·fi
ÙˆÓ T·ÍÈ·Ú¯ÒÓ, ÌÈÛÔÂÚÂÈˆÌ¤ÓÔ˜ Û‹-
ÌÂÚ·. ¶Ï¿È ÛÙËÓ ‡ÏË ÙÔ˘ ÌÂ۷ȈÓÈ-
ÎÔ‡ οÛÙÚÔ˘ ÙÔ˘ AÁ. ™ÙÂÊ¿ÓÔ˘, ÙÔ
ÔÔ›Ô ·ÓÙÈη٤ÛÙËÛ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘
ÈÔÙÔÎÚ·Ù›·˜ ÙËÓ Ô¯‡ÚˆÛË Ù˘
·ÎÚfiÔÏ˘, ͯˆÚ›˙ÂÈ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ·Ú-
¯·›Ô˘ Ù›¯Ô˘˜ Ì ÔÏ˘ÁˆÓÈ΋ ÙÔȯÔ-
ÔÈ›·. TÔ Î·ÙÒÊÏÈ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ‡Ï˘
Â›Ó·È Î·È Û‹ÌÂÚ· ÔÚ·Ùfi. BÔÚÂÈfiÙÂÚ·
‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ë Îϛ̷η ·Ófi‰Ô˘
ÚÔ˜ ÙÔ ¿Ó‰ËÚÔ fiÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ô Ó·-
fi˜ ÙÔ˘ ¢Èfi˜ ¶ÔÏȤˆ˜ Î·È Ù˘ AıËÓ¿˜
¶ÔÏÈ¿‰Ô˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Î·È ÙȘ
·ÚȘ ıÂfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. §ÈÁÔÛÙ¿
Â›Ó·È Ù· Ï›„·Ó· ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÎÙÈÛÌ¿-
την Tλο. 1ος αι. π.X.
Mουσεο Pδου (φωτ.:
N. Kασρης).
ÙˆÓ Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ·ÎfiÌË Ì¤Û· ÛÙÔ ÌÂ-
۷ȈÓÈÎfi οÛÙÚÔ, ·ÊÔ‡ Ô ¯ÒÚÔ˜ ›¯Â
Û˘Ó¯‹ ηÙÔ›ÎËÛË, ·ÔÙÂÏÒÓÙ·˜ ÙÔ
·ÛʷϤ˜ ηٷʇÁÈÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηÙÔ›-
ÎÔ˘˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ηٿ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹
Î·È ÙË ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô.
TÔ ‚fiÚÂÈÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜
Ù˘ fiÏ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Î·ÙËÊÔÚ›˙ÂÈ
ÛÙËÓ ·fiÙÔÌË Ï·ÁÈ¿ ÙÔ˘ ÏfiÊÔ˘
οو ·fi ÙËÓ ·ÎÚfiÔÏË, ·Ú·- AÚ¯·ÈÔÏÔÁÈο ¢ڋ-
ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È Û fiÏÔ Û¯Â‰fiÓ ÙÔ
Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘, ̤¯ÚÈ ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi
Ì·Ù· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó
¯ˆÚÈfi. ¢‡ÛÎÔÏ· ͯˆÚ›˙ÂÈ ·fi ÙËÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË
ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜, ÔÈ ÔÔ›-
ÔÈ Û ÔÏÏ¿ ÛËÌ›· ˘ÔηıÈ- «ÎÚ·ÙÈ΋» ˘fiÛÙ·ÛË
ÛÙÔ‡Ó ÙÔÓ ·Ì˘ÓÙÈÎfi ÂÚ›‚ÔÏÔ.
TÔ Ù›¯Ô˜ Ì¿ÏÏÔÓ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ÓËÛÈÔ‡
Ù· ÎÂÓ¿ Ô˘ ¿ÊËÛÂ Ë Ê‡ÛË ÛÂ
·˘ÙfiÓ ÙÔÓ Ê‡ÛÂÈ Ô¯˘ÚˆÌ¤ÓÔ Ùfi-
Ô. K¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ·ÎÚfiÔÏË ÛÒ˙ÂÙ·È
¤Ó·˜ ÔÚıÔÁÒÓÈÔ˜ ‡ÚÁÔ˜, Û ‡„Ô˜ Á‡-
Úˆ ÛÙ· 5 ̤ÙÚ·. TÔ ÈÔ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi
ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ÔÈÎÔ-
‰fiÌËÛË ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi
ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. .X., ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¯·ÌËÏ¿ ÛÙÔ
¯ˆÚÈfi, ›Ûˆ ·fi ÙËÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ· ÂÎ-
ÎÏËÛ›· ÙÔ˘ T·ÍÈ¿Ú¯Ë.
T· ·Ú¯·›· ÓÂÎÚÔÙ·Ê›· ηٿ ÙËÓ
ÎÏ·ÛÈ΋ Î·È ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô
·ÏÒÓÔÓÙ·Ó ÛÙÔÓ Â‡ÊÔÚÔ Î¿ÌÔ Î¿-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 9
 Õ Aποψη της Aκρπολης (στην κορυφ του λ-
φου) και του αρχαου οικισμο (στην πλαγι) απ
το Mεγλο Xωρι. Kτω διακρνεται τμμα του
αρχαου τοχους πσω απ την εκκλησα του Tα-
ξιρχη. Πρκειται για το σημαντικτερο ορατ
μνημεο της Tλου (φωτ. αρχεο KB´ Eφορεας
Aρχαιοττων).

Ï·ÙÚ‡ÔÓÙ·Ó Ô ¶ÔÛÂȉÒÓ Î·È Ô AfiÏ-

ÏˆÓ ¶‡ıÈÔ˜. T¤ÛÛÂÚȘ ÂÈÁڷʤ˜ Ì·Ú-
Ù˘ÚÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ‡·ÚÍË ÎÔÈÓÔ‡ ¶˘ı·˚-
ÛÙÒÓ ÛÙÔ ÓËÛ›, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Û˘ÌÌÂÙ›-
¯·Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ, ·fi
ÙȘ ϤÔÓ Â‡ÔÚ˜ Î·È ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈΤ˜.
MÂÙ¿ ÙËÓ ˘·ÁˆÁ‹ Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÛÙË
Pfi‰Ô, ÙÔ ÓËÛ› ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙȘ Ù‡¯Â˜
ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÚԉȷÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Î·È Â-
ÚÈ‹Ïı ÛÙË ÛÊ·›Ú· ÂÈÚÚÔ‹˜ Ù˘ ‰Ë-
ÌÔÎÚ·Ù›·˜ Ù˘ PÒÌ˘ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ· Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. ™Â
·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È
fi¯È Ï›Á˜ ÂÈÁڷʤ˜. AÓ¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ÍÂ-
¯ˆÚ›˙ÂÈ Ë Î˘ÏÈÓ‰ÚÈ΋ ‚¿ÛË ·Á¿ÏÌ·ÙÔ˜
·ÊÈÂڈ̤ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· N¤Ú-
‚·.
OÈ ‰È·‰Èηۛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘
AÚ¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ MÔ˘Û›Ԣ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡
¤¯Ô˘Ó ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Â‰Ò Î·È ‰ÂηÂٛ˜. H
MÔÓ‹ ÙÔ˘ AÁ. ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ· ¤¯ÂÈ ‰È·-
ı¤ÛÂÈ ÙÔÓ ¯ÒÚÔ ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙÔ MÂÙfi-
¯È Ù˘ ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi, ÂÓÒ Ù· Û¯¤-
‰È· ÙÔ˘ ÎÙÈÚ›Ô˘ Â›Ó·È ‹‰Ë ¤ÙÔÈÌ· ηÈ
ÂÁÎÂÎÚÈ̤ӷ. M ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘
MÔ˘Û›Ԣ Ù· ÛËÌ·ÓÙÈο ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο
Â˘Ú‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó
Ó· ÂÎÙÂıÔ‡Ó Î·È Ó· ʤÚÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔ-
Ú›· ÙÔ˘ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ηÈ
ÙÔ˘˜ ÂÈÛΤÙ˜ Ù˘ T‹ÏÔ˘.

EÈÏÔÁ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜:

1. Th. Bent, «The Islands of Telos and

Ùˆ ·fi ÙËÓ fiÏË ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‚Ú·¯Ò-
‰Ë ·Ú·Ï›· ÙÔ˘ AÁ. AÓÙˆÓ›Ô˘. H Â-
ÚÈÔ¯‹ ·˘Ù‹ Â›Ó·È Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÁÓˆÛÙ‹
·fi ÙËÓ ‡·ÚÍË ‰‡Ô ÎÙÈÛÙÒÓ ÂÏÏÂÈ„Ô-
ÂȉÒÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ·ÓıÚÒ-
ÈÓˆÓ ÎÚ·Ó›ˆÓ Î·È ÔÛÙÒÓ, Ù· ÔÔ›·
Î·È Û‹ÌÂÚ· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ· ̤۷
ÛÙÔ „·ÌÌÈÙÈÎfi ¤Ùڈ̷ Ù˘ ·Ú·Ï›·˜
(beach rock). OÈ ·Ú¯·›ÔÈ Ù¿ÊÔÈ Ù˘ T‹-
ÏÔ˘ Â›Ó·È ˘fiÁÂÈÔÈ ¯·ÌËÏÔ› ı¿Ï·ÌÔÈ,
Ï·Í¢ÙÔ› ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ‚Ú¿¯Ô. Afi ·-
ÏÈfiÙÂÚË Ï·ıÚ·Ó·Ûηʋ ÂÓfi˜ ÂÏÏËÓÈ-
ÛÙÈÎÔ‡ Ù¿ÊÔ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ο-
ÌÔ˘ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Û‡-
ÓÔÏÔ ¯Ú˘ÛÒÓ ÎÔÛÌËÌ¿ÙˆÓ, Ù· ÔÔ›·
Û‹ÌÂÚ· Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ MÔ˘Û›Ô
Ù˘ Pfi‰Ô˘. AÓ¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ͯˆÚ›˙Ô˘Ó:
‰È¿‰ËÌ· Ì ÂÚ›Ù¯ÓË ‰È·ÎfiÛÌËÛË, ÙÔ
ΤÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‰È·ÎÔÛÌÂ›Ù·È ÌÂ
«ËÚ¿ÎÏÂÈÔÓ ¿ÌÌ·», ‰ËÏ. ÎfiÌ‚Ô ÙÔ˘
HÚ·ÎÏ‹, fiÔ˘ Â›Ó·È ÚÔÛ·ÚÙË̤ÓÔÈ
‰‡Ô ÂÚˆÙȉ›˜. ¶ÂÚȉ¤Ú·ÈÔ, Ù· ¿ÎÚ·
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·ÔÏ‹ÁÔ˘Ó Û ÎÂʷϤ˜
·ÓÙÈÏfi˘. ¢‡Ô fiÌÔÈ· ÂÍ·ÚÙ‹Ì·Ù· Â-
ÚȉÂÚ·›Ô˘(;) Ì ı˘Û¿ÓÔ˘˜ ·fi ÌÈÎÚ¤˜
·Ï˘Û›‰Â˜ Ô˘ ·ÔÏ‹ÁÔ˘Ó Û „‹ÊÔ˘˜
·fi ÎÔÚÓ·Ï›ÓË, ÊȉfiÛ¯ËÌÔ ‰·¯Ù˘Ï›‰È
Î·È ¤ÍÈ ¯Ú˘Û¤˜ fiÚ˜. H ÎÙ¤ÚÈÛË ÂÓfi˜
Ù¿ÊÔ˘ Ì ٤ÙÔÈ· ÔχÙÈÌ· ‰ÒÚ· ›ӷÈ
ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÁÈ· ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Ô˘ ÁÓÒÚÈ-
Û ÙÔ ÌÈÎÚfi ÓËÛ› ηٿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘
·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘.
H ı¤ÛË fiÔ˘ Û‹ÌÂÚ· ‰¤ÓÔ˘Ó Ù·
ÏÔ›·, ÛÙÔ ÁÚ·ÊÈÎfi ÏÈÌ¿ÓÈ ÛÙ· §ÂÈ‚¿-
‰È·, ›¯Â ÌÈÎÚfiÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÛÙËÓ ·Ú-
¯·ÈfiÙËÙ·. ™ÙÔÓ K¿ÛÙÂÏÏÔ, ¤Ó·Ó ÌÈÎÚfi
‚Ú·¯Ò‰Ë ÏfiÊÔ Û ÌÈÎÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË
·fi ÙËÓ ·Ú·Ï›·, ÛÒ˙ÔÓÙ·È Ù· Ï›„·-
Ó· ÂÓfi˜ Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚fiÏÔ˘ Ù˘
ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.
§›Á· Â›Ó·È Ù· ÁÏ˘Ù¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯Ô-
ÓÙ·È ·fi ÙÔ ÓËÛ›. AÓ¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ͯˆ-
Ú›˙ÂÈ ·fiÙÌËÌ· ·Ó·ÁχÊÔ˘ Ì ÎÂÊ·Ï‹
·Ó‰Úfi˜ Û ηٷÙÔÌ‹, ¤ÚÁÔ ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ
ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. .X., ηıÒ˜ Î·È Ë ÂÓÂ›-
ÁÚ·ÊË ÂÈه̂ȷ ÛÙ‹ÏË Ì ·Ú¿ÛÙ·-
ÛË ‰‡Ô Á˘Ó·ÈÎÒÓ Û ÛÙ¿ÛË ÂÓ·ÁηÏÈ-
ÛÌÔ‡, Ù˘ ‡ÛÙÂÚ˘ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋˜ Â-
ÚÈfi‰Ô˘, Ô˘ Û‹ÌÂÚ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ
MÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ Pfi‰Ô˘. EÈÁÚ·ÊÈΤ˜ Ì·Ú-
Ù˘Ú›Â˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·
Í¤ÓˆÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ ÛÙËÓ T‹ÏÔ, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ Â›¯·Ó ÛÊÚ·Á›ÛÂÈ Ì ÙËÓ ˘Ô-
ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘˜ Ù¤ÛÛÂÚ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¤Ú-
Á·. AÓ¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ Ô ™›ÌÔ˜ AÚ¿ÏÔ˘
·fi ÙËÓ OÏ˘ÓıÔ.
MÔÏÔÓfiÙÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ·Ó·ÛηÊÈ-
Τ˜ ¤Ú¢Ó˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ·ÎfiÌË ÛÙÔ
ÓËÛ›, ÔÈ ÔÏ˘¿ÚÈı̘ ÂÈÁڷʤ˜ ·fi
ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ Î·È ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô
·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·„¢‰Â›˜ Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ÁÈ· ÙËÓ
ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÂȷ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË
ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ TËÏ›ˆÓ. M›· ÛËÌ·ÓÙÈ΋
ÂÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 3Ô˘ ·È. .X.
Ì·ÚÙ˘Ú› ÁÈ· ÙË Û‡Ó·„Ë Û˘ÌÌ·¯›·˜
ÌÂٷ͇ TËÏ›ˆÓ Î·È PÔ‰›ˆÓ. ™ÙÔ Î›ÌÂ-
ÓÔ Â›Ó·È ÂÌÊ·Ó‹˜ Ë ˘ÂÚÔ¯‹ Ù˘ ÁÂÈ-
ÙÔÓÈ΋˜ ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓ˘ ‰‡Ó·Ì˘ Î·È Ë
ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÂÈ‚ÔÏ‹˜ ÂϤÁ¯Ô˘ ÛÙÔ ÌÈ-
ÎÚfi ÓËÛ›, ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ˆÛÙfiÛÔ ÙËÓ
·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· Ù˘ T‹ÏÔ˘. H ˘·ÁˆÁ‹
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ÛÙÔ ÚԉȷÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔÔ-
ıÂÙÂ›Ù·È Á‡Úˆ ÛÙ· ̤۷ ‹ ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ
ÌÈÛfi ÙÔ˘ 3Ô˘ ·È. .X., fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÂÈ-
ÁÚ·Ê‹ ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ÂÒ-
Ó˘ÌÔ˜ ÈÂÚ¤·˜ ÙÔ˘ HÏ›Ô˘ AÁÏÒÎÚÈÙÔ˜.
TÔ ÙÈÌËÙÈÎfi ·˘Ùfi „‹ÊÈÛÌ· ·Ó·Ê¤ÚÂ-
Ù·È Û ÚÈ˙ÈΤ˜ ÂÈÛ΢¤˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó
ÛÙËÓ Ô¯‡ÚˆÛË Ù˘ fiÏ˘, Ë ÔÔ›·
ÂÏ‹ÁË ·fi ÈÛ¯˘Úfi ÛÂÈÛÌfi. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È
Ì¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙÔ ÛÂÈÛÌfi ÙÔ˘ 227/226
.X., Ô ÔÔ›Ô˜ ÚÔͤÓËÛ ÌÂÁ¿Ï˜ η-
Ù·ÛÙÚÔʤ˜ Î·È ÛÙË Pfi‰Ô. Afi ÙȘ ÂÈ-
Áڷʤ˜ Â›Û˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÂÎÙfi˜
·fi ÙÔÓ ¢›· ¶ÔÏȤ· Î·È ÙËÓ AıËÓ¿ ¶Ô-
ÏÈ¿‰·, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·Ó Î·È
ÛÙ· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ TËÏ›ˆÓ, ÛÙÔ ÓËÛ›
Karpathos», Journal of Hellenic
Studies 6 (1885), 233–235.
2. P.M. Dawkins – Wace, «Notes from
the Sporades», The Annual of the
British School at Athens 12
(1905–1906), 159–165.
3. Fiehn, «Paulys Real–Encyclopaedie
der Classischen Altertums
Wissenschaft V» (Stuttgart 1934), s.v.
Telos, 427–431.
4. Σ.I. Xαριτωνίδη, «Δύο νέαι τηλια-
καί επιγραφαί», Aρχαιολογικν Δελ-
τίον 16 (1960), 94–100.
5. G. Susini, «Supplemento epigrafico
di Caso, Scarpanto, Saro, Calchi,
Alimnia e Tilo, Annuario di Scuola
Archeologica di Atene XLI–XLII»
(1963–1964), 261 κ.ε.
6. R. Hope Simpson – J.F. Lazenby,
«Notes fron the Dodecanese II, The
Annual of the British School at
Athens 65» (1970), 65–68.
7. H. Kλλια, «Iχνογράφημα της Tή-
λου, Δωδεκανησιακά Xρονικά Γ’»
(1974), 1–32.
8. Aδ. Σάμψων, «Mινωικά απ την
Tήλο, Aρχαιολογικά Aνάλεκτα εξ
Aθηνών 13» (1980), 68–73.
9. X. Kουτελάκη, «Tήλος», Aθήνα
1988.
10. W. Hoepfner– M. Filimonos,
«Telos. Eine Stadt mit Turmhäusern,
στο W. Hoepfner, Geschichte des

10 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
H ποιτρια Hριννα
Õ H Πηνελπη
περ
λυπη (με τον
Tηλμαχο αρι-
στερ) μπροστ
στον αργαλει
της, επνω στον
οπο
ο διακρ
νε-
ται μισοϋφασμ-
νο το σβανο του
Λαρτη. Παρ-
σταση σε ερυθρ-
μορφο σκφο,
γρω στο 430
π.X. απ τον
«ζωγρφο της
Πηνελπης».
Aντ
στοιχα η
Hριννα πενθε

τον πρωρο χα-

μ της παιδικ!ς
της φ
λης, κα-
θ"ς καθηλωμνη
υφα
νει στον αρ-
γαλει της.

Tου M ∂¡∂§∞√À X ƒπ™Δ√¶√À§√À
Αναπλ. Καθηγητ Αρχαας Ελληνικς
Φιλολογας Τμμα Φιλολογας
Πανεπιστημου Πατρν
ÏÂÙËÙ¤˜, ηٿ ÙÂÎÌ‹ÚÈÔ ÊÈÏfiÏÔÁÔÈ, ›-
Ó·È Î·ÏÔÚÔ·›ÚÂÙÔÈ Î·È ÚÔÈÎÈṲ̂ÓÔÈ.
OÙ·Ó ·ÔÙ˘¯·›ÓÔ˘Ó (‹ ·ÔÙ˘¯·›ÓÔ˘ÌÂ
ÁÈ· Ó· ÌËÓ ·˘ÙÔÂÍ·ÈÚÂıÒ), ·˘Ùfi ‰ÂÓ
ÔÊ›ÏÂÙ·È Û η΋ ÚfiıÂÛË ‹ Û ¤Ï-
ÏÂÈ„Ë Â¿ÚÎÂÈ·˜ ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›·
Ó· ÛÙ·ıÔ‡Ó (–Ô‡ÌÂ) ÛÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ
ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ Δ‹ÏÔ Î·È ¿ÏϘ ÂΉԯ¤˜
ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ Î·È ÙË ‰È·ÌÔÓ‹ Ù˘
HÚÈÓÓ·˜: ÙË ƒfi‰Ô Î·È ÙËÓ Δ¤ˆ, ÚÔÊ·-
ÓÒ˜ ÏfiÁˆ ÁÂÈÙÓ›·Û˘ ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂ-
ÚˆÓ ·˘ÙÒÓ fiÏÂˆÓ Ì ÙË ÌÈÎÚ‹ Δ‹ÏÔ
Î·È Â›Û˘ ÙË §¤Û‚Ô, ·ÛÊ·ÏÒ˜ ÏfiÁˆ
Û‡ÁÎÚÈÛ˘ Ù˘ ÔÈ‹ÙÚÈ·˜ Ì ÙË ™·-

O TAN ENA™ ¶OIHTH™ ÁÚ¿ÊÂÈ ¤Ó·

Ô›ËÌ·, Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó Ù·˘Ùfi-
¯ÚÔÓ· ‰‡Ô Ú¿ÁÌ·Ù· ÌÔÓ·‰È-
ο: ÙÔ ¤Ó· Â›Ó·È Ë ›‰È· Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·
ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ fiÙÈ ‰ÂÓ
˘¿Ú¯Ô˘Ó, ÙË ÛÙÈÁÌ‹ ÂΛÓË, ÔÈ ÌÂÏÂ-
ÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ‹, ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó,
‰ÂÓ ÙÔ Í¤ÚÔ˘Ó ·ÎfiÌË. ™˘Ó‹ıˆ˜ ÔÈ ÌÂ-
Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È Ù˘
ÂÔ¯‹˜. ∞˜ ·Ú¯›ÛÔ˘Ì ÏÔÈfiÓ ·fi ÙËÓ
ÂÔ¯‹. ªÂ ‚¿ÛË ÙȘ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ Ô˘ ÛÒ-
˙ÔÓÙ·È, ÙÔÔıÂÙԇ̠ÙË ˙ˆ‹ Ù˘ HÚÈÓ-
Ó·˜ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈο ÛÙÔ Ì¤ÛÔ ÂÚ›Ô˘
ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓ· .Ã. Î·È ÁˆÁÚ·ÊÈο
ÛÙÔ ÓËÛ› Ù˘ Δ‹ÏÔ˘ (·ÚfiÙÈ ÙÔ ‚˘˙·-
ÓÙÈÓfi ÏÂÍÈÎfi Ù˘ ™Ô‡‰·˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ
ÊÒ). ∏ Δ‹ÏÔ˜ Û˘Ó¤‰ÂÛ ¤ÙÛÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿
Ù˘ Ì ÌÈ· ÔÈ‹ÙÚÈ· Ô˘ ·¤ÎÙËÛ ÌÂ-
Á¿ÏË Ê‹ÌË ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Î·È Î¤Ú-
‰ÈÛ ÙÔ Û‚·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË
ÙˆÓ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤ÚˆÓ. ™Â ¤Ó· ·ÓÒÓ˘ÌÔ
Â›ÁÚ·ÌÌ· (9.190) Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ
¶·Ï·ÙÈÓ‹ ∞ÓıÔÏÔÁ›· (·ÓıÔÏÔÁ›· ÂÈ-
ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰È¿-

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 11
ÊÔÚ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÔÈ Ôԛ˜ Û˘ÁÎÚÔÙ‹-
ıËÎ·Ó ·Ô ÙÔÓ 3Ô ·È. .Ã. Î·È ¤ÂÈÙ·
Î·È ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ¯ÂÈÚfi-
ÁÚ·ÊÔ ÙÔ˘ ¶·Ï·ÙÈÓ¿ÙÔ˘ Ù˘ ÷˚‰ÂÏ-
‚¤ÚÁ˘), Ë HÚÈÓÓ· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙ·È Ì ÙÔÓ
IÌËÚÔ (ÔÈ ‰Â ÙÚÈËÎfiÛÈÔÈ Ù·‡Ù˘ ÛÙ›¯ÔÈ
ÈÛÔÈ √Ì‹Úˆ) Î·È ÙË ™·ÊÒ (™·ÊÒ ‰’
∏Ú›ÓÓ˘ ÔÛÛÔÓ ÌÂϤÂÛÈÓ ·ÌÂ›ÓˆÓ / ∏ÚÈÓ-
Ó· ™·ÊÔ‡˜ ÙfiÛÛÔÓ ÂÓ Âͷ̤ÙÚÔȘ). ™Â
¿ÏÏÔ Â›ÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ¶·Ï·ÙÈÓ‹˜ ∞ÓıÔ-
ÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÙÔÓ ÔÈ-
ËÙ‹ (ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ∞ÛÎÏËÈ¿‰Ë
·fi ÙË ™¿ÌÔ Ô˘ ·ÎÌ¿˙ÂÈ Á‡Úˆ ÛÙÔ
290 .Ã.), ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È Ï¿È ÛÙȘ ÂÎ-
ÊÚ¿ÛÂȘ ı·˘Ì·ÛÌÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ Ô›ËÛË
Ù˘ HÚÈÓÓ·˜ Î·È Ë ÏËÚÔÊÔÚ›· ÁÈ· ÙÔÓ
ÚfiˆÚÔ ı¿Ó·Ùfi Ù˘ (¶∞ 7.11). ∏ ›‰È·
ÏËÚÔÊÔÚ›· Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È Û ¿Ï-
Ï· ‰‡Ô ÂÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ¶·Ï·ÙÈÓ‹˜
∞ÓıÔÏÔÁ›·˜, ÙÔ ¤Ó· (7.12) ·ÓÒÓ˘ÌÔ Î·È
ÙÔ ¿ÏÏÔ (7.13) ÙÔ˘ ªÂϤ·ÁÚÔ˘ (3Ô˜ ·È.
.Ã.) ‹ ÙÔ˘ §ÂˆÓ›‰· (2Ô˜ ·È. .Ã. ), ÂÓÒ
Î·È ¿ÏÏ· ÂÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ¶·Ï·ÙÈÓ‹˜
∞ÓıÔÏÔÁ›·˜, ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· fï˜,
Â·Ó¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙËÓ HÚÈÓÓ· Î·È ÙËÓ
Ô›ËÛ‹ Ù˘. ΔÚ›· ÂÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘
·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ›‰È· ÙËÓ HÚÈÓÓ· ηÈ
ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Î·È ·˘Ù¿ ÛÙËÓ ¶·Ï·ÙÈÓ‹
∞ÓıÔÏÔÁ›· ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÌË ÁÓ‹ÛÈ· ·fi
ÔÏÏÔ‡˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜. ΔÔ ÚÒÙÔ (6.352)
·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÔÚÙÚ¤ÙÔ ÌÈ·˜ ÎÔ¤Ï·˜ Ù˘
ÔÔ›·˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ‹Ù·Ó ∞Á·ı·Ú¯›˜ ÂÓÒ
Ù· ¿ÏÏ· ‰‡Ô (7.710, 7.712) ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ·
ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ μ·˘Î›‰Ô˜, Ê›Ï˘ Ù˘
ÔÈ‹ÙÚÈ·˜ Î·È ‚·ÛÈÎÔ‡ ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘
Ì›˙ÔÓÔ˜ ¤ÚÁÔ˘ Ù˘ HÚÈÓÓ·˜, ·˘ÙÔ‡
ÛÙÔ ÔÔ›Ô fiϘ ÔÈ ·Ú¯·›Â˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜
Û˘ÁÎÏ›ÓÔ˘Ó ıˆÚÒÓÙ·˜ ÙÔ ˆ˜ ÙÔ ·ÚÈ-
ÛÙÔ‡ÚÁËÌ¿ Ù˘: ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘
Ì·˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ∏Ϸο-
ÙË (=Úfiη).
∫·Ïԇ̷ÛÙ ¤ÙÛÈ ·Ó·fiÙÚÂÙ· Ó·
‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ì·˜ ÁÈ·
ÙËÓ Ô›ËÛË Ù˘ HÚÈÓÓ·˜ Ì ‚¿ÛË ÙÔ
Ô›ËÌ· ·˘Ùfi. Ϙ Î·È ·˘Ùfi ‰ÂÓ ÛÒ˙Â-
Ù·È ÔÏfiÎÏËÚÔ – Ì·˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙÔ› Â-
Ú›Ô˘ 54 ÂÍ¿ÌÂÙÚÔÈ Î·È fi¯È Ï‹ÚÂȘ
ÛÙ›¯ÔÈ ·fi ¤Ó· Ô›ËÌ· Ô˘ ͤÚÔ˘ÌÂ
à Σπαργματα
στ
χων της Hριν-
νας φτασαν "ς τις
μρες μας, θα !ταν
μλλον παρλογο
να σωθε
η μορφ!
της. Mια φανταστι-
κ! προσωπογρα-
φ
α της χει ως μ-
βλημα ο ομ"νυμος
Σλλογος των Tη-
λ
ων της Aθ!νας.
12 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
fiÙÈ ·ÚÈıÌÔ‡Û ÙÚÈ·ÎfiÛÈÔ˘˜. HÙ·Ó
ÁÚ·Ì̤ÓÔ Û ÌÈ· ‰È¿ÏÂÎÙÔ Ì ÔÏÏ¿
‰ˆÚÈο ÛÙÔȯ›·, Ô˘ ‡ÎÔÏ· ·ÈÙÈÔÏÔ-
ÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ‰ˆÚÈ΋˜
‰È·Ï¤ÎÙÔ˘ ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘
¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÎÔÓÙÈÓÒÓ ÌÈ-
ÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÒÓ ·Ú·Ï›ˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ‰‡-
ÛÎÔÏ· ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ȈÓÈο
ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ·Ú·‰Ô-
ÛÈ·Îfi «¤Ó‰˘Ì·» ÙÔ˘ ‰·ÎÙ˘ÏÈÎÔ‡ ÂÍ¿-
ÌÂÙÚÔ˘ ÛÙ›¯Ô˘ ·ÎfiÌË Î·È Û ÁˆÁÚ·-
ÊÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÂÎÙfi˜ ȈÓÈ΋˜ ÂÈÎÚ¿-
ÙÂÈ·˜. IÛˆ˜ ·˘Ùfi Ì·˜ Ô‰ËÁ› ‹‰Ë ÛÂ
¤Ó· ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·ÈÓÔÙÔÌ›·˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤Â-
Ù·È Ì ÙȘ ˘ÊÔÏÔÁÈ-
Τ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ Ù˘
HÚÈÓÓ·˜. ∏ ‚·ÛÈ΋
Ì·˜ ÁÓÒÛË ÁÈ· ÙËÓ H T‹ÏÔ˜ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙÔ
∏ϷοÙË ÚÔ¤Ú¯Â-
Ù·È ·fi ¤Ó·Ó ¿˘- fiÓÔÌ¿ Ù˘ Ì ÌÈ· ÔÈ-
ÚÔ Ë˜ √͢ÚÚ‡Á¯Ô˘
Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›ٷÈ
‹ÙÚÈ· ÌÂÁ¿Ï˘ Ê‹Ì˘
ÙÔ 2Ô ·ÈÒÓ· Ì.Ã. ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·
∞fi ÙÔ˘˜ 54 ÛÙ›-
¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·-
ÙÔ˜ Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È
–·Ó Î·È Û ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹– ¯¿-
ÚË ÛÙÔÓ ¿˘ÚÔ ·˘Ùfi Î·È ·fi ÙȘ ÏË-
ÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·
·fi ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, ηٷ-
Ï‹ÁÔ˘Ì Û ÌÈ· Û¯ËÌ·ÙÈ΋ ·Ó·Û‡ÓıÂ-
ÛË ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ ∏ϷοÙ˘, Ù·
‚·ÛÈÎfiÙÂÚ· ÛËÌ›· Ù˘ ÔÔ›·˜ ı· Â-
ÚÈÁÚ¿„Ô˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·. ΔÔ Ô›ËÌ·
›¯Â ˆ˜ ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ μ·˘Î›-
‰Ô˜, ·È‰È΋˜ Ê›Ï˘, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıË-
ÎÂ, Ù˘ ÔÈ‹ÙÚÈ·˜. ΔÔ Ûˆ˙fiÌÂÓÔ ·˘-
ÚÈÎfi ·fiÛ·ÛÌ· ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙËÓ ·Ó·-
fiÏËÛË ÙˆÓ ÎÔÈÓÒÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ Ô˘
Û˘Ó¤‰ÂÛ·Ó Ù· ‰‡Ô ÎÔÚ›ÙÛÈ· ·fi ÙËÓ
·È‰È΋ ÙÔ˘˜ ËÏÈΛ·. ∏ Û˘¯Ó‹ Â·Ó¿-
ÏË„Ë Ù˘ Ϥ͢ «¯ÂÏÒÓ·» (¯ÂχÓÓ·)
Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ Ï¢ÎÒÓ Î·È ›-
ˆÓ ÛÙÔ˘˜ ÌÈÛÔηÙÂÛÙÚ·Ì̤ÓÔ˘˜ ÛÙ›-
¯Ô˘˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ¤Ó· ·È‰ÈÎfi ·È-
¯Ó›‰È Ô˘ ͤÚÔ˘Ì fiÙÈ Û˘Ó‹ıÈ˙·Ó Ó·
·›˙Ô˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ÎÔÚ›ÙÛÈ· Î·È Ô˘
ÚÔÊ·ÓÒ˜ Û˘Ó‹ıÈ˙·Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó Î·È
Ì ÙËÓ ‡Ê·ÓÛË fiÛ· ‰ÂÓ ÙËÓ ¿ÊË-
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
Ë μ·˘Î›˜ Ì ÙËÓ HÚÈÓÓ·: ÙË «¯ÂÏȯÂ-
ÏÒÓË». ™ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi ¤Ó· ÎÔÚÈ-
ÙÛ¿ÎÈ Î·ıfiÙ·Ó ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘ ·ÎÏÔ˘
Î·È ·Ú›ÛÙ·Ó ÙË ¯ÂÏÒÓ· ÂÓÒ Ù· ¿ÏÏ·
¤ÙÚ¯·Ó Á‡Úˆ–Á‡Úˆ ʈӿ˙ÔÓÙ·˜: ¯Â-
ÏȯÂÏÒÓË, ÙÈ ÔÈ›˜ ÂÓ Ùˆ ̤ۈ; (¯ÂÏÒÓ·,
¯ÂÏÒÓ· ÙÈ Î¿ÓÂȘ ̘ ÛÙË Ì¤ÛË;).ΔÔ ÎÔ-
ÚÈÙÛ¿ÎÈ ··ÓÙÔ‡ÛÂ: ÂÚÈ· Ì·Ú‡ÔÌ·È Î·È
ÎÚfiÎËÓ ªÈÏËÛ›·Ó (Í·›Óˆ, Í·›Óˆ ÂÁÒ
Ì·ÏÏ› Î·È ·’ ÙË ª›ÏËÙÔ ÎψÛÙ‹). Δ·
¿ÏÏ· ÎÔÚ›ÙÛÈ· Í·Ó·ÚˆÙÔ‡Û·Ó: Ô ‰’ ÂÎ-
ÁÔÓfi˜ ÛÔ˘ ÙÈ ÔÈÒÓ ·ÒÏÂÙÔ; (ÎÈ Ô ÁÈÔ˜
ÛÔ˘ Ù› ¤Î·ÓÂ Î·È ¤ı·ÓÂ;). ∫·È ÙÔ ÎÔÚÈ-
ÙÛ¿ÎÈ ÙÔ˘˜ ··ÓÙÔ‡ÛÂ: Ï¢ÎÒÓ ·Ê’ ›-
ˆÓ ÂȘ ı¿Ï·Û-
Û·Ó ¿Ï·ÙÔ (·fi
Ù· ¿ÛÚ· ÙÔ˘
¿ÏÔÁ· ‹‰ËÛÂ
̘ ÛÙË ı¿Ï·Û-
Û·). ΔfiÙÂ Èı·-
Ófiٷٷ Ë «¯ÂÏÒ-
Ó·» ˉԇÛÂ
·fi ÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘
·ÎÏÔ˘ ÚÔÛ·-
ıÒÓÙ·˜ Ó· È¿-
ÛÂÈ Î¿ÔÈÔ ·È-
‰¿ÎÈ Ô˘ ÁÈÓfiÙ·Ó ÙfiÙ ·˘Ùfi «¯ÂÏÒÓ·».
√È ÊˆÓ¤˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ˘ÂÓı˘-
Ì›˙ÂÈ Ë HÚÈÓÓ· ÛÙÔ Ô›ËÌ· ÌϤÎÔÓÙ·È
ÙÒÚ· Ì ÙȘ ʈӤ˜ Ù˘ χ˘ ÁÈ· ÙÔ
ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ μ·˘Î›‰·˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ
ÛÙ›¯ÔÈ ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ, Û˘ÓÙÚfi-
ÊÈÛÛ˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ, ÁÈ· ÙË
ªÔÚÌÒ, ÙË Ì¿ÁÈÛÛ· Ô˘ ÙÚfiÌ·˙ ٷ
·È‰¿ÎÈ·, ÁÈ· ÙȘ ÎÔÈÓ¤˜ ˘Ê·ÓÙÈΤ˜
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÁÈ· Ó· Êı¿ÛÔ˘Ó
ÛÙËÓ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ
Ô˘ Èı·Ófiٷٷ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ Á¿ÌÔ
Ù˘ μ·˘Î›‰Ô˜ Î·È ›Ûˆ˜ ÛÙËÓ ·Ô¯ÒÚË-
Û‹ Ù˘ ·fi ÙËÓ Δ‹ÏÔ. ∫¿ÙÈ Ô˘ Ì·˜
Í·ÊÓÈ¿˙ÂÈ Â›Ó·È Ë ‰È¢ÎÚ›ÓÈÛË fiÙÈ Ë
HÚÈÓÓ· ‰ÂÓ ·Ú›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ ÙÂÏÂÙ‹
ÁÈ· ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ Ê›Ï˘ Ù˘ Î·È ÛÙÔ
ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· Ú¤ÂÈ ›Ûˆ˜ Ó· ‰Â-
¯ıԇ̠fiÙÈ Î¿ÔÈ· ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ··Áfi-
Ú¢ÛË ÌÔÚ› Ó· ·Ôı¿ÚÚ˘Ó ÙË Û˘Ì-
ÌÂÙÔ¯‹ ÌÈ·˜ ÎÔ¤Ï·˜ Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó
Û ËÏÈΛ· Á¿ÌÔ˘ ÛÙÔ ¤ÓıÔ˜ ÁÈ· ÌÈ· ÌË
Û˘ÁÁÂÓ‹ Ù˘ (Ë ÂÌÌËÓfiÚÚÔÈ·;). EÙÛÈ
Ë HÚÈÓÓ· ̤ÓÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ηÈ
ÁÓ¤ıÂÈ ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ù˜
ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ Ù˘ ÛΤ„ÂȘ. ΔÔ Ì·ÏÏ›
Ù˘ ·È‰È΋˜ «¯ÂÏÒÓ·˜» ·ÔÎÙ¿ÂÈ
Í·ÊÓÈο ÛÙ· Ì¿ÙÈ· Ì·˜ ÌÈ· ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á›· ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋, Û·Ó Ó·
ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÂÈ ÙËÓ ˘Ê·ÓÙÈ΋ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›·, ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÙˆÚÈÓfi ÂÌfi‰ÈÔ
Ù˘ HÚÈÓÓ·˜ Ô˘ ı· ‹ıÂÏÂ, ·ÓÙ› Ó·
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÂΛ, ‰¤ÛÌÈ· ÙÔ˘ Ó‹Ì·ÙÔ˜
Î·È Ù˘ ‡Ê·ÓÛ‹˜ ÙÔ˘, Ó· ÚÔÛʤ-
ÚÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙÔ˘˜ ıÚ‹ÓÔ˘˜ Ù˘
ÁÈ· ÙÔ ¯·Ìfi Ù˘ Ê›Ï˘ Ù˘ ̤۷ ÛÙÔ
Ô›ËÌ· ·˘Ùfi, Ô˘ ÙÒÚ· ‚ϤÔ˘ÌÂ
ÁÈ·Ù› ‹Ú ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ∏ϷοÙË, ›ÙÂ
Ô Ù›ÙÏÔ˜ ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙËÓ ›‰È· ÙËÓ
ÔÈ‹ÙÚÈ· ›Ù ÚÔÛÙ¤ıËΠ·fi ÙË
ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ·Ú¿‰ÔÛË, fiˆ˜
Â›Ó·È ÙÔ Èı·ÓfiÙÂÚÔ. ™ÙÔ ¤Ú·ÛÌ·
ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ô Á˘Ó·ÈΛԘ ·ÊËÁËÌ·-
ÙÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÍÂÙ˘Ï›ÁÂÙ·È Ï¿È ÛÙÔÓ
·ÚÁ·ÏÂÈfi Î·È ÙË Úfiη. ¶ÈÛÙ‹ Û ÌÈ·
·Ú¿‰ÔÛË Ô˘ ·fi ÙËÓ ¶ËÓÂÏfiË
Ô˘ ‡Ê·Ó ÙÔ˘˜ ‰fiÏÔ˘˜ Ù˘ Ò˜ ÙË
ª·ÚÁ·Ú›Ù· ÙÔ˘ º¿Ô˘ÛÙ Ô˘ ‚›ˆÛÂ
fur Papyrologie und Epigraphik, 25,
Ó·Ó Ó· ˙‹ÛÂÈ Î·È ·fi ÙËÓ ¶ÚfiÎÓË
Î·È ÙË ºÈÏÔÌ‹Ï· Ô˘ ‡Ê·Ó·Ó ÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜ Ò˜ ÙËÓ π·Ú¯›· Ô˘
¤Ù·Í ÙËÓ ÎÂÚΛ‰· ÙÔ˘ ·ÚÁ·ÏÂÈÔ‡
Ù˘ ÁÈ· Ó· ˙‹ÛÂÈ ÂχıÂÚË Ì·˙› ÌÂ
ÙÔÓ ¿Ó‰Ú· Ù˘, Ë Ô›ËÛË Ù˘ HÚÈÓ-
Ó·˜ ‰È·Ï¤ÁÂÙ·È ÙÚ˘ÊÂÚ¿ Î·È ÂÈÚˆÓÈο
Ì ÙȘ ·È‰ÈΤ˜ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ, ÂÓÒ Î·-
Ù·ÁÁ¤ÏÏÂÈ Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È
Ì ÙË ıÂÙÈο Î·È ·ÚÓËÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË
«ËϷοÙË».
H Â›‰Ú·ÛË Ù˘ ™·ÊÔ‡˜
¶fiÛË ‹Ù·Ó Ë Â›‰Ú·ÛË Ù˘ ™·ÊÔ‡˜
ÛÙÔ Ï˘ÚÈÎfi ‚¿ıÔ˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ô›ËÛ˘ ‹
·ÎfiÌË Î·È ÙÔ˘ ÔÌËÚÈÎÔ‡ ÛÙ›¯Ô˘ ÛÙË
‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ Âͷ̤ÙÚÔ˘,
fiˆ˜ ‰È·Ù›ÓÂÙ·È Ô ·ÓÒÓ˘ÌÔ˜ ÔÈËÙ‹˜
Ù˘ ¶·Ï·ÙÈÓ‹˜ ∞ÓıÔÏÔÁ›·˜, ‰ÂÓ ÌÔ-
Úԇ̠ӷ ÙÔ Í¤ÚÔ˘ÌÂ, ·Ó Î·È Ê·›ÓÂÙ·È
ˆ˜ ̤۷ ·fi ÙËÓ ÂÈÊ·ÓÂȷ΋ ÙÔ˘˜
¯¿ÚË Ù· ÂÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¿ÁÁÈ˙·Ó Û˘¯Ó¿
¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ·Ï‹ıÂÈ·˜. £·
‹Ì·ÛÙ ÈÔ ‚¤‚·ÈÔÈ ÁÈ· ÙËÓ Ô›ËÛË ·˘-
Ù‹ ·Ó ›¯·Ó Ûˆı› ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·Ô-
Û¿ÛÌ·Ù·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ¿ÓÙˆ˜ ÁÈ· ÌÈ·
Ô›ËÛË Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ô‡Ù ·ÏÔ˚΋
Ô‡Ù ·Ó˘Ô„›·ÛÙË, ÙfiÛÔ Ì¿ÏÈÛÙ·
ÒÛÙ ‰È·Ù˘ÒıËΠ·ÎfiÌË Î·È Ë ¿Ô-
„Ë fiÙÈ ›Ûˆ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ HÚÈÓ-
Ó·˜ ÎÚ‡‚ÂÙ·È Î¿ÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜ ÔÈËÙ‹˜,
›Ûˆ˜ Î·È ¿Ó‰Ú·˜, Ô˘ ı¤ÏËÛ ӷ ·Ô-
ÛȈ‹ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘
Ó· ‰ÒÛÂÈ ÌÈ· ÂÈÛÙÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙÚ˘ÊÂ-
Ú‹˜, Ó·ÓÈ΋˜ ÎÔÚÈÙÛ›ÛÙÈ΢ ÚÔÛ¤Á-
ÁÈÛ˘ ÛÙ· Ú¿ÁÌ·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜. ∞Ó Î·È
Ë ¿Ô„Ë ·˘Ù‹ ·ÍÈÔÏÔÁ› ÛˆÛÙ¿ ÙËÓ
ÔÈËÙÈ΋ ‰ÂÍÈÔÙ¯ӛ· Ô˘ ÎÚ‡‚ÂÙ·È ÛÂ
·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜, Ë ÓÂfiÙÂÚË ¤Ú¢-
Ó· Ù›ÓÂÈ Ó· ıˆڋÛÂÈ ÙËÓ ˘Ô„›·
ÌÈ·˜ «Î·Ù·Û΢·Ṳ̂Ó˘» HÚÈÓÓ·˜
ÂÓÙÂÏÒ˜ ÂÚÈÙÙ‹. À¿Ú¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ· Ë
Ù¿ÛË Ó· Á›ÓÂÈ ·Ô‰ÂÎÙ‹ Ë ¿Ô„Ë ÙËÓ
ÔÔ›· ‰È·ÛÒ˙ÂÈ Ë ·Ú¯·›· ·Ú¿‰ÔÛË
Î·È Ô˘ Â›Ó·È ·fi ÌfiÓË Ù˘ ȉȷ›ÙÂÚ·
Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ fiÛÔ ‰ÂÓ
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÓÂfiÙÂÚ· ·˘ÚÈο ·Ô-
Û¿ÛÌ·Ù· ‹ ¿ÏϘ ÂӉ›ÍÂȘ Ô˘ Ó·
·ÏÏÔÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ì·˜ ‹ Ó· ÌÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· Ì·˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂ-
Ú· Î·È ·ÛʷϤÛÙÂÚ· ÛÙÔȯ›·. ∞Ó È-
ÛÙ¤„Ô˘Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ô˘ ‰È·ÛÒ-
˙Ô˘Ó Ù· ÂÈÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ë ›‰È· Ë HÚÈÓÓ·
¤ı·Ó ϛÁÔ ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ ‰Âη-
ÂÓÓÈ¿¯ÚÔÓ˘ μ·˘Î›‰Ô˜.
∞Ó Ë ·Ú¿‰ÔÛË ·˘Ù‹ ÂȯÂÈÚ› Ó· ÂÌ-
‚¿ÏÂÈ ÛÙÔȯ›· ·fi ÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ËÚˆ›‰·˜
ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ›‰È·˜ Ù˘
ÔÈ‹ÙÚÈ·˜, ÚÔÛʤÚÂÈ fï˜ Î·È ÌÈ· Ú·-
ÏÈÛÙÈÎfiÙÂÚË ÂÍ‹ÁËÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ô˘Û›·
ÔÏÏÒÓ ¿ÏÏˆÓ ÔÈËÌ¿ÙˆÓ ‹ ÛÙÔȯ›ˆÓ
ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Ù˘ HÚÈÓÓ·˜: ÙÔÓ ÚfiˆÚÔ ı¿-
Ó·ÙÔ. ™ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ‰ÂÓ
Ì·˜ Êı¿ÓÔ˘Ó Ù· ÛÙÔȯ›· Ô‡Ù ٷ ΛÌÂ-
Ó· Ô‡ÙÂ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÈ· Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘ÌÂ
ÙÔ˘˜ ÔÈËÙ¤˜ Ô˘ ‹‰Ë ͤÚÔ˘ÌÂ. ∫·Ï‡ÙÂ-
Ú· Ó· ÌËÓ ÂÈÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÎÈ ¿ÏÏÔ˘˜.
μÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂӉ›ÍÂȘ
∫›ÌÂÓÔ:
Diehl, Anth. Lyr. Gr. I, 4. 207–213.
Supplementum Hellenisticum, 186
κεξ.
∂ÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ:
C. M. Bowra, στο Greek Poetry and
Life (Essays presented to Gilbert
Murray), 1938, 32 5 κεξ. Α και A.
Cameron, Classical Quarterly 19,
1969, 287 κεξ. M. L. West, Zeitshrift
1977, 95–119. M. Michelazzo
Magrini, Prometheus 1, 1975,
225–236. J. McIntosh Snyder, The
Woman and the Lyre, Southern
Illinois University Press, Carbondale
and Edwardsville 1989, 86–97.
Oι βυζαντιν ς εκκλησες

H O Tαξιρχης στο
Kαμπ, στον οποον
σζεται το μεγαλτε-
ρο μρος απ το ει-
κονογραφικ πρ-
γραμμα. Mικρο με-
γθους ταπειν κτ-
Των π øÕ¡¡∞˜ ª ¶ÿ£∞ ,
∂ §Œ¡∏˜ K. ¶ ∞¶∞μ∞™π§∂ÿ√À
∞ °°∂§π∫◊˜ ∫ ∞Δ™πflΔ∏
ÓÈο ¯ÚfiÓÈ·, ȉȷ›ÙÂÚ· Ì ÙË ƒfi‰Ô ηÈ
ÙË ¡›Û˘ÚÔ.
∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Δ‹ÏÔ˜ ˘‹ÚÍ ÙÌ‹Ì·
ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ™¿ÌÔ˘
σματα σαν αυτ, ο Αρχαιολγων
οδοιπρος συναντ
παντο στο νησ,
αφο ο αριθμς τους °È· ÙÔÓ ∏Ï›· ∫fiÏÏÈ·
φτνει τα 100 Ô˘ Ì·˜ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ Δ‹ÏÔ
(φωτ.: T. Pηγκου).
™ Δπ˜ ∞ƒÃŒ˜ ÙÔ˘ 12Ô˘ ·È., Ô PÒÛÔ˜
ËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜ ¢·ÓÈ‹Ï ËÁ·›ÓÔÓÙ·˜
ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ΔfiÔ˘˜ ÛÙ·-
Ì·Ù¿ ÁÈ· Ï›ÁÔ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘
∞Ú¯ÈÂÏ¿ÁÔ˘˜. EÓ· ·fi ·˘Ù¿ Î·È Ë ÌÈ-
ÎÚ‹ Δ‹ÏÔ˜. ™Â ·˘Ù‹, fiˆ˜ Î·È ÛÙ· ¿Ï-
Ï· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ Ô‰ÔÈÔÚÈÎfi ÙÔ˘,
ÙË Ã›Ô, ÙË ™¿ÌÔ Î·È ÙËÓ ∫ˆ, ı·˘Ì¿˙ÂÈ
ÙËÓ ·ÊıÔÓ›· ·ÓÙÔ›ˆÓ ·Á·ıÒÓ. ∞˘Ù¤˜
Â›Ó·È ÔÈ ÚÒÙ˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔ-
ڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ÁÈ· ÙËÓ Δ‹ÏÔ ÛÙ· ¯Úfi-
ÓÈ· ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›Ô˘.
∏ Δ‹ÏÔ˜, ÓËÛ› Ì ̿ÏÏÔÓ ÔÚȷ΋ ·˘-
Ù¿ÚÎÂÈ· ÛÙ· ·Á·ı¿ ÂÈ‚›ˆÛ˘, ›¯Â ¿-
ÓÙ· ¿ÌÂÛË Û¯¤ÛË Ì ٷ ÁÂÈÙÔÓÈο ÌÂ-
Á·Ï‡ÙÂÚ¿ Ù˘ ÓËÛÈ¿, ÂÓÒ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ‰Â-
ÛÌÔ› Û¯¤Û˘ ˘ÔÙ·Á‹˜, Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜,
›Ûˆ˜ Î·È ·ÏÏËÏÔ‚ÔËı›·˜, ÙˆÓ ·Ú¯·›-
ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ··ÓÙÔ‡Ó Î·È ÛÙ· ÌÂ۷Ȉ-
Ù˘ μ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ÂÓÒ
ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈο ˘·ÁfiÙ·Ó, fiˆ˜ ηÈ
Û‹ÌÂÚ·, ÛÙË ªËÙÚfiÔÏË Ù˘ ƒfi‰Ô˘.
∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È.
(1309), ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙË ÌÔ›Ú· ÙˆÓ ÓË-
ÛÈÒÓ Ù˘ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ Î·È ˘ÔÙ¿ÛÛÂ-
Ù·È ÛÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ Ù¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ
πÔÙÒÓ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ πˆ¿ÓÓË
Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷϿ‚ÂÈ ÙË ƒfi-
‰Ô Î·È Ù· Á‡Úˆ ÓËÛÈ¿, ‰ÈˆÎfi-
ÌÂÓÔÈ ÚÒÙ· ·fi Ù· πÂÚÔÛfi- EÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi˜ Ô ·ÚÈı-
Ï˘Ì· Î·È Î·ÙfiÈÓ ·fi ÙËÓ
∫‡ÚÔ. ∞fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹
Ìfi˜ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ
Î·È ÁÈ· 200 ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘ Ó·ÒÓØ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈ-
‰È·ÚΛ Ë ÈÔÙÔÎÚ·Ù›· ÛÙ·
¢ˆ‰ÂοÓËÛ·. Δ· Ï›Á· ÈÛÙÔÚÈ- Ûı› Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê›
ο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ
ÁÈ· ÙÔ ÓËÛ› ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î˘- ÂÚ›Ô˘ ÂηÙfi
Ú›ˆ˜ ·fi Ù· ·Ú¯Â›· ÙˆÓ πÔ-
ÙÒÓ Ô˘ Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ
∂ıÓÈ΋ μÈ‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ ª¿ÏÙ·˜. ª¤Û·
·fi ·˘Ù¿ Ì·ı·›ÓÔ˘ÌÂ, fiÙÈ Ë Δ‹ÏÔ˜ ‹
Piscopia, fiˆ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ
ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹, ‰›‰ÂÙ·È ÙÔ 1366 ·fi ÙÔ˘˜
πfiÙ˜ ˆ˜ Ê¤Ô˘‰Ô ÛÙÔÓ Barello
Assanti d’ Ischia Ì ÙËÓ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 13
 Ã O Aγιος Nικλαος στο Mι-
σοκλι, κτσμα των αρχν του
14ου αι. Σημαντικ στοιχεο
για τον χαρακτρα του ναο
εναι η παρξη αρκοσολου
(φωτ.: K. Λιντης).

Ó· Ô¯˘ÚÒÛÂÈ ÙÔ ÓËÛ› Î·È Ó· ÛÙ¤ÏÓÂÈ ÙÔ˘˜ ¯·Ú›˙Ô˘Ó Ù· ¯Ú¤Ë, ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ÂÌ- Ô˘ ‰È¤Û¯È˙·Ó οÔÙ Ì ÛÈÁ·Ófi ÎÂÏ¿-
ÛÙÔÓ ªÂÁ¿ÏÔ ª¿ÁÈÛÙÚÔ, ÙÔÓ ËÁ¤ÙË „˘¯ÒÛÔ˘Ó ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ IfiÙ˜ Ú˘ÛÌ· ÙÔ ÓËÛ›, ı· ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙË
ÙÔ˘ Ù¿ÁÌ·ÙÔ˜, ΢ÓËÁËÙÈο ÁÂÚ¿ÎÈ· η- Guido di Domaigne Î·È Ettore d’ ˙›‰ˆÚË ÓÔ‹ Ì·˙› Ì ÙȘ ËÁ¤˜, Ô˘
ıÒ˜ Î·È Ù· Ï¿Ê˘Ú· ·fi Ù· Ó·˘¿ÁÈ· Alemagna (1444). ΔÂÏÈο ÙÔ 1522 Ë ƒfi- ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ·ÎfiÌË Ë ·Ó¿ÌÓËÛ‹ ÙÔ˘˜
Ô˘ ı· ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. ‰Ô˜ ·Ú·‰›‰ÂÙ·È ÛÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈ΋ ·˘- ÛÙ· Ûˆ˙fiÌÂÓ· ÙÔˆÓ‡ÌÈ·. ™‹ÌÂÚ· ÙÔ
ΔÔ 1385, ÂÓÔÈÎÈ¿˙ÂÙ·È Ì·˙› Ì ÙË Ã¿Ï- ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ÔÈ πfiÙ˜ ÙËÓ ÂÁηٷÏ›- ÙÔ›Ô, ÔÚÊ·Ófi ·fi ηÏÏȤÚÁÂȘ, ·Îfi-
ÎË ÛÙÔÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ƒÔ‰›ÙË ¢Ú·ÁÔÓ¤ÙÔ Ô˘Ó Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ¤Ó· - ¤Ó· Ù· ÓË- Ì· Î·È Ô Î¿ÌÔ˜ Ù˘ ∂Ú›ÛÙÔ˘ Ì ÙȘ
∫Ï·‚¤ÏÏË, Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ê‹ÛÂÈ ¤ÓÙÔÓË ÙË ÛÈ¿ Ù˘ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ Ó· ηٷÎÙÔ‡- ·Ì¤ÙÚËÙ˜ ·Ì˘Á‰·ÏȤ˜ Ô˘ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È
ÛÊÚ·Á›‰· ÙÔ˘ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ΋ ƒfi‰Ô. ÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂ Û˘ÁΛÓËÛË ÔÈ Ï›ÁÔ
P O Aγιος Iωννης ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔ 1461-1470 Ù›ıÂÙ·È ÛÙË ‰È- ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜, Ì·˙› Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔÈ, ‰ÂÓ
στις Γωνις. Tσο το ηÈÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜ ·˘Ù¿ Î·È Ë Δ‹ÏÔ˜. ˘¿Ú¯ÂÈ ϤÔÓØ Ë ·Ì-
κτσμα σο και με- K·ÛÙÂÏÏ¿ÓÔ˘, ¡ÈÎfiÏ·Ô˘ ¶ÂÙÚ›ÙË. √È ÂÓȯڤ˜ ·˘- H ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÊÈı·ÙÚÈ΋ ηÏÏÈÂÚ-
γλο μρος απ την
τοιχογρφηση του
∂ӉȷʤÚÔ˘Û· Â›Û˘ ÁÈ· ÙȘ ÏÔ˘ÙÔ-
·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Â›Ó·È Ë
Ù¤˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜
ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋
ÙÔ˘ ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ Á‹ÛÈÌË Ï·ÁÈ¿ ÙÔ˘
ªÈÎÚÔ‡ ÈÚÈÔ‡ Ô˘
15ου αι. διατηρο-
νται σε καλ κατ-
ÏËÚÔÊÔÚ›·, fiÙÈ ÙÔ 1441 ÔÈ πfiÙ˜, Ù·˘ÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓË- ‰È¿ÎÔÛÌÔ˘ ‚·Û›˙Â- ÌÂÙ·ÌÔÚʈÓfiÙ·Ó
ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢Û˘ ÙˆÓ ÓË- ÛÈÔ‡ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ- ÛÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙˆÓ
σταση. O ζωγρφος
μλιστα εναι ενμε-
ÛÈÒÓ, ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· πˆ¿Ó- ÓÙ·È ·fi Ù· ÙÂÎÌ‹- Ù·È Û ÂÈÎÔÓÔÁÚ·- ÂÔ¯ÒÓ Ì ٷ ‰¤Ó‰Ú·
ÓË de Riparia Ó· ÂÚ¢ӋÛÂÈ Î·È Ó· ÂÎ- ÚÈ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ¯·ÌË-
ρος γρω απ τα να ÌÂÙ·ÏÏ¢Ù› ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘. ΔȘ Ï›Á˜ ·-
ÊÈο Î·È Ù¯ÓÔÙÚÔ- Ï¿, ÙÔÓ ∞ÚÓfi, Û‹ÌÂ-
ρεματα της παλαιο-
λγειας τχνης
·fi ÙÔÓ ÔÚ˘ÎÙfi ÏÔ‡-
ÙÔ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ – ‹‰Ë Ë
Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜
‚·ÛÈÏÈΤ˜ ‰È·‰¤¯Â-
Èο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ú· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÌÈ·
ÂÈÎfiÓ· ÂÁηٿÏÂȄ˘
(φωτ.: Iων. Mπθα). Δ‹ÏÔ˜ ÚÔÌ‹ı¢ ÙË Ù·È ÛȈ‹ ¤ˆ˜ ÙÔÓ Ô˘ Û˘ÁÎÈÓ› ÙÔ˘˜
¡›Û˘ÚÔ ·Û‚ÂÛÙfiÏÈıÔ. 13Ô ·È. fiÔ˘ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÚÒÙ˜ ·ÁÓÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ì ηÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ʇÛË
∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙË- Ù·ÍȉÈÒÙ˜ Î·È ÂÈÛΤÙ˜.
ÙÔ˘ 15Ô˘ ·È., Ë Δ‹ÏÔ˜, Ù·˜, ÔÈ Ôԛ˜ ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È ÛËÌ·ÓÙÈο ΔÔ ·ÏÏÔÙÈÓfi Ê˘ÛÈÎfi ÙÔ›Ô, ÌÔÏÈ·-
ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ·Ô‰Âη- ηٿ ÙÔ˘˜ ÂfiÌÂÓÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÈÒÓ˜. Ṳ̂ÓÔ ·fi ÙÔÓ Î¿Ì·ÙÔ ÙˆÓ ΔËÏÈ·ÎÒÓ
Ù›˙ÂÙ·È ·fi ÙȘ Û˘Ó¤- ÙˆÓ ÌÂ۷ȈÓÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ı· ·ÔÙÂ-
ÂȘ ÙˆÓ ı·Ó·ÙËÊfi- ΔÔÈÔÁÚ·Ê›· ÏÔ‡Û ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ÛÙ· ¢¿ÚÈıÌ· ÙÂÎÌ‹-
ÚˆÓ ÂȉËÌÈÒÓ ·ÓÔ‡- ÚÈ· ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ∫¿ÛÙÚ·
ÎÏ·˜ Ô˘ Ï‹ÙÙÔ˘Ó Û˘- ¡ËÛ› Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ÎÔÚ˘Ê¤˜ ÙˆÓ ‚Ô˘ÓÒÓ, ÂÎÎÏËۛ˜
¯Ó¿ Ù· ÓËÛÈ¿ ·˘Ù‹ ÙËÓ ˘„ËÏÔ‡˜ ÔÚÂÈÓÔ‡˜ fiÁÎÔ˘˜, Á˘ÌÓÔ‡˜ ÛÙȘ Ï·ÁȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ οÌÔ˘˜,
ÂÔ¯‹, ˘Ê›ÛÙ·Ù·È Î·È ·fi ‰¿ÛË, Û ·Á·ÛÙ‹ Û˘Ìʈӛ· Ì ÙȘ ̤۷ Û ·Ï·ÈÔ‡˜ ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜, ÂÁηٷÏÂ-
ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ Ï›Á˜ ‡ÊÔÚ˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ͉ÈÏÒ- ÏÂÈÌ̤ÓÔ˘˜ Û‹ÌÂÚ·, ‹ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ
ÙÔ˘ÚÎÈÎÒÓ ‚Ϥ„ÂˆÓ ÓÔÓÙ·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜, ηıÒ˜ ηÏÏÈÂÚÁÂÈÒÓ ÙÔ˘˜. °‡Úˆ ·fi Ù· ο-
ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. ¢ÂÓ Â›- Î·È ·fi ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÁÈ· ÙȘ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ ÛÙÚ·, ÌÈÎÚÔ› ÔÈÎÈÛÌÔ› ‹ Û˘ÛÙ¿‰Â˜ ÔÈ-
Ó·È Ï›Á˜ ÔÈ ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, οÌÔ Ù˘ ∂Ú›ÛÙÔ˘. ∞˘Ù¤˜ ÎÈÒÓ ·Ó·Ù‡¯ıËηÓ. ∫˘Ú›·Ú¯Ô ÙÔ ∫¿-
ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔ› Ù˘ ÁÈ· Ó· ÛÙ‹ÚÈ˙·Ó ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ÈÚÈÔ‡, fiÔ˘ ÛÙËÓ
ÛˆıÔ‡Ó ·fi ÙȘ ÂÈ- Ì·˙› Ì ÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· Ù˘ ªÂÛ·ÚÈ¿˜, ·Ï- Ï·ÁÈ¿ ÙÔ˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÙËÚËı› ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿-
‰ÚÔ̤˜ ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ Ï¿ Î·È Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ «ÙÚ¿ÊÔ˘˜», ÙȘ ηÏ- ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ, ÂÓÒ ÛÙ· ÚÈ˙¿
ηٷʇÁÔ˘Ó ÛÙË ƒfi- ÏÈÂÚÁË̤Ó˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ Û ٷÎÙÔÔÈË̤- ÙÔ˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎÂ, Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÚˆÙ‡-
‰Ô. ™˘¯Ó¿ ÔÈ πfiÙ˜ Ó˜ ÛÂÈÚ¤˜ Ô˘ ·ÏÒÓÔÓÙ·È ÛÙȘ Ï·- Ô˘Û· fiÏË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. ™ËÌ·ÓÙÈο
ÙÔ˘˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÂ- ÁȤ˜ ÙˆÓ ‚Ô˘ÓÒÓ Ù˘. ¢‡Ô Ï›ÌÓ˜ ·Ó·- ‹Ù·Ó Î·È Ù· οÛÙÚ· Ù˘ ªÂÛ·ÚÈ¿˜
ÂͤÏıÔ˘Ó ÙË ‰˘Û¯ÂÚ‹ ʤÚÂÈ Ô Cristoforo Buondelmonti ÙÔ fiÔ˘ ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ Ã·Úη-
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ı¤ÛË ÛÙËÓ 1420, Ì›· ÛÙÔ˘˜ ™ÙfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ‰Èfi ‚Ú¤ıËΠ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÎÂÚ·ÌÈ΋, ÙÔ˘
ÔÔ›· ÂÚÈ›ÙÔ˘Ó ÌÂ- ÈÚÈÔ‡ Î·È Ë ¿ÏÏË ÛÙ· §È‚¿‰È·, Ô˘ ªÈÎÚÔ‡ ÈÚÈÔ‡, Ù˘ ∞ÁÚÈÔÛ˘ÎÈ¿˜ Î.¿.
Ù¿ ÙÔ˘˜ ÂÍ·Ó‰Ú·Ô‰È- ηχÊıËÎ·Ó ÛÈÁ¿ - ÛÈÁ¿ ·fi Ù· ¯ÒÌ·- ™ËÌÂ›Ô ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ٷ ¿ÏÏ· ÓËÛÈ¿,
ÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ‰ÈÒÍÂȘ Ù· ÙˆÓ ‚ÚÔ¯ÒÓ, ·Ó Î·È Ë Ï›ÌÓË ÛÙ· §È- ÙÔ ÌÂ۷ȈÓÈÎfi ÏÈÌ¿ÓÈ ÛÙÔÓ ÎfiÏÔ ÙÔ˘
ÙˆÓ ΔÔ‡ÚΈÓ. ΔÔ˘˜ ‚¿‰È· ϤÁÂÙ·È fiÙÈ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Û ÌÂÚÈο ∞Á›Ô˘ ™ÙÂÊ¿ÓÔ˘, ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈο ÙÔ˘
ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó ÛÈÙËÚ¿ ·fi ÛËÌ›· ÚÈÓ ·fi ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ·. ∞˘- ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡ ÛÙ· §È‚¿‰È·.
ÙȘ ÎÚ·ÙÈΤ˜ ·Ôı‹Î˜, Ù¤˜ ÔÈ Ï›ÌÓ˜ Î·È Ù· ÌÈÎÚ¿ ÔÙ¿ÌÈ·, ∏ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚË ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Ù˘

14 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ Δ‹ÏÔ˘ Â›Ó·È ÔÈ ÂÎÎÏËۛ˜
Ù˘. √ Ô‰ÔÈfiÚÔ˜ ÂÈÛΤÙ˘ ÙÔ˘ ÓË-
ÛÈÔ‡ ı· ÙȘ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ ·ÓÙÔ‡, ΢-
Ú›ˆ˜ ÛηÚʷψ̤Ó˜ ÛÙȘ Ï·ÁȤ˜, ‹
̤۷ Û ÎÔÈÏÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜, ¿-
ÓÙ· Û ¿ÌÂÛË Û˘Ó¿ÊÂÈ· Ì ÙË Ê‡ÛË,
·fi ÙËÓ ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ‰·ÓÂÈÛı› ÙÔ ÔÈ-
ÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi. Δ·Ï·ÈˆÚË̤Ó˜ ·fi
ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ, ÔÈ ÂÚÈÛÛfi-
ÙÂÚ˜ ÛÙ¤ÎÔ˘Ó ·ÎfiÌË fiÚıȘ ˘ÂÚÓÈ-
ÎÒÓÙ·˜ ÙË Ê˘ÛÈ΋ ÊıÔÚ¿ ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿-
ÙˆÓ ÁÈ· Ó· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Ï¿‚ÂÈ·
Î·È ÙËÓ ›ÛÙË ÙˆÓ ÎÙËÙfiÚˆÓ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ
ÂfiÌÂÓ˜ ÁÂÓȤ˜. ΔËÓ ·Ú·‰ÔÛȷο
ÓÔÌÔÙÂÏÂȷ΋ ÊÚÔÓÙ›‰· ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ
Ô˘ ÙȘ ÚÔÛ΢ÓÔ‡Ó Î·ı’ Ô‰fiÓ ÚÔ˜
ÙȘ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ ‹ ÙȘ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ̤Ú˜ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÙÔ˘˜,
ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ηÏÔηÈÚÈÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜,
¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜ Ó· Û˘ÌÏË-
ÚÒÛÂÈ Ë ÂÚÁ·Û›· Î·È Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙˆÓ ÂÈ-
ÛÙËÌfiÓˆÓ, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤¯ÂÈ ÂÈÊÔÚ-
Ù›ÛÂÈ Ë ¶ÔÏÈÙ›· Ì ÙË ÛˆÙËÚ›· ÙÔ˘˜.
™ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜, ·ÚˆÁÔ› ı¤ÏÔ˘Ó ¿ÓÙ·
Ó· Â›Ó·È ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› ʇϷΤ˜ ÙÔ˘˜, ÔÈ
οÙÔÈÎÔÈ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡.
ΔÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ Ù˘ Δ‹ÏÔ˘ ÚˆÙÔÁÓˆÚ›-
Û·Ì ̤۷ ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÙÒÚ· Â›-
ÙÈÌÔ˘ Î·È ÁÈ· ÙÚÈ¿ÓÙ· Î·È ϤÔÓ ¯ÚfiÓÈ·
‰Ú·ÛÙ‹ÚÈÔ˘ Î·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎÔ‡
∂ÊfiÚÔ˘ ∞Ú¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘
∏Ï›· ∫fiÏÏÈ·, «π¯ÓÔÁÚ¿ÊËÌ· Ù˘ Δ‹-
ÏÔ˘», ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ ÛÙ· ¢ˆ‰ÂηÓË-
Ûȷο ÃÚÔÓÈο, ÙÔ 1974 (Ù. °ã, Û. 31-47).
™ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·˘Ùfi ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì· ÚÔ-
ÛÙ¤ıËÎ·Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ Û˘Ì‚ÔϤ˜
ÙÔ˘ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˘ ÿÚË ∫Ô˘ÙÂÏ¿ÎË Î·È
ÙÔ˘ ·Ú¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ· ™Ù¤ÏÈÔ˘ ªÔ˘˙¿ÎË.
∂ÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi˜ ·ÚÈıÌfi˜
™‹ÌÂÚ·, ÂÚ›Ô˘ 100 ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ› Ó·Ô›
¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛı› Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê›, ·ÚÈı-
Ìfi˜ Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·Ó ·Ó·ÏÔÁÈÛı› η-
Ó›˜ ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Î·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜
à O γιος Oνοφριος στον Aγιο Nικ-
λαο στο Mεσοσκλη. Oρισμνα στοιχεα
συνηγορον τοποθετντας το τοιχογρα-
φικ αυτ σνολο στις πρτες δεκαετες
του 14ου αι. Δηλαδ με την ναρξη της
ιπποτικς κυριαρχας (φωτ.: N. Kασ-
ρης, Aρχεο Aκαδημας Aθηνν).
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. •Â¯ˆÚ›˙ÂÈ ÙÔ Î·ıÔÏÈÎfi Ù˘
ÌÔÓ‹˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·, ÛÙÔÓ
·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎfi Ù‡Ô ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔÂȉԇ˜
ÂÁÁÂÁÚ·Ì̤ÓÔ˘ ÌÂÙ¿ ÙÚÔ‡ÏÔ˘. √È ˘fi-
ÏÔÈÔÈ Ó·Ô› Â›Ó·È ·Ï¿, ÌÈÎÚÔ‡ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜
ÎÙ›ÛÌ·Ù·, ¯ˆÚ›˜ ȉȷ›ÙÂÚË ‰È·ÎfiÛÌËÛË.
√ Û˘Ó‹ı˘ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎfi˜ Ù‡Ô˜ ›ӷÈ
Ô ÌÔÓfi¯ˆÚÔ˜ η̷ÚÔÛΤ·ÛÙÔ˜, ÂÓÒ
Ï›Á˜ Â›Ó·È ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ ʤÚÔ˘Ó
¤Ó· ›‰Ô˜ η̷ÚÔÛΤ·ÛÙÔ˘ Ó¿ÚıËη.
∞·ÓÙ¿ fï˜ Î·È Ì›· ÂÚ›ÙˆÛË ÌÂ
ÙÚÔ˘Ï·›Ô Ó¿ÚıËη. ªÈ· ¿ÏÏË È‰È·ÈÙÂÚfi-
ÙËÙ· ··ÓÙ¿ ÛÙËÓ Δ‹ÏÔ, fiˆ˜ Î·È ÛÂ
¿ÏÏ· ÓËÛÈ¿ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘: ÔÈ ÂÎÎÏËۛ˜ ÌÂ
Ù· ‰›ÎÔÁ¯· ÈÂÚ¿. EÓ·˜ ·Ú¯·›Ô˜ ‚ˆÌfi˜ ‹
¤Ó· ÎÈÔÓfiÎÚ·ÓÔ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ˆ˜
AÁ›· TÚ¿Â˙· ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ‚‹-
Ì·ÙÔ˜. ™Â οÔȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ··-
ÓÙÔ‡Ó ÂÓÈÛ¯˘ÙÈο ÙfiÍ· ÁÈ· Ó· ÛÙËÚ›-
ÍÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ì¿Ú· Ì›·˜ ÈÔ ÌÂÁ¿Ï˘ ÛÙ¤-
Á˘. √È Ó·Ô› Â›Ó·È ÎÙÈṲ̂ÓÔÈ Ì ·ÚÁÔÏÈ-
ıÔ‰ÔÌ‹ Ì Û·Ṳ̂ӷ ÎÂÚ·Ì›‰È· ‹ ÌÈ-
ÎÚ¤˜ ¤ÙÚ˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÚÌÔ‡˜ ‹ Î·È ¯ˆÚ›˜
Û˘Ó‰ÂÙÈÎfi ÎÔÓ›·Ì·. ™¿ÓÈ· ÛÙȘ ı‡Ú˜
Î·È ÛÙ· ·Ú¿ı˘Ú· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¤ÙÚÈÓ·
Ï·›ÛÈ·. Δ· Ï›Á· ʈÙÈÛÙÈο ·ÓÔ›ÁÌ·Ù·
‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ì¿ÏÏÔÓ ÌÈ· ˘Ô‚ÏËÙÈ΋
·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ÛÙÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ‡˜ Ó·Ô‡˜, ÛÙËÓ
ÔÔ›· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó Î·È ÔÈ ÙÔȯÔÁڷʛ˜
Ô˘ ÛÙÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜.
ΔÔȯÔÁÚ·ÊÈÎfi˜ ‰È¿ÎÔÛÌÔ˜
∂Âȉ‹ Ë ·Ï‹ ·˘Ù‹ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋
‰ÂÓ ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔȯ›· ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛ˘,
Õ O Aγιος Iωννης ο Θεολγος απ την παρ-
σταση της Σταρωσης στην Aγα Tριδα στα Σπι-
τκια της Mεσαρις (φωτ.: N. Kασρης, Aρχεο
Aκαδημας Aθηνν).
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 15
 ÌÈ· Î·È Â›Ó·È ‰È·¯ÚÔÓÈ΋, ÔÈ ÙÔȯÔÁÚ·-
ʛ˜ Â›Ó·È ·˘Ù¤˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË
¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ó·ÒÓ
Ù˘ Δ‹ÏÔ˘ ‚·ÛÈ˙fiÌÂÓË Û ÂÈÎÔÓÔÁÚ·-
ÊÈο Î·È Ù¯ÓÔÙÚÔÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ·. ∞fi
ÙÔ˘˜ 100 Ó·Ô‡˜, ÔÈ 41 ‰È·ÛÒ˙Ô˘Ó ÙÔÓ
·Ú¯ÈÎfi ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘˜ ‰È¿ÎÔÛÌÔ.
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·ÚÎÂÙ¿ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·
ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈο Û‡ÓÔÏ·, ·Ó Î·È ‰È·ÙË-
ÚÔ‡ÓÙ·È Û ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈ΋ ηٿÛÙ·-
ÛË Î·È ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ
Ì ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊıÔÚ¤˜, ÛÙÔȯ›· Ô˘ ‰˘-
ÛÎÔÏÂ‡Ô˘Ó ÌÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÂÎÙ›ÌË-
ÛË Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ ı¤Û˘ Ô˘
η٤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈ-
Ó‹˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜. ∂·ÚÎÔ‡Ó fï˜ ÁÈ·
Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Â›-
Â‰Ô ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Î·È Ó· ‰È·ÁÚ¿„Ô˘Ó
ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹.
¶ÔÈÎÈÏ›· ÙÚfiˆÓ
ΔË ÛȈ‹ ÙˆÓ ÌÂÛÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ¯Úfi-
ÓˆÓ ‰È·ÎfiÙÂÈ Ô Ó·fi˜ Ù˘ ∞Á›·˜ μ·Ú-
‚¿Ú·˜ ÛÙÔ˘˜ ™·ÓÓÈ¿ÓÔ˘˜ Ô˘ ¯ÚÔÓÔ-
ÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙȘ ÚÒÙ˜ ‰ÂηÂٛ˜ ÙÔ˘
13Ô˘ ·ÈÒÓ·. ™ÙËÓ ·„›‰· ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÂÈ-
ÎÔÓ›˙ÂÙ·È ÌÈ· ·Û˘Ó‹ıÈÛÙË Û‡ÓıÂÛË
Ù˘ ¢¤ËÛ˘, fiÔ˘ ÙË ı¤ÛË Ù˘ ¶·Ó·-
Á›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶ÚÔ‰ÚfiÌÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷ-
Ï¿‚ÂÈ ‰ÂfiÌÂÓÔÈ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¤ÓıÚÔÓÔ ÃÚÈ-
ÛÙfi ÔÈ AÁÈÔÈ πˆ¿ÓÓ˘ Ô £ÂÔÏfiÁÔ˜ ηÈ
¡ÈÎfiÏ·Ô˜. ΔÔ ı¤Ì·, Ë ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ‰È·-
ÎÔÛÌËÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÛÙÔÏ›˙Ô˘Ó
ÙÔÓ ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ıÚfiÓÔ Î·È Ù· ÂÓ‰‡Ì·Ù·
ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ, Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ-
΋˜ ÛÙȘ „ËÏfiÏÈÁÓ˜ ÌÔÚʤ˜ Î·È Ë Â›-
ÏÂÎÙË ¯ÚˆÌ·ÙÔÏÔÁ›·, ηıÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ
∞Á›· μ·Ú‚¿Ú· ˆ˜ ¤Ó· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈ-
ÎfiÙÂÚ· ÌÓËÌÂȷο Û‡ÓÔÏ· Ù˘ Δ‹ÏÔ˘,
ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ Ô˘
‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ·fi Ï›Á· ·ÏÏ¿ ÂÎÏÂÎÙ‹˜
ÔÈfiÙËÙ·˜ ÌÓËÌ›· Ì ·˯‹ÛÂȘ ·fi
ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÎÔÌÓ‹ÓÂÈ· Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ 12Ô˘
·ÈÒÓ·.
∞ÍÈfiÏÔÁË Â›Ó·È Ë Î·Ï‡ÙÂÚ· Ûˆ˙fiÌÂ-
ÓË ÙÔȯÔÁÚ·Ê›· Ì ÙÔÓ AÁÈÔ °ÂÒÚÁÈÔ
ÛÙÔÓ AÁÈÔ ¡ÈÎfiÏ·Ô Ù˘ ªÂÛ·ÚÈ¿˜, ÌÂ
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÙÔ˘ ‚ã ÌÈ-
ÛÔ‡ ÙÔ˘ 13Ô˘ ·È., ÛÙËÓ ÔÔ›· ΢ÚÈ·Ú-
¯Â› Ë ÁÚ·ÌÌ‹ ¿Óˆ Û ÁÂÒ‰Ë ¯ÚÒÌ·-
Ù·, ηÛÙ·Ó¿ Î·È Ú¿ÛÈÓ·, Ì ϛÁ· Ï¢-
ο ÊÒÙ· Î·È ÂÈÌÂÏË̤ӷ Û˘ÁÎÚ·ÙË-
̤ÓË Î·ÏÏÈÁÚ·Ê›· ÛÙËÓ ·fi‰ÔÛË Ù˘
ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜. ¶ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· ·˘Ù¿ Ù· ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈο ··ÓÙÔ‡Ó, Û ÌÈ· ÁÚ·Ê‹
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Â·Ú¯È·Î‹, ·ÏÏ¿ Ì ·Ô-
Ù¤ÏÂÛÌ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈο
·˘ıfiÚÌËÙÔ, ÛÙËÓ ∞Á›· ΔÚÈ¿‰· ÛÙ·
™ÈÙ¿ÎÈ· Ù˘ ªÂÛ·ÚÈ¿˜. ∞fi ÙÔ˘˜ Ó·-
Ô‡˜, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠÌÂ-
Á¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ·fi ÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi
ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ·Ó Î·È Ì ÙÔÈΤ˜ ÊıÔÚ¤˜
Î·È ·ÔÏÂ›ÛÂȘ Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÈ-
Ê¿ÓÂÈ·˜, Ë ∞Á›· ΔÚÈ¿‰· ·ÔÙÂÏ› ¤Ó·
ηÏfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÙÔ˘ ÚÔ-
¯ˆÚË̤ÓÔ˘ 13Ô˘ ·È., fiˆ˜ ·˘Ùfi˜ ·Ó·-
Ù‡¯ıËΠοو ·fi ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ù˘
ªÂÛ·ÚÈ¿˜. ∫ÔÓÙ¿ Ù˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÚÔ˜
Ù· μ∞ Ë ¶·Ó·Á›· Î·È ÚÔ˜ Ù· ¡¢., ÌÂ
ηٷÏËÎÙÈ΋ ı¤· ÚÔ˜ ÙÔÓ ÎfiÏÔ Ù˘
∂Ú›ÛÙÔ˘, Ë ÂÚÂÈˆÌ¤ÓË ÙÒÚ· ¶·Ó·Á›·
Ë ΔÚ·ÊÈÒÙÈÛÛ· Î·È ÔÈ ‰‡Ô Ì ηÙÂ-
Õ O Aγιος Δημτριος με δυτικο τπου πανοπλα απ
τον Aγιο Iωννη στον Aβαλλ του εγκατελειμμνου σ-
μερα Mικρο Xωριο. Eντονο εδ εναι το λαϊκ στοι-
χεο (φωτ.: N. Kασρης, Aρχεο Aκαδημας Aθηνν).
ÛÙÚ·Ì̤Ó˜ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È-
ÒÓ·.
¶ÈÔ ÚÔ¯ˆÚË̤Ó˜ Ù¯ÓÔÙÚÔÈο ÌÂ
·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ fiÁÎÔ˘ Î·È Ì ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi-
ÙÂÚË ·fi‰ÔÛË ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ
Â›Ó·È ÔÈ Ï›Á˜ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ Ô˘ ‰È·ÙË-
ÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‰›ÎÔÁ¯Ô Ó·fi ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ
¶¤ÙÚÔ˘ Î·È ¶·‡ÏÔ˘ ÛÙÔ ªÈÛÔÛοÏÈ,
ÛÙËÓ Ï·ÁÈ¿ ¿Óˆ ·fi Ù· §È‚¿‰È·. √È
‰‡Ô ·„›‰Â˜ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ·È Á‡Úˆ
ÛÙÔ 1300 ÌÂ ÙË Û¿ÓÈ· ·Ú¿ÛÙ·ÛË,
ÛÙË ı¤ÛË ·˘Ù‹, Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ °Ï˘ÎÔ-
ÊÈÏÔ‡Û·˜ Î·È ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ ¶·ÓÙÔÎÚ¿-
ÙÔÚ·.
™ÙËÓ ›‰È· ÂÔ¯‹, Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó¿ÁÂ-
Ù·È Ë Î·ÙÂÛÙÚ·Ì̤ÓË ÙÔȯÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘
AÁ›Ô˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ÛÙÔÓ AÁÈÔ °ÂÒÚÁÈÔ
ÛÙÔÓ ∫¿ÌÔ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ÈÚÈÔ‡ (‰›-
Ï· ÛÙÔ Á‹‰Ô), Ë ÔÔ›· ÂÁÁÚ¿ÊÂÙ·È
Û ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ ÙÔ͈Ùfi Ï·›ÛÈÔ Ì ÎÈÔÓ›-
ÛÎÔ˘˜ Î·È ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÙ¿ ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο
ÛÙȘ ÁˆÓ›Â˜ Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó ÔÏ˘ÙÂ-
Ï‹ Ì·ÚÌ·ÚÔıÂÙ‹Ì·Ù· Ì ηډÈfiÛ¯ËÌÔ
ı¤Ì·. Δ· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi
Ì ÙÔ ‰›ÎÔÁ¯Ô ÈÂÚfi Î·È Ù· Û·Ú¿ÁÌ·Ù·
ÙˆÓ ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ô˘ ‰È·ÛÒıËηÓ
Ì ÙËÓ ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ·Û›‰·, Ù· ‰È·ÎÔ-
ÛÌË̤ӷ ˘Ô‰‹Ì·Ù· Î·È ÙÔ ‰È¿ÏÈıÔ
Û٤ʷÓÔ ÛÙ· Ì·ÏÏÈ¿, Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ
‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ Ó·Ô‡
ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹.
EÓ· ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈÎfi Û‡-
ÓÔÏÔ, Ì ¤ÓÙÔÓÔ ÙÔ Ï·˚Îfi ÛÙÔȯ›Ô, ‰È·-
ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙÔÓ ÕÁÈÔ πˆ¿ÓÓË ÛÙÔÓ ∞‚·Ï-
Ï¿ ÙÔ˘ ªÈÎÚÔ‡ ÈÚÈÔ‡. ªÈ· ‰˘Ó·ÌÈ΋
¯ÚˆÌ·ÙÈ΋ ¿Ô„Ë, Û ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È
Ú¿ÛÈÓÔ, Â›Ó·È ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·˘-
ÙÒÓ ÙˆÓ ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ì·˙› Ì ÙË ‰È·-
ÎÚÈÙ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ÛÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÙˆÓ ÌÔÚ-
ÊÒÓ. ™ÎËÓ¤˜ Ì ÂÚ›ÏÔη ÎÙ›ÚÈ·, Ô
AÁÈÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ - ÛȉËÚfiÊÚ·ÎÙÔ˜ È-
fiÙ˘ Î·È AÁÈÔÈ Ì ̷ÚÁ·ÚÈÙÔÎfiÛÌËÙ·
ÂÓ‰‡Ì·Ù·, οو ·fi Ù· ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÙ¿
ÙfiÍ· Ì ٷ ÏÂÙÔÁÚ·Ì̤ӷ Ê˘ÙÈο ÎÔ-
ÛÌ‹Ì·Ù·, Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó Ì·˙› Ì ÙÔ ·Û˘-
Ó‹ıÈÛÙÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈ-
Îfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, fiˆ˜ Ë ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ¶·-
Ú¿‰ÂÈÛÔ˘ ÛÙÔÓ ‰. ÙÔ›¯Ô, ÛÙËÓ ·fi‰Ô-
ÛË Î¿ÔÈÔ˘ ȉȈÙÈÎÔ‡ - ÓÂÎÚÈÎÔ‡ ¯·-
Ú·ÎÙ‹Ú· ÛÙÔÓ Ó·fi ·˘Ùfi. Δ· ·Ú·¿-
Óˆ Ì·˙› Ì ٷ Ï›Á· ÛÙÔȯ›· ·fi ÙË ‰˘-
ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË Û˘ÓËÁÔÚÔ‡Ó ÛÙË ¯ÚÔÓÔÏfi-
ÁËÛË ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÛÙȘ ÚÒÙ˜ ‰ÂηÂ-
ٛ˜ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È., Ô˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ›ٷÈ
Ì ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ÈÔÙÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú-
¯›·˜. ª¤Û· ÛÙÔ ›‰ÈÔ Ó‡̷, ›Ûˆ˜ ηÈ
¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘, ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È
ÔÈ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÛÙÔÓ AÁÈÔ ¡ÈÎfiÏ·Ô
ÛÙÔ ªÈÛÔÛοÏÈ, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È·ÛÒıË-
ΠÌfiÓÔÓ Ë ·Ú¯‹ Ù˘ ÎÙËÙÔÚÈ΋˜ ÙÔ˘
ÂÈÁÚ·Ê‹˜. ™ËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÁÈ· ÙÔ
¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ Ó·Ô‡ Â›Ó·È Ë ‡·ÚÍË
·ÚÎÔÛÔÏ›Ô˘, Â͈ÙÂÚÈο ÛÙÔÓ Ó. ÙÔ›¯Ô.
∂‰Ò, ÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·
‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ Û¿ÓÈÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·-
ÊÈÎfi ·ÎÏÔ ÙÔ˘ „˘¯ÔÔÌÔ‡ ·Ú¯¿ÁÁÂ-
ÏÔ˘ ªÈ¯·‹Ï, Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÙ·È Ì ¿ÙÂ-
¯ÓÔ ÙÚfiÔ, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ˘fiÏÔÈ˜ ÌÔÚ-
ʤ˜, ÂÓÒ Ë ÏÔ‡ÛÈ·, ʈÙÂÈÓ‹, ¯ÚˆÌ·-
ÙÈ΋ Îϛ̷η Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ô ˙ˆ-
ÁÚ¿ÊÔ˜ ·ÏÒÓÂÙ·È, ¯ˆÚ›˜ ÂÈ̤ÏÂÈ·,
Û Â¿ÏÏËÏ· ÛÙÚÒÌ·Ù·.
√È ‰‡Ô ÂfiÌÂÓÔÈ ·ÈÒÓ˜, Ô 14Ô˜ Î·È Ô
 15Ô˜ ·ÈÒÓ·˜, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi Ì›·
ÏËıÒÚ· ÌÓËÌ›ˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿-
˙Ô˘Ó Ì›· ÔÈÎÈÏ›· ˙ˆÁÚ·ÊÈÎÒÓ ÙÚfiˆÓ
Î·È ÔÈfiÙËÙ·˜.
∞ÍÈfiÏÔÁË ı· ‹Ù·Ó Ë ÙÔȯÔÁÚ¿ÊËÛË, Σελ
fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙȘ Ï›Á˜ ÙÔȯÔÁÚ·- Φ1
ʛ˜ ÙÔ˘ ‚ã ÌÈÛÔ‡ ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È. Ô˘
‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ ÂÚÂÈˆÌ¤ÓÔ Ó·fi,
Î·È ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ Ù˘
Δ‹ÏÔ˘, Ù˘ ∞Á›·˜ AÓÓ·˜ ÛÙÔÓ ∫¿ÛÙÂÏ-
ÏÔ. ™ÙËÓ ·„›‰· ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È
Ë ¶·Ó·Á›· μÏ·¯ÂÚÓ›ÙÈÛÛ· ·Ó¿ÌÂÛ· Û Σελ
‰‡Ô ·ÁÁ¤ÏÔ˘˜ –ı¤Ì· Ô˘ ‰ÂÓ ··ÓÙ¿ Φ2
Û˘¯Ó¿ ÛÙËÓ Δ‹ÏÔ, fiÔ˘ ΢Úȷگ› ÛÙË
ı¤ÛË ·˘Ù‹ Ë ¢¤ËÛË– Î·È ÔÈ Û˘ÏÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ˜ ÈÂڿگ˜ Á‡Úˆ ·fi ¤Ó·
ÂÎÙfi˜ Îϛ̷η˜ AÁÈÔ ¶ÔÙ‹ÚÈÔ. ™ÙÔ˘˜
ÙÔ›¯Ô˘˜, οو ·fi ÙËÓ ∞Ó¿ÏË„Ë Ì ÙȘ
·Ó·Ûٷو̤Ó˜ ÛÙÈ‚·Ú¤˜ ÌÔÚʤ˜, Σελ
·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ AÁ›ˆÓ ÌÂٷ͇ Φ1
ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ô μÏ¿ÛÈÔ˜, Ô ∂ÈÊ¿ÓÈÔ˜
Î·È ‰‡Ô ·ÛÎËÙ¤˜ Û ˆÚ·›· ηÏÔÛ¯Â-
‰È·Ṳ̂ӷ ÔÚÙÚ·›Ù·, fiÔ˘ ΢ÚÈ·Ú-
¯Ô‡Ó ÔÈ Ï·‰ÔÚ¿ÛÈÓÔÈ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÌÔ› ÌÂ
Ù· Ï·ÙÈ¿ ʈÙÂÈÓ¿ Â›‰·. Σελ
™Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 14Ô˘ ·È. ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡- Φ1
ÓÙ·È ÔÈ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÛÙËÓ ∞Á›· ΔÚÈ¿‰·
ÛÙÔÓ ∫¿ÌÔ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ÈÚÈÔ‡.
™ÙȘ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ fiÔ˘ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÔÈ
ÁÂÒ‰ÂȘ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÌÔ› Ì ÂÈÎÚ¿ÙËÛË
ÙÔ˘ ÎfiÎÎÈÓÔ˘, ͯˆÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ ÌÔÚʤ˜
ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ Î·È Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜, ηıÈ-
Ṳ̂Ó˜ Û ÏÔ‡ÛÈ· ͢ÏfiÁÏ˘ÙÔ˘˜ ıÚfi- Σελ
ÓÔ˘˜, ‰›‰ÔÓÙ¿˜ Ì·˜ ¤Ó· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Φ2
ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ˘„ËÏÒÓ ÚÔÙ‡ˆÓ ·fi
¤Ó·Ó Â·Ú¯È·Îfi ˙ˆÁÚ¿ÊÔ.
™ÙÔ ªÂÁ¿ÏÔ ÃˆÚÈfi ‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È
Î·È ¿ÏÏÔÈ Ó·Ô› ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜.
™ÙÔ˘˜ Úfiԉ˜ ÙÔ˘ ∫¿ÛÙÚÔ˘, ÛÙÔ
Ó·fi ÙˆÓ ∂ÈÛÔ‰›ˆÓ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ‰È·- Σελ
ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÛÎËÓ¤˜ ·fi ÙÔ ¢ˆ‰ÂοÔÚ- Φ1
ÙÔ. √ ̤ÙÚÈˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜
ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ ÌÂ ‚¿ÛË ÙË Û˘Ó‹-
ıÂÈ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ‰ËÏ. Ì ÌÈÎÚÒÓ ‰È·-
ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÛÎËÓ¤˜, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙË
·Ú·‰Â‰Ô̤ÓË ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›·. π‰È·›ÙÂ-
ÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ¤¯ÂÈ Ô Ó·fi˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘
¡ÈÎÔÏ¿Ô˘ ÙÔ˘ ªÈ¯·Ï¿ÓÙÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜
ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê›ٷÈ, ÂÎÙfi˜ ¿ÏψÓ, Ì ÙÔ
‚›Ô ÙÔ˘ ÂÒÓ˘ÌÔ˘ AÁ›Ô˘. √ Ì¿ÏÏÔÓ
Ï·˚Îfi˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·È. ˙ˆ-

H H Aνληψη και κ-

τω γιοι ιερρχες και
ασκητς. Tοιχογραφα
στον να της Aγας
Aννας στον Kστελλο,
ναν απ τους μεγ-
λους ναος της Tλου
με τοιχογραφικ δι-
κοσμο του β´ μισο
του 14ου αι. (φωτ.: N.
Kασρης, Aρχεο Aκα-
δημας Aθηνν).

à Oι γγελοι απ την Aν-

ληψη στον Σωτρα του Mι-
κρο Xωριο. Πρκειται
για να σημαντικ τοιχο-
γραφικ σνολο το οποο
σζεται πλρως. Eνα χ-
ραγμα δνει τη χρονολογα
1480 (φωτ.: A. Kατσιτη).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 17
 H H Bπτιση και η
Mεταμρφωση, πα-
ραστσεις στον Aγιο
ÁÚ·Ê›˙ÂÈ Ì ·ÏÔ˚Îfi ÙÚfiÔ Î·È Ì Â- ™ÙËÓ Ï·ÁÈ¿ ·¤Ó·ÓÙÈ ·fi ÙÔ ªÂÁ¿- Ï·Ô˜ ÛÙ· ÛÏË. ∫¿Ùˆ ·fi ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÙ¿
Nικλαο στα Xελη.
ÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ¯ÚˆÌ·ÙÈ΋ Îϛ̷η, Û Ùfi- ÏÔ ÃˆÚÈfi, ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi ¶Ú›ÓÔÈ, ¤¯Ô˘Ó ÙfiÍ·, ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ÛÂÈÚ¿ ÛÙËı·›ˆÓ
Oι τοιχογραφες, γ-
ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ÎfiÎÎÈÓÔ˘ ΢ڛˆ˜ Ô˘ ʈٛ˙Â- Ûˆı› ‰‡Ô Ó·Ô› Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ·Á›ˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÌÔÓ·ÛÙÈο
ρω στα 1400, πα-
Ù·È Ì ÌÈÎÚ¤˜ Ï¢Τ˜ ÁÚ·Ì̤˜, Ù· ÛÙ¤- ÛÙÔ 15Ô ·ÈÒÓ·. √ ÚÒÙÔ˜, Ô AÁÈÔ˜ μ·- ΤÓÙÚ· Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜. ∂ÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ Ë
ρουσιζουν ενδιαφ-
Ú· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ Û¯‹Ì·Ù·, Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È Û›ÏÂÈÔ˜ ÛÙË ı¤ÛË AË μ·Û›ÏË, ‰È·ÙËÚ›- ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÛÎÔÙÂÈÓÒÓ Î·È ÊˆÙÂÈÓÒÓ
ρον και λγω εικο-
Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·Ï¿, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ù· Ù·È ·ÚÎÂÙ¿ ηϿ. ∂‰Ò Ô ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜ ¯ÚË- ÂÈ¤‰ˆÓ ¯ˆÚ›˜ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ ÙˆÓ
νογρφησης αλλ
˙ˆÓÙ·Ó‡ÂÈ Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ·fi ÙËÓ ÛÈÌÔÔÈ› Ó¤· ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο Û¯¤‰È· ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ ÙfiÛÔ ÛÙ· ÚfiÛˆ· fiÛÔ
και λγω τεχνοτρο-
ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·, fiˆ˜ ÔÈ ÊÚ¿ÁÎÈΘ Ô˘ Û˘ÓËı›˙ÔÓÙ·È ÛÙË ‰˘ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË: ÛÙ· ÂÓ‰‡Ì·Ù· Î·È ÙÔ ¯ÒÚÔ. √ ÙÚfiÔ˜
πας (φωτ.: N. Kασ-
·ÓÔϛ˜ Î.¿. Δ¤ÏÔ˜, ¿Óˆ ÛÙÔ ∫¿- ÔÈΛϷ Ôχ¯ÚˆÌ· Ì·ÚÌ·ÚÔıÂÙ‹Ì·- ·˘Ùfi˜, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÂÈÏÂÁ̤ÓÔ ÂÈÎÔ-
ρης, Aρχεο Aκαδη-
ÛÙÚÔ, ÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ Δ·ÍÈ¿Ú¯Ë, ÎÙÈṲ̂- Ù·, Û ÁˆÌÂÙÚÈ- ÓÔÁÚ·ÊÈÎfi Úfi-
μας Aθηνν).
ÓÔ˜ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÈÂÚÔ‡, ‰È·- ο Î·È Ê˘ÙÈο ı¤- ÁÚ·ÌÌ·, Ô˘ ÌÔ-
ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ‰‡Ô ÌfiÓÔÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ
·fi ÙËÓ ·Ú¯È΋ ÙÔȯÔÁÚ¿ÊËÛË ÙÔ˘
Ì·Ù·, ÌÂ
ÔÔ›· ‰È·ÎÔÛÌ›
Ù· T·Ï·ÈˆÚË̤Ó˜ ·fi Ú› Ó· ¯ÚÔÓÔÏÔÁË-
ı› Á‡Úˆ ÛÙÔ
14Ô˘ ‹ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 15Ô˘ ·È., Ë ªÂ- ÙȘ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈ- ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯Úfi- 1400, Ê·ÓÂÚÒ-
Ù·ÌfiÚʈÛË Ì ÙËÓ ·ÎÙÈÓˆÙ‹ ‰fiÍ· ÙÔ˘ Τ˜ Ù·Èӛ˜ ÌÂÙ·- ÓÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù·Ï˘-
ÃÚÈÛÙÔ‡ Î·È Ë EÁÂÚÛË ÙÔ˘ §·˙¿ÚÔ˘, ͇ ÙˆÓ ÛÎËÓÒÓ ÓÔ˘ ÔÈ ÂÎÎÏËۛ˜ ÛÙ¤- ÙÈ΋ Â›‰Ú·ÛË Î¿-
ÂÓÒ ÔÈ ˘fiÏÔÈ˜ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ¯ÚÔÓÔ- Î·È ÙË ˙ÒÓË Ì ÔÈÔ˘ ÎÙ‹ÙÔÚ· ‹
ÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÙÔ 17Ô ·ÈÒÓ·. ÙÔ˘˜ ÙÚÔ¯Ô‡˜. ∏
ÎÔ˘Ó ·ÎfiÌË fiÚıȘ Î·È ÙÔ˘ ˙ˆÁÚ¿-
›‰È· ¤ÓÙÔÓË ‰È·- ¯¿ÚË ÛÙË ÊÚÔÓÙ›‰· ÊÔ˘, Ô˘ ÚÔ¤Ú-
™ÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÎÔÛÌËÙÈ΋ ‰È¿- ¯ÂÙ·È ·fi Û˘ÁÎÂ-
ıÂÛË ··ÓÙ¿ Î·È ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Î·È ÎÚÈ̤ÓÔ ÂÚÈ‚¿Ï-
™ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ªÂÁ¿- ÛÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿- ÏÔÓ, ›Ûˆ˜ ÌÔÓ·-
ÏÔ˘ ÈÚÈÔ‡, ÛÙÔÓ AÁÈÔ πˆ¿ÓÓË ÛÙȘ ÊËÛË ÙˆÓ ÛÎË- ÙˆÓ ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ ÛÙÈÎfi.
°ˆÓȤ˜, ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È Û ηϋ ηٿÛÙ·- ÓÒÓ Î·È ÛÙË ‰‹- ∫ÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜
ÛË ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ·fi ÙËÓ ÙÔȯÔÁÚ¿ÊË- ψÛË Â› ̤ÚÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ Ó·Ô‡˜
ÛË ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∂‰Ò Ô ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜ ıÂÌ¿ÙˆÓ, fiˆ˜ ÛÙË ¯·ÚÌfiÛ˘ÓË ÛÎËÓ‹ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ô Δ·Íȿگ˘ ÛÙÔ ∫·Ì›,
η٤¯ÂÈ Ù· Ó¤· Ú‡̷ٷ Ù˘ ·Ï·ÈÔÏfi- Ù˘ °¤ÓÓËÛ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÛÙÔ ÈÂÚfi ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÛÒ˙ÂÙ·È ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤-
ÁÂÈ·˜ Ù¤¯Ó˘ ÂÌÏÔ˘ÙÈṲ̂ӷ ÂÈÏÂÎÙÈ- ÛÙ· ·ÁȈӇÌÈ· ÙˆÓ ÈÂÚ·Ú¯ÒÓ ‰ËÏÒÓÂ- ÚÔ˜ ·fi ÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ÚfiÁÚ·Ì-
ο Ì ÛÙÔȯ›· ·fi ÙË ‰˘ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, Ù·È Ô ÙfiÔ˜ ηٷÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘˜, ∂ÈÊ¿- Ì·, ·Ó Î·È ·ÔÏÂÈṲ̂ÓÔ Î·È ÛÎÂ·-
fiˆ˜ Ë ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÙÒÓ ÙfiÍˆÓ ÓÈÔ˜ ∫‡ÚÔ˘, ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ª‡ÚˆÓ, ÛÙÔÈ- Ṳ̂ÓÔ Ì ¿Ï·Ù·. ∫·È Â‰Ò Î˘Úȷگ› Ô
Ì ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡˜ AÁ›Ô˘˜ Ô˘ ·- ¯Â›· Ô˘ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·È‰Â›· ÙÔ˘ ÎÔÎÎÈÓˆfi˜ ÚÔÏ·ÛÌfi˜ Ô˘ ʈٛ˙Â-
ÚÂÏ·‡ÓÔ˘Ó «ÂȉÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜» ‰È·Êfi- ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ ‹ ÙÔ˘ ÎÙ‹ÙÔÚ·. §›ÁÔ Ì·ÎÚ‡- Ù·È Ì Ï¢Τ˜ ÈÓÂÏȤ˜. ªÈ· ÔχÛÙȯË
ÚˆÓ Ù‡ˆÓ ·ÓÔϛ˜, ÌÈ· ÂÌ‚ÏËÌ·ÙÈ- ÙÂÚ¿ ÙÔ˘, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¤Ó·˜ Ôχ ÂӉȷ- ÂÈÁÚ·Ê‹ Ì ıÂÔÏÔÁÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ
΋ ·Û›‰·, ¤Ó· Ì·Ó‰‡· Ì Â¤Ó‰˘ÛË Ê¤ÚˆÓ Ó·fi˜ Î·È ÏfiÁˆ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛ˘ ˘ÔÌÈÌÓ‹ÛÎÂÈ ÙÔÓ ·ÓÒÓ˘ÌÔ ÎÙ‹ÙÔÚ·
·fi ÂỨӷ. Î·È ÏfiÁˆ Ù¯ÓÔÙÚÔ›·˜, Ô AÁÈÔ˜ ¡ÈÎfi- ÙÔ˘ 15Ô˘ ·ÈÒÓ·.

18 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
 ΔÔÓ ÈÂÚ¤· ¡ÈÎfiÏ·Ô μÏ·ÛÙfi Î·È ÙË
Û˘Ì‚›· ·˘ÙÔ‡, ÎÙ‹ÙÔÚ˜ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘
™ˆÙ‹Ú· ÛÙË ªÂÛ·ÚÈ¿, Ì·˜ ·Ú·‰›‰ÂÈ
Ë ÎÙËÙÔÚÈ΋ ÂÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ 1430. ¢˘-
ÛÙ˘¯Ò˜ Ë ÂÙÔÈÌfiÚÚÔË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË
ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ¤¯ÂÈ ÂȉÂÈÓÒÛÂÈ ÙËÓ Î·Ù¿-
ÛÙ·ÛË ÙˆÓ Ï›ÁˆÓ ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈÒÓ, ÙÔ˘
ÃÚÈÛÙÔ‡ ™ˆÙ‹Ú· ÛÙËÓ ·„›‰· Î·È ÙˆÓ
ª˘ÚÔÊfiÚˆÓ ÛÙÔÓ ‚. ÙÔ›¯Ô.
EÓ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ Ì Ï‹Ú˜
ÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰È·-
ÙËÚ‹ıËΠÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ™ˆÙ‹Ú· ÂÓÙfi˜
ÙÔ˘ ÔÈÎÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ªÈÎÚÔ‡ ÈÚÈÔ‡. EÓ·
¯¿Ú·ÁÌ· Ì·˜ ‰›‰ÂÈ ÙË ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›·
1480, ¤ÙÔ˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ-
Îfi fiÚÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË. ¢˘-
ÛÙ˘¯Ò˜ ·fi ÙËÓ ÎÙËÙÔÚÈ΋ ÂÈÁÚ·Ê‹
‰È·ÙËÚ‹ıËΠÌfiÓÔÓ Ë ·Ú¯‹ Ù˘ ηÈ
¤ÙÛÈ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ Ì¿ıÔ˘Ì ÂÚÈÛ-
ÛfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔÓ ÎÙ‹ÙÔÚ·, Ô
ÔÔ›Ô˜ Â¤ÏÂÍ ӷ ÚÔÛηϤÛÂÈ ¤Ó·
·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈο ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· Ù˘
ÂÔ¯‹˜ Ô˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙ·
¢ˆ‰ÂοÓËÛ·, fiˆ˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È
·fi ·Ó¿ÏÔÁ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ ÛÙË ¡›Û˘ÚÔ
Î·È ÙË ƒfi‰Ô. √ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜, ÂÓ‹ÌÂÚÔ˜
ÙˆÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÒÓ ÚÂ˘Ì¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÈ-
ÎÚ·ÙÔ‡Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÛÙË ˙ˆÁÚ·-
ÊÈ΋, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó· ȉ›ˆÌ· Ôχ
Παλαιοχριστιανικ περοδος
O ™√ ª∂°Õ§√˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÂÎÎÏË-
ÛÈÒÓ Ì ·ÍÈfiÏÔÁ˜ ÙÔȯÔÁÚ·-
ʛ˜ ÛÒ˙ÂÙ·È ÛÙÔ ÓËÛ› ·fi
ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÈÔÙÔÎÚ·Ù›·˜,
·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ÂÎÏ‹ÛÛÂÈ ÙÔÓ ÌÂÏÂÙË-
Ù‹ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜, ÙfiÛÔ
Ù· ÔÚ·Ù¿ Ï›„·Ó· Ù˘ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ Â›Ó·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ·
Î·È ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈο. ™ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘-
ÛË ÙÔ˘ ¶·‡ÏÔ˘ §·˙·Ú›‰Ë Û¯ÂÙÈο ÌÂ
Ù· ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο ÌÓËÌ›· Ù˘
¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘, ÛÙËÓ T‹ÏÔ ·Ó·Ê¤ÚÔ-
ÓÙ·È ÌfiÓÔ ‰‡Ô: ÙÔ ¤Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ
¯ÒÚÔ Ô˘ ÎÙ›ÛÙËÎÂ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· Ë
ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓÔ˜
ÛÙ· §È‚¿‰È·. K·Ù¿ ÙËÓ ÂÈÛ΢‹ Ù˘
ÙÔ 1909 ‚Ú¤ıËΠÙÌ‹Ì· „ËÊȉˆÙÔ‡
‰·¤‰Ô˘ ÌÂ Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ˘˜ ÛËÚÈÎÔ‡˜
ÙÚÔ¯Ô‡˜ Î·È Ê˘ÙÈο Û¯¤‰È·, ηıÒ˜
Î·È ·ÔÙÌ‹Ì·Ù· ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎÒÓ ÌÂ-
ÏÒÓ, fiˆ˜ ıˆÚ¿ÎÈ·, ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi˜
ÂÛÛ›ÛÎÔ˜ Ù¤ÌÏÔ˘ Î·È ¤Ó· Â›ıËÌ·.
™‹ÌÂÚ· Ô ¯ÒÚÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÛÙËÓ ·˘Ï‹
Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ Â›Ó·È ÂÚÈÊÚ·Á̤ÓÔ˜
ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜.
H ‰Â‡ÙÂÚË ‚·ÛÈÏÈ΋ ¤¯ÂÈ ÂÓÙÔÈÛÙ›
ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ÓÂÎÚÔÙ·Ê›-
Ô˘ ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi, fiÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
Ë ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘.
Afi ·˘Ù‹Ó ÙË ‚·ÛÈÏÈ΋ ÛÒ˙ÔÓÙ·È
ÛÙËÓ ·„›‰· Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÂÓÙÔȯÈṲ̂-
Ó· ÙÌ‹Ì·Ù· ıˆÚ·Î›ˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ
›‰È· ‰È·ÎfiÛÌËÛË (·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ˜ ÛÙ·˘Úfi˜
ÂÁÁÂÁÚ·Ì̤ÓÔ˜ Û ·ÎÏÔ) Ì ¿ÏÏ· ÙÚ›·
ıˆÚ¿ÎÈ·, ÙÂÚ·ÛÙ›ˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛˆÓ, Ô˘
‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È fiÚıÈ· ÙÔÔıÂÙË̤ӷ ÛÙÔ
¯ÒÌ· ÛÙÔ ÚÔ·‡ÏÈÔ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜.
¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ ı· ›¯Â „ËÊȉˆÙfi ‰¿‰Ô,
‰ÈfiÙÈ ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Ì „ËÊ›‰Â˜ ¤¯Ô˘Ó Â-
ÚÈÛ˘ÏÏÂÁ› ·fi ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘
¯ˆÚÈÔ‡ ηٿ ÙËÓ ÂÎÛηʋ ÙˆÓ Ù¿ÊˆÓ.
ÎÔÓÙÈÓfi ÛÙËÓ Ù¤¯ÓË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂ-
Ù·È Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ηÏÏÈÙ¯ÓÈο Τ-
ÓÙÚ·, ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ Ì ÛÙÔȯ›·
·fi ÙËÓ ÂÈηÛÙÈ΋ ÔÏ˘ÌÔÚÊ›· ÙÔ˘
¢ˆ‰ÂηÓËÛÈ·ÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ÈÔÙÔ-
ÎÚ·Ù›ٷÈ.
ΔÂÏÂ˘Ù·›Ô ÌÓËÌÂ›Ô ÛÙËÓ ·Ú¿ıÂÛ‹
Ì·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÈ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÙÔȯÔ-
Áڷʛ˜ ÙÔ˘ ηıÔÏÈÎÔ‡ Ù˘ π.ª. ∞Á›Ô˘
¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ· ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 15Ô˘
·È., ÔÈ Ôԛ˜ ‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙÔ
Ó¿ÚıËη. ∫˘Úȷگ› Ë ÚÔÛˆÔÁÚ·-
Ê›· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÎÙ‹ÙÔÚ· Ù˘ ÌÔÓ‹˜
πˆÓ¿ Ô˘ ÎÚ·Ù› ÙÔ ÔÌÔ›ˆÌ· ÙÔ˘ ÌÔ-
Ó·ÛÙËÚÈÔ‡. ∂›Ó·È Ê·ÓÂÚfi˜ Ô ÛÙfi¯Ô˜
ÙÔ˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ Ù· Ê˘ÛÈÔ-
ÁÓˆÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÛËÌ·ÓÙÈ-
΋˜ ·˘Ù‹˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Ù˘ Δ‹-
ÏÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÎÏËÚÔ-
ÓÔÌÈ¿ ÙÔ˘, fiÙ·Ó ÂÈϤÁÂÈ Ó· Û˘Óԉ‡-
ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛˆÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ Ì ̛·
·˘ÛÙËÚ‹ ·Ú·›ÓÂÛË: «√›ÎÔ˜ £ÂÔ‡ ηÈ
ÚÔÛ¢¯‹˜ ˘¿Ú¯ÂÈ, Ìˉ›˜ ÂÈÛ¤ÏıÂÈ
ÌÓËۛηÎÔ˜ ÂÓı¿‰Â Î·È Ï¿‚ÂÈ ·Ú¿Ó
·ÓÙ› Ù˘ ¢ÏÔÁ›·˜ ˆ˜ Ô πÔ‡‰·˜, Ô ÙÔ˘
ÃÚÈÛÙÔ‡ ÚÔ‰fiÙ˘». ¢›Ï· ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È
Ô ¶·Ú¿‰ÂÈÛÔ˜ Û ¤Ó· ÙÔ›Ô ·fi ÊÔ›ÓÈ-
Θ, ΢·Ú›ÛÛÈ· Î·È Á·Ú‡Ê·ÏÏ·, ı¤Ì·-
Ù· ÂËÚ·Ṳ̂ӷ ·fi ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋
H Tμμα παλαιοχριστιανικο ψηφιδωτο δαπδου. Aποκαλφθηκε στα 1909 κατ την επισκευ της εκκλη-
σας του Aγου Παντελεμονα. O Xρος, στην αυλ της εκκλησας, σμερα εναι περιφραγμνος για λγους
προστασας (φωτ.: K. Λιντης).
¶ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ ·Ó·ÛηÊÈ΋
¤Ú¢ӷ. T¤ÏÔ˜, ·Ó ıˆڋÛÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ
ΛÔÓ˜ Î·È Ù· ÎÈÔÓfiÎÚ·Ó· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó
·ÔÎ·Ï˘Êı› οو ·fi ÙÔ ÛÔ‚¿ ηÈ
ÙȘ Á‡„ÈÓ˜ ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÂȘ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂ-
ÚÈÎfi ÙÔ˘ ηıÔÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÌÔÓ·ÛÙËÚÈÔ‡
ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓÔ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÂ
‚·ÛÈÏÈ΋ Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Â›Ù ÛÙËÓ ›‰È·
ı¤ÛË Â›Ù Û οÔÈ· ÁÂÈÙÔÓÈ΋, ÙfiÙ Ô
Ù¤¯ÓË Î·È Ô˘ ÚÔÙ›ÌËÛ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ë
ÏÂÁfiÌÂÓË Ï·˚΋ Ù¤¯ÓË.
¶ËÁ‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ
∏ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ó·ÒÓ
Ù˘ Δ‹ÏÔ˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó¯ÈÛı› ÌÂ
ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ Ó·ÒÓ, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‰È·ÙË-
ÚÔ‡ÓÙ·È fï˜ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ
·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈο ÔÈ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜.
∞ӷʤÚÔ˘Ì ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÙȘ ηϋ˜ ÔÈ-
fiÙËÙ·˜ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ 14Ô˘ - 15Ô˘
·È. ÛÙÔÓ AÁÈÔ √ÓÔ‡ÊÚÈÔ ÛÙ· ºÚ¿¯ÙÈ·
Î·È ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›· ÛÙÔÓ ∞ÚÓfi ÙÔ˘ ªÈ-
ÎÚÔ‡ ÈÚÈÔ‡, fiˆ˜ Î·È ÙȘ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ-
Τ˜ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ÛÙÔÓ ™Ù·˘Úfi ÙÔ˘
ªÂϤÙË. ¶·ÚfiÏË ÙËÓ ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎfi-
ÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ë Ì·ÚÙ˘Ú›· Î·È ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ
Ó·ÒÓ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙË Û‡ÓıÂÛË
Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Û ÌÈ· ÂÚ›Ô‰Ô
Ô˘ Û·Ó›˙Ô˘Ó ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ÙȘ
ËÁ¤˜. ∂ÓÙ‡ˆÛË ÚÔηÏ› Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜
·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ, ȉȷ›ÙÂÚ· η-
Ù¿ ÙÔ˘˜ 14Ô Î·È 15Ô ·ÈÒÓ˜ –Ù· ÙÚ›·
٤ٷÚÙ· ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘– Û ¤Ó· ÓËÛ›
Ì¿ÏÏÔÓ ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ
‰˘Ó·ÙÔًوÓ, ·Ó Î·È ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·˘Ù‹
ÔÈ ÏÔ˘ÙÔ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜
‹Ù·Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜. ∏ ·Ú·Ù‹ÚËÛË
·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ ·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÛÂ
ÙÚÂȘ. ¶¿ÓÙˆ˜ ·ÚÎÂÙ¿ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈο
̤ÏË Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È Û ·˘Ù‹Ó
ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô, ¤¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı›
ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ÓË-
ÛÈÔ‡ Ô˘ ÛÙÂÁ¿˙ÂÙ·È ÛÂ ·Ôı‹ÎË ÙÔ˘
ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Ô˘ Î·È ¤¯ÂÈ ·Ú·¯ˆÚËı›
ÛÙËÓ AÚ¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ YËÚÂÛ›·. KÈÔ-
ÓfiÎÚ·Ó·, ÂÈı‹Ì·Ù·, ÙÌ‹Ì·Ù· ıˆÚ·-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
·˘Ù‹ ·ÊÔÚ¿ fi¯È ÌfiÓÔÓ ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ·
ÙˆÓ ÎÙËÙfiÚˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙË-
Ù¤˜ ÙÔ˘ Ó· ηÏÔ‡Ó Û˘ÓÂÚÁ›· ˙ˆÁÚ¿-
ʈÓ, ‰È·ÊfiÚˆÓ ÔÈÔÙ‹ÙˆÓ ‚¤‚·È·, ÁÈ·
Ó· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡Ó ÙȘ ȉȈÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜
ÂÎÎÏËۛ˜. ∏ ı¤ÛË Ù˘ Δ‹ÏÔ˘ ÛÙËÓ
ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ë Û¯¤-
ÛË Ù˘ Ì ٷ ÁÂÈÙÔÓÈο ÓËÛÈ¿ ¿Ú¯ÈÛÂ
ÙÒÚ· Ó· ͉ÈÏÒÓÂÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙË ÌÂ-
ϤÙË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È Ë ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ·˘-
Ù‹˜ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ı· ·Ôηχ„ÂÈ ÌÂÏ-
ÏÔÓÙÈο ÔÏϤ˜ Ï¢ڤ˜ ·fi ÙÔ Úfi-
ÛˆÔ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ Δ‹ÏÔ˘.
™∏ª∂ÿø™∏:
Το Κέντρο Eρευνας της Βυζαντινής και
Μεταβυζαντινής Τέχνης της Ακαδημίας
Αθηνών, προετοιμάζει, στο πλαίσιο του
ερευνητικού του προγράμματος καταγρα-
φής και τεκμηρίωσης των βυζαντινών τοι-
χογραφιών της Ελλάδος, το Ευρετήριο Βυ-
ζαντινών Τοιχογραφιών Τήλου.Το πρ%-
γραμμα εκπονείται σε συνεργασία με την
Εφορεία (4η) Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Δωδεκανήσου, στο προσωπικ% της οποίας
εκφράζονται θερμές ευχαριστίες για την
πρ%θυμη και σημαντική βοήθεια που πάντα
προσφέρουν. Ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη και τι-
μή οφείλουμε στον αρχαιοφύλακα κ. Πα-
ντελή Γιαννουράκη, σταθερ% και πολύτιμο
συμπαραστάτη μας στην επιτ%πια έρευνα.
ΛˆÓ Î·È Ì›· ·fi ÙȘ ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ·Î¤-
Ú·È· Ûˆ˙fiÌÂÓ˜ Ì·ÚÌ¿ÚÈÓ˜ ÂÙ·Ïfi-
Û¯Ë̘ ÙÚ¿Â˙˜ ÚÔÛÊÔÚÒÓ ·ÔÙÂ-
ÏÔ‡Ó ÂÓȯڿ, ·ÏÏ¿ ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈ-
ο ‰Â›ÁÌ·Ù· Ù˘ ‡·Ú͢ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈ-
ÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ ÎÙÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È Û˘ÓÂÒ˜
Ù˘ Û˘Ó¤¯ÈÛ˘ Ù˘ ηÙÔ›ÎËÛ˘ ÙÔ˘
ÓËÛÈÔ‡ Î·È ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô.
EϤÓË K. ¶··‚·ÛÈÏ›Ԣ
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 19

ς
του κστρου του Σταυρο
στην περιοχ
Aμαλ (φωτ.:
Eλ. Παπαβασιλεου).
Tα κστρα της T
λου
Των N ÿ∫√À Z ∞ƒÿº∏
A ¡¡∞˜ M ∞ƒÿ∞˜ K Õ™¢∞°§∏
A §∂•Õ¡¢ƒ∞˜ ™ Δ∂º∞¡ÿ¢√À
H KATA°PAºH ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÌÂ۷ȈÓÈ-
ÎÒÓ Î¿ÛÙÚˆÓ Ù˘ T‹ÏÔ˘ fiÛÔ
Î·È ÙˆÓ ˘fiÏÔÈˆÓ ÓËÛÈÒÓ Ù˘
¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ ¤¯ÂÈ ÂÓÙ·¯ı› ÛÙÔ Úfi-
ÁÚ·ÌÌ· Archimed Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙË
¯·ÚÙÔÁÚ¿ÊËÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÌÂÙ·-
Ó·ÛÙ¢ÙÈÎÒÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ Î·È ÙË ‰È·Ù‹-
ÚËÛË ÙˆÓ È¯ÓÒÓ ÙÔ˘˜ Û ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘
MÂÛÔÁ›Ԣ, Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
P Στκουν ακμη με- ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘. TÔ ¯ÚÔÓÔ-
ρικο τοχοι του K-
ÏÔÁÈÎfi Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
στρου της Mεσαρις
·˘ÙÔ‡ Â›Ó·È Ë ÂÚ›Ô‰Ô˜ Ù˘ IÔÙÔ-
(φωτ.: T. Pαγκου).
ÎÚ·Ù›·˜. E›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÙÔ T¿ÁÌ·
ÙˆÓ IÔÙÒÓ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ Iˆ¿ÓÓË Ù˘ IÂ-
ÚÔ˘Û·Ï‹Ì ·ÔÙÂÏ› ÚÒÈÌÔ ˘fi‰ÂÈÁÌ·
ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ÔÚÁ¿Óˆ-
Û˘ Î·È Ù· ›¯ÓË Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÙÔ˘
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ¤¯Ô˘Ó ÛËÌ·‰¤„ÂÈ ÙË
Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· Ù˘ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘. EÙÛÈ
ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÛÙÈ¿ÛıËΠÛÙËÓ Î·Ù·-
ÁÚ·Ê‹ Î·È ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË Ù˘ Ô¯˘ÚˆÌ·-
ÙÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜
Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·
ÙˆÓ Iˆ·ÓÓÈÙÒÓ IÔÙÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘
MÂÛÔÁ›Ԣ, ÔfiÙÂ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÂÎÙfi˜
·fi ÙËÓ EÏÏ¿‰· Î·È Ë IÙ·Ï›·.
K·Ù¿ ÙÔÓ ÌÂÛ·›ˆÓ· Ë T‹ÏÔ˜ ‹Ù·Ó
Ô¯˘ÚˆÌ¤ÓË, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÂȂ‚·ÈÒÓÂ-
Ù·È Ì ٷ ÛËÌÂÚÈÓ¿ ηٿÏÔÈ· ·fi
ÂÙ¿ οÛÙÚ·, Ù· ÔÔ›· ‰ÂÛfi˙Ô˘Ó ÛÙȘ
ÎÔÚ˘Ê¤˜ ÙˆÓ ‚Ô˘ÓÒÓ Î·È ÙˆÓ ÏfiʈÓ
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÎÙÈṲ̂ӷ Ì ÓÙfiÈ· ÛÎÔ‡-
Ú· ÁÎÚ›˙· ¤ÙÚ·, Ô˘ ‰‡ÛÎÔÏ· Á›ÓÔ-
20 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
Õ Aπομεινρια λιθοδομ
ÓÙ·È ·ÓÙÈÏËÙ¿ ·fi ÙÔÓ ÂÈÛΤÙË Î·È
Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi Ôχ Ì·ÎÚÈ¿. A˘Ù¿ ›ӷÈ
ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡, ÙÔ˘ MÈÎÚÔ‡ Xˆ-
ÚÈÔ‡, Ù˘ MÂÛ·ÚÈ¿˜, Ù˘ AÁÚÈÔÛ˘ÎÈ¿˜,
ÙÔ˘ §¿ÌÚÔ˘, Ù˘ º·ÓÂڈ̤Ó˘ ηÈ
ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡.
TÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi, Ë ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·,
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡
ÛÙË ‚fiÚÂÈ· ÏÂ˘Ú¿. T· Û›ÙÈ· ›ӷÈ
ÎÙÈṲ̂ӷ ·ÌÊÈı·ÙÚÈο Á‡Úˆ ·fi ÙȘ
Ï·ÁȤ˜ ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡ ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ™ÙÂÊ¿-
ÓÔ˘, ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂ-
Ù·È ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÙˆÓ IÔÙÒÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô
·ÚfiÙÈ Â›Ó·È ÌÈÛÔÁÎÚÂÌÈṲ̂ÓÔ, ›ӷÈ
ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚ· ‰È·ÙËÚË̤ÓÔ ÛÙËÓ T‹ÏÔ.
™ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÔÚıˆ-
ÓfiÙ·Ó Ë ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ·ÎÚfiÔÏË, ·fi
ÙËÓ ÔÔ›· Ï›„·Ó· Â›Ó·È Î·È Û‹ÌÂÚ·
ÔÚ·Ù¿ ÂÓÙ·Á̤ӷ ÛÙȘ ÌÂ۷ȈÓÈΤ˜ ÏÈ-
ıÔ‰Ô̤˜ ÛÙËÓ Ô¯˘Ú‹ ÂÚ›ÌÂÙÚÔ Î·È
ÛÙËÓ Î‡ÚÈ· ‡ÏË. H οÙÔ„Ë ÙÔ˘ ο-
ÛÙÚÔ˘ ¤¯ÂÈ Û¯‹Ì· ·Î·ÓfiÓÈÛÙÔ˘ ÙÚÈÁÒ-
ÓÔ˘ Î·È ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘
‰È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È Ù· ÂÚ›È· ÂÓfi˜ ÔÁÎÒ-
‰Ô˘˜ ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ˘ ‡ÚÁÔ˘ Ì ÌÂÁ¿ÏË
ÛÙ¤ÚÓ· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi. H ‡ÏË ¯ÚÔÓÔ-
ÏÔÁÂ›Ù·È ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ·Ï-
Ï¿ ˘¤ÛÙË Â¤Ì‚·ÛË Î·Ù¿ ÙÔÓ ÌÂÛ·›-
ˆÓ·, ÁÈ· Ó· ÌÂȈı› ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘ ·ÓÔ›Á-
Ì·ÙÔ˜. ¶¿Óˆ ·fi ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÔÈ Ifi-
Ù˜ ÚfiÛıÂÛ·Ó ÛÙËı·›Ô Ì Â¿ÏÍÂȘ
Î·È Ì›· ÌÈÎÚ‹ ηٷ¯‡ÛÙÚ·. ¶Èı·ÓfiÙ·-
Ù· ÔÏfiÎÏËÚË Ë ÂÚ›ÌÂÙÚÔ˜ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜
ÛÙÂÊfiÙ·Ó Ì Â¿ÏÍÂȘ, ·fi ÙȘ Ôԛ˜
ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ›¯ÓË ÛÒ˙ÔÓÙ·È. H ÁÚ·ÌÌ‹
Ù˘ Ô¯‡ÚˆÛ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô‰ÔÓÙÒ-
ÛÂȘ ηÈ, ·Ó ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂÈ Î·Ó›˜ ÙÔÓ ÌÂÁ¿-
ÏÔ ‡ÚÁÔ ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈο, ‰ÂÓ ˘¿Ú-

¯Ô˘Ó ¿ÏÏÔÈ. EÔ̤ӈ˜ Ë ·Ì˘ÓÙÈ΋ Èη-
ÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ‹Ù·Ó ΢ڛˆ˜
·fiÚÚÔÈ· ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ˘ Ù˘
ı¤Û˘. OÈ ÏÈıÔ‰Ô̤˜ ¤¯Ô˘Ó ÎÙÈÛÙ› ÌÂ
λεγχε τους
·ÚÁÔ‡˜ Ï›ıÔ˘˜ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˘˜ ÛÙËÓ Â-
ÚÈÔ¯‹ Î·È Ì ÔÚıÔÁÒÓÈÔ˘˜ ÏÈıfiÏÈÓ-
ıÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ·ÎÚfiÔÏË ‰Â̤-
ÓÔ˘˜ Ì ÎÔÓ›·Ì·. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÛÒ˙Ô-
ÓÙ·È ıÂ̤ÏÈ· ÎÙÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÎÈÓÛÙ¤Ú-
Ó˜, ηıÒ˜ Î·È Ë ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ T·ÍÈ¿Ú-
λου
¯Ë ÎÙÈṲ̂ÓË ÛÙË ı¤ÛË ·Ú¯·›Ô˘ Ó·Ô‡.
TÔ Î¿ÛÙÚÔ ÂϤÁ¯ÂÈ ÔÙÈο ÙÔ˘˜ ÎfiÏ-
Ô˘˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ∞ÓÙˆÓ›Ô˘ Î·È Ù˘ ∂Ú›-
ÛÙÔ˘ Î·È ÙË N›Û˘ÚÔ.
AÏÏ· οÛÙÚ·
™ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ
ÂÚÂÈˆÌ¤ÓÔ Û‹ÌÂÚ· MÈÎÚfi XˆÚÈfi,
fiÔ˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È Ù· ηٿÏÔÈ· ÌÈÎÚÔ‡
οÛÙÚÔ˘. K·Ï‡ÙÂÚ· ‰È·ÙËÚË̤ÓÔ˜ ›-
Ó·È ¤Ó·˜ ËÌÈ΢ÎÏÈÎfi˜ ‡ÚÁÔ˜, ÛÙÔ „Ë-
ÏfiÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ÏfiÊÔ˘, ¿Óˆ ·fi
ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· Ù˘ TÈÌ›·˜ ZÒÓ˘. E›Ó·È
ÎÙÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ÌÈÎÚÔ‡˜ Ï›ıÔ˘˜ Ô˘ Û˘Ó-
‰¤ÔÓÙ·È Ì ÎÔÓ›·Ì·. H Ô¯˘Ú‹ ÂÚ›ÌÂ-
ÙÚÔ˜ ı· ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏË, ·ÏÏ¿ Û‹-
ÌÂÚ· ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ›¯ÓË Ù˘.
™ÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, Ô˘ Ô‰ËÁ›
·fi Ù· §È‚¿‰È· ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi,
ÛÙË ÓfiÙÈ· ÏÂ˘Ú¿, ¿Óˆ Û ¯·ÌËÏfi
‚Ú·¯Ò‰Â˜ ¤Í·ÚÌ·, ÛÙ¤ÎÔ˘Ó ·ÎfiÌ· ÌÂ-
ÚÈÎÔ› ÙÔ›¯ÔÈ ÙÔ˘ K¿ÛÙÚÔ˘ Ù˘ MÂÛ·-
ÚÈ¿˜ Ì ÙË ¯·ÌËÏ‹ ÔÚıÔÁÒÓÈ· ‡ÏË.
HÙ·Ó ÌÈÎÚfi, ·Î·ÓÔÓ›ÛÙÔ˘ Û¯‹Ì·ÙÔ˜
Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ó·‰ÈÏÒÛÂȘ ηٿ Ì‹ÎÔ˜
Ù˘ Ô¯˘Ú‹˜ ÂÚÈ̤ÙÚÔ˘. OÈÎÔ‰ÔÌ‹ıË-
Π̠ÛÎÔ‡Ú˜ ÓÙfiȘ ¤ÙÚ˜ ηÈ
¤ÏÂÁ¯Â ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÙÔ˘ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡
ÌÂ ÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi
ÙÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ï›„·Ó· ÔÈÎÔ‰ÔÌËÌ¿-
ÙˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÌÔÓfi¯ˆÚÔ, η̷ÚÔ-
ÛΤ·ÛÙÔ Ó·˛‰ÚÈÔ ÙÔ˘ ¶ÚÔÊ‹ÙË HÏ›·
‹ ÙÔ˘ ™Ù·˘ÚÔ‡.
¢ÂÍÈ¿ Î·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÙÔ˘ ·ÚÈÔ˘ ÏÈÌ·-
ÓÈÔ‡ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙ· §È-
‚¿‰È·, ¿Óˆ Û ‡„ˆÌ· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È
›¯ÓË ·fi ‰‡Ô οÛÙÚ·, ÙÔ ¤Ó· Â›Ó·È ÙÔ˘
§¿ÌÚÔ˘ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Ù˘ º·ÓÂڈ̤-
Ó˘. K·È Ù· ‰‡Ô ‹Ù·Ó ÌÂ۷ȈÓÈΤ˜ ‚›-
ÁϘ ÎÙÈṲ̂Ó˜ Ì ÓÙfiÈ· ÁÎÚ›˙· ¤-
ÙÚ·. ™Ù· N¢ ÙˆÓ §È‚·‰ÈÒÓ ÛÒ˙ÂÙ·È
H Aεροφωτογραφα
του κστρου του Mεγ-
λου Xωριο στο βουν
Â›Û˘ ÙÌ‹Ì· ÙˆÓ ÙÔ›¯ˆÓ ÙÔ˘ ο- του Aγου Στεφνου.
ÛÙÚÔ˘ Ù˘ AÁÚÈÔÛ˘ÎÈ¿˜ Î·È ÙÔ˘ ™Ù·˘- Διαμορφωμνο απ
ÚÔ‡ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ AÌ·Ï›. τους Iωανντες Iππτες
T· ·Ú·¿Óˆ οÛÙÚ· Ì ÙÔ Â›Ó·È της Pδου,
ÎÙÈṲ̂ӷ Û η›ÚÈ· ÛËÌ›· ÙÔ˘ ÓËÛÈ- κλπους του Aγου
Ô‡, ¤ÏÂÁ¯·Ó fiÏË ÙË Á‡Úˆ ı·Ï¿ÛÛÈ· Â- Aντωνου και της Eρ-
ÚÈÔ¯‹, ÁÈ’ ·˘Ùfi Û ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ÂÚÈÙÒ- στου, και τη Nσυρο.
ÛÂȘ ÔÈ Ô¯˘ÚÒÛÂȘ Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÎÚ›ıËÎ·Ó Eναι το καλτερα δια-
·ÓÂ·ÚΛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË τηρημνο κστρο, απ
ÙÔ˘ÚÎÈ΋˜ Â›ıÂÛ˘, ÔfiÙ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ τα επτ της T
ÌÂٷʤÚıËÎ·Ó ÁÈ· ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÛÙË Pfi- (φωτ.: N. Kασρης).
‰Ô. T¤ÙÔÈ· ÂÂÈÛfi‰È· ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È
ÙÔ 1475 Î·È ÙÔ 1480. ™Â ¿ÏϘ ÂÚÈ-
ÙÒÛÂȘ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ T‹ÏÔ˘ ‹Û·Ó
Û ı¤ÛË Ó· ·ÔÎÚÔ‡ÛÔ˘Ó ÙȘ ÙÔ˘ÚÎÈ-
Τ˜ ÂȉÚÔ̤˜, fiˆ˜ ÙÔ 1479, ÙÔ 1485
Î·È ÙÔ 1504. H T‹ÏÔ˜ ¤ÂÛ ÛÙ· ¯¤ÚÈ·
ÙˆÓ TÔ‡ÚÎˆÓ ÌÂÙ¿ ·fi ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË
Ù˘ Pfi‰Ô˘ ÙÔ 1523.
* O κ. Nίκος Zαρίφης είναι αρχιτέκτονας
της 4ης Eφορείας Bυζαντινών Aρχαιοτή-
των.
Oι κ. Aννα Mαρία Kάσδαγλη και Aλε-
ξάνδρα Στεφανίδου είναι αρχαιολγοι της
4ης Eφορείας Bυζαντινών Aρχαιοτήτων.
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 21
 Tο μοναστρι του Aγου Παντελε

H Aεροφωτογραφ
α της
περιοχς που βρ
σκε-
ται το φρουριακς μορ-
φς μοναστρι του Aγ
- Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ÛÙÔ ‡„ˆÌ· KÚ˘¿ÏÏÔ˜ ÛÙ· ηÙÒÙÂÚ· ÛËÌ›· Ù˘ ÓfiÙÈ·˜ Ï¢-
ου Παντελεμονα. O Της E §Œ¡∏˜ K. ¶ ∞¶∞μ∞™π§∂ÿ√À
Î·È ·¤¯ÂÈ ÌfiÏȘ 7 ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· ·fi ÙÔÓ Ú¿˜ Î·È Ì ηÏÔ‰Ô˘ÏÂ̤ÓÔ˘˜ ˆÚfiÏÈ-
γιος, προσττης του
νησιο, αποτελε
να
απ τα πιο σπουδα
α Ô‰ËÁÔ‡Û ÛÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ‹Ù·Ó ¯ˆÌ·-
προσκυνματα στον δω-
δεκανησιακ χρο
(φωτ.: N. Kασρης).
22 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
Αρχαιολγου 4ης Eφορεας Βυζαντινν
Αρχαιοττων ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1980 Ô ‰ÚfiÌÔ˜ Ô˘
AË ÌÔ˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ· Ì ÙË ÌÂ-
Á¿ÏË ‚Ú‡ÛË
Ì ÙËÓ ÌÂÁ¿ÏË Î·Ú˘‰È¿ Î·È Ì ÙÔ
΢·Ú›ÛÛÈ
O ™HMEPINO™ ÂÈÛΤÙ˘ ÚÈÓ
ÌÂÈ ÛÙÔÓ ÂÚ›‚ÔÏÔ ÙÔ˘ ÌÔÓ·-
ÛÙËÚÈÔ‡ ·˘Ù¿ Ù· ÙÚ›· ÛÙÔȯ›·
·ÓÙÈÎÚ›˙ÂÈ, ÙË ‚Ú‡ÛË, ÙËÓ Î·Ú˘‰È¿ ηÈ
ÙÔ Î˘·Ú›ÛÛÈ, ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔÈ-
¯Â›· Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘. TÔ ÌÔÓ·ÛÙË-
ÚÈ·Îfi Û˘ÁÎÚfiÙËÌ·, ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙÔÓ
ÚÔÛÙ¿ÙË ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ÙÔÓ AÁÈÔ ¶·ÓÙÂ-
Ï‹ÌÔÓ·, ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ·fi Ù· ÈÔ
ÛÔ˘‰·›· ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·Ù· ÛÙÔ ‰ˆ‰Âη-
ÓËÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ, fiˆ˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ›ӷÈ
Ô ¶·ÓÔÚÌ›Ù˘ ÛÙË ™‡ÌË, Ë ¶·Ó·Á›·
™ËÏÈ·Ó‹ ÛÙË N›Û˘ÚÔ Î.¿. AÔÌÔÓˆ-
̤ÓÔ Û ÌÈ· ηٷÚ¿ÛÈÓË Ï·ÁÈ¿, ο-
Ùˆ ·fi ‚Ú¿¯Ô˘˜, Â›Ó·È ÎÙÈṲ̂ÓÔ ÛÂ
˘„fiÌÂÙÚÔ 270 Ì. ·fi ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
ÔÈÎÈÛÌfi ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡. M¤¯ÚÈ
˘fiÏÔÈË ·Óˆ‰ÔÌ‹, fiˆ˜ ·Ôηχ-
ÊıËÎÂ ÚÈÓ ·fi ÌÈ· 15ÂÙ›· ÌÂ ÙËÓ
Ù҉˘, Ì ÔÏϤ˜ ÛÙÚÔʤ˜ Î·È ·ÚÎÂÙ¤˜
ηÙÔÏÈÛı‹ÛÂȘ ȉ›ˆ˜ ηٿ ÙË ¯ÂÈÌÂÚÈ-
Ó‹ ÂÚ›Ô‰Ô, ÔfiÙ ÁÈÓfiÙ·Ó ‰‡Û‚·ÙÔ˜.
MfiÏȘ ÚÈÓ ·fi ÌÂÚÈο ¯ÚfiÓÈ· ‰È·Ï·-
Ù‡ÓıËÎÂ Î·È ÛÙÚÒıËΠ̠¿ÛÊ·ÏÙÔ.
TÔ Î·ıÔÏÈÎfi
TÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ Â͈ÙÂÚÈο ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂ-
Ù·È ˆ˜ ÊÚÔ‡ÚÈÔ Ì ÙÔÓ ÂÙÚfiÎÙÈÛÙÔ Â-
Ú›‚ÔÏÔ Î·È ÙÔÓ ÙÚ›·ÙÔ, ÔÚıÔÁÒÓÈÔ
‡ÚÁÔ Ì ÙË ÌÔÓfiÚÚȯÙË ÎÂÚ·ÌÔÛÎÂ‹
ÛÙ¤ÁË Ó· ˘„ÒÓÂÙ·È ÛÙÔ N¢ ¿ÎÚÔ ÙÔ˘
ÂÚÈ‚fiÏÔ˘. ™ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·˘Ï‹ Ô‰Ë-
Á› Ì›· ¯·ÌËÏ‹ ›ÛÔ‰Ô˜ Ô˘ ʤÚÂÈ ‚·-
ÚÈ¿ ͇ÏÈÓË ÌÔÓfiÊ˘ÏÏË ı‡Ú· Ì ÛȉÂÚ¤-
ÓÈ· Â¤Ó‰˘ÛË ÛÙÂÚˆ̤ÓË Ì ÌÂÁ¿Ï·
ηÚÊÈ¿. ¶ÂÚÈÌÂÙÚÈο Ù˘ ·˘Ï‹˜ ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó Ù· ÎÂÏÈ¿, Ë ÙÚ¿Â˙·, ÙÔ Ì·ÁÎÈ›Ô
(ÊÔ‡ÚÓÔ˜), ÙÔ Ì·ÁÂÈÚÂ›Ô Î·È ÏÔÈÔ› ·Ô-
ıË΢ÙÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ. TÔ Î·ıÔÏÈÎfi Ì ·Ú-
ÎÂÙ¤˜ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ, Â›Ó·È ÎÙÈ-
Ṳ̂ÓÔ Ì ·ÚÁÔÏÈıÔ‰ÔÌ‹ Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È
ıÔ˘˜ ηٿ ÙÔ ÈÛfi‰ÔÌÔ Û‡ÛÙËÌ· ÛÙËÓ
·Ê·›ÚÂÛË ÙˆÓ Û·ıÚÒÓ ÂȯÚÈÛÌ¿ÙˆÓ
Ô˘ Î¿Ï˘Ù·Ó ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÂÈÊ¿-
ÓÂÈ· Ù˘ ÙÔȯÔÔÈ›·˜. AÓ‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ Ù‡-
Ô ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔÂȉԇ˜ ÂÁÁÂÁÚ·Ì̤ÓÔ˘
Ì ÙÚÔ‡ÏÔ, ›¯Â Ó¿ÚıËη (ÙÒÚ· ¤¯ÂÈ Î·-
Ù·ÚÁËı›) Î·È ·„›‰· Â͈ÙÂÚÈο ÂÓÙ¿-
Ï¢ÚË. H ·ÚÈ· ›ÛÔ‰Ô˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
ÛÙË ÓfiÙÈ· fi„Ë ÌÂ Ì·ÚÌ¿ÚÈÓÔ ·Ó·ÁÂÓ-
ÓËÛÈ·Îfi ÂÚÈı‡ÚˆÌ· Î·È ÂÈÁÚ·Ê‹,
Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·Î·›ÓÈÛË ÙÔ˘
Ó·Ô‡ ÙÔ 1703. OÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ÔÈÎÔ‰Ô-
ÌÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ Û˘ÓÔÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÔ˘ÌÂ
fiÙÈ Ô ‡ÚÁÔ˜ ÎÙ›ÛÙËΠÚÈÓ ·fi Ù· Ù¤-
ÏË ÙÔ˘ 15Ô˘ ·È., ÔfiÙ ȉڇÂÙ·È ÙÔ ÌÔ-
Ó·ÛÙ‹ÚÈ ·fi ÙÔÓ IˆÓ¿, ·Ó·Î·ÈÓ›˙ÂÙ·È
·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 18Ô˘ ·È.
(1703), ηıÒ˜ Î·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡
·È. (1912). M›· ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ÂÈÛٷ̤ÓË
ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÎÙ›ÛÌ·ÙÔ˜ Èı·ÓfiÓ Ó· ‰Ò-
ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈ-
ο Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘.
EÛˆÙÂÚÈο Ô Ó·fi˜ ηχÙÂÙ·È Ì ÓÂ-
ÒÙÂÚ˜ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ Î·È Á‡„ÈÓ˜ η-
μονα και η μεταβυζαντιν Tλος

H Xρτης της Tλου του

Coronelli στα 1686. Στους
Õ Eσωτερικ ποψη του μοναστηριακο δυτικος και μχρι την ιτα-
συγκροτματος. Στο βθος η ανατολικ
λικ κατοχ στα Δωδεκ-
ψη του καθολικο, το οπο
ο ανκει
νησα η Tλος συναντται
στον τπο του σταυροειδος εγγεγραμμ-
με το νομα Πισκοπ.
νου με τρολο. Παρουσιζει διαδοχικς
χρονικ οικοδομικς φσεις βελτ
ωσης
 ανακα
νισης (φωτ.: N. Kασρης).

Õ O ιερομναχος Iωνς,
πρτος κττωρ του Aγ
ου
Παντελεμονα, κρατ-
ντας στο δεξι του χρι
ομο
ωμα της Mονς. Tοι-
χογραφ
α του 15ου -
16ου αι. στα αριστερ
της εισδου του νρθηκα
(φωτ.: N. Kασρης).

Ù·Û΢¤˜ ÓÂÔÎÏ·ÛÈ΋˜ Ù¯ÓÔÙÚÔ›·˜
Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÙÔ 1912. •Â¯ˆÚ›˙ÂÈ Ô ¶·-
ÓÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÛÙÔÓ ÙÚÔ‡ÏÔ Î·È Ë ·Á›·
TÚÈ¿‰· ÛÙËÓ ·„›‰·, ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ™˘Ì·›Ô˘
˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ °ÚËÁÔÚ›Ô˘ (1776) Û‡Ìʈӷ
Ì ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô˘ Ûˆ˙fiÙ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÔ
1886. TÔ ·ÍÈfiÏÔÁÔ Í˘ÏfiÁÏ˘ÙÔ Ù¤ÌÏÔ
ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÙÔ 1714 . EÓÙÔȯÈ-
Ṳ̂ӷ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¿ Ì·ÚÌ¿ÚÈÓ·
·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈο ̤ÏË Û ‰Â‡ÙÂÚË ¯Ú‹-
ÛË, ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ· ÚÔÊ·ÓÒ˜ ·fi ·-
Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ‚·ÛÈÏÈ΋ Ô˘ Èı·Ófi-
ٷٷ Ó· ÚÔ¸‹Ú¯Â ‹ ÛÙËÓ ›‰È· ı¤ÛË
‹ Û ÁÂÈÙÔÓÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ
ÙÌ‹Ì·Ù· ÎÈfiÓˆÓ, ÎÈÔÓfiÎÚ·Ó· ÎÔÚÈÓ-
ıÈ·ÎÔ‡ Ù‡Ô˘ Î·È ÂÛÛ›ÛÎÔ˜ Ù¤ÌÏÔ˘
¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· Ó· ÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó
ÙÔ ÂÓÈÛ¯˘ÙÈÎfi ÙfiÍÔ ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÛΤÏÔ˜
ÙÔ˘ ÛÙ·˘ÚÔ‡. TÔ ‰¿Â‰Ô Â›Ó·È ÊÙÈ·Á-
̤ÓÔ Ì ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ·fi Ì·ÏÙÂ˙fiϷΘ
Î·È ÌÈÎÚ¿ Ì·‡Ú· ‚fiÙÛ·Ï· Ô˘ Û¯ËÌ·-
Ù›˙Ô˘Ó Î˘·Ú›ÛÛÈ· Î·È Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ˘˜
ÚfiÌ‚Ô˘˜.
M¤¯ÚÈ ÙÔ 1986, ÚÈÓ ‰ËÏ·‰‹ ·Ú¯›-
ÛÔ˘Ó ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ·fi ÙËÓ
4Ë EÊÔÚ›· B˘˙·ÓÙÈÓÒÓ AÚ¯·ÈÔًوÓ,
ÌfiÓÔ ˘Ôı¤ÛÂȘ ›¯·Ó ‰È·Ù˘ˆı› ÁÈ·
ÙË ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ·Ú¯ÈÎÔ‡ ÎÙ›ÛÌ·-
ÙÔ˜ ÙÔ˘ ηıÔÏÈÎÔ‡. M ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· Ù˘
ÎÙÈṲ̂Ó˘ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ· ÔÚıÔÁÒÓÈ·˜
ÂÈÛfi‰Ô˘ ÛÙ· N¢, Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔÓ
¯ÒÚÔ ÙÔ˘ Ó¿ÚıËη, ‹Úı ÛÙÔ Êˆ˜ Ë
·Ú¯È΋ ÙÔً͈ fiÚÙ·, Ù˘ ÔÔ›·˜ Ùfi-
ÛÔ ÙÔ ÂÛˆÚÚ¿¯ÈÔ fiÛÔ Î·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋
Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ‹Ù·Ó ‰È·ÎÔÛÌË̤ÓË ÌÂ
ÙÔȯÔÁڷʛ˜. ™ÙÔÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ›¯Ô
·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÔÏfiÛˆÌÔ˜ Ô
ÎÙ‹ÙˆÚ Ù˘ ÌÔÓ‹˜ Ì ÙÔ ÔÌÔ›ˆÌ· ÙÔ˘
Ó·Ô‡ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÛÙÔ ¤Ó· ¯¤ÚÈ Î·È ÛÙÔ
¿ÏÏÔ ÙÔ ı˘ÌÈ·Ù‹ÚÈ, ÓÙ˘Ì¤ÓÔ˜ Ì ÌÔÓ·-
¯ÈÎfi Û¯‹Ì· Î·È Ì ÂÈÁÚ·Ê‹, ·fi ÙËÓ
ÔÔ›· ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·È Ù· ÂÍ‹˜: Ô ˆÛÈfiÙ·-
ÙÔ˜ ÂÓ ÈÂÚÔÌÔÓ¿¯ÔȘ Î·È ·ÁÈfiÙ·ÙÔ˜ IˆÓ¿˜
Î·È ÚÒÙÔ˜ ÎÙ‹ÙˆÚ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ÌÔÓ·ÛÙË-
Ú›Ô˘. ™Ù· ‰ÂÍÈ¿ Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ
ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ¶·Ú·‰Â›ÛÔ˘: Ë ¶·Ó·Á›·
·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ÔÏfiÛˆÌË, ÌÂÙˆÈ΋
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ A‚Ú·¿Ì Î·È ÙÔÓ ¢›Î·ÈÔ
ÏËÛÙ‹ Î·È ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÙÔ›Ô Ì ÏÔ‡ÛÈÔ
Ê˘ÙÈÎfi ‰È¿ÎÔÛÌÔ (ÊÔ›ÓÈΘ, ÎÚ›Ó·, Á·-
ڇʷÏÏ· Î.¿.). MÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ÛÎË-
ÓÒÓ ÌÂÛÔÏ·‚› ÛÂÈÚ¿ ÌÂ
ÂÙ¿ ÌÂÙ¿ÏÏÈ· Ì ÚÔÙÔ-
̤˜ ·Á›ˆÓ Ô˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ-
ÓÙ·È ·fi ˘ÎÓfi ÂÏÈÛÛfiÌÂ-
O AÁÈÔ˜ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·˜,
ÓÔ ‚Ï·ÛÙfi. M›· ‰Â‡ÙÂÚË ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ıÚËÛ΢ÙÈÎfi
ÂÈÁÚ·Ê‹ ˘¿Ú¯ÂÈ ¿Óˆ
·fi ÙÔ ÙfiÍÔ Ù˘ fiÚÙ·˜, ÌÓËÌÂ›Ô Î·È ÎÔÚ˘Ê·›·
fiÔ˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·È: «O›ÎÔ˜
£ÂÔ‡ Î·È ÚÔÛ¢¯‹˜ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÂÔÚÙ‹ ÛÙÔÓ
˘¿Ú¯ÂÈ, Ìˉ›˜ ÂÈÛ¤ÏıË
ÌÓËۛηÎÔ˜ ÂÓı¿‰Â ηÈ
‰ˆ‰ÂηÓËÛÈ·Îfi ¯ÒÚÔ
Ï¿‚ÂÈ ·Ú¿Ó ·ÓÙ› Ù˘ ¢ÏÔ-
Á›·˜ ˆ˜ Ô IÔ‡‰·˜ Ô ÙÔ˘ XÚÈ-
ÛÙÔ‡ ÚÔ‰fiÙ˘». TÔ Î·ÙÒÙÂÚÔ ÙÌ‹Ì·
Î·È ÙÔ ÂÛˆÚÚ¿¯ÈÔ Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÁˆÌÂ-
ÙÚÈο Û¯¤‰È· ·Ô‰ÔṲ̂ӷ ÌÂ Î˘Ì·ÙÔ-
Âȉ›˜ ÁÚ·Ì̤˜. OÈ ÙÔȯÔÁڷʛ˜ ·˘Ù¤˜
Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·Ú¯ÈÎÔ‡ ‰È·-

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 23
 ÎfiÛÌÔ˘ ÙÔ˘ Ó¿ÚıËη, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÂÍ·›-
ÚÂÙÔ ‰Â›ÁÌ· Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘
15Ô˘ ·È. ÛÙË ¢ˆ‰ÂοÓËÛÔ.
O ÎًوÚ
H ·ÔÎ¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ ÙÔȯÔ-
ÁÚ·ÊÈÒÓ Î·È Ë ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ ¤ÓÙ·Í‹
ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ 15Ô ·È. Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤-
Ú·ÛÌ· fiÙÈ ÙÔ Î·ıÔÏÈÎfi ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ·˘-
Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Î·È ÙÔȯÔÁÚ·Ê›ٷÈ, ÂÓÒ
Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô ÚÒÙÔ˜
ÎÙ‹ÙÔÚ·˜ ‹Ù·Ó Ô ÈÂÚÔÌfiÓ·¯Ô˜ IˆÓ¿˜
A’ Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ÛÙ· ·ÚÈÛÙÂÚ¿ Ù˘
ÂÈÛfi‰Ô˘ ÙÔ˘ Ó¿ÚıËη. K·Ù¿ ÙËÓ Â˘-
ÛÙ·ı‹ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ Â›ÙÈÌÔ˘ ÂÊfiÚÔ˘
AÚ¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ Î. HÏ›· KfiÏÏÈ·, ÙÔ ÔÚ-
ÙÚ¤ÙÔ ÙÔ˘ IˆÓ¿ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·˘-
ÙÔÚÔÛˆÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Ó· ¤ÁÈÓÂ
ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘, ‰ÈfiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È
‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·˘ÙÔ·ÔηÏÂ›Ù·È ¤Ó·˜ ÌÔ-
Ó·¯fi˜ ÂÓ ˙ˆ‹ «ÔÛÈfiÙ·ÙÔ˜ Î·È ·ÁÈÒÙ·-
ÙÔ˜». H ıˆڛ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·Ù˘ˆı›
fiÙÈ Ô ÎÙ‹ÙÔÚ·˜ IˆÓ¿˜ Aã ‹Ù·Ó ÂÈÎÂ-
Ê·Ï‹˜ ÔÌ¿‰·˜ KÚËÙÈÎÒÓ Î·ÏÔÁ‹ÚˆÓ
Ô˘ ÂÁη٤ÏÂÈ„·Ó ÙËÓ KÚ‹ÙË Î·È ÌÂÙ¿
ÙÔ 1480 ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÛÙËÓ T‹ÏÔ
Î·È ·Ó·Î·›ÓÈÛ·Ó ÙË ÌÔÓ‹, ‰ÂÓ Â›Ó·È
ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓË.
H ˘·ÚÎÙ‹ ÌÔÓ·ÛÙËÚȷ΋ ˙ˆ‹ ÛÂ
·˘Ùfi ÙÔÓ ¯ÒÚÔ ·Ú¯›˙ÂÈ ·fi Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘
16Ô˘ ·È. Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ Ûˆ˙fiÌÂ-
ÓÔ˘˜ ηٷÏfiÁÔ˘˜ ÌÔÓ·¯ÒÓ Ô˘ ‰ÈÂÙ¤-
ÏÂÛ·Ó ËÁÔ‡ÌÂÓÔÈ Ù˘ ÌÔÓ‹˜. OÛÔÓ
·ÊÔÚ¿ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÌÔÓ·-
ÛÙËÚÈÔ‡ ̤۷ ·fi ÁÚ·Ù¤˜ ËÁ¤˜ ÂÈ-
‚‚·ÈÒÓÂÙ·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 17Ô˘ ·È. ÌÂ
ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ÂÏ·ÈÔÙÚÈ‚Â›Ô˘ ÛÙÔ
∫¿ÛÙÚÔ ÛÙË XÒÚ· K·Ï‡ÌÓÔ˘. H ÂÎÌÂ-
Ù¿ÏÏ¢ÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÂÏ·ÈÔÙÚÈ‚Â›Ô˘
·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙÔ Ì‹ÏÔÓ Ù˘ ¤ÚȉԘ ÌÂٷ͇
ÙˆÓ ÌÔÓ·¯ÒÓ Ù˘ ÌÔÓ‹˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ Iˆ-
P Aγιος Xριστφορος ο Kυνο- ¿ÓÓË ÙÔ˘ £ÂÔÏfiÁÔ˘ ÛÙËÓ ¶¿ÙÌÔ Î·È
κφαλος. Tοιχογραφ
α στην ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·. TÂÏÈο Ë 17Ô ·È. ·Ó¿ÁÔÓÙ·È Ù· ˘ÔÏ›ÌÌ·Ù· ÙÔÈ-
Kο
μηση της Παναγ
ας, κοιμη- ÌÔÓ‹ Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÙÔ Ô‡ÏËÛ ÁÈ· 4.000 ¯ÔÁÚ·ÊÈÒÓ ÛÙËÓ ·„›‰· Î·È ÙÔÓ Ó¿ÚıË-
τηριακ να στο εγκατελειμμ- ÁÚfiÛÈ· ÛÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ Ù˘ ¶¿ÙÌÔ˘, ÌÂ
νο σμερα Mικρ Xωρι. Eργο ÙÔÓ fiÚÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÔÈ
του Συμα
ου ζωγρφου Nεφυ- ÌÔÓ·¯Ô› ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ· ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡, ÂÎÙfi˜ ·fi ‰‡Ô
του, ο οπο
ος δολεψε τις τοι- Ó· ·Ï¤ıÔ˘Ó Î·È ÂΛÓÔÈ ÙË ÛÔ‰ÂÈ¿ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔÓ ·Ú¯È-
χογραφ
ες στα 1787 (φωτ.: K. ÙÔ˘˜ ·fi Ù· ÂÏ·Èfi‰ÂÓÙÚ· ÛÙËÓ K¿- Îfi ‰È¿ÎÔÛÌÔ ÙÔ˘ 14Ô˘-15Ô˘ ·È.
Λιντης). Ï˘ÌÓÔ.
ø˜ ÁÓˆÛÙfi, ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ‰ÂÓ
¤ÏÂÈ„·Ó ÔÈ ÙÔ˘ÚÎÈΤ˜ Î·È ÂÈÚ·ÙÈ-
Τ˜ ÂȉÚÔ̤˜ Î·È ÏÂËϷۛ˜ Ù˘
ÌÔÓ‹˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÛÙ· 1703 ÔÈ
ÌÔÓ·¯Ô› ηÙfiÈÓ ÂÓÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ËÁÔ˘-
̤ÓÔ˘ §·˘ÚÂÓÙ›Ô˘ οÓÔ˘Ó ÚÔÛ¿-
ıÂȘ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ¯Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· Ó·
·Ó·Î·ÈÓ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ, fiˆ˜
·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È Ë ÂÈÁÚ·Ê‹ ÛÙËÓ Â›-
ÛÔ‰Ô: 1703 AÚÈÏ›Ô˘ 14 ÂÎÙ›ÛıË Ô
ı›Ԙ Î·È ¿ÓÛÂÙÔ˜ Ó·fi˜ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘
¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓÔ˜ ‰È¿ ÎfiÔ˘ Î·È Û˘Ó-
‰ÚÔÌ‹˜ ÙÔ˘ Â˘Ï·‚ÂÛÙ¿ÙÔ˘ ηıËÁÔ˘-
̤ÓÔ˘ Î˘Ú §·˘ÚÂÓÙ›Ô˘ Î·È ÙˆÓ ÏÈÒÓ
ÈÂÚÔÌÔÓ¿¯ˆÓ Î·È ÌÔÓ·¯ÒÓ ¯ÂÈÚ.
Ö˜ Ë ¿‰ÂÈ· ÂÈÛ΢‹˜ ·fi ÙȘ
ÙÔ˘ÚÎÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ‰fiıËΠÙÔ 1727,
·ÊÔ‡ ¤Ú·Û·Ó ‹‰Ë 24 ¯ÚfiÓÈ·. ¶·Ú’
fiϘ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ë ÌÔÓ‹
·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙË-
Ù˜, ΢ڛˆ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ʇÛˆ˜
fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙËÓ T‹ÏÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÂ
¿ÏÏ· ÓËÛÈ¿, .¯. ÙË ™‡ÌË, N›Û˘ÚÔ,
Kˆ, K¿Ï˘ÌÓÔ, K¿ÛÔ ÊÙ¿ÓÔÓÙ·˜ ̤-
¯ÚÈ ÙËÓ KÚ‹ÙË Î·È ÙȘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÌÈ-
ÎÚ·ÛÈ·ÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜. ™ÙÔ ·fiÁÂÈÔ Ù˘
·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘ ÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ Î˘ÎÏÔÊÔ-
Ú› ‰Èο ÙÔ˘ ¯·ÚÙÔÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ
5, 10, 20, 40 ·Ú¿‰ˆÓ. MÂÙ¿ ÙÔ
1936 Ì ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘
24 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
ËÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘ M·Î·Ú›Ô˘ K·ÓÔ‡ ÛÙ·Ì·Ù¿
Ë ˙ˆ‹ Û ·˘ÙfiÓ ÙÔ ¯ÒÚÔ. ™‹ÌÂÚ· ›ӷÈ
ÂÈÛΤ„ÈÌÔ Ì ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÂÓfi˜ ʇ-
Ϸη Ô˘ Â›Ó·È ÂÁηÙÂÛÙË̤ÓÔ˜ ÂΛ.
MÂÁ¿ÏÔ Î·È ÁÓˆÛÙfi Â›Ó·È ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ
Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Î¿ı ¯ÚfiÓÔ ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘
·Á›Ô˘, fiÔ˘ ηٷÊı¿ÓÔ˘Ó ÔÏÏÔ› ÚÔ-
Û΢ÓËÙ¤˜ Î·È ·fi ¿ÏÏ· ÓËÛÈ¿.
ªÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜
ÙÔȯÔÁڷʛ˜
™¯ÂÙÈο Ì ÙË ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Ù¤¯ÓË
ÛÙÔ ÓËÛ›, ÚÈÓ ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÏÂÙÔÌÂ-
ÚÒ˜ Û ·˘Ù‹, ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ì fiÙÈ Ô ·Ú¯È-
ÙÂÎÙÔÓÈÎfi˜ Ù‡Ô˜ Ô˘ ΢Úȷگ› ηٿ
ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÙÔ˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜ ·Ú·-
̤ÓÂÈ Ë ÌÈÎÚ‹ ÌÔÓfi¯ˆÚË, η̷ÚÔÛΤ-
·ÛÙË ÂÎÎÏËÛ›·, fiˆ˜ ›Û¯˘Â Î·È Î·Ù¿
ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ È-
ÔÙÔÎÚ·Ù›·. Afi ÙÔÓ 18Ô ·È. ÔÈÎÔ‰Ô-
ÌÔ‡ÓÙ·È ÌÂÁ¿Ï˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ÌÔÓfi¯ˆ-
Ú˜, ÛÙÂÁ·Ṳ̂Ó˜ Ì ÓÂ˘ÚˆÙ¿ ÛÙ·˘ÚÔ-
ıfiÏÈ·, Ì ‰¿‰· Î·È ·˘Ï¤˜ ÊÙÈ·Á̤-
Ó˜ Ì ̷˘Úfi·ÛÚ· ‚fiÙÛ·Ï·, fiÔ˘
ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È ‰È¿ÊÔÚ· ÁˆÌÂÙÚÈο ηÈ
Ê˘ÙÈο Û¯¤‰È·.
OÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ˙ˆ-
ÁÚ·ÊÈ΋, Ù· ‰Â›ÁÌ·Ù· Â›Ó·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ·
ηٿ ÙÔÓ 16Ô Î·È 17Ô ·È., ÂÓÒ ÏËı·›-
ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ 18Ô ·È. Î·È ÂÍ‹˜. ™˘ÁÎÂ-
ÎÚÈ̤ӷ Ë ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ T·ÍÈ¿Ú¯Ë MÈ-
¯·‹Ï ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ §›ıÔ˜ ‰È·ÛÒ˙ÂÈ Ï›-
„·Ó· ÙÔȯÔÁÚ·ÊÈÒÓ, ÔÈ Ôԛ˜ Û‡Ìʈ-
Ó· Ì ÙËÓ ÎÙËÙÔÚÈ΋ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô˘
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ÎfiÁ¯Ë ÚfiıÂ-
Û˘, ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· 1580 ηÈ
·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¯ÔÚËÁ›Â˜ ÔÏÏÒÓ Â˘Ï·‚ÒÓ
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ, fiˆ˜ .¯. ÙÔ˘ ·· Iˆ¿Ó-
ÓË BÔ‡ÚÈÔ˘, ÙÔ˘ ·· °ÂˆÚÁ›Ô˘ •Ë-
ÌÔ‡‰Ë, ÙÔ˘ ‰Ô‡ÏÔ˘ ÙÔ˘ £ÂÔ‡ NÈÎfiÏ·
K·Ï¤ Î.¿. K·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ÛÙÔÓ
η Ù˘ ËÌÈÂÚÂÈˆÌ¤Ó˘ ÌÔÓfi¯ˆÚ˘
ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÙÔ˘ T·ÍÈ¿Ú¯Ë ÛÙÔ K¿ÛÙÚÔ
™˘Ì·›ÔÈ ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ
Afi ÙÔÓ 18Ô ·È., Î·È ÂȉÈο ·fi ÙÔ ‰Â‡-
ÙÂÚÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘, ÛÒ˙ÔÓÙ·È Û ÈηÓÔÔÈ-
ËÙÈÎfi ‚·ıÌfi ·ÍÈfiÏÔÁ· ˙ˆÁÚ·ÊÈο Û‡-
ÓÔÏ·, ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ- ÛÙÔ MÈÎÚfi XˆÚÈfi, Î·È Á) ÙÔ °ÂÓ¤ÛÈÔÓ
΋˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ £ÂÔÙfiÎÔ˘ ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi Ô˘
ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ΋ ™‡ÌË. O ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÌÂÙfi¯È ÙÔ˘ ÌÔÓ·ÛÙËÚÈÔ‡ ÙÔ˘ ∞Á›-
ÁÓˆÛÙÔ‡˜ ™˘Ì·›Ô˘˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘˜ Ô °ÚË- Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·. TÔ Ù¤ÌÏÔ, ÂÓ Ì¤ÚÂÈ
ÁfiÚÈÔ˜ ÙÔȯÔÁÚ·Ê›, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ÚÔ·- ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÙfi Î·È ÂÓ Ì¤ÚÂÈ Í˘ÏfiÁÏ˘ÙÔ,
Ó·ÊÂÚı›, ÙÔ Î·ıÔÏÈÎfi ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ¶·- ηٷÛ΢¿ÛÙËΠ·fi ÙÔÓ ÈÂÚÔÌfiÓ·¯Ô
ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ· (1776), ÂÓÒ Ô NÂfiÊ˘ÙÔ˜ °·‚ÚÈ‹Ï ÙÔ 1743. T¤ÏÔ˜, ÙÔ 1827 ÔÈÎÔ-
ÙËÓ KÔ›ÌËÛË Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÛÙÔ ÓÂÎÚÔ- ‰ÔÌ‹ıËÎÂ Ô ÂÓÔÚÈ·Îfi˜ Ó·fi˜ ÙÔ˘ MÂ-
Ù·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ MÈÎÚÔ‡ XˆÚÈÔ‡ ÙÔ 1787 , Á¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡ Ô˘ ‹Ù·Ó ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ˜
fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË Ûˆ˙fiÌÂÓË ÂÈ- ·Ú¯Èο ÛÙË MÂÙ·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ™ˆÙ‹-
ÁÚ·Ê‹ ÛÙÔÓ ‚fiÚÂÈÔ ÙÔ›¯Ô: AÓÈÁ¤ÚıË Î·È Ú·, fiˆ˜ ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙËÓ ÎÙËÙÔÚÈ-
·ÓÈÛÙÔÚ‹ıË ÂÓ Ùˆ Ó·Ò Ù˘ K˘Ú›·˜ £ÂÔ- ΋ ÂÈÁÚ·Ê‹ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ·ÊÈÂÚÒıË-
ÙfiÎÔ˘, ‰È¿ Û˘Ó‰ÚÔÌ‹˜ Î·È ÂÍfi‰Ô˘ ·¿- ΠÛÙÔÓ T·ÍÈ¿Ú¯Ë, ·ÊÔ‡ ÛÙ·Ì¿ÙËÛ Ë
ÓÙˆÓ ÙˆÓ XÚËÛÙÈ·ÓÒÓ ÂÓ ¤ÙË ÛÔÙËÚ›ˆ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘
Aæ¶Z X›Ú NÂÔÊ›ÙÔ˘ ™ÈÌ¤Ô˘. Afi ·ÓÒ- Ó·Ô‡ ÛÙÔ K¿ÛÙÚÔ. E¯ÂÈ ÎÙÈÛÙ› ÛÙË ı¤-
Ó˘ÌÔ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ ¤¯ÂÈ ‰È·ÎÔÛÌËı› Î·È Ë ÛË ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¢Ë-
ÌÔÓfi¯ˆÚË, η̷ÚÔÛΤ·ÛÙË ÂÎÎÏË- ÌËÙÚ›Ô˘, Ô˘ Î·È ·˘Ùfi˜ ›¯Â ÎÙÈÛÙ› ÛÂ
Û›· ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ Iˆ¿ÓÓË ÙÔ˘ £ÂÔÏfiÁÔ˘ Â·Ê‹ Ì ÙÔ ·Ú¯·›Ô Ù›¯Ô˜, ¿Óˆ ÛÂ
ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi. ‰fiÌÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÂÍ›ÙËÏ·
AÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈο ÎÙ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ›¯ÓË ÙÔȯÔÁÚ·Ê›·˜. ¶¿ÓÙˆ˜, ¿ÍÈÔ Â·›-
18Ô˘ ·È., Ù· ÔÔ›· ÛÙÂÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì Ó¢- ÓÔ˘ Â›Ó·È fiÙÈ ÔÈ ÏÈÁÔÛÙÔ› οÙÔÈÎÔÈ ÙÔ˘
ÚˆÙ¿ ÛÙ·˘ÚÔıfiÏÈ·, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÓËÛÈÔ‡ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÌÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ
ÙÔȯÔÁڷʛ˜, ›ӷÈ: ·) Ë ¶·Ó·Á›· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ ÙÔ˘˜ ÚÔ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÂ
MÂÁ¿ÏÔ˘ XˆÚÈÔ‡, ÛÙÔ˘˜ Úfiԉ˜ ÙÔ˘ ÂÈÛ΢¤˜ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙËÓ
οÛÙÚÔ˘, ‚) Ë KÔ›ÌËÛË Ù˘ £ÂÔÙfiÎÔ˘ AÚ¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ YËÚÂÛ›·.
 H H μισοερειπωμνη εκκλη-
σ
α του Tαξιρχη στο K-
στρο του Mεγλου Xωριο.
Σζει υπολε
μματα τοιχο-
γραφιν του 17ου αι. πως
και του αρχικο δικοσμου
που ανγεται στον 14ο - 15ο
αι. (φωτ.: A. Στεφαν
δου).

Õ O Aγιος Iωννης ο Θεολ-

γος και ο μαθητς του Πρ-
χορος σε τοιχογραφ
α του
18ου αι., ργο γνωστου ζω-
γρφου (φωτ.: E. Παπαβασι-
λε
ου).

H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 25
 Tο ιστορικ αρχεο
Õ «Aργατει», πως ονομζουν στην Tλο
την ομαδικ μισθη εθελοντικ προσφορ
εργασας. Eικ να απ την αγροτικ ζω
του νησιο τις πρτες δεκαετες του 20ο
αι. (φωτ.: Aρχεο Παντελ Aντ. Kαμμ).

Ù‹Ó ÙË ÛÙÈÁÌ‹, fiÛÔÈ Î·ÙÔÈÎÔ‡Ó Â›Ó·È

ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙË ‰È·-
Tου X Õƒ∏ M πà . K √ÀΔ∂§Õ∫∏
Û‡Ó‰ÂÛË Î¿ÔÈÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ÌÔÓ·-
˙ÂÈ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Ù˘¯¤˜, fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙÔ
ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ Î·È ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙÔ˘ Û ·Ó-
ηٷÁÚ·Ì̤ÓÔÈ ÛÙ· ‚È‚Ï›· ˆ˜ Ú·ÁÈ¿-
‰Â˜ Î·È ÏËÚÒÓÔ˘Ì fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Êfi-
ÚÔ˘˜ ÛÙÔ B·ÎÔ‡Ê...». H ÏËÚÔÊÔÚ›·
ÔÌ·Ï‹˜ ÌÂÙ¿‚·Û˘ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÛÙÔ
Ó¤Ô Î·ıÂÛÙÒ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘
ÓËÛÈÔ‡ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Ì ÙËÓ Â›‰ËÛË
·fi ÙÔ «BÈ‚Ï›Ô Ù˘ AÛÚ˘ £¿Ï·Û-
Û·˜» ÙÔ˘ TÔ‡ÚÎÔ˘ Ó·‡·Ú¯Ô˘ Î·È ÂÈ-
Ú·Ù‹ Piri Reis, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜
ÁÈ· Ì·˙È΋ ÌÂٷΛÓËÛË ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ
Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÛÙËÓ KˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË
ÛÙ· 1523, fiÔ˘, ˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, Ú›˙ˆÛ Ô
ÚÒÙÔ˜ ˘Ú‹Ó·˜ ÌÈ·˜ ·ÚÔÈΛ·˜ ÙÔ˘˜.
AÏÏ¿ ÛÙÔ IÛÙÔÚÈÎfi AÚ¯Â›Ô Ù˘ T‹-
ÏÔ˘ ‰ÂÓ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÁÂÁÔÓfiÙ·
ÌfiÓÔ ÔÏÂÌÈο. EÌÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Ú¿-
ÍÂȘ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜, Ù˘ ·ÓÙÈ·-
ÏfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ Ì ÙÔ Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ù˘ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘˜ Û’
·˘Ùfi Î·È Ù˘ ÚÔÛ¤Ï·Û˘ ÙˆÓ ·ÓÙ›-
ÍÔˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÏÏ›„ÂˆÓ ÌÂ
ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ¶·Ú·‰fiÛˆ˜ Ô˘ ο-
ÓÂÈ ÙÔ Ó‡̷ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Á·Ï‹ÓÈÔ Î·È
Ô͇, Ô˘ ‰È·¯¤ÂÈ ÙÔ ÔÌfiı˘ÌÔ Ó‡̷
δρος Bυζαντινς Aρχαιολογας
– Iστορικο
H TH§O™ Â›Ó·È ·fi Ù· Ï›Á· ÓËÛÈ¿
Ô˘ Â˘Ù‡¯ËÛ ӷ ¤¯ÂÈ ‰ËÌÔÛÈ-
Â˘Ì¤ÓÔ ·Ú¯ÂÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi Î·È Ì¿-
ÏÈÛÙ· ·fi ÙÔ 1979. EÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ¤Ó·
Û‡ÓÔÏÔ 221 ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘ ‚Ú¤ıËηÓ
ÙfiÙ ·ÔıËÎÂ˘Ì¤Ó· Û ÌÈ· ¯·ÚÙÔÎÔ‡-
Ù· Î·È ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·fi
ÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÙÔÓ AÁÈÔ
¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·, Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÔÔ›-
Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈ˙ ÚfiÏÔ Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ Âο-
ÛÙÔÙ ËÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÙÔÈ΋
ÎÔÈÓˆÓ›· ˆ˜ N¶¢¢.
H Ù·ÍÈÓfiÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ÁÚ¿ÊÔ-
ÓÙ· ¤ÁÈÓ Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙË ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ
ÔÔ›· ›¯·Ó Û˘ÓÙ·¯ı›, ‰ËÏ·‰‹ Û ÂÏ-
ÏËÓÈο, ÙÔ˘ÚÎÈο Î·È ÈÙ·ÏÈο, ÂÓÒ ˆ˜
ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜ ÔÌ·‰ÔÔÈ‹-
ıËÎ·Ó Û ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈο (ËÁÔ˘ÌÂÓÈο,
ÌËÙÚÔÔÏÈÙÈο, ·ÙÚÈ·Ú¯Èο), ‰ÈηÈÔ-
Ú·ÎÙÈο (ÔÌÔÏÔÁ›Â˜, ‰È·ı‹Î˜, ‰·ÓÂÈ-
ÛÙÈο, ·ÁÔÚ·ˆÏËÛÈÒÓ, ÏÔÁÈÛÙÈο) ηÈ
ÔÈÎÈÏ›· (‰ËÌfiÛÈ· ¤ÁÁÚ·Ê·, ÂÈÛÙÔ-
Ϥ˜, ¿‰ÂȘ, ÛËÌÂÈÒÌ·Ù·).
E›¯Â ÎÔÈÓÔÔÈËı› Â›Û˘ fiÙÈ ¤Ó·˜
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ·fi ÙÔ
›‰ÈÔ ·Ú¯Â›Ô ›¯Â ‰Ôı› ·fi ÙÔ 1940 ÁÈ·
ÌÂϤÙË ÛÙÔÓ TËÏÈ·Îfi Î. AÓ·ÁÓˆÛÙ›‰Ë,
·ÏÏ¿ Ô˘‰¤ÔÙ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ‰ËÌÔÛÈ-
‡ÙËΠ‹ ÂÂÛÙÚ¿ÊË. AÊ·›ÚÂÛË ÛËÌ·-
ÓÙÈÎÒÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘
Û˘ÓÙÂϤÛÙËΠÛÙÔ ·ÒÙÂÚÔ ·ÚÂÏıfiÓ
·fi ÈÛÙÔÚÈÔ‰›Ê˜ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ ÓËÛÈÒÓ,
26 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
ÛÙËÚÈÔ‡ Ì ÙÔÓ AÁÈÔ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ·
Ù˘ T‹ÏÔ˘, fiˆ˜ Î·È ·fi ÏfiÁÈÔ˘˜ ·Ú¯È-
Ì·Ó‰Ú›Ù˜ ‹ ÚˆÙÔÛ‡ÁÎÂÏÏÔ˘˜ Ù˘ Pfi-
‰Ô˘ Î·È Ù˘ Kˆ ‹ NÈÛ‡ÚÔ˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
Û˘Ófi‰Â˘·Ó ÙÔÓ ÂοÛÙÔÙ ÌËÙÚÔÔÏ›-
ÙË Pfi‰Ô˘ ÛÙËÓ «ÂÙ‹ÛÈ·» Â›Û΄‹ ÙÔ˘
ÛÙËÓ T‹ÏÔ.
EÔ̤ӈ˜ Ë ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙˆÓ ‰È·-
Ûˆı¤ÓÙˆÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ·¤‰ˆÛ ·Ô-
Û·ÛÌ·ÙÈο ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ‰È·‰ÚÔÌ‹
ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ ·fi ÙÔÓ 16Ô ·ÈÒÓ· ηÈ
ÂÍ‹˜, Ë ÔÔ›· ηχÊıËΠÛÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ· Ì ‰ËÌÔÛȇ̷ٷ ÙÔ˘ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·,
‚·ÛÈṲ̂ӷ Û ¤Ú¢Ó˜ Â› ÙˆÓ ÌÓËÌ›-
ˆÓ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, Û ÂÈÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi,
Û ·Ó¤Î‰ÔÙÔ˘˜ ÎÒ‰ÈΘ Î·È Û Ï‹ıÔ˜
¿ÏÏˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ. E›ÎÔÛÈ ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ·
ÌÂÙ¿, ¤Ó· Ó¤Ô Û‡ÓÔÏÔ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘
ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ȉÈÒÙ˜ ÂÚÈ̤ÓÂÈ ÙË
‰ËÌÔÛ›Â˘Û‹ ÙÔ˘, ·ÔÙÂÏÒÓÙ·˜ ¤Ó·Ó
‰Â‡ÙÂÚÔ ÙfiÌÔ, ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘
ÂÏ›˙Ô˘Ì ӷ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Î·È ¿ÏÈ Ë ™Ù¤-
ÁË °Ú·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È T¯ÓÒÓ ¢ˆ‰ÂηӋ-
ÛÔ˘.
IÛÙÔÚÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·
Afi Ù· ÈÔ ·ÍÈfiÏÔÁ· ¤ÁÁÚ·Ê· ÙÔ˘ ·Ú-
¯Â›Ô˘ Ù˘ T‹ÏÔ˘ Â›Ó·È Î·Ù’ ·Ú¯‹Ó Ù·
Û˘ÓÙ·Á̤ӷ ÛÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÁÏÒÛÛ·
(11), Ù· ÔÔ›· ÚÔËÁÔ‡ÓÙ·È ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ-
ο fiÏˆÓ ÙˆÓ ¿ÏψÓ. TÔ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ
ʤÚÂÈ ¤ÙÔ˜ EÁ›Ú·˜ 1000 (¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi
15 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1592), ÂÓÒ ÙÔ ÓÂfiÙÂ-
ÚÔ 1081 Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·-
ÓÈÎfi 1675. TÔ Î·ı¤Ó· ·fi ·˘Ù¿ ʈٛ-
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
ıÚÒÈÓÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi, ·ÏÏ¿ ÚÔÛʤÚÂÈ
ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ Âȉ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÂÈÚ·ÙÈΤ˜
ÂȉÚÔ̤˜ ÛÙÔ ÓËÛ› ·fi Ï‚¤ÓÙ˜
(TÔ‡ÚÎÔ˘˜ Î·È ºÚ¿ÁÎÔ˘˜), ÁÈ· ÂȉÈÔÚ-
ıÒÛÂȘ Ù˘ ÌÔÓ‹˜, ÁÈ· ›‰Ë ÊÔÚÔÏÔ-
Á›·˜, ÁÈ· ÙÈ̤˜ Î·È ·Á·ı¿, ÁÈ· ÔÈÎÈ-
ÛÌÔ‡˜, ÂÓÒ ‰ÂÓ Ï›Ô˘Ó ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÂ
ÚfiÛˆ· Î·È ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó
ÁÂÈÙÔÓÈο ÓËÛÈ¿, fiˆ˜ ÙËÓ K¿Ï˘ÌÓÔ
Î·È ÙÔ Î·ÙÔÈÎË̤ÓÔ ÙfiÙ ÓËÛ¿ÎÈ T¤-
ÏÂÓ‰Ô ‹ ÙËÓ ÔıˆÌ·ÓÈ΋ ÁÚ·ÊÂÈÔÎÚ·-
Ù›· ÛÙË Pfi‰Ô. AÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ Â›Ó·È
ˆÛÙfiÛÔ fiÙÈ Ì¤Ûˆ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÙÔ˘ÚÎÈ-
ÎÒÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Ë Â›‰Ë-
ÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Ù˘ ηٷϋ„ˆ˜
Ù˘ Pfi‰Ô˘ ηٿ ÙÔ 1522, fiÙÈ ·Ú¿ ÙË
Ï˘Û۷Ϥ· Î·È ÂÈÙ˘¯‹ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ
ηÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ô˘
˘„ÒÓÂÙ·È ¿Óˆ ·fi ÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi,
ÛÙËÓ ÔÔ›· Ì¿ÏÈÛÙ· ‚Ú‹ÎÂ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ
Î·È Ô TÔ‡ÚÎÔ˜ Ó·‡·Ú¯Ô˜, «Ë T‹ÏÔ˜ ·-
Ú·‰fiıËλ. MÈ· ·Ú¿‰ÔÛË fï˜ ‡ÛÙÂ-
Ú· ·fi ¿ÚÓËÛË Î·È Ì¿¯Â˜ ÈÛÔ‰˘Ó·-
ÌÔ‡Û Ì ٷ ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ηÈ
ÙËÓ Î·ıÈÂڈ̤ÓË Ú·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ TÔ‡Ú-
ÎˆÓ Û ·È¯Ì·ÏˆÛ›· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Î·È
·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋ ÙÈ̈ڛ· ÙˆÓ ÂÈÎÂÊ·-
Ï‹˜ Ù˘ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘. H ·‰˘Ó·Ì›· Û˘-
Ó·ÁˆÁ‹˜ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ ÛÙËÓ Â›Ì·-
¯Ë ÊÚ¿ÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Ù˘ Pfi‰Ô˘
˘ÂÚÎÂÚ¿ÛÙËΠ̠ÙÔ ¤ÁÁÚ·ÊÔ Ô˘
ʤÚÂÈ ÙË ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· EÁ›Ú·˜ 1004
(1596), ÛÙÔ ÔÔ›Ô Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙË
‰È·ÌÔÚʈı›۷ ÔÏÈÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË
ÛÙÔ ÓËÛ› ˆ˜ ÂÍ‹˜: «Afi ÙfiÙ Ô˘ ‹ÚÂ
Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÙÔ˜ Ù· ÓËÛÈ¿ Î·È Ì¤¯ÚÈ ·˘-
Û fiÏ· Ù· ̤ÏË Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙȘ
‡ÎÔϘ Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ ÒÚ˜. H
«·ÚÁ·ÙÂÈ¿», Ë Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË
ÚÔ˜ ÙÔ Ì¤ÏÔ˜ ÂΛÓÔ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È
‚Ô‹ıÂÈ· Û ‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙÈÁÌ‹, Â›Ó·È ÙÔ
¤Ó· ÛΤÏÔ˜. TÔ ¿ÏÏÔ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÎÔÈÓfi
ηÏfi ÛÙË ‰‡ÛÎÔÏË ÒÚ·, fiˆ˜ .¯. ÛÙË
‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÁÂÚÌ·ÓÈ΋˜ ηÙÔ¯‹˜, Ùfi-
Ù Ô˘ Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÛȈËÏ‹ ·ÓÙ›ÛÙ·-
ÛË ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÛÙȘ 15 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘
1944 Â͈ÙÂÚÈ·ÂÙ·È Ì ÙËÓ ¿ÚÓËÛË
Ó· ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ˙ÒÔ ÁÈ· ÙȘ ÂÈ-
ÛÈÙÈÛÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ÁÂÚÌ·ÓÈ΋˜ ‰È-
Ô›ÎËÛ˘, ÔfiÙ ÂÂÌ‚·›ÓÂÈ Ë ÂÈÙÚÔ‹
ÙÔ˘ ÌÔÓ·ÛÙËÚÈÔ‡ ÙÔ˘ AÁ›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏÂ-
‹ÌÔÓ· Î·È ÚÔÛʤÚÂÈ ÙÔÓ ÌÔÓ·‰ÈÎfi
«‚Ô˘Ó Ù˘ ÌÔÓ‹˜... ÚÔ˜ ‰È¿ÛˆÛÈÓ Ù˘
ÎÈÓËÙ‹˜ ÂÚÈÔ˘Û›·˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ... ηÈ
Ù˘ ηϋ˜ Ê‹Ì˘ Ù˘ Ó‹ÛÔ˘...».
H T‹ÏÔ˜ Ù˘ B·˘Î›‰·˜ Î·È Ù˘ HÚÈÓ-
Ó·˜, ÙÔ˘ TËÏ›ÓË Î·È ÙÔ˘ °¤ÏˆÓ·, ÙˆÓ
¶·Ó·ÁȈٿÎˉˆÓ Î·È ÙˆÓ K·ÌÌ¿‰ˆÓ,
ÙˆÓ OÈÎÔÓfiÌˆÓ Î·È ÙˆÓ X·Ù˙ËÊÔ‡ÓÙ·,
ÙˆÓ ™Î·Ó·‚‹ Î·È M·ÓÈÎ¿ÙˆÓ ˘‹ÚÍÂ
¿ÓÙ· ÔÏÈÁ¿ÓıÚˆË.
¢È¤ıÂÙ fï˜ ¤Ó· ·Ó·Ê·›ÚÂÙÔ Î·È
ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ, ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·
Î·È ÙË Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ·, Ô˘ fiÙ·Ó ‚ÚÔ˘Ó
ÙË ‰È¤ÍÔ‰fi ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ¿„ÔÁË ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á›· ÙˆÓ ÎÔÈÓÒÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ Ì¤-
Ûˆ ÂÓfi˜ ·ÍÈfiÏÔÁÔ˘ ÌÚÔÛÙ¿ÚË, fiˆ˜
˘‹ÚÍÂ Ô ‰‹Ì·Ú¯Ô˜ ºˆÙÂÈÓfi˜ ¶ÂÙÚ›-
‰Ë˜ (1929–30) ‹ fiˆ˜ Ô ÛËÌÂÚÈÓfi˜ ‰‹-
Ì·Ú¯Ô˜ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ÙfiÙ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó
ı·‡Ì·Ù· Ô˘ ı· ˙‹Ï¢·Ó ‰ËÌfiÙ˜ Ô-
χ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ‰‹ÌˆÓ.
Tα τηλιακ
τραγοδια
Tου M πÃÕ§∏ K √Àª¶π√⁄
O Õ¡£ƒø¶√˜ ÚÈÓ ÙÂÏÂÈÔÔÈ‹-
ÛÂÈ ÙËÓ Â˙‹ ÙÔ˘ ÔÌÈÏ›· ÂΉ‹-
ψÛ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¿ (Ì ÎÚ·˘-
Á¤˜ ¤ÛÙˆ) Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘. K·Ù¿
ÙËÓ ÔÚ›· ÏÔÈfiÓ Ù˘ ÁψÛÛÈ΋˜ Âͤ-
ÏÈ͢ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ¤Ú¯Â-
Ù·È ÛÙËÓ ÚÒÙË ÛÂÈÚ¿.
K¿ı ÙfiÔ˜, ÌÈÎÚfi˜ ‹ ÌÂÁ¿ÏÔ˜, ‰È·-
ı¤ÙÂÈ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ô˘ ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙË
Ï·˚΋ ÁÏÒÛÛ· Ô˘ Ù· Á¤ÓÓËÛÂ Î·È Ù·
ÌÂÙ¿ÏÏ·Í ̤۷ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜.
«™ÙËÓ T‹ÏÈÓÔÓ ÂÁ›ÓË
ÌÂÁ¿ÏÔ ÊÔÓÈÎfi,
Z·Î˘ÓıÈÓfi˜ ÙÔ Î¿ÌÓÂÈ
ÁÈ· ÙÔ K·ÙÂÚÈÓÈÒ»
T· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈ-
ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ Ï·Ó‹ÙË Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó Ù· ÁÂ-
ÁÔÓfiÙ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ·fi
ÙË Á¤ÓÓËÛË Ò˜ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ.
EÙÛÈ Î·È ÛÙËÓ T‹ÏÔ Ë ÈÛÙÔÚ›· Á›ÓÂ-
Ù·È, Î·È ·Ì¤Ûˆ˜ Ë IÛÙÔÚ›· ÙÚ·ÁÔ˘‰È¤-
Ù·È:
ς, γνω-
«¶ÔϤÌËÛ·Ó ÔÈ TËÏÈ·ÎÔ›
Î·È ÔÈ Î·Ù¿ÛÎÔÔ› Ì·˜,
Ì’ ·˘ÙÔ‡˜ ÔϤÌËÛ· Î’ ÂÁÒ,
Î’ ÂÛÒıË ÙÔ ÓËÛ› Ì·˜
-
TÔ˘˜ °ÂÚÌ·ÓÔ‡˜ ÓÈ΋۷ÌÂ
Î·È ÙÔ˘˜ ̷ηÚÔÓ¿‰Â˜
λου και των γρω νη-
fiÔ˘ Ì·˜ ›¯·Ó ÛÙË ÛÎÏ·‚È¿
θελε πολ να ξα-
Î·È Ï¤Á·Ó Ì·˜ Ú·ÁÈ¿‰Â˜»
T· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì ÁÈ· ÙË
˙ˆ‹ ÙˆÓ TËÏÈ·ÎÒÓ ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÙÂÏ¢-
Ù·›Ô˘˜ ·ÈÒÓ˜ Ì·˜ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ·Ó-
ıÚÒÔ˘˜ ΢ڛˆ˜ ÎÏÂÈÛÙÔ‡˜ Ì ÂÚÈÔÚÈ-
Ṳ̂Ó˜ ÂÌÔÚÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿ ÔÈ ·ÈÛıËÙÈΤ˜ ηٷ-
ÎÙ‹ÛÂȘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ‰ÂÓ
·Ê‹ÓÔ˘Ó ·Û˘ÁΛÓËÙË ÙËÓ TËÏȷ΋
MÔ‡Û·. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ı· ¿ÚÂÈ Û·Ó
‚¿ÛË ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ô˘ Ù· Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ
Î·È Û’ ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜
Á˘ ÁÈ· Ó’ ·Ó·Û˘Óı¤ÛÂÈ ÙȘ ‰ÈΤ˜ Ù˘
«·Ú·ÏÏ·Á¤˜».
«TÚÂȘ K·ÏÔÁ¤ÚÔÈ KÚËÙÈÎÔ› ηÈ
‰‡Ô ’Ô˘ Ù’ AÁÈÔÓ OÚÔ˜ ηڿ‚È
ÂÚÌ·ÙÒÛ·ÛÈÓ ¯›ÏȘ ‰È·ÎfiÛÂȘ
‹¯Â˜, ›¯·Ó O‚ÚÈfiÓ Ú·Ì·ÙÂ˘Ù‹
Î·È TÔ‡ÚÎÔÓ Î·ÂÙ¿ÓÈÔÓ, ›¯·Ó
Î·È ÙÚ›· ÌÔ˘ÙÛfiÔ˘Ï· Ô˘˜
ÙÔ˘˜ ηÈÚÔ‡˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó».
T· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ T‹ÏÔ˘
Ì ÂÌÊ·Ó›˜ ÙȘ ÂÈÚÚÔ¤˜ ÙÔ˘˜, ‰È·ı¤-
ÙÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ ȉȷÈÙÂ-
ÚfiÙËÙ˜ Î·È ÚˆÙÔÙ˘›·.
TËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ ÔÈ TËÏÈ·ÎÔ› ‹Ù·Ó
ÌÔÈÚ·Ṳ̂ÓÔÈ ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi ηÈ
ÛÙÔ ÂÁηÙÂÏÂÏÂÈÌ̤ÓÔ Û‹ÌÂÚ· MÈÎÚfi
XˆÚÈfi Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ Û˘ÁÎÚÈÙÈο ÏÂÙÔ-
ÌÂÚ›˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙˆÓ
‰‡Ô ¯ˆÚÈÒÓ. °È· ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÂÚ›Ô‰Ô ÔÈ
οÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ‰‡Ô ¯ˆÚÈÒÓ ‰ÂÓ Â›¯·Ó
·Ó·ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·
Î·È ÙÔ ÁψÛÛÈÎfi ÙÔ˘˜ ȉ›ˆÌ· ‰È¤ÊÂÚÂ
ÚÈ˙Èο. OÈ MÂÁ·ÏÔ¯ˆÚ›Ù˜ ÌÈÏÔ‡Û·Ó,
·Ó ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂÈ Î·Ó›˜ ÙȘ ȉȈ̷ÙÈΤ˜
ÙÔ˘˜ ϤÍÂȘ, ÛÙÚˆÙ¿ ÂÏÏËÓÈο, ÂÓÒ ÔÈ
MÈÎÚÔ¯ˆÚ›Ù˜ ›¯·Ó ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙfiÓÔ
ÔÌÈÏ›·˜ ÌÂ Û˘ÚÙ¿ Ù· ʈӋÂÓÙ· fiˆ˜
Î·È Ù· Û‡Ìʈӷ Ô˘ Ù· ‰ÈÏ·Û›·˙·Ó
ÚÔʤÚÔÓÙ¿˜ Ù· Ì ÙÔ Ï¿Ú˘ÁÁ·, ȉ›ˆ˜
Ù· Ï, Ú, Û, ¯.
OÈ ÁψÛÛÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ‹Ù·Ó ·˘Ù¤˜
Ô˘ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ηıfiÚÈÛ·Ó Î·È
ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘˜. T·
‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ T‹ÏÔ˘ ›ӷÈ
ηٿ ÙÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ï˘ËÙÂÚ¿, ηٷ-
Ï‹ÁÔÓÙ·˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Û ¤Ó-
ıÈÌË Ï‡Ë.
«KÈ ·Ô‡ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙËÓ ÎÚ·Ù›,
ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ¿ ÙËÓ Ê¤ÚÓÂÈ
Î·È Í¿ÊÓÔ˘ Ë ÓÈ· „˘¯ÔÌ·¯Â›,
ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ¿ Ôı·›ÓÂÈ,
ˆ˜ Î·È ÙÔ ÛÙÂÊ·Ó¿ÁÎÈ Ù˘
ÛÙËÓ ÎÂÊ·Ï‹Ó Ù˘ ̤ÓÂÈ».
™ÙÔÓ ·fiË¯Ô Ù˘ HÚÈÓÓ·˜
™Â ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È·
Ù˘ T‹ÏÔ˘ ηıÚÂÊÙ›˙Ô˘Ó ÈÛÙÔÚÈΤ˜
·Ï‹ıÂȘ. AÏÏÔÙ ¿ÏÈ Â›Ó·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·
«Ï·ÛÙ¿» Ì ˘Ôı¤ÛÂȘ ÂÈÓÔË̤Ó˜
Î·È ·Ú·Ì˘ıȷΤ˜. T· ÂÚˆÙÈο fï˜
ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ·Ë¯Ô‡Ó ÙËÓ Î·ÏfiηډË
‰È¿ıÂÛË Ù˘ AÓÓ·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÙÂϤˆ ηÈ
Ù˘ M·Ú›·˜ §·Ú‰ÔÔ‡ÏÔ˘. ¢‡Ô Ï·˚Τ˜
ÔÈ‹ÙÚȘ, Ì·ÎÚÈÓ¤˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙÈÛÛ˜
Ù˘ HÚÈÓÓ·˜ Ô˘ ÙÔ Ù·Ï¤ÓÙÔ ÙÔ˘˜ ¿ÊË-
Û ¯Ó¿ÚÈ· ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡.
K·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ÔÈ ÌfiÓ˜, Ë ™ÔÊ›· X·-
Ù˙ËÌ·ÓÒÏË, Ë AÓÓ· KÔ˘ÌÈÔ‡, Ë K·Ù›-
Ó· K·Ú·ÁÈÒÚÁË Î·È ÔÏϤ˜ ·ÎfiÌË Û˘-
Ó¤‚·Ï·Ó Ì ٷ ‰›ÛÙȯ¿ ÙÔ˘˜ ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ
Ó· ·Ú·Ì›ÓÂÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÛÙËÓ T‹ÏÔ
¿ÚÚËÎÙ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ Ì ÙȘ ηıËÌÂ-
ÚÈÓ¤˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘.
«EÏ·, Ô˘Ï› ÌÔ˘ ÁÚ‹ÁÔÚ·
Î·È ÌËÓ ·ÚÁ›˜ ÛÙ· ͤӷ,
ÎÈ ¿ÓÔÈÍ·Ó Ù· ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ·
Ô˘ ÛÔ˘ ’¯ˆ Ê˘Ï·Á̤ӷ»
¶ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Ù˘ ÔÌÔÈÔ-
ηٷÏËÍ›·˜ ÔÈ ÌÂψ‰›Â˜ ÛÙ’ ·ÊËÁËÌ·-
ÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ T‹ÏÔ˘ Â›Ó·È ˘Ô-
Ù˘Ò‰ÂȘ Î·È ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ Ó·
˘ËÚÂÙÔ‡Ó ÌÈ· ¤ÌÌÂÙÚË ·Ê‹ÁËÛË.
«BÚ›ÛÎÂÈ ÙÔÓ ¿ÌÌÔÓ ÙÔÓ „ÈÏfi
Î’ ¤Î·ÙÛ Β ¤·È˙˙¤Ó ÙÔ,
Ù· ¯¤ÚÈ· Ù˘ ÙÔÓ ·›˙˙·ÛÈ
ÎÈ Ô ÓÔ˘˜ Ù˘ ÙÔÓ Â̤ÙÚ·,
Î·È fiÙ·Ó ÙÔÓ Â̤ÙÚËÛÂ
ۋΈıËΠӷ ʇ(Á)ÂÈ.
£ˆÚ› ¿Óˆ, ıˆÚ› οو,
ıˆÚ› ·ÓÔ‡ÚÈÔ˘˜ ¿ÁÎÔ˘˜,
ıˆÚ› ÎÈ fi͈ ÛÙÔ ¤Ï·‚Ô˜
ηڿ‚È· Î’ ÂÚÌÂÓ›˙˙·».
H O Mιχλης Tαζ
στς με το προσωνμιο «το
Λυρ», φησε πσω του να
H ÔÌÔÈÔηٷÏËÍ›· ı· οÓÂÈ ÙËÓ ÂÌ- θρλο που παραμνει ζωντα-
Ê¿ÓÈÛ‹ Ù˘ ÙÔÓ 13Ô ·ÈÒÓ· Ì·˙› Ì νς. H λρα του, που ξεσ
ÙÔ˘˜ ÛÙ·˘ÚÔÊfiÚÔ˘˜ ÎÈ ·fi Ù˘ ¤ÓÙÂ- κωνε τους «γλεντηστδες»
¯ÓË Ô›ËÛË Ù˘ KÚ‹Ù˘ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ της T
14Ô˘ ı· ÂÂÎÙ·ı› Û’ fiÏË ÙË ÓËÛȈÙÈ- σιν, θα
΋ EÏÏ¿‰·. EÙÛÈ ÏÔÈfiÓ Î·È ÛÙËÓ T‹ÏÔ ναβρισκταν στα χρια του
Ù· ÛÙÚÔÊÈο ÔÌÔÈÔηٿÏËÎÙ· Û¯‹Ì·- αγαπημνου της λυρρη.
Ù· ı’ ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó Î˘Ú›·Ú¯Ô ÙÚfiÔ
ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi
Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ ˆ˜ ı· ÛÙ›ÏÔ˘Ó ÛÙË Ï‹-
ıË ÙȘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ ÊfiÚ̘.
OÈ TËÏÈ·ÎÔ› ÌÂÙ·‚›‚·˙·Ó Ù· ÙÚ·ÁÔ‡-
‰È· ÙÔ˘˜ ·fi ÁÂÓÈ¿ Û ÁÂÓÈ¿ Ì ‰‡Ô
ÙÚfiÔ˘˜. O ¤Ó·˜ ‹Ù·Ó Ô Û˘ÓÙËÚËÙÈÎfi˜,
fiÔ˘ Ù˘ÔÔÈË̤ӷ Î·È ·Ú¯¤Ù˘· Ù·
ÎÏËÚÔ‰ÔÙÔ‡Û·Ó ÛÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÁÂÓȤ˜
ÎÈ Ô ¿ÏÏÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi˜. A˘Ùfi˜
Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ‹Ù·Ó Ô˘ ¤Î·Ó ÙÔ˘˜ ·-
Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡˜, ÙÔ˘˜
ÁÏÂÓÙÈÛÙ¿‰Â˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¤˜ ηÈ
ÙȘ Ï·˚Τ˜ ÔÈ‹ÙÚȘ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡ H ÚˆÙÔÙ˘›· ηÈ
Ó· ÁÂÓÓÔ‡Ó ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ̤¯ÚÈ Ó·
ÂÈÛ‚¿ÏÂÈ Ë ÙËÏÂfiÚ·ÛË Î·È Ó’ ÔÈ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ˜
·ÏÏ¿ÍÂÈ Ù· ‹ıË Î·È ÙȘ Û˘Ó‹ıÂÈ-
˜ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ. ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ,
K¿ÔÙ ÛÙËÓ T‹ÏÔ, fiˆ˜ ηÈ
ÛÙ’ ¿ÏÏ· ¢ˆ‰ÂοÓËÛ·, Ô ·ÚÚ·-
ÔÈ ¯ÔÚÔ›, ÔÈ ÌÔ˘ÛÈÎÔ›
‚ÒÓ·˜ Î·È Ô Á¿ÌÔ˜ ‹Ù·Ó ÛÔ˘- Î·È Ù· ·ÓËÁ‡ÚÈ·
‰·›· ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘
¤‰ÈÓ·Ó ˙ˆ‹ Î·È Î›ÓËÛË ÛÙÔ ÓË-
Û›. H ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ ‰È·ÚÎÔ‡Û ‰Â-
η٤ÛÛÂÚȘ ̤Ú˜ ÎÈ Ô ¿Ûη˘ÏÔ˜ Ì ÙË
χڷ Î·È ÙÔ ÙÔ‡ÌÔ˘Ú· ¯ÚˆÌ¿ÙÈ˙·Ó
ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜. O Mȯ¿Ï˘ T·˙‹˜
ÁÓˆÛÙfi˜ Ì ÙÔ ÚÔÛˆÓ‡ÌÈÔ «ÙÔ §˘Ú›»
¤Ê˘Á Ï‹Ú˘ ËÌÂÚÒÓ ÛÙ· ÂÓÂÓ‹ÓÙ·
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 27
 Ã Tα μουσικ ρ-
γανα και οι Tη-
λιακς με τις επ-
σημες στολς τους
στον Aγιο Παντε-
λε
μονα, του
οποου το πανηγ-
ρι, μεταξ των λ-
λων υπ
ρξε και
χρος συνντη-
σης των μουσικν
που πρωτοστατο-
σαν στη διασκδα-
ση (φωτ.: Π. I.
Σακελλαρδης,
αρχεο Συλλγου
«H Hριννα»).
¤ÓÙ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ 1951. M·˙› ÙÔ˘
ËÛ‡¯·ÛÂ Î·È Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·¯Ï·‰fiÛ¯Ë-
ÌË Ï‡Ú· Ù˘ T‹ÏÔ˘.
T· ¯ÚfiÓÈ· ÂÚÓÔ‡Û·Ó ÎÈ Ô Á¿ÌÔ˜ ¤ÁÈ-
Ó ÙÚÈ‹ÌÂÚÔ˜. TÔ ‚ÈÔÏ›, ÙÔ Ï·Ô‡ÙÔ Î·È
ÙÔ Û·ÓÙÔ‡ÚÈ ‹Ù·Ó ϤÔÓ Ù· ΢ڛ·Ú¯·
fiÚÁ·Ó· Ô˘ Û˘Ófi‰Â˘·Ó Ù· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ-
ο. TfiÙ ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·Ó Î·È Ù· ·˘ÙÔÛ¯¤-
‰È· ·ÈӤ̷ٷ ÙÔ˘ Á·ÌÚÔ‡ Î·È Ù˘
Ó‡Ê˘ ·fi Á˘Ó·›Î˜ Î·È ¿ÓÙÚ˜ ÙÚ·-
ÁÔ˘‰ÈÛÙ¿‰Â˜, Ì ÎÔÚ˘Ê·›· ·Ó¿ÌÂÛfi
ÙÔ˘˜ ÙËÓ AÓÓ· ÙÔ˘ ¶·ÓÙÂϤˆ, ÙËÓ
ÚˆÙÔοÏÂÛÙË, ÙÚ·ÁÔ˘‰›ÛÙÚÈ· ηÈ
ÔÈ‹ÙÚÈ· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡.
«P›Í ÎfiÚË, ÙÔ ¤ÏÔ ÛÔ˘
Ï‚¤ÓÙÈη ÛÙÔÓ ÒÌÔ,
ÎÈ ¿ÏϘ ÔÏϤ˜ ÙÔ Ú›Í·ÓÂ
Ì· Û¤Ó· Ú¤ÂÈ ÌfiÓÔ».
™ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜ Ô˘ Ë Û‡Á¯ÚÔÓË
ȉÂÔÏÔÁ›· Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ¯·Ú·ÎÙË-
Ú›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÂÊ‹ÌÂÚÔ, ÙË Ï‹ıË Ù˘
ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ ÁÈ·Ù› ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ,
Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ·ÊÔ-
ÚÔ‡Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÌ·ÓÙÈÎÔ‡˜ ηÈ
ÙÔ˘˜ Â·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜.
Afi Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓËÁ‡ÚÈ· Ô˘ Á›-
ÓÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ T‹ÏÔ ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘
·Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ· ÍÂۋΈÓ ÛÂ Û˘-
Ó·ÁÂÚÌfi ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÓËÛ›. AÓ¿ÌÂÛ·
ÛÙ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Î·È ÙȘ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜ ΢-
Ú›·Ú¯Ë ı¤ÛË Â›¯·Ó Ù· ·ÈÓÂÙÈο ‰›ÛÙÈ-
¯· ÙÔ˘ ·Á›Ô˘.
«¶·ÓÙÂÏÂËÌÔÓ¿ÎÈ ÌÔ˘,
Ô˘ ’Û·È ÛÙ· „ËÏÔ̤ӷ,
ÂÛ‡ ÁÓˆÚ›˙ÂȘ Ù· ÎÚ˘Ê¿
Î·È Ù· Ê·ÓÂڈ̤ӷ»
OÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Ó·Î·Ù·Ù¿ÍÂȘ Ô˘
¤¯ÂÈ ÚÔηϤÛÂÈ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ „Ë-
ÊÈ·ÎÔ‡ Ì·˜ ÎfiÛÌÔ˘ ‹Ù·Ó ·‰‡Ó·ÙÔ Ó·
ÌËÓ ·ÏÏÔÈÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÚ·˘Ì·Ù›ÛÔ˘Ó
̤۷ Û fiÏ· Ù· ¿ÏÏ· Î·È ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂ-
ÚÔ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ T‹ÏÔ˘. T·
28 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
·ÓËÁ‡ÚÈ· Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÙÚ·˘Ì·ÙÈṲ̂ӷ
fiˆ˜ Â›Ó·È ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·ÎfiÌ· ¯ÒÚÔÈ
Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ ÙˆÓ ÍÂÓÈÙÂÌ¤ÓˆÓ TËÏÈ·-
ÎÒÓ fiÔ˘ ̤۷ ÛÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹ ÙÔ˘˜
ηٷʤÚÓÔ˘Ó Ó· ‰ÚÔ˘Ó ·ÎfiÌ· ÎÈ ¤ÙÛÈ,
ÔÏÈÙÈÛÌÈο.
TÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔ-
Ó· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ˘‹ÚÍ ¯ÒÚÔ˜
Û˘Ó‡Ú¢Û˘ ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ. MÔ˘ÛÈ-
ÎÔ› ·fi ÙËÓ KÚ‹ÙË Î·È Ù· Á‡Úˆ ÓËÛÈ¿
Ù˘ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ ¤·È˙·Ó ÔÏϤ˜ ÊÔ-
Ú¤˜ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ TËÏÈ·ÎÔ‡˜ Î·È Ì¤Û·
·fi ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ «ÎfiÓÙÚ˜» ‰ËÌÈÔ˘Ú-
ÁÔ‡Û·Ó ·ÏÏËÏÔÂȉڿÛÂȘ. HÙ·Ó Ù¤-
ÙÔȘ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ›¯Â Ë
ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹ÌÔÓ· Ì ÙË
MÂÁ·ÏfiÓËÛÔ Ô˘ ηıfiÚÈÛ·Ó ÙËÓ ·Ô-
‰Ô¯‹ Ù˘ ÎÚËÙÈ΋˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·fi ÙÔ˘˜
TËÏÈ·ÎÔ‡˜.
M·˙› ÌÂ Ù· ‰ÒÚ·
Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·
¶ÚÈÓ ·fi ÂηÙfi ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ TËÏÈ·ÎÔ› ·Ú-
Ú·‚ÒÓÈ·˙·Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ôχ ÌÈ-
ÎÚ¿, Ô Á·ÌÚfi˜ 10-15 ¯ÚfiÓˆÓ Î·È Ë
Ó‡ÊË 5-10 Î·È ·ÊÔ‡ Ù· ¿ÊËÓ·Ó Ó· ÌÂ-
Á·ÏÒÛÔ˘Ó ·ÎfiÌ· Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· Ù· ¿-
ÓÙÚ¢·Ó. ™ÙÔ ÌÂÛԉȿÛÙËÌ·, Ô˘ Ô Ó¤-
Ô˜ ÌÂÁ¿ÏˆÓÂ, Ô Ó¤Ô˜ ‹Á·ÈÓ ·¤Ó·ÓÙÈ
ÛÙË MÈÎÚ·Û›· Ó· ÂÚÁ·ÛÙ› Î·È Á˘Ú›˙Ô-
ÓÙ·˜ Ó· ʤÚÂÈ Ù· ‰ÒÚ· Ù˘ Ó‡Ê˘. M·-
˙› Ì ٷ ‰ÒÚ· ¤ÊÂÚÓÂ Î·È ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈο
ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ô˘ ı· ÂȉÚÔ‡Û·Ó Î·Ù·-
Ï˘ÙÈο ÛÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘-
‰ÈÒÓ Ù˘ T‹ÏÔ˘. XˆÚ›˜ Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ô
ÁÏÂÓÙÈÛÙ‹˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ‹˜ fiÙÈ ÙÔ O˘-
Û¿Î Â›Ó·È ÌÈ· Îϛ̷η Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›
ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ ‹¯Ô Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÌÔ˘-
ÛÈ΋˜ ¤‰ÈÓ ÂÌÂÈÚÈο ÂÓÙÔϤ˜ ÛÙÔ˘˜
·˘ÙÔ‰›‰·ÎÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
·Ú·ÎÈÓÔ‡Û ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÚ·ÁÔ˘-
‰ÈÒÓ.
MÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÁÏÂÓÙÔ‡ÛÂ Ô
PÔ‡ÛÔ˜ Ô˘ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ Ôχ ¯ÔÚfi ÎÈ
·ÊÔ‡ ÛÙÔ ÁϤÓÙÈ Â›¯·Ó ·ÔÌ›ÓÂÈ ÏÈÁÔ-
ÛÙÔ›, ¤ÊÙÈ·¯Ó ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È.
— Z·Ê›ÚË È¿Û ¤Ó· Ô˘Û¿Î
ÛÙÔ ‚ÈÔÏ› Û’ ·ÚÁfi Û˘ÚÙfi,
Ó· ˆ ÙÚ·ÁÔ‡‰È
ÛÙËÓ ·Á¿Ë ÌÔ˘.
«¢ÂÓ ı¤Ïˆ ’Áˆ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ
ÌËÙ’ ÂÎÎÏËÛÈ¿ Ó· ·ÁÈ¿Ûˆ
ÌÔ˘ ̤۷ ÛÙ’ ·ÁηϿÎÈ· ÛÙÔ˘
Ó· ¤Ûˆ Ó· Ï·ÁÈ¿Ûˆ»
EÙÛÈ ÔÈ Ú·ÎÙÈÎÔ› Ï·˚ÎÔ› ÌÔ˘ÛÈÎÔ› ÛÂ
Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÏÂÓÙÈÛÙ¿‰Â˜ ÙÚ·-
ÁÔ˘‰ÈÛÙ¤˜ ÁÂÓÓÔ‡Û·Ó ˆÚ·Èfiٷٷ ÙÚ·-
ÁÔ‡‰È·. O K·ÚÙ·¿Ó˘ ˘‹ÚÍ fi¯È
·Ï¿ ¤Ó·˜ ‰ÈÂÎÂڷȈً˜ ÙÔ˘ ÁÏÂÓÙÈ-
Ô‡ ·ÏÏ¿ ÛÙÔ Û·ÓÙÔ‡ÚÈ Û˘Ó¤ıÂÙÂ Î·È ‰È-
ο ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ‡‰È·. M¿ÏÈÛÙ· ‹Ù·Ó ·fi
ÙÔ˘˜ Ï›ÁÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡˜ Ô˘ Û˘Ó‹ıÈ˙Â
Ó· ·›˙ÂÈ Î·ÚÛÈϷ̤‰Â˜ Î·È ˙Â˚Ì¤ÎÈ-
η.
Kϛ̷Θ
OÈ Ú·ÎÙÈÎÔ› ÌÔ˘ÛÈÎÔ› Ù˘ T‹ÏÔ˘ ‰Ë-
ÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó Ù· ÌÔÙ›‚· ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰Âfi-
ÌÂÓÔÈ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÔ Í¤ÚÔ˘Ó Ì ÙȘ «·Ú-
ÌÔӛ˜» Ù˘ AÚ¯·›·˜ EÏÏ¿‰·˜ Î·È ÙÔ˘˜
‹¯Ô˘˜ Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋˜
ÌÔ˘ÛÈ΋˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜, ÛÙË ÌÂ-
ٷ͇ ÙÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÁÈ· Ó· ͯˆÚ›-
˙Ô˘Ó ÙȘ Îϛ̷Θ, ·Ú·‚ÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘Ú-
ÎÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜.
H ¢‡ÛË Ôχ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ IÙ·ÏÈ΋
ηÙÔ¯‹ ÂËÚ¤·ÛÂ Î·È ·˘Ù‹ ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ-
΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘. AÓ¿-
ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÈÔ ‰ËÌÔÊÈÏ›˜ ¯ÔÚÔ‡˜ Ù˘
T‹ÏÔ˘ ˘‹ÚÍÂ Ô Ì¿ÏÔ˜ ·ÏÏ¿ ÎÈ ¤Ó·˜
¿ÏÏÔ˜ Ô˘ Ë Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘ ı˘Ì›˙ÂÈ ÙȘ
«Î·ÓÙÚ›ÏȘ» ÎÈ ¤¯ÂÈ Ó· οÓÂÈ Ì ٷ ÈÔ
ÁÓˆÛÙ¿ ¯ÔÚ¢ÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘ ÓË-
ÛÈÔ‡ ÙËÓ «EÚ‹ÓË». ™Â Ú˘ıÌfi 2/4 ÔÈ Á˘-
Ó·›Î˜, ‰È·ÈÚÂ̤Ó˜ Û ‰‡Ô ¯ˆÚÈÛÙ¤˜
·ÓÙÈÎÚÈÛÙ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, È·Ṳ̂Ó˜ ÌÂ
ÛÙ·˘ÚˆÙ¿ Ù· ¯¤ÚÈ· fiˆ˜ ÛÙË ÛÔ‡ÛÙ·,
Ë Î¿ı ÔÌ¿‰· ÛÙË ÛÂÈÚ¿, ¯fiÚ¢·Ó ηÈ
ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Û·Ó:
— EÚ‹ÓË, Ô˘ ’ÛÔ˘Ó ÙÔ Ô˘ÚÓfi,
Ô˘ ’ÛÔ˘Ó ÙÔ ÌÂÛË̤ÚÈ,
Ô˘ ’ÛÔ˘Ó ÙÔ ËÏÈÔ‚·Û›ÏÂÌ·,
ÓÂÚ·Ù˙ÔÊÏË̤ÓË;
M ÙÔ ¿Ú¯ÈÛÌ· ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ ÔÈ
¯ÔÚ‡ÙÚȘ Ù˘ ÌÈ·˜ ÛÂÈÚ¿˜ ÚÔ¯ˆ-
ÚÔ‡Ó ÌÂ ÁÔÚÁ¿ ‚‹Ì·Ù· ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÓÙÈ-
ÎÚÈÓ‹ ÛÂÈÚ¿, Ô˘ ÔÈ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ¯ÔÚ‡-
ÙÚȘ ˘Ô¯ˆÚÔ‡Ó Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ Ú˘ıÌfi,
ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÙËÓ ›‰È· ·fiÛÙ·ÛË
·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜. K¿ı ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÛÙ›-
¯Ô˘, fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Ë ÚÒÙË ÔÌ¿‰·,
ÙËÓ ·›ÚÓÂÈ Ë ‰Â‡ÙÂÚË, ÎÈ ·˘Ùfi ÂÍ·ÎÔ-
ÏÔ˘ı› Ò˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡. OÈ
ÛÙ›¯ÔÈ Ù˘ «EÚ‹Ó˘» ÓÙ˘Ì¤ÓÔÈ Ì ÙË
ÌÂψ‰›· ·fi ÙȘ «K·Ì¿Ú˜» ÂÓfi˜ ¿Ï-
ÏÔ˘ ÙËÏÈ·ÎÔ‡ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡, ÁÓÒÚÈÛ·Ó
·ÁÎfiÛÌÈ· ÂÈÙ˘¯›· Ì ÙË ‰È·Û΢‹
ÙÔ˘ M¿ÓÔ˘ X·Ù˙ȉ¿ÎÈ.
™ÙÔ Á¿ÌÔ Ù˘ EÈÚ‹Ó˘ ÙÔ˘ KˆÛÙ·ÎÈ-
Ô‡ Ô ÁÚ¿ÊˆÓ ¿ÎÔ˘Û ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿
ÙÔ «M·ÚÛ¿Î ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘» ÌÈ· ·ÎfiÌË ‰˘-
ÙÈ΋ Â›‰Ú·ÛË ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË
Ù˘ T‹ÏÔ˘. A˘Ùfi fï˜ Ô˘ ÌÔ˘ ¤Î·ÓÂ
ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓÙ‡ˆÛË ‹Ù·Ó fiÙ·Ó Â›‰·
ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜
ÌÔ˘ Ó· ¯ÔÚÂ‡Ô˘Ó ‚·Ï˜ ÛÙËÓ Ï¿˙· ÙÔ˘
T·ÍÈ¿Ú¯Ë. O AÓÙÒÓ˘ OÈÎÔÓfiÌÔ˘ Ô˘
Û˘Ófi‰Â˘Â Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÙÔ Ï·Ô‡ÙÔ ÙÔ˘
ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ ÙÔÓ Z·Ê›ÚË Ô˘ ¤·È-
˙ ‚ÈÔÏ›, ¤·ÈÚÓ ÙÔ ‚ÈÔÏ› ÁÈ· Ó· ·›ÍÂÈ
Û˘Ó‹ıˆ˜ «E˘Úˆ·˚ο». AÓ Ô Z·Ê›Ú˘
OÈÎÔÓfiÌÔ˘ ‹Ù·Ó ÂÎÙfi˜ Û˘Ó·ÁˆÓÈÛÌÔ‡,
ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ‚ÈÔÏ› Ù˘ T‹ÏÔ˘ ÛÙȘ ÛÔ‡-

της τηλερασης
στα
θη,
λου
ÛÙ˜ Î·È Ù· Û˘ÚÙ¿, Ô ·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘, Ô
AÓÙÒÓ˘ fiÙ·Ó ¤È·Ó ÙÔ ‚ÈÔÏ› ¤ÚȯÓÂ
Û‹Ì· ÁÈ· ·ÏÏ·Á‹ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. O
AÓÙÒÓ˘ OÈÎÔÓfiÌÔ˘ ηٿÊÂÚÓ ÌÂ
ÂȉÂÍÈfiÙËÙ· Ó· Á˘Ú›ÛÂÈ ÙË Ì·Ù˙fiÚÂ
ÌÂψ‰›· ÙÔ˘ ‚·Ï˜ Û ÌÈÓfiÚÂ Î·È ÂÓ Î·-
Ù·ÎÏ›‰È ÛÂ Ô˘Û¿Î.
¶¿Óˆ ÛÙ˘ T‹ÏÔ˘ Ù· ‚Ô˘Ó¿
A˘Ù‹ Ë ÌÓ‹ÌË Ô‰‹ÁËÛ ÙÔÓ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·
ÛÙÔ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÙÚ·ÁÔ‡-
‰È· ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ÙˆÓ 3/4 ÙÔ˘ ‚·Ï˜ ·ÏÏ¿
Ì ÙȘ ÌÂψ‰›Â˜ Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Û˘ÁÎÂÚ·-
Ṳ̂Ó˜ ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ ‹¯Ô Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈ-
Ó‹˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜. EÓ· ÂÍ ·˘ÙÒÓ, ÙÔ «¶¿-
Óˆ ÛÙ˘ T‹ÏÔ˘ Ù· ‚Ô˘Ó¿» Û ÛÙ›¯Ô˘˜
Ù˘ ı›·˜ ÌÔ˘ AÓÓ·˜ B·ÛÈÏ›Ԣ-KÔ˘-
ÌÈÔ‡ ÙÔ Û˘ÌÂÚȤϷ‚· ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋
Û˘ÏÏÔÁ‹-·ÊȤڈ̷ ÁÈ· Ù· ÂÓ‹ÓÙ·
¯ÚfiÓÈ· ·fi ÙËÓ ÂÓۈ̿وÛË Ù˘ ¢ˆ-
‰ÂηӋÛÔ˘ Ì ÙÔ ÁÂÓÈÎfi Ù›ÙÏÔ «AÚÎÈÔ›,
§ÂÈ„Ô› ÎÈ AÁ·ıÔÓ‹ÛÈ.
«¶¿Óˆ ÛÙ˘ T‹ÏÔ˘ Ù· ‚Ô˘Ó¿
ÌÔÛ¯Ô‚ÔÏÔ‡Ó ı˘Ì¿ÚÈ·
ÎÈ ÔÈ ¤Ú‰ÈΘ Ù˘ ÎÂϷˉԇÓ
ÛÙ· ¯·ÌËÏ¿ Ô˘ÚÓ¿ÚÈ·»
EÙÛÈ Ë ÌfiÓË ·fi ÙȘ Ï·˚Τ˜ ÔÈ‹-
ÙÚȘ Ù˘ T‹ÏÔ˘ Ô˘ ›‰Â Ù’ fiÓÔÌ¿ Ù˘
Û ‰›ÛÎÔ Â›Ó·È Ë AÓÓ· B·ÛÈÏ›Ԣ–KÔ˘-
ÌÈÔ‡.
AÓÂÍÂÚ‡ÓËÙÔ˜ ÙfiÔ˜
H T‹ÏÔ˜ ·ÎfiÌË Î·È Û‹ÌÂÚ· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ
Õ O Aντνης Oικον- ·ÓÂÍÂÚ‡ÓËÙÔ˜ ÙfiÔ˜. A˘ÙÔ› ÔÈ Ï›ÁÔÈ
μου με το βιολ του. Συ- Ô˘ ÂÍÂÚ‡ÓËÛ·Ó ÙËÓ T‹ÏÔ, Ô Î·ı¤Ó·˜
νδευε με λαοτο τον ÁÈ· ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌfi Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÙÔ˘,
αδελφ του τον Zαφε- ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÔ Êˆ˜ ıËÛ·˘ÚÔ‡˜. OÈ Î·Ù·-
ρη κι ταν παιρνε το Áڷʤ˜ ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È·
βιολ παιζε συν
θως Ù˘ T‹ÏÔ˘ ·fi ÙËÓ Aı‹Ó· T·ÚÛÔ‡ÏË, ÌÔ˘ ¯ˆÚ›˜ Ó· ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Ó ÙËÓ ÂˆÓ˘-
«ευρωπαϊκ». ÙÔÓ ¶·ÓÙÂÏ‹ K·ÌÌ¿, ÙÔÓ ™›ÌˆÓ· K·Ú-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
Õ Παρ την εισβο-
λ
και την ντονη με-
ταστροφ
οι νοι της T
δεν μνουν ασυγκ-
νητοι στους χορος
και τα τραγοδια
του νησιο.
Ú¿, ÙÔÓ „¿ÏÙË AÓ‰Ú¤· KˆÛÙ¿ÎË ÛÂ
‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·Ú·ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ò˜ ÙȘ ÂÏÏÈ-
›˜ Î·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ηٷÁڷʤ˜
ÙÔ˘ S. Baud–Bovy ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜
¯Ú‹ÛÈÌ· ·ÓıÔÏfiÁÈ·.
™’ ·˘Ù¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔı¤ÛÔ˘ÌÂ
ÙËÓ ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋ ‰ÈÛÎÔÁÚ·ÊÈ΋ ‰Ô˘ÏÂÈ¿
ÙÔ˘ ™˘ÏÏfiÁÔ˘ Ë «HÚÈÓÓ·», ÙËÓ ÔÔ›·
ÂÈÌÂÏ‹ıËÎÂ Ô ºÒÙ˘ NÈÎËÙfiÔ˘ÏÔ˜
ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ˯ÔÁÚ·Ê‹-
ÛÂȘ ÙÔ˘ KˆÛÙ¿ÓÙ˙Ô˘ ÁÈ· ÙË ÛÂÈÚ¿
«EÏÏËÓ˜ AÎÚ›Ù˜». OÈ ÌÂψ‰›Â˜ ÙˆÓ
·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Ù˘ T‹ÏÔ˘
‰ÂÓ ÌÔÚ› ·Ú¿ Ó· ÂÌÂÚȤ¯Ô˘Ó ÙȘ
«·ÚÌÔӛ˜» Ù˘ ·Ú¯·›·˜ EÏÏ¿‰·˜, ÙȘ
ÂȉڿÛÂȘ ÙËÓ TËÏÈ·ÎÒÓ Ô˘ Ù·Í›‰Â-
„·Ó Î·È ‰Ô‡Ï„·Ó ÛÙË MÈÎÚ¿ AÛ›·, ÙË
Û¯¤ÛË Ù˘ ÌÔÓ‹˜ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ ¶·ÓÙÂÏ‹-
ÌÔÓ· Ì ÙËÓ KÚ‹ÙË Î·È ·ÚÔ‰Èο Û˘-
ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ‰˘ÙÈΤ˜ ÂȉڿÛÂȘ.
T· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ T‹ÏÔ˘ fiˆ˜ fiÏ·
Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘ Ï·-
Ó‹ÙË Û˘ÛÛˆÚÂ‡Ô˘Ó Ì¤Û· ÙÔ˘˜ ¤Ó· ˘ÏÈ-
Îfi Ô˘ Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ Î·È Ë ÌÔÚÊÔÏÔÁÈ-
΋ ÙÔ˘ ·Ó¿Ï˘ÛË ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÙË Û˘ÓÂÈ-
ÛÊÔÚ¿ ‰È¿ÊÔÚˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ fiˆ˜ ›-
Ó·È Ë ÊÈÏÔÏÔÁ›·, Ë ÌÂÙÚÈ΋, Ë ÁψÛÛÔ-
ÏÔÁ›·, Ë ÈÛÙÔÚ›·, Ë ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·, Ë
ÂıÓÔÁÚ·Ê›·, Ë ‰ËÌÔÁÚ·Ê›·, Ë ÛÙ·ÙÈ-
ÛÙÈ΋, ÔÈ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÂÈÛً̘...
T· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ‰ÂÓ ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó·
Ù· ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ ÌfiÓÔ ·fi ÙË ÛÎÔÈ¿
ÙÔ˘ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡ ‹ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˘ – ÌÔ˘-
ÛÈÎÔÏfiÁÔ˘.
XˆÚ›˜ Ó· ‰È·ı¤Ùˆ ηÌÈ¿ ·fi ÙȘ ·-
Ú·¿Óˆ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ÁÓÒÛÂȘ Ì‹-
η ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘
ÌfiÓÔ Î·È ÌfiÓÔ ÁÈ· Ó· ·Ô‰ÒÛˆ ÊfiÚÔ
ÙÈÌ‹˜ Û’ fiÏÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ Á¤ÓÓËÛ·Ó
Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜
Ì›· ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜.
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 29
 Aπ τη στιχουργικ
Tου º flΔπ√À N. N π∫∏ΔŸ¶√À§√À
H T◊§√˜, fiˆ˜ Î·È ¿ÏÏ· ÓËÛÈ¿
Ì·˜, ·Ó¤Ù˘ÍÂ Î·È ‰È·ÙËÚ›,
¤ÛÙˆ ˘ÔÙÔÓÈο Û‹ÌÂÚ·, ÙË ‰È-
΋ Ù˘ Ï·˚΋ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË
Ô˘ ·ÁηÏÈ¿˙ÂÈ fiϘ ÙȘ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘ ‚›-
Ô˘ Ù˘ ÌÈÎÚ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘.
K‡ÚÈ· ·ÏÏ¿ fi¯È ÌÔÓ·‰È΋ ÌÔÚÊ‹ Ù˘
Û¯ÂÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Â›Ó·È Ù· ‰›ÛÙȯ·,
Ô˘ «¤‰ÈÓ·Ó ÎÈ ¤·ÈÚÓ·Ó» ÛÙÔ˘˜ ¯Ô-
ÚÔ‡˜ (fiˆ˜ ÔÈ ÎÚËÙÈΤ˜ Ì·ÓÙÈÓ¿‰Â˜),
ÛÙÔ˘˜ Á¿ÌÔ˘˜ Î·È Û ¿ÏϘ ÂÚÈÛÙ¿-
ÛÂȘ. H Â›‰ÔÛË Û ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÔ̤·
‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜Ø
ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ı¤ÛË Î·Ù¤¯Ô˘Ó Î·È ÔÈ Á˘-
Ó·›Î˜, ÌÂÚÈΤ˜ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ¤ÌÂÈÓ·Ó
ÔÓÔÌ·ÛÙ¤˜ ˆ˜ «ÌÂ(Á)¿Ï˜ ÙÚ·(Á)Ô˘‰›-
ÛÙÚ˜», ÂÚÈ˙‹ÙËÙ˜ ÛÙÔ˘˜ Á¿ÌÔ˘˜ ÁÈ·
Ù· «·ÈӤ̷ٷ» Î·È ı·˘Ì·˙fiÌÂÓ˜
ÛÙÔ˘˜ ¯ÔÚÔ‡˜. H ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ΋ ÙÔ˘˜
ÈηÓfiÙËÙ· ·Ó·‰ÂÈÎÓ˘fiÙ·Ó Ì¿ÏÈÛÙ·
Û·Ó ·ÓÙÈÎÚ›˙ÔÓÙ·Ó Û «·ÁÒÓ·» ÌÂٷ͇
ÙÔ˘˜ ‹ Ì ¿Ó‰Ú˜, ‰Â›ÁÌ· Î·È ÙÔ‡ÙÔ
ÌÈ·˜ ÈÛfiÙÈÌ˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ
ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ‚›Ô. ™ÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi
¤¯Ô˘Ó Ó· ϤÓ ÁÈ· ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· Û˘Ó·Ú-
·ÛÙÈ΋ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË, Ô˘ ·È¯Ì·ÏÒ-
ÙÈÛ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ fiÏˆÓ Û ¤Ó·Ó ¯ÔÚfi.
™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ô ¿Ó‰Ú·˜ ¤ÓȈÛ ˆ˜ ‰ÂÓ Â›-
¯Â Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÛÙÔ ‰›ÛÙÈ-
¯Ô Ù˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ ÙÔ˘Ø Ë ¤ÌÓÂ˘Û‹ ÙÔ˘
›¯Â ÂÍ·ÓÙÏËı›. °È· Ó· ÌËÓ Î·Ù·ı¤ÛÂÈ
fï˜ Ù· fiÏ· ÛȈÒÓÙ·˜, Ù˘ «·ÓÙÈ-
Á‡ÚÈÛ»:
«E›¯· ÙÚ·(Á)Ô‡‰È· Ó· ÛÔ˘ ˆ
¤Ó· Û·ÎΛ ÁÂÌ¿ÙÔ,
Î’ ÂÍÂΈÏÒıË Ó-ÙÔ Û·ÎΛ Î’ Â‹-
·Ó ԇϷ οو».
K·È ̤۷ ÛÙË ÁÂÓÈ΋ ı˘Ìˉ›· Ô˘
H Σε τηλιακ
ÚÔοÏÂÛ ÙÔ ‰›ÛÙȯÔ, ¤ÏËÍ ·ÌÊ›ÚÚÔ-
Ô˜ Ô «·ÁÒÓ·˜»)
H «ÙÛ¿ÙÈÚ·»
M¤Û· Û’ ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Îϛ̷ «ÔÈËÙÈ΋˜»
‰È¿ıÂÛ˘ Î·È ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ΋˜ Â›‰ÔÛ˘,
ηÏÏÈÂÚÁ‹ıËΠÛÙÔ ÓËÛ› Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
̤ӷ ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi Ë «ÙÛ¿ÙÈÚ·»
(Û¿ÙÈÚ·). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Û¯ÂÙÈο Ì·-
ÎÚÔÛÎÂÏ‹ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù· Ì ۷ÙÈÚÈÎfi
ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î¿ıÂ
ÊÔÚ¿ Û ÌÂÌÔӈ̤ӷ ¿ÙÔÌ· ‹ οÔÈ·
ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔ-
Ú¿ ‹ Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ¤‰ÈÓ Ϸ‚‹
ÁÈ· ·Ô‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈÎfi Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi. O,ÙÈ
·ÔÙÂÏÔ‡Û ·ÔÎÏ›ÓÔ˘Û· Û˘ÌÂÚÈÊÔ-
Ú¿ ·fi Ù· ·Ú·‰Â‰ÂÁ̤ӷ ÛÙË ÌÈÎÚ‹
ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÌÔÚÔ‡Û ӷ ›ӷÈ
·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ÛÙËÏ›Ù¢Û˘,
fiˆ˜ Ë ‰˘ÛÙÚÔ›·, Ë ˘ÛÙ¤ÚËÛË Û ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎfiÙËÙ· (ÙÔ «ÌÔÓfi¯ÓˆÙÔ»), Ë ¤ÏÏÂÈ-
„Ë ÓÔÈÎÔ΢ÚÔÛ‡Ó˘, Ë ·Ú·Ì¤ÏËÛË
Ù˘ ηı·ÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘,
ȉ›ˆ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÔÈ ·ÓfiËÙ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ-
˜, Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë «ÊÚÔÓÈÌ¿‰·˜» Î.¿.
AÍÈÔ ÚÔÛÔ¯‹˜ Â›Ó·È fiÙÈ Ù˘¯fiÓ ËıÈ-
ο (Ì ÙË ÛÙÂÓ‹ ¤ÓÓÔÈ·) ·Ú·ÛÙÚ·Ù‹-
Ì·Ù·, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ··Ú¿‰ÂÎÙ· ÛÙÔÓ ÎÔÈ-
ÓˆÓÈÎfi ÂÚ›Á˘ÚÔ Î·È ·Ô‰ÔÎÈÌ·˙fiÌÂ-
Ó·, ‰ÂÓ ÂÚÓÔ‡Û·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ (fiÛÔ
Êı¿ÓÂÈ Ë ÌÓ‹ÌË) ÛÙËÓ «ÙÛ¿ÙÈÚ·», ÌÂ
ÂÍ·›ÚÂÛË ÙËÓ ··ÁˆÁ‹. º·›ÓÂÙ·È ˆ˜
˘‹Ú¯Â ¢·ÈÛıËÛ›· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ˙‹-
ÙËÌ· ÙÔ˘ ‰È·Û˘ÚÌÔ‡, Ô˘ ı· ÂͤıÂÙÂ
ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ «·‰‡Ó·ÙÔ Ì¤ÚÔ˜»,
ʤÚÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ Û ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚË ı¤ÛË.
¶Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, Ì¿ÏÈÛÙ·, ·Ó ÙÔ ·-
Ú·ÛÙÚ¿ÙËÌ· Û˘Óԉ¢fiÙ·Ó ·fi ‰˘ÛÌÂ-
Ó›˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ, ·fiÊ¢Á ӷ ÙÔ ·ÁÁ›ÍÂÈ
Ë «ÙÛ¿ÙÈÚ·». §Â˜ ·fi Û‚·ÛÌfi ÛÙÔ
ÚÔÛˆÈÎfi ‰Ú¿Ì· Ô˘ ‚›ˆÓ ÙÔ «Î·-
ÎfiÙ˘¯Ô» ¿ÙÔÌÔ Î·È Êfi‚Ô ÌËÓ Â͈ıËı›
Û ·ÓÂ·ÓfiÚıˆÙË Ú¿ÍËØ ·ÏÏ¿ ηÈ
·fi ÊÈÏÔÛfiÊËÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜ Ô˘ ‰ÂÓ Í¤-
ÚÂÈ Î·Ó›˜ ÙÈ ÙÔ˘ ÂÈÊ˘Ï¿ÛÛÂÈ. ¶¿ÓÙˆ˜
Â›Ó·È ÌÈ· ÛÙ¿ÛË Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔÓ ‚·ıÌfi
·ÓıÚˆÈ¿˜ Ù˘ ÌÈÎÚ‹˜ ·˘Ù‹˜ ÎÔÈÓˆ-
Ó›·˜. Oˆ˜ Î·È Ó· ’Ó·È fï˜, Ë È‰¤· Ù˘
«ÙÛ¿ÙÈÚ·˜» ÂȉÚÔ‡Û ·Ó·ÛÙ·ÏÙÈο
Î·È Û ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÔ̤·, Û˘ÁÎÚ·ÙÒ-
ÓÙ·˜ ·fi ËıÈΤ˜ fiˆ˜ Î·È ¿ÏϘ ·ÚÂ-
ÎÙÚÔ¤˜, ·fi ¤Ó-
ÓÔÈ· «ÌË Ì·˜ ‚Á¿-
ÏÔ˘Ó ÙÚ·Ô‡‰È».
¶Ò˜ ¤‚Á·ÈÓÂ
H «ÙÛ¿ÙÈÚ·» Î·È Ù·
fï˜ ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ÛΈÙÈο ÛÙÈ¯Ô˘Ú-
«ÙÚ·Ô‡‰È»;
H «ÙÛ¿ÙÈÚ·» Á‹Ì·Ù· - ÙÚfiÔÈ
‹Ù·Ó ¤ÚÁÔ Ù˘ Ó‡-
¯Ù·˜. ™˘ÓÙ¿ÎÙ˘
ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘
Ù˘ ÌÔÚÔ‡Û ӷ
Â›Ó·È ¿Ó‰Ú·˜ ‹ Á˘-
Ó·›Î·, ¿ÓÙˆ˜ fi¯È Û ÌÂÁ¿ÏË ËÏÈΛ· ‹
ÔÏÈÁÔÚfiÛˆË ÔÌ¿‰·, Ì¿ÏÏÔÓ Á˘Ó·È-
Λ·–Ó·ÓÈ΋, Ô˘ ÔˆÛ‰‹ÔÙ ÂÍ·-
ÛÊ¿ÏÈ˙ ·fiÏ˘ÙË Ì˘ÛÙÈÎfiÙËÙ· ηÈ
¯Â̇ıÂÈ·.
MÈÏ¿Ì Ì ˘Ôı¤ÛÂȘ, ÁÈ·Ù› Ù· ÛÙÈ-
¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù· ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó ·ÓÒÓ˘Ì· ηÈ
ÔÙ¤ ‰ÂÓ ·ÔηχÊıËΠÔÈÔ˜ ‹ ÔÈ·
ÎÚ˘‚fiÙ·Ó ›Ûˆ ÙÔ˘˜. OÔÈÔ˜ fï˜ ηÈ
·Ó ‹Ù·Ó, ‰Ô‡Ï¢ Ӈ¯Ù· ÛÙËÓ ·ÔÌfi-
ÓˆÛË ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔ˘. EÁÚ·Ê Û ʇÏ-
Ï· ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ Ù· ÎÔÏÏÔ‡ÛÂ ÙÔ ¤Ó·
οو ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ, ÒÛÙ ӷ Û¯ËÌ·Ù›˙Â-
Ù·È ¤Ó· ›‰Ô˜ ÂÈÏËÙ·Ú›Ô˘, Ô˘ ¤Î·ÌÓÂ
·‰È¿ÎÔË ÙË ÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË
·fi ʇÏÏÔ Û ʇÏÏÔ. TÔ ¤ÚÁÔ ÌÔÚÔ‡-
Û ӷ ÌËÓ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Û ÌÈ· Ó‡¯Ù·Ø
¤ÚÂ ¿ÏψÛÙ ӷ ·ÓÙÈÁÚ·Ê› 2-3 ÊÔ-
Ú¤˜ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ. YÛÙÂÚ· Ô ‰Ú¿-
ÛÙ˘-ÛÙȯÔÏfiÎÔ˜, Ó‡¯Ù· ¿ÏÈ, ¯ˆÚ›˜
Ó· Á›ÓÂÈ ·ÓÙÈÏËÙfi˜ (Î·È ÙÔ Î·Ù¿ÊÂÚÓÂ
¿ÓÙ·), ¿ÊËÓ Û ÔÏ˘Û‡¯Ó·ÛÙÔ Ì¤-
ÚÔ˜ (ÛÙËÓ «È¿ÙÛ·» – ΤÓÙÚÔ ÙÔ˘ ¯ˆ-
ÚÈÔ‡, ÛÙÔ Î·ÙÒÊÏÈ Î¿ÔÈÔ˘ ηÊÂÓ›Ԣ,
Û ¤Ó· ÎÂÓÙÚÈÎfi ÛÙ·˘ÚÔ‰ÚfiÌÈ) ·fi
¤Ó· ·ÓÙ›ÁÚ·ÊÔ, Ï·ÎÒÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ ÌÂ
ÌÈ· ¤ÙÚ·, ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÙÔ ¿ÚÂÈ Ô ¿ÓÂ-
ÌÔ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· Ê·›ÓÂ-
Ù·È ÙÔ ¯·ÚÙ› ÙfiÛÔ ÒÛÙ ӷ ÎÈÓ› ·Ì¤-
Ûˆ˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ÙËÓ ÂÚȤÁÂÈ·.
EÙÛÈ ‹Ù·Ó ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ ÔÈ ÚÒÙÔÈ ÚˆÈ-
ÓÔ› ÂÚ·ÛÙÈÎÔ› Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÔÈ Î·ÊÂ-
Ù˙‹‰Â˜ ı· Ù· ’‚ÚÈÛÎ·Ó ·˘Ù¿ Ù· ¯·ÚÙÈ¿.
Afi ÂΛ Î·È ¤Ú· Ë ˘fiıÂÛË ¤·ÈÚ-
Ó ÙËÓ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓË ÔÚ›·. AÓ¿ÁÓˆ-
ÛË Ù˘ «ÙÛ¿ÙÈÚ·˜» ÛÙÔÓ «Î·ÊÂÓ¤», ¿-
ÓÙˆ˜ ‰È·ÎÚÈÙÈ΋, fiˆ˜ Î·È ÛÂ Û˘ÓÙÚÔ-
ÊȤ˜, ‰È¿‰ÔÛË Ù˘ Ê‹Ì˘ fiÙÈ «‹‚ÁÂ
ÙÛ¿ÙÈÚ·» ÁÈ· ÙÔÓ Ù¿‰Â, ·ÔÌÓËÌfiÓ¢-
Û‹ Ù˘ ηٿ ÙÔ ‰˘Ó·Ùfi, ¯Ú‹ÛË ÛÙ›¯ˆÓ
Ù˘ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÚfiÎÏË-
ÛË ı˘Ìˉ›·˜ Û fiÛÔ˘˜ ‰ÂÓ ¤ıÈÁÂ Ë ÎÚÈ-
ÙÈ΋ Ù˘. ¢ÂÓ ‹Ù·Ó fï˜ ÙÔ ›‰ÈÔ Î·È ÁÈ·
ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ Û·ÙÈÚ›˙ÔÓÙ·Ó. ¶¿ÓÙˆ˜
Î·È ÙÔ˘˜ ÌÂÓ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Â ÙÔ˘˜ ¤Î·ÌÓÂ
ÈÔ ÚÔÛÂÎÙÈÎÔ‡˜ ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿
ÙÈÚÈ˙fiÌÂÓÔ˘˜ Î·È ÔÈ ‰Â‡ÙÂÚÔÈ Ó· ÌËÓ
·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ¯ÂÈÚfiÙÂÚ·, ̤ÓÔÓÙ·˜
·‰ÈfiÚıˆÙÔÈ.
X·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜
Ù˘ «ÙÛ¿ÙÈÚ·˜» ‹Ù·Ó Î·È fiÙÈ ‰ÂÓ ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁÔ‡Û Ô͇ÙËÙ˜ ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂÙ·-
͇ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˘
ÂΛӢ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. K·È ÙÔ‡ÙÔ fi¯È ÌfiÓÔ
ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó ‰È·ÎÚÈÙÈ΋ ‹ ‰È¿‰ÔÛ‹ Ù˘,
·ÏÏ¿ ÚÔ¿ÓÙˆÓ ÁÈ·Ù› ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi
Ù˘ ‹Ù·Ó ‹ÈÔ. º·›-
ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë Î›ÓËÛË
·˘Ù‹ ‰ÂÓ ·¤‚ÏÂÂ
ÛÙÔÓ „fiÁÔ, ·˘ÙfiÓ
ηı·˘ÙfiÓ, ·ÏÏ¿ Â-
ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ¤Ì-
ÌÂÛË ˘fi‰ÂÈÍË ÁÈ·
Û˘ÌÌfiÚʈÛË, ÂÎ-
ÊÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÂ ¯·-
ÌËÏÔ‡˜ ÙfiÓÔ˘˜ ÙËÓ
·Ô‰ÔÎÈÌ·Û›· Ù˘
ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜, fi¯È ÙfiÛÔ ÛÙ· ÚfiÛˆ·
fiÛÔ ÛÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡-
ÛÂ Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜. BϤÔ˘ÌÂ,
‰ËÏ., Î·È Â‰Ò ÙË ÏÂÙfiÙËÙ· Ì ÙËÓ
ÔÔ›· ÔÈ ¿ÁÓˆÛÙÔÈ Û·ÙÈÚÈÛÙ¤˜ ¯ÂÈÚ›˙Ô-
ÓÙ·Ó ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘˜.
T¤ÙÔȘ «ÙÛ¿ÙÈÚ˜» ÁÚ¿ÊÔÓÙ·Ó
«·Ú·È¿ Î·È Ô‡», ÁÈ·Ù› ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÔÈ
·ÊÔṲ́˜ Ô˘ ‰›‰ÔÓÙ·Ó ‰ÂÓ ı· ‹Ù·Ó
Û˘¯Ó¤˜. °È’ ·˘Ùfi Î·È Û·Ó «¤‚Á·ÈÓ» ÌÈ·,
·ÔÙÂÏÔ‡Û ȉȷ›ÙÂÚÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÁÈ· ÙË
ÌÈÎÚ‹ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·. ¶fiÙ Ì‹ÎÂ
·˘Ù‹ Ë Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡,
Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙÔØ Ê·›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ Ó·
ÂÁηٷÏ›ÊıËΠÁ‡Úˆ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘
ÔϤÌÔ˘, ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· ÂÎÏ›„ÂÈ Î·È
ÙÔ Ó‡̷ Ô˘ ÙË Á¤ÓÓËÛÂ Î·È ÙË Û˘-
ÓÙ‹ÚËÛ ¤ˆ˜ ÙfiÙÂ.
TÈ ·¤ÌÂÈÓ ۋÌÂÚ· ·fi ÙË Û·ÙÈÚÈ-
΋ ·˘Ù‹ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹; ™¯Â-
‰fiÓ Ù›ÔÙ·. K·Ó¤Ó· ÁÚ·Ùfi ‰ÂÓ ÂÚÈ-
ÛÒıËÎÂØ Ô‡ÙÂ Ë ÌÓ‹ÌË ÎÚ¿ÙËÛ ηÌÈ¿
ÔÏfiÎÏËÚË «ÙÛ¿ÙÈÚ·». AÎÔ‡ÂÈ ÌfiÓÔ Î·-
Ó›˜ οÔÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿ Û’ ·˘Ù¤˜ ‹ ο-
ÔÈÔ˘˜ ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ˘˜, ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈÎÔ‡˜
ÛÙ›¯Ô˘˜ ·fi οÔÈÔÓ, Ô˘ ‰ÂÓ ‰È·ÎÚ›-
ÓÔÓÙ·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜Ø
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÓÙfiÈÔ˘˜ fï˜, Ô˘ ͤÚÔ˘Ó
ÚfiÛˆ· Î·È Ú¿ÁÌ·Ù·, ¤¯Ô˘Ó Ó·
Ô˘Ó Î¿ÙÈ. M·˙› Ì ·˘ÙÔ‡˜ ¤ÌÂÈÓ ÛÙË
ÌÓ‹ÌË Î·È ÌÈ· ·ÈÓÈÁÌ·ÙÈ΋ ˘ÔÁÚ·Ê‹
Ô˘ Û˘Ófi‰Â˘Â ÌÈ· ·fi ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜
«ÙÛ¿ÙÈÚ˜» ÛÙÔ MÂÁ¿ÏÔ XˆÚÈfi, ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ¿-
ÎÙË Ù˘: «AÓÙÒÓÈÔ˜ AÓ-ÙÔÓ-ȉ‹˜». OÛÔ
Î·È ·Ó ÚÔηÏÔ‡Û ÂÈηۛ˜ Î·È ˘Ô-
„›Â˜ ÙÔ ¤Í˘ÓÔ ·˘Ùfi ÏÔÁÔ·ÈÎÙÈÎfi
„¢‰ÒÓ˘ÌÔ, ÔÙ¤ ‰ÂÓ ·ÔηχÊıËÎÂ
ÔÈÔÓ ¤ÎÚ˘‚Â.
T· ÛΈÙÈο ‰›ÛÙȯ·
AÓ, fï˜, ‰ÂÓ ‰È·ÛÒıËÎ·Ó «ÙÛ¿ÙÈÚ˜»,
·ÚÎÂÙ¿ Â›Ó·È Ù· ÛΈÙÈο Î·È ÂÈÚ·-
ÎÙÈο ‰›ÛÙȯ·, ÛÙÔ ›‰ÈÔ Ì’ ÂΛӘ
γλντια, πως αυτ στη φωτογραφα, αναδεικνυταν παλαι- ÙÔ˘˜, ηٿ ÙÔÓ ‚·ıÌfi Ù˘ ‰ÂÎÙÈÎfiÙË- Ó‡̷, Ô˘ ¿ÓıÈÛ·Ó Û’ fiÏÔ ÙÔ ÓËÛ›
τερα η στιχουργικ δειντητα των Tηλιακν. Eπδοση δεν εχαν μνο οι Ù¿˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ‰ËÌfiÛÈÔ ¤ÏÂÁ¯Ô. EÙÛÈ ÔÈ (MÂÁ¿ÏÔ Î·È MÈÎÚfi XˆÚÈfi - §È‚¿‰È·)

νδρες αλλ
και οι γυνακες, απ τις οποες ορισμνες μειναν ονομαστς ÚÒÙÔÈ ÚfiÛ¯·Ó Ó· ÌËÓ ‚ÚÂıÔ‡Ó Î·È ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·È ·ÎfiÌË ÌÂٷ͇ ÙˆÓ TË-
(φωτ.: Π. I. Σακελλαρδης, αρχεο Συλλγου «H HPINNA»). ÛÙËÓ ›‰È· ‰˘Û¿ÚÂÛÙË ı¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ Û·- ÏÈ·ÎÒÓ, οÔÈ· Û ¯·ÌËÏ‹ ʈӋ, Ïfi-

30 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
παρδοση της Tλου
Õ Tηλιακ ενδυμασα. H παραδοσιακ γυναικεα ενδυ-
μασα, που την ομορφι
της τνισαν ερευνητς πως η
Aθην
Tαρσολη, χωρζεται σε τρεις κατηγορες. Tην
καθημεριν φορεσι
, των ηλικιωμνων γυναικν, που
σο, και την επσημη των κοριτσιν
Áˆ Ù˘ ÙÔÏÌËÚfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ™Ùfi¯Ô˜ ηÈ
·˘ÙÒÓ Â›Ó·È ÌÂÈÔÓÂÎÙÔ‡Û˜ Û˘ÌÂÚÈ-
ÊÔÚ¤˜, Ú¿ÍÂȘ Î·È ·Ú·Ï›„ÂȘ ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ‹ıÔ˘˜, ¤ÏÏÂÈ-
„˘ ¢·ÈÛıËÛ›·˜ Î.¿., Ô˘ ‰ÂÓ Û˘ÌÔ-
Ú‡ÔÓÙ·È Ì ٷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘
ÛÙÔÓ ‰Â‰Ô̤ÓÔ ¯ÚfiÓÔ. ™Â Ù¤ÙÔȘ ÂÚÈ-
ÙÒÛÂȘ ÙÔ ÛΈÙÈÎfi ‰›ÛÙÈ¯Ô Á›ÓÂÙ·È
Úfi¯ÂÈÚÔ Î·È ÚfiÛÊÔÚÔ Ì¤ÛÔ ÎÚÈÙÈ΋˜
ÂÈÛ‹Ì·ÓÛ˘ Ù˘ ·Ô‰ÔÎÈÌ·˙fiÌÂÓ˘
Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ‹ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘, ÚÔηÏÒ-
ÓÙ·˜ ¤Ó· ¢ÙÚ¿ÂÏÔ Îϛ̷ Û ‚¿ÚÔ˜
ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈ·˙fiÌÂÓÔ˘, ÚÔ˜ Û˘ÓÂÙÈÛÌfi
ÙÔ˘ Î·È ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ¿ÏψÓ.
¶·Ú·ı¤ÙÔ˘ÌÂ, fiÛÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ô ¯Ò-
ÚÔ˜, οÔÈ· ‰Â›ÁÌ·Ù· Ù˘ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ-
΋˜ ·˘Ù‹˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ÛÙËÓ ÙÔÈ΋
Ï·ÏÈ¿, ¿ÓÙˆ˜ ¯ˆÚ›˜ (ÙÔÓ ¿Ïψ˜ ··-
Ú·›ÙËÙÔ) Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi, ·Ô‰›‰ÔÓÙ·˜ Ìfi-
ÓÔ, ηٿ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ, Ì ÙË ÁÚ·Ê‹, ÙËÓ
ÙÔÈ΋ ÚÔÊÔÚ¿.
H ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î¿ÔÈÔ˘ Ì ·Ú¿Ù·ÈÚË
˘fi‰ËÛË, ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ‹ ÁÈ· Ó· ÚÔη-
ϤÛÂÈ ÙÔ ‰›ÛÙȯÔ:
«K·ÏÒ˜ ÙÔÓ, Ô˘ ÂÌÚfi‚·Ï ηÈ
ÌÂ ÙÔ ÎÔ‡ÙÛ· - ÎÔ‡ÙÛ·
Î·È Ì ÙÔ ¤Ó· Ì-fi‰ËÌ· Î·È ÌÂ
ÙËÓ ÌÈ· Ì-·Ô‡ÙÛ·».
AÏÏÔ˜ ‰ÂÓ ÁϛوÛ ÙËÓ ·Ô‰ÔÎÈÌ·-
Û›· Ù˘ ÚÔÙ›ÌËÛ‹˜ ÙÔ˘, Ó· ÛÙÚ·Ù¢-
Ù›, ÁÈ· ¯Ú‹Ì·Ù· Û fiÏÂÌÔ, ¯ˆÚ›˜ Ó·
¤¯ÂÈ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË Ó· ÙÔ Î¿ÓÂÈ, Ì ‰˘-
ÛÌÂÓ›˜ ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ Î·È ÙÔ ÛÈÙÈÎfi ÙÔ˘
Û˘Ó¤ÂȘ:
«(¢) Û-ÛÔ˘ ’Ï·, Mȯ¿ÏË ÌÔ˘,
ÛÙÔ Ì-fiÏÂÌÔ ÌË Ì-¿ÂȘ,
ÁÈ· ÌÈ· Û-Û·ÎÎÔ‡ÏÏ· Ì¿Ï·Ì· Ë
„›ڷ Ó· Û ʿÂÈ».
λγεται και ρ
(φωτ.: Παν. I. Σακελλαρδης, «Oι γυπαετο», 1985).
K·È ¿ÏÏÔ:
«K·ÎfiÌÂÚ Mȯ¿ÏË, Ô˘ ’Ê˘Â˜
Î’ ‹ÚÙ˜ ¿ÏÈ
Î’ ¤ÊËΘ ÙË ÁÂÓ·›Î· Û-ÛÔ˘
Î’ Â‹Ú· Û-ÛÔ˘ ÙËÓ ¿ÏÏÔÈ».
°È· οÔÈ·, Ì¿ÏÏÔÓ ˙ˆËÚ‹
ÛÙ· ÓÈ¿Ù· Ù˘, ‹Úı ˆ˜ Û˘Ó¤-
ÂÈ·, Û ÚÔ¯ˆÚË̤ÓË Ù˘ ËÏÈ-
Λ·, ÌÔÈÚ·›Ô ÙÔ ÈοÓÙÈÎÔ ›-
Ú·ÁÌ·:
«K·ÌÌÈ¿ ÊÔÚ¿ ‹ÛÔ˘Ó Î’ ÂÛ‡
ÎÔ¤ÏÏ· ÛÙÔÓ Î·ÈÚfi Û-ÛÔ˘
Î’ Â·Û·Ù‡Á·Ó ÙÔ ÔÏÏÔ›
ÙÔ Ì·˘ÚÔÙÛÔ‡ÎηÏfi Û-ÛÔ˘».
AÏÏË, Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË
Û ‰Ú¿ÛË, ¿ÎÔ˘Û ηٿ ÚfiÛˆÔ ·fi
ÁÏÂÓÙ˙¤ Û ηٿÛÙ·ÛË Â˘ı˘Ì›·˜, Ô˘
ÙÔ˘ Û˘Á¯ˆÚÔ‡Û ÙËÓ ·ı˘ÚÔÛÙÔÌ›·:
«MˆÚ‹ M·ÚÁÈ¿ ÙÔ˘ §ÂÌÂÓÔ‡,
Ô˘ Ó· ’‚ÁÂÈ ÙÔ Á˘·ÏÏ› Û-ÛÔ˘,
·Ï‹ıÂÈ· ’Ó·È Ô˘ ’‚·Ï·Ó ÙÔ
ÛÙÔ È¿ÙÔ ÙÔ... ÎÔ˘Ù› Û-ÛÔ˘»;
KÈ ÂΛÓË, ÂÙÔÈÌfiÏÔÁË, ¯ˆÚ›˜ Ó· Ù·
¯¿ÛÂÈ, ¤‰ˆÎ ·Ì¤Ûˆ˜ ·ÔÛÙÔÌÔÙÈ΋
ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË, ÛÙÔ ›‰ÈÔ ‡ÊÔ˜, ‰Â›ÁÌ·
Ù˘ ÚÔ¯ˆÚË̤Ó˘ Ù˘ ÙÔÏÌËÚfiÙË-
Ù·˜:
«AÏ‹ıÂÈ· ’Ó·È Ô˘ ’‚·Ï·Ó ÙÔ
Î’ ÂÁ¤ÌÈÛ Ҙ Ù· ¯Â›ÏË
Î·È ÛÙÔ Ï-Ï·ÈÌfi Û-ÛÔ˘ ÙÔ ’‚·Ï·,
Û·Ó Ó· ’Ù·Ó ÂÙÚ·¯‹ÏÈ»!
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H
°˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ Í·Ó¿ ÛÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, ‚Ú›-
ÛÎÔÌ ÙËÓ ·Ú¿Î·ÈÚË ÂÚˆÙfiÙÚÔË
‰È¿ıÂÛË ÙÔ˘ ËÏÈÎȈ̤ÓÔ˘ Ó· ÛÎÔÓÙ¿-
ÊÙÂÈ ¿Óˆ ÛÙÔ ·Ôı·ÚÚ˘ÓÙÈÎfi ÂÈ-
ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎfi ‰›ÛÙȯÔ:
«K·È ÙÔ˘ Á¤ÚÔ˘ Ù· ·È¯Ó›‰È·,
Û·Ó ÓÂÚfi‚Ú·ÛÙ· ÎÚÔÌ̇‰È·».
™ÙËÓ ˘ËÚÂÛ›·, ÏÔÈfiÓ, ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆ-
ÓÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘ Ë ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ΋ Î·È ÛÙËÓ
T‹ÏÔ. M ¢·ÈÛıËۛ˜ fï˜ Î·È Ì¤ÙÚÔ,
Ì ¯ÈÔ‡ÌÔÚ, ¯ˆÚ›˜ ηٷ¯Ú‹ÛÂȘ ηÈ
˘ÂÚ‚ÔϤ˜, Û Ï·›ÛÈ· ·ÓÂÎÙ¿ Î·È ·-
Ú·‰ÂÎÙ¿ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ù˘, ÌÂ
ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ÌËÓ ·Ô‚·›ÓÂÈ ·Ô-
ÎÚÔ˘ÛÙÈ΋ ηÎÔÏÔÁ›·, (‡ÎÔÏÔ Ó· ÁÏÈ-
ÛÙÚ‹ÛÂÈ Û’ ·˘Ù‹Ó, ·ÊÔ‡ «Ë ÛÎ҄Ș ÙÔ˘
ηÎÒ˜ ϤÁÂÈÓ ·Ú¯‹ Á›ÁÓÂÙ·È»Ø Î·È ‰ÂÓ
‹ıÂÏ ӷ ÊÙ¿ÛÂÈ Ò˜ ÂΛ). OÏ· ·˘Ù¿ Ù·
ÛÙÔȯ›· Î·È ÙfiÛ· ¿ÏÏ· ÙÔ˘ ·Ú·‰Ô-
ÛÈ·ÎÔ‡ ‚›Ô˘ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó
·ÛÊ·ÏÒ˜ ÙË ÌÈÎÚ‹ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÂ
·ÓÂÙ˘Á̤ÓÔ ‚·ıÌfi.
™ËÌ›ˆÛË «EÙ¿ HÌÂÚÒÓ»: E˘¯·ÚÈÛٛ˜
ÛÙÔ˘˜ Iˆ¿ÓÓ· M›ı· Î·È Mȯ¿ÏË KÔ˘ÌÈfi
ÁÈ· ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·ÊȤڈ̷.
1 9 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 31
 Σωματεα και σλλογοι
φυλλο μιας δι-
O T∏§π∞∫√ÿ Ù˘ ‰È·ÛÔÚ¿˜, fiˆ˜ fiÏÔÈ ÔÈ EÏÏË-
Ó˜ ÍÂÓËÙÂ̤ÓÔÈ, ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÙȘ
ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÍÔfiÙËÙ˜ Î·È Î˘-
Ú›ˆ˜ ÙȘ ‚ÈÔÙÈΤ˜ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿ÁΘ, ›-
Ó·È ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û·Ó Û˘Ó‰¤ÛÌÔ˘˜, ۈ̷-
Ù›· ‹ ·‰ÂÏÊfiÙËÙ˜, Ô˘ ›¯·Ó ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ¿ÏÏ·
Û·Ó ·ÒÙÂÚÔ ÛÙfi¯Ô Ó· ‚ÔËıÔ‡Ó ÔÈÎÈÏfiÙÚÔ· ÙË
ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ηχÙÔÓÙ·˜ ‚·ÛÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ
Û˘Ì·ÙÚȈÙÒÓ ÙÔ˘˜ Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ¤ÚÁ· ÎÔÈÓ‹˜
ˆÊÂÏ›·˜.
T¤ÙÔÈ· ۈ̷Ù›·, ·‰ÂÏÊfiÙËÙ˜ Î·È Û‡Ó‰ÂÛÌÔÈ TË-
ÏÈ·ÎÒÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó ‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·ÎfiÌË Â›-
Ó·È Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı·:
·) AÁ·ıÔÂÚÁfi˜ A‰ÂÏÊfiÙ˘ N·˙Ï›Ô˘. I‰Ú‡ıËΠÛÙÔ
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ٤ٷÚÙÔ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ· Ì ¤‰Ú· ÙÔ N·˙Ï›
Ù˘ MÈÎÚ·Û›·˜. ¢È·Ï‡ıËΠÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒ-
Ó·, fiÙ·Ó ÙÔ ÌÂÙ·Ó·ÛÙ¢ÙÈÎfi Ú‡̷ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔÓ
‰ÚfiÌÔ ÚÔ˜ ÙËÓ AÌÂÚÈ΋ Î·È ·Ó·Û˘ÛÙ¿ıËÎÂ, ηıÒ˜
Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› ÙÔ ÈÔ ¿Óˆ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ ¤ÁÁÚ·-
ÊÔ, ÙÔ 1911.
‚) ™ˆÌ·ÙÂ›Ô TËÏ›ˆÓ «H ¶POO¢O™»: I‰Ú‡ıËÎÂ
ÛÙËÓ AÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ· Ù˘ AÈÁ‡ÙÔ˘. TÔ 1909, Ì ¯Ú‹Ì·-
Ù· Ô˘ ÛÙ¤ÏÓÂÈ, ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È ÙÔ Í˘ÏfiÁÏ˘ÙÔ Ù¤-
ÌÏÔ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ KOIMH™H™ TH™ £EOTOKOY
(‚Ï. Î·È ·Ó¤Î‰ÔÙÔ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ HÌÂÚÔÏfiÁÈÔ NÔ 87
¤ÙÔ˘˜ 1976, ÛÂÏ. 31, ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ EÊÔÚ›·˜
AÚ¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘). TÔÓ ›‰ÈÔ ¯ÚfiÓÔ ‰È·Ï‡Â-
Ù·È Î·È Â·Ó·Û˘ÛÙ‹ÓÂÙ·È, Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ Ù›ÙÏÔ, ÙÔ‡ÙË ÙË
ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ÚÔ¿ÛÙÂÈÔ Astoria Ù˘ N¤·˜ YfiÚ΢, fiÔ˘
̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ˘¿Ú¯ÂÈ Û ·ÎÌ‹ ÌÂÁ¿ÏË ·ÚÔÈΛ· TË-
ÏÈ·ÎÒÓ. °È· ÙËÓ Â·Ó›‰Ú˘Û‹ ÙÔ˘ οÓÂÈ ÌÓ›· Û¯ÂÙÈ΋
32 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 9
ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙˆÓ TËÏÈ·ÎÒÓ ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡, Ì ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›·
28-12-1910. (BÏ. BÈ‚Ï›Ô ¶Ú·ÎÙÈÎÒÓ 1, ÛÂÏ. 127 ηÈ
º¯ÊT (5,6) 1912 ºÂ‚Ú. 13). TÔ ÛˆÌ·ÙÂ›Ô ‰È·ÙËÚ›ٷÈ
̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· «¶ÚˆÈÓ‹» 6/2/1978.
Á) ™ˆÌ·Ù›ÔÓ ˘¤Ú ÈÂÚÔ‡ ÛÎÔÔ‡ §Â‚·‰Â›ˆÓ T‹-
ÏÔ˘»: I‰Ú‡ıËΠ·fi ÂÍ·ÌÂÏ‹ Û‡Ó‰ÂÛÌÔ ÙÔ 1912 ηÈ
›¯Â Û·Ó ÛÎÔfi ÙËÓ ·Ó¤ÁÂÚÛË ÂÎÎÏËÛ›·˜ Î·È Û¯ÔÏ›-
Ô˘ ÛÙ· §ÂÈ‚¿‰È· Ù˘ T‹ÏÔ˘ (BÏ. º¯ÊÙ (55), 1921 NÔÂ.
14). E‰Ú· ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÙÔ K¿ÈÚÔ.
‰) A‰ÂÏÊfiÙËÙ· TËÏ›ˆÓ «H OÌfiÓÔÈ·»: I‰Ú‡ıËΠÙÔ
1920 Ì ¤‰Ú· ÙËÓ T‹ÏÔ ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ˜ Ô˘
Â¤ÛÙÚ„·Ó ·fi ÙËÓ AÌÂÚÈ΋. OÚÁ¿ÓˆÛ ™¯ÔÏÈ΋ BÈ-
‚ÏÈÔı‹ÎË, §¤Û¯Ë, Ê·ÚÌ·ÎÂ›Ô Î·È ÊÚfiÓÙÈÛ ÁÈ· ÙËÓ
ÂÁηٿÛÙ·ÛË È·ÙÚ›Ԣ. ¢È·Ï‡ıËΠ·fi ÙÔ˘˜ IÙ·ÏÔ‡˜
ÙÔ 1934. (BÏ. KÒ‰Èη Ù˘ MÔÓ‹˜ NÔ 25 B. ÛÂÏ. 146),
ÚÔÊÔÚÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ÙÔÓ Î. NÈ΋ٷ M·ÁÁ·-
Ê¿ ÂÙÒÓ 86 Î·È ÂÊËÌÂÚ›‰· «¶ÚˆÈÓ‹» Ù˘ 6/2/1978.
O Û‡ÏÏÔÁÔ˜ «H OMONOIA» Â›Ó·È Ô ÌfiÓÔ˜ Û‡ÏÏÔ-
ÁÔ˜ TËÏ›ˆÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÛÙËÓ T‹ÏÔ. E·Ó·ÏÂÈ-
ÙÔ‡ÚÁËÛ ÙÔ 1999 Ì ·ÌÊ›‚ÔÏ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Î·È ÌÂ
·‚¤‚·ÈÔ Ì¤ÏÏÔÓ.
Â) EÓˆÛË TËÏ›ˆÓ «H HPINNA»: I‰Ú‡ıËΠÚÔÊ·-
ÓÒ˜ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1945. ™Â ¶Ú·ÎÙÈÎfi Ù˘ 27˘
AÚÈÏ›Ô˘ 1945, KÒ‰Èη˜ Ù˘ ÌÔÓ‹˜ 25 B, ÛÂÏ. 159,
˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ ÂÍ‹˜ ÛËÌ›ˆÌ·: «TÔ ¿Óˆ ÔÛfi 5.680 ‰Ú¯.
ÂÛÙ¿ÏÈÛ·Ó ÂȘ Aı‹Ó·˜ ÂȘ ÙËÓ ¤ÓˆÛÈÓ ÙˆÓ TËÏ›ˆÓ H
HÚÈÓÓ·. O Ù·Ì›·˜ I. ™·ÎÂÏÏ·Ú¿Î˘». E‰Ú· ÙÔ˘ ۈ̷-
Ù›Ԣ ‹Ù·Ó ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ̷ηڛÙË AÓÙ. AÓ·ÁÓˆÛÙ›‰Ë
Ô˘ ‹Ù·Ó Î·È Ô Úfi‰ÚÔ˜. °Ú·ÌÌ·Ù¤·˜ ‹Ù·Ó Ô ºÒÙ˘
™·ÎÂÏÏ·Ú›‰Ë˜, ̤ÏË Ô Î. ¶·ÓÙ. K·ÌÌ¿˜ Î·È ÔÈ Î.
AÓ‰Ú¤·˜ N. K·ÚÙ·¿Ó˘ Î·È NÈ΋ٷ˜ §·Ú‰Ô‡ÙÛÔ˜.
A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1
Õ Λεπτομρεια απ
το εξ
πλς δισκογραφικς
παραγωγς του συλ-
λγου «H HPINNA».
Πρκειται για μια φι-
λτιμη προσπθεια
δισωσης της μουσι-
κς παρδοσης του
νησιο.
TÔ Î·Ù·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ ÂÈ΢ÚÒıËΠÙÔ 1946. ™‡ÓÔÏÔ
ÌÂÏÒÓ 133 ·fi 40 ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ. ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ۈ̷Ù›-
Ô˘ ‹Ù·Ó Ë ·ÚÔ¯‹ ˘ËÚÂÛÈÒÓ ÛÙÔ ÓËÛ› Î·È Ë ÂÎÚÔ-
ÛÒËÛ‹ ÙÔ˘. ¢È·ÙËÚ‹ıËΠ̤¯ÚÈ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘
ÚÔ¤‰ÚÔ˘ ÙÔ˘.
ÛÙ) AÁ·ıÔÂÚÁfi˜ Û‡ÏÏÔÁÔ˜ «H HPINNA»: I‰Ú‡ıËÎÂ
ÛÙËÓ Aı‹Ó·, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Î·Ù·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘, ÛÙȘ
10.4.1969 Ì ¤‰Ú· ÙÔ AÌ·ÚÔ‡ÛÈÔÓ (¿ÚıÚÔ 3) ·fi ÙÔ˘˜:
AÓ‰Ú. K·ÚÙ·¿ÓË, °.N. §ÔÁÔı¤ÙË, º·ÓÔ‡ÚË KÔ˘Ì·-
ÓÈfi, ¶·ÓÙ. M. §ÔÁÔı¤ÙË, ¶·ÓÙ. AÓÙ. NÈÎÔÏ‹, NÈ΋ٷ
M·ÓÈοÙÔ Î.¿. T· ̤ÏË ÙÔ˘ ·Ú¯Èο ‹Ù·Ó 50. ™‹ÌÂÚ· ›-
Ó·È ÌfiÏȘ 15. ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ۈ̷Ù›Ԣ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¿Ú-
ıÚÔ 2 ÙÔ˘ ηٷÛÙ·ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ›ӷÈ: ·) H ·Ó¿Ù˘ÍË ÌÂ-
ٷ͇ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÊÈÏÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ, ‚) H ÂÓ‰Âϯ‹˜ ÚÔ-
ÛÔ¯‹ Î·È Ì¤ÚÈÌÓ· Â› ·ÓÙfi˜ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ·ÊÔÚ¿
ÙËÓ T‹ÏÔ Î·È Ë ÂÎÙ¤ÏÂÛË ·ÓÙÔÂȉÒÓ Â͈ڷ˚ÛÙÈÎÒÓ ¤Ú-
ÁˆÓ ÎÔÈÓ‹˜ ˆÊÂÏ›·˜, Á) BÔ‹ıÂÈ· ÛÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘
T‹ÏÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ÙÔ˘ Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ùfi˜
ÙˆÓ Î·È ‰) BÔ‹ıÂÈ· ÁÈ· ÙËÓ Ó‡̷ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó‡„ˆÛË.
O Û‡ÏÏÔÁÔ˜ «HPINNA» Â‰Ò Î·È 24 ¯ÚfiÓÈ· ÂΉ›‰ÂÈ ·ÓÂ-
ÏÂÈÒ˜ ÙË ÌËÓÈ·›· ÂÊËÌÂÚ›‰· O ¶·ÏÌfi˜ Ù˘ T‹ÏÔ˘.
˙) A‰ÂÏÊfiÙ˘ TËÏ›ˆÓ Ù˘ Pfi‰Ô˘ «AÁ. ¶·ÓÙÂÏ‹-
̈ӻ: I‰Ú‡ıËΠÙÔ 1976 Ì ¤‰Ú· ÙË Pfi‰Ô Î·È ¤¯ÂÈ
Û·Ó ÛÎÔfi fi,ÙÈ Î·È Ô ·ıËÓ·˚Îfi˜ Û‡ÏÏÔÁÔ˜. ¶ÚˆÙÔ-
Û˘ÛÙ¿ıËΠÛÙ· 1952 ÛÙË Pfi‰Ô ·fi ÙÔÓ Î. °. §·Ú-
‰Ô‡ÙÛÔ Ì ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· «AÁ. NÈÎfiÏ·Ô˜» Î·È ‰È·Ï‡-
ıËÎÂ ÙÔ 1967.
™∏ª∂ÿø™∏:
Tα παραπάνω στοιχεία δώθηκαν απ τον πρεδρο του συλ-
λγου «HPINNA» κ. Iπποκράτη Λογοθέτη.