Birleşmiş Milletler(kısaca; BM,) 24 Ekim

1945'te kurulmuş dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslar arasında ekonomik, toplumsal ve kültürel
bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenliği,
ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş global bir
kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Uluslararası İlişkilerde, kuvvet kullanılmasını ilk olarak evrensel düzeyde
yasaklayan ilk antlaşma BM Sözleşmesi'dir.

Örgütün, kurulduğu yıllarda 51 olan üye sayısı şu an itibariyle üyeliği kaldırılan

Vatikan ve değiştirilen

Çin Halk Cumhuriyeti son katılan üye

Karadağ dahil 192'ye ulaşmıştır.

Türkiyekurucu üyeler arasında yer almaktadır. Örgütün yönetimi

New York'ta bulunan genel merkezinden yürütülür ve üye ülkelerle her yıl düzenli olarak yapılan
toplantılar yine bu genel merkezde gerçekleştirilir.

Birleşmiş Milletler'in kuruluşu ve süreç

Dünya

ülkeleri arasında barış ve işbirliği sağlamak amacıyla daha önce de çeşitli girişimler yapılmıştı. İki savaş
arası dönemde bu amaca yönelik “

Milletler Cemiyeti” adlı bir örgüt kurulmuştu.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında özgürlük ve demokrasi cephesini oluşturan büyük ülkeler arasında
barışın sürekliliğini, uluslararası siyasal, ekonomik ve kültürel işbirliğini sağlamak amacıyla bir örgüt
kurulması girişimleri başlatılmıştır.

Gerçekte "Birleşmiş Milletler" terimi, ABD Başkanı

F.D. Roosevelt tarafından ortaya atılmış ve

1 Ocak

1942’de 26 ülkenin
Mihver Devletleri'ne karşı birleşme ve savaşı sürdürme kararlarını içeren Birleşmiş Milletler Bildirisi’nde
(Declaration by United Nations) ilk kez resmen kullanılmıştır. 1944 yılının Ağustos- Ekim ayları içinde

Çin,

Sovyetler Birliği,

İngiltere ve

Amerika Birleşik Devletleri delegeleri ABD’nin Dumbarton Oaks kentinde biraraya gelerek Birleşmiş
Milletler Ana Sözleşmesi’nin temel ilkelerini belirlediler.

1945 yılının Şubat ayında ABD, İngiltere ve Sovyetler Birliği’nin katılmasıyla toplanan Yalta
Konferansı’ndan sonra, aynı yılın Nisan - Haziran ayları arasında

ABD'nin

San Francisco’da 50 ülkenin katılımıyla Dumbarton Oaks’da saptanan ilkeler tartışıldı ve Birleşmiş
Milletler Ana Sözleşmesi 26 Haziran 1945’de imzalandı. Ana Sözleşmenin katılan ülkelerin
parlamentolarınca benimsenmesinden sonra Birleşmiş Milletler 24 Ekim 1945’de resmen kurulmuş oldu.

Her yıl 24 Ekim günü, üye ülkelerde Birleşmiş Milletler Günü olarak kutlanmaktadır.

Birleşmiş Milletler Ana Sözleşmesi, örgütün amaçlarını şöyle belirler:

• Uluslararası barış ve güvenliği, anlaşmazlıkların barışçı çözümü ve ortak etkin önlemler yoluyla
korumak,
 • Ülkeler arasında eşit haklara, halkların kendi geleceklerini belirleme ilkelerine, saygıya dayalı dostça
ilişkileri geliştirmek,
 • Uluslararası ekonomik, toplumsal, kültürel ve insancı l sorunların çözümünde, ırk, cins, dil ve din
ayrımı gözetmeksizin, insan haklarının geliştirilmesinde işbirliği sağlamak,
 • Ülkelerin bu amaçlarla gösterecekleri çabalar arasında uyum sağlayan bir merkez olmak.

Birleşmiş Milletler’in temel ilkeleri ise şöyle belirlenmiştir:

 • Tüm üyeler egemen ve eşittir.

 • Tüm üyeler uluslararası anlaşmazlıklara barış, güvenlik ve adaleti zedelemeden, barışçı yöntemlerle
çözüm aramakla yükümlüdürler.
 • Hiçbir üye ülke, bir başka ülkenin toprağına ve siyasal bağımsızlığına karşı güç kullanmayacak ve
güç kullanma tehdidinde bulunmayacaktır.
 • Tüm üyeler BM’in Ana Sözleşme uyarınca girişeceği uygulamaları desteklemekle yükümlüdürler.
 • BM, uluslararası barışı koruma dışında, hiçbir ülkenin iç işlerine müdahale etmeyecektir.

Birleşmiş Milletler'in idari yapısı

Örgüt yapısal olarak idari bölümlere ayrılmıştı. Birleşmiş Milletler’in örgüt yapısı altı ana
organ ile birçok yan kuruluştan oluşur. Ana organlar şunlardır: Genel Kurul, Güvenlik Konseyi,
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Yönetim Konseyi, Genel Sekreterlik ve Uluslararası Adalet
Divanı. Örgütün en göz önündeki merciisi Genel Sekreterdir.

Birleşmiş Milletler'in idari yapısı

İlk birleşimi 10 Ocak 1946’da yapan Genel Kurul, örgütün temel tartışma organıdır. Her üye ülke burada
temsil edilir ve bir oya sahiptir. Genel kurul, düzenli olarak her yılın Eylül-Aralık aylarında olağan
toplantısını yapar.

Ayrıca gerek duyulduğunda özel amaçlı olağanüstü toplantılar da yapılabilmektedir. Genel Kurul olağan
konularda salt çoğunlukla, önemli görülen konularda ise üçte iki çoğunlukla karar alır. Alınan kararlar
tavsiye niteliğinde olup, üyeler açısından bağlayıcı değildir. 51 üye ülkenin katılımıyla başlayan Genel
Kurul'un üye sayı sı, son yıllarda SSCB'nin ve Yugoslavya'nın dağılmasıyla artarak 179'a yükselmiştir.
Merkezi New York’ta olan Genel Kurul’un kullandığı resmi diller Arapça, Çince, Fransızca, İngilizce,
İspanyolca ve Rusça’dır.

Güvenlik Konseyi
İlk toplantısını 17 Ocak 1946’da yapan Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenlik
konularında temel sorumluluğu yüklenmiş bir organdır.

Konsey barışa yönelik bir tehlike belirlendiğinde süratle toplanabilir. Böyle bir tehlike halinde
Konsey kendi üyeleri, Genel Kurul üyeleri, BM Genel Sekreteri ve hatta örgüt üyesi olmayan
ülkeler tarafından uyarılabilir. Konsey barışçı çözüm için önerilerde bulunmak ve gerektiğinde
barış koşullarını belirlemek yetkisine sahiptir.

Birleşmiş Milletler’in tüm üyeleri Güvenlik Konseyi kararlarına uymakla yükümlüdürler.

Güvenlik Konseyi’nin 15 üyesi vardır. Bunlardan beşi (ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya)
daimi üyedir. Diğer 10 üye ülke Genel Kurul tarafından iki yıllık dönem için seçilir. Kararlarda
dokuz olumlu oy zorunludur. Usule ilişkin konulardaki oylamalar dışında, daimi bir üyenin
olumsuz oy vererek “veto hakkını” kullanması, karar alınmasını engeller.

 Birleşmiş Milletler'in amaç ve ilkelerine uygun biçimde barış ve güvenliği korumak.

 Uluslararası bir anlaşmazlığa yol açabilecek her türlü çekişmeli durumu soruşturmak.
 Uluslararasında çekişmeli konularda anlaşma koşullarını önermek.
 Silahlanmayı denetleyecek planlar hazırlamak.
 Barışa karşı bir tehlike veya saldırı olup olmadığını araştırarak, izlenecek yolu önermek.
 Saldırganlara karşı askeri birlikler kurularak önlemler almak.

Güvenlik Konseyinin Karar Alma Süreci:

Güvenlik Konseyinin karar alabilmesi için 9/15 oranı gerekli olup, daimi üyelerden birisini aksi yönde oy
kullanmaması gereklidir. BM içtihatlarına göre Güvenlik Konseyi karar alırken veto yetkisine sahip
üyelerden biri veya birkaçının oylamaya katılmaması bu üyelerin kararı veto ettiği anlamına
gelmemektedir. Ayrıca daimi üyelerin çekimser kalmaları da aynı sonucu vermektedir.

Ekonomik ve Sosyal Konsey

Bu organ, ekonomik, sosyal, kültürel ve insancıl sorunlarda uluslararası işbirliğini geliştirmek
görevini üstlenmiştir. BM ile ihtisas kuruluşları arasında eşgüdümü sağlar. Birleşmiş
Milletler’in bölgesel komisyonları da bu konseye bağlıdır.

Ekonomik ve Sosyal Konsey’in her yıl üç yıllık süre için Genel Kurul tarafından seçilen 54
üyesi vardır. Konsey normal olarak her yıl New York ve Cenevre’de iki kez toplanır.

Vesayet Konseyi
Vesayet altındaki (çoğu Afrika’da bulunan) toprakları yöneten hükümetlerin, bu toprakların
kendi kendilerini yönetmeye ve bağımsızlığa hazırlanmaları için gerekli adımları atmalarını
sağlamak üzere kurulmuştur. Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesinden oluşan Vesayet
Konseyi’nin görev alanına başlangıçta 11 vesayet bölgesi girerken, bunların bağımsızlıklarına
kavuşması sonucu günümüzde sadece ABD yönetimindeki Pasifik adaları bölgesi kalmıştır.
Vesayet sisteminde olmayan diğer sömürgelerle Genel Kurul’un oluşturduğu özel bir komite
ilgilenmektedir.

Uluslararası Adalet Divanı

1945’de kurulan bu organ, Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi tarafından 9 yıl için seçilen 15
yargıçtan oluşur. Divan, çalışmalarını Hollanda’nın Lahey (La Haye) kentinde sürdürür.
Amacı, Ana Sözleşme’de öngörüldüğü gibi, anlaşmazlıkların adalet ve uluslararası hukuk
ilkelerine uygun olarak bar şçı yollardan çözümlenmesidir.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği

Genel Sekreterlik, BM’in diğer organları için çalışan, onların getirdiği program ve politikaları
yönetip, uygulayan organdır. Genel Sekreter, BM’in üst yönetim görevlisidir. Güvenlik
Konseyi’nin önerisi üzerine Genel Kurul tarafından seçilir ve Örgüt’ün Adalet Divanı dışında
kalan ana organlarının toplantılarına katılır. Birleşmiş Milletler’in bu altı ana organının yanı
sıra çok sayıda ihtisas kuruluşları, bölgesel komisyonları ve uluslararası nitelikte örgütü
bulunmaktadır.

24 Ekim 1945 yılında 51 üye ülke ile kurulmuş olan Birleşmiş Milletler'in bugün en kalabalığı
Çin (1.3 milyar nüfus) en küçüğü ise

Palau (17.000 nüfus) olmak üzere 185 üyesi bulunmaktadır. Örgütün genel merkezi

New York'tadır.

Uluslararası Adalet Divanı

Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletler'in yargı organıdır. Ülkeler, istedikleri davayı
Adalet Divanı'na götürürler. Divan 15 yargıçtan oluşur. Yargıçlar, Genel Kurul ve Güvenlik
Konseyi'nce seçilirler. Görev süreleri dokuz yıldır. Divanda bir devletten iki yargıç bulunamaz.
Uluslararası Adalet Divanı,

Hollanda'nın bir kenti olan

Lahey'dedir.

BM Ekonomik ve Sosyal Konsey

Ekonomik ve Sosyal Konsey, genel kurulca seçilen 54 üyeden oluşur. Üyelikleri sona erenler
yeniden seçilebilirler. Başlıca görevleri şunlardır:

 Birleşmiş Milletler'in ekonomik ve sosyal çalışmalarını yürütmek.

 Uluslararası ekonomik, sosyal, kültürel konularda raporlar hazırlamak.

54 üyeden oluşan bu konsey, BM’in ekonomik ve sosyal sorunlarla mücadele edebilmesi amacıyla kurulan
bir organdır. Ekonomik ve sosyal konsey herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklere etkin bir şekilde
saygı göstermesini sağlamak üzere tavsiyelerde bulunabilir. Yetkisine giren konulara ilişkin olarak, genel
kurula sunulmak üzere antlaşma tasarıları hazırlayabilir. Ekonomik ve sosyal konsey görevini daha etkin
yapabilmek amacıyla kendi gözetimi altında çalışacak komisyon ve komiteler kurmuştur. Bunlar;

İnsan Hakları Komisyonu

1946 yılında kurulan insan hakları komisyonu, ECOSOC bünyesinde insan hakları normlarının
hukuki bir şekle dönüştürülmesiyle ilgili olarak faaliyet gösterir. 43 değişik üye coğrafi
bölgelerden eşit temsil esasına göre seçilir. 1967’ye kadar insan hakları ihlalleriyle ilgili
olarak şikâyetlere mani olmak için yaptırım gücü veya harekete geçme yetkisi yoktu.
1967’de 1235 sayılı ECOSOC kararıyla komisyon ve onun alt organı olan azınlıkların
korunması ve ayrımcılığın önlenmesi alt komisyonu inceleme ve araştırma yetkileriyle
donatıldılar. Bu tarihte insan hakları ihlallerine yönelik inceleme ve araştırma yapma yetkisi
verilmiştir. 1970’de 1503 sayılı ECOSOC kararı ile komisyona insan hakları ihlallerini
soruşturma ve tavsiyelerde bulunma yetkisi verilmiştir.

İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (UNHCHR)

BM şartının 1, 13 ve 55. maddelerinden görevini alan yüksek komiserlik, BM’in insan hakları
programlarının koordinasyonunu sağlamak ve insan haklarına evrensel saygıyı güçlendimek
amacıyla kurulmuştur. Merkezi Cenevre’dedir. New York’ta bir bürosu vardır.

Birleşmiş Milletler'in resmî dilleri

Arapça,

Türkçe,

Çince,

Fransızca,

İngilizce,

İspanyolca ve
Rusça örgütün resmî dilleridir.

Genel Sekreterlik
Genel Sekreterlik, Birleşmiş Milletler'in öbür organlarının çalışmaları için gerekli ortam ve
koşulları sağlar. Ortaya konan program ve politikaları uygular. Uluslararası barış ve güvenliği
bozucu olaylar konusunda raporlar hazırlayıp Güvenlik Konseyi'ne sunar. Genel Sekreterliği
2006 yılından itibaren Kore Cumhuriyetinden Ban Ki-Moon yapmaktadır.milletler arası adalet
divanı hariç diğer organlar tarafından verilen görevleri yapar.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreterleri

1945 yılından bu yana BM Genel Sekreterliği yapmış isimler:

Norveç ||

Trygve Halvdan Lie || (

1946 - 1952)
 İsveç || Dag Hammarskjöld || ( 1953 - 1961)
 Myanmar || U Thant || ( 1961 - 1971)
 Avusturya || Kurt Waldheim || ( 1972 - 1981)
 Peru || Javier Pérez de Cuéllar || ( 1982 - 1991)
 Mısır || Boutros Boutros-Ghali || ( 1992 - 1996)
 Gana || Kofi Annan || ( 1997 - 2006)
 Kore Cumhuriyeti || Ban Ki-moon || ( 2006 - ....)

Birleşmiş Milletler'in Amacı

Madde 1
1. Uluslararası barış ve güvenliği korumak ve bu amaçla: barışın uğrayacağı tehditleri
önlemek ve bunları boşa çıkarmak, saldırı ya da barışın başka yollarla bozulması eylemlerini
bastırmak üzere etkin ortak önlemler almak ve barışın bozulmasına yol açabilecek nitelikteki
uluslararası uyuşmazlık veya durumların düzeltilmesini ya da çözümlenmesini barışçı yollarla,
adalet ve uluslararası hukuk ilkelerine uygun olarak gerçekleştirmek;

2. Uluslar arasında, halkların hak eşitliği ve kendi geleceklerini kendilerinin belirlemesi

ilkesine saygı üzerine kurulmuş dostça ilişkiler geliştirmek ve dünya barışını güçlendirmek
için diğer uygun önlemleri almak;

3. Ekonomik, sosyal, kültürel ve insancıl nitelikteki uluslararası sorunları çözmede ve ırk,

cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine
saygının geliştirilip güçlendirilmesinde uluslararası işbirliğini sağlamak ve

4. Bu ereklere ulaşılması yolunda ulusların giriştikleri eylemlerin uyumlaştığı bir odak olmak.
Birleşmiş Milletler'in İlkeleri
Madde 2
Birleşmiş Milletler örgütü ve üyeleri, 1. maddede belirtilen amaçlara ulaşmak üzere aşağıdaki
ilkelere uygun biçimde hareket edeceklerdir :

1. Örgüt, tüm üyelerinin egemen eşitliği ilkesi üzerine kurulmuştur.

2. Tüm üyeler, üyelik sıfatından doğan hak ve çıkarlardan tümünün yararlanmasını sağlamak
için işbu Antlaşma’ya uygun olarak üstlendikleri yükümlülükleri iyi niyetle yerine getirirler.

3. Tüm üyeler, uluslararası nitelikteki uyuşmazlıklarını, uluslararası barış ve güvenliği ve

adaleti tehlikeye düşürmeyecek biçimde, barışçı yollarla çözerler.

4. Tüm üyeler, uluslararası ilişkilerinde gerek herhangi bir başka devletin toprak bütünlüğüne
ya da siyasal bağımsızlığa karşı, gerek Birleşmiş Milletler’in Amaçları ile bağdaşmayacak
herhangi bir biçimde kuvvet kullanma tehdidine ya da kuvvet kullanılmasına başvurmaktan
kaçınırlar.

5. Tüm üyeler, örgütün işbu Antlaşma gereği giriştiği tüm eylemlerde örgüte her türlü
yardımı yaparlar ve Birleşmiş Milletler tarafından aleyhinde önleme ya da zorlama eylemine
girişilen herhangi bir devlete yardım etmekten kaçınırlar.

6. Örgüt, Birleşmiş Milletler üyesi olmayan devletlerin de, uluslararası barış ve güvenliğin
korunmasının gerektirdiği ölçüde bu ilkelere uygun biçimde hareket
etmesini sağlar.

7. İşbu Antlaşma’nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletlere herhangi bir devletin kendi iç yetki
alanına giren konulara müdahale yetkisi vermediği gibi üyeleri de bu türden konuları işbu
Antlaşma uyarınca bir çözüme bağlamaya zorlayamaz; ancak, bu ilke VII. Bölümde
öngörülmüş olan zorlayıcı önlemlerin uygulanmasını hiçbir biçimde engellemez.