ADEM KOÇYİĞİT

Cleaved fluorite octahedra. Fluorite, CaF2, occurs in

different colours which are presumably due to crystal point
defects. These can be caused by radioactive irradiation or
by impurities.
 TEK BOYUTLU – ÇİZGİSEL KUSURLAR
AYKIRI YERLEŞİMLER (DİSLOKASYONLAR)
 Dislokasyon= Aykırı Yerleşim
 Atomların doğrusal ya da çizgisel olarak hatalı dizilişleri
söz konusu
 Düzensizlik merkezi noktasal değil, çizgi boyuncadır.
 Bir kristalin mükemmel (kusursuz) iki bölümü arasında
düzeni bozulmuş bölge
 Kristalin kaymış bölgesi ile kaymamış bölgesi arasında
sınır oluşturan çizgisel hata
 Bir çizgi boyunca kafesin çarpılmasına neden olan
kafes kusurları
 Kristal yapılı malzemeler için geçerli bir kavram olup,
kristalin katılaşması sırasında, katı çözeltilerde atomsal
uyumsuzluk nedeniyle, boşluk yoğunlaşması ve kalıcı
biçim değiştirmesi nedeniyle oluşurlar.
 TEK BOYUTLU – ÇİZGİSEL KUSURLAR
AYKIRI YERLEŞİMLER (DİSLOKASYONLAR)

 Dislokasyon, kristalin kayma düzlemleri arasında

bulunan kısa kayma düzlemlerinin, kristalin içinde
kenarları boyunca görülen düzensizlik veya
ötelenmelerdir.
 TEK BOYUTLU – ÇİZGİSEL KUSURLAR
AYKIRI YERLEŞİMLER (DİSLOKASYONLAR)

 Kenar Dislokasyon: Kusursuz (mükemmel) bir kristale,

fazladan bir atom tabakası ilavesi ya da çıkarılması ile
meydana gelir.
 TEK BOYUTLU – ÇİZGİSEL KUSURLAR
AYKIRI YERLEŞİMLER (DİSLOKASYONLAR)

Kenar dislokasyon

Atom tabakası yönü

Kayma dislokasyonu düzlemi

Tırtılın ya da halının hareketine benzer.

 TEK BOYUTLU – ÇİZGİSEL KUSURLAR
AYKIRI YERLEŞİMLER (DİSLOKASYONLAR)
 TEK BOYUTLU – ÇİZGİSEL KUSURLAR
AYKIRI YERLEŞİMLER (DİSLOKASYONLAR)

 Vida Dislokasyon: Dislokasyon çizgisi etrafındaki atom

düzlemleri, helisel veya spiral bir yüzey oluşturur.
 Vida dislokasyonu, hatasız kristali yarısına kadar
kesmekle, sonra kristali bir atom aralığı kadar eğmekle
gösterilebilir

Kurtçuğun
hareketine
benzer..
 TEK BOYUTLU – ÇİZGİSEL KUSURLAR
AYKIRI YERLEŞİMLER (DİSLOKASYONLAR)

Burgers vektörü: Ötelenme miktarını gösterir

Tane: Kendi içinde kimyasal yapısı aynı, kafes sistemi
ve yönlenmeleri aynı, kayma düzlemleri benzer, kendi
içerisinde homojen yapıdır.

Tane Sınırı: Çok kristalli malzemelerde yönlenmeleri

farklı olan iki taneyi ayıran sınır ya da ara yüzey.
Metallerdeki tane sınırları, katılaşma sırasında farklı
çekirdeklerden oluşan ve aynı zamanda büyüyen
kristaller birbirine değince oluşur.
l=d\θ
Esneklik
Bir cismin kuvvet karşısında şekli,
boyu yada hacmi değişebilir.Kuvvet
ortadan kalktığında tekrar eski halini
alıyorsa, bu cisme esnek cisim, bu
olaya da esneklik denir.
Fizikte cisimler esnekliklerine göre 3’e
ayrılırlar;
*Rijit Cisimler
*Plastik Cisimler
*Esnek Cisimler
Rijit Cisimler
Cisme uygulanan kuvvet sonunda cisimde hiçbir
değişiklik olmuyorsa bu tür cisimlere rijit cisimler
denir.Taş, demir, çelik buna örnektir.
Plastik Cisimler
Cisme uygulanan kuvvet cisimde bir değişikliğe neden
oluyorsa ve cisimde deformeye neden olup, kuvvetin
etkisi kalktıktan sonra cisim eski haline gelmiyorsa bu tür
cisimlere plastik cisimler denir.
 Esnek Cisimler
  Cisim üzerine uygulanan kuvvet cisimde bir değişikliğe
neden oluyorsa ama kuvvet ortadan kalktıktan sonra
cisim eski haline geliyorsa bu tür cisimlere esnek cisimler denir.
Katıların Esnekliği
  Bir katıya kuvvet uygulandığı zaman katının
özelliklerine ait iç reaksiyon kuvvetleri meydana gelir.Bu
kuvvetler dıştan uygulanan kuvvetleri dengeleyerek
cismin daha fazla deforme olmasını engeller.
 
  Dışardan yapılan kuvvetler arttıkça cismin iç direncide
artar.Bunların arasında belirli bir oran vardır ve doğru
orantılı şekilde değişirler.
  Katıların esnekliği ile ilgili ilk araştırmaları Robert
Hooke yapmıştır.
Günümüzde “Hooke kanunu” adıyla adlandırılır.
Hooke Kanunu
Bir cisme uygulanan kuvvet büyük değilse meydana gelen
deformasyon da bu kuvvet ile doğru orantılıdır.Bu ilkeden
yola çıkarak katıların esneklik ilkelerini “zor” ve “zorlanma”
kavramlarıyla açıklamıştır.
Zor: Büzülmeye sebep olan kuvvetle orantılı bir sabittir.Daha
açık bir ifadeyle birim yüzeye etki eden dik kuvvettir.
Zor=F/A dır.
Zorlanma: Bozulmanın derecesinin bir ölçüsüdür.Yani
cismin boyundaki artışın ilk boyuna
oranıdır.Zorlanma=DeltaL/Lson dır.
Hooke Kanununa göre; bir katı cisim için, zorun, zorlanmaya
oranı sabittir.Bu sabit oran cismin esnekliğidir.
Zor/Zorlanma = Sabit = Esneklik = E
*Hooke Kanunu, yalnız esneklik sınırından küçük zorlar için
geçerlidir.
 
*Cisim üzerine etki eden F kuvveti cismi deltaL kadar
esnetiyorsa, cisim üzerine iş yapıyordur.
Esnek bir cisme kuvvet uygulandığında cisim üç tür esneme
gösterir.
*Gerilim Esnekliği
*Şekil Esnekliği
*Hacim Esnekliği
+
x,
+
xz

BU ŞEKİLLERDE BİRİM KÜP BAŞINA ETKİYEN KUVVETLER GÖZ ÖNÜNE

ALINMIŞTIR.
 LİNNEER ESNEKLİK TEORİSİ
(ZORLANMALAR CİNSİNDEN ZORLAR)
KENAR DİSLOKASYONU ETRAFINDAKİ ZOR VE ZORLANMALAR
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER