Diệt virus và gián điệp (spyware) bằng... tay không!

Thông thường khi nghi ngờ máy vi tính bị nhiễm virus hay bị các thành phần gián điệp xâm nhập, chúng ta sẽ sử dụng các 
phần mềm diệt virus và phần mềm “phản gián” để tìm và diệt “lũ sâu bọ đáng ghét” này. Tuy nhiên, đôi khi có những con 
virus hay thành phần gián điệp rất ma mãnh có thể qua mặt được các phần mềm diệt virus và gián điệp. Trong những 
trường hợp đó, chúng ta buộc phải tìm và diệt chúng bằng... tay không! Quá trình diệt virus bằng tay đòi hỏi phải can 
thiệp vào registry của hệ thống. Vì vậy, bạn phải thật thận trọng. Nhớ đọc kỹ hướng dẫn trước khi... thực hành!

Bước 1: Phát hiện những kẻ lạ mặt Do những “kẻ tội đồ” thường tự kích hoạt khi vừa mới khởi động Windows 
tương tự như các ứng dụng bình thường khác (chẳng hạn như các ứng dụng chống virus, phần mềm gõ tiếng Việt Unikey, 
Vietkey...), vì vậy bạn phải nhận diện cho được đâu là “người có ích”, đâu là “kẻ có hại”. Nếu bạn không phân biệt được 
(hoặc lưỡng lự), đây lại là trường hợp chúng ta thường xuyên gặp phải, thì cũng phải có cách để thử. Tôi sẽ trình bày cách 
làm của mình kèm theo hình minh họa từ một máy mà tôi đã gặp phải trong thực tế. Trước tiên, tôi chạy chương trình 
Regedit (chọn Start/Run, nhập Regedit và ấn Enter). Trong cửa sổ Regedit Editor, tôi duyệt theo đường dẫn sau:

HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run

Các mục liệu trong HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run

Quan sát khung cửa sổ bên phải, tôi nhận thấy nhiều tập tin có tên rất lạ lùng và hổng giống ai như:  9uhnvkvc8.exe,  
d48lit61.exe... Những tập tin này có nhiều khả năng là “những kẻ xâm nhập có hại”. Hay thậm chí cả những cái tên tưởng 
có vẻ tử tế như Carpservice.exe, wsfcog.exe, fsbsbeb.exe... cũng rất đáng ngờ! Những “kẻ đáng ngờ” được tôi “khoanh” 
lại trong các khung hình chữ nhật trên hình 1.

Bước 2: Tạm vô hiệu hóa các mục đáng ngờ trong registry

Tôi dùng chữ “đáng ngờ” là vì không thể khẳng định ngay liệu chúng có thật sự có hại hay không? Muốn biết phải thử. Ví 
dụ, muốn kiểm tra CARPService có phải là “kẻ tội đồ” hay không, tôi tạm vô hiệu hóa mục này bằng cách điều chỉnh tên 
tập tin kích hoạt mục này (carpservice.exe) thành carpservice.txt. Tất nhiên là trong hệ thống của chúng ta không có 
tập tin này, mà nếu có thì với phần đuôi .TXT nó cũng không tự kích hoạt được.

Điều chỉnh tên tập tin kích hoạt mục đang bị “nghi vấn”

Bước 3: Tạm xóa các tập tin đáng ngờ

Ngoài việc tạm vô hiệu hóa, bạn cũng nên xóa tạm thời (bằng cách nhấn DEL để bỏ vào thùng rác) các tập tin có phần 
tên của tập tin kích hoạt đang bị nghi vấn (trong ví dụ của tôi là các tập tin có phần tên bắt đầu là CARPSERVICE). Tuy 
nhiên, trước khi xóa chúng, bạn cần phải xác định xem hiện chúng có đang chạy trong bộ nhớ của hệ thống không? Nếu 
đang  chạy  thì   bạn  không  thể   xóa  được  đâu.  Trong   trường  hợp   này,  bạn  phải  nhấn  CTRL­ALT­DEL  (và  chọn  Task 
Manager nếu đang chạy Windows 2000), chọn thẻ Process và tìm trong cột Image Name xem có mục nào có tên trùng 
với tập tin đang bị nghi vấn không? Nếu có thì bạn bấm chọn nó và bấm nút  End Process. Trong ví dụ này, tập tin 
carpservice.exe đang chạy trong bộ nhớ và tôi “buộc” phải kết thúc nó.
Tìm và “buộc” kết thúc các tập tin “bị nghi vấn” đang chạy trong bộ nhớ Sau khi đã đảm 
bảo tập tin “bị nghi vấn” không còn chạy trong bộ nhớ, bạn dùng công cụ tìm kiếm (Start/Search) để tìm các tập tin đang 
bị “nghi vấn”. Ví dụ, nếu bạn muốn tìm các tập tin có phần tên là 9UHNKVC8 thì bạn làm như trong hình 4.

Dùng công cụ Search của Windows để tìm các tập tin bị “nghi vấn”

Trong ví dụ của tôi, tôi tìm các tập tin CARPSERVICE. Sau khi tìm thấy, tôi đánh dấu chọn hết tất cả các tập tin này và 
nhấn nút DEL để tạm “vứt” chúng vào thùng rác.
Tiếp tục làm tương tự đối với các mục bị nghi vấn khác. Bạn lưu ý là có nhiều con virus rất tinh ma, nó không chỉ ẩn mình 
trong đường dẫn  HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run  của registry để tự 
kích hoạt mà nó còn ẩn mình trong các đường dẫn khác để phòng ngừa tình trạng bị “tiêu diệt” ở chỗ này và nó sẽ tự 
“nhân bản và tái sinh” ở chỗ khác. Vì vậy, không chỉ tìm trong đường dẫn trên mà bạn còn phải tìm trong các đường dẫn 
sau để “nhổ cỏ tận gốc”:

HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\RunOnce

HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Run

HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\CurrentVersion\RunOnce

Sau khi đã tạm thời “vô hiệu hóa” các “phần tử đáng ngờ”, bạn cho khởi động lại máy và lần lượt chạy hết các ứng dụng 
mà bạn đã cài vào máy xem Windows hay các ứng dụng có bị trục trặc gì không? Nếu không có trục trặc gì và các tình 
trạng khó chịu khác (chẳng hạn bỗng nhiên xuất hiện một lô một lốc các cửa sổ pop­up) chấm dứt hẳn thì bạn yên tâm là 
mình đã “tiêu diệt đúng đối tượng”. Khi đó, bạn vào thùng rác và dọn sạch hẳn khỏi đĩa cứng bằng cách nhấn nút “Empty 
Recycle Bin” để đề phòng các “hiểm họa” về sau. Sau đó, bạn cũng có thể vào Regedit và “vô hiệu hóa vĩnh viễn” bằng 
cách xóa hẳn các mục mà bạn đang “vô hiệu hóa” tạm thời. Với cách làm này, xác suất “bắt đúng người đúng tội” 
khoảng 90%, còn 10% có thể là “tiêu diệt nhầm!”. Gặp trường hợp này, khi bạn chạy Windows và các ứng dụng thì chắc  
chắn có một lúc nào đó hệ thống sẽ hiện lên thông báo lỗi do thiếu tập tin hoặc tập tin nào đó chưa được kích hoạt khi  
khởi động Windows. Lúc này, bạn vào thùng rác tìm lại tập tin đã bị “giết nhầm” và khôi phục lại. Kế đó, bạn vào lại 
Regedit để gỡ bỏ tình trạng vô hiệu hóa tạm thời đối với mục chứa tập tin này. Đó chính là lý do vì sao ngay từ đầu tôi  
không xóa sạch các tập tin “bị nghi vấn” khỏi hệ thống và chỉ “vô hiệu hóa tạm thời”. 

Điều quan trọng là ngay sau khi đã dùng... tay diệt được virus, bạn nên nhớ cài đặt và cập nhật thường xuyên các phiên 
bản chống virus và “phản gián” mới nhất, nếu không thì “chẳng chóng thì chầy” máy của bạn sẽ bị “tái nhiễm cúm vi  
tính!”.

VÕ VĂN THÀNH