CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU

Trong khoa học xã hội và khoa học pháp lý, phạm trù chức năng nhà nước
có nhiều cách hiểu khác nhau, bởi lẽ nhà nước là một hiện tượng xã hội phức
tạp, nghiên cứu nhà nước là một quá trình lâu dài và hiện nay nhà nước vẫn là
một đối tượng cần phải tiếp tục nghiên cứu khám phá.

Qua bài tiểu luận sau đây, chúng em xin trình bày một số vấn đề cơ bản về
chức năng của nhà nước.

__________________________________1__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

__________________________________2__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN

2.1. Khái niệm chức năng của Nhà nước

Chức năng là một phạm trù để chỉ sự biểu hiện bề ngoài các tính chất, đặc
tính của một vật trong hệ thống các quan hệ được xác định. Đây là cách hiểu
phạm trù chức năng khái quát nhất, cơ sở nhất đối với mọi sự vật, mọi hiện
tượng và quá trình có trong thế giới tự nhiên và xã hội. Sự biểu hiện ra bên
ngoài các thuộc tính, đặc trưng của sự vật nào đó trong thế giới tự nhiên và xã
hội chính là sự tác động thường xuyên thể hiện bản chất của sự vật ra thế giới
xung quanh. Thông qua hệ thống tác động của sự vật đó, ta có thể xác định được
nội dung cơ bản, bản chất của sự vật, mục đích tồn tại của nó.

Chức năng của nhà nước, theo cách hiểu phổ biến nhất, là những phương
hướng, phương diện (những mặt) hoạt động chủ yếu của nhà nước thể hiện bản
chất và vai trò của nhà nước, nhằm thực hiện những nhiệm vụ của nhà nước.

Ngoài ra, chức năng nhà nước còn là cơ chế tác động của nhà nước lên quá
trình phát triển xã hội. Quan điểm này cho rằng khi thực hiện chức năng nhất
định trong lĩnh vực này hay lĩnh vực khác của đời sống xã hội, nhà nước bằng
các cách thức, biện pháp khác nhau tác động lên trạng thái của các quá trình xã
hội.

Trong tất cả các kiểu nhà nước, chức năng của nhà nước được xác định
trên cơ sở bản chất của nhà nước, do cơ sở kinh tế và cơ cấu giai cấp trong xã
hội quy định. Các kiểu nhà nước chủ nô, nhà nước phong kiến, nhà nước tư sản
được xây dựng trên cơ sở của chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, đàn áp sự phản
kháng của giai cấp bị trị và phong trào cách mạng của họ, tổ chức, tiến hành
chiến tranh xâm lược để mở rộng ảnh hưởng lên các dân tộc khác. Ngược lại,
nhà nước xã hội chủ nghĩa có cơ sở kinh tế là chế độ sở hữu xã hội chủ nghĩa, là
công cụ để bảo vệ lợi ích cho giai cấp công nhân và đông đảo tầng lớp lao động
trong xã hội. Do đó, nhà nước xã hội chủ nghĩa có chức năng khác về chất so
với chức năng của các kiểu nhà nước chủ nô, nhà nước phong kiến và nhà nước
tư sản cả về nội dung và phương thức thực hiện.

Chức năng của nhà nước khác với nhiệm vụ của nhà nước. Nhà nước nào
cũng có nhiệm vụ, đó là những vấn đề đặt ra trước nhà nước mà nhà nước cần
phải giải quyết. Còn chức năng của nhà nước là phương diện hoạt động rộng lớn
có tính chất định hướng lâu dài phù hợp với các quy luật phát triển khách quan
của nhà nước. Chức năng của nhà nước và nhiệm vụ của nhà nước là hai khái
niệm gần nhau nhưng không đồng nhất với nhau.
Ví dụ: Ở nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, để thực hiện
nhiệm vụ xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, nhà nước phải thực hiện các
chức năng như: chức năng tổ chức và quản lý kinh tế, văn hóa, giáo dục; chức
năng giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, chức năng bảo vệ trật tự
pháp luật… Ngược lại, việc thực hiện một chức năng nhà nước cũng nhằm giải
quyết nhiều nhiệm vụ cụ thể, cấp bách, trước mắt của nhà nước. Để thực hiện
__________________________________3__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
chức năng tổ chức và quản lý kinh tế, nhà nước ta phải giải quyết một loạt
nhiệm vụ như: tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhiệm vụ hợp
tác kinh tế quôc tế, nhiệm vụ phát triển kinh tế gắn với việc kiểm soát phân hóa
giàu nghèo… Chức năng nhà nước được hình thành và cụ thể hóa trên cơ sở
những nhiệm vụ cơ bản nhằm đạt được mục tiêu đặt ra trước nhà nước.

2.2. Tính khách quan và chủ quan của chức năng nhà nước

Chức năng nhà nước là phạm trù vừa mang tính khách quan, vừa mang
tính chủ quan.

2.2.1. Tính khách quan của chức năng nhà nước

Chức năng nhà nước do nhiệm vụ của nhà nước quy định thể hiện rõ nét
nhất bản chất, vai trò xã hội của nhà nước. Ta chỉ có thể hiểu được bản chất nhà
nước thông qua việc nghiên cứu chức năng nhà nước. Sự biểu hiện cụ thể đó
mang tính khác quan, bởi lẽ chức năng nhà nước được hình thành một cách
khách quan dưới tác động chủ đạo của nhiệm vụ nhà nước, được tạo ra từ cơ cấu
kinh tế xã hội, lợi ích cơ bản của giai cấp thống trị và các tầng lớp xã hội khác.
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, cho nên chức năng
nhà nước được hình thành trước tiên để bảo vệ quyền lợi của giai cấp thống trị.
Nhưng nhà nước nào cũng thực hiện hoạt động mang tính xã hội và trên thực tế,
tính xã hội của chức năng tồn tại một cách khách quan, nằm ngoài nhận thức
chủ quan của con người và con người hoàn toàn có thể nhận thức một cách đầy
đủ. Với ý nghĩa đó, trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, sự thay thế của
các hình thái kinh tế xã hội sẽ dẫn đến sự thay thế của các kiểu nhà nước. Bản
chất nhà nước thay đổi, điều đó được thể hiện trước hết trong sự thay đổi chức
năng nhà nước. Đối với từng nhà nước cụ thể, số lượng và nội dung của các
chức năng được quy định bởi cơ sở kinh tế, chính trị, xã hội trong một giai đoạn
phát triển lịch sử nhất định. Cùng với sự phát triển của xã hội, có chức năng mất
đi, có chức năng thay đổi về nội dung, có chức năng mới xuất hiện, đáp ứng nhu
cầu của tình hình mới. Chức năng nhà nước không phải là bất biến ngay cả khi
bản chất nhà nước không thay đổi.

2.2.2. Tính chủ quan của chức năng nhà nước

Chức năng nhà nước phản ánh hoạt động của nhà nước có tính độc lập
tương đối trong mối quan hệ với cơ sở kinh tế xã hội. Trình độ nhận thức các
quy luật phát triển khách quan của cơ sở kinh tế, chính trị, xã hội và việc giai
cấp thống trị xác định đúng đắn mức độ phạm vi cần thiết của sự can thiệp nhà
nước vào quá trình phát triển xã hội, quy định sự phụ thuộc của chức năng nhà
nước. Ngoài ra, nhà nước định hướng các mặt hoạt động cơ bản của mình còn
tùy thuộc vào sự quan tâm của nhà nước đến lợi ích chung của xã hội. Thực tiễn
đã chứng minh, một chính phủ tốt, năng động, hiệu quả trong hoạt động của
mình, trước hết phải thể hiện, lựa chọn cho mình các lĩnh vực hoạt động, các
phương pháp hoạt động thích hợp, mạnh dạn loại bỏ đúng lúc những lĩnh vực
hoạt động không cần thiết, gây tổn hại cho sự tồn tại và phát triển ổn định của
nhà nước. Thông qua chức năng của mình, nhà nước tác động trở lại đối với sự

__________________________________4__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
phát triển mọi mặt của xã hội, sự tác động đó có thể là tích cực cũng có thể là
tiêu cực, hoàn toàn phụ thuộc vào vai trò của giai cấp cầm quyền. Vì vậy, việc
xác định nội dung chức năng của nhà nước có thể phù hợp với điều kiện kinh tế
xã hội khách quan, cũng có thể là không phù hợp. Do đó, xác định nội dung của
nhiệm vụ, chức năng nhà nước là rất quan trọng, có ý nghĩa quyết định cho sự
phát triển của đất nước. Để xác định chức năng, nhiệm vụ nhà nước phải dựa
trên những cơ sở khách quan, khoa học, phải căn cứ vào điều kiện kinh tế, chính
trị, xã hội. Trong từng thời điểm nhà nước phải xác định được nhiệm vụ nào là
trước mắt, nhiệm vụ nào có tính chất cơ bản lâu dài, chức năng nào là chủ yếu,
chức năng nào là thứ yếu. Đối với những nhiệm vụ chiến lược, cơ bản lâu dài,
khi xác định nó phải dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, không được mơ hồ, lý
tưởng hóa và phải mang tính toàn diện, có khả năng trở thành hiện thực.

2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến chức năng nhà nước

Bản chất nhà nước quy định chức năng nhà nước, nhưng thực tế còn
những yếu tố khác tác động đến chức năng nhà nước. Trong mỗi giai đoạn phát
triển cụ thể của từng nhà nước có những chức năng đặc thù tương ứng riêng. Vì
vậy, tuy cùng là một kiểu nhà nước, ở cùng một giai đoạn phát triển lịch sử
nhưng chức năng của mỗi nhà nước cụ thể không giống nhau cả về số lượng, nội
dung, hình thức thực hiện chức năng.

Những yếu tố làm cho chức năng nhà nước trở nên đa dạng phức tạp tạo ra
những sắc thái riêng của mỗi nhà nước cụ thể, có thể là những yếu tố khách
quan, yếu tố chủ quan, yếu tố lịch sử, yếu tố thời đại, yếu tố nội sinh, yếu tố
ngoại sinh… Nhưng có những yếu tố được xem là điển hình, tác động trực tiếp
đến chức năng, để lại dấu ấn đậm nét trong hoạt động của nhà nước trên các lĩnh
vực.

Trước hết, đó là cơ sở kinh tế. Trong triết học Mác-Lênin, cơ sở kinh tế

bao gồm lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, mà lực lượng sản xuất là yếu
tố cách mạng nhất. Phát triển lực lượng sản xuất là cơ sở tồn tại và phát triển
của bất cứ xã hội nào. Sự phát triển của lực lượng sản xuất là tiêu chuẩn và
thước đo cho sự tiến bộ xã hội. Lực lượng sản xuất phát triển sẽ cải thiện quan
hệ sản xuất, quan hệ sản xuất được cải thiện kéo theo các quan hệ khác được
quy định bởi quan hệ sản xuất cũng được cải thiện theo.
Ví dụ: Ở nước ta, nhà nước thực hiện đường lối đổi mới, lấy đổi mới kinh
tế làm trọng tâm vì chỉ có phát triển kinh tế mới thúc đẩy các quá trình xã hội ở
các lĩnh vực khác phát triển. Hai mươi năm đổi mới làm cho thế và lực nước ta
lớn mạnh lên. Đất nước đã thoát khỏi khủng hoảng kinh tế xã hội. Kinh tế tăng
trưởng, công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước được đẩy mạnh. Hệ thống chính
trị, khối đại đoàn kết toàn dân được tăng cường và củng cố. Quan hệ đối ngoại
được mở rộng. Quốc phòng an ninh ổn định, tiếp tục được giữ vững. Đó là quá
trình vận động tự thân mang tính khách quan của sự phát triển kinh tế. Phát triển
kinh tế, nhà nước có điều kiện vật chất để thực hiện có hiệu quả những phương
diện hoạt động chủ yếu của mình. Phát triển kinh tế còn làm cho vai trò can
thiệp của nhà nước vào việc giải quyết các vấn đề xã hội ngày càng được mở
rộng và xã hội ngày càng ổn định.

__________________________________5__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

Sự biến đổi của đời sống xã hội, kết cấu giai cấp, tương quan lực lượng
giai cấp, sự vận động phát triển và thay đổi vị trí, vai trò của các giai cấp, tầng
lớp, dân tộc, tôn giáo trong xã hội cũng ảnh hưởng đến chức năng nhà nước.
Trong lịch sử phát triển của xã hội loài người, sự thay thế của các hình thái kinh
tế xã hội dẫn đến sự thay đổi của cơ cấu xã hội, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến
việc giai cấp cầm quyền xác định những phương diện hoạt động chủ yếu của
nhà nước cho phù hợp với mức độ thay đổi của cơ cấu xã hội. Sự biến đổi của
cơ cấu xã hội không phải lúc nào cũng được thể hiện một cách rõ ràng bởi nó
thường diễn ra một cách tiệm tiến, biểu hiện thông qua việc một giai cấp nào đó
tự khẳng định và nâng dần vị thế của họ khi tham gia vào các quá trình xã hội,
các mối quan hệ kinh tế, chính trị. Sự thay đổi trong phân tầng xã hội dẫn đến
những đòi hỏi thỏa mãn về lợi ích của mỗi giai cấp. Đòi hỏi đó bắt buộc giai cấp
thống trị phải điều chỉnh phương hướng hoạt động chủ yếu của nhà nước cho
phù hợp. Chức năng nhà nước phụ thuộc vào cơ sở thực tế của cơ cấu xã hội,
chức năng nhà nước và cơ cấu xã hội có mối quan hệ qua lại, thống nhất với
nhau. Đồng thời chức năng nhà nước cũng có sự tác động ngược lại với cơ cấu
xã hội, góp phần biến đổi cơ cấu xã hội. Vì vậy, việc xác định chức năng nhà
nước phải xuất phát từ cơ sở thực tế của cơ cấu xã hội.

Một yếu tố không kém phần quan trọng khác là trách nhiệm của nhà nước
trong việc xác định vị trí vai trò của các chức năng đối với sự ổn định phát triển
bền vững của xã hội và mức độ can thiệp của nhà nước trong hoạt động của
mình đối với các lĩnh vực của đời sống xã hội. Nhà nước phụ thuộc vào xã hội
và cơ sở kinh tế của xã hội, song nhà nước cũng có sự tác động ngược lại đối
với sự phát triển mọi mặt của đời sống xã hội. Thực tiễn đã chứng minh một
chính phủ tốt có thể đưa đất nước từ nghèo đói, lầm than đến giàu có, thịnh
vượng. Chính phủ không nắm bắt được quy luật vận động và phát triển khách
quan có thể kìm hãm, làm chậm tiến trình phát triển của xã hội. Sự tác động tích
cực hay tiêu cực đó phụ thuộc vào việc nhà nước thực thi trách nhiệm của mình
như thế nào đối với sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia.

Hoàn cảnh quốc tế và hợp tác quốc tế cũng là yếu tố quan trọng tác động,
ảnh hưởng đến chức năng nhà nước. Ngày nay, toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế
quốc tế ngày càng gia tăng, kéo theo quá trình cộng đồng hóa, quốc tế hóa đời
sống xã hội của các nước khác nhau. Hoàn cảnh quốc tế tác động đến sự phát
triển mọi mặt của quốc gia, có thể mang tính tích cực hay tiêu cực, có thể thúc
đẩy hay kiềm hãm sự phát triển của mỗi nước. Chức năng của nhà nước ở mỗi
quốc gia là phải chứa đựng các chính sách giải quyết các vấn đề xã hội theo
hướng đảm bảo ổn định phát triển của đất nước và góp phần ổn định an toàn của
thế giới nói chung.

2.4. Phân loại chức năng của nhà nước

Bản chất giai cấp của nhà nước được thể hiện ở các chức năng của nó.
Chức năng của nhà nước có nhiều loại và quan hệ chặt chẽ với nhau bởi vì hoạt
động của nhà nước rất đa dạng, phức tạp và phong phú. Tùy theo góc độ khác
nhau, chức năng của nhà nước được phân chia thành nhiều cách khác nhau.

__________________________________6__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
Dưới góc độ tính chất của quyền lực chính trị, nhà nước có chức năng thống trị
chính trị của giai cấp và chức năng xã hội. Dưới góc độ phạm vi tác động của
quyền lực, nhà nước có chức năng đối nội và chức năng đối ngoại.

2.4.1. Chức năng thống trị chính trị của giai cấp và chức năng xã hội

Chức năng thống trị chính trị của giai cấp (gọi tắt là chức năng giai cấp)
là chức năng nhà nước làm công cụ chuyên chính của một giai cấp nhằm bảo vệ
sự thống trị của giai cấp đó đối với toàn thể xã hội. Chức năng giai cấp của nhà
nước bắt nguồn từ lý do ra đời của nhà nước và tạo thành bản chất chủ yếu của
nó.

Chức năng xã hội của nhà nước là chức năng nhà nước thực hiện sự quản
lý những hoạt động chung vì sự tồn tại của xã hội, thỏa mãn một số nhu cầu
chung của cộng đồng dân cư nằm dưới sự quản lý của nhà nước.

Trong hai chức năng trên, chức năng thống trị chính trị của giai cấp là
chức năng cơ bản nhất, có vai trò chi phối cả chức năng xã hội. Chức năng xã
hội phải phụ thuộc và phục vụ cho chức năng thống trị chính trị. Giai cấp thống
trị bao giờ cũng biết giới hạn kiện toàn cách thực hiện chức năng xã hội trong
khuôn khổ lợi ích của mình. Song bên cạnh đó, chức năng xã hội lại là cơ sở cho
việc thực hiện chức năng giai cấp, bởi vì chức năng giai cấp chỉ có thể được
thực hiện thông qua chức năng xã hội. Trong các xã hội có giai cấp đối kháng
trước đây, để giữ nhà nước trong tay mình, giai cấp thống trị nào cũng buộc phải
nhân danh xã hội mà quản lý những công việc chung. Việc giải quyết có hiệu
quả những vấn đề chung của xã hội sẽ tạo điều kiện để duy trì xã hội trong vòng
trật tự theo quan điểm và lợi ích của giai cấp cầm quyền. Như vậy, việc thực
hiện chức năng xã hội theo quan điểm và giới hạn của giai cấp cầm quyền là
phương thức, là điều kiện để nhà nước đó thực hiện vai trò thống trị giai cấp của
nó.

Nói về mối quan hệ biện chứng giữa hai chức năng này, Ph.Ăngghen đã
viết: “Ở khắp nơi, chức năng xã hội là cơ sở của sự thống trị chính trị, và sự
thống trị chính trị cũng chỉ kéo dài chừng nào nó còn thực hiện chức năng xã
hội đó của nó” (C.Mác và Ph.Ăngghen. Toàn tập, t. 20. Nxb Chính trị Quốc gia,
Hà Nội, 1995, tr. 253)

2.4.2. Chức năng đối nội và chức năng đối ngoại

Sự thống trị chính trị và sự thực hiện chức năng xã hội của nhà nước thể
hiện trong lĩnh vực đối nội cũng như đối ngoại.

Chức năng đối nội là những mặt hoạt động chủ yếu của nhà nước diễn ra
trong nội bộ đất nước nhằm duy trì trật tự xã hội, tổ chức quản lý và bảo vệ chế
độ kinh tế, duy trì trật tự chính trị, trấn áp các giai cấp, tầng lớp đối địch trong
xã hội… Thông thường điều đó phải được pháp luật hóa và được thực hiện nhờ
sự cưỡng bức của bộ máy nhà nước. Ngoài ra, nhà nước còn sử dụng nhiều
phương tiện khác (bộ máy thông tin, tuyên truyền, các cơ quan văn hóa, giáo

__________________________________7__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
dục…) để xác lập, củng cố tư tưởng, ý chí của giai cấp thống trị, làm cho chúng
trở thành chính thống trong xã hội.

Chức năng đối ngoại là những mặt hoạt động chủ yếu của nhà nước thể
hiện vai trò của nhà nước trong quan hệ với các nhà nước, các dân tộc khác và
các tổ chức quốc tế như bảo vệ biên giới lãnh thổ quốc gia, chống lại sự xâm
lược hoặc đe dọa xâm lược của nước ngoài, thiết lập các mối quan hệ kinh tế,
chính trị, xã hội với các nhà nước khác vì lợi ích của giai cấp thống trị cũng như
lợi ích quốc gia, khi lợi ích quốc gia không mâu thuẫn với lợi ích của giai cấp
thống trị.
Ngày nay, trong xu thế hội nhập khu vực và quốc tế, việc mở rộng chức
năng đối ngoại của nhà nước trở nên có tầm quan trọng đặc biệt.

Các chức năng đối nội và đối ngoại có quan hệ mật thiết với nhau, tác
động qua lại lẫn nhau, làm cơ sở cho nhau và không thể tách rời nhau. Cả hai
chức năng đối nội và đối ngoại của nhà nước đều xuất phát từ lợi ích của giai
cấp thống trị. Chúng là hai mặt của một thể thống nhất. Tính chất của chức năng
đối nội quyết định tính chất chức năng đối ngoại của nhà nước. Ngược lại, tính
chất, những nhu cầu và kết quả của việc thực hiện chức năng đối ngoại có tác
động mạnh mẽ trở lại chức năng đối nội.

2.5. Các hình thức hoạt động chính của nhà nước

Để thực hiện các chức năng của mình, nhà nước sử dụng nhiều hình thức
và phương pháp hoạt động khác nhau. Các hình thức hoạt động chủ yếu của nhà
nước là hoạt động lập pháp (xây dựng luật), hoạt động hành pháp (tổ chức thực
hiện, thi hành pháp luật) và hoạt động tư pháp (bảo vệ pháp luật). Các phương
pháp thực hiện chức năng của nhà nước rất đa dạng, nhưng nhìn chung, các nhà
nước đều sử dụng hai phương pháp chủ yếu là thuyết phục và cưỡng chế. Tùy
thuộc vào bản chất của nhà nước và đặc điểm cụ thể của mỗi nước mà các nhà
nước sử dụng các phương pháp này một cách khác nhau.

Phương pháp thuyết phục là cách thức mà theo đó nhà nước động viên
khuyến khích, tạo điều kiện cho công dân, tổ chức, cơ quan nhà nước thực hiện
một cách tự giác các nội dung, yâu cầu để đạt được những mục tiêu nhà nước
đặt ra.

Phương pháp cưỡng chế là cách thức mà theo đó các nội dung yêu cầu
của nhà nước được các đối tượng có liên quan thực hiện một cách bắt buộc.
Phương pháp này có nội dung nhà nước răn đe, trừng trị người vi phạm pháp
luật, không tôn trọng pháp luật, trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ của mình đối
với người khác và xã hội.

Khi giáo dục không đạt kết quả thì cưỡng chế, đó là sự đảm bảo cho giáo
dục và ngược lại. Hai phương pháp trên có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Áp
dụng cưỡng chế nhằm mục đích giáo dục thuyết phục, ngăn ngừa hành vi vi
phạm nghiêm trọng hơn. Nhưng cũng không có nghĩa là các nhà nước phải hạn
chế dùng phương pháp cưỡng chế, vì cưỡng chế là phương pháp hiệu quả và đặc

__________________________________8__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
trưng cho hoạt động nhà nước, đảm bảo vai trò quản lý xã hội của nhà nước, giữ
cho xã hội ổn định và phát triển.

Tùy thuộc vào từng lĩnh vực xã hội, nhà nước có thể tác động vào chúng
bằng cả hai phương pháp. Việc sử dụng chúng đều mang nội dung cụ thể đối với
từng chính sách cụ thể. Sử dụng phương pháp nào là do nhận thức của giai cấp
thống trị, nhà nước xét thấy cần thiết. Tuy nhiên, khi áp dụng cần ưu tiên trước
hết cho phương pháp thuyết phục trong giải quyết các vấn đề. Song nhà nước
cũng cần kiên quyết áp dụng các biện pháp cưỡng chế để trừng trị những người
có hành vi nguy hiểm gây thiệt hại đáng kể cho các quan hệ xã hội. Khả năng
vận dụng phương pháp nào một cách đúng đắn, kịp thời, hợp lý là nhân tố dẫn
đến thành công của nhà nước trong quá trình giải quyết các vấn đề xã hội đặc
biệt mang tính bức xúc, những điểm nóng đòi hỏi việc giải quyết nhanh, dứt
điểm. Để thực hiện các hình thức đó đòi hỏi nhà nước có nhiều biện pháp cụ thể
như hành chính, kinh tế, tổ chức, tác động tâm lý, giáo dục tư tưởng.

Các chức năng và nhiệm vụ của nhà nước được thực hiện thông qua bộ
máy nhà nước. Bộ máy nhà nước là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung
ương đến địa phương được lập ra theo những nguyên tắc chung thống nhất, tạo
ra một cơ chế đồng bộ để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước. Cơ
quan nhà nước là những bộ phận tạo thành bộ máy nhà nước. Đặc điểm cơ bản
để phân biệt cơ quan nhà nước với các tổ chức khác là cơ quan nhà nước có
thẩm quyền, nghĩa là những nhiệm vụ, quyền hạn mà nhà nước trao cho nó. Yếu
tố cơ bản của thẩm quyền là quyền nhân danh nhà nước ra những quyết định có
tính chất bắt buộc, các chủ thể có liên quan phải thi hành. Chức năng của cơ
quan nhà nước là phương diện hoạt động của cơ quan đó và phụ thuộc vào chức
năng nhà nước, không thể trái với chức năng nhà nước. Trên cơ sở chức năng
nhà nước, giai cấp thống trị thiết lập ra bộ máy nhà nước. Có như vậy hoạt động
của bộ máy nhà nước mới nhịp nhàng, đồng bộ, không chồng chéo về thẩm
quyền. Mỗi cơ quan nhà nước có sự phân định rõ ràng về chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn, trách nhiệm nhưng đều có mối liên hệ qua lại ảnh hưởng lẫn nhau,
tác động lẫn nhau, thể hiện đầy đủ bản chất nhà nước.

__________________________________9__________________________________
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình Triết học Mác-Lênin. Bộ giáo dục đào tạo – Nhà xuất bản Chính trị
quốc gia.

2. Pháp luật đại cương. Luật sư Vũ Đình Quyền – Nhà xuất bản Lao động xã
hội.

3. http://www.tapchicongsan.org.vn/

4. http://vi.wikipedia.org/

__________________________________10__________________________________