Céng hßa x· héi chñ nghÜa viÖt nam

§éc LËp - Tù Do - H¹nh Phóc

======= ✆ =======

Phßng gi¸o dôc ®µo t¹o vò th

“KH¾C PHôC MéT Sè V¦íNG M¾C CñA HäC SINH

KHI LµM D¹NG BµI V¡N MI£U T¶ §å VËT ”
Cña häc sinh líp 4

Hä vµ tªn : L¹i ThÞ Minh ChiÕn

Gi¸o viªn chñ nhiÖm: Líp 4E
Trêng tiÓu häc Minh L·ng
HuyÖn Vò Th - tØnh Th¸i B×nh

N¨m häc: 2007 – 2008

 I/ Đặt vấn đề

1/ Cơ sở lý luận
Nói đến Tiếng Việt chúng ta đều cảm nhận được sự giàu đẹp, sức
mạnh và giá trị tâm hồn của nó. Bởi ai chẳng yêu tiếng nói từ thuở trong
nôi, Tiếng Việt gắn với lời ru yêu thương của mẹ. Tiếng Việt giàu nhạc
điệu, giàu cảm xúc. Trong chương trình dạy học ở Tiểu học môn Tiếng
Việt giữ một vai trò quan trọng trong việc hình thành khả năng nghe, đọc,
nói, viết cho học sinh. Nó được xếp ở vị trí hàng đầu làm nền tảng vững
chắc cho việc tiếp thu kiến thức các môn học khác được tốt hơn. Bởi lẽ
tất cả nhưng kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn hóa khoa
học, những tư tưởng tình cảm của cả thế hệ trước và cả thế hệ ngày nay
phần lớn được ghi bằng chữ viết. Một trong bốn kỹ năng trên thì kỹ năng
viết có một tầm quan trọng rất lớn, nó tập trung nhiều ở phân môn Tập
làm văn.
Tập làm văn là một phân môn của môn Tiếng Việt, thông qua phân
môn Tập làm văn, học sinh được rèn luyện về khả năng dùng từ chính
xác, độc đáo để từ đó các em có thể viết được bài văn hay, giàu cảm xúc.
Phân môn Tập làm văn là phân môn sử dụng các hiểu biết và kỹ năng
viết Tiếng Việt do các phân môn khác rèn luyện hoặc cung cấp. Đồng
thời trong quá trình vận dụng này, các kiến thức và kỹ năng đó được hoàn
thiện và nâng cao dần. Bên cạnh đó phân môn này còn rèn luyện cho học
sinh các kỹ năng sản sinh văn bản (nói và viết) góp phần thực hiện hóa
mục tiêu quan trọng bậc nhất của việc dạy học Tiếng Việt.
Phân môn Tập làm văn rèn luyện kỹ năng nói và viết các kiểu bài
miêu tả, kể chuyện, tường thuật, viết thư góp phần cùng các môn học
khác rèn luyện tư duy, phát triển ngôn ngữ và hình thành nhân cách cho
học sinh.
Văn miêu tả lớp 5 có thể coi là trọng tâm của chương trình văn lớp 5.
Với các kiểu bài: Văn tả người, tả cảnh, tả cây cối, đồ vật… Với các chức
năng dùng ngôn ngữ để sản sinh văn bản mới hoặc để ôn luyện, tái hiện
lại văn bản đã học ở lớp dưới. Nhưng không chỉ nêu những đặc điểm nổi
bật bằng những từ ngữ đơn giản mà các em phải biết sử dụng những lời
văn sinh động, khiến cho người đọc, người nghe cùng thấy, cùng cảm
nhận như các em.

2/ Cơ sở thực tiễn.
Vì phân môn Tập làm văn là phân môn không được coi nhẹ, không
mang tính khuôn mẫu mà nó luôn mang tính gợi mở sáng tạo.
Mét nhµ nghiªn cøu Ph¸p Ang-toan An-ba-la cã viÕt:
“Mét bµi v¨n miªu t¶ tèt nhÊt kh«ng ph¶i miªu t¶ víi
nhiÒu sù viÖc nhÊt mµ ph¶i miªu t¶ dÇn ®Õn c¶m gi¸c
m·nh liÖt nhÊt, kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®a vµo nhiÒu chi
tiÕt mµ lµ diÔn ®¹t c¸i chi tiÕt cã gãc c¹nh, sinh ®éng. C-
êng ®é c¶m xóc g©y ®îc cho ngêi ®äc n»m trong chÊt l-
îng vµ trong sù chän läc ®iÒu g× mình muèn nãi ra. V×
vËy ta ph¶i chän c¸i nÐt cã tÝnh chÊt t¹o h×nh, t¹o thµnh
h×nh ¶nh vµ khung c¶nh. C¸i chi tiÕt nµy thu ®îc do
quan s¸t nh¹y bÐn vµ ®éc ®¸o. Chóng lµm lé ra nh÷ng
g× ch©n thùc nhng Ýt ®îc chó ý, nh÷ng g× lµm ngêi
®äc nh×n rÊt râ vµ rÊt cã Ên tîng. ”.
Lµ mét gi¸o viªn t«i lu«n tr¨n trë bëi mét thÕ hÖ c¸c
em cßn rÊt non nít trong viÖc sö dông ng«n tõ, c©u v¨n
côt, thiÕu tÝnh s¸ng t¹o. T«i sÏ ph¶i lµm nh÷ng g× ®©y
®Ó gióp c¸c em cã mét vèn kiÕn thøc tèi thiÓu lµ hµnh
trang ®Ó ®¸p øng víi nhu cÇu chung cña x· héi? Mét c©u
hái lu«n th¸ch thøc t«i cïng c¸c ®ång nghiÖp ph¶i ®¸nh
thøc c¸c em b»ng mét hÖ thèng kiÕn thøc cã l«gÝc cã sù
gîi më s¸ng t¹o. §øng tríc nh÷ng ®ßi hái mét c¸ch thiÕt
thùc, chÝnh ®¸ng ®ã lµm thÕ nµo ®Ó th¸o gì mét sè v-
íng m¾c, khã kh¨n mµ häc sinh cña t«i tõ thÕ hÖ nµy
®Õn thÕ hÖ kh¸c nèi tiÕp gÆp ph¶i vµ lµm thÕ nµo ®Ó
luång th«ng tin ®ã ®Õn víi häc sinh mét c¸ch cã hÖ
thèng t¹o ®iÒu kiÖn ¬m mÇm cho nh÷ng nh©n tµi mai
sau cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng víi c«ng cuéc c«ng
nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Theo t«i nghÜ h¬n bÊt
kú mét lo¹i h×nh nµo kh¸c, môn Tập làm văn cã kh¶ n¨ng båi
dìng ®êi sèng t©m hån cña trÎ, ®ã còng lµ t¸c dông båi
dìng t©m hån con ngêi nãi chung vµ sÏ nghÌo nµn ®i mÊt
bao nhiªu khi trÎ kh«ng ®îc häc mét c¸ch tû mØ, thÊu
®¸o, kh«ng ®îc tiÕp xóc víi vÎ ®Ñp cña ng«n ng÷. ThËt
kh«ng c«ng b»ng nÕu suèt nh÷ng n¨m häc ë tiÓu häc c¸c
em kh«ng ®îc cung cÊp, trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc bæ
Ých vµ lý thó, h×nh tîng hãa mäi vËt xung quanh gÇn gòi
nhÊt víi c¸c em nÕu kiÕn thøc ®ã ®îc trau dåi cã hÖ
thèng th× c¸c em sÏ cã nh÷ng biÓu tîng ban ®Çu t¹o ra
sù tÝch lòy ®Çu tiªn ®Ó khi cã ®iÒu kiÖn gÆp l¹i qua
m«n v¨n häc ë líp trªn c¸c em ®· cã khu«n mÉu ng«n
ng÷ ®Çu tiªn ®Ó ph¸t triÓn t duy.
Hơn nữa học sinh ở tiểu học mới chỉ được học những mẫu câu đơn
giản, việc hiểu và sử dụng các biện pháp tu từ còn hạn chế đặc biệt là
với thể loại văn miêu tả nói chung thì yêu cầu sử dụng những hình ảnh
so sánh, nhân hóa rất cần để giúp cho câu văn sinh động hơn.

3/ Phạm vi đề tài
Cã lÏ tÊt c¶ nh÷ng lý do trªn cïng víi nh÷ng bøc xóc tõ
thùc tÕ cña líp t«i. §øng tríc nh÷ng tr¨n trë cña ngêi thÇy
t«i kh«ng thÓ bá qua còng nh lµm ng¬ tríc thùc tÕ ®ã nªn
®· khiÕn t«i m¹nh d¹n ®i s©u vµo viÖc: “Rèn kỹ năng viết văn
miêu tả cho học sinh lớp 5”.

II/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1/ Ý nghĩa việc làm

Con ngêi ViÖt Nam ta vèn duyªn d¸ng vµ cã t©m hån
®Ñp. V¨n häc còng vËy: “Nã nh cöa sæ t©m hån, ch¾p
c¸nh cho ta tíi nh÷ng íc m¬ bay cao bay xa gióp ta híng tíi
c¸i ch©n, thiÖn, mü, n©ng cao t©m hån vµ nh©n c¸ch
con ngêi”.
XuÊt ph¸t tõ t×nh yªu th¬ng, tr¸ch nhiÖm ®èi víi häc
sinh, muèn c¸c em cã mét vèn kiÕn thøc ban ®Çu vÒ thÕ
giíi v¹n vËt xung quanh c¸c em kh«ng chØ b»ng trÝ tuÖ
mµ b»ng c¶ tr¸i tim. V× vËy c¸i ®Ých cuèi cïng cña c¸c
em ®¹t ®ù¬c lµ nh÷ng vËt v« tri v« gi¸c nh ®îc c¸c em
cô thÓ hãa, t¹o nªn h×nh ¶nh thËt sèng ®éng cã c¶m xóc
lµm cho ngêi ®äc, ngêi nghe h×nh dung mét c¸ch râ nÐt,
cô thÓ vÒ vËt nh nã vèn cã trong ®êi sèng.
§Ó nãi ®Õn c¸i chÊt cña bµi v¨n miªu t¶ lµ “nãi Ýt gîi
nhiÒu”. Nhng ph¶i “dÉn” ®Õn “c¶m gi¸c m·nh liÖt nhÊt”
dÉn ®Õn nh÷ng h×nh ¶nh sinh ®éng “ hiÖn lªn tríc m¾t
ngêi ®äc” khiÕn hä “nh×n rÊt râ vµ cã Ên tîng”. §¬ng
nhiªn c¶m xóc m¹nh ®ã, h×nh ¶nh s¾c nÐt ®ã ph¶i thÓ
hiÖn ®îc lý tëng thÈm mü cao ®Ñp cña thêi ®¹i.
Rèn kỹ năng viết văn miêu tả cho học sinh chính là rèn cho các em
một loại lao động đặc biệt: Trí óc suy nghĩ, trái tim rung cảm. Việc rèn
luyện kỹ năng viết văn miêu tả là khơi dậy được trí tưởng tượng và sáng
tạo của học sinh giúp các em khám phá khả năng của mình. Không có
phân môn nào có thể giúp các em khám phá thế giới tâm hồn phong phú,
tinh tế và giàu khăng diễn đạt như môn học Tập làm văn.

2/ Những phát hiện.

§Ó t¹o nªn cho c¸c em c¸i chÊt trong v¨n “ võa thùc”
“cã gãc c¹nh, sinh ®éng” thÓ hiÖn ®ù¬c “c¸i thÇn, c¸i
hån, c¸i d¸ng vÎ ®Æc biÖt cña vËt” t«i lu«n t×m hiÓu vÒ
t©m lý, sù ph¸t triÓn vÒ t duy, t×m hiÓu ®îc nguyÖn
väng, biÕt ®îc nh÷ng víng m¾c c¸c em cÇn th¸o gì.
Cã nh÷ng em khi tiÕp xóc ch¬ng tr×nh tËp lµm v¨n líp
5 cßn qu¸ lóng tóng, cã nhiÒu bì ngì. Khi ®îc hái cã mét sè
em tr¶ lêi:
⑩ Mét häc sinh: Khi lµm bµi v¨n em thÊy rÊt khã viÕt
phÇn më bµi cø loay hoay mÊt rÊt nhiÒu thêi gian.
➠ Qu¶ thËt khi chÊm bµi t«i còng ph¸t hiÖn ra cã mét
sè em kÓ c¶ em kh¸ còng chØ viÕt ®îc mét c©u më bµi.
VÝ dô: Tả bạn học: Em thích nhất là bạn Lan học cùng lớp với em.
Ví dụ: Tả cơn mưa rào: Trời đang oi bức bỗng chốc mây đen ùn ùn
kéo đến.
➠ Chưa giới thiệu được cảnh vật định tả
Ví dụ: Tả ngôi trường
 Trường Tiểu Học Minh Lãng, ngôi trường thân yêu.
⑩ Khi làm bài rơi vào tình trạng bí từ, dùng từ thiếu chính xác.
Ví dụ: + Tả bà
Khuôn mặt của bà bầu bĩnh
+ Tả mẹ
Thương con là vậy nhưng mẹ rất nghiêm túc với con cái
+ Tả ngôi trường:
Từ xa nhìn lại ngôi trương như một tượng đài
+ Tả ca sĩ biểu diễn:
- Rồi anh tung bay lên hát một câu
- Có lúc anh hớt tóc lên đầu và nháy mắt một phát
⑩ Khi làm bài các em không biết dùng dấu phẩy, dấu chấm câu như
em Thành, Nam lớp tôi. Cả phần thân bài không biết dùng dấu chấm câu,
dấu phẩy để ngăn cách các thành phần câu.
Nguyên nhân của lỗi này là do học sinh đã vi phạm nguyên tắc sử
dụng dấu câu. Việc không sử dụng dấu câu sẽ gây ra rất nhiều khó khăn.
Người đọc không nắm bắt được nội dung các em cần truyền đạt, thậm chí
có khi không xác định được ý muốn diễn tả.
Ví dụ: Em Thành khi tả bạn học
“Có thể sẽ có một ngày tôi và Hải không còn học chung trường chung
lớp nữa nhưng tôi không thể nào quên được vầng trán cao của Hải một
vầng trán lộ rõ vẻ thông minh”.
⑩ Lỗi về bố cục: Trình bầy bài 3 phần: Mở bài, thân bài, kết bài chưa
rõ. Hết mỗi phần phải xuống dòng và viết cách mác 1 ô, đầu dòng viết
hoa. Các em chưa biết vận dụng những điều đã học về cách viết mở bài
trực tiếp, gián tiếp. Kết bài mở rộng và không mở rộng để vận dụng cho
bài văn trở nên sinh động.
⑩ Lỗi chính tả khi viết văn thực sự là nỗi lo của mỗi thầy cô, các em
viết sai quá nhiều, kể cả những em khá.
Ví dụ: Tả ngôi trường
Tòa lô đài
Bảng trống loáng
Trên lóc nhà tầng
Trên mục giảng
⑩ Cßn cã em nãi: “C« ¬i em cã thÓ ®äc bµi v¨n mÉu
nhng sau khi ®äc em cã thÓ chÐp m«t sè c©u v¨n hay
vµo bµi lµm cña m×nh cã ®îc kh«ng”.
Qua kinh nghiÖm còng nh t×m hiÓu c¸c em tõ n¨m
häc tríc cïng víi hiÖn thùc kh¸ch quan khi chÊm bµi ®Òu
ph¸t hiÖn ë c¸c em lçi chung nh trªn, ngoµi ra yªu cÇu lµ
v¨n t¶ c¸c em ®Òu chuyÓn thµnh v¨n kÓ, c©u v¨n lñng
cñng. HÇu hÕt c¸c em cha biÕt sö dông cña ng«n ng÷
còng nh c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh, nh©n hãa. Khi
quan s¸t cha biÕt s¾p xÕp theo tr×nh tù vµ hÇu hÕt cha
biÕt xen c¶m xóc.
§øng tríc thùc tÕ ®ã t«i lu«n t×m hiÓu nh÷ng ®ång
chÝ ®i tríc cã kinh nghiÖm gi¶ng d¹y céng víi kinh nghiÖm
cña b¶n th©n ®Ó ®Ò ra cho m×nh mét ph¬ng ch©m
b»ng mäi gi¸, cèng hiÕn hÕt nh÷ng g× m×nh cã thÓ lµm
®îc v× ®µn em th©n yªu.

3/ Những việc đã làm

3.1/ §Ó ®¶m b¶o yªu cÇu còng nh nhiÖm vô cña ph©n
m«n TËp lµm v¨n mµ ®Æc biÖt lµ v¨n miªu t¶, t«i ®· kÕt
hîp víi gi¸o viªn chñ nhiÖm cò ph©n lo¹i häc sinh theo c¸c
møc Giái - kh¸ - trung b×nh - yÕu. XÕp c¸c em yÕu, tiÕp
thu chËm, nh÷ng em cã hoµn c¶nh khã kh¨n lªn trªn ®Ó
tiÖn theo dâi, gióp ®ì.
§Ó trang bÞ kiÕn thøc cho m×nh, t«i xem l¹i yªu cÇu
cña ch¬ng tr×nh tõ líp 1 ®Õn líp 4 nhÊt lµ môc tiªu cña
m«n v¨n. Qua ®ã còng thÊy ®îc víi ch¬ng tr×nh líp 4 c¸c
em ®· cã sù ph¸t triÓn ®ét biÕn vµ chÊt, c¸c em ®· ®îc
lµm víi mét bµi v¨n thùc sù hoµn chØnh gåm ba phÇn: Më
bµi, th©n bµi vµ kÕt bài.
3.2/ Ngoµi c¸c tiÕn tr×nh d¹y nh ph©n phèi ch¬ng
tr×nh ë mçi tiÕt cÇn nhÊn m¹nh cho c¸c em ®iÒu cÇn ghi
nhí.
 a) Khi dạy bài: CÊu t¹o bµi v¨n tả người, tả cảnh, tả đồ vật, tả
cây cối… T«i lu«n híng cho c¸c em theo hai híng më bµi ®ã
lµ: Më bµi trùc tiÕp vµ më bµi gi¸n tiÕp. Kết bài mở rộng và
không mở rộng.
Nhng c¸ch më bµi gi¸n tiÕp lµ g×? Kết bài mở rộng là gì?
Häc sinh ph¶i hiÓu vµ thuéc ®îc nh÷ng ghi nhí tõ ®ã vËn
dông vµ thảo luận ®Ó viÕt ®îc theo hai híng ®ã thµnh th¹o.
Song t«i vÉn yªu cÇu cô thÓ ®èi víi häc sinh yÕu c¸c em
cã thÓ tù chän c¸ch më bµi trùc tiÕp. Cßn ®èi víi c¸c em
häc sinh trung b×nh, kh¸ trë lªn c¸c em tËp viÕt më bµi
theo c¸ch më bµi gi¸n tiÕp. Kết bài mở rộng.
-VÝ dô: Tả con đường
+ Hướng mở bài trực tiếp: Từ nhà em đến trường có thể đi theo
nhiều ngả đường. Nhưng con đường mà em thích đi hơn cả là con đường
223.
+ Hướng mở bài gián tiếp: Tuổi thơ của em có biết bao kỷ niệm gắn
với những cảnh vật của quê hương. Đây là dòng sông nhỏ đầy ắp tiếng
cười của bọn trẻ chúng em mỗi buổi chiều hè. Kia là triền đê rộn rã tiếng
hát của thanh niên nam nữ những đêm sáng trăng. Nhưng gần gũi, thân
thiết nhất với em vẫn là con đường từ nhà đến trường – con đường đẹp đẽ
suốt những năm tháng học trò của em.
+ Kết bài không mở rộng: Con đường từ nhà em đến trường có lẽ
không khác nhiều lắm những con đường trong thành phố, nhưng nó thật
thân thiết đối với em.
+ Kết bài mở rộng: Em rất yêu quý con đường từ nhà đến trường.
Sáng nào đi học, em cũng thấy con đường rất sạch sẽ. Em biết đấy là nhờ
công quét dọn ngày đêm của các cô bác công nhân vệ sinh. Em và các
bạn bảo nhau không xả rác bừa bãi để con đường luôn sạch đẹp.
- Ví dụ: Tả bố đang làm việc
+ Hướng mở bài trực tiếp: Trong gia đình em ai cũng là người em
yêu quý. Bố em luôn là người để lại trong em những tình cảm tốt đẹp.
+ Hướng mở bài gián tiếp: Tình yêu thương của mẹ luôn an ủi vỗ về,
chia sẻ vui buồn cùng em. Nhưng tình yêu thương của bố thì thật kín
đáo, thầm lặng và sâu sắc. Bố luôn để lại trong em nhiều ấn tượng và
tình cảm tốt đẹp.
 ➠ ChÝnh v× híng ®ã gióp c¸c em cã thÓ ®Þnh híng ®-
îc c¸ch më bµi cho riªng m×nh, cã nh÷ng nÐt riªng trong
c¸ch më bµi, kết bài.
➠ Trong tiết luyện tập tả người (trang 12 – Tiếng Việt 5 Tập 2) hoặc
ôn tập tả đồ vật (Tiếng Việt 5 trang 64) ôn tập tả con vật (Trang 122)…
Ôn tập về tả cảnh… Tôi luôn hướng cho các em phương pháp quan sát và
kỹ năng quan sát
b) Víi tiÕt quan s¸t ®å vËt (Trang 153)- S¸ch gi¸o
khoa. Gi¸o viªn cã thÓ h×nh thµnh cho häc sinh ph¬ng
ph¸p quan s¸t, kü n¨ng quan s¸t vµ chñ yÕu h×nh thµnh
cho häc sinh kü n¨ng quan s¸t biÕt sö dông c¸c gi¸c quan
®Ó nhËn biÕt sù vËt lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh c¸c biÓu t-
îng. Khi quan s¸t ngêi ta sö dông c¸c gi¸c quan nh: M¾t
®Ó nh×n, tai ®Ó nghe, tay ®Ó sê, mòi ®Ó ngöi còng cã
khi lìi ®Ó nÕm.
➠ T«i thêng lµm râ cho häc sinh môc ®Ých quan s¸t lµ
t×m ra ®îc nh÷ng nÐt ®éc ®¸o, ®Æc biÖt cña cïng mét
®èi tîng chø kh«ng ph¶i lµ thèng kª tû mØ trung thùc mọi
chi tiÕt cña vËt
VÝ dô: Tả cảnh trường trước giờ vào học
Các em cần quan sát để chỉ ra đặc điểm nổi bật của cảnh trước giờ
vào học
- Bầu trời buổi sáng thế nào?
- Sân trường khi chưa có học sinh thì như thế nào?
- Các em hoc sinh lớp bé đi học bằng cách nào? Các em học sinh lớp
4, 5 đi như thế nào?
- Cảnh sân trường khi học sinh có mặt thì như thế nào? Cảnh vật
xung quanh ra sao? Nắng, gió, bầy chim ra sao?
- Học sinh nô đùa như thế nào?
- Trên các lớp học ra sao?
- Toàn cảnh trường tạo cho em cảm giác gì?
- Khi hồi trống vang lên các trò chơi thế nào?
- Cảnh trường trước giờ vào học gợi cho em suy nghĩ gì?
 ➠ Lu«n híng cho c¸c em kü n¨ng, t¹o cho m×nh mét
thãi quen tËp quan s¸t ➠ ®· quan s¸t ph¶i c«ng phu, cã
c«ng quan s¸t th× ph¶i quan s¸t thËt kü, n¾m b¾t ®îc c¸i
thÇn, c¸i hån, c¸i d¸ng vÎ cña vËt ®Þnh t¶ mµ råi b»ng
ng«n ng÷ vÏ nã hiÖn lªn tríc m¾t ngêi ®äc, gîi cho ngêi
®äc cïng c¶m nhËn, cïng suy nghÜ víi m×nh
➠ T«i thÊy muèn cho v¨n miªu t¶ hay, ph¶i cã c«ng
quan s¸t chÝnh v× vËy t«i rÌn cho c¸c em kü n¨ng quan
s¸t. V× kü n¨ng quan s¸t chñ yÕu ®îc h×nh thµnh trªn cë
së luyÖn tËp, thùc hµnh (mét c¸ch tù gi¸c). T«i thêng thÊy
ë c¸c em ®· sö dông kü n¨ng nµy nhiÒu lÇn vµ thêng lµ
kh«ng tù gi¸c, lµ s¬ lîc, gi¶n ®¬n... Tõ ®ã t«i t×m ra ph-
¬ng ph¸p rÌn luyÖn thÝch hîp lµ:
-Híng dÉn häc sinh lùa chän tr×nh tù quan s¸t: Thêng
cho c¸c em tù t×m cho m×nh tr×nh tù quan s¸t thÝch hîp.
Cßn trêng hîp c¸c em khã kh¨n t«i híng dÉn c¸c em
quan s¸t theo tr×nh tù b¶n th©n ®· cã sù chuÈn bÞ tríc
hoÆc gîi ý c¸c em tr×nh tù quan s¸t kh¸c nhau
VÝ dô: C¸c tr×nh tù quan s¸t:
❶ Tr×nh tù kh«ng gian: Tõ toµn bé ®Õn quan s¸t ®Õn
tõng bé phËn hoÆc ngîc l¹i; tõ tr¸i sang ph¶i hoÆc tõ trªn
xuèng díi, ngoµi vµo trong hoÆc ngîc l¹i ...
❶ Tr×nh tù thêi gian: Quan s¸t theo diÔn biÕn thêi gian
tõ lóc b¾t ®Çu cho ®Õn kÕt thóc cã thÓ tõ th¸ng ®Õn
th¸ng, tuÇn nµy sang tuÇn kh¸c ngµy nµy sang ngµy kh¸c.
❶ Tr×nh tù t©m lý: ThÊy nÐt g× næi bËt thu hót b¶n
th©n g©y c¶m xóc m¹nh cho b¶n th©n (høng thó hay khã
chÞu, yªu hay ghÐt...) th× quan s¸t tríc, c¸c bé phËn kh¸c
quan s¸t sau
➠ Nhng dï quan s¸t theo tr×nh tù nµo t«i còng lu«n h-
íng cho c¸c em biÕt dõng l¹i ë bé phËn chñ yÕu, träng
t©m ®Ó quan s¸t kü lìng h¬n.
➠ Ngoµi ra t«i cßn híng dÉn cho c¸c em sö dông c¸c
gi¸c quan ®Ó quan s¸t cho hîp lý. §©y lµ thao t¸c quan
träng nhÊt cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh vÒ nhiÒu mÆt.
Th«ng thêng häc sinh chØ dïng m¾t ®Ó quan s¸t do ®ã
kÕt qua thu ®îc thêng lµ c¸c nhËn xÐt vµ c¶m xóc g¾n
liÒn víi thÞ gi¸c (nh h×nh d¸ng, mµu s¾c, ®êng nÐt,
®iÓm xa gÇn) ®ã lµ mÆt m¹nh v× còng lµ nhîc ®iÓm.
Nhng ®Ó viÖc quan s¸t cã hiÖu qu¶ th× biÖn ph¸p
quan träng nhÊt lµ híng häc sinh quan s¸t b»ng hÖ thèng
c©u hái gîi ý nhng c©u hái chØ ë chç dùa, kh«ng ¸p ®Æt,
c¸c nhËn xÐt cã tÝnh chÊt ¸p ®Æt. Nhng ®èi víi häc sinh
cßn yÕu cÇn híng dÉn cô thÓ h¬n, tû mØ h¬n vµi lÇn.
➠ Nhng tiÕn lªn møc cao h¬n lµ võa gîi ý quan s¸t trùc
tiÕp t«i võa gîi ý c¸c em so s¸nh, liªn tëng, håi tëng...
Ví dụ: Tả mẹ
Nhìn đôi bàn tay gầy gầy xương xương của mẹ gợi lên cho em suy
nghĩ gì? (sự gian nan vất vả lao động của mẹ để nuôi mình khôn lớn, học
hành)
➠ Nhng ®Ó cung cÊp cho c¸c em vèn tõ ng÷ khi quan
s¸t ®Ó ghi l¹i d÷ liÖu vµ th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c
nh÷ng tõ ng÷ cÇn biÓu ®¹t t«i l¹i lu«n trau dåi cho c¸c em
vÒ vÎ cña ng«n ng÷ v¨n häc.
3.3/ Trau dåi cho c¸c em kiÕn thøc vÒ tõ ng÷ vµ vÎ
®Ñp cña ng«n ng÷
a) §Ó lµm giµu kiÕn thøc vÒ tõ ng÷, t«i lÊy m«n LuyÖn
tõ vµ c©u lµm träng t©m xoay quanh c¸c tiÕt më réng
vèn tõ trong ch¬ng tr×nh líp 5 c¸c tiÕt më réng vèn tõ
nµy ®îc r¶i kh¾p tõ ®Çu n¨m ®Õn cuèi n¨m theo c¸c chñ
®iÓm. Cã ®îc nh vËy th× trong c¸c tiÕt ®ã t«i lu«n t×m
hiÓu vÒ ng÷ nghÜa qua tõ ®iÓn, thµnh ng÷, tôc ng÷,
hiÓu c¸c c¸ch chÝnh x¸c nghÜa cña nã råi tõ vèn tõ ®ã t«i
cung cÊp cho c¸c em mét th«ng tin chÝnh x¸c vÒ nghÜa
cña tõ. Tõ viÖc c¸c em hiÓu nghÜa cña tõ c¸c em cã thÓ
më réng h¬n vµ ph¸t triÓn vèn tõ, ®ã lµ c¸c tõ cïng
nghÜa, tr¸i nghÜa, từ nhiều nghĩa để c¸c em hiÓu vµ ®Æt ®îc
c©u ®óng ng÷ ph¸p, sö dông tõ ®óng víi nghÜa. Tõ viÖc
hiÓu ®îc chñ ®Ò, hiÓu ®îc nghÜa cña tõ c¸c em cã thÓ
gi¶i nghÜa ®îc c¸c c©u thµnh ng÷ tôc ng÷ ➠ nghÜa lµ ®·
x©y dùng ®îc mét vèn tõ thêng trùc cã hÖ thèng trong
trÝ nhí cña häc sinh, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho tõ ®i vµo ho¹t
®éng ng«n ng÷ (nghe, ®äc, nãi, viÕt ) ®îc thuËn lîi.
ChÝnh x¸c hãa ®îc vèn tõ lµ gióp c¸c em hiÓu ®îc nghÜa
cña tõ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ tõ ®ã c¸c em còng thu nhËn
®îc qua c¸ch häc tù nhiªn gióp c¸c em cã ®îc vèn tõ ng÷
míi: Qua h×nh thøc luyÖn tËp sö dông tõ ng÷ trong nãi -
viÕt nghÜa lµ gióp c¸c em chuyÓn hãa ®îc tõ ng÷ ph¸t
triÓn kü n¨ng, kü s¶o sö dông tõ.
b/ Ngoµi ra còng lµ ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u th× t«i
thÊy mét nhiÖm vô kh«ng thiÕu phÇn quan träng ®ã lµ
c¸c tiÕt d¹y vÒ từ cùng đồng âm , từ nhiều nghĩa, từ láy, từ ghép, từ
có nghĩa gốc, nghĩa chuyển để giúp học sinh hiểu nghĩa của từ, nắm chắc
khái niệm, vận dụng được các từ đó vào các tiết luyện Tập thực hành của
văn miêu tả có tác dụng làm cơ sở, chỗ dựa giúp các em phát triển tốt các
hình ảnh so sánh nhân hóa trong bài văn.
❶ Khi híng dÉn c¸c tiÕt luyÖn tËp vÒ v¨n t¶ t«i lu«n h-
íng c¸c em biÕt sö dông tõ l¸y hoÆc tõ ng÷ gîi t¶ ®Ó c¸c
c©u v¨n sinh ®éng.
VÝ dô: Tả chiếc đồng hồ
- Kim chỉ phút dài hơn thanh mảnh hơn
- Kim dây đỏ chót như cái tăm cần mẫn chuyển động
- Tiếng chuông đồng hồ báo thức như thay lời bố mẹ nhắc nhở em
học hành chăm chỉ, học tập có giờ giấc khoa học
c/ Ngoµi ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u th× vÎ ®Ñp cña
vèn tõ qua c¸c bµi tËp ®äc thËt kh«ng dÔ g× häc sinh cã
®îc ®ã lµ c¶ mét vÊn ®Ò mµ ngêi gi¸o viªn lu«n lµ mét
chç dùa ®¾c lùc ®Ó cung cÊp cho c¸c em. ChÝnh v× vËy
vÎ ®Ñp cña vèn tõ ®ã cã ®îc ë ®©u, ®ã chÝnh lµ mét sù
®ßi hái thËt lín lao. Nhng ngîc l¹i còng thËt ®¬n gi¶n khi
c« lµ ngêi dÉn ®êng cho c¸c l÷ kh¸ch cña m×nh ®îc
kh¸m ph¸ thÕ giíi ®Çy ¾p vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn c¶nh
vËt, nh÷ng ®å vËt, ®å ch¬i gÇn gòi bªn c¸c em mµ
kh«ng cã s¸ch b¸o nµo cã thÓ nãi hÕt ®îc.
VÝ dô: Biển luôn thay đổi màu tùy theo sắc mây trời. Trời xanh
thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch. Trời dải mây
trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám
xịt, nặng nề, trời ầm ầm giông gió, biển đục ngầu giận dữ…
- HoÆc c¸c em cã thÓ häc ®îc lèi viÕt v¨n cña
t¸c gi¶ kÕt hîp nhiÒu biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh,
nh©n hãa nh:
Ví dụ:
Cao Bằng rõ thật cao
Rồi dần bằng bằng xuống”.
Đầu tiên là mận ngọn
Đón môi ta dịu dàng
…
Ông lành như hạt gạo
Bà hiền như suối trong (Trúc Thông)
Ví dụ: Tả cây chuối
“Mới ngày nào nó chỉ là cây chuối con mang tàu lá nhỏ xanh lơ, dài
như lưỡi mác, đâm thẳng lên trời. Hôm nay nó đã là cây chuối to,
đĩnh đạc, thân bằng cột hiên… Vài chiếc lá ngắn cũn cỡn, lấp ló hiện
ra đánh động cho mọi người biết rằng hoa chuối ngoi lên đến ngọn
rồi đấy…” (Phạm Đình Ân)
➠ §ã lµ nh÷ng c©u v¨n giµu c¶m xóc, giµu h×nh ¶nh.
Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt khÐo lÐo tµi t×nh lµm cho
câu văn trở nên sinh động lôi cuốn người đọc.
➠ Tõ nh÷ng vÎ ®Ñp, gi¸ trÞ ®Æc s¾c bëi c¸ch viÕt
®ã cña t¸c gi¶, lêi gi¶ng, chØ dÉn cña c« th× em häc tËp
®îc g× qua lèi viÕt v¨n cña t¸c gi¶ vÒ biÖn ph¸p nghÖ
thuËt, dïng tõ ng÷;
3.4/ Ngoµi viÖc quan s¸t lµm giµu vèn tõ cho c¸c em
th× ®Ó cã mét bµi v¨n hoµn chØnh bè côc mét bµi v¨n
trong tiÕt “cÊu t¹o ba× v¨n miªu t¶. Kh«ng thÓ thiÕu. T«i
lu«n h×nh thµnh cho häc sinh mét dµn bµi cô thÓ b»ng
hÖ thèng c©u hái. Bµi v¨n gåm mÊy phÇn? Cô thÓ tõng
phÇn.
 VÝ dô: + Khi viÕt phÇn më bµi ta cã c¸ch më bµi nµo
➠ më bµi gi¸n tiÕp, më bµi trùc tiÕp
+ Th©n bµi theo tr×nh tù ®· quan s¸t ®îc ta
t¶ tõ c¸i bao qu¸t råi ®Õn t¶ chi tiÕt.
T¶ bao qu¸t gåm nh÷ng g×?
T¶ chi tiÕt gåm nh÷ng g×?
Ngoµi t¶ bao qu¸t vµ chi tiÕt th× mçi chi tiÕt gợi cho em
cảm xúc và suy nghĩ gì? §ã chÝnh lµ c¶m xóc s¸ng t¹o em cã
thÓ vËn dông ®äc tõ viÖc häc qua c¸c bµi tËp ®äc,
luyÖn tõ vµ c©u.
+ KÕt bµi nªu lªn ®îc nh÷ng g×?
VÝ dô: Khi dạy kiểu bài văn tả ngươi: Cần lưu ý
- Tả ngoại hình (tả hình dáng bên ngoài)
- Tả tính tình (đời sống nội tâm)
Khi tả phải biết Tập trung tả những đường nét ngoại hình tiêu biểu,
những cá tính riêng biệt mà ít thấy hoặc không thấy ở người khác. Nếu
miêu tả ngoại hình (dáng người, làn da, mái tóc, đi đứng…) mà không
miêu tả nội tâm (thái độ, tư tưởng, suy nghĩ…) và hành động của người
được miêu tả thì con người hiện lên trong bài văn sẽ trở nên đơn điệu,
vô hồn, cứng nhắc. Vì vậy cần đan sen giữa tả hình với tả tình để làm
nổi rõ cuộc sống nội tâm, cuộc sống hoạt động của người được tả.
VÝ dô: Khi dạy kiểu bài văn tả phong cảnh: Cần lưu ý
Đối tượng của kiểu bài văn tả phong cảnh là rất nhiều: Làng quê,
cánh đồng lúa, khu vui chơi giải trí… Cũng chính vì vậy, mỗi cảnh vật có
những sắc thái riêng, đặc điểm riêng. Nên khi miêu tả cần lưu ý: Tả
không gian, thời gian tạo nền chung cho cảnh vật cần miêu tả và cần kết
hợp tả cảnh với tả người. Có như vậy cảnh vật mới trở nên ấm áp, đượm
tình người.
Nên sử dụng các từ ngữ chỉ màu sắc, hình khối, đường nét, các từ
ngữ chỉ không gian, trạng ngữ chỉ thời gian cần được sử dụng nhiều để
phong cảnh được tả cụ thể hơn tươi nguyên màu sắc cuộc sống.
Ví dụ: Khi dạy bài ôn tập kiểu bài tả cây cối: Cần lưu ý:
Trong thế giới tự nhiên, có rất nhiều loài cây, nhưng đối tượng miêu
tả trong phân môn Tập làm văn thường là những cây cho bóng mát, cây
ăn quả, cây cho hương hoa… Đó là những cây mang lợi ích thiết thực rất
gần gũi với lứa tuổi học trò. Vì vậy, khi miêu tả cần tập trung làm nổi bật
lợi ích của cây đó là gì? Cần gắn tả cây với khung cảnh, cảnh vật xung
quanh nó để tạo nên một bức tranh nhiều sắc màu sinh động, mà trong đó
cây được tả là vật trung tâm. Nên dùng biện pháp so sánh, các tính từ chỉ
màu sắc, mức độ để diễn tả sát, đúng.
3.5 / Ngoµi viÖc t¹o cho c¸c em vèn tõ trong ch¬ng
tr×nh s¸ch gi¸o khoa trong khi gi¶ng d¹y t«i cßn ®Ò ra ph-
¬ng ph¸p d¹y häc hîp lý ®ã lµ vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p
trong c¸c tiÕt d¹y “luyÖn tËp” ®Ó häc sinh tù h×nh thµnh
VÝ dô: Ho¹t ®éng c¸ nh©n trong tiÕt luyÖn tËp t«i lu«n
t¹o cho häc sinh tÝnh tù chñ ®éc lËp s¸ng t¹o dùa vµo yªu
cÇu bµi.
Cßn ®èi víi mét sè bµi mÉu trong s¸ch gi¸o khoa, t«i
lu«n híng cho häc sinh ho¹t ®éng theo nhãm cã thÓ lµ
nhãm 2, nhãm 3, nhãm 4 hoÆc nhãm 6 ®Ó tõ bµi mÉu
®ã häc sinh cã thÓ thay nhau ph©n tÝch yªu cÇu mét
c¸ch tù gi¸c tõ ®ã cã híng ph¸t triÓn bµi v¨n theo mét t
duy l«gÝc.
§èi víi nh÷ng nhãm cßn c¶m thÊy khã kh¨n t«i cã thÓ
®i theo s¸t c¸c em ®Ó kiÓm tra, theo dâi kÞp thêi c¸c em.
NÕu c¸c em cha biÕt x¸c ®Þnh t«i cã thÓ híng cho c¸c em
b»ng c©u hái gîi ý ®Ó häc sinh tù t×m c¸i hay c¸i ®Ñp
cña ®o¹n, bµi mÉu ngoµi c©u hái s¸ch gi¸o khoa.
VÝ dô: Bµi: Ôn tập về tả cây cối: Trả lời câu hỏi:
Tìm các hình ảnh so sánh, nhân hóa được tả giả sử dụng để tả cây
chuối
Ngoµi hÖ thèng c©u hái s¸ch gi¸o khoa t«i cã thÓ nhÊn
m¹nh thªm c©u hái: Em häc tËp ®îc g× qua c¸ch viÕt cña
t¸c gi¶ cã thÓ lµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n hãa, so
s¸nh.
➠ Tõ c¸c bµi mÉu ®ã c¸c em cã híng ®Ó tù trang bÞ
cho m×nh vèn kiÕn thøc vÒ tõ ng÷ vµ vÎ ®Ñp cña v¨n
miªu t¶
 3.6/ §Ó th¸o gì mét sè víng m¾c cña c¸c em khi gÆp
ph¶i trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i lu«n chó träng rÌn cho
c¸c em mét sè kü n¨ng cã thÓ coi ®ã nh lµ mét “bÝ
quyÕt” ®Ó gióp c¸c em thùc hµnh tèt ë c¸c bµi luyÖn tËp
miªu t¶ ®å vËt.
a/ Nh ngêi ta thêng nãi “V¨n kh«ng so s¸nh nh chim
kh«ng cã c¸nh” ChÝnh v× vËy so s¸nh vÝ von gióp cho ý
muèn nãi, muèn viÕt ®îc cô thÓ, sinh ®éng, ngêi ®äc ng-
êi nghe c¶m thÊy dÔ hiÓu.
Ngoµi ra biÕt sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n hãa
th× c¸c c©u v¨n trë nªn gÇn gòi th©n thiÕt nh con ngêi tõ
®ã c¸c em cã thÓ tëng tîng, h×nh tîng hãa ®îc vËt lµm
cho vËt tõ v« tri v« gi¸c còng trë nªn sèng ®éng gÇn gòi
víi con ngêi.
VÝ dô: Khi dạy bài ôn tập tả cây cối
“Bài cây chuối mẹ” Tôi luôn hướng cho các em bằng câu hỏi gợi ý:
Mới đầu cây chuối như thế nào? Sau một thời gian nó đã trở thành một cây
chuối mẹ trưởng thành thế nào? Để làm ra buồng ra nải cây chuối mẹ đã
phải vất vả như thế nào?
➠ Nhng híng gîi më khi sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt
nµy quan träng nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng em kh¸. Cßn ®èi víi
nh÷ng em yÕu h¬n cã thÓ sö dông ®îc biÖn ph¸p nghÖ
thuËt so s¸nh ®· lµ tèt nhng kh«ng qu¸ b¾t buéc ®èi víi
c¸c em chËm vµ yÕu.
b/ Ngoµi ra ®èi víi nh÷ng em khi dïng tõ cßn “bÝ tõ”
hoÆc “dïng tõ thiếu chính xác, dïng mét c¸ch tïy tiÖn”. T«i
lu«n lµm giµu vèn tõ cho c¸c em qua tiÕt häc trªn líp bªn
c¹nh ®ã t«i lu«n híng c¸c em ®äc s¸ch b¸o, th¬, truyÖn,
tËp tra tõ ®iÓn khi gÆp nh÷ng tõ ng÷ khã hiÓu... Vµ tõ
®ã luyÖn viÕt thËt nhiÒu. Bªn c¹nh ®ã trong c¸c giê
luyÖn tËp c¸c em nªn m¹nh d¹n ph¸t biÓu, tù tËp cho
m×nh thãi quen biÕt thuyÕt tr×nh tríc tËp thÓ líp vµ
thÇy c« vµ nh÷ng ngêi th©n xung quanh, hoÆc tù b¶n
th©n. Cha hiÓu vÊn ®Ò, cÇn cã ý kiÕn ngêi lín, thÇy c«
th¸o gì em cã thÓ m¹nh d¹n ®Ò xuÊt. §ã còng lµ mét c¸ch
tèt gióp em ph¶n øng nhanh trong viÖc sö dông tõ ng÷
Êy.
c/ Cßn víi mét sè em cã tËt viÕt c©u côt, diÔn ®¹t
lñng cñng cha râ ý t«i lu«n t×m c¸ch kh¾c phôc cho c¸c
em kh«ng nh÷ng trong tiÕt tËp lµm v¨n mµ trong tÊt c¶
c¸c tiÕt häc còng nh trong c¸c t×nh huèng cña c¸c tiÕt
kÓ chuyÖn, trong giao tiÕp t«i lu«n chØnh söa cho em
b»ng c¸ch ®Æt c©u ®óng ng÷ ph¸p cã ®ñ bé phËn
hoÆc th«ng qua tranh ¶nh cña c¸c tiÕt LuyÖn tõ vµ c©u
c¸c em ph¶i biÕt tù dùa vµo tranh s½n cã, tù t¹o cho
m×nh mét c©u ®óng bªn c¹nh ®ã ph¶i biÕt xen c¶
quang c¶nh, kh«ng khÝ hoÆc c¶m xóc trong bøc tranh.
Bªn c¹nh tËp ®Æt c©u, viÕt ®o¹n c¸c em cã thÓ biÕt më
réng ý, më réng c©u, biÕt nèi kÕt c¸c ý tríc vµ sau. Tõ
viÖc chó ý ®ã t«i ®· tù tËp cho c¸c em thãi quen khi
®Æt c©u viÕt ®o¹n ®óng, hay cã c¶m xóc .
d/ Mét víng m¾c mµ rÊt nhiÒu em khi viÕt gÆp ph¶i
nh lµm v¨n miªu t¶ thêng lµ kÓ l¹i chø cha ph¶i lµ t¶, lµm
bµi v¨n kh« khan nh¹t nhÏo. T«i lu«n kh¾c s©u cho c¸c em
lµm v¨n miªu t¶ lµ ph¶i sö dông c¸c gi¸c quan ®Ó ph¸t
hiÖn nh÷ng nÐt riªng ®Æc s¾c råi t¶ l¹i.
VÝ dô: Tả cô giáo:
Cô giáo em có vóc người nhỏ nhắn. Cô giáo em năm nay chừng 30
tuổi. Cô có dáng đi nhanh nhẹn. Cô có nước da trắng hồng. Cô có đôi
môi đỏ thắm.
Nh÷ng c©u v¨n nh vËy thêng mang tÝnh chÊt kÓ. §Ó
diÔn ®¹t thµnh c©u v¨n miªu t¶.
Ví dụ: Cô giáo em năm nay chừng 30 tuổi. Cô có vóc người nhỏ
nhắn,dáng đi nhanh nhẹn. Cô được trời phú cho nước da trắng hồng.
Mỗikhi nở nụ cười cô thương để lộ ra hàm răng trắng bóng và đôi môi đỏ
thắm.
➠ VËy khi viÕt c¸c em chØ cÇn bá bít c¸c côm tõ nh:
Cô giáo em, cô có,ithªm vµo nh÷ng tõ l¸y, tÝnh tõ gîi t¶, c©u
v¨n sÏ nhÑ nhµng, sinh ®éng: §èi tîng miªu t¶ sÏ trùc tiÕp
hiÖn ra.
 e/ Để khắc phục tình trạng các em viết sai lỗi chính tả trong các bài
văn tôi thường xuyên chú trọng các tiết chính tả như: Hướng dẫn học sinh
làm bài tập chính tả có hệ thống, biết phân biệt nghĩa của từ, tạo tiếng, từ
có nghĩa. Biết các nguyên tắc viết chính tả.
Ví dụ: +) Ng (c)thường đi với: o, a, ô, u, uo, ua…
+) Ngh (k) thường đi với: e, ê, i, iê…
+) Hoặc các loài cây thường ghép với âm s: cây sấu, cây si,
cây hoa sen, hoa súng, cây sung, cây vú sữa…
+) Phân biệt lo - no:
Lo lắng, lo toan, lo nghĩ… | ăn no, no nê…
3.7/ a/ §Ó viÕt mét bµi v¨n tù nhiªn, cã tÝnh s¸ng t¹o
c¶m thô ®îc, biÕn c¸i vèn ®ã thµnh ng«n ng÷ cña riªng
m×nh gióp c¸c em cã c¬ së ®Ó lªn líp trªn cã nÒn t¶ng
tèt th× “ cuèn sæ tay v¨n häc”, còng lµ cÇn thiÕt ®èi víi
c¸c em. Cã thÓ gióp c¸c em đọc vµ ghi l¹i nh÷ng c©u v¨n,
nh÷ng ®o¹n th¬, nh÷ng chi tiÕt mµ m×nh thÊy hay vµ
xóc ®éng, sau ®ã viÕt l¹i nh÷ng g× m×nh cã thÓ c¶m
nhËn ®îc dï chØ lµ rÊt nhá. Ngoµi ra tµi liÖu tham kh¶o
(bµi v¨n hay) ®Ó xem c¸ch viÕt cña bµi ®ã vµ tù m×nh
rót ra nh÷ng bµi häc ®Ó tõ ®ã vËn dông vµ cã thÓ mîn
lêi hay ý ®Ñp cña t¸c gi¶ (chó ý vËn dông chø kh«ng sao
chÐp mÉu vµo bµi lµm cña m×nh).
➠ Tõ ®ã t«i cã thÓ gióp ®ì c¸c em rÌn luyÖn kh¶ n¨ng
c¶m thô trong c¸c giê d¹y tiÕng viÖt. B¶n th©n t«i ph¶i
®¸nh thøc ®îc c¶m xóc cña c¸c em th«ng qua viÖc ®äc
diÔn c¶m c¸c bµi tËp ®äc sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan
®Ó c¸c em dÔ c¶m nhËn. Tõ chç c¶m nhËn c¸c míi viÕt
®ù¬c mét bµi v¨n tù nhiªn cã tÝnh s¸ng t¹o.
b/ Ngoµi viÖc lËp sæ tay v¨n häc t«i híng cho c¸c em
nªn t¹o cho m×nh thãi quen viÕt nhËt ký, ghi l¹i nh÷ng g×
diÔn ra trong cuéc sèng cña m×nh hoÆc nh÷ng g× lµm
m×nh xóc ®éng. §©y lµ c¸ch rÌn luyÖn gi¸n tiÕp nhng rÊt
hiÖu quả, ®iÒu nµy gióp cho c¸c em rÊt nhiÒu khi viÕt
bµi.
 ➠ Nhng ®èi víi c¸ch lµm nµy t«i kh«ng yªu cÇu c¸c em
qu¸ cao chØ t¹o thµnh thãi quen tËp dît dÇn dÇn ®Ó c¸c
em cã thÓ tù tin h¬n khi häc v¨n.
4/ HÖ thèng biÖn ph¸p:
- T«i lu«n häc hái ®ång nghiÖp ®i tríc b»ng ph¬ng
ph¸p d¹y häc hay, cã hiÖu qu¶.
- Trong khi d¹y trªn líp t«i lu«n ph©n ra c¸c ®èi tîng cô
thÓ giái - kh¸- trung b×nh - yÕu, ®Ó cã c©u hái phï hîp gîi
më tíi tõng ®èi tîng ®Ó gióp c¸c em cã ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn. T×m ra c¸c ph¬ng ph¸p tèi u: Trùc quan, ®µm
tho¹i, th¶o luËn ®Ó häc sinh tù thùc hµnh kh«ng thô
®éng. Mçi tiÕt d¹y t«i lu«n t×m ra bÝ quyÕt riªng ®Ó c¸c
em cã thÓ dÔ nhí, dÔ ph©n biÖt, biÕt vËn dông ®Ó lµm
bµi.
- T«i lu«n t¹o ra sù høng thó cho c¸c em khi häc c¸c tiÕt
luyÖn tõ vµ c©u, tiÕt tËp ®äc, lµm giµu vèn tõ ng÷ cho
c¸c em, cung cÊp cho c¸c em vèn tõ chÝnh x¸c, cã c¬ së
®Ó vËn dông, t¹o cho c¸c em mét t©m lý tho¶i m¸i, cëi
më, tù tin khi ®Ò xuÊt ý kiÕn cña m×nh víi thÇy c« b¹n bÌ.
- Lu«n t¹o cho c¸c em thãi quen khi häc v¨n lµ ph¶i biÕt
quan s¸t hîp lý cã tr×nh tù l«gÝc, ghi l¹i nh÷ng g× cã thÓ
quan s¸t ®îc.
- Bªn c¹nh ®ã cßn nh÷ng c©u hái gîi ý, gîi më cã tÝnh
s¸ng t¹o ®èi víi ®èi tîng häc sinh kh¸ giái.
- T«i thêng chó träng c¸c tiÕt chÊm tr¶ bµi ®Ó kh¾c
phôc víng m¾c cña c¸c em, c¸c em thÊy ®îc c¸i sai, c¸i v«
lý cña bµi lµm ®Ó tù söa ®ång thêi cã nh÷ng ®o¹n v¨n,
c©u v¨n hay cña c¸c em, t«i kÞp thêi ®éng viªn tuyªn d-
¬ng c¸c em, ®Ó c¸c em phÊn khëi vµ tù tin h¬n biÕt ®îc
u ®iÓm cña m×nh khi lµm ®ång thêi nh÷ng em yÕu cßn
cã thÓ häc tËp hoÆc ghi l¹i theo trÝ nhí cña m×nh vÒ c©u
v¨n, ®o¹n v¨n hay.
- T«i thêng xuyªn trao ®æi trùc tiÕp nh÷ng phô
huynh cña nh÷ng em yÕu, chËm tiÕn ®Ó kÕt hîp gi¸o
dôc gi÷a phô huynh víi nhµ trêng: Võa rÌn luyÖn ë nhµ,
võa rÌn ë líp gióp c¸c em cã ®îc sù gi¸o dôc toµn diÖn
h¬n... Bªn c¹nh ®ã sæ liªn l¹c lµ sîi d©y liªn l¹c rÊt
quan träng. Hµng th¸ng t«i ghi kÕt qu¶ häc tËp vµ sù
chuyÓn biÕn cña c¸c em trong häc tËp göi vÒ gia
®×nh.
- Hµng th¸ng t«i lªn kÕ hoach ®Ó cã thêi gian rÌn
thªm cho c¸c em yÕu, båi dìng em kh¸, giái.
- Thµnh lËp tæ, nhãm, x©y dùng ®«i b¹n häc tËp
®Ó em kh¸ kÌm em yÕu.
H×nh thµnh cho c¸c em thãi quen cã sæ tay häc v¨n,
sæ nhËt ký (®èi víi häc sinh kh¸ giái) ®Ó c¸c em cã thÓ
häc tèt h¬n.
- Lu«n t¹o ra bÇu kh«ng khÝ th©n mËt, tin cËy, khÐo
lÐo ®Ó ®éng viªn c¸c em cßn nhót nh¸t. NhÊt lµ nh÷ng
em cã hoµn c¶nh khã kh¨n t«i lu«n ®éng viªn an ñi vÒ
tinh thÇn cßn gióp ®ì c¸c em vÒ kiÕn thøc trong c¸c tiÕt
lên líp ®Ó c¸c em cã híng phÊn ®Êu.
-Ngoµi ra nh÷ng em qu¸ kÐm t«i giµnh riªng cho c¸c
em vµo buæi ®Çu giê truy bµi hoÆc cuèi buæi häc.
5/ KÕt qu¶: B»ng nh÷ng viÖc lµm cô thÓ trªn t«i ®· ¸p
dông trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y trong m«n tËp lµm v¨n.
Sau gÇn mét n¨m häc tr«i qua t«i tù c¶m nhËn ®îc sù
thµnh c«ng cña t«i còng nh sù tiÕn bé vît bËc cña c¸c em.
HÇu hÕt c¸c em biết viÕt: bè côc râ rµng, c©u v¨n diÔn
®¹t kh¸ tr«i ch¶y, nh÷ng sai lÇm ®¸ng tiÕc kh«ng cßn,
mét sè em khi viÕt cßn biÕt xen c¶m xóc, c©u v¨n cã
tÝnh s¸ng t¹o, c¸c em häc mét c¸ch cã høng thó, tù gi¸c.
Kh«ng cã hiÖn tîng ng¹i häc v¨n .
Víi sÜ sè 36 em t«i còng kh¼ng ®Þnh ®îc sù thµnh
c«ng lín nhÊt cña c¸c em nh m«n viÕt mµ cô thÓ lµ m«n
v¨n:
- Thi gi÷a kú I: 27/36 em ®¹t yªu cÇu ➠ cã 3 em viÕt v¨n
®¹t ®iÓm tèi ®a
- Cuèi kú I : Cã 30/36 em ®¹t yªu cÇu ➠ cã 6 em ®¹t
®iÓm tèi ®a
 - Gi÷a kú II: cã 34/36 em ®¹t yªu cÇu ➠ cã tíi 10
em ®¹t ®iÓm tèi ®a
6/ Bµi häc rót ra tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y.
- §Ó cã mét sù thµnh c«ng th× kh«ng ph¶i mét sím mét
chiÒu mµ cÇn ph¶i cã mét thêi gian thêng xuyªn liªn tôc.
- VÒ phÝa gi¸o viªn kh©u chuÈn bÞ thËt cÇn thiÕt. Tôi
luôn tự trang bị cho m×nh kiÕn thøc vÒ v¨n häc, tham kh¶o
nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n häc: Nh lµm giµu ng«n ng÷ v¨n
häc, c¸c lo¹i s¸ch cña nh÷ng nhµ v¨n lín. Häc hái kinh
nghiÖm ®ång nghiÖp ®Ó trang bÞ cho m×nh.
- Ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i n¾m v÷ng hÖ thèng kiÕn
thøc mét c¸ch cã l«gÝc tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. Khi
gi¶ng d¹y cÇn lµm cho mçi bµi häc lµ mét m¾t xÝch
v÷ng ch¾c trong sîi d©y liªn tôc cña kiÕn thøc trong ch-
¬ng tr×nh.
- Gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng ®îc mÆt m¹nh, mÆt yÕu
cña tõng ph¬ng ph¸p ®Ó vËn dông gi¶ng d¹y phï hîp víi
tõng ®èi tîng häc sinh.
- Ngêi gi¸o viªn ph¶i khÐo lÐo kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a 3
m«i trêng gi¸o dôc: Nhµ tr¬ng - gia ®×nh -x· héi, ®Æc
biÖt lùc lîng phô huynh häc sinh.
- Gi¸o viªn ph¶i thùc sù yªu nghÒ mÕn trÎ, tÊt c¶ v×
häc sinh, coi häc sinh nh chÝnh con m×nh. Ph¶i hiÓu râ
t©m tr¹ng n¾m b¾t ®îc t©m lý còng nh t duy cña häc
sinh.
- Phèi hîp nhuÇn nhuyÔn viÖc híng dÉn víi viÖc theo
dâi, ®¸nh gi¸, uèn n¾n söa ch÷a, tuyªn d¬ng, khen th-
ëng kÞp thêi dï chØ lµ sù tiÕn bé rÊt nhá.

III/ Kết luận

Trªn ®©y lµ mét biÖn ph¸p mµ t«i ®· kiªn tr× thùc
hiÖn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y vµ bíc ®Çu ®· cã kÕt qu¶
kh¸ tèt.T«i rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c b¹n ®ång
nghiÖp.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n.

Minh L·ng, ngµy 28 th¸ng 4 n¨m 2011

Người trình bày

L¹i ThÞ Minh ChiÕn

i