‫‪1‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬

‫ف ر‬

‫﴿ر  ا ّول﴾‬

‫ت‬
‫ِۂ  ر‬ ‫٭‬
‫ْ‬
‫٭‬
‫َٔ‬
‫اﳊﺒﻴﺐ َ ْ َ‬
‫واﻟﻮﺻﺎل‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫وﻻد‬
‫ُْ ُ ْ َ‬
‫ﻧﻄﻖ اﻟﮭﻼل ﺑﺎ ْ ِ‬
‫رخ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫‪2‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬

‫ﻗﺼﯿﺪﮦ ﻧﻮﺭ‬
‫ٴ‬

‫  ڑا   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫  را   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫َ‬
‫  ر  ‬ ‫  ل  ‬ ‫ ُ‬ ‫ ‬ ‫ِغ  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ہ   ر  ‬ ‫  ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ر‬
‫ اک   رہ   ر  ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ں  ‬ ‫رہ  ‬
‫  ہ   ر  ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫  ِ   ر  ‬ ‫ان  ‬
‫  دا   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ غ  ‬ ‫رہ  ‬
‫  ر  ‬ ‫ اس   ہ  وا‬ ‫  دوس  ‬ ‫ش  ‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ وہ‬ ‫  ج‬ ‫  ّ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫آ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ِ  ‬ ‫ہِ  ‬
‫  ن   ا   ر  ‬ ‫ ر  ا‬ ‫ ‬ ‫ے  ‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫  را‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫  د ہ   دے  ‬ ‫  ا  ‬
‫  ر  ‬ ‫  ا  دے  ڈال  ‬ ‫ر  دن  دو‬
‫  ہ   ر  ‬ ‫ں  و‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ا و  ‬ ‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ُرخ  ‬
‫‪3‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  ِ  ا ر  ‬ ‫ ڈ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ اُ ا  ‬ ‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫د‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫  ا‬ ‫ ‬ ‫ د‬ ‫ وا‬ ‫ج‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫  ل‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫  ُّ‬ ‫ ر ں  ‬ ‫  ر  ‬ ‫ِ  ‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫ اڑ‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫  اء‬
‫  ر  ‬ ‫  ِ  ‬ ‫ ‬ ‫ِ   رض  ‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  رک‬ ‫  رو‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  رض  ‬ ‫ ‬ ‫آب  زر  ‬
‫ِ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا ز  ‬ ‫ِ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِد  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ا‬ ‫ِ   رض  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِ  ‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ز‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ة‬ ‫ ‬ ‫ِ دل‬
‫  رہ   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ ‬ ‫ی   رت  ‬
‫  ر  ‬ ‫ وہ  ‬ ‫ا  ‬ ‫ ‬ ‫ در‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  را  ‬ ‫ آج  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ک  ‬ ‫ے  آ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  ے   ے  ‬ ‫ ‬ ‫ر  ‬
‫  ا   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫‪4‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫  ر  ‬ ‫ُ دو‬ ‫  ِم   ا  ا ا  ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ا   ر  ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ دو‬ ‫  ا  ‬ ‫ِم  و ت  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ا ِ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ِ   ر  ‬
‫  ر  ‬ ‫  ا‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِ  رخ  ‬ ‫و‬
‫  ا   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ر   ں  ‬
‫  ر  ‬ ‫ آ‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ب  ُ  ‬‫  ِ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ د‬ ‫ ‬ ‫ وا ں  ‬ ‫د‬
‫  ر  ‬ ‫ د‬ ‫ آ‬ ‫ رأی   ؟  ‬
‫ْ َ ٰ‬
‫  دہ   ر  ‬ ‫ ‬ ‫  ّ‬ ‫ ‬ ‫  دی  ‬
‫  ر  ‬ ‫ د‬ ‫ِ   ہ  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫م  ‬
‫  ر  ‬ ‫ در‬ ‫  ری   ن  ا ا  ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ِ  ‬ ‫ اے  ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ر‬ ‫ دل  ‬ ‫َ دور  ‬ ‫ر ں  ‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ د‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  د  ‬ ‫ اد ں  ‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ر‬
‫  ڑا   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ا  د‬
‫  ڑا   ر  ‬ ‫ اس  ‬ ‫ ‬ ‫ر  ‬ ‫ ‬ ‫ر  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ َ‬ ‫ ‬ ‫ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ہِ  ‬
‫‪5‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ د ٰی   ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ز‬ ‫ ‬ ‫ ان  ‬ ‫د‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ّ ذروں  ‬ ‫ دے   ں  ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ داغ   ٴہ  ‬
‫ِ‬ ‫ں  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ے  ‬ ‫ ‬ ‫اے  ‬
‫ اس   ر  ‬ ‫ ‬ ‫  وا‬ ‫ ا‬ ‫  ں  ا‬
‫  ر  ‬ ‫ ر‬ ‫ دل  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِر  ‬
‫  ر  ‬ ‫  م  ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ وا‬ ‫ا‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ُ‬ ‫ ‬ ‫  روں  ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِ  ک  ‬ ‫ی  ‬
‫  ر  ‬ ‫  ا‬ ‫ِ   ر   ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ دو  ‬ ‫ ‬ ‫ر  ‬ ‫ ‬ ‫ر  ‬
‫  ڑا   ر  ‬ ‫ ذو  ا ّ ر‬ ‫ ‬ ‫  رک  ‬
‫ِ‬
‫  ر  ‬ ‫ ا‬ ‫ آ‬ ‫ ‬ ‫  دے  ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ وہ  ‬ ‫ ‬ ‫اب   ں  وہ  ‬
‫  ر  ‬ ‫ د‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  وں  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ آ  ذرا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ر‬ ‫ ‬ ‫  ِ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا ر‬ ‫ِ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  دہ  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِخ  ا‬
‫  ا   ر  ‬ ‫ ‬ ‫َ در  ‬ ‫ ‬ ‫آ  ِ  ‬
‫ہ   ر  ‬ ‫  رے  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ب  ‬
‫‪6‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫  ا   ر  ‬ ‫  ِ‬
‫ک  در  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ع  ‬
‫  ر  ‬ ‫وس   ں  دو‬
‫  ِ‬ ‫ ‬ ‫ اوڑ‬ ‫ ‬
‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ب   ِ  ‬
‫ِ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ د‬ ‫ ‬ ‫ں  ر‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  ی   رت  ‬ ‫ ‬ ‫ وا‬ ‫و‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ د‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ں   زاً  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ُ‬ ‫ ا ا  ‬ ‫ا‬
‫ م   ّ   ر  ‬ ‫ُ ان  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اس  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ا ق  آ‬ ‫ ‬ ‫    و  َ‬‫ ‬
‫رہ   ر  ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫  ے  م  ‬
‫  ال‬ ‫ وہ  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ آ‬
‫  ر  ‬ ‫ ر‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ں  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ل‬ ‫ دل  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِ   م  ‬ ‫ب  ‬
‫ِ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ر‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ے   ّ‬ ‫  س  ‬ ‫ّذرے  ‬
‫  ٰی   ر  ‬ ‫  ٰی  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ او‬
‫  اق‬ ‫س‬
‫  ِ‬ ‫  ِ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  دوں‬ ‫ٴہ‬
‫ وہ   ڑا ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫ں   ا‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ب  ُ  ‬
‫  وا   ر  ‬ ‫ د‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ہ‬ ‫  ت   دوں  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫د‬
‫ ‬ ‫  ر‬ ‫ ‬ ‫ آ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ں‬
‫‪7‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫  رج  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِ  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ِ‬
‫ زر   دوں  ‬ ‫ و‬ ‫ ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ا روں  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
‫  ؤں  ‬ ‫ اک  و ں  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اک  ‬
‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ں  ‬ ‫ ‬ ‫ ان  ‬ ‫ ‬
‫  ں‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ دو ں  ‬ ‫ ک  ‬ ‫َف  ‬
‫  ر  ‬ ‫ دو  ور‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫  َ ام  ‬
‫ٓ ع ٓ‬
‫ ص‬ ‫ٰ ی  ا و  آ‬ ‫ٰ ہ  د‬ ‫ک  ‬ ‫ٓ‬
‫ٰ ٓ ٓ‬ ‫ٓ‬
‫  ہ  ر  ‬ ‫ﻛﻬــــــــــــــــــــــــــــــﻴﻌﺺ ُان    ‬‫ٰ‬

‫  ر  ‬ ‫ ‬ ‫ ا ِ   ری  ‬ ‫اے  ر ؔ  ‬

‫ہ   ر  ‬ ‫ ‬ ‫  ی   ل   ھ  ‬
‫‪8‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬

‫َٔ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬

‫ِ‬
‫ﺑﺎرخ‬‫ْ‬
‫اﻟﮭﻼل ِ‬
‫ﻧﻄﻖ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫واﻟﻮﺻﺎل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﳊﺒﻴﺐ‬
‫وﻻد ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬

‫   و  ‬ ‫  ا  اﷲ‬ ‫)‬
‫ل    ا (‬ ‫ر  و دت وو ل ‬
‫‪9‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬

‫ِ ّ اول‬

‫  ‪:‬‬ ‫ د  ان ‬ ‫   ‬ ‫ ‬

‫ او ٰ‬
‫  ہ و  ر     ُ ا۔‬ ‫   وآ  و  ‬ ‫ارِ    ز   ِ     ا  ‬ ‫ا‬

‫ا اب‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻗﺪس ّ ‪‬ھ۔‬
‫ﺳﻴﺪﻧﺎ ﺳﻬﻞ اﻟ ﺴ ی ّ‬ ‫  ‪ ،‬رواھ ا ﻄﻴﺐ ﻋﻦ‬ ‫  ّ  ٴہ ‪ 1‬ر‬
‫ّ‬ ‫ ‬

‫     رات‪   ،‬رات۔‬ ‫‪1‬۔  ّہ‪:‬‬

‫‪ 2‬۔  ﻗﺎل ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪا اﻟ ﺴ ی ﻓ رواھ ا ﻄﻴﺐ اﻟﺒﻐﺪادی ا ﺎﻓﻆ ﻟﻤـﺎ اراد ا ﺧﻠـﻖ ﻤـﺪ ﺻـ ا‬
‫‪10‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ د   م‪:‬‬ ‫اور ‬
‫ﺮ ﻋﻦ ﻋ ﺑﻦ ﺷﻌﻴﺐ ﻋﻦ اﺑﻴـﻪ ﻋـﻦ ﺟـﺪھ ﻗـﺎل ﺣﻤـﻞ‬ ‫اﺧﺮج اﺑﻮ ﻧﻌ واﺑﻦ ﻋﺴﺎ‬

‫ﺎﺷـﻮراء اﻟﻤﺤـﺮم و وﻟـﺪ ﻳـﻮم اﻻﺛﻨـ‬ ‫ﺑﺮﺳﻮل ا ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴـﻪ وﺳـﻠﻢ‬

‫ﺛﻨ ﻋ ۃ ‪ 1‬ﻣﻦ رﻣﻀﺎن‬

‫‪2‬‬ ‫اﻗﻮل‪ :‬ﻓﻴﻪ ﻣﺴﻴﺐ ﺑﻦ ﻳﻚ ﺿﻌﻴﻒ ً‬
‫ﺟﺪا‬
‫‪3‬‬
‫  ر ۔‬ ‫اور          ہ      ر‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﻜﺬا ﺤﻪ اﻟﻤﺪارج ﻛﻤﺎ ﺳﻴﺌﺎ‬
‫ت  ا  �  ا   ف  ‪ ،‬‬ ‫‪   6‬‬ ‫   ز ِن ‬ ‫ و ا  ‬ ‫ ا  ‬ ‫اس     ّ ِ ‪    5‬‬

‫  وت(۔‬ ‫   ‪ ،١‬ص‪ ،١٢٤‬‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫اول رﺟﺐ۔ ) ح زر‬

‫ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺑﻄﻦ آ ﻨﺔ ﻟﻴﻠﺔ ّ‬
‫ِر ا س   ‬ ‫   ‬ ‫ ا  ‬ ‫  ادی   روا        ‬ ‫   ‬ ‫  ‪ ،‬‬ ‫    ا   ی ‬ ‫ت ‬ ‫‪:‬‬
‫۔‬ ‫   ارادہ ‬ ‫ِ  رک    ا ‬ ‫     رات   ان   وا ہ  ہ آ    ‬ ‫   وآ  و    ر‬ ‫ا  ‬
‫ روا   ں  ‪ :‬وروی اﻟﻤﺴﻴﺐ ﺑﻦ ﻳﻚ ﻋﻦ ﻋ ﺑﻦ ﺷـﻌﻴﺐ ﻋـﻦ اﺑﻴـﻪ ﻋـﻦ ﺟـﺪھ اﻧـﻪ ﻗـﺎل ﺣﻤـﻞ‬ ‫‪ 1‬۔ ‬

‫ﺎﺷـﻮراٴ اﻟﻤﺤـﺮم ووﻟـﺪ ﻳـﻮم اﻻﺛﻨـ ﻟﺜﻨـ ﻋـ ۃ ﻟﻴﻠـﺔ ﺧﻠـﺖ ﻣـﻦ‬ ‫ﻠﻴﻪ وﺳـﻠﻢ‬ ‫ﺑﺮﺳﻮل ا ﺻ ا‬
‫ّ‬
‫(‬ ‫ د‬ ‫‪ ،٢   ،‬ص ‪ ٣٣‬‬ ‫ ‬ ‫‪ ،‬‬ ‫  ر  د‬ ‫رﻣﻀﺎن ﺳﻨﺔ ﺛﻼث وﻋ ﻳﻦﻣﻦ ﻏﺰوۃ ا ﺎب اﻟﻔﻴﻞ۔ )‬
‫ر   ‬ ‫   روا    ا ں   ا   پ   اور ا ں   ا  دادا    ن     ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫   ‬
‫ اور آپ   و دت  رہ ر ن  وز   وا  ‬ ‫ر ٴہ  م    ہ   ‬ ‫ِ ا    ‬ ‫   وآ  و  ا  وا ہ  ہ   ‬ ‫ا  ‬
‫۔‬ ‫  س   ‬ ‫   ‬
‫  ۔‬ ‫   ‬ ‫ راوی     ‬ ‫   ‬ ‫    ں   اس روا    ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ 2‬۔  ‬
‫(‬ ‫ از ‬ ‫ِ     آ   ۔ ‪)   ١٢‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 3‬۔  اس   ‬
‫ اس    ن آ   ۔ ‬ ‫  ۔ ‬ ‫ت  ہ  ا   ث د ی  س  ہ   اس     ‬ ‫‪ 4‬۔  ا     ارج ا ت   ‬
‫    ر(۔‬ ‫  ‪ ) ،‬ارج ا ۃ   ‪ ،٢‬ص ‪ ١٣‬‬
‫ وا ۔‬ ‫ ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ 5‬۔ ‬
‫    رت۔‬ ‫‪ 6‬۔   ‬
‫‪11‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫  ا‪3‬۔  ‬ ‫ِ  ا س  ‬ ‫  ر ‪    2‬اور  ‬ ‫ت  آ �‬ ‫۔    ر  ‬ ‫ر ‪  1‬ر    ر ‬
‫   د     ‪:‬‬
‫‪ :‬ں۔‬ ‫ی  ؟‬ ‫ ‬
‫   ان ‬ ‫   آ ن     د      ر ۔ آ �    دہ ‪ 4‬د‬ ‫‪ :‬وہ  ر       آپ   ‬
‫     ا  ا ِ ز   ۔‬
‫ﻗﺎل اﺑﻦ ﺳﻌﺪ اﻧﺎ وﻫﺐ ﺑﻦ ﺟﺮﻳﺮ اﺑـﻦ ﺣـﺎزم ﺛﻨـﺎ ا ﻌـﺖ اﺑـﺎ ﻳﺰﻳـﺪ اﻟﻤـﺪﻳ ﻗـﺎل‬
‫ٰ‬
‫ﻧﺒﺌﺖ ان ﻋﺒﺪا اﺑﺎ رﺳﻮل ا ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴـﻪ وﺳـﻠﻢ ا ا أۃ ﻣـﻦ ﺧـﺜﻌﻢ‬
‫ٰ‬ ‫ً‬ ‫ً‬
‫ﻓﺮأت اﻟﻨﻮرﺑ ﻋﻴﻨﻴﻪ ﻧﻮرا ﺳﺎﻃﻌﺎ ا اﻟﺴﻤﺎء ﻓﻘﺎﻟﺖ ﻫـﻞ ﻟـﻚ ّ ﻗـﺎل ﻧﻌـﻢ ﺣـ ّ‬
‫‪5‬‬

‫ں  ر ۔‬ ‫‪ 1‬۔   ا ِم      ات   ‬

‫‪ 2‬۔   د ‪    ،‬ی  ۔‬
‫‪ 3‬۔ ا ر  ۔‬
‫‪ 4‬۔  رت‪ :‬ش  ی۔‬
‫ روا   ں  ‪ :‬ﻗﺎل اﺧ ﻧﺎ وﻫﺐ ﺑﻦ ﺟﺮﻳﺮ ﺑﻦ ﺣﺎزم اﺧ ﻧـﺎ ا ﻗـﺎل ﻌـﺖ اﺑـﺎ ﻳﺰﻳـﺪ اﻟﻤـﺪ ﻗـﺎل‬ ‫‪ 5‬۔ ‬

‫ﻧﺒﺌﺖ ان ﻋﺒﺪا اﺑﺎ رﺳﻮل ا ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ا ﻋـ ا اۃ ﻣـﻦ ﺧـﺜﻌﻢ ﻓـﺮات ﺑـ ﻋﻴﻨﻴـﻪ‬

‫ۃ ﺛﻢ ا ا اﺗﻪ ٰا ﻨﺔ ﺑﻨﺖ‬ ‫ۃ ﻓﺎﻧﻄﻠﻖ ﻓﺮ ا‬ ‫ﻧﻮر اﺳﺎﻃﻌﺎ ا اﻟﺴﻤﺎء ﻓﻘﺎﻟﺖ ﻫﻞ ﻟﻚ ﻗﺎل ﻧﻌﻢ ار ا‬

‫وﻫﺐ ﺛﻢ ذﻛﺮ ﻳﻌ ا ﺜﻌﻤﻴﺔ ﻓﺎﺗﺎﻫﺎ ﻓﻘﺎﻟﺖ ﻫﻞ اﺗﻴﺖ ا اۃ ﺑﻌﺪی ﻗﺎل ﻧﻌـﻢ ا ا ا ﻨـﺔ ﺑﻨـﺖ وﻫـﺐ ﻗﺎﻟـﺖ‬

‫اﻟﺴﻤﺎء ﻓﻠﻤﺎ وﻗﻌﺖ ﻠﻴﻬـﺎ ذﻫـﺐ ﻓﺎﺧ ﻫـﺎ اﻧﻬـﺎ‬

‫ﻓﻼﺣﺎﺟﺔ ﻓﻴﻚ اﻧﻚ رت وﺑ ﻋﻴﻨﻴﻚ ﻧﻮر ﺳﺎﻃﻊ ا ّ‬
‫ ج‪ ١‬ص‪    ،٩٧‬وت(‬ ‫ﻗﺪ ﺣﻤﻠﺖ ﺧ اﻫﻞ اﻻرض۔ ) ت ا  ‬
‫   ‬ ‫ ا‬ ‫         ا  ‬ ‫      ے  پ     دی‪ ،‬وہ ‬ ‫    زم     دی وہ ‬ ‫   ‬ ‫ و‬ ‫‪:‬‬
‫   وآ  و    ‬ ‫ ر ل ا    ا  ‬ ‫ت ‬ ‫ت  ا  ر  ا    وا ِ   ‬ ‫             ‬ ‫ وہ ‬
‫ت  ا    دو آ ں   در ن ا   ر د    آ ن     ‬ ‫   ا   رت    س    رے۔ اس  رت   ‬
‫ں۔ آپ    ‪ ،‬ر ِ ‬ ‫‪  ،‬ں      ات   ر  ‬ ‫  ؟ آپ   ‬ ‫ ‬ ‫        ی  ف ر‬ ‫۔  رت   آپ ‬
‫  د آ  آپ اس   ‬ ‫۔   آپ   ز ِن ‬ ‫ت ‬ ‫   ‬ ‫ و‬ ‫ت آ  ر  ا    ‬ ‫ ‬ ‫۔ ا  زو ِ ‬ ‫ر ‬
‫   ‬ ‫    س۔ وہ ‬ ‫ِ و‬ ‫  ں ا   ی آ  ‬ ‫س آ  اس    ‪   ،‬آپ  ے     اور  رت    س آ   ‪ ،‬‬
 ‫‪12‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ۃ ا ﺪﻳﺚ۔‬ ‫ار ا‬
‫ ا ۔‬ ‫      ۔ وا  ‬ ‫ ‬ ‫     ر ِ  ر ‬
‫ ‬
‫دن    ۔‬
‫ا اب‪:‬‬
‫    ‪ ،‬روز دو ‬
‫‪1‬‬
‫ذﻛﺮھ ا ﺑ ﺑﻦ ﺑ ﺎروﺑﻪ ﺟﺰم ﺗﻜﻤﻠﺔ ﻤﻊ اﻟ ﺎر‬
‫       ‬ ‫ ‬ ‫ِ  ر   ا‬ ‫ِ     ‬ ‫ ا م ا �‬ ‫    ۔ ا  ‬ ‫اور ا        ‬
‫   ا ے۔ ‬ ‫ ا ی    ‬ ‫   ‬ ‫ و   ا  و   دت    اس    ا ی‪  ،‬اس    ‬ ‫ و  ‬
‫ﻓﻴﻬــﺎ‪ 2‬۔  ں ‬ ‫َ َ ل ْاﻟﻤﻠ ٰٓ ِ َﻜــﺔ وا ْوح ِ ْ‬ ‫و ں َﺗــ‬
‫ُ روح    و ِل ا ل‪ 3‬‬ ‫ و آ‬ ‫ ‬ ‫ُ َ ُّ ُ َ‬ ‫ّ ُ َ‬
‫ح  ۔   ا      وآ  و ۔‬ ‫ ا‬
‫ارج ا ّۃ    ‪:‬‬
‫ ا م ا    ‬ ‫  د و از  ‬ ‫ِ ‬ ‫ ‬ ‫ِ ز ‘‘ در ا ّ ِم      ل ا  در او ِ ا ِم ‬ ‫ا ِر ‬ ‫’’ا‬
‫ ا ۔‬ ‫   از   ا ر دا ۔ ﺍﱁ۔‪ 4‬وا  ‬ ‫ را‬ ‫�   ا‬

‫ ‬ ‫ ر    ‬ ‫ آپ   دو ں آ ں   در ن  ر ‬ ‫    ے  س    را   اس و‬ ‫‪   ،‬‬ ‫ ‬ ‫اب   آپ   ‬
‫ ا ِ  ز  ‬ ‫   ا‬ ‫۔ ا   ی    دو    ے ‬ ‫ ‬ ‫   ا   ی    س آ  وہ  ر و ں ‬ ‫ آ ن     ‪ ،‬‬ ‫ ‬
‫۔‬
‫      ۔)ص‪١٨٣‬۔‪(١٨٢‬‬ ‫   ا ر   ا    ‬ ‫‪1‬۔  اس   ز     ر    ن     ‬
‫  ۔ ) رۃ ا ر‪  ،‬رہ‪(٣٠ :‬‬ ‫   ا م( اُ‬ ‫ت ‬ ‫   ‬ ‫ اور روح )روح ا‬ ‫‪2‬۔  اس رات   ‬
‫  ۔‬ ‫  ت   ‬ ‫   آ     رک  و ِل ‬ ‫ اور روح ا‬ ‫ں   ‬ ‫‪ 3‬۔  اس رات   ‬
‫  رت  ں  ‪:‬‬ ‫‪4‬۔  ارج  ت   ‬
‫  د۔ از  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ آ  در ا م    ل ا  در او  ا م ‬ ‫ در  ف ‬ ‫ و ا   اع ّ ذرہ ‬ ‫ار   ز  ‬ ‫ا  ا‬
‫ ‬ ‫   از   ا ر دا     ات و  ت و  ا ت و  دات   در ‬ ‫ را ‬ ‫     ا‬ ‫ ر  ا  ‬ ‫ ا م ا    ‬
 ‫‪13‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ ‬
‫  ر  ؟‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ت ‬
‫ا اب‪:‬‬
‫  ۔‬ ‫       اور    ‪ ٩‬‬ ‫‪   ٦‬ہ۔ ‬ ‫‪  ٧‬و  ‬ ‫دہ‪ ١٠‬و   ‪  ٩‬و  ‬
‫ﻣﺪۃ ا ﻤـﻞ ﺑـﻪ ﺻـ ا ﺗﻌـﺎ ٰ ﻠﻴـﻪ وﺳـﻠﻢ‬
‫ّ‬ ‫ح ا رﻗﺎ ﻟﻠﻤﻮاﻫﺐ اﺧﺘﻠﻒ‬

‫وا‬
‫‪1‬‬
‫ﻓﻘﻴﻞ ﺴﻌﺔ اﺷ ﺮ ﺎﻣﻠﺔ وﺑﻪ ﺻﺪر ﻣﻐﻠﻄﺎﺋﻲ ﻗـﺎل اﻟﻐـﺮر وﻫـﻮ اﻟـﺼﺤ ۔ ﺍﱁ‬
‫ﺗﻌﺎ ٰ ا ﻠﻢ ﺑﺎﻟﺼﻮاب واﻟﻴﻪ اﻟ ﺟﻊ واﻟﻤﺂب۔‬

‫ را‬
‫   دن    ؟‬ ‫و دت ‬
‫ا اب‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫اﻟﻌﻼﻣﺔ اﺑﻦ ﺮ اﻓﻀﻞ اﻟﻘﺮی‬
‫۔ ح ﺑﻪ ّ‬ ‫ق دو ‬
‫  ‪:‬‬ ‫   وآ  و      دن   ‬ ‫ِ دو     ا  ‬

‫  ر ‬ ‫ از ‬ ‫  د را ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫     ا  و ا  ‬ ‫ں  ض و  ل  ہ در     ہ  رو ِز ‬ ‫ں و ‬ ‫ ‬ ‫ا  ‬
‫ر(۔‬ ‫ ‬ ‫  د و    ح   ا ء ر  ا ۔ ) ارج ا ۃ‪ ،٢  ،‬ص‪ ١٣‬‬ ‫دار  ‬
‫ ‬ ‫ ا م     در‬ ‫ در  ف ر  آ  � ل ا    ‬ ‫ و ا اع ّ ذرہ ‬ ‫ِ ز ِ ‬ ‫ا رِ  ‬ ‫   ا‬ ‫ ‬ ‫‪:‬‬
‫ ‬ ‫  ‪ ،‬اس ‬ ‫     ا ر   ا‬ ‫ ر  ا       د  ‬ ‫ِ    ا۔ ا      ا م ا    ‬ ‫   د ں   ‬
‫     ‬ ‫ ا  ‬ ‫  ر  زل ‬ ‫ و  دت ‬ ‫ اور  ا‬ ‫ں           و ‬ ‫ اس رات  رے  ں اور  م  ‬
‫       رات ‬ ‫ ‬ ‫ِ  ر   ا‬ ‫   رات   ‬ ‫  زل    ں  ۔ اور ا  اس  ظ    د ‬ ‫      ا  ‬ ‫رات     ‬
‫    ۔‬ ‫ ا    اس   ‬ ‫ ا م ر‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫اس   ‬
‫  وت(۔‬ ‫ )  اول ص ‪١٣٦‬۔ ‬ ‫  ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪1‬۔  ح زر‬
‫      رے ‪  ٩‬ہ۔‬ ‫  ل  ن     ‬ ‫   ‬ ‫   وآ  و     ِ‬
‫ت ‬ ‫ر ا م   ا  ‬ ‫‪:‬‬
‫   ا    را   ۔  ر    ن            ۔‬
‫  ّ اول۔ ص ‪١٣٢‬۔  وت(۔‬ ‫  ‪ ) :‬ح زر‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫‪2‬۔  ‬
‫‪14‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ذاک ﻳﻮم وﻟﺪت ﻓﻴﻪ۔   ا  دن  ا  ا۔‬
‫ ا ۔‬ ‫  ‪ ،‬وا  ‬ ‫   ا   دہ ‪ 1‬ر  ا  ‬ ‫رواہ ‬
‫ ‬
‫  ؟‬ ‫ ‬
‫ا اب‪:‬‬
‫ر  و   لِ   ر  ر  ا ّول   ۔ ‬ ‫       اور    و  ‬ ‫‪  ،   ،‬ر  ا ‪   ،‬م‪  ،‬ر ن۔  ‬ ‫ر‬
‫ارج    ‪:‬‬
‫    ‪:‬‬ ‫   در ر  ا ّول  د‪  2‬ح ا‬ ‫ر آ‬
‫    ‪:‬‬ ‫اﻻﺻﺢ ﺷ ﺮ رﺑﻴﻊ اﻻول ﻋ اﻟﺼﺤ ۔‪  3‬ح زر‬

‫ﻗﺎل اﺑﻦ ﻛﺜ ﻫﻮ اﻟﻤﺸﻬﻮر ﻋﻨﺪ ا ﻤﻬﻮر۔‪  4‬ا     ‪:‬‬

‫و َْ‬
‫ﻠﻴﻪ اﻟﻌﻤﻞ‬ ‫َ‬
‫‪5‬‬

‫‪1‬۔  ﻋﻦ ا ﻗﺘﺎدھ ان رﺳﻮل ا ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وآ ٖ وﺳﻠﻢ ﺳﺌﻞ ﻋﻦ ﺻﻮم اﻻﺛﻨ ﻓﻘـﺎل ﻓﻴـﻪ وﻟـﺪت‬

‫  ‪  ،‬ا ( ۔‬ ‫ ‬ ‫  ّ اول۔ ص ‪ ،٣٦٨‬‬ ‫وﻓﻴﻪ اﻧﺰل ﻋ ۔ )  ‬

‫   وآ  و        روزے    رے   ‬ ‫     روا    ر ل ا    ا  ‬ ‫ت ا   دہ ر  ا  ‬ ‫‪:‬‬
‫۔‬ ‫ اور ا  روز     و    ا ا ‬ ‫‪ ،‬ا  روز  ی و دت ‬ ‫    ۔ آپ   ‬ ‫در‬
‫ر )‪١٩١٤‬ء(۔‬ ‫ ‬ ‫‪2‬۔   ارج ا ت‪   ،‬دوم‪ ،‬ص‪ ،١٤‬‬
‫۔‬ ‫   ‬ ‫   وآ  و    و دت ر  ا ول   ‬ ‫ر   ا  ‬ ‫ر       ‬ ‫‪:‬‬
‫   ۔‬ ‫  ل ر  ا ول   ‬ ‫   وآ  و    و دت    رے     ‬ ‫ر ا م   ا  ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫  وت۔‬ ‫‪ ّ  ،‬اول ص‪١٣٢‬۔ ‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 4‬۔ ح زر‬
‫۔‬ ‫   وآ  و    و دت ر  ا ول   ‬ ‫ر        آپ   ا  ‬ ‫‪ :‬ا           ر      د  ‬
‫  وت۔‬ ‫‪ ّ  ،‬اول ص ‪ ١٣٢‬‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 5‬۔  ح زر‬
‫  ۔‬ ‫‪ :‬ر  ا ّول   و دت    ل       ‬
‫‪15‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫    ‪:‬‬ ‫۔  ا‬ ‫     ‬ ‫  م و ر ن و ر‬ ‫    آ  ا ال  رہ   آ ہ ‬
‫‪1‬‬
‫رﻣﻀﺎن‬ ‫رﺟﺐ َ َ‬
‫وﻻ َ َ‬ ‫وﻻ ِ َ َ‬ ‫َ َِ‬
‫اﻟﻤﺤﺮم َ َ‬ ‫ِ‬ ‫ﻟ َْﻢ ﻳ َُﻜْﻦ‬
‫ُ ّ‬
‫ح ُ ا ّم ا ٰی    ‪:‬‬
‫رﻣﻀﺎن‬
‫‪2‬‬
‫ﻟﻢ ﻳﻜﻦ اﻻﺷ ﺮ ا ﺮم او َ َ‬
‫  ۔‬ ‫ں       ا  ا زی و ا   ار   ا    ا ع ‬
‫    ‪:‬‬ ‫ ا ض   ‬
‫‪3‬‬
‫ﺷ ﺮ رﺑﻴﻊ اﻻول‬ ‫اﺗﻔﻘﻮا ﻋ اﻧﻪ وﻟﺪ ﻳﻮم اﻻﺛﻨ‬
‫‪4‬‬
‫ا   ح ان    ہ     ﻛﻤﺎ ﻟﻠﺰرﻗﺎ ﺛﻢ ﻋﺰاھ اﻳﻀﺎ ﻻﺑﻦ ا ﺰار۔‬
‫‪5‬‬
‫   اس    ۔‬ ‫ ور  ‬ ‫ِ‬
‫ت   و ا ر  ر    وا        ‬ ‫ اس   ا ر ا‬
‫     ‬ ‫   ‬ ‫ ا ل   در ر ٴہ ‬ ‫  ہ ذی ا   ‪ 6‬‬ ‫ا ِر ‬ ‫   ا‬ ‫    ‪   ،‬اس ‬

‫  وت۔‬ ‫  ّ اول ص‪١٣٢‬۔ ‬ ‫    ح زر‬ ‫ ‬ ‫‪1‬۔  ا‬

‫   اور   ر ن  ۔‬ ‫   ر‬ ‫   وآ  و    و دت    م   ‬ ‫ِر ا م   ا  ‬
‫۔‬ ‫ں اور ر ن     ‬ ‫   وآ  و    و دت  م   ‬ ‫ِر ا م   ا  ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪2‬۔  ‬
‫ۃ‪   ،‬ا ج ا  ا زی۔  ّ اول ص‪  ،٥٢‬وت۔‬ ‫ ا‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫  وت۔ ‬ ‫  ض   ‪ ٣‬ص ‪ ،٢٧٥‬‬ ‫ ا ض  ح   ‬
‫۔‬ ‫   وآ  و  ر  ا ول        ا ‬ ‫رِ ا ر   ا  ‬ ‫‪ :‬ے ا م   اس   ا ق     ‬
‫ۃ‪   ،‬ا ج ا  ا زی  ّ اول ص ‪  ،٥٢‬وت۔‬ ‫ ا‬ ‫‪ 4‬۔ ‬
‫‪ ّ  ،‬اول ص‪  ،١٣٢‬وت۔‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫ح زر‬
‫ب    ۔‬ ‫    ‪ ،‬ا ں   ا  ا   ار    ف ‬ ‫   زر‬ ‫‪:‬‬
‫   و  ‬ ‫دت    رے     ا ال      ر     ر  ا ول   ا ر    ۔ ا       وا‬ ‫‪5‬۔  و دت   ‬
‫  ِ ‬ ‫  ۔   ِ ‬ ‫           اور ا      ا ر     اس   ا ر       وہ  ِ ‬ ‫ اس   ا ر ‬
‫۔‬ ‫     ‬
‫ت    د ًۃ    ۔‬‫ ر  ا ول    ف        ۔    ِ‬ ‫‪6‬۔  ہ ذی ا  ‬
 ‫‪16‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ ‬ ‫‪ 1‬‬ ‫  )‪ (٩‬ہ    ا  ا ال‪      ،‬ں ‬ ‫ ‬ ‫د ًۃ  ل اور  د او   را    ِ‬
‫ت ‬
‫  ں۔‬
‫‪2‬‬
‫اﻗﻮل وﺑﺎ اﻟﺘﻮﻓﻴﻖ‬
‫ ذی ‬ ‫   ‬ ‫    ‪ ،‬‬ ‫ ‬ ‫    م‪   3‬‬ ‫۔ ا ِ  ب ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫ ز  ‬
‫۔‬ ‫ا     ہ   دورہ ‬
‫ﻗﺎل ا ﺗﻌﺎ ٰ ‪:‬‬
‫ﺎﻣـﺎ و ِ ْ‬
‫ﺮﻣـﻮﻧَـٗﻪ ً‬ ‫ً‬ ‫اﻟـﺬْﻳﻦ ﻛـ ْوا ِـ ُ ْ ﻧَـ ٗ‬ ‫ْ‬ ‫ِاﻧﻤﺎ اﻟﻨ ِ ْ ۤ ء ِزﻳﺎدۃٌ ا ْ‬
‫ﺎﻣـﺎ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬
‫ُ ُ َ ُّ ّ َ ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬
‫ﺑﻪ‬‫ِ‬ ‫ﻳﻀﻞ‬ ‫ِ‬ ‫َّ َ َّ ُ َ َ ِ‬
‫َ‬ ‫َّ ُ َ ّ ُ‬ ‫َ‬ ‫ﻪ‬
‫ْ‬ ‫ِ ِ ْ‬
‫ﻓ َ ُ ِ ُّ ا ﻣﺎ ﺣﺮم ا ط‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﺣﺮم ا‬ ‫ﻟﻴﻮاﻃﺌﻮا ِ َّ َ‬
‫ﻋﺪۃ َﻣﺎ َ ّ ََ‬ ‫َُّ ُ‬
‫‪4‬‬
‫َ ّ َ ُ‬ ‫ُ‬

‫  ا د  ۔‬ ‫ ا ار    ‬ ‫ِ د ی ‬ ‫ اور ‬ ‫ زر‬ ‫‪ ،‬‬ ‫ ا    ‬ ‫‪1‬۔‬

‫  ں۔‬ ‫      ں اور          ن ‬ ‫‪   ‬‬ ‫   ‬ ‫‪ 2‬۔اس    و د   ا  ‬
‫ ‬ ‫    ع  ۔ ان    م   ‬ ‫ں   ‬ ‫‪ ،‬ذی  ہ اور ذی ا   ر ‬ ‫ اور ا ا  ا م    م‪ ،‬ر‬ ‫‪ 3‬۔ ز  ‬
‫۔‬ ‫ ‬
‫‪ 4‬۔  ر ٴہ  ‪٣٧ :‬‬
‫ا    اور ُ دو ے ‬ ‫   ا   س ا   ل ‬ ‫ ‬ ‫ اس     ‬ ‫    اور     ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫‪ :‬ان    ‬
‫۔‬ ‫   ا     ام ‬ ‫     اس      ا  ‬ ‫س ا   ام ‬
‫    ف    اد  ۔ ز  ‬ ‫  ُ دو ے ‬ ‫   اور  ں  ِ   ام   ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫   و‬ ‫د ر   ٴ  ‬
‫   ان   ‬ ‫  آ‬ ‫ وا  ‬ ‫     ‬ ‫  ا    ز‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ و ‬ ‫    ب ا   ام   ‬
‫     ‬ ‫  ۔  م   ‬ ‫    ف ‬ ‫ُ دو ے  ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ ا ں          ا‬ ‫  ق   ر ۔  اس  ‬
‫  ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ اس     ‬ ‫ اور ‬ ‫ اس        ہ  ام ‬ ‫  ری ر  اور ‬ ‫  م   ‬ ‫ف ‬
‫ اور ان   اس  ِز ‬ ‫ں   ‬ ‫  ل    م  ‬ ‫ اور ر  ا ّول    ہ  ام  ار د ۔ اس  ح ‬ ‫ ‬ ‫اس     ‬
‫   ‬ ‫۔       ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ں   ‬ ‫ ‬ ‫       ر ۔ ا   ح     ‬ ‫  ام   ‬ ‫    ہ ‬
‫   ‬ ‫ ‬ ‫ں   او ت   و  ا    ‬ ‫    رے   اب ‬ ‫       ‬ ‫وآ  و      ا داع   ا ن ‬
‫ ‬ ‫۔ اس آ         ع  ار د      اور         ز د       ۔ ‬ ‫ ا          ‬ ‫ ‬ ‫۔ اور ‬
‫    ل          ۔‬ ‫  ل    ل   اور  ا    ام   ‬ ‫  ا م   ‬ ‫اس    ہ ‬
 ‫‪17‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ ‪ 1‬‬ ‫  ل           وہ ‬ ‫  ت   ‬ ‫   ر  ا    ‬ ‫ ا  و ‬ ‫ں     ‬
‫   آ ۔‬ ‫وا    ذی  ہ  ۔  ل  د    ذی ا  ا  ‬
‫‪:‬‬ ‫   وآ  و        اور ار د ‬ ‫     ا  ‬
‫ان ا ﻣــﺎن ﻗــﺪ اﺳــﺘﺪار َﻛﻬْﻴَﺌِﺘـٖﻪ ﻳــﻮم ﺧﻠــﻖ ا اﻟـ َ ٰ ٰ‬
‫ـﺴﻤﻮت واﻻرض ا ــﺪﻳﺚ رواھ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬
‫‪2‬‬
‫اﻟﺸ ﺎن۔‬
‫‪3‬‬
‫ا اور ‬ ‫ِ ز  و آ ن  ۔ ا  دن      ً‬ ‫   روزِ ‬ ‫   آ  ‬ ‫ ا  ‬ ‫ ز  دورہ ‬
‫ ‬ ‫  ں۔ ‬ ‫   اس ذی ا ‪   4‬ر  ا ول     ‬ ‫   ر        ‬ ‫ دور ٴہِ دوازدہ  ہ ‬
‫  ‪   ،‬ذی ا   ۔ ‬ ‫ا ِر  رک   ا ّ ِم     ‬ ‫‪     6‬ز ِ ا‬ ‫    ف ‬ ‫‪  5‬ا  ‬ ‫ِ ‬

‫   ‬ ‫ ‬ ‫ ‪١٣٠‬۔  وت۔ ‬ ‫  ی۔   د  ‬ ‫ ‬ ‫ ا ن    و  ای ا آن۔   ‬ ‫  ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫   ‬
‫  ادآ دی۔‬ ‫ا‬
‫ رب  و    واذ ٌ‬
‫ان‬ ‫َََ‬ ‫ّ‬ ‫ ‬ ‫ ر  ا        ا ِن   ا ِم ا    ‬ ‫ و  ‬ ‫‪ 1‬۔  اس   ا اض       وز   ‬
‫ْ ْ ْ َ َ ُ َْ‬ ‫ْ ْ ْ‬
‫ ا    ‬ ‫‪ ،‬ا  وہ ذی ا    ‬ ‫ﺳﻮﻟٗﻪ۔ ‬ ‫ﺎس ﻳ َْﻮَم ا َ ِّﺞ اﻻَ َ ِ ِاَّن ا َ ﺑ َِﺮیءٌ ِّﻣ َﻦ اﻟﻤ ِ ﻛِ َ ور‬
‫اﻟﻨ ِ‬ ‫ْ‬
‫ِّﻣ َﻦ ا ِ َوَرُﺳﻮ ِ ٖ ِا َ َّ‬
‫ُ‬
‫ ‬ ‫‪‬۔  ‬ ‫۔ اﻗﻮل وﻓﻴﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻮﺟﻮھ ﻓﺘﺎﻣﻞ )     ں اس     و ہ          ر  و۔ت( ‪١٢‬۔   ‬
‫ ا ن۔‬ ‫  م   ا‬ ‫ت ‬ ‫ ‪ ،٣٥‬از ‬
‫ ‬ ‫۔  ب ا‬ ‫ر(‪ ّ  ،‬اول ص ‪    ،٤٥٤‬ر۔ ب۔   ‬ ‫ ان  ۃ ا‬ ‫  رۃ  أۃ‪  ،‬ب ‬ ‫‪2‬۔  ا۔    ری ) ب ا‬
‫ ‪٣‬۔ ص ‪    ١٣٥‬وت۔‬
‫  ا۔‬ ‫‪3‬۔‬
‫ر       ا    وآ  و    و ل           اور ا   ل   ا ِم ‬ ‫   وا    ‬ ‫ت  ا  ر  ا  ‬ ‫‪4‬۔‬
‫ ‬ ‫‪     ،‬وہ ‬ ‫   وآ  و     ر  ‬ ‫ر  ِ      ا  ‬ ‫   و     ہ آ  ر  ا    وا ٴہِ  ہ ‬
‫ ر  ‬ ‫۔ اس  ح اس ذی ا  ‬ ‫  د  ‬ ‫ ‬ ‫ وا  ‬ ‫    گ ‬ ‫   ز  ‬ ‫وا     ہ  دی  ا ہ  ۔ ‬
‫ا ّول      ہ    ت    ۔‬
‫۔‬ ‫ق  ہ  ا   ث د ی  ّس  ہ ا‬ ‫   ا‬ ‫‪ 5‬۔   ‬
‫  ‪ :‬ارج  ت‪   ،‬دوم ص ‪١٣‬۔‬ ‫  ۔ ‬ ‫‪ 6‬۔ا رہ ‬
 ‫‪18‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫‪1‬‬
‫  ۔‬ ‫ اس و     ف   ا  ذی ا      ‬ ‫ا‬
‫  ‬ ‫۔   ‬ ‫دی ا ہ ‬ ‫رہ‪١٢‬‬ ‫ او     اب ‬ ‫ں   ‬ ‫   ‬ ‫ و  ‬ ‫ ‬ ‫ا ل ‪ :‬اب ‬
‫ِ ا س ذی ‬ ‫ا ِر ‬ ‫  ں    ل ا‬ ‫ ‬ ‫     ا ا ‪   2‬ا  ا  ‬ ‫   ‬ ‫دور ٴہ   ا  ‬
‫ر ‬ ‫  ِ ا س ‬ ‫   ‬
‫ا   ن            دی ا ہ     ذی ا ّ    ا داع ‬
‫ ‬ ‫اں  ل   ذی ا    آ    ‪   ١٢،١٢‬ا ط‪   3‬‬ ‫  ر   ا      وآ  و    ‬
‫ہ  اور     ل   ا ل  اور   ِل ‬ ‫ا   ل    ذی  ا     ا  اور  دو ا   ل  ذی  ا‬ ‫ ‬ ‫ ا س  ‬
‫  ت ‬ ‫ں   ‬ ‫ ان  ‬ ‫ِ   رک   ن   ۔  ‬ ‫ِ‬
‫ار ‬ ‫ ر ن  اور   ِل  ا‬ ‫و دت  ‬
‫ں ‬ ‫ ان    ‬ ‫ اور  ‬ ‫  ٹ  ر ‬ ‫۔  ے  گ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪    4‬۔ ‬
‫  ل   دے‪  ،‬وہ   ل ‬ ‫ اس   ل    ‬ ‫  س  آ  اور  ‬ ‫  دار  ‬ ‫۔  ا‬ ‫ ‬ ‫ا ِ   م‪  5‬‬
‫اد ‪ ،‬ﻛﻤــﺎ رواھ اﺑﻨــﺎء ﺟﺮﻳــﺮ واﻟﻤﻨــﺬر‬ ‫    ا م ‬ ‫د ۔ اور دو ے‪  6‬ل    ری ‬
‫‪7‬‬
‫ا ﻋﻨﻬﻤﺎ۔‬ ‫و دوﻳﻪ وا ﺣﺎﺗﻢ ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ر‬

‫۔‬ ‫     وا  ‬ ‫ِ ا ّ م ‬ ‫‪ 1‬۔   ‬

‫‪ 2‬۔  ا ‪   ،‬در ۔‬
‫‪ 3‬۔  ا ‪    ،‬۔‬
‫‪ 4‬را ‪ ،‬در ۔‬
‫ وا   ‪ ،‬ذی ا ہ‪ ،‬ذی ا ‪  ،‬م‪ ،‬ر ۔‬ ‫‪ 5‬۔ ‬
‫     ا   ح  د  ۔‬ ‫‪ 6‬۔        ر دوم   ‬
‫       ا   ا‪ ،‬در  ’’دو ے  ل‘‘ م    ۔‬
‫( ﻗﺎل ﻓﻬﻮ اﻟﻤﺤﺮم ـﺎن ـﺮم ﺎﻣـﺎ وﺻـ ﺎﻣـﺎ وزﻳـﺪ‬ ‫ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس )اﻧّﻤﺎ ّ‬
‫اﻟﻨ ء زﻳﺎدۃ ا‬
‫ٰ‬
‫‪ 7‬۔ ‬
‫ٰ‬
‫ﺻ اﺧﺮ اﻻﺷ ﺮ ا ﺮم و ﺎﻧﻮا ﺮﻣﻮن ﺻـ ا ۃ و ﻧـﻪ ۃ ﻓﻌـﺎب ا ذﻟـﻚ و ـﺎن ﻫـﻮازن وﻏﻄﻔـﺎن‬
‫وﺑﻨــﻮ ﺳــﻠ ﺗﻔﻌ ـ ۔ )  ا ن    د  آی ا آن ) وف    ِ  ی( )ا          ا ی ‪   ،‬د  ص ‬
‫‪١٣‬۔  وت(‬
‫‪ :‬ت  ا     س   آ  اﻧﻤﺎ اﻟﻨ ء زﻳﺎدۃ ا ـ     رے   روا         م      ۔ ‬
‫ وا   ں    ر     ‬ ‫ وا   ۔ ا ں       ‬ ‫ وا   ا  دو ے  ل     ‬ ‫ا   ل ا  ‬
‫ب  ا    وا     ازن‪  ،‬ن اور ‬ ‫ اور   ا   ل  ۔ اس    ا      ان     ‬ ‫        ا م ‬
‫    ۔‬
 ‫‪19‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ ا ۔‬ ‫۔ وا  ‬ ‫ اس  ل  دی ا ہ   ذی ا        ‬
‫ہ‪:‬‬
‫  ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫    ں  ر     ال    ۔ اس   ا ال ‬
‫۔‬ ‫دو‪ ،‬آ ‪ ،‬دس‪  ،‬رہ‪  ،‬ہ‪ ،‬ا رہ‪ ،‬‬
‫ِ ‬ ‫ ا   ر   ِن ‬ ‫   ‬ ‫  ۔  ِ  ‬ ‫‪  1‬ر‬ ‫ت  ل  ‪   ،‬ا  و ا  و  ذ و ‬
‫‪2‬‬
‫  ۔ ﻛﻤﺎ اﻟﻤﻮاﻫﺐ واﻟﻤﺪارج۔‬ ‫ا س   ز رت ‬

‫   ﻛﻤﺎ اﻟﻤﺪارج‪4‬۔‬ ‫  ِد  س ‬ ‫  ن‪   3‬ا   ر ِ ‬ ‫اور  ص اس  ِن ‬
‫  ‪:‬‬ ‫‪ 6‬‬ ‫ زر‬ ‫‪ 5‬و ‬ ‫ ‬
‫اﻟﻤﺸﻬﻮر اﻧﻪ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ وﻟﺪ ﻳﻮم اﻻﺛﻨـ ﺛـﺎ ﻋـ رﺑﻴـﻊ اﻻول‬

‫وﻫﻮ ﻗﻮل ﻤﺪ ﺑﻦ ا ﻖ اﻣﺎم اﻟﻤﻐﺎزی‪ 7‬وﻏ ھ۔‬

‫   ز دہ  ت  ۔ ا  ‬ ‫  ۔ ا  روا    ‬ ‫‪ 1‬۔ و دت  ر     رے    رہ ر  ا ول    ل ا       د  ‬
‫       ۔‬
‫  وت۔‬ ‫۔   اول ص  ‬ ‫    ح زر‬ ‫ ‬ ‫‪ 2‬۔   ﺍ ۔  ا‬
‫ر۔ )‪١٩١٤‬ء(‬ ‫ ‬ ‫ب۔   ارج ا ۃ   دوم ص ‪١٤‬۔ ‬
‫ و دت    ن  رک۔‬ ‫   وآ  و    ‬ ‫ر ا س   ا  ‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫  ِن ‬ ‫ اور ا اف و ا ف   آ  ‬ ‫  ۔  ِ  ‬ ‫ ‬ ‫ِ   د ‬ ‫اس  ن  رک    رہ ر  ا ول      ل ‬
‫  ۔ ‬ ‫    ہ ور ‬ ‫   اور ا ارِ ‬ ‫   اور  ص ا ِ‬
‫ف ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫   وآ  و ( اس ‬ ‫ر )  ا  ‬
‫      د   ۔ ﻗﺎﺗﻠ ا ا ﻳﻮﻓ ن۔‬ ‫دی و ں   اس  رک ‬
‫ر۔‬ ‫ ‬ ‫‪ 4‬۔  ارج  ت‪   ،‬دوم۔ ص ‪١٤‬۔ ‬
‫  ۔‬ ‫ ر  ا  ‬ ‫ ا    ‬ ‫‪ 5‬۔ ‬
‫۔‬ ‫ ا ر‬ ‫      ا‬ ‫‪ 6‬۔ ‬
‫  وت۔‬ ‫ّ اول ص‪ ،١٣٢‬‬ ‫۔ ) ب ذ   وج  ا  آ (‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 7‬۔  ح زر‬
‫ ‬ ‫۔ ا م  زی      ا‬ ‫   وآ  و     رہ ر  ا ول  وز   و دت ‬ ‫ر  ِ     ا  ‬ ‫ر       ‬ ‫‪:‬‬
‫‪20‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫   ا م ا       ‪:‬‬ ‫ح  ا‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﻮ اﻟﻤﺸﻬﻮر ﻋﻨﺪ ا ﻤﻬﻮر۔‬
‫ا     ‪:‬‬
‫ﻫﻮاﻟﺬی َ ْ‬
‫ﻠﻴﻪ اﻟﻌﻤﻞ۔ ‬ ‫َ‬
‫‪2‬‬

‫    ‪:‬‬ ‫ح ا‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﻮ اﻟﻤﺸﻬﻮر و ﻠﻴﻪ اﻟﻌﻤﻞ۔ ‬
‫‪4‬‬
‫  ۔ ‬ ‫ا   ح  ارج و ہ   ‬
‫ـﺆرﺧ ﻋـ ﺛﻤــﺎن ﺧـ ن َو َ ﻠ َْﻴـﻪ اَْﺟَﻤـ اﻫــﻞ‬
‫ـﺪﺛ واﻟﻤـ ّ‬
‫ـ اﻟﻤﺤـ ّ‬ ‫وان ــﺎن ا‬

‫ﺎت واﺧﺘﺎرھ اﺑﻦ ﺣﺰم وا ﻤﻴﺪی وروی ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﺒـﺎس وﺟﺒـ ﺑـﻦ ﻣﻄﻌـﻢ‬ ‫ا‬

‫ﺗﻬــﺬﻳﺐ‬ ‫ا ﺗﻌــﺎ ٰ ﻋــﻨ وﺑــﺎﻻول ﺻــﺪر ﻣﻐﻠﻄــﺎﺋﻲ واﻋﺘﻤــﺪھ اﻟــﺬﻫ‬ ‫ر‬

‫اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ ﺗﺒﻌﺎ ﻟﻠ ی اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ وﺣﻜﻢ اﻟﻤﺸﻬﻮر ﺑﻘﻴﻞ و ﺢ اﻟـﺪﻣﻴﺎ ﻋـ‬

‫‪5‬‬
‫اﺧﻠﺖ۔‬

‫اور ُ دو ے        ل  ۔‬
‫  وت۔‬ ‫ّ اول‪ ،‬ص ‪،١٣٢‬‬ ‫ ) ب ذ   وج  ا  آ (‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 1‬۔  ح زر‬
‫(‬ ‫ر روا    )  و دت ا س  وز    رہ ر  ا ول   ‬ ‫ر      د    ‬ ‫‪:‬‬
‫  ۔‬ ‫‪ :‬ا   ل       ‬ ‫  وت۔ ‬ ‫‪ ّ  ،‬اول ص‪ ،١٣٢‬‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 2‬۔  ح زر‬
‫  ۔‬ ‫ر   اور ا        ‬ ‫ ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪3‬۔‬
‫ر۔‬ ‫ ‬ ‫‪ 4‬۔  ارج ا ت‪   ،‬دوم‪ ،‬ص ‪ ،١٤‬‬
‫    د   ر ِ  و دت  آ  ر  ا ول   ۔  ا    ا ِ  ز    ا ع     ۔ ‬ ‫ اور   ر‬ ‫ ا   ّ‬ ‫‪ :‬اور  ا‬ ‫‪5‬۔‬
‫     روا     ۔ ‬ ‫ ‬ ‫ ر  ا  ‬ ‫ت     ‬ ‫ت  ا     س اور ‬ ‫ا   م اور  ی   ا     ر  ۔ ‬
‫ر     ‬ ‫    ی   ا ع   ا    ا د    ۔ اور  ِل ‬ ‫ ا‬ ‫ اور ذ    ‬ ‫    ِل ّ اول   آ ز ‬
‫   دس ر  ا ول      ار د ۔‬ ‫  ار د   ۔ د‬ ‫   ‬
‫‪21‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ا ل‪ :‬وﺣﺎﺳﺒﻨﺎ ﻓﻮﺟﺪﻧﺎ ﻏﺮۃ اﻟﻤﺤﺮم اﻟﻮﺳﻄﻴﺔ ﺎم وﻻدﺗﻪ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴـﻪ‬
‫ّ‬
‫ﺮﻳﻤـﺔ اﻟﻮﺳـﻄﻴﺔ ﻳـﻮم اﻻﺣـﺪ‬ ‫وﺳﻠﻢ ﻳﻮم ا ﻤ ﺲ ﻓ ﺎﻧﺖ ﻏـﺮۃ ﺷـ ﺮ اﻟـﻮﻻدۃ ا‬
‫ّ‬
‫وا ﻼﻟﻴﺔ ﻳﻮم اﻻﺛﻨ ﻓ ﺎن ﻳﻮم اﻻﺛﻨ اﻟﺜﺎﻣﻦﻣﻦ اﻟـﺸ ﺮ وﻟـﺬا اﺟﻤـﻊ ﻠﻴـﻪ‬

‫ا ﺎب ا ﻳﺞ وﺟﺮد ﻣﻼﺣﻈﺔ اﻟﻐﺮۃ اﻟﻮﺳﻄﻴﺔ ﻳﻈ ﺮ اﺳ ﺎﻟﺔ ﺳـﺎﺋﺮ اﻻﻗـﻮال ﻣـﺎﺧﻼ‬

‫‪1‬‬
‫ﻟﻄﺮﻓ واﻟﻌﻠﻢ ﺑﺎ ﻖ ﻋﻨﺪ ﻣﻘﻠﺐ اﻟﻤ ﻳﻦ۔‬
‫  ۔‬ ‫  ِن ‬ ‫ل   ‬ ‫ ‬ ‫     ‪ ُ  2‬ا‬ ‫ ‬ ‫اور ‬
‫  ‪:‬‬
‫ر ل ا    ا      وآ  و  ‬
‫ْ ْ ٰ ْ ْ‬ ‫ِْ ْ ْ ْ‬
‫اﻟﻨﺎس۔‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻳ‬ ‫م‬ ‫ﻮ‬‫ﻳ‬ ‫ﺿ‬ ‫َ‬ ‫اﻻ‬‫و‬‫اَﻟﻔﻄُﺮ ﻳ َﻮَم ﻳ َ ُ ُ َّ ُ َ‬
‫ﺎس‬ ‫اﻟﻨ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻄ‬ ‫ﻔ‬
‫َ َ َ َ َّ ُ‬
‫۔‬ ‫ روز  گ   ‬ ‫ ا  اس دن     دن  گ     اور   ا  اس روز   ‬
‫‪1‬‬
‫۔‬ ‫ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻋﻨﻬﺎ ﺴﻨﺪ‬ ‫اﻟﺼﺪﻳﻘﺔ ر‬ ‫رواھ اﻟ ﻣﺬی ﻋﻦ ُام اﻟﻤﺆ ﻨ‬

‫ات   دن ‬ ‫ رات ‬ ‫   ‬ ‫م  ا    ِل و دت  م و‬ ‫    ں      ب     ‬ ‫  (‬ ‫  م ‬ ‫‪ 1‬۔  )‬

‫ ) (     ر      دن  ۔ اس ر  ا ول   آ   ر      ‬ ‫      ر        دن   اور در‬ ‫۔    ہِ و د ِت ‬
‫ ا ب  ِ ز    اس   ا ع    ۔‬ ‫دن  ۔ ا  ‬
‫ات‬ ‫  م‬
‫ات‬ ‫‪  ٢٩‬م ‬
‫‪  ٣٠‬م‬
‫ ‬
‫‪ ٢٩‬‬
‫ا ار‬ ‫‪ ٣٠‬‬
‫ ر  ا ول‬
‫‪ ٨‬ر  ا ول‬
‫۔‬ ‫        ل ‬ ‫ ‬ ‫‪ 2‬۔ اُ‬
 ‫‪22‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫  ‪:‬‬ ‫اور ‬
‫ﻢ ﻳﻮم ﺗﻀﺤﻮن۔‬ ‫ﻓﻄﺮﻛﻢ ﻳﻮم ﺗﻔﻄﺮون واﺿﺤﺎ‬

‫ا ﺗﻌـﺎ ٰ ﻋﻨـﻪ ـﺴﻨﺪ ـ‬ ‫اﻟﺴ ﻋﻦ ا ﻫﺮﻳـﺮۃ ر‬ ‫رواھ اﺑﻮ داؤد واﻟﺒﻴﻬ‬

‫ـﺼﻮم ﻳــﻮم ﺗــﺼﻮﻣﻮن واﻟﻔﻄــﺮ ا ــﺪﻳﺚ‬

‫ورواھ اﻟ ﻣــﺬی وﺣــﺴﻨﻪ ﻓــﺰاد او اﻟـ ّ‬
‫ﺳـﻨﻨﻪ ﻋـﻦ ﻋﻄـﺎء ﻓـﺰاد ٰاﺧـﺮھ وﻋﺮﻓـﺔ‬ ‫ﻣﺴﻨﺪھ واﻟﺒـﻴﻬ‬ ‫وارﺳ اﻟﺸﺎﻓ‬
‫‪2‬‬
‫ﻳﻮم ﺗ ﻓﻮن۔‬
‫ دن     ‬ ‫ اُس دن   ‬ ‫  و۔ اور  ری   ا‬ ‫ دن     ا‬ ‫ُ اس دن   ‬ ‫ری   ا‬
‫     ‬ ‫   ‬ ‫ہ  ر  ا  ‬ ‫ت  ا  ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫ اس   ا  داؤد  اور ‬ ‫ ‬ ‫ ا‬
‫ ‬ ‫  ار د  اور اس    وع     ‬ ‫ ‬ ‫ روا     ۔  ی   اس   روا  ‬ ‫ ‬
‫   ‬ ‫   دن  وہ    )‬ ‫ روزے    دن   ار  دو اور    ا‬ ‫     ‬ ‫ روزے    دن  و    ‬
‫   ‬ ‫   ا  ‬ ‫۔ ‬ ‫   اس    ر ار ل ذ  ‬ ‫   ا  ‬ ‫   ا‬ ‫آ   ( ا م ‬
‫ ‬ ‫  ِم  ‬ ‫ و        ‬ ‫      م ‬ ‫ آ      ا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ روا‬ ‫ت  ء ‬
‫۔ت(‬
‫  ل ‬ ‫ دن   ر  ‬ ‫ اس  دن    ‬ ‫ ‬ ‫‪   ،‬ا ‪  ،‬روز  ‬ ‫ں    روزہ‪    ،‬ا‬ ‫ ‬
‫‪3‬‬
‫۔ ای وان ﻟﻢ ﻳﺼﺎدف اﻟﻮاﻗﻊ وﻧﻈ ھ ﻗﺒﻠﺔ اﻟ ﺮی‬

‫   ‪ ٤‬ص ‪  ٢٥٢‬وت۔‬ ‫  ٰی‪ ،‬‬ ‫  ۔  ج۔ ‬ ‫  ّ اول ص‪ ،١٣٢‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 1‬۔ ا۔  ی‪ ّ  ،‬اول‪ ،‬ص‪١١٧‬۔ ب۔ ‬
‫ روا     ۔‬ ‫           ‬ ‫ ر  ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ت ام ا‬ ‫    ی   ‬ ‫‪ :‬اس ‬
‫  ّ اول ص ‪  ٨٢‬۔ ‬ ‫ ‬ ‫‪ 2‬۔ ا۔  ی‪ ّ  ،‬اول ص ‪١١٧‬۔  ب۔ ‬
‫  ۔‬ ‫  ّ اول‪ ،‬ص ‪ ١٣٢‬‬ ‫  ا   ی   ‬ ‫ ‬ ‫۔  د۔ ‬ ‫  ا  ‬ ‫ج۔ ز ا‬
‫‪ ،٥   ،‬ص‪١٧٦‬‬ ‫  ٰی‪ ،‬‬ ‫‪    ،‬رم ص ‪  ٢٥٢‬وت۔ و۔‬ ‫  ٰی‪ ،‬‬ ‫ہ۔ ‬
‫    ‪ ،‬اس    ل    ی  ۔‬ ‫   وا    ‬ ‫ ا‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
 ‫‪23‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫    ۔ ﻓــــﺎﻻوﻓﻖ‬ ‫     ‬ ‫  ر ‬ ‫  م    د وا       ِد ا     ل و ‬
‫‪1‬‬
‫اﻟﻌﻤﻞ ﻣﺎ ﻠﻴﻪ اﻟﻌﻤﻞ۔‬
‫۔ ‬ ‫ُ دو ا ‬ ‫   ‬ ‫ اور ‬ ‫    م ‬ ‫   ان ‬
‫وا ﺗﻌﺎ ٰ ا ﻠﻢ ﺑﺎﻟﺼﻮاب واﻟﻴﻪ اﻟ ﺟﻊ واﻟﻤﺂب۔‬
‫د‬ ‫ ‬
‫  ر     ؟‬
‫ا اب‬
‫ ‪  ٥٣‬س    ۔ ‬ ‫   ‬ ‫ود ِ‬
‫ت ا س  ت ‬
‫ ‬ ‫  ُ اس  ل    م و‬ ‫=‪  ٥‬ا   ‪  ١٨٧٨١‬م ‬ ‫ع  ‪   ٧‬ل  ‬ ‫ع ‪  ٦٠‬ل ‪  ٥‬اک ‬
‫       اور  ا ا   ل ‬ ‫   ‬ ‫  ‪  ،‬ت   ‬ ‫ دن  ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ل   ت     م  و‬

‫ ا  داؤد    ‪:‬‬ ‫   ‬ ‫   و‬ ‫ٹ ‪ :‬اس ‬

‫ﺎن ﺳـﺒﻴ اﻻﺟﺘﻬـﺎد ﻓـ ان ﻗﻮﻣـﺎ اﺟﺘﻬـﺪ‬ ‫ﻗﺎل ا ﻄﺎ ﻣﻌ ا ﺪﻳﺚ ان ا ﻄﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻦ اﻟﻨﺎس ﻓ‬

‫واﻓﻠﻢ ﻳﺮوا ا ﻼل اﻻﺑﻌﺪ اﻟﺜﻼﺛ ﻓﻠﻢ ﻳﻔﻄﺮ واﺣ ٰ ﺳﺘﻮﻓﻮا اﻟﻌﺪد ﺛﻢ ﺛﺒﺖ ﻋﻨﺪ ان اﻟـﺸ ﺮ ـﺎن ـﺴﻌﺔ‬

‫وﻋ ﻳﻦ ﻓﺎن ﺻﻮﻣ وﻓﻄـﺮ ﻣـﺎض وﻻ ﻋﺘـﺐ ﻠـﻴ وﻛـﺬا ا ـﺞ اذا اﺧﻄـﺎؤا ﻳـﻮم ﻋﺮﻓـﺔ ﻓﺎﻧـﻪ ﻟـ ﺲ‬

‫ﻠﻴ ا ﺎدﺗﻪ ﺰﺋ اﺿﺤﺎ ﻛﺬﻟﻚ وﻫﺬا ﻔﻴﻒ ﻣﻦ ا ﺳـ ﺎﻧﻪ ورﻓـﻖ ﺑﻌﺒـﺎدھ۔ )‬ ‫َْ‬
‫ ا  داؤد ص ‪   ٣٢٥‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫ّاول( ) ب اذا ا ء ا م ا ل(۔ ‬
‫    ں    س ا د     را    اس  رے   ‬ ‫ِ ‬ ‫ ‬ ‫     ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫ اس ‬ ‫‪ :‬ا م ‬
‫ن ‬ ‫ ‬ ‫ روزے  رے ‬ ‫ اور       آ  ‬ ‫   د‬ ‫ ‬ ‫  ں    ف  دی    ۔   ا   گ ‬
‫ ان   ر ن ا ور ا ر  ر     اور    ال )   ں    ل   ‬ ‫    ۔ ‬ ‫ ا‬ ‫م     ‬ ‫۔     ‬ ‫ا ر ‬
‫    و د ‬ ‫ّ     رے   ‬ ‫   ‬ ‫  ُ ن  ِم ‬ ‫۔ ا   ح     ‬ ‫ ر ن  (  روزہ ر     ہ ‬
‫ اور ‬ ‫‪    ‬ف   ‬ ‫   ‬ ‫  ۔   ا  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫ اور ا  دن   ‬ ‫   ا دہ ‬ ‫۔    ِم ‬ ‫ ‬
‫  ۔‬ ‫وں   ‬
‫  ۔‬ ‫   ز دہ ‬ ‫ ‬ ‫ ا    ‬ ‫ن ‬ ‫   ‬ ‫‪ 1‬۔ ‬
 ‫‪24‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫    رے       ان   ‬ ‫   اور ‬ ‫ دن  ر ‬ ‫     ان ا م  رہ   ‬ ‫ب او  ‬ ‫ی ‬
‫ ‬ ‫   ‬ ‫   دو ‬ ‫ ‬ ‫  ا  ُ اس ر  ا ول   ‬ ‫ ‬ ‫ اس  ل   ‬ ‫   اور ‬ ‫ دن ‬
‫ﺍ   ح   ح     ‪    ٥  ،‬‬ ‫ ‬ ‫  ری ‬ ‫ ا ر‬ ‫ اب ‬ ‫   ا  دن   ‬ ‫     و  وہ ‬

‫ﺍ= ﻧﮧ  ‪ +‬م و    ‪+‬ط ر  ا ّول=  ‬

‫ ‬ ‫ﻧﮧ  ‬ ‫‪  ٥٠٠‬ل‬
‫ ر  ر    ‬
‫ر  و  ر‬ ‫‪  ٧٠‬ل ‬
‫ ا  ﻧﮧ‬
‫ ا ل‬ ‫          رچ‬
‫ک‬
‫ ‪ ١١    ٢٨  ٪  ٢٣٥=٣٣٦ -٥٧١‬‬ ‫  م   ری    اول  ‬ ‫ ‪٥٧١‬ء‬ ‫ ا‬ ‫ب ‬ ‫ر  ‬
‫ دو ‬ ‫ ا‬ ‫   ‬ ‫  ر ‬ ‫ ا‬ ‫  ا اور ‬ ‫ ‪٥٧١‬ء ‬ ‫ ‪  ١١‬د  ‬ ‫  ول  ﺭ    ‬
‫ ا ۔‬ ‫۔ وﻫﻮ اﻟﻤﻄ ب۔ وا  ‬

‫ِ دوم‬
‫ ‪١٣١٧‬ھ‬ ‫‪١٩ :‬؍ ر  ا ّول ‬
‫   وآ  و    ‬ ‫ ا  ‬ ‫ر    ُ ر ‬ ‫ ‬ ‫     و ت  ‬ ‫ د  اس  ‬ ‫   ‬ ‫ ‬
‫ر     ۔ ﺑﻴﻨﻮا ﺗﻮﺟﺮوا۔‬

‫ا اب‪:‬‬
‫       ‬ ‫    ت   ‬ ‫  ۔  ا  ‬ ‫ِ   ر  دواز  د  ر  ا ّول  ‬ ‫ر  و  ‬ ‫ِل  ‬
‫   روا   ‪:‬‬ ‫  و  ا‬ ‫    م ا  ‬ ‫ ‬ ‫   ا  ا‬ ‫ ر  ا  ‬
‫ﻗﺎل ﻣﺎت رﺳﻮل ا ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وآ ٖ وﺳـﻠﻢ ﻳـﻮم اﻻﺛﻨـ ﻻﺛﻨـ ﻋـ ۃ‬
 ‫‪25‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻀﺖ ﻣﻦ رﺑﻴﻊ اﻻول۔‬
‫  ر  ر  ا ول ‬ ‫ ر‬ ‫ رو ِز  دو  ‬ ‫   وآ  و    و ت  ‬ ‫ ا  ‬ ‫ر  ا س  ‬ ‫ ‬
‫۔‬ ‫رک   ‬
‫ّ اول    ‪:‬‬ ‫ آ  ‬ ‫ زر‬ ‫ ‬ ‫ح  ا‬
‫اﻟﺬی ﻋﻨﺪ اﺑﻦ ا ﻖ وا ﻤﻬﻮر اﻧﻪ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻣﺎت ﻻ ﺛﻨ ﻋـ ۃ‬
‫ّ‬
‫‪2‬‬
‫ﻟﻴﻠﺔ ﺧﻠﺖ ﻣﻦ ﺷ ﺮ رﺑﻴﻊ اﻻول۔ ‬
‫ د     ‪:‬‬ ‫ا    آ ز ‬
‫‪3‬‬
‫ﻗﻮل ا ﻤﻬﻮر اﻧﻪ ﺗﻮ ﺛﺎ ﻋ رﺑﻴﻊ اﻻول۔‬

‫  ۔‬ ‫’’ﺧﻤ ﺲ اﺣﻮال اﻧﻔﺲ ﻧﻔ ﺲ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‘‘‬

‫ﺗﻮ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳـﻮم اﻻﺛﻨـ ﻧـﺼﻒ اﻟﻨﻬـﺎر ﻻﺛﻨـ ﻋـ ۃ ﻟﻴﻠـﺔ‬

‫اﻻول ﺳﻨﺔ اﺣﺪی ﻋ ۃ ﻣـﻦ ا ﺠـﺮۃ ﺿـ ٰ ﻣﺜـﻞ اﻟﻮﻗـﺖ اﻟـﺬی‬

‫ﺧﻠﺖ ﻣﻦ رﺑﻴﻊ ّ‬
‫‪4‬‬
‫دﺧﻞ ﻓﻴﻪ اﻟﻤﺪﻳﻨﺔ۔‬

‫ دار  در‪  ،‬وت۔‬ ‫۔   دوم‪ ،‬ص ‪ ،٢٧٢‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 1‬۔  ت ا ٰی ‬

‫  وت۔‬ ‫۔    م ص ‪ ١١٠‬‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 2‬۔  ح زر‬
‫  رہ ر  ا ول  رک   ‬ ‫   وآ  و    و ت ‬ ‫ر    ر   ِ      ا  ‬ ‫ اور  ر      د  ‬ ‫‪:‬ا  ‬
‫۔‬
‫  وت۔‬ ‫‪ ،‬ص ‪ ،٢٨٤‬‬ ‫۔   ‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 3‬۔  ح زر‬
‫‪ :‬ر      ل        ر ا س   ا      وآ  و    و ل  رہ‪  ١٢‬ر  ا ول  رک    ُ ا۔‬
‫  ن ‪ ،‬‬ ‫    ُ      ا ر   ی   ی‪    ،‬دوم‪  ،‬ص‪١٦٦‬۔ ‬ ‫‪ 4‬۔  ر  ا    ا ال ا   ۔ ا  ‬
‫وت۔‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ و ل  ‬ ‫ ا ر  رہ ر  ا ول   َ   رہ  ی    اس  و‬ ‫   وآ  و     وز   ‬ ‫ ا  ‬ ‫ر  ا ر  ‬ ‫‪:‬‬
‫۔‬ ‫ ‬ ‫  رہ   دا  ‬ ‫   وآ  و  ‬ ‫  ( آپ   ا  ‬ ‫ ) ت   ‬ ‫   و‬ ‫ح ‬
‫‪26‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ رازی و ا م رز   ری و  ب ا ء ا م ا   زی    ‪:‬‬ ‫ا    ا م ا  ‬
‫ﻨﻪ وﺗﻮ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻟﺜﻨ ﻋ ۃ ﻟﻴﻠـﺔ‬ ‫ض ﺻ ﻟﻌ ﺑﻘ‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻠﺖ ﻣﻦ رﺑﻴﻊ اﻻول ﻳﻮم اﻻﺛﻨ ۔‬
‫ ا  ا   ری    ‪:‬‬
‫ﺎن ﻣﻮﺗﻪ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻮم اﻻﺛﻨ ﻟﺜﻨـ ﻋـ ۃ ﻟﻴﻠـﺔ ﺧﻠـﺖ ﻣـﻦ‬
‫‪2‬‬
‫رﺑﻴﻊ اﻻول‬
‫    ر ا ار    ‪:‬‬
‫وﺻﻞ ﺑﺎ ﻖ ﻧﺼﻒ ﻧﻬـﺎرھ ﻻﺛـ ﻋـ ﻣـﻦ رﺑﻴـﻊ اﻻول وﻗﻴـﻞ اﻟﻤـﺴ ﻠﺔ وﻗﻴـﻞ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻦ اﻻﺧﺮﻳﻦ‬ ‫ﻟﻠﻴﻠﺘ ﺧﻠﺘﺎ ﻨﻪ اﻻول ا‬
‫    ن    ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ا ف ا ا‬
‫ﻗﺒﻴـﻞ ا وال‬ ‫ﺗﻮ ﺻـ ا ﺗﻌـﺎ ٰ ﻠﻴـﻪ وﺳـﻠﻢ ﺑﻴـﺖ ﺎ ـﺸﺔ ﻳـﻮم اﻻﺛﻨـ‬

‫ﻟﻠﻴﻠ ﻣـﻀﺘﺎﻣﻦ رﺑﻴـﻊ ّ‬

‫اﻻول وﻗﻴـﻞ ﻟﻴﻠـﺔ ﻣـﻀﺖ ﻨـﻪ وﻗﻴـﻞ ﻻﺛﻨـ ﻋـ ۃ‬
‫‪4‬‬
‫ﻟﻴﻠﺔ ﻣﻀﺖ ﻨﻪ و ﻠﻴﻪ ا ﻤﻬﻮر‬

‫  وت۔‬ ‫‪ 1‬۔ ﺍ۔ ا ۔ ب۔ ا ء۔  ّ اول‪ ،‬ص ‪ ٣١٧‬‬

‫۔‬ ‫ اور  رہ‪ ١٢‬ر  ا ول  رک  وز     و ل ‬ ‫      ر ‬ ‫   وآ  و  ‬ ‫ِر ا م   ا  ‬ ‫‪:‬‬
‫ ا  ا  ۔   دوم ص ‪٣٢٣‬۔‬ ‫ ا ۔          ا‬ ‫   ا ر  ‬ ‫‪ 2‬۔ ا‬
‫   وآ  و    و ل  رک    رہ‪ ١٢‬ر  ا ول    ا۔‬ ‫ِر ا س   ا  ‬ ‫‪:‬‬
‫   ‬ ‫‪         ،‬ر  ا ول  ۔ ‬ ‫ ا ر  رہ ر  ا ول   و ل   ‬ ‫   وآ  و    ‬ ‫ر   ا  ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫ر  ۔‬ ‫   ‪ ٢‬ر  ا ول      ل آ ی دو  ں   ز دہ ‬
‫ ر  ا       ن    ‬ ‫ ‬ ‫ت ‬ ‫ ‬ ‫   وآ  و    و ل   رک ُ ام  ا‬ ‫رِ  ا م    ا  ‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ 4‬۔ ‬
‫زوال    ڑا   دو ر  ا ول    ُ ا۔           ر  ا ول    ا۔ اور              رہ ر  ا ول   و ل  ا۔  ر ‬
 ‫‪27‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫ ر  ا ول ‬ ‫   ‬ ‫ِ  رو‬ ‫ ‬ ‫       ‬ ‫اور ‬
‫   ‬ ‫ی و ُ رواۃ‪    1‬ا   ب       روا‬ ‫ ‬ ‫ ر‬ ‫  ا  اُن     ب  ‬ ‫   ‬ ‫رو‬
‫ ‬ ‫ ا    و ا م  را‬ ‫ ا م  ورزی و ا م  د  ا‬ ‫ ‬ ‫۔   ‬ ‫ر و  ِل   ر ‬ ‫اور ‬
‫‪  2‬۔‬ ‫ و ‬ ‫ ا  ‬ ‫ و‬ ‫ ‬
‫  ا دو  ل‪:‬‬ ‫اس ‬
‫‪3‬‬
‫ ذﻛﺮھ ﻣﻮ ٰ ﺑﻦ ﻋﻘﺒﺔ واﻟﻠﻴﺚ وا ﻮارز واﺑﻦ زﺑ ۔‬ ‫ا    ر  ا ول ‬
‫‪4‬‬
‫ و      ل  ۔‬ ‫ ن  اب ا  ‬ ‫   دو  را‬ ‫دو ا‪ ،‬دوم ر  ا ول ‬
‫‪5‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﻪ۔‬ ‫ﻨﻒ وا ﻠ‬ ‫ﻓ ا رﻗﺎ ﺑﻌﺪ ﻏﺮو اﻻول ا ﻣﻦ ذﻛﺮﻧﺎ وﻋﻨﺪ ا‬
‫ّر  ۔‬ ‫    ا   ل و   ‬ ‫ و  ‬ ‫ ‬ ‫ دو ں ا ال‪ 6‬‬
‫وان ﻣﻴﻞ ا ﻞ ﻧﻈﺮ ا ا ﺴﺎب ﻻﻣﻦ ﺣﻴﺚ ان رواﻳﺘﻬﻤـﺎ اﺛﺒـﺖ اﻟﺒـﺎب واﻧﻤـﺎ‬

‫      ل  ۔‬
‫‪ 1‬۔ راوی    ۔ راو ں      ن  ۔‬
‫  ‪    ،‬رم ص ‪٥٠٥‬۔‪    ٥٠٦‬وت۔‬ ‫۔ ‬ ‫‪ 2‬۔ ا ۃ ا‬
‫      رم ‪ ،‬ص ‪  ِ  ،٥٠٧‬وت۔‬ ‫ )  ا م(‬ ‫‪ 3‬۔  ا ۃ ا‬
‫  وہ    ز     ر ‬ ‫‪  ،‬ا م   ارز  اور  ‬ ‫‪  ،‬ا م  ا‬ ‫   ‬ ‫    ل ‬ ‫ و ل    ر  ا ّول  ‬ ‫ر  ا س  ﷺ‬ ‫ ‬
‫۔‬
‫  ۔    رم‪ ،‬ص ‪    ٥٠٧‬وت۔ ‬ ‫۔ ‬ ‫‪ 4‬۔ ﺍ۔ ا ۃ ا‬
‫ ص ‪    ٣٢٥‬۔‬ ‫۔   ‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫ب۔  ح زر‬
‫ اور      ۔‬ ‫ں ا  ‬ ‫    ل دو  اب را‬ ‫   وآ  و    و ل  رک دوم ر  ا ول ‬ ‫ر ا ر   ا  ‬
‫۔    م ص ‪١١٠‬۔    وت۔‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 5‬۔  ح زر‬
‫ب        اور ‬ ‫  وہ    ز     ف  ‬ ‫‪  ،‬ا م   ارز  اور  ‬ ‫‪  ،‬ا م  ا‬ ‫   ‬ ‫  ل   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪ :‬زر‬
‫ب      ۔‬ ‫ اور      ف ‬ ‫دو ے  ل   ا  ‬
‫   ‬ ‫ اور دوم ر  ا ّول ‬ ‫   وآ  و    و ل  رک    رے     ر  ا ول ‬ ‫ر    ر   ا  ‬ ‫‪ 6‬۔ ‬
‫۔‬ ‫ ‬ ‫دو ں  ل    ر   در‬
 ‫‪28‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ا ــﺴﺎب ﻋــ اﻟﻘــﻮﻟ ﺑــﺎﻟﺒﻄﻼن واﻟــﺬﻫﺎب ﻛﻤــﺎ ﺳــﺘ ف ﺑﻌــﻮن اﻟﻤﻠــﻚ‬ ‫ﻳﻘــ‬
‫‪1‬‬
‫اﻟﻮﻫﺎب۔‬

‫ووﻗﻊ ا ﺎﻣﻞ ﺣ ﺎﻳﺔ ﺛﺎﻟﺚ ﺣﻴﺚ ﻗـﺎل ﺑﻌـﺪ ﻣـﺎ اﻋﺘﻤـﺪ ﻗـﻮل ا ﻤﻬـﻮر ﻛﻤـﺎ ﻧﻘﻠﻨـﺎ‬
‫‪2‬‬
‫وﻗﻴﻞ ﻣﺎت ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﻳﻮم اﻻﺛﻨ ﻟﻠﻴﻠﺘ ﺑﻘﻴﺘﺎ ﻣﻦ رﺑﻴﻊ اﻻول اھ‬

‫ا ل‪ :‬وﻫﻮ و و ﺎﻧﻪ ﺷﺒﻪ ﻠﻴﻪ ﺧﻠﺘـﺎ ﺑﺒﻘﻴﺘـﺎ ﻓـﺎن ا ﻔـﺎظ اﻧﻤـﺎ ﻳـﺬﻛﺮون ﻫﻬﻨـﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﺳﻮی اﻟﺸﻬﻮر ﻗﻮﻟ ﻻ ﻏ ۔‬
‫ اس ‬ ‫   وا  ‬ ‫ روز دو  ‬ ‫   ام‪        4‬و ِ‬
‫ت  ا س   ہ  ر  ا ول  ‬ ‫  م  و  ‬
‫‪5‬‬
‫۔‬ ‫  ا ع ‬ ‫   ا  ‬ ‫  ۔ ‬ ‫ و ‬ ‫ و ‬ ‫ر ‬
‫    ‪:‬‬ ‫ و  ِح زر‬ ‫ ‬ ‫ ا ری  ح    ری و  ا‬
‫)ﺛﻢ ان وﻓﺎﺗﻪ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻮم اﻻﺛﻨ ( ﻛﻤﺎ ﺛﺒﺖ اﻟﺼﺤ ﻋﻦ‬

‫ا ﺲ و رواھ اﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﺎﺳـﺎﻧﻴﺪھ ﻋـﻦ ﺎ ـﺸﺔ و ﻋـ و ﺳـﻌﺪ وﻋـﺮوۃ واﺑـﻦ اﻟﻤـﺴﻴﺐ‬

‫ ‬ ‫   ان   رو  ‬ ‫   ‬ ‫  ۔ ان ا ال    ن اس ‬ ‫  رہ  دو ں ا ال    ن  ب   ‬ ‫‪:‬ا‬ ‫‪ 1‬۔ ‬
‫م   ے ‬ ‫ہ   ‬ ‫ ‬ ‫     ‬ ‫‪   ‬‬ ‫   ‬ ‫ ا  ‬ ‫   ‬ ‫  ‪ ،‬‬ ‫ ‬ ‫۔  ب دو ں ا ال    ن ‬
‫۔‬
‫۔   دوم‪ ،‬ص ‪٣٢٣‬۔    وت۔‬ ‫          ا‬ ‫ ا‬ ‫   ا ر ۔ ‬ ‫‪ 2‬۔ ا‬
‫ِر ا س   ‬ ‫      ‪ ،‬اور         ‬ ‫ ‬ ‫  ل ‬ ‫ا  ل    ۔  ر   ‬ ‫   ا ر    ا  ‬ ‫‪:‬‬
‫   و ل  رک  ا۔‬ ‫   وآ  و    ر  ا ول  ر    دو را    ‬ ‫ا  ‬
‫    ۔ ‬ ‫‘‘‬ ‫ ’’‬ ‫‘‘  ‬ ‫       د  اور    ۔ ا     ں  ا   ’’‬ ‫ا ن ‬ ‫ ا‬ ‫  م   ا‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫  ا   ف دو   ل ‬ ‫(‬ ‫ر   ل  ) رہ  ر  ا ول ‬ ‫ ‬ ‫    م   ّ ظ ‬ ‫۔  اس  ‬ ‫   رہ  ‬ ‫  ر    ‬
‫  ۔‬ ‫ اور  ل ‬ ‫ذ     ۔ اس    ا ‬
‫۔‬ ‫   و‬ ‫‪ 4‬۔ ‬
‫۔‬ ‫‪ 5‬۔ اس       ا ف ‬
‫‪29‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫اﻻول ﺑﻼ ﺧﻼف( ﻛﻤﺎ ﻗﺎل اﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟ )ﺑـﻞ ـﺎدوا‬
‫)ﻣﻦ رﺑﻴﻊ ّ‬ ‫واﺑﻦ ﺷﻬﺎب وﻏ‬
‫‪1‬‬
‫ﻳ ن اﺟﻤﺎ ً ﺎ( ﺍﱁ‬
‫       ا داع ‬ ‫   اس ر  ا ول       ذی ا    اس     روز ‬ ‫ ‬ ‫اد    ‬
‫    ع روز    ۔‬
‫وﻗﺪ ﺛﺒﺖ ٰذﻟﻚ اﺣﺎدﻳﺚ ـﺎح ﻻ ﻨـﺎزع ـﺎ ﻓـﻼ ﺣﺎﺟـﺔ ﺑﻨـﺎ ا اﻃﺎﻟـﺔ ا ـﻼم‬
‫‪2‬‬
‫ﺑ دﻫﺎ۔‬
‫ آ    ‬ ‫ ‬ ‫     ر  ا ول ‪١١‬ھ   ‪    ١٢‬ح روز دو ‬ ‫ ذی ا  ‪١٠‬ھ   ‪ ،٢٩‬روز   ‬ ‫اور ‬
‫   اور     ‬ ‫ ‬ ‫    ّہ ر  ا ول روز  ر ‬ ‫ ‬ ‫ّ ‪  ،‬م‪    ،‬ں ‬
‫ ‪   ٣٠‬‬ ‫ا  ذی ا‬
‫۔ اور ا  ‬ ‫     اور     دو ی اور ‬ ‫ اور ا   ں ‪         ٢٩‬ہ روز ‬ ‫ اور ‬
‫ اور ‬ ‫  د‬ ‫   اور     ‬ ‫   ‬ ‫        ‬ ‫ اور   دو ‬ ‫   ا  ‬ ‫ان   ‬
‫   ‬ ‫  ض  ر‬ ‫‪  ،‬ر‬ ‫   اور       آ‬ ‫        ‬ ‫ ‬ ‫ دو ‬ ‫ا  ا  ‬
‫‪3‬‬
‫۔‬ ‫  رت ‬ ‫ ‬ ‫ آ  اور ان  ر    ا ‬ ‫ب   ‬

‫‪ 1‬۔ ﺍ۔   ا ری  ح    ری۔ ‬

‫  وت۔‬ ‫ ص ‪ ٢٨٤‬‬ ‫۔   ‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫ب۔  ح زر‬
‫   ‬ ‫ت  ا  ر  ا  ‬ ‫      ری   ‬ ‫   وآ  و    و ل   رک  وز    )‬ ‫ ا  ‬ ‫ر  ا س  ‬ ‫‪:‬‬
‫ت  وہ‪ ،‬‬ ‫ت  ‪ ،‬‬ ‫  ‪ ،‬‬ ‫ت ‬ ‫‪ ،‬‬ ‫ ‬ ‫ت  ہ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ روا    اور ا    ا      ا  ا‬
‫     ا ف ‬ ‫  ‪)  ،‬ر  ا ول    ‬ ‫ روا‬ ‫ ‬ ‫ ا‬ ‫ ‬ ‫ ر  ا  ‬ ‫ت  ا   ب  و‬ ‫‪ ،‬‬ ‫ت  ا    ا‬
‫ ا ع  (۔‬ ‫   )  اس    ء   ‬ ‫   ا   ا    ‬ ‫ا ال(‬
‫  م    ل د  ‬ ‫ ‬ ‫   ذ  ‬ ‫۔ ان ا د  ‬ ‫ ا ف ‬ ‫  ۔ اس   ‬ ‫ں   ‬ ‫   ‬ ‫‪  :‬‬ ‫‪2‬۔‬
‫۔‬ ‫  ورت ‬
‫‪ 3‬۔ان  ر  ر ں     اول  ں  ‪:‬‬
‫  ں‬ ‫  ا   ں  ہ ‬ ‫  ں‬ ‫ا   ں  ہ ‬
‫ات‬ ‫ ذی ا ‪ ،‬‬ ‫ات‬ ‫ ذی ا ‪ ،‬‬
‫‪30‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬

‫ات‬ ‫‪٢٩‬؍ذی ا ‪ ،‬‬ ‫ات‬ ‫‪٢٩‬؍ذی ا ‪ ،‬‬

‫  م ا ا م‪،‬‬ ‫‪٣٠‬؍ذی ا ‪ ،‬‬
‫‪٢٩‬؍ م ا ام‪ ،‬‬ ‫  م ا ام‪ ،‬‬
‫   ا ّ ‪ ،‬‬ ‫‪٢٩‬؍ م ا ام‪ ،‬‬
‫‪٢٩‬؍  ا ّ ‪ ،‬‬ ‫‪٣٠‬؍ م ا ام‪ ،‬ا ار‬
‫ ر  ا ّول‪،‬ا ار‬ ‫   ا ّ ‪ ،‬‬
‫‪٢‬؍ر  ا ول‪ ،‬‬ ‫‪٢٩‬؍  ا ّ ‪ ،‬‬
‫‪٩‬؍ر  ا ول‪ ،‬‬ ‫‪٣٠‬؍  ا ّ ‪ ،‬‬
‫ ر  ا ّول‪  ،‬ھ‬
‫‪٦‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫  ں‪:‬‬ ‫ اور دو ‬ ‫ا  ا   ہ ‬
‫)ج (‬ ‫)ب(‬ ‫) ﺍ(‬
‫ ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫ ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫ ذی ا ‪  ،‬ات‬
‫‪٢٩‬؍ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫‪٢٩‬؍ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫‪٢٩‬؍ذی ا ‪  ،‬ات‬
‫‪٣٠‬؍ذی ا ‪ ،‬‬ ‫‪٣٠‬؍ذی ا ‪ ،‬‬ ‫  م ا ام‪ ،‬‬
‫  م ا ام‪ ،‬‬ ‫  م ا ام‪ ،‬‬ ‫‪٢٩‬؍ م ا ام‪ ،‬‬
‫‪٢٩‬؍ م ا ام‪ ،‬‬ ‫‪٢٩‬؍ م ا ام‪ ،‬‬ ‫‪٣٠‬؍ م ا ام‪ ،‬‬
‫‪٣٠‬؍ م ا ام‪ ،‬ا ار‬ ‫   ا ّ ‪ ،‬ا ار‬ ‫   ا ّ ‪ ،‬ا ار‬
‫   ا ّ ‪ ،‬‬ ‫‪٢٩‬؍  ا ّ ‪ ،‬ا ار‬ ‫‪٢٩‬؍  ا ّ ‪ ،‬ا ار‬
‫‪٢٩‬؍  ا ّ ‪ ،‬‬ ‫‪٣٠‬؍  ا ّ ‪ ،‬‬ ‫‪٣٠‬؍  ا ّ ‪ ،‬‬
‫ ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫ ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫ ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫‪٧‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫‪٧‬؍ر  ا ّول ‪ ،‬‬ ‫‪٧‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫‪١٤‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫‪١٤‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫‪١٤‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫  ﴾‬ ‫   ‬ ‫﴿  ا  ‬

‫﴿      ﴾‬
‫  ں‪:‬‬ ‫ا  ا   ہ   اور دو ‬
‫)ج (‬ ‫)ب(‬ ‫) ﺍ(‬
‫ ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫ ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫ ذی ا ‪  ،‬ات‬
‫‪٢٩‬؍ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫‪٢٩‬؍ ذی ا ‪  ،‬ات‬ ‫‪٢٩‬؍ذی ا ‪  ،‬ات‬
‫‪٣٠‬؍ذی ا ‪ ،‬‬ ‫  م ا ام‪ ،‬‬ ‫  م ا ام‪ ،‬‬
‫  م ا ام‪ ،‬‬ ‫‪٢٩‬؍ م ا ام‪ ،‬‬ ‫‪٢٩‬؍  م ا ام‪ ،‬‬
‫‪31‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫   ا ں    ل  ‪  1‬اور ا م ‬ ‫ ‬ ‫    ل   آ  اور ا  ‬ ‫ل  ر     ا ل   ا م ‬
‫‪2‬‬
‫۔‬ ‫   دوم    ف  ول ‬ ‫ا    ‬
‫اﻟـﺴﻬﻴ ٰ‬
‫وذﻟـﻚ اﻧـ اﺗﻔﻘـﻮا ان ذا‬ ‫اﻟﻤﻮاﻫﺐ ﺑﻌﺪ ذﻛﺮ اﻟﻘﻮل اﻟﻤﺸﻬﻮر )اﺳ ﺸ‬

‫ﻟﻼﺟﻤـﺎع ان وﻓﻘـﺔ ﻋﺮﻓـﺔ ﺎﻧـﺖ ا ﻤﻌـﺔ) ﻬﻤـﺎ‬

‫َ‬ ‫ا ﺠﺔ ـﺎن او ﻳـﻮم ا ﻤـ ﺲ(‬

‫ﻓﺮﺿﺖ اﻟﺸﻬﻮر اﻟﺜﻠﺜﺔ ﺗﻮام او ﻧﻮاﻗﺺ او ﺑﻌـﻀﻬﺎ ﻟـﻢ ﻳـﺼﺢ( ان اﻟﺜـﺎ ﻋـ ﻣـﻦ‬

‫اﻻول ﻳﻮم اﻻﺛﻨ )ﻗﺎل ا ﺎﻓﻆ اﺑﻦ ـﺮ وﻫـﻮ ﻇـﺎﻫﺮ ﻟﻤـﻦ ﺗـﺎﻣ وﻗـﺪ ﺟـﺰم‬
‫رﺑﻴﻊ ّ‬
‫ٰ‬
‫ﺳﻠﻴﻤﻦ اﻟﺘﻴ اﺣﺪ اﻟﺜﻘﺎت ﺑﺎن اﺑﺘﺪا ﺿﻪ ﺻ ا ﺗﻌﺎ ٰ ﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﺎن ﻳﻮم‬

‫اﻟﺴﺒﺖ اﻟﺜﺎ واﻟﻌ ﻳﻦﻣﻦ ﺻ وﻣﺎت ﻳﻮم اﻻﺛﻨـ ﻟﻠﻴﻠﺘـ ﺧﻠﺘـﺎ ﻣـﻦ رﺑﻴـﻊ‬

‫اول اﻟــﺼ اﻟــﺴﺒﺖاﻻان‬‫اﻻ ّولﻓﻌـ ﻫــﺬاﻳـ ن اﻟــﺼ ﻧﺎﻗـﺼﻬﺎوﻻ ﻳﻤﻜــﻦانﻳـ ن ّ‬

‫ﻳ ن ذوا ﺠﻪ واﻟﻤﺤـﺮم ﻧﺎﻗـﺼ ﻓﻴﻠـﺰم ﻨـﻪ ﻧﻘـﺺ ٰ‬
‫ﺛﻠﺜـﺔ اﺷـ ﺮ ﻣﺘﻮاﻟﻴـﺔ( و‬ ‫ّ‬

‫‪٢٩‬؍ م ا ام‪ ،‬‬ ‫‪٣٠‬؍ م ا ام‪ ،‬‬ ‫   ا ّ ‪ ،‬‬

‫   ا ّ ‪ ،‬ا ار‬
‫‪٢٩‬؍  ا ّ ‪ ،‬ا ار‬
‫ ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫‪٨‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫‪١٥‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫   ا ّ ‪ ،‬ا ار‬ ‫‪٢٩‬؍  ا ّ ‪ ،‬‬
‫‪٢٩‬؍   ا ّ ‪ ،‬ا ار‬ ‫‪٣٠‬؍ ا ّ ‪ ،‬ا ار‬
‫ ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫ ر  ا ّول‪ ،‬‬
‫‪٨‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫‪٨‬؍ر  ا ول‪ ،‬‬
‫‪١٥‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬ ‫‪١٥‬؍ر  ا ّول‪ ،‬‬

‫ )م ‪٥٨١‬ھ(۔    ‪ ،‬ص‪ ٣٧٢‬۔    ن ‪١٩٧٧‬ء۔‬ ‫    ا  ا‬ ‫۔ ا م  ا‬ ‫‪ 1‬۔ ﺍ۔ ا وض ا‬

‫۔‬ ‫‪ ،‬ص ‪   ،١٠٦‬‬ ‫۔   ‬ ‫ب۔   ا ری  ح    ری‪  ،‬م ا    ‬
‫‪ ،‬ص ‪    ،٣٢٥‬۔‬ ‫۔   ‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 2‬۔ ﺍ۔  ح زر‬
‫  ۔    رم ص ‪    ٥٠٧‬۔‬ ‫(‬ ‫ۃ وا‬ ‫ب۔ ا ۃ ا ّۃ )  ا‬
‫‪32‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫اولﻳﻮم ﻣﻦرﺑﻴﻊاﻻولﻓـﻴ ن اﺛﻨـﺎن‬
‫ﺎﻳﺔ ﻣﺎ ﺗﺘﻮا ﻗﺎل ا ﺎﻓﻆ واﻣﺎ ﻣﻦ ﻗﺎل ﻣﺎت ّ‬
‫ﻧﺎﻗــﺼ و واﺣــﺪ ــﺎﻣﻼوﻟــﺬا رﺟﻌﺤــﻪ اﻟــﺴﻬﻴ )واﻟﻤﻌﺘﻤــﺪﻣــﺎ ﻗــﺎ اﺑــﻮ ﻨ ـﻒ(‪،‬‬

‫اﻻﺧﺒﺎری اﻟﺸﻴ ﻗﺎل اﻟﻤ ان وﻏ ھ ﻛﺬاب ﺗـﺎﻟﻒ ﻣـ وکوﻗـﺪ واﻓﻘـﻪاﺑـﻦا ﻠـ‬

‫اﻻول َو ﺎن ﺳﺒﺐ ﻠط ﻏ ھ اﻧ ﻗﺎﻟﻮا ﻣﺎت ﺛﺎ ﺷ ﺮ رﺑﻴﻊ اﻻول‬

‫)اﻧﻪ ﺗﻮ ﺛﺎ رﺑﻴﻊ ّ‬
‫ﻓﻐ ت ﻓﺼﺎرت ﺛﺎ ﻋ و اﺳـﺘ اﻟـﻮ ﺑـﺬﻟﻚ ﻳﺘﺒـﻊ ﺑﻌـﻀ ﺑﻌـﻀﺎ ﻣـﻦ ﻏـ ﺗﺎﻣـﻞ اھ‬
‫‪1‬‬
‫ﺘ ا ﻣﺰﻳﺪا ﻣﻦاﻟ ح۔‬

‫  وت۔‬ ‫ ص ‪ ،١١١ ،١١٠‬‬ ‫۔   ‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 1‬۔  ح زر‬

‫ح‬
‫   اس   ا ل     وہ ا ل اس   ‬ ‫   ا م ‬ ‫ ذ      ‬ ‫ر ) رہ ر  ا ول(‬ ‫    ل ‬ ‫ ‬ ‫‪ :‬ا‬ ‫ و‬
‫   دن  ۔   ‬ ‫ )  ذوا (‬ ‫ات   اس       ا ق و ا ع       ا داع    ِم ‬ ‫   و ل   رک     ذوا      ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪  ،‬اہ ‬ ‫ ‬ ‫‪  ،‬اہ  ں ‬ ‫ ‬ ‫ آ ‪  ،‬اہ  ں ‬ ‫ ‬ ‫    ب در‬ ‫  ظ      ر ‬ ‫ )ذو ا ‪  ،‬م‪  (  ،‬‬
‫ ا      ‬ ‫  (‬ ‫ل    ا  ‬
‫ت   ا      او  ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ آ  ۔)‬ ‫ل و  ز  ‬
‫ ‪  ،‬ا  ر   رہ ر  ا و  ‬ ‫ ‬ ‫او  ر‬
‫   وآ  ‬ ‫س  ا  ‬
‫س   م ا  ر       ر ا  ‬
‫ت   (  ا  ‬
‫ن ا  )  ا    ‬ ‫   ۔‬ ‫     ‬ ‫   اد  ‬
‫  ۔ او  ر  ‬ ‫س  د    ہ  ‬
‫ل و  ز   ۔ ا  ‬
‫ل رک دو‪  ٢‬ر  ا و  ‬
‫پ  و  ‬
‫    و  ز    اور آ  ‬ ‫ل  ا  ا‬
‫و     ض و  ‬
‫ ‬ ‫    زم آ    ۔ ا      ہ‬ ‫س   ا      ہ‬
‫    ۔ ا  ‬ ‫   ذوا  او  ر  م‬ ‫             ‬ ‫ ‬ ‫اس و  ‬
‫س‬
‫   وآ  و    و ل  رک   ر  ا ول     ا ا  ‬ ‫        ِر ا ر   ا  ‬ ‫ ا          ‬ ‫        ۔ ‬
‫  ل )ا       د  (‬ ‫ دی  ۔ اور‬ ‫ل  ‬
‫   ا    ‬ ‫۔ ا    ا م ‬ ‫  ں   اور ا   ہ ‬ ‫ دو  ہ ‬ ‫ب   در‬
‫ ‬ ‫   ‬ ‫ت  ا  ‬
‫‪ ،‬روا  ‬ ‫ے            ‬
‫س  ر  ‬
‫ی  ۔ ان و  ہ  ا  ‬
‫ راو  ‬ ‫ ‬ ‫     ا  ‬ ‫و  ہ    ا  ‬
‫ت  ا  ‬
‫‪ ،‬روا  ‬ ‫ے            ‬
‫س  ر  ‬
‫ی  ۔ ان و  ہ  ا  ‬
‫ راو  ‬ ‫ل  ا  او  ر‬
‫     ‬ ‫ک  ا  ‬
‫وا  او  ر و  ‬
‫   ‬ ‫س   ا  ‬
‫   او  ر     ر ا  ‬ ‫ راوی ا       ا‬ ‫ل  ا  او  ر‬
‫     ‬ ‫ک  ا  ‬
‫ وا  او  ر و  ‬ ‫   ‬
‫   وآ  ‬ ‫      ر ا  ر  ا  ‬ ‫     ‬ ‫ں‬
‫ں    ‬
‫ اور ا       ا ُ دو و  ‬ ‫ل   ا۔ ا  ‬
‫وآ  و    و ل دو ر  ا ّو  ‬
‫ل    ‬
‫ل)    ر  ا ول(  ۔)    ر  ا و  ‬
‫ں  و    ا   رہ ر  ا و  ‬
‫ل)    ر  ا ّول(    ا    ‬
‫ل ر  ا و  ‬
‫و    و  ‬
‫   ‬ ‫  ت    ا ر  اور  ‬ ‫ راو ں     ۔  ) ح  زر    ‬ ‫   ‬ ‫    ( اور  اس  و    ا ع    ‬ ‫ ر  ا ول  ‬
‫      (۔‬ ‫و‬
 ‫‪33‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫اﻟﻤﻴـﻞ ا‬ ‫ﺸﻮء اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ اﻻﻣـﺎﻣ‬ ‫اﻗﻮل‪ :‬وﻳﻈ ﺮ ﻟﻤﻦ ﺗﺎﻣﻦ ٰﻫﺬا ا ﻼم‬

‫ﻨﻒ ﻻ ﻳﺘﺎ اﻻ ان ﺗﺘﻮاا اﻻﺷ ﺮ اﻟﺜﻠﺜﺔ‬ ‫ﺎن اﻟﺴﻬﻴ ﻧﻈﺮ ان ﻗﻮل ا‬

‫اﻟﻘﻮﻟ ﻓ ّ‬
‫اﻻول ﻓــﺎن‬ ‫ذو ا ﺠــﻪ و ــﺮم وﺻـ ﻧــﻮاﻗﺺ ٰ‬
‫ﺎﻳــﺔ اﻟﻨــﺪرۃ ــﻼف اﻟﻘــﻮل ّ‬ ‫وﻫــﺬا‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫ﺜ ﻓ ﺟﺢ ٰذﻟﻚ ﻧﻈﺮھ ﻣﻊ اﻧﻪ‬ ‫ٰ‬
‫وﻫﺬا‬ ‫ﻠﻴﻪ ﻳ ن ﺷ ﺮا َﺎﻣﻼ وﺷ ﺮ ان ﻧﺎﻗﺼ‬

‫اﻻول ﻻ ﻳــﺒ‬ ‫اﻟﻘــﻮل‬ ‫ﻋــ‬ ‫ان‬ ‫ـﺮ‬‫ـ‬‫ﺗﻈ‬ ‫ــﺎﻓﻆ‬ ‫ا‬ ‫ــﺎن‬ ‫و‬ ‫اﺷــﺪ ﺛﺒﻮﺗــﺎ ﺑﺎﻟ ــﺴﺒﺔ ا ٰ‬
‫ذﻟــﻚ‬
‫ّ‬ ‫َ‬

‫ﻟ ﻤﻬﻮر ﻋﺬر اﻟﺒﺎب ﻓﺎﻟﻤﻴﻞ ا ﻣﺎ ﻳ ن ﻓﻴﻪ اﺑﺪاء ﻋﺬر ﻟ ﻛﻤﺎ ذﻛﺮ ﻣﻦ وﻗـﻮع‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﺼﺤﻴﻒ ﺷ ﺮ ﺑﻌ اﺣﺴﻦ واﻣ ۔‬
‫  رہ  دن   ر   اد      ‬ ‫‘‘‬ ‫    ل   ر       و      ’’ا    ‬ ‫   ا م   ر    ‬
‫   ‬ ‫    ر     دق  آ    اور  دو  ‬ ‫    رہ  دن   ر  ‬ ‫ف   رہ  را ۔  اور    ‬
‫  ں‪2‬۔ ﻛﻤﺎ ﻠﻤﺖ‪3‬۔‬ ‫ ‬ ‫    ں ‬ ‫    ۔ ‬ ‫   ‬
‫ ‬ ‫    ل ذی ا    رؤ   م  ر ‬ ‫     ‬ ‫ ‬ ‫اور ا م  ورزی و ا م ا       ں ‬

‫     ر  ا ول اور دوم ‬ ‫ ا    ‬ ‫ ا ور ‬ ‫ ‬ ‫  ۔ ‬ ‫ ‬ ‫    ں‪ ،‬اس  م       ‬ ‫‪:‬‬ ‫ و ‬ ‫‪ 1‬۔ ‬
‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ اس و  در‬ ‫    ل      ِل ا  ‬ ‫  ۔ ‬ ‫ ‬ ‫ر  ا ول    ل    ف  ول    ٴ  ا ف ‬
‫ اور دو  ہ ‬ ‫  در  ۔  ف  ل اول     اس  رت   ا   ہ ‬ ‫  ں اور   ‬ ‫  ں   ہ  ذی  ا ‪   ،‬م  اور   ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ا  و د اس ا      اس    ت ‬ ‫          ل را  ‬ ‫ ‬ ‫   اس   و ع    ۔ اس ‬ ‫  ر ‬
‫ ر ۔ اس    ر    ر وا  ‬ ‫  ر   ‬ ‫ ‬ ‫    ر   ‬ ‫ ا       ل      ل ّ اول   ا ر ‬ ‫ اور ‬
‫  ۔‬ ‫ ’’   ‘‘ ہ  ُ دو ی  ر    ’’   ‘‘ رہ   ‬ ‫     ا‬
‫  وت۔‬ ‫ ) ﺍ(۔    م ص‪١١١‬۔ ‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫  ‪ :‬ح زر‬ ‫ ‬ ‫‪ 2‬۔ ‬
‫ہ۔‬ ‫ ‬ ‫    م ص ‪ ٢٢٥‬‬ ‫)ب( ا ا  وا‬
‫  اس        ن    ۔‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫‪34‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫۔   ذی ا      ‬ ‫   رؤ  دو ے دن ‬ ‫ ‬ ‫‪ 2‬۔   ‬ ‫    ّہ‪  1‬اور     ‬ ‫۔ ‬ ‫ ‬
‫ اور ‬ ‫    ہ ر  ا ّول ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ّ ‪   ،‬م‪   ،‬‬ ‫ ذی ا‬ ‫ی‪ ،‬اور  ں ‬ ‫   ‬
‫‪3‬‬
‫ آ ۔‬ ‫ دو ‬ ‫ر‬
‫‪4‬‬
‫ذﻛﺮﻫﺎ ا ﺎﻓﻆ اﻟﻔ ۔‬

‫   اﻣـــﺎ اﻟﺜـــﺎ ﻓﻈـــﺎﻫﺮ‬ ‫ اور  ض   ‬ ‫  ل   ‬ ‫   ا‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ا ل‪:‬‬

‫ـــﺎت‬ ‫ا‬ ‫ﻣـــ وف ـــﻞ ﻣـــﻦ ﺣـــﺞ وزار واﻣـــﺎ اﻻول ﻓﺜﺎﺑـــﺖ ﻣﺜﺒـــﺖ ﺎﻟﺜـــﺎ‬

‫      ر ۔‬ ‫‪ 1‬۔ ‬
‫‪ 2‬۔   ذی ا ‪     ،‬دن۔‬
‫    ب    ول ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪ 3‬۔ ا م  ورزی اور ا م ا       ل   ‬
‫ ذی ا‬
‫‪٢٩‬؍ذی ا‬
‫‪٣٠‬؍ذی ا‬
‫ا ار‬ ‫  م ا ام‬
‫ا ار‬ ‫‪٢٩‬؍ م ا ام‬
‫‪٣٠‬؍ م ا ام‬
‫   ا ّ‬
‫‪٢٩‬؍  ا ّ‬
‫ُھ‬ ‫‪٣٠‬؍  ا ّ‬
‫ات‬ ‫ ر  ا ّول‬
‫ات‬ ‫‪٨‬؍ر  ا ّول‬
‫‪١٢‬؍ر  ا ّول‬

‫     ا ری   ذ     ۔ ‬ ‫ ا    ‬ ‫   ‬ ‫‪ 4‬۔ ‬

‫ا۔   ا ری  ح  ری۔‬
‫ہ۔‬ ‫ ‬ ‫  ۔    م‪ ،‬ص ‪ ٢٢٥‬‬ ‫ ‬ ‫ب۔ ا ا  وا‬
 ‫‪35‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ں   ا ف رؤ    د      ‬ ‫واﻻﻃﺎﻟ ﺲ ﻣﻦ ﻗﺪﻳﻢ اﻻﻋﺼﺎر‪1‬۔ اور ان دو ں ا‬
‫   اور ا ف  ض       ار ع  ار   ا ب ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ا ف  ل     ‬
‫ ا  اس         وت      اور   ت    وز دت  ا ب   ار  و  ار ع    و   ُ ل ‬ ‫اور  ‬
‫    ُ ل  و   ض    ا ں ‬ ‫   رؤ    اور ان       رو ۔    َ َ َ ْ ِ ‪  2‬‬ ‫ ‬
‫۔ وہ ﻣﺎ ﻦ ﻓﻴـﻪ‪ 3‬‬ ‫ در‬ ‫ اور  ض   ‬ ‫‪ ،‬اور          ُ ل   دو در‬ ‫وت   ‬
‫   اس   ‬ ‫ ‬ ‫      ‪   ،‬ا  ‬ ‫ ‬ ‫     رو    اور ‬ ‫       ‬ ‫     ‬ ‫ ‬
‫‪   4‬‬ ‫   ‬ ‫   دور ٴہ  ل    ا  ‬ ‫ ‬ ‫    ا  ن رو  ‬ ‫  ر ‬ ‫      م ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫  ق       ‬ ‫    ا   وج     ب  ‬ ‫   اور  ‬ ‫     ‬ ‫ر  ا  ‬
‫        رے اور ‬ ‫   و ں   ‬ ‫   اور ز دہ ‬ ‫‪   5‬رو      ‬ ‫ ‬ ‫   ‬
‫      ‪      ،‬ں   ‬ ‫  ض ‬ ‫ ‬ ‫  ھ  ۔ ‬ ‫   اس   ‬ ‫  ق     اور ‬
‫ ‬ ‫ ز دت    ل و  ُ ل ‬ ‫ ‬ ‫ ا وب زا  ‬ ‫ ز دت ‬ ‫     ‬ ‫  ض     ‬
‫ ‬ ‫‪   7‬‬ ‫ ‬ ‫ و  ‬ ‫  رج   ۔    د  ا‬ ‫   ا ط‪  6‬‬ ‫۔           ا  رؤ‬ ‫ ‬

‫    (‬ ‫ض  ِ  ‬
‫    ِ‬ ‫  رہ   ‬ ‫‪ 1‬۔    )‬
‫ں اور ‬ ‫   ا‬ ‫ ز  ‬ ‫    (‬ ‫    ل   ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫  ۔ ّ اول )‬ ‫ ‬ ‫ وا    ‬ ‫   و ز رت ‬
‫  ۔‬ ‫ز ت   ‬
‫    ل و   ‪ ٧٧‬‬ ‫  رہ    ل   ‪ ٧٥‬در  اور ‪ ٢٢‬د    اور  ض   ‪ ٢٥‬در  اور ‪ ٨‬د ۔ اور   ‬ ‫ٹ‪ :‬د ر    ‬
‫ض   ‪ ٢١‬در  ‪٤٠‬د  ) ث ا ت(‬
‫در  اور ‪ ١٠‬د  اور  ِ‬
‫‪ 2‬۔  ّ    اور    رہ۔‬
‫      م   ر   ۔‬ ‫ ‬ ‫‪ 3‬۔ وہ ‬
‫۔‬ ‫‪ 4‬۔  رج اور ‬
‫۔‬ ‫  ‬ ‫‪ 5‬۔  رج اور ‬
‫‪ 6‬۔  ر  ۔‬
‫۔‬ ‫   ‬ ‫ اور  م   ‬ ‫  ُ دور ‬ ‫‪ 7‬۔  ل ‬
 ‫‪36‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫   رؤ   د       ۔‬ ‫ ‬ ‫   وا  وہ دن ‬ ‫ا ل   اور  ا      ‬
‫  رہ    ا ہ ‬ ‫ ‬ ‫   و  ا  ‬ ‫ ‬ ‫    وب ‬ ‫  روز  ر ‬ ‫ۃ و‬ ‫‪  1‬ذی ا‬
‫ ۔‬ ‫ت   ‬ ‫رؤ    ‬
‫ ‬ ‫ﻣﺎ ج ے ا‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ﻣﺎ  ﻣﺪ‬
‫   ‬ ‫ض ‬ ‫ح ﺣﮧح ﺍﻟﺐ‬
‫ ا وب‬ ‫ط ﻓﮧ‬
‫  ل‬ ‫ﻣﺎ اﻟﺦ‬
‫  ل‬ ‫ط ﺣﮧ ﺳﻮﻟﺢ‬
‫  ا‬ ‫ح ﺣﮧ ﻟﺢ‬
‫ ‬ ‫‪ ،‬‬ ‫ رؤ  ‬ ‫ ‬ ‫           ‬ ‫    ل و    ا دو ں دس در‬ ‫   ‬ ‫ ‬
‫   زا    رؤ    ‬ ‫‪   ،‬آ  در‬ ‫   از ا    وہ   در‬ ‫   ‬ ‫     ‬ ‫ ا  ‬
‫ر     ‬ ‫ ا       ۔  ر    ر  ِ     ا      و     ت    ت   ‬
‫ت     ا  ا ن             و            ا   ّ       م ‬
‫ِ  د ِ‬
‫ت  دہ    ۔   روز رو  ا م  ‪ ،‬‬ ‫ر     رو  وا    اُ ُ ِ        ‬
‫  م    ۔   ‬ ‫۔   ‬ ‫  ت ‬ ‫ ‬ ‫ ان  د  م      د و  ر   ‬ ‫ر و  زا ‬
‫ ‬ ‫   ا ِ ز ن ‬ ‫  ورہ   ا اض ‬ ‫    ۔     ‬ ‫ں   ‬ ‫   ان ‬ ‫ا م ‬
‫    دق  ‪ ،‬اور  ّ اول و دوم ‬ ‫    رہ را     ر   اد        رہ‪ ١٢‬دن     ‬ ‫   ‬

‫‪ 1‬۔ آ ی  ر ۔‬
 ‫‪37‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫  ۔  اﻟﻤﻮاﻫﺐ ﻋﻦ اﻟﻔ ٰﻫﺬا‬ ‫ دن   ‬ ‫  ا  ‬ ‫د       ر ‬ ‫دو ں     ا‬
‫‪1‬‬
‫ا ﻮاب ﺑﻌﻴﺪ ﻣﻦ ﺣﻴﺚ اﻧﻪ ﻳﻠﺰم ﻨﻪ ﺗﻮا ارﺑﻌﺔ اﺷ ﺮ ﻛﻮاﻣﻞ۔‬
‫      ل ا ر ‬ ‫   ا ل  ۔  د ا م ‬ ‫د   د  ا‬ ‫د   ا ام‪ 2‬‬ ‫ا ل‪ :‬ا   رت ‬
‫   ز دہ ‬ ‫ ا د ‬ ‫۔ ا  ا ع  اد‪   3‬‬ ‫ آ         در ‬ ‫  ا  ‬ ‫ ‬ ‫ اس   ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫۔   ‬ ‫ ‬ ‫۔ ‪    ٣٠‬ر   آ   ‪  ،‬ں   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ا  ‪   ٢٩‬‬
‫  ازی و ز  ا       ۔ واﻟﻠﻔﻆ ‪:‬‬ ‫ا‬

‫‪  ٢٩‬د  روز ‬ ‫ واز ‬ ‫ از   روز ز دہ ‬ ‫ ا   ر  از  رؤ   ل    و آں ‬ ‫’’ا ِ   ع  ہ  ‬
‫ و ‬ ‫‪٢٩‬و  آ‬ ‫‪  ٢٩‬و  ‬ ‫  ہ  ا  ‬ ‫ د‬ ‫ و   ر   ہ   ا   ‪  ٣٠   ٣٠‬آ  و  ز دہ  ‬ ‫ ‬
‫‪4‬‬
‫ز دہ  ۔‘‘‬
‫‪5‬‬
‫ﺛﻢ اﻗﻮل وﺑﺎ اﻟﺘﻮﻓﻴﻖ۔ ‬
‫ِ ‬ ‫ ‬ ‫ ا   ر       اس   ‬ ‫   ‬ ‫ِل  ر    ِل  ر‪     6‬ف  ول    ل ‬
‫ راہ ‬ ‫  ں   اب   ان    ف ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ وہ ا ا ِل  رہ د‬ ‫د       ‬ ‫و  ‬

‫  وت۔‬ ‫۔    م ص ‪١١٠‬۔ ‬ ‫ ا‬ ‫   ا ا‬ ‫‪ 1‬۔  ح زر‬

‫   آ   ۔‬ ‫ ‬ ‫       اس  ح  ا   ر  ہ ‬ ‫     ا ری    ل        اب اس ‬ ‫ ‬ ‫‪ :‬ا‬
‫ ر ۔‬ ‫   آ    در       ا اض   ‬ ‫ ‬ ‫د      ر  ہ  ا  ‬ ‫‪ 2‬۔ ا    ‬
‫  ۔‬ ‫   آ   ع        ل  د ‬ ‫ ‬ ‫‪ 3‬۔ ا     اد      ر  ہ  ا  ‬
‫‪ ٢٩‬روز ‬ ‫ اور ا‬ ‫ ‬ ‫ روز   ز دہ    ‬ ‫ ‬ ‫  ۔ اور ‬ ‫‪ :‬ا ِ  ع    د   ر  رو   ل     ر ‬ ‫‪ 4‬۔ ‬
‫   ز دہ ‬ ‫  ہ  ا  ‬ ‫   ‬ ‫ ا‬ ‫۔  اور  ا‬ ‫ ‬ ‫    ر   ہ   ا  آ   ۔  ز دہ  ‬ ‫ ‬ ‫۔ ‬ ‫ ‬ ‫   ‬
‫۔‬
‫        ں۔‬ ‫‪   ‬‬ ‫   ‬ ‫‪ 5‬۔  ا  ‬
‫  ل        ڑ د   ۔‬ ‫‪ 6‬۔  وک  ل‪ ،‬‬
 ‫‪38‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫   اور ‬ ‫ب‪         1‬دن ‬ ‫ ‬ ‫  ول ‬ ‫ات   ‬ ‫۔ او  وا   ا   ان دو ں ‬
‫‪2‬‬
‫   اس  ل ر  ‬ ‫  ل‬ ‫ آ ۔  ُ دو ی   آ   ۔    ب   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫و ہ  ر‬
‫ ر   ۔‬ ‫ِ ‬ ‫ اس   دو ‬ ‫ و  ل  ۔ ‬ ‫      ُ دو ی       ‬ ‫ا ول ‬
‫ اول‪:‬‬ ‫د‬
‫ً ‬ ‫   اور  ا‬ ‫   ا  ‬ ‫   ا ع و‬ ‫ب او      ‬ ‫ ز  ‬ ‫   ‬ ‫ّہ و‬
‫  ّہ ‬ ‫ ‬ ‫      ّہ  ‬ ‫‪        3‬وا  ‬ ‫ ا   ِ‬
‫ت ‬ ‫ ‬ ‫  ل  ا ع  ‬ ‫وا    رو‬
‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ا  ‬ ‫    م   آ   ۔ اﻧﻤﺎ ﺎﻳﺘﻪ اﻟ ـﺴﺎوی‪ 4‬اور ا ع و رو    ‬ ‫و‬
‫ ا  دو دن   و  ۔‬ ‫   ‬ ‫ و‬ ‫۔  ا ‬
‫     ڈ ھ دو  ج ‬ ‫   ‬
‫‪5‬‬
‫ﻞ ٰذﻟﻚ ﻇﺎﻫﺮ ﻋ ﻣﻦ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﺎﻟﻔﻦ۔‬
‫  ۔    ّہ ‬ ‫ رو ِز   ‬ ‫    ّہ و‬ ‫    ہ ِ رک ر  ا ول ‬ ‫     ‪ ١١‬‬ ‫   ‬ ‫اور آ‬
‫    م  زم آ    اور ‬ ‫   و‬ ‫    ‬ ‫ّر   ا       ّ  ‬ ‫ ‬ ‫   دو  ّ  ‬ ‫   ‬
‫  ۔ ‬ ‫   اور  دو ں  ‬ ‫    وم  ‬ ‫   ‬ ‫ رو‬ ‫ روز  ‬ ‫  ر ‬ ‫ّ م      ا ع  ‬ ‫ا  ‬
‫ٰ‬
‫ﺳـﻠﻴﻤﻦ اﻟﺘـﻴ ﻣـﻦ ﻛـﻮن ﻏـﺮۃ ﺻـ ﻳـﻮم‬ ‫وﺑﻌ اﻟﺪﻟﻴﻞ ﺴ ﻴﻞ ﻣﺎ ﺗﻘـﺪم ﻋـﻦ‬
‫ّ‬
‫اﻟﺴﺒﺖ ﻓﺎن ﻏﺮﺗﻪ اﻟﻮﺳﻄﻴﺔ ﻳﻮم اﻻﺛﻨ ﻓﻜﻴـﻒ ﻳﻤﻜـﻦ‪ 6‬ان ﺗﻘـﺪﻣﻬﺎ ا ﻼﻟﻴـﺔ‬

‫۔‬ ‫ہ   د  ‬ ‫ ‬ ‫‪ 1‬۔ ‬

‫   وآ  و    و ل  رک    رے    ر    ل  رہ ر  ا ّو ‬ ‫ر ا س   ا  ‬ ‫ اور ا م     ‬ ‫ ا م ‬
‫ آ ۔‬ ‫ ‬ ‫ہ     در‬ ‫ ‬ ‫  ک     ‬ ‫   اس ‬
‫‪ 2‬۔  دل  اہ۔‬
‫۔‬ ‫ اور  ر ‬ ‫    گ  س ‬ ‫۔ ا   ت ‬ ‫  ر   ‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫‪ 4‬۔ اس      ا ی  ۔‬
‫  ۔‬ ‫‪ 5‬۔   اس   )  ز (   رت ر    اس     ا  ‬
‫     دن  ۔ ‬ ‫  ّہ و‬ ‫         )‪١١‬ھ(‪     ،‬دن  ۔ ‬ ‫ ‬ ‫      ل ‬ ‫ن ا‬ ‫‪ :‬ا  د    ‬ ‫‪6‬۔‬
‫    ل   ‬ ‫ ا    ‬ ‫  ۔ ا    د    ‬ ‫م       روز ‬ ‫   دو دن ‬ ‫  ّ ہ ‬ ‫      ّہ و‬ ‫ ‬ ‫   ‬
 ‫‪39‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ﺑﻴــﻮﻣ او ﺗﺘﺎﺧﺮﻋﻨﻬــﺎ ﻤــﺴﺔ اﻳ ّــﺎم وﺑــﻪ ﻳﻈ ــﺮ اﺳـ ﺎﻟﺔ ﻣــﺎ اﻋﺘﻤــﺪھ ا ــﺎﻓﻆ‬

‫ﻤﺎ ﻠﻤﺖ۔‬ ‫ﺑﻮﺟﻪ اﺧﺮ ﻓﺎن ﻣﺒﻨﺎ اﻧﻤﺎ ﺎن ﻋ ٰ ﻫﺬا‬

‫ دوم‪:‬‬ ‫د‬
‫ت  ا اج ‬ ‫   ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ا ِ  ‬ ‫ ‪  ١١‬ھ    ‬ ‫ ‪٢٩‬؍    و‬ ‫    م  دو  ‬
‫  دہ‪       1‬۔ ‬ ‫   رؤ‬ ‫ِ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫    دت  دی    اس  و‬ ‫ اور   ب    و  ‬
‫ ‬ ‫  زا     رہ  در‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫    ۔  اور  ‬ ‫  ون  ‬ ‫  ہ  د‬ ‫آ ب   زا    ‪  ٦‬در‬
‫ِ   ل ‬ ‫  ‪2‬۔  اور  ‬ ‫ ‪  ٣٩‬د‬ ‫ ‪  ٩‬د‬ ‫  ف  ‪  ٩‬در‬ ‫۔ ‬ ‫ ‪  ٣١‬‬ ‫ ا‬ ‫‪  ٢٧‬د‬
‫ّ  ‬ ‫ ‬ ‫  ح ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫   ز دہ ‬ ‫       در‬ ‫‪ ،‬رؤ    ‬ ‫رف ا ِ ‬
‫ی    ‪:‬‬ ‫ا  ا‬
‫ﺘﺐ اﻟﻤﺸﻬﻮرۃ اﻧﻪ ﻳﻨﺒ ان ﻳـ ن اﻟﻌﺒـﺪ ﺑـ ﺗﻘـﻮﻳ اﻟﻨـ ﻳﻦ‬ ‫اﻟﻤﺬﻛﻮر ا‬
‫ﻣﻦ ﻋ ۃ اﺟﺰاء وﻗﻴﻞ ﻳﻨﺒ ان ﻳ ن ﻣﺎ ﺑـ ﻣﻐﺎرﺑﻴﻬﻤـﺎ ﻋـ ۃ اﺟـﺰاء‬ ‫ا‬
‫ٰ‬
‫ﺣ ّ ﻳ ن اﻟﻘ ﻓﻮق اﻻرض ﺑﻌﺪ ﻏﺮوب اﻟﺸﻤﺲ ﻣﻘﺪا ﺳـﺎﻋﺔ او ﻛـ‬ ‫اوا‬
‫ٰ‬
‫واﻟﻤﺸﻬﻮر ﻫـﺬا ا ﻣـﺎن ﺑـ اﻫـﻞ اﻟﻌﻤـﻞ اﻧـﻪ ﻳﻨـﺒ ان ﻳ ﻘـﻖ اﻟـ ﻃﺎن َﺣـ ّ‬
‫‪3‬‬
‫اﻟﻤﻌﺪل۔‬
‫ّ‬ ‫اﻻول ﺑﻌﺪ اﻟﺴﻮاء واﻟﺒﻌﺪ اﻟﺜﺎ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺗﻤﻜﻦ ا وﻳﺔ و ﺴﻤﻮن اﻟﺒﻌﺪ ّ‬

‫     اس   د    ا ر   ا   ا ل    ۔‬ ‫ ‬ ‫ل     ‬

‫    ۔‬ ‫ ا      اس    د ًۃ رؤ  ‬ ‫   در ن ‬ ‫‪ 1‬۔  رج اور ‬
‫  ول    ‪:‬‬ ‫‪ 2‬۔ اس   ‬
‫در‬ ‫د‬
‫‪١٥‬‬ ‫‪ ٢٧‬ـــــــــ‬ ‫‪ ٣١‬ـــــــــ‬
‫‪٦‬‬ ‫‪ ٥٢‬ــــــــ ‪ ١٧‬ــــــــ‬
‫‪ ٩‬ــــــــــ ‪٩‬‬ ‫‪ ٣٩‬ـــــــــ‬
‫ زا   ۔  اور              ان ‬ ‫   دس  ا ا ء  ‬ ‫   ‬ ‫  ر       رج  اور  ‬ ‫ں ‬ ‫ر ‬ ‫‪:‬‬ ‫ و  ‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫     اور ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ ز     وب ‬ ‫دو ں    وب   در ن دس   اس   زا  ا ا  ں۔  ں     ‬
 ‫‪40‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫    ‪:‬‬ ‫ح ز   ُ‬
‫ ا ن از وہ ز دہ       دو  ط و  د   و ‬ ‫ل وہ در      ز دہ و    ن دو ‬ ‫’’      ‬
‫‪1‬‬
‫(‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫) ول  رہ ا  ‬ ‫۔‘‘‬ ‫  د و  رف در  ز ن ا  ا‬ ‫ل ‬
‫ ا ل      اُس ‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫  ل  ا‬ ‫      ل      و ع  رو‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِ   ‬ ‫ ‬
‫  ا ‬ ‫ ‬ ‫ آ ب ‬ ‫ اس رات    ف   در‬ ‫   و ع  ا ً   ل   ‬ ‫ دو ا  رات ‬
‫ ڈو  اور   م ‬ ‫ ‬ ‫  ؤ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ب ‬
‫   اور   ِ‬ ‫ ‬ ‫   اُس  ‬ ‫   در‬ ‫   ‬ ‫    م ‬
‫  ک ‬ ‫ِ   ب‪       2‬۔    رات    رو‬ ‫   ‬ ‫ ‬ ‫   ‬ ‫ و‬ ‫   ا  ‬ ‫     ‬
‫۔‬ ‫ ز      ‬
‫‪3‬‬
‫     اور  رو ِز ‬ ‫   ‬ ‫    ُ اس   ِہ   رک        دو ی  دو  ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ِ ‬ ‫ض  د‬
‫  ر ‬ ‫   اور   و  اب و   ِل  ر ‬ ‫ ‬ ‫     وہ دو ں  ل ‬ ‫و ِ‬
‫ت ا س   دو ‬
‫‪4‬‬
‫ان ‪ ٩٤٣‬رو  ‬ ‫   ‬ ‫ب ‬ ‫   ‬ ‫   ر‬ ‫ر ‬ ‫ ‬ ‫ اور ‬ ‫۔   وا    ‬
‫ی  ۔‬ ‫(‬ ‫‪  5‬ن ‪    ) ٦٣٢‬‬ ‫را  ‬ ‫ رو  ا‬ ‫ ‬

‫   ‬ ‫  ِ اول    ِ  ا ‬ ‫   ا ِ ‬ ‫   رو  ‬ ‫   ‬ ‫ر       دو ں ‬ ‫   در ن ‬ ‫   ا ِ ‬ ‫اس ز‬
‫  ۔‬ ‫اور        ِ  ل ‬
‫۔‬ ‫‪ 1‬۔ ز   ُ‬
‫ ‬ ‫  ں۔ ‬ ‫   در ن دس   ز دہ در‬ ‫  ں اور  رج اور     ‬ ‫      ل دس   اس   ز دہ در‬ ‫‪:‬‬
‫۔ اس ز       رف  ۔‬ ‫ ‬ ‫     رو  ‬ ‫     ‬ ‫ دو ں ‬
‫  ۔‬ ‫  وب ‬ ‫‪ 2‬۔ ‬
‫۔‬ ‫ دار د‬ ‫‪ 3‬۔ ‬
‫‪ 4‬۔   و       ن    ۔‬
‫ ‪  ٢٠‬ن آ   ۔ ‬ ‫‪ 5‬۔   اس و     ر را    اس    ب   ‪٨‬؍ ن اور ا   ب   ‪  ١٢‬۔ ز   در     ‬
‫ت   ‬ ‫ ‪ ١٢٥‬ا  ‬ ‫ )‬ ‫ وا   ۔ ‪   ١٢‬‬ ‫‘‘‬ ‫ِ‬
‫ت  ِل ‬ ‫ ’’‬ ‫       ا  ر‬ ‫   ۔  ‬ ‫   اس   ‬
‫    ف     (۔‬ ‫ا‬
‫‪41‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬
‫ْ‬
‫وﺗﻌﺎ ٰ ا ﻠﻢ ﻓﻘط۔‬
‫َ ََ‬ ‫ﻨﻪ‬ ‫ٰ‬ ‫َو ا ﺳ‬
‫ُ‬
‫‪42‬‬ ‫‘‘  ا ۔ ‪٢٠١٠‬ء‬ ‫ ’’ ر ِ‬
‫ف ر‬