- - - - - - ._~.

_--
Ί
ι:

\'
';

.-h.... ­
 ·Ο γέΡο - • Α β β α κ ο ίι μ έ π ι σ τ ρέ φ ω ν άπό τό ή - .

συχαστήριόν του στήν Μ.Λαυρα (1975) ,τρία χρό­

νια πρίνΟ άναχωρήσει γιό τους oOρανo~ς.Tήν ρό­

βδον τήν φέρει ώς δδηγόν,λόγfJ) της άσθενοΟς δ­

ρόσεώς του,καθώς καί τό μανδήλι,γιό νό σκου­

πίζη' τόν ΙδρQΤQ,που δπωσδήποτε τόν ένοχλοΟσε

νό βλέπη,έστω καί θαμπό.ΟΙ έσω δμως όφθαλμοί

της Ψυχης του Πσα~ άείποτε λόμποντες,δδηγοΟν­

τες αΟτόν εΙς όδους K~όίoυ καί εΙς τρίβους

τQν προσταγμότων αΟτοΟ.

.'!ι;

, :~"­
 Ά 811 ακ ο ύ μ;

t
Ο

Άνυποδητος

ι
\ .
 Ι
ι
1I

j
 -3­

θεοδωρήτοu Μοναχοϋ

·ΑγιορεΙτοu

λ.ΚΚλ.κΟΥΜ

kNynOAHTOC

1894 - 1978

Σκηνές άπό τόν ένθεον βίον τού άειμνή­

στου Γέροντος,δπως τίς έζησαν α~τόπται

μάρτυρες καί ώς ό ίδιος διηνείται είς

άναπητούς του προσκυνητάς.

:.

., Αγ ιον "Οροι;- · Αθηνα L 198'8

ί
, Ι
 ------ -~------­

"Αύτός γνωρΙζει πράγμάτα,τά όποία γνω­

ρίζουν συνήθως μόνο ΚαθηγηταΙ Πανεπι­

στημLου.Αύτός μπορεί ν~ κάνη κάθε σοφό

νά ντρέΠΕται.Είναι πτωχός άλλά κατέΧΕΙ

περισσότερα άπ'δ~ι όλοι οΙ σoφoίKαίδ~

ανooόμενo~ τοΌ ·Kόσμo~.Aύτός είναι πρα­

γματικ& φωτισμένος".
N.Λoύβαρις,!Aκαδημα~κός.

"θεΙα χάρις! Μνήμη άπέράντος· ούτε ά­

κουσα,ούτε θά ξανακούσω".

'ι .Καρμίρης. 'A_καδημα~κός.

-,'~

:ι,
"
;Ι
Ι

il
/~
i ~::~
1:1
lil
Ι;!
il'
,
~I

11
Ι! ,~
Ι';

Ι
;i!
Ι ")
Ι
ι
;'! ·f,
::1

ι ~,
 π ρ Ο Λ Ε Γ Ο Μ'Ε'Ν Α

συγγραφή τοϋ βΙου ένός; συγχρόνου Άγι.ο­

ρεΙτου,ό όποίος; μόλι.ς; πρΙν 6 χρόνι.α έ­
κοι.μήθτι έν KυρΙcι>,δέν άποτελεί εύκολον fp­
γον. Αυτό πού μας; ήνάγκασε νά σπεύσωμε
.. ,
, κάπως; στήν προσπάθει.ά μας; αύτ:ή, ΙΙταν tι έ­
πι.θυμΙα μας; νά προλάβωμεν έν Cω~ δλους; δσους;έ-,
γνώρι.Οαν άπό κοντά τόν Γέροντα -Αββακούμ, διότΙ.
οί πατέρες; φεύγουν καθτιμερι.νως;;,φεύγουνκαΙ παίρ­
νουν μαCΙ τους; δλτι τήν πλουσία έμπει.ρία τοϋ πα­
λαιού ·ορους;,τοϋ fχοντος; νά έπι.δείΕη σnμεία με­
γάλα )(.αί παλαίσματα ύπερφυη τ<ί)ν άρντισικόσμων κα­
.\
.<' ,;
τοίκων του •
, , '0 άείμνηστος; Γερσ.... ·Αββακούμ ύπηρΕε fνας;
δαυμαστός; συνδυασμός; μεγάλης; άσκτιτι.κότητος; μετά
"κοινωνικης'προσφορας;,άγάΠΤις; δτιλαδή έ μπράκ του
πρός; τόν άνθρωπον,τόν συγκεκρι.μένον dνθρωπον,εί­
τε πρόκει.ται γιά μοναχόν,είτε γι.ά λαtκόν προσ­
κυντιτήν. Καίτοι έκ νεόττιτός; του fλαβε πλουσζαν
τήν άνωθεν χάρι.ν ,δέν fπαυσε παρά ταϋτα ούδέ στ 1.­
γμή νά προσφέρΤ.1 καίό 'ίδι.ος; τόκατά δύναμι.ν, ύ­
πακούσας; έκ καρδίας; εΙς; τήνφωνήν τού Εύαγγελί­
ου τήν λέγουσαν:""Η βασιλεΙα των ούρανων βιάζε­
ται 'ΚαΙ βιασταΙ άρπάζουσιν αύτήν".
.. ··Αμαθής; των πραγμάτων τοϋ κόσμου τούτου
Cοϋσε καΙ άνέπνεε μόνον δσα fχουν σχέσLν μέτόν
ούρανόν καί τήν σω~ηρίαν μας;.7Ητο ό συνετός; .fμ­
πορός; της; παραβολης; πού έπώλησε τά πάντα προ­
κειμένου νά άγoράσn τcίν πο λ ύ τ ι. μ ο ν μ α ΡΥα­
Ρ ί τ η ν ,τήν άνωθεν βασLλείαν.Πόσο,άλή'δεL(l,εt'ναι.
σοφοί οί μαθηταΙ τού Εύαγγελίου καί πόσον μωροί
οΙ σοφοί καί γραμματείς; τού αιωνος τούτου!
Μέ τήν άσκτιτι.Ηήν του πολιτείαν έπάταΕε
) κατά κράτος; τήν φι.λαυτίανκαί τόν έγωι.σμόν,άνα­
πνέων καΙ κατέχων μόνον τόν Χριστόν,ώς; έτόλμησε
νά 'πη κάττοτε. Πολύ σύντομα fy ι. νε δ ιά· τούς; συμ­
μοναστάς; του καΙ τούς; ττoλυdρίδμoυς; 'J:tροσκυνητάς;
σύμβολο καί παράδει.γμα άσκτιτι.κότητος;, άπλόττιτος;
καΙ άγάττης; ,ώστε μετά τόν θάνατόν του νά παίρνουν
οΙ ΕένοΙ. χωμα άπα τόν τάφο τoυ,yι.~ νά τό μεταφέ­
ρουν ώς; εύλογΙαεΙς; τήν πατρίδα τους;! Αυτό ού­
 -6­
δέποτε ~xoύσθη εΙ~ τd xpoVL~d τοΟ ηOρoυ~l.
οΙ
άλλοδαποί προσχυνηταί - έρευνηταί τόν
fβλεπαν odv μιά ~ωσα διαμαρτυρία καί άντίθεσι
στό περιβάλλον του,ή δΨι~ τοΟ όποίου τoύ~ ύπεν­
θύμι~ε τόν άγιoΠρόδρoμo,τoύ~ διά Χριστόν σα­
λoύ~,τόν δικό τoυ~ ΦραγΚLσκο τη~ -Aσσί~η~ κα'
τoύ~ άγίoυ~ των βυ~αντινων εΙκόνων2 .
Οταν fφευγ ε άπό τόν β ίον αύτόν ό dλλο~
u

μεγάλo~ ~ηλωτή~ Άγιoρείτη~,KαλλίνΙKO~ ό Κατου­

ναKιώτη~3,τότε dρxι~ε τά πνευματικά του παλαί­
σματα ό π.-Αββακούμ. στnνέρημικn Βίγλα.Καί δταν
ό π.Ίερώνυμo~ AΙγίνη~,ό τρίτo~ μεγdλο~ άστέρα~
στό στερέωμα των παλαιοημερολογ ι των άββάδων εύ­
ρίσκετο εΙ~ τό ~ενίθ τTϊ~ πνευματικTϊ~ του προσ­
φoρα~4,στήν Μ.Λαύρα έμεσουράνει τό dELov τέκνον
τTϊ~ Σύμη'~ ,άμφότεροι κρουνοί δε ία~ παρηγoρία~ διd
τoύ~ -OρδoδόEoυ~ πιστoύ~.
&0 άγιo~ Xρυσόστoμo~ στήν ιγ' όμιλία του
στnν Γένεσιν προτρέπει τoύ~ πιqτού~ πού θέλουν
ν- άποφύγουν τήν κόλασιν καί νά έπιτύχουν τη~ βα­
σιλεία~ των ούρανων νά κοσμοΟνται από δύο πρά­
γματα: "δογμάτων 6ρθότητι καί βίου ·έπιμελείQ.ΙΙ.'Ό
άε ί μνηστo~ Γέρoντα~ τό έτήρησε αύτό ώ~ κόρην 6φ­
δαλμοϋ. Δέν άρκέστηκε στήν άτομική του dσκησι
καί άρετή ,ούτε στί~ πρoσευxέ~ καί τά δάκρυά του,
άλλd μόλι~ άντελήφθη τήν καινοτομίαν καί αερε­
σιν τοα αιωνo~ μα~,άπό τό 1924 καί έETϊ~, άμέσω~
άντέδρασε πατερικ~ τφ τρόroφ,μέ άποτέλεσμα μέχρι
τοα θανάτου του νά φέρη άγογγύστως τόν 6νειδι­
σμόν καί τά~ ΠOΙKίλα~ ταλαιπωρία~ πού συνεπdγε­
ται ή συμφώνω~ τtρό~ τάς Ιερά~ Παραδόσει~ τTϊ~-Eκ­
κλησία~ μα~ ~ωή. &Η παρουσία του ~τάν rLd δλoυ~
fνα ~ωντανό κήρυγμα πού fλεγε :άγαπήσατε τόν Χρι­
στόν γιά ν-άγαπήσετε καί τόν πλησίον. ΚαΙ άγαπα
τόν 'Χριστόν μόνον αύτό~ πού έργά~εται τί~ έντο­
λέ~ του. Καί YLd νά τί~ έργάCεται ό (διo~ άπα­
θω~ καΙ ώ~ θέλει ό θεό~ xρησιμoπoιoασ~ ώ~φίλ­
τρον τήν dσκησίν του,ή όποία τόν έfήγνιCε καΙ έ­
φώΤΙbεν,ωστε νά έκλέγ~ πάντοτε τό εύάρεστον καΙ
τέλειον.
'Ή άλήδεια εΙναι δτι πόνεσε πολύ στήν ~ωή
του,fκλαυσε καΙ έθρήνησε στήν μοναfιά του, άλλά
έν τφ δακρυώδη βίφ Τ9υ αΙ παρακλήσε ι~ τού θεοϋ
δέν fπαυσαν ούτε στιγμή νά εύφραίνουν τήν καρ­
δ ί α του. ιι &Ο dνθρωπο~ γ εννήθηκ ε γ ι ά τήν χαρά,δχ ι
γιά την θλrψι,θά πη σέ κάπoιoυ~ έπισήμoυ~ έ!ι­
σκέπτα~ ΤΟ,υ. Γιατί παίρνει τήν χαρά του άπό τά
εCδωλαi ΠιστέΨτε,πληρώνουν γιά τήν χαρά τoυ~.&H
 -7­
χαρά δμως τού θεού δέν κοστ ί {; ε ι. τίποτα. Δέν ~χω
τίποτα Δλλο παρά τόν Χριστό καΙ τήν χαρά"!5'Έτσι
χωρίς νά τό δέλη άπεκάλυΨε δτι. εΙχε φθάσει. στά
μέτρα τού άληδι.νοϋ μοναχοϋ,τού εύφραι.νομένουάπό
τόν έν τ~ καρδί~ του οΙκοϋντα Χρι.στόν.
"Ούδέποτε εΙπα Ψέμμα. ~ άστεϊ:ο" εΙπε Δλ­
λοτε σέ έπι.σκέπτην του ,φa.νερώνων ούτω έν τ'Ο ά­
πλότητι του Δγνωστα στούς πολλούς παλαίσματατοϋ
όσιακού του βίου.
Ή συγγραφή της παρούσης βιογραφίας δέν
άποβλέπει εΙς την προβολήν ένός νέου άγίου κατά
τήν συνήδειαν των ήμερων μας. 8 Αποτελεϊ: άπότισιν
χρέους πρός τόν ίλαρώτατον Γέροντα της Βίγλας
πού κατήχησε ήβας τούς νεωτέρους μοναχούς νά μή
χωρί{;ουμε,νά μή διασπαμε τήν όλότητα της όρδο­
δό~oυ' άληδείας και Παραδόσεως,άλλά νά τήν δεχώ­
μεδα καί- νά τήν φυλάττωμεν όλόκληρη και καθαρή,
μέ τά κομποσχοινια και τίς νηστεϊ:ες της, μέ τίς
άγρυπνι:.ες καί τίς ~ενητεϊ:ες της,άλλά καΙ μέ τούς
fως δανάτου άγωνες της ,δταν κι.νδυνεύη άπό νοδεϊ:­
ες καί παραχαράEεις,έ~ωτερικές ~ έσωτερι.κές, δ­
'πως συμβαίνει στίς ήμέρες μας τόσο πληδωρι~ύ­
τό μ.Q.ς τό έδίδαΕε ό ταπει.νός π. Αββακούμμέ fpyo
8

καί λόγο,χωρίς φανατισμούς,μέ σταδερότητα όμο­

λογητοϋ καί πραότητα όσίου.VΟλοι οΙ dλλοι μας
μίλησαν διαφορετικά·μας εΙρωνεύδηκαν δταν δελή­
σαμε νά τόν μιμηδOύμε,μ.Q.ς ήπείλησαν,δταν άρχί­
σαμε νά όμιλοϋμεν... -.
&0 άνυπόδητος όμως Γέροντας της Βίγλας,
αύτός πού άπό σύντονη σπουδή καί πόδο εΙχε άφο­
μοιώσει τούς πρό αύτοϋ γνηοίους φορεϊ:ς της 80 Ρ _
δοδόΕου {;ωης καΙ συνομιλούσε τόσο οΙκεία iιέ τόν
θεόν,μας στήpι~ε καί μας νουδέτησε,ώστε νά μη
δεχδοσμε νά πιούμε ποτέ νερωμένο τό κρασί της
πίστεως ,άλλά πάντοτε Δκρατο καί ά.γνό ,δπ.ως fβγαι­
νε καί τό δικό του,όταν μόνος του πατοϋσε τάστα­
φύλια της Μονης του •..
Τού εCμεδα Ισόβια εύγνώμονες,διότι στό
πρόσωπό του εCδαμε έπί τέλους τά λόγ ια νά παίρ­
νουν σάρκα,νά γίνωνται Ψωμί φρέσκο καΙ άγνό, ί­
κανό νά χορτάση 'τήν πε ίνα μας. Γι
8
αύτό ή άπου­
σία του γίνεται καδημερινως πιό αΙσδητή,διότιά­
πό τότε πού fφυγε άπό κοντά μας ή δέσιςτου πα­
ραμένει κενή,ένω ό λιμός συνεχί{;εται καί ή δίΨα
κορυφοσται ...
Τελειώνοντας αΙσδανόμεδα υποχρέωσιν νά
εύχαριστήσωμεν θερμώς δλους; έκείνους; πού μά~ έ­
βοήδησαν μέ συνεργασίες,φωτογραφίεςκαί υποδεί­
 -8­
E~ι, διά τήν όλοκλήρωσιν τοΟ ηαρόντo~. -Εκ των
πολλων' άναφέρομεν ένδεικτικω~ τόν πανοσιολ. άρ­
·χLμ. π.ΑύγουσΤίνον Kατσαμπ~ρην,τόν πνευματικόν
τταπα-Νεκτάριον άπό τόν δογ'ιον Νείλο",τόν.Λαυριώ­
την Ιερομόναχον π.BασΙλειoν,τoύ~ άγιoρεΙτα~'Mo­
ναxoύ~ π.Σάββαν Φουντf1ν,π.ΠαΟλον άπό τήν ΒΙγλαν,
π. -ΕφραΙμ καΙ ,Bαρδoλoμαίoν,τoύ~ Λαυριώταc,π.Πέ­
τρον, έκκλησιαστι κόν τοΟ πρωτάτου,τ'ήν άνεψιάν τοϋ
Γέρoντo~ κ. Ε Ι ρ'ήνην Παντελι 00 κα Ι τoύ~ κυρ Ι oυ~ Ν.
ΜπαCώνη,Ρόδιον Δημητρίου καΙ Σά,ββαν Παπαδεμελην.
• Ιδιαιτέρως; ε6χαριστοϋμεν τoύ~ ~υλαβεστά­
τoυ~ έν Χριστφ άδελφούς;; καΙ .λΙαν f}γαπημένους; εΙς
τόν π.-Αββακούμ Κ. Αρμενάκην καΙ Σ.ΤσιτσιρΙδην,
8

εΙς τoύ~ όποΙους ό άεΙμνηστος Γέροντας fva μηνα

προτοΟ κοιμηδεί διηγ'ήδη μεταεύ πολλων δολλων καΙ
δλον τόν έν "κόQΊ,.l.φ" βίον του μέχρι- της έν ~ΆγΙφ
·Ορει άφιεεώς τού. .
. Εύχόμεδα ή παροΟσα συγγραφή νά γΙνη αΙ­
τ ία νά άκολουδ'ήσουν δολλες πληρέστερες γ ιά τόν ά­
. λησμόνητονΓέροντα,πού μέ. τόν fνδεον' βίον του έ­
κόσμησε τό "περιβόλι της Παναγίας" έπί έΕήκοντα
σύνεχη fTn. ΕCδε αΙ πρεσβείαι του πρό~ τόνΚύ­
ριον νά συγκρατήσουν.fTL πλέον τήν έρχομένην 6ρ­
γήν Του διά τά άφιλόδεα fpya μας. .
θ •Μ • Σκ~τη 11 Ε Ι σο δ Ιων 11 (Κ α Ψ ό λ α ς )
ΆγΙου ·Qρους,ΑΟγbυστός 1984.

~ _τιl!_ε_!-_~ Q _ε_!- _ς.. __ π.ρ_ Q _λ.. ~ _ν_ Q)1_ ~ _v_ ~ _v_ :

1. τό χωμα αύτό τό έδειξαν μετcX περισσηs xapfiS Γερμανοίπροσ­
Ί .<

κυνηταΙ εΙ~ τόν όσ.Μοναχόν π.πiτρον (Σκλ&βον),τόν ση­

μερινόν έκκλησιαστικόν του Πρωτ&του,ό όπoίo~ περιχαρήs
lJfiS τό άνiφερε,διότι ε~χε ζήσει 50 σχεδόν έτη πλησίσv
ι .', .
του π. Αββακουμ.

2.IRENIΚOO, 1961 ,σ. 355-6. ..

3.KaAALVLXoS ό ήσuxsxρτήs,έΚδ. '1." Μονηs παρακλήτου, Ώρω­

που.
4. Ό riρων Ίερώνuμοs τηs ΑΙγίνηs, ύπό Σ.Νούση , Ά~ηναι
.
.1
, 19792 .
Erhart Kastner, Die Stundentrommel νοn heili­
gen Berg Athos, Frankfurt 1 956, σ. 9 3~' 'Εκυκλοφό ­
ρησε καΙ iv · Aγγλικ~ μεταφράσει ύπό τό-ν τίτλον: ~OυNT
ATHOS: The call from sleep, London 1969. τά
περί π. Άββακούμ ELs τ&s σελ. 100-109.

•
 ,;,9­

, ,
Α'. 'Ι ε Ρ α νεοτης.

πατηρ Άββακούμ,ό κατά κόσμον 'Αντώνιος

Γαιτάνοςl έγεννηθη τό 1894 εΙς την Σύμην
της Δωδεκανnσου άπό γονεί.ς μέ φόβον θε­
ού, Γεώργ ιον κα Ι Ε ιρηνην. "Ητο δ πρωτότόκος
τού εύσεβούς ζεύγους μέ τά έξης άδέλφια:
Χαριτωμένην,Παναγ ιώτην ,χρηστον,Σπύρον ,'κα Ι ΒαΌ Ι­
λειον.
Ό'πατήρ του ητο σφουγγαρας,κατά την τότε
συνηθειαν ,τού τόπου. Τό καλοκαΙρι τόν 4πασχολού­
σε τι θάλαg,Qft,δπως καΙ δλους.σχεδόν τούς άνδρες
τού νησιου,τόν δέ χειμωνα "δούλευε" δυό μαγαζιά,
κατά τnν μαρ'τυρ Ιαν τού ίδ Ιου π.' Αββακούμ. "Δυό μα­
γαζ ιά εΙχε ό πατέρας μου .Μετά την θάλασσα,τόν χε ι­
μωνα,τά δούλευε. Πήγαινε κάτω στά σφουγγάρια μέ
,την πέτρα,δχι μέ την μηχανη πού εΙναι τώρα. Σα­
ράντα όργυιές πηγαινε κά1;ω. Αγιος άνθρωπος".
ν

. Τό "" Αντων&κη", δπως τόν άποκαλούσαν, με­

γάλωσε στην γειτονιά τnς ΑεμονΙτισσας (έκ τού Πα­
,ναγΙα Έλεημονnτρια,Ναός των ΕΙσΟδΙων),μιά άραι­
οκατοικημένη,άλλά δμορφη συνοικΙα της:τ:ότε άνθού­
σης Σύμης μέ τούς 18.000, κατοΙκους. 'Από. μικρός
~{έζωγρηθl1" άπό τnν ένορ LaKn ζωη τού Νςχού της γε ι­
τονιας του πού εύρΙσκετο λΙγα μέτρα πiό πέρα άπό
τό σπΙτι του. Καθημερινως αΙσθανότανε την άνάγκη ι
νά παρευρ Ισκετα ι ' στην"Παναγ Ια". Μεγαλώνοντας δρ­
χισε νά κάνη τόν ΙεροΨάλΤl1,Ψάλλων δl1λαδη"στούς έ-'
σπερινούς καΙ τούς δρθρους των καθl1μερινων,διότι
'τΙς έορτές'καΙ τΙς Κυριακές έψαλαν έμπειροι Ιε­
.ροΨάλται εΙς τούς ναούς τού νl1σιού. ΤΙς ΤΙμέρες έ­
κεί.νες πού δέν έψαλε,βοηθούσε ~τό Ιερό 'τόν λει­
~oυργόν καΙ καθοδηγούσε καΙ τά παιδιά ~oύ ~ρχoν­
το νά ντυθούν "δ ιακάκ'ια", έπ ι βάλλοντα ς άπόλυτον τά­
ξ ι ν κα Ι Ιεροπρέπε ιανκατά την ώραν της θε Ιας Αε ι­
τουργΙας.

1. Ύπάρχει, καΙ ή γραφή Γ α ,ϊ: τ α ν ι, ό s; ,άλλ' ώs; μαs; έπληρο­

,
φορησε
• ι
η ανεψι,α
, -
του
,
Γεροντοs; κ.
ΕΙ'
ι,ρηνη
Π
αντε
λ .... ~ ν
ι,o~,αυτη
ι
α­
. πoτελε~ παραλλαγή του άνωτέρω άλη~οϋsέπωνύμου του.
 -10­
,
Δ ι ηγούνται χαρακτηΡ ιστ ι κως, δτ ι δταν κά­ ί
(
ποτ ε ενα άπό τά πα ιδ ιά τού Ιερού έκανε μ ιά άτα­
ξία,τό μικρό "Αντωνάκη τό ύποχρέωσε νά παραμείνη Ι

καθ'δλην τήν διάρκειά της ΛειτουργΙας γονατιστό

κάτωθεν τού "χωνευτηρΙου" τού Ιερού! Τό άτακτο
διακάκι μεγαλώνοντας έγινε φιλόλογος καί τό διη­
γείτο μετά πολλης νοσταλγίας τό γεγονός αύτό σέ
πατριωτες του ,οΙ δποίοι μας τό μετέφεραν.
Ντυμένος μ ένα μεγάλο σακκάκι,είδος παλ­
τού - κάτ ι δηλαδή μεταξύ λα 'ίκης κα Ι μοναχ ικης έν­
δυμασΙας - διέφερε στήν περιβολή άπό τούς δμηλί­
κους του. Συχνά έκανε τό Σταυρό του καΙ σφίγγον­
τας τούς δυό βραχΙονές του καΙ σκύβοντας τήν κε­
φαλή,έλεγε: "Τό Χριστουδάκι μου, τό Χριστουδάκι
μου",πού στήν Συμιακή διάλεκτο θέλει νά πη: " '0
Κύριός μου καΙ δ θεός μου"! Ό ίδιος έπΙσης διη­
γείτο,δτι δταν έβλεπε τό λάβαρο μέ τήν άνάστασι
τού Χρ ιστού, έφλέγετο ή πα ιδ ική του καρδ ία ν' .άγ­
καλιάση τόν Χριστόν. Σημεία δηλαδή πού έφανέρω­
ναν τόν μελλοντικόν μοναχόν,τόν έραστήν της tla­
σιλεΙας τού θεού.
Πολύ τού άρεσε νά πηγαΙνη έκδρο'μές στά έ­
ξωκκλήσια τού νησιού του,τά όποία ύπερέβαιναν τΙς
δύο έκατοντάδες! Ή μητέρα του τού έβαζε σέ μ ιά
σακκούλα λΙγες έλιές,ψωμί καί δ,τι άλλο ύπηρχε της
έποχης γιά τό γεύμα του. Στό δρόμο δμως περνούσε
ά~ό λαγκάδια καΙ βουναλάκια καΙ συναντούσε'άρκε­
τούς χωρικούς,καΙ δποιος τού ζητούσε λΙγοψφμΙτό

- -
Ό Ναός των 11 ΕΙσοδΙωνΙI ό έπιλενόμενος της 11 ΈλεημονιΊτριαςll
καΙ δποΨις της ένορΙας του Γέροντος./

 -11­
~δινε εύχαρίστως. Μιά ,μέρα είχε πάει πολύ μακρυά,
στόν "υΑγιο θεολόγο",δύο καί πλέον ώρες άπό τό
σπ Ι τ ι του.' Αφού, μετά τό άναμα των κανδηλ ιων, προσ­
ευχήθηκε άρκετή ώρα,ύστερα ~νoιωσε νά πεινάη καΙ
αύθόρμητα πηγε πρός τήν σακκούλα του ,λησμονώντας
δτ ι στόν δρόμο τήν είχε άδε ιάσε ι μο ιράζοντας τό
περ ιεχόμενό της στούς διαφόρους χωρ ικούς πού συν­
ήντησε. Γυρ Ιζοντας τότε στήν θέσι του τό μάτ ι του
έπεσε πρός τό παραθύρ ι τού να taKOU, δπου βλέπε ι f­
να κομμάτι ΨωμΙ πού άχνιζε,σάν νά είχε βγη πρΙν
λίγη ώρα άπό τό φούρνο! Τό ~φαγε εύχαριστώντας
τόν θεόν άπό τήν καρδιά του.
Ή Συμιώτισα οΙκοδέσποινα κ. Κυρά Νικολή
διηγείται ώς έξης,πώς 1i μητέρα της ΕΙρήνη άπέκτη­
σε τό
πρωτο της παιδΙ.
", Η μητέρα μου δταν παντρεύτηκε δέν άπέ­
κτησε πα ιδ Ι. Κα Ι πηρε π ιά τήν άπόφαση δτ ι δέν θ'
άποκτούσε. Τό ' Αντωνάκη τότε ηταν 1 Ο - 11 'περ Ιπου
χρόνων καΙ πήγαινε συχνά στό σπΙτι της μητέρας
μου καΙ της ~λεγε: "Ρηνάκι πάρε μιά εΙκόνα τού'Άι
ΦανούΡl1". ΚαΙ έκεΙνη τού άπαντούσε: "Φύγε 'Αντω­
νάκη,δέν θέλω εΙκόνα". Τό Άντωνάκη δμως έπέμε­
νε. Μιά μέρα της λέε ι: "παρε τήν ε Ικόνα τού "Αι
ΦανούΡl1 καΙ θά δης,θ' άποκτήσης γυιό καΙ θά τόν ό­
νομάσl1ζ Φανo~pη"."Eτσι καΙ ~γινε! πηρε μιά εΙκο­
νΙτσα καΙ μετά άπό λΙγο χρονικό διάστημα διεπΙ­
στωσε δτ ι ητο έγκυος καΙ έγέννl1σε γυ ιό πού τόν ώ­
νόμασε ~Φανoύpl1,γιά νά άκολουθήσουν: έγώ Κυρά), (1i
ή ΕύαγγελΙα,δ Γιάννης καΙ δ ΒασΙλl1ς".
Μεγαλώνοντας έγινε βοηθός άγιογράφου. Τό
μόνο πού του έiι:έ.τpεπε νά κάνη δ πρωτος τού μάστο­
ρας ηταν νά' τρΙβη τά χρώματα. Αυτός δμως στό σπΙ­
τι του "δούλευε τά χρώματα καΙ έφιαχνε. σχέδια".
, Αργότερα θά τόν βΟl1'θήσl1 πολύ τέχνη του αύτή νά 1i
πραγματοποιήσl1 τούς Ιερούς του πόθους. υΟ ταν κά­
ποτε δ μάστοράς του πηγε στήν Ρόδο γιά έργασΙα, δ
'Αντώνιος συνέχισε τήν τέχνl1 κοντά στόν παπα-Νι­
κόλα τόν Δρομέον,δ δποίος Τίτο Ικανός τεχνΙΤl1ζ καΙ
ζητούσε 'κάπο ιον νά του παραδώση τά μυστ ικά της ά­
γ ιογραφ Ιας, μ ιά κα Ι έβλεπε δτ ι τό τέλος του πλη­
σίαζε. "ΠράγματΊ,αύτός μου παρέδωκε τήν τέχνη",
διηγείται, δ π. 'Αββακούμ. "υΟλα τά σώματα τά ~Kα- '
να ένώ,δχι δμως τό πpόσωπoν~.
Μετά άπό τρείς σχεδόν μηνες δ παπα-Νικό­
λας έκοιμήθη.'Ο 'Αντώνιος συνέχισε μόνος του νά
άσκηται,καί σύντομα άρχισε νά πωλη τά έργα του
πρός 25 δραχμές τό "κομμάτι". ΚαΙ έλεγε μέ καμά­
ρ ι': ", Απ' έκεϊ έβγαλα 25 μετ ζ Ι τ ια. Τέσσερα μετζ ί­
 ι

-12­
τια χάνουν μιά λΙρα ToυριcΙας".
Τό έργαστnι,ι του ητο. στόν "όντα" πού ·:u­
πηρχε στό περΙβολο'της ΛεμονΙτισσας. Έκεί τόν εδ­
ρ Lσχαν τά πα ιδ ιά τnς γε ι τον LQC; πού πήγα Lναν '\ά τ'όν
θαυμάσουν έργαζόμενον. Αύτός μαζ Ι μέ τnν καλή συ­
ζnτησι τούς έδινε καΙ χρώματα γιάν'άσχολο'ϋνται καΙ
αύτά μέ τήν άγιογραφΙα. Σάν άVLογράφος,φυσL:ιcά πο-.
λύ νέος,δέν άφησε έργα τέχνης,άλλά πΙστεως.Μέ ά­
πλότητα πού έμπνέει εΙναι ζωγραφLσμένες οΙ πιό
πολλές του εΙκόνες,οΙ δποίες σχεδόν δλες Ιστορούν
τόΥ.νεοφανή -Αγιον Φανούριον τόν θαυματoυργό~τόν
προστάτην του &γΙ9ν.

Ι
ι·

·1

,ι

1[1

~
•Η φορητή εΙκόνα του προσκuνηταρΙοu τοϋ 11· ΑγΙοu ΦανοuρΙ­
ούlεΙς Σύμην ΔωδεKαν~σou,έργον του άειμνήστοu Γέροντος.
 .,-13­

, , ,

Β: Θεια οπτασια

ιγά-σιγά ό κόσμος fμαθε δτι ό 'Αντώνιος

fγινε πιά άγιογράφος. ΟΙ παραγγελΙες του

• =1
δρχισαν νά πληθαΙνουν. Μιά μέρα τόν ,έπε­
σκέφθησαν οι έπΙτροποι τnς ΆγΙας ΕΙρή­
νης,πού εΙναι στό λιμανάκυ,καΙ τόν παρα­
κάλεσαν νά τούς κάνη ττιν έΙκόνα τού ," ΑγΙου Φανου­
ρΙου διά τόν Ναόν,ώστε νά γΙνη i'διμάρτυρος". Μέ
χαρά άνέλαβε τnν παραγγελΙα καΙ σέ λΙγο καιρό τήν
πηγε ό ίδιος τnν εΙκόνα στόν Ναόν."Έκεϊ,διηγεϊ­
ται,μού ηλθε fνας fρωτας νά κάνω ΙδιαΙτερα τόννΑ­
γιον Φανούριον".
Ίό νά γ Ινη δμως κανε Ις κτnτωρ ένός Ναού
εΙναι fνας λόγοςΎιά νά γΙνη αύτό πράξις καΙ fp­
γο καί μάλιστα μέ τΙς οΙκονομικές δυνατότητεςτού
νεαρού άγιογράφου μας,ητο κάτι έξαιρετικά δύσκο­
λο,τό σχεδόν άδύνατον. Μιά νύκτα, καΙ ένώ εΙχε ά­
ποκο ιμηθη ύπολογ Ιζοντας μέ τό νού του τ Ις δ ιαστά­
σε ις τού Ναού, βλέπε ι στόν ύπνο του τόν V Αγ ιον Φα­
j "
νούριον,άχριβώς δπως ητο ζωγραφισμένος εΙςτήν
'Εκκλησίαν πού ύπηρετούσε. "Βγηκε ό νΑγιος άπό
τήν εΙκόνα καί γΙνεται ζωντανός,μέ πιάνει ά~ό τό
χέρι καΙ μέ πηγε στόν τόπο πού πρέπει νά γΙνη Τι
ΈκκλησΙα του. Έδώ θά μέ κτΙσης,μού εΙπε"."Η πε­
ριοχή πού τού έδειξε ητα fva "λαγκαδάκι σάν τήν
ΒΙγλα τού "Αγίου 'Όρους,άλλά' πόλύ πιό όπήνεμο".
Ίό δνε ιρό του δέν τό φανέρωσε πουθενά'μό­
νο ρώτησε τήν θειά του σέ ποιόν άνήκει αύτό τό
χωράφι.
- ΕΙναι τού Μαριού της Σμαραγδιας,ηταν Τι
άπάντησις.
Χωρ Ις άργοπορ Ια τήν έπεσκέφθη κα Ι της ζή­
τησε ν άγοράση τό χωράφι. ΈκεΙνη δμως fφερνε άν­
τιρρήσεις,καΙτοι τ~ς φανέρωσε δτι εΙναι θέλημα
τού "ΑγΙου. Ό Άντώνιος έφυγε δπρακτος καΙ λυπη­
μένος. ' ­
Σέ λίγες μέρες Τι Ιδιοκτήτρια βλέπει στόν
'ύπνο της τόν V Αγιον Φανούριο.ν νά της λέη σέ αύ-:
στηρό τόνο: ' 1
"Αύρ ιο νά πάς στήν Δημqρχ ιά νά τ,ού ' κδνης
 -14­
τό χωράφι"! "Τρόμος Kα~ φόβος έπιασε τήν Μαρία",
διηγείται ό π. Άββακούμ.WΕτσι τόν Άπρίλιο τού
1912 τό χωράφι &λλαζε Ιδιοκτήτη. Ή τοποθεσία έ­
καλείτο άπό τούς ντόπιους "Νημουράκι" καΙ άπεί­ -~

χε μΙα περΙπου ώρα άπό τήν χώρα,τήν πρωτεύουσα δη­

λαδή της Σύμης.~Hταν κοντά σέ κάτι περιβόλια,άλ­
λά &σκαφτο καΙ άγριο 150 περΙπου χρόνια.
"Τότε έκανα μιά καβάκα,fνα προσκυνητάρι,
ίσα νά χωράη fva &νδρα σκυφτό μέ μιά εΙκόνα τού
άγ ίου μέσα, μ ιά άλλη της Άγ ίας Τρ ιάδος, της Πανα­
γίας κλπ." ~Hταν ή ταπεινή άπαpχτl τού ναΌδρίου
πού θ' άκολουθούσε κατόπ ι ν.
Μερ ικές γυναίκες,κατά ττlν τότε εύλαβη συ­
νήθεια τού τόπου καΙ γενικως όλων των νησιών μας,
κάθε Σάββατο έσπέρας κα Ι τ Ις παραμονές των έορτων
πτlγαιναν καΙ &ναβαν τά κανδήλια στά έρημοκκλήσια
τού νησ ιού. Κάποτε, πηγα Ινοντας ν' άνάΨουν τήν καν­
δήλα τού Άγίου Βασιλείου είδαν καΙ τό όλόλευκο
προσκυνητάρι τού Άντωνίου. "Δέν πάμε καί στόν
-Αι Φανούρη,είπαν.Άπό τότε βούϊξε ό κόσμος" δι­
ηγείται χαμογελώντας παιδικά ό γέρο Άββακούμ. Ό
''Αγ ιος Φανούρ ιος έτέθη εΙς τόν κατάλογον των έρη­
μοκκλησιων καί &ρχισε νά δέχεται συχνούς έπισκέ­
πτας. VΩσπου ηλθε ή ώρα της δοκιμασΙας.

,
Γ: ~o πειρασμος

υό σχεδόν μηνες κράτησε τό προσκύνημα καΙ

τ6 άναμα της κανδήλας τού Άγίου ·Φανου­
i ρίου άπό τίς εύλαβείς χωριανές.Ό πειρα­
.'!
.1
,
• σμός δέν άντεξε πεΡισσ6τεΡο ... VΕνα πρωΙ,
_ ένω ό Άντώνιος καθάριζε,ώς συνήθως, τήν
γύρω άπό τό προσκύνημα περ ιοχή, βλέπε ι κάπο ιον ρά­
σοφόρο ν'άνέρχεται γοργά τήν όμαλή άνηφόρα τού
προσκυνήματος. Στήν άρχή δέν διέκρινε ποιός ητο,
άλλά σέ λίγα λεπτά ή δυνατή του δρασις είχε άνα­
γνωρίσει τόν άνερχόμενον·ητο ό άρχιερατικός έπί­
τροπος,ό γνωστός σ' όλο τό νησί παπα-Κρητικός. Λε­
πτή άνησυχία καί μιάάνατριχΙλα διεπέρασε τό κορ­
μί τ6ύ νεαρού άγιογράφου. Μπά,τί νά θέλη τέτοια
ώρα ένας έπίσημος άνθρωπος σάν αύτόν μέσα στά ξε­
ρά χωράφια; Άσφαλως θ'άνέβαινε γιά τόν vAYLo Φα­
νούριο!
Προτού προλάβη νά σκεφθη περισσότερα, ό
βιαστικός έπισκέπτης του είχε πλησιάσει πιά τήν
 -15­
καβάκα του. ΧωρΙς κ&ν νά τόν χαΙΡετίσn, έσκυΨε,
μπΤϊκε στό ΠΡοσκυνnτάΡΙ καΙ dΡχισε νά ξεκρεμα μιά­
μιά τΙς εΙκόνες. Άφού τΙς μάζεψε, έκανε δυό βnμα­
τα πισόπλα~α καΙ βγΤϊκε καΙ πάλι άπό τό ΠΡοσκυνn­
μα, καΙ στρεφόμενος πρός τόν άμΙλητο K~Ι ταραγμέ­
νο Άντώνιο τού λέει:
- πως κάνεις τέτοια πράγματα,χωρΙς νά ρωτή­
σης τόν Δεσπότη καΙ μένα;
- Μού έμφανΙσθηκε ό -Αγιος. Κάνε καλά μέ
τόν -Αγιο,άπάντησε δ Άντώνιος ταραγμένος.
ΧωρΙς &λλη άπόκρισι δ παπα-Κρητικόςμέτίς
εΙκόνες στά χέρια &ρχισε νά κατεβαΙνη πρός τήν
πόλι,μουρμουρΙζοντας: "- Νά μήν ξανάλθης έδω. θά
τά πω δλα στό Δεσπότn". ,
"ΠικρΙα,διnγείται ό γερο Άββακούl1καΙλύ­
. nn μέ γέμισε αύτό τό πραγμα. Έγώ δμως παρακαλού­
σα τόν θεόν καΙ τόν -Αγιον. ΤΙ θά κάνω νΑγιε;Μού
λέε ι: νά έτο ιμάζεσα ι έσύ· μάζευε τά χρήματά σου νά
πάρης άσβέστn,πέΤΡες".
νΟλο τό καλοκαΙρι πέρασε χωρΙς ό Άντώνι­
ος ν'άνέβn στό άγαπnμένο του ΠΡοσκυνnμα. Φοβήθn­
κε μήπως τόν πιάσουν οΙ dνθΡωποι τού Δεσπότη,καΙ
δέν μπορέση νά έκτελέση τΙς έντολές τού ΆγΙου.
ΟΙ γυναίκες δμως συνέχιζαν νά πηγαΙνουν
καΙ νά θυμιάζουν,διότι ή καβάκα ηταν στή θέσι τnς.
Αυτά τά μάθαινε δ Άντώνιος άπό τΙς ίδιες, άλλά
τΙς έβλεπε καΙ αύτός,διότι συχναζε σάν έΡnμΙτης
στά γυρω παρεκκλήσια τΤϊς περιοΧΤϊς,άφού δπως εί­
παμε,ηταν γεμάτο τό νησάκι τους άπ·αύτά.
Δεκέμβριο τού 1912 άρχΙζει μέ τό λοστάρι
νά βγάζn πέτρες γ ιά τόν Ναόν, κα Ι νά μαζευη Τ·ό κοκ­
κινόχωμα που ηταν κάτω άπ' αυτές γιά τό χτΙσιμο.
Άγόρασε καΙ 10 καντάρια άσβέστη καΙ τόν άνέβαζε
λΙγο-λΙγο κάθε πρωΙ πού άνέβαινε γιά δουλειά.WΑ­
νο ιξε 2-3 λάκκους καΙ τόν fλυωσε. νΕνα μεγάλο θάρ­
ρος ε[χε ~υpιεύσειτόν νεαρό κτήτορα καί ούτε έ­
σκέπτετο πιά τους άνθρώπους της ΜnΤΡοπόλεωςΏάρ­
χιερατικός ουτε τόν ξάναενόχλnσε. πως δμως νά τό
κάνη αυτό ό παπα-Κρητικός; Τρείς μηνες σχεδόν με­
τά τό ξήλωμα των εΙκόνων τού ΆγΙου ΦανουρΙου,τά
δυό του πρωτοπαίδ ια, παλ ικάρ ια ίσαμε έκε ί πάνω πού
ζουσαν στήν Άμερική,πέθαναν αΙφνιδίως, χωρΙς νά
μπορέσουν νά κάνουν τ ίποτα ο Ι γ ιατρο Ι! Μαύρο πέν­
θος γέμισε τό σπίτι τού άpχιεPαΤΙK~ύ.ΠΙKPία άβά­
στακτn καί πρωτόγνωρη.νΟλοι τόν- λυπήθηκαν, άκόμn
κα Ι ο Ι γυναίκες πού προσκυνούσαν τόν V Αγιο Φανού­
ΡΙΟ,καΙτοι κάποια δέν &ντεξε καΙ τό ε[πε: "Διότι
έμπόδισε τόν -Αγιον Φανούριον τά fπαθε αυτά ... "
 ~:
:1'': ;

:1

-16­

, ι

Δ'. Τά εγκαινια

ρχές Μαρτ Ιου τού 1913 δ τόπος γυρω άπό τόν

..ιΙΑγιον Φανόυριον είχε γεμΙσει ύλιΚά· πέ­
τρες, χωμα, σαν Ιδ ια ,άσβέστη. ~ Ο' Αντών ιοςδέν
χόρτα ι νε νά τά βλέπιι. Δέν ελε ιπαν π ιά πα­
•
- - ρά τά έπιδέξ ια χέρια πο'6 θά τά δουλευαν
γ ιά νά τά κάνουν ΙΌ ίκον θεού".
Στ Ις 9 Μαρτ Ιου , άνΤΙ με ρα των 'Αγ Ιων τ εσσαρά­
κοντα, στό μαγαζ Ι τού πατέρα του, μετά τΤΙν θ. Αε ι­
τουργ Ια, εύρ Ισκε ι τους άνθρώπους που ζητούσε· τρε ίς
μάστορες κα Ι fνας έργ<Χτης γ'ιά τήν λάσπη. • Η μεγά­
λη σΤΙΥμΤΙ είχε φθάσει! -Ελειπε δμως κάτι άκόμη που
δ νεαρός άγιογράφος τό θεωρούσε πολυ άπαρ~Ιτητo.
Ή εύχή τού πατέρα του νιά τήν εναρξι τού εργου.
'ιΙΟ ταν εκανε τήν σχεΤΙΚt1 έρώτησι στόν πατέρα του
n άπάντησι πού ελαβε,nταν κάθε dλλο παρά ένθαρ­
ρυντική.
- -Ασε μας στά χάλια μας·μή μας βάζης σέ
μπελά. ,
Βρέ πατέρα μού φανερώθηκε δ ''Αγ ιος ,τού ε­
-
λεγε' δ · Αντών ιος. Μόνο τΤΙν εύχή σου θέλω. Ο ί μά­
στοροι είναι fτοιμοι. Σκέφθηκε ~ρα πολλή καΙ τε­
λικως γυρνώντας πρός τήν γυναίK~ του είπε:
- -Ας τού δώκουμε τήν εύχή νά δούμε τΙ θά
κάνη. ΠΤΙγα ι νε', πα ιδ Ι μου, νά σέ φωτ Ιση δ θεός κα Ι
ό ιΙΑγιος. 'Μέ τήν εύχή μου!
i . Μετά δυό μέρες στό λαγκαδάκι τού ~AγΙoυ
ΦανουρΙου,μπροστά στους έργάτες' καΙ τόν Άντώνι­
ον, άντΤΙχησε ζωη ρά n
φωντΊ τού Παρ ιανού ' ίερομονά­
'χουΜελετΙου:"'ΕπΙ Σέ τοΙνυνκαΙ nμείς σΤΙμερον,
τόν θεμελιούντα την γην έπΙ τήν άσφάλειαν αύτης,
τόν Ναόν τούτον της δόξης Σου έδράζομεν,κυριε,καΙ
Σέ Ικετεύομεν καΙ παρακαλούμεν ..• Στερέωσον καΙ

ji;
Ι'
-,11
;r .

..~

-17­
τόν οίκον τούτον εΙς αΙώνα αΙώνος .•. "

Κατόπιν δφού έχδραξε τόν λίθον που τού

πρόσφερε δ Άντώνιος μέ τό σημείον τού ζωσποιού
Σταυρού, τόν fθεσε εΙς τδ θεμέλια έπ ιλέγων: "Έπ ί
τήν άσδλευτον,χριστέ,πέτραν των έντολών Σου, τήν
'Εκκλησίαν Σου στερέωσον".
Ό Μδστρο Κώστας dpx ισε τό κτ ίσιμο μέ τους
βοηθους του δλο κέφι.Τήν τέταρτη ήμέρα τά τείχια
τού ναΟδρίου είχαν φθάσει στό ~Ψoς που θά έπρεπε
νά τεθfl δ θόλος.Έκεί σταμάτησαν. Κατέβηκαν στά
σπίτια τους καί έφτιαξαν τδ καλουπια γιά τήν κα­
μάρα. ' Εν τiί'> μεταξύ δ·' Αντών ιος έφρόντ ισε ν' άγο­
ραση 100 μόδια Σαντορινιό χωμα άπαραΙτητο γιδ τόν
θόλο τού Ναού. Ή δεύτερη έπιχεΙρησις είχε ώς δ- .
ποτ έλεσμα τό δποτ ελε Ιωμα τού κτ ίσμα-τος. 'Έλε ιπε· τώ­
ρα τό τέμπλον καΙ 1'1 διακόσμησις γενι"ά ή έσωτε­
ρική. Αυτά δμως δέν θ'άργήσουν νά γΙνουν,μιά καΙ
δ κτήτωρ ητάν φΙλεργος καΙ·,ζτιλωτής. Τόμεγδλοεμ­
πόδιο γιδ τήν άξιοποίη'σι δλης αυτnς τflς' προσπα­
θείας ητο ή άπαγόρευσις τόύ άρχιερατικού καΙ συ­
νεπώς ή μή δυνατότης νά γΙ νη άγ ιασμός δ ιά τήν κα­
νονικήν λειτουργΙαν τού ναΟδρΙου.
. Μέ τήν tλπ-Ιδα εΙς τόν eεόνκα ι τόν ''Αγ ιον
δ 'Αντώνιος δέν' άπέκαμε. Μέ τnν συνεχfl έργάσΙα
του πλπ ιζε νά ο Ικονομ Ιση συντόμως τδ fξοδα που έ­
λε ιπαν, ώστε τό κτ ίσμα'- νά λδβη τήν τελ ικήτου μορ­
φή. Τδ ύπόλοιπα θδ τ~ τακτοποιούσε ό "Αγιος. ΚαΙ
τό νέον θαύμα δέν dργησε νά γΙνη! .
Μιά μέρα έπι6τρέφοντας κουρασμένος άπό τά
χωράφια συνανΊήθηκε μέ τόν παπα-Σωτήρη. ­
-WΕμαθεςτά νέα,'Αντώνιε; Τόν "Αγιο Φανού­
ριον θά σού τόν έγκαινιδσουν των 'ΑγΙων Πάντων.
Νά έτοιμδσης! >

- 'Ποιδ ή αΙτΙα; έρωτα δλος άνωνία δ Άντώ­

νιος.

-Νδ,ό άρχιερατικός καΙ ό Δήμαρχος σκέφτη­

καν νδ έγκαινιάσουν τόν "Αγιον Φανούριον καΙ έπΙ
τη εύκα ιρ Ιςι νά πουλn σουν στήν συγκέντρωσ ι τού κό­
σμoυ καΙ τίς όμολογΙες γιά τό νέο βαπόρι που γί­
νεται στό ΠεΙΡαια.WΕτσι θά γίνουν δυό· καλά. Μόνο
δπορούσαν dv θά τό δεχθfl ό νο ικοκυρης. '.
- ΚαΙ δσα μού δώσουν οΙ γυναίκες δικά μου,
θά τά δώσω καΙ κείνα,ητο ή άπάντησις τού άφιλάρ­
γυρου άγιογρδφου.
Πρώτη ΊουΥΙου 1914. Μιά κοσμοθάλασσα έ­
χει περικυκλώσει τόν "Αγιο Φανούριον.Χιλιάδεςπι­
στοί έτίμησαν τά εγκαίνια (άγιασμόν). ΤΡLάκοντα
άρτοι διενεμήθησαν εΙς τούς προσκυνητάς μετά τήν·
 -18­
θ.ΛειτουργΙαν. Ίά σκεύη τού Ιερού,τόν πολυέλαι­
ον,τά λάβαρα,φανάρια κ-λ.π. τά είχε δανεισθη όΆν­
τώνιος άπό τήν "ΛεμονΙτισσα",διότι δέν είχε άπο­
κτήσει δικά του. Συνεχώς κουβαλούσε νερό γιά τόν
κόσμο. Στό τέλος πέρασαν δλοι καΙ τόν συνεχάρη­
σαν προσωπικώς. ΟΙ γυναίκες τού έβαζαν συνεχώς στά.
χέρια καΙ στΙς τσέπες εύλογΙες. ΜάζεΨε 60 μετζί­
τια,τά όποία μαζΙ μέ 5-6 Ιδικά του τά πρόσφερε εύ­
λογΙα στήν έρανική έπιτροπή γιά τό πλοίο!Γι' αύ­
τόν έφθανε καΙ περΙσσευε ή Ψυχική ΙκανοποΙησις
πού δοκΙμασε .έκεΙνη τήν ήμέρα. Μεσημέρι πιά άρ­
χισε ό κόσμος νά σκορπα πρός τήν χώρα,ένώ ό Άν­
τώνιος παρέμεινε μόνος κοντά στόν προσφιλη νΑγιο
του. Δυό μηνες προτού'κο ιμηθη θά δ ιηγε ί τα ι: " Έγώ
έμεινα έπάνω μόνος. Χαρά καΙ άγαλλΙασις ... "

Τό προσκύνημα-έξωκκλήσι. ιι 'Άγι.ος ΦανούριοςΙΙ ,έργον των νεα­

νικων χρόνων του π. Άββακούμ. Τό κτΙριον είς τό δεξιόπροσ­
ετέθη όργότερον.

* * * * * * * * * * * * * * * * * t* *+*+*+* * * *d* *+**

-* * +*
* d* *+*
*+*~+**+*t*+*+*+*t*
$***
* $θ) θ). * φθ) θ)φ+**
.*** ***
*.+d*θ)$+**
* +*
*** ***
*φ ***
*φ *
Ι
$(i) φθ) θ)φ θ)φ (j)'$
*** ** + *** *** +++
+ **
* ** + *** *** +++
+ *** ** + ** *** +++
+ *** **
** **11 +++
+ ** ο** + ** * +++
**
0+ + ** ** + ** * +++
** + * **
** + ** ***

j
 -19­
j

\.
Ε: « Καί έμελέτων έν ταίς έντο­
λαίς 'σου, ας ήγάπησα·· σφόδρα?)

πως γίνεται φανερόν άπό τΙς προφΟΡ.ικές

διηγήσεις τού π. Άββακούμ μετά τά έγκαί­
νια τού ναΏδρΙου όλη τήν ~μέpα του τήν
διήρχετο στόν νΑγιο Φανούριο. Ή ήσυχία
καΙ ή ~pημoς ητο .τό φυσικόν περιβάλλον πού
άνέπαυε τήν άπλη καί άθώα Ψυχή του. Τά γράμματά
του,όπως είπαμε στήν άρχή,ησαν όλΙγα,γι'αύτό καΙ
τόν περισσότερον χρόνον τόν άφιέρωνε στήν προσ­
ευχή,στΙς άκολουθΙες του. Μελέτη ΆγΙας Γραφης
κα ί Πατέρων δέν είχε γνωρ Ισε ι μέχρ Ι τήν ώρα πού
ύπηρέτησε γι'αύτό ό πειρασμός! 'Όντως,"τοίς αγα­
πωσι τόν θεόν πάντα συνεργεί εΙς άγαθόν". .
νΕνα 1icruxo άπόγευμα έπ ισκέφθηκαν τό ήσυ­
χαστήρ ιό του δυό μαθητα ί τού σχολαρχε ίου ,οί όπσί­
οι χωρίς πολλές περιστροφές άρχισαν νά λένε στόν
Άντώνιο λόγους άσεβείας καί άθεtας.Ποιός ξέρει
πιό ρυπαρό ~ντυπo είχαν διαβάσει,ώστε νά φθάσουν
σέ τέτοια κατάπτωσι μέσα στήν νειότη τους:ο πει­
ρασμός τούς χρησιμοποίησε τώρα γιά νά ταράξη τήν
1icruxn καΙ γαλήνια Ψυχή τού Άντωνίου,μιά καί δέν
μπόρεσε ό ίδιος διά της φαντασίας νά μολύνη τήν
καρδίαν καί τόν νούν τού άγαθού καΙ νεαρού κτή­
τορος.Ή άντίδρασις έκ: μέρους του ύπηρξε άμεσος.
- Παλιάνθρωποι,τούς λέει,είσθε καί τού Σχο­
λαρχείου. ΤΙ λέτε; Είσθε άθεοι! Δέν φοβασθε γιά
τΙς λέξεις αύτές; Δέν ντρέπεσθε;
- ~Eτσι μας.λέει ό λογισμός,τού άπήντησαν
έκείνοι.

:. Ι
- Ό λογισμός είναι πλανεμένος. Γρουσούζη­
δες.,παλιόνθρωποι. ΜΠΡός,fξω δπ' έδ&.
"τι νά κάνω,λοιπόν,θά βρω καΙ αλλους τέ­
 -20­
τοιους" σκέφθηκε δ άγαθός έρημΙτης καΙ άμέσως ά­
ποφασΙζει νά ζητnση τnν βοnθεια τού παπα-Μελετί­
ου, τού ίερομονάχου,δ δπο ίος ητο 1Ca Ι "ύποΨnφ ιος
δεσπότης" 1Cατά τούς λόγους. τού π.' Αββα1Cούμ.
Έκείνος τόν έστειλε άμέσως σέ 1Cάτι πλου­
σΙους χωριανούς τους νά προμηθευτη δύο Παλαιές
Δ ιαθn1Cε,ς 1Ca Ι αρχ ισαν άμέσως τά μαθnματα :Ερμηνε Ια
~Ιάπoμνημόνευσι δλΟ1Cλnρων κεφαλαΙων,ένω'παραλλn­
λως τόν έδΙδασ1Cε 1CaL στοιχεία ΓραμμαΤΙ1Cης.
νΟλος έπιθυμΙα 1CaL δΙΨα γιά τnν γνωσι τών
θεΙων εύρn1Cε τώρα τήν εύ1CαιρΙα νά' ξεδιΨάση στόν
λόγον τού θεού. ΠρωΙ 1CaL βράδυ άπό τότε θά τόν ευ­
ρισ1Cες μέ τά άγια βιβλία στ~ χέρια,ώστε νά έφαρ­ ,
μοσθη 1CαΙ'σ'αύτόν τό ΨαλμΙ1Cόν: "Μα1Cάριος άνήρ δς )
1

ού1C έπορεύθη έν βουλΌ άσεβών ... άλλ'~ έν τφ νόμ~ "

ΚυρΙου τό θέλημα αύτού καΙ έν τφ νόμ~ αύτού με-,

λετήσε ι ήμέρας 1CaL νυκτός" ..
Μέ εύγνωμοσύνη 1CaL άπλόΤΤΊτα θά δΙΤΊγείται
λΙγες μέρες πρίν 1Cοιμηθη,δτι δ π.Μελέτιος στάθη­
1Cε ό πρώτος του δάσκαλος στά θεία γράμματα. "'Ε­
1Cείνος μού τά έμαθε" έλέγε χαρα1CΤΤΊρισΤΙ1Cά. "Άπό
τότε,δλΤΊ ή θεΙα ΧάριςΙ' Τά ξέρω δλα άπ' έξω!Καίτήν
'.
f

καινή,άστα πιά.'Έτσι ~μoυν fτοιμος1Cnρυ1Cας1Cαί1Cn­

ρυττα στόν 1Cόσμο πρΙν νά έλθω έδω ά1Cόμα".
νΟ ταν δέ τό 1975 δυό νεαροΙ φΟΙΤΤΊταΙ τόν
προέτρεΨαν νά βγη στόν 1Cόσμο' νά 1CΤΊρύξΤΊ ,ώστε νά ώ­
φεληθούν 1CaL αλλοι,dφού έχει τέτοιο χάρισμα καΙ
τάλαντο, τούς άπnνΤΤΊσε μέ άπλότητα 1CaL σoβαρότη~
τα: "Τά 1CΤΊρύγματα τά f1Cava στήν νεότητά ·μου".ΚαΙ
συνέχισε,δτι τώρα πρέπει νά προσεύχεται γιά δ­
λους,1CαΙ τού άΡ1Cούν οΙ 30 1CaL 40 πολλάκις πού τόν
έπ ισ1Cέπτοντα ι 1Cαθημερ ι νως, Ιδ Ιως τόκαλοκα Ιρ Ι,προ­
κειμένου νά τόν συμβουλευθούν. '

! ;
Τήν δόξα τού 1Cόσμου τήν άπέφευγε
ματικώς. Γ~ αύτό άλλως τε δέν βγη1Cε άπό τό ·Ορος
συστη­

Ι ούτε μΙα φορά,φοβούμενος τήν βλάβη των έπαΙνων,

καθώς ό ίδιος τό έξωμολογήθη στόν άγαπητό του' π.
Έφραίμ,τόν έκκλησιαστικόν της Λαύρας.
 -21­

;' Σ Τ: (Η έκ του .κόσμου άναχώρησις.

,1
i
πό τό 1914 μέχρι τό 1919 Π συνεχnς τού

Ji
"
,,'''- -
'ΑντωνΙου φροντΙς ητο ό "-Αγιος Φανούρι­
ος. "Κάθε μέρα παπάς" λέε ι ίcάπoυ στΙς β ιο­
γραφΙΊCές του άναμνήσε ις, έννοώντας δτ ι ΊCα­
θημερινως θά εΙχε θ.ΛειτουργΙα 1i tσπερι­
νόν. Πόση άληθως φλόγα άγάπης πρός τόν θεόν θά
πρέπη νά έκρύπτετο εΙς τά ~εανΙΊCά στήθη τού νέα­
ρού νησιώτη! • Η λατρε Ια τού θεού τόν fτρεφε'πσυν­
Όμ ιλ Ια του μέ' τόν θεόν ητο γ ι' αύτόν ίcάτ ι τό άναγ­
ΊCαίOν καΙ φυσΙΊCόν,δπως Π τροφή ΊCαΙ τό νερό γιά τό
σωμα.
Σύντομα δμως ηλθε ΊCαΙ ή μεγάλη στιγμή γιά
τήν άναχώρησι.· Ο άετός δέν μπαρούσε πλέον νά, ά­
ναπαυθη στήν ΙδιωΤΙΊCή του δσΊCησι καΙ εύσέβεια'έ­
πεθύμε ι νά δOΊC ιμασθfj "άθλων νομ Ιμως", δπως μας πα­
ρέδωΊCαν ο ί αγ ιο L Πατέρες~, έν 'ύπαίcoη ΊCα Ι μακράν τού
κόσμου, στήν ήσυχ Ια τfjς έρήμου, ττΊν μητέρα ίcα Ι τρο­
φόν δλων των μεγάλων Ψυχων . .
ΤτΊν πρώτην του γνωρ ιμ Ια μέ τόν μοναχ ισμόν
τήν δφεΙλει σέ μΙα μοναχή της Σύμης,1'1 όποΙα έπέ­
δρασε ση μαντ Ιίcως στήν ζωή του. Δ ιηγε ί το ό Ιδ ιος,
δτι ΊCατά ττΊν άναίcoμιδτΊν των λε~Ψάνων της παρετn­
.ρησε "έξαΙσια ευωδΙα στά δστα της".·
Αυτή εΙναι ή ΌρθοδοξΙα μας 'γεύσις ουρα­
νού πού άπόίcταται μέ άσίcησι ίcαΙ άγιασ~όν ίcαΙ με­
ταδίδεται μέ τό παράδειγμα κυρΙως,δπως τό δναμα
δυό ίcεριων~Ή δντως ίερά νεότης τού ΆντωνΙου,ή
όποΙα έίcύλισε άνάμεσα στΙc θ.ΛειτουργΙες,τήν ά­
γιογραφΙα,τΙς έίcδρoμές στά έρημΟΊCΊCλnσια, άνάμεσα
.δηλαδτΊ στήν χάρι των ΜυστηρΙων,στήν ευωδΙα τού
θυμιατού,τών λουλουδιων τού άγρoϋ'ίcαΙ 'τfjς θαλάσ­
σης,προεδτΊλωνε ττΊν μέλλουσα χαρισματιίcτΊ ζωτΊ του.
ΑυττΊν ττΊν γεύσιν τού ίερού θ' αυξτΊση άρ­
γότερα σττΊ~ μoναΧΙΊCή τ~υ ζωή ΊCαΙ θά τήν μεταδΙ­
δη αυθόρμητα καΙ άπλόχερα στούς πολυαρΙθμους έ­
πισκέπτας ΊCαΙ θαυμαστάς του'γεύσι άπλότητος,μυσ­
ταγωγ Ιας ΊCα Ι προσευχΤίς, γεύσ ι ά.σΊCi}σεως ΊCα Ι ζήλου
διά τά θεία,τό περιβάλλον δηλαδή στό όποίο άνε­
παύετο ΊCαΙ ΊCOλυμβOύσε νοερως ό· μυσΤΙΊCός δελφΙν
τfjς Μ.Λαύρας.
,1'
". Τό ΊCαλOKα Ιρ ι τού 1919 άναχωρε ί. δ ιά τά · 1­

- - - - ,
========----~-====------­
 -22­
εροσόλυμα,γιά νά μονάση στήν ξακουστή Μονή τού
i
, 'Αγ ίου Σάββα. Ή δ ίΨα του γ ιά τόν θεόν τόν τραβού­
σε πρός τά μεγάλα κεφαλάρΙα της άσκητικης πολι­
τείας,έ-κεί δπου έπίγειοι άγγελοι ύμνησαν τόν θεόν
έν ύπακοή καί θλίΨει καί άσκήσει πολλή.
Ή πρώτη του στάσις ητο ή Ρόδος,προκειμέ­
νου νά τακτοποιήση τά χαρτιά του. Μιά άνωμαλία
τού καιρού γίνεται αίτία νά παραμείνη κοντά στόν
τότ ε Μη τ ροπολ ί τη · Απόστολο έπ ί ενα χρόνο." 'Έσκαβα
στόν κηπο,βοηθούσα στά άρχιερατικά τόν Δεσπότη
διηγείται στήν προφορική αύτοβιογραφία του. Τέλος
ήλθε καΙ ή ώρα της άναχωρήσεως,άλλά'πού χρήματα;
Ό άνάργυρος άσκητής προτού φύγη άπό τό νησί του
τά είχε δώσει σλα εύλογία γιά τό δμολογιακό δά­ ι
•
νε ιο. Μακάρ ιες Ψυχές, πού φανερά δε ίχνουν δτ ι σ­
ποιος άγαπά είλικρινά τόν θεόν,μόνον αύτός μπο­
ρεί ν'άγαπήση,παρόμοια καί τόν άνθρωπο, KgL τήν
πατρ ίδα του, κα ί ό, τ ι εύγενές κα Ι ώρα ίο. Ή θε ία
όμως πρόνοια άγρυπνούσε ...
Μερικοί πιστοί είχαν πληροφορηθη ότι δ
νεαρός κηπουρός τού έπισκόπου γνωρίζει νά ζωγρα­
φίζη είκόνες.WΕτσι τόν παρακαλούν ν' άναλάβη τήν
άγιογράφησι τού άγίου Νικολάου καΙ της Άγίας Ά­ .,
ναστασΙας~ώς καΙ μερικές άλλες μικροτέρου μεγέ­ ~;

θους. Ή άμο ιβή του θά ή το 4 Ο μετζ Ι τ ια. "'Όσα έδω­

κα έλεη μοσύνη δ ιπλά ~α ί τρ ίδ ιπλα" , έπεξηγε ί μέ κα­
μάρι δ γερο Άββακούμ.WΕτσι όταν μπηκε στό καρά­
βι γιά τ~ 'Ιεροσόλυμα είχε πλέον των χιλίων δρα­
χμων μαζί του.
'Όταν τό πλοίο άραξε στήνΊόππη δ καπετά­
νιος ζήτησε νά δη τά χαρτιά τού ΆντωνΙου.Δυστυ­
χως ησαν άκατάλληλα! Δέν μπορούσε νά κατέβη,διό­
τι δέν είχε πάρει τήν άπαραίτητη βίζα άπό τόΆγ~
γλικό προξενείο της Ρόδου,μιά πού τήν έποχή έκεΙ­
νη δλη σχεδόν ή Μ. Άνατολή ήτο Βρεττανική άποι­
κΙ~WΕτσι άναγκάζεται νά προχωρήση πρός τήν Άλε­
ξάνδρεια.Άνήμερα τού Πάσχα κατέβηκε στό λιμάνι
της. Έπειδή τόν είδαν δτι δέν έχει τροφές ~αζΙ
του,τό είπαν στόν πατριάρχη Φώτιο καί έκείνος τού
έστειλε 15 αύγά καί τρία Ψωμιά μέ άναγνώστη του.
Τό ίδ ιο βράδυ άναχώρησε δ ιά τό Τρ ιέστ ι μέ
αύστριακό πλοίο.VΟταν πλησΙασαν τήν Κρήτη,άκουσε
τούς'ναύτες νά λέγουν: Κάντια,Κάντια.Ρωτώνταςτόν
καπετάνιο,δ δποίος έγνώριζε έλληνικά, έμαθε ότι
είναι ή Κρήτη καΙ τούς παρακάλεσε νά τόν ξεμπαρ­
κάρουν έκε ί. Τό πλο ίο σταμάτησε στό Ήράκλε ιο κα Ι
έτσι δ Άντώνιος τήν ίδια μέρα έπεσκέφθη τόν Μη­
·τροπολΙτη Τίτο. Άμέσως έγινε άγαπητός άπό τόν έ­
 -23­
πίσκοπον,ό όποϊος μάλιστα ήθέλησε νά τόν στείλη
στό Μοναστήρι της 'Αγκαράθου,δπου καΙέκεϊνοςεί­
χε γίνει μοναχός. Ίά παιδιά όμως της γειτονιάς έ­
ξήγησαν στόν 'Αντώνιον ότι έκεί μόνον Σαββατοκύ­
ριακο θά φορα τά ράσα του, διότι τίς λοιπές ήμέ­
ρες οί μοναχοί δουλεύουν μέ βράκες καΙ σκούφους
στά χωράφια. Ό ύποψήφιος μοναχός δέν πληροφορεί­
ται δτι τοη ταιριάζε~ μΙα τέτοια ζωή καί δέν &­
ποφασΙζει. 'Επάνω στόν &γωνα των λογισμων τομ τόν
πλησι~ζει ~νας γερο-Κρητικός καΙ τοη λέει:
- ΓιατΙ δέν πάς στό υΑγιον ·Ορος;
- Κα ί πως νά πάω στό U Αγ ιον • Ορος ,ρωτά όλος
&γωνία ό 'Αντώνιος. υΟ ταν τοη έξήγησε έκείνος έ­
r, σκίρτησε .&πό χαρά,τόν άγκαλιάζει καΙ τοη δίδει
καί 50 δραχμές εύλογΙα.
Σημειωτέον δτι στήν Κρήτη άρχισε καΙ τά
πρωτα ύπαίθρια κηρύγματά του,διότι είχε πολύ ζη­
λο διά τήν βοήθεια των άδελφων του. Στόν κ&σμο
μιλοησε πολύ άπλα μέ παραδείγματα καΙ άγιογραφι­
κά κείμενα πού έρμήνευε μέ έντυπωσιακά άφωμοιώ­
σιμο τρόπο. Μεταξύ των άλλων ~λεγε σάν παράδει­
γμα πρός άποφυγήν,ώρισμένα γεγονότα &πό τά ταξί­
δ ια του. Στό πρωτο του κήρυγμα, στόν "κηπο τών τρ ιων
καμαρων"', είπε μεταξύ των άλλων: ,,' Επε ιδή δέν βρέ­
θηκε κανένας νά μέ συμβουλεύση,ότι ώφειλα πρωτα
νά τακτοποιήσω τά χαρτιά μου στό 'Αγγλικό Προξε­
νεϊο,δέν μπόρεσα νά φθάσω στά 'Ιεροσόλυμα, στήν
Μονή τού "Αγίου Σάββα,δπως είχα σκοπό.WΕτσικαίό
καθένας άπό σας, άν δέν τακτοπο ιήσε ι τά χαρτ ιά του
άπ' έδω,δέν θά φθάση στήν άνω "Ιερουσαλήμ".
Μόλις λοιπόν ~Kλινε ό λογισμός του διά
τήν &ναχώρησι πρός τό ίερό βουνό τοη WΑθωνος, ή
Ψυχή του ήρέμησε τελείως."Μόλις είπα διά τό"Άγι­
ον -Ορος,δλα δεξιά.Βρέ έκεϊνο,βρέ έκεϊνο,δλα χα­
ρά.Βρίσκω καΙ τόν &δελφό μου στόν Πειραιά".
Στήν 'Αθήνα άνέβηκε γιά λίγο,δπου τοη έ­
δόθη ή εύκαιρία νά κηρύξη καί πάλι τόν λόγον τοη
θεοη. Έπειδή όμως είχε μακρυά μαλλιά καΙ γενειά­
δα καί έφαίνετο ώς μοναχός,έκλήθη εΙς &νάκρισιν
άπό τήν 'Αρχιεπισκοπή."Ο πρωτοσύγκελλος τόν διέ­
ταξε τό συντομώτερον ν' ~ναχωpήση διά τήν Μονήν
της άρεσκείας του,διότι τοη έφάνη ύποπτος:Ο 'Αν­
τώνιος ύπήκουσε εύχαρίστως,διότι ούδέν τοη κό­
σμου τερπνόν τόν τραβούσε. Έπιθυμοησε δσο τό δυ­
νατόν συντομώτερα ν'άρχίση τήν νέαν του ζωή,αύτή
πού θά τόν έχαρίτωνε καί διά τού &γγελικοη σχή­
ματος θά τόν μεταμόρφωνε είς στρατιώτην Χριστού,
στρατιώτην ~ης Βασιλείας τοη θεοη.
 -24­

Ζ '.' ~A γ ι ο Ρ ε ι' τ η ς
θι.νόπωρο τοϋ 1920,σέ ήλι'ΚΙα 26 έτών ό
- ' Άντώνιος φθάνει μέ πλοίο είς τό νΑγιον
• .'Όρος
'Κα Ι μάλ ιστα εΙς τό" Ι ερ6ν' αύτού, τf)ν
i ι
--- 'Ιεράν Μονήν MεγίστηςΆαύρας.~H ψυχή του
μαγνητίζεται 'Κυριολε'Κτι'Κά άπό τό έπιβλη­
τι'Κόν φυσι'Κόν περιβάλλον 'Καί τόν μυστι'Κόν πλοϋ­
τον τών Ιερών aΚολουθιών. Συναισθηματική 'ΚαΙ 'Κα­
θαρά φύσις ώς ητο άντελf)φθη άμέσως δτι βρΤί'Κε αύ~
τό,πού ποθοϋσε ή Ψυχή του.WΑνετα 'ΚαΙ ~pεμα άφο­
μοιώθη'Κε μέ τήν' τάξι 'ΚαΙ ~ν ρυθμό τΤίς νέας' του
ζωης, χωρ Ις "λοΎ ισμούς",πού βασαν Ιζουν συνήθως τούς
άρχαρίους,μορφωμένουςκα Ι άπλούς.. .
Ή μεγαλοπρέπε ια 'Κα ί άπλότης 'ΚΤ ισμάτων 'Κα Ι
φύσεως πού συνθέτουν τόν Ιερόν χώρον τοϋΜοναστη­
ρΙου ησαν δλλως τε συγγενη ~ΤQιχεία τfiς 6πάρξεως
τού ΆντωνΙου,γιατΙ kaL όΙδιος ηταν φύσειάπλός
καΙ άπέριττος,συγχρόνως δμως καΙ μεγαλοπρεπf)ς,ώς
θέσε ι υ Ιός θεοϋ μέ πλfίθoς χαρ Ισματα, τά όπο ια ώς
καλός οΙκονόμος "εύαγγελικώς" θά έπολλαπλασΙαζε
μετ' όλΙγον.
, Δυο-τρεις έβδομάδες παρέμεινε ώς φιλοξε­
νούμενος εΙς τό άρχονταρ Ικ ι τΤίς ΜονΤίς, γ ιά νά γνω­
ρΙση 'ΚαΙ νά τόν γνωρΙσουν,πρόσωπα 'ΚαΙ πράγματα,μέ
τά όποια θά fπρεπε τού λοιπού νά ζήση μαζΙ τους.
Μάλιστα τότε ή Λαύρα εΙχε 160 περΙπου μοναχούς' έν­
τός κα Ι 6πέρ τούς πεντακορ Ιους εΙς τάς Σ'Κπτας χα Ι
ΚελλΙα της,καΙ συνεπώς ή έπιλογή γιά τήν πρόσλη­
ΨΙ νέων μοναχών ητο όπωσδήποτε αύστηρή.
"Ενα πρωινό ό μοναχός Όρέστης,ό όποιος έ­
κτελούσε τό δ ιακόνημα τού κλητΤίρος, τόν καλεί νά
παPOυσιασθfί ένώπιον τΤίς ΈπιτροπΤίς. Άπό τούς σε­
βασμΙους Γέροντες πού τήν άποτελούσαν, έπληροφο­
ρήθη δτι ένεκρΙθη ή α[τησΙς του καΙ τόν έδέχοντο
ώς δ ό κ ι μ ο ν άδελφόν της Μονης κα Ι δτ ι τού λο ι":'
πού θά έκτελούσε τόδιακόνημα τού παρατραπεζάρη,
βΌηθός δηλαδή τού τρα~εζάρn,πού:ηταν τότε ό γε­
 -25­

·Ι.Μονή Μ.Λαύρας. ΕΙς τό μέσον περΙπου της δεξιος

"Άνω:
πτέρυγος εύρΙσκετο τό κελλΙον του Γέροντος•
. ·Η τράπεζα της Μονης,δποU έπΙ 30 tτη ύπηρέτησε ,ώς
Κάτω:
.Ιάρχ ι τρ Ικλ ινος,·· ό άλησμόνητό,ς . π. ' Αββακούμ.
 -26­
ρο-Γαλακτίων. 'Αφού έβαλε μετάν~ια στόν προϊστά­
μενόν του καί τούς έπιτρόπους άρχισε μέ ένθεον
ζηλον νά υπηρετη, δπου έτάχθη. Κα ί έδω ή "προσγε ί­
ωσις" ητο όμαλωτάτη ,χωρίς γογγυσμούς καί άντιρ_·
P~σεις. "Ολα τού έφαίνοντο ~pαIα,εΙpηνΙKά,άπoλύ­
τως ταιριαστά γι'αύτόν.
Περιγράφων σέ προσφιλεστάτους του προσ­
κυνητάς,λίγες μέρες πρό τού θανάτου του,τά αΙ­
σθ~ματα των άλησμoν~των έκείνων ήμερων,θά άναφω­
ν~ση: "Τί χαρά fjταν,λοιπόν,τΙ άγαλλΙασις; Τί πα­
ράδεισος; Δέν μπορω πιά νά σας λέω παραπάνω"!Εί­
χε βρη ό άοίδιμος αύτό πού έπόθει ή Ψυχ~ τoυ,γ~'
αύτό κα Ι έσκ Ιρτα ένθους μετά άπά 58 έτη έπ Ι τfj ά­
ναμν~σει των στιγμων έκεΙνων!Μακάριαι ΨυχαΙ, ρα­
κοφορούσαι καΙ πένητες,πολλουςδμως πλουτΙζουσαι
καΙ έκ των ρακίων της άμαρτίας άπαλλάττουσαι ...
Μετά άπό δοκιμή ένάς χρόνου,μέσα στόν ό­
ποΙον έδειξε άπόλυτη υπακοή καί καρτερία,ή Σύνα~.
ξις της Μονης άποφασίζει νά καρη μοναχός.Τό όνο­
μα που τού δΙδουν κατά τ~ν κουρά τουΈίναιΆββα­
κούμ,τό όποΙον στ~ν ΈβpαϊK~ σημαΙνει:άγκαλιά,άγ­
καλιάζω,καΙ μ'αύτό πλέον θά γΙνη γνωστός έντός
καΙ έκτός τού Άγίου ·Ορους.Καί όντως ό π. Άββα­
κούμ μετ' όλΙγον θά έγίνετο δι' δλην τ~ν άδελφQτη­
τα μιά άγκαλιά παρηγορίας,διότι είχε τό χάρισμα
της παpαKλ~σεως άφθονον. Πολύ σύντομα νεαροΙ καί
παλαιοί μοναχοί θά βρίσκουν κοντά του λόγον άλη­
θείας καί παρακλήσεως,εκφρασι ζώσης άγάπης καί
χριστιανικού ένδιαφέροντος,άπό μιά καρδιά γεμάτη
συμπάθεια καΙ άπλότητα. Αύτό θά γΙνη άργότερον
καΙ γιά τούς πολυπληθεΙς θαυμαστάς του,οΙ όποΙοι
κατά δεκάδες θά τόν έπισ'ί<έπτονται καθημερινώς Υιά
νά βρούν στάλόγια του βάλσαμο παρηγορίας καί έ­
νΙσχυσι στόν άγωνα της qΡετης.Ή άγάπη του άγκά­
λιαζε άβΙάστα τούς πάντας,διότι είχε προηγουμέ­
νως ό ίδιος αγκαλιάσει τόν θεόν,τήν πηγ~ν πάσης
δυνάμεως καΙ παpαKλ~σεως.
 -27­

Η: Άγωνιστής της άληθείας

~
ά χρόνια κυλούσαν γοργά καΙ ό δούλος τού
θεού Άββακούμρλος χαρά καί ένεργητικό­
τητα, σκορπούσε τρ ι γύρω του α ίσ ιοδοξ Ια κα Ι

- άγάπη,πνεύμα αύταπαρνήσεως καΙ έγκρατεΙ­

ας. V Ωσπου fφθασε ή ώρα νά δοκ ι μασθη σκλη­
ρά,δχι μόνο δ Ιδιος,άλλά καΙ όλόκληρο τό περιβό- .
λι της ΠαναγΙας,δπως πρΙν διακόσια περΙπου χρό­
νια μέ τά Κολλυβαδ ικά .Αύτή τή φορά ή δοκι­
μd'σΙα ητο μεγαλυτέρα καΙ συνετάραξε σέ λίγους μη­
νες όλόκληρο τό Ιερό βουνό, άπό τήν Λαύρα τού' Α­
γΙου 'Αθανασίου μέχρι τό μικρότερο καλύβι της 'Α­
θωνικης έρήμου. ΤΙ είχε συμβη; .
Τό Οίκουμενικόν Πατριαρχείο έν συνεργα­
σί~ μετά της · Ελλαδ ικης Έκκλησίας άπεφάσιοαν τόν
Μάρτ ιον τού 1924 νά έφαρμόσουν τό νέον παπ ικόν τi­
μερολόγιον,παρά τΙς fγγΡαφες άντιδράσεις των άλ­
λων Όρθοδόξων Έκκλησιών κα Ι τά άντ ιθέτως έντελ­
λόμενα όπό της ΈκκλησΙας.Ή άγιορειτική συνεί­
δησις άντέδρασε τότε άκαριαίως. Μέ μιά φωνή,δλοι
οΙ πατέρες,ΜοναστηρΙων,Σκητωνκαί ΚελλΙων είπαν
τό δ χ ι στήν άντ ικανον ικήν αύτήν κα ι.νοΤομ Ιαν
καΙ ήρνήθησαν νά όπακούσουν στήν προσταγή τού Πα­
τριαρχεΙου.
Αύτή ητο τi πρώτη φάσις της άντιδράσεως,ή
όποΙα καθημερινως έλάμβανε καΙ διαφορετικάς δια­
στάσεις,λόγω της ρευστότητος των γεγονότων καΙ
των διαφόρων διαδόσεων περΙ συγκλήσεως Πανορθο­
δόξου Συνόδου πρός έπΙλυσιν τού θέματος κ.λ.π. Ή
δευτέρα φάσις προεκλήθη διά τόν έξης λόγον: 'Ικα­
νοΙ έκ των πατέρων τού ·Ορους,μετά τήν έφαρμογήν
της καινοτομΙας,άπεφάσισαν νά διακόΨουν τό μνη­
μόσυνον τού έπισκόπου των,δηλαδή τού πατριάρχου,
καΙ νά μή κοινωνούν.πλέον μετά τού Πατριαρχείου.
καΙ μέ δσες ΈκκλησΙες έδέχθησαν τήν καινοτομί­
αν,~ συνέχισαν τήν κοινωνΙαν των μετά των καινο­
τόμων.ΟΙ περισσότεροι έκ των, Μοναχων δέν συνεφώ­
νησαν μέ αύτό τό μέτρον,καΙ έτσι πΡοΤίλθενήδιαΙ­
ρεσις,ή όποΙα συνεχΙζεται μέχρι σήμερα καί μάλι­
 -28­
στα πλέον έντονος.
, Από την Movnv της Μ.Λαύρας άντέδρασαν κατ'
άρχάς 24' Ιερομόναχοι κα Ι μοναχο Ι, μεταξύ τών όπο ί­
ων ητο καί ό πσύχιος π. 'Αββακούμ. Ή άντΙδρασιςύ­
πηρξε ζωηρά,μέ φωνάς καί διαμαρτυρίας εΙς τηναύ­
λnν της Μονης.·Ο τόπος της γαλήνης καΙ ηρεμΙας
.είχε άρχΙσει νά δοκιμάζεται σκληρά.
· Ο π.' Αββακούμ έκλε Ισθη ε ίς τό κελλ Ιον του
καί μέ τό κομβοσχοίνι του προσηύχετο συνεχώς,ώσ­
τε ό Θεός νά δώση καΙ πάλι τήν εΙρήνη Του εΙς τό
δοκ ιμαζόμενον 'Όρος. Ο ί διαμαρτυρηθέντες πατέρες,
μή δεχόμενο ι τό μνημόσυνον τού -πατρ ιάρχου ,ένώ πα­
ρέμειναν έργαζόμενοί ώς καΙ πρώτα είς τήν Μονήν,
έκκλησιάζοντο Ιδιαιτέρως εΙς παραχωρηθέν μεγάλο
παρεκκλήσιον,μη συμπροσευχόμενοι .μετά των λοιπών
πατέρων.Ό π.Άββακούμ tξωρίσθη δt' όλΙγον εΙς τό
σπι;λα ιον τού · Αγ Ιου · Αθανασ Ιου στήν Β Ι γλαν ,διά νά
κληθη καΙ πάλιν εΙς τήν Μονήν,καθότι ή άντΙδpα~
σΙς του ύπηρξε εύγενής,ό Ιδιος δέ ητο πολύ άγα­
πητός στούς πατέρας.Τότε τού άνετέθη καΙ τό δια­
κόνημα τοϋ νοσοκόμου,δεδομένου δτι n
Μονή διέθε­
τε εύρύχωρον νοσοκομείον διά τούς όπωσδήποτε πο­
λυπληθείς γηραιούς καΙ άσθενεiς 'μοναχούς της.
. Μέ ζηλον πολύ άνέλαβε καΙ πάλι τό νέο του
διακόνημα,ύπηρετων τούς άσθενείς του άκούραστα
καί νυχθημερόν. Τό δέ σπουδαιότερον είναι,δτιδέν
παρέλε ιπε μαζ Ι μέ τΙς ύπηρεσΙες του νά τούς προσ­
φέρη καΙ τόν λόγον τού'Θεοϋ διά καταλλήλων άνα­
γνώσεων πρός παρηγορ Ιαν κα Ι δντως Ψυχαγωγ Ιαν των.
ΈπΙ έπτάμησι ετη ύπηρέτησε στό νοσοκομείον,έπι­
δεΙξας άπαράμΙλλον ζηλον καΙ ένεργη.τικότητα Ια .
ΚαΙ έδω δμως δ .πειρασμός τόν παραμόνευε,
μέ άποτέλεσμα,λόγω άκριβως των παραδοσιακων του
φΡονημqτων περΙ πμερολογΙου νά δδηγηθη καΙ πάλιν
εΙς τήν έξορΙαν,είς τό σπήλαιον τοϋ ΆγΙου 'Αθα­
νασίου. Πολύ σύντομα δμως ~γέpθησαν διαμαρτύρΙαι
έκ μέρους των άσθενων,διότι δ άνΤΙKα~αστά~ης του

Ια. EΙ~ μΙαν άχό ΤB~ σ~ανΙα~ έx~στoλά~ του ~ρό~ τόν άδελ­
,
φον '
του Bασ~'λ ε~oν,Ύραφε~: .
"Μόθε καΙ τοΟτο άδελφε μου ΒασΙλειε·εΙς :ι:ό ΜοναστΙ;ριόν
μα~ μέσα υπάρχει νοσοκομείον μέγα καΙ έχρημάτισα άρχινο­
σοκόμος έπτόμησι χρόνους καΙ πολλά θαύματα εΙδα. ΚαΙ άπό
τούς όσθενείς,δσοι fxouv τήν έλπΙδα τους εΙς τόν Χριστόν
καΙ εΙς τήν ΠαναγΙαν,δλοι καλά γΙνονται.ΚαΙ δσοι fxouv εΙς
τά φάρμακα καΙ ε.Ις τός ένέσεις καλόν δέν βλέπουν. Τάς ευ­
χός νά ζητητε πάντοτε όπό τούς στρατιώτάς τοΟ ΧριστοΟ·· •.
 -29­

"Λ
. '~,' .
~.I! ~,,~

"

Τό σπ~λαιoν του ΆγΙου ΆθανασΙου είς τ~ν ΒΙγλαν,δπου δΙς

έξωρΙσθη ό Γέροντας. Ή κάθοδος είς αύτό γΙνεται διά κλΙ­
μακος,ή όποΙα fχει 220 περΙπου σκαλοπότια.
 -30-,

δέν μποροϋσε νά τόν μιμηθη είς τό πολύμοχθον έρ­

γον τη ς δ ιακον Ιας των άσθ ενων , άφοϋ , ώς γνωστόν, ό
π. · Αββακούμ ητο σύν τοίς dλλoις καί πολύ δυνατός σω­
ματικως,οδδέποτε αίσθανόμενος κούρασιν.
WΕτσι,παΡακλnσει των άσθενων,έπανηλθε καΙ
πάλιν συντόμως είς τό διακόνημά του,γενόμενος'δε­
κτός μετά ένθουσιασμοϋ άπό τούς άσθενείς καΙ τούς
άγαπωντας αδτόν πατέρας της Μονης.
. 'Αρχάς τού 1927 ή Movn της Λαύρας ήθέλησε
νά δώση fva τέλος εΙς τήν συνεχιζομένην διάστα­
σιν της άδελφότητος.Πρός έπιτυχΙαν αδτού έκάλεσε
έγγράφως τόν Πολιτικόν Διοικητnν νά προεδρεύση
της συνεδρ Ιας της Γεροντ Ιας της, ε ίς τnν όπο Ιαν θά
άνεκρΙνετο διά μΙαν άκόμη φοράν τό θέμα των ζη­
λωτων πατέρων. Προτάσει τού ζηλωτού Ιατρού π. Ά­
θανασ Ιου (Καμπανάου) έ ξ ελέγη ώς άντ ιπρόσωπος των
ζηλωτων της Μονης ό π.' Αββακούμ,ό όποίος τnν ώ­
Ι
~ ! ,
ρ ισμένην ή μέραν κα Ι ώραν παρουσιάσθη εΙς τό Συ­
νοδικόν της Μονης,δπου παρευρΙσκοντο οί Γεροντά­
δες μετά τοϋ Διοικητού. Είς έρώτησιν τού Διοικη­
τού: - ΔιατΙ,πάτερ,άπεσκιρτnσατε της άδελφότητος
καΙ έφέρατε τήν άναρχΙαν είς τήν Μονήν καΙ δέν
συμπροσεύχεσθε μετά των άλλων πατέρων; ό π.~ββα­
κούμ μέ
πραότητα καΙ ταπεΙνωσιν άπήντησεν.
-' Κύριε,Διοικητά,εχετε μελετnσει τούς 'Ιε­
ρούς Κανόνας τού Πηδ~λΙoυ;
- Τ Ι γράφε ι τό Πηδάλ ιον, πάτερ, άπήντησεν ,6
Διοικητnς.
- 'Αφού άγνοείτε τό περιεχόμενόν του, δια­
βάστε το πρωτα καΙ κατόπιν έλατε νά μας κρΙνετε.
'Η άrtάντησΙς του έκρΙθη όπό της tεροντΙας
,. ώς περιφρόνησις της Άρχης καΙ έξωρΙσθη είς τήν
.,
'Ι,Μονήν Ξηροποτάμου.νΕτσι ό πτωχός Άββακούμ ά­
πεμακρύνετο διά τρΙτην φοράν της μετανοΙας του!
,i ι
Μετά δ Ιμηνον περ Ιπου, έπε ιδή έπανηγύρ ιζε ή Μονή της
i
έξορ ίας του (9 Μαρτ ίου) , προσεκλήθη νά παραστη ε ίς
τήν άγρυπνΙαν καΙ ό Πολιτικός Διοικητής,ό όποίος
άμέσως μετά τήν άγρυπνΙαν άνεχώρησε έπειγόντως
διά ήμιόνου πρ6ς Καρυάς. Τότε ό π. Άββακούμ βρη­
κ έ τήν εδκα ιρ ία , π ιάνωντας τόν χαλ ι νό τού ζώου κα ί
περ ιπατων πλησίον αδτού, νά τού έπεξηγη μέ τόν χα­
ρισματούχο τρόπον του,διατΙ άντέδρασαν οί Πατέ­
ρες τού Άγίου -Ο ρους στnν ήμερολογιακή καινοτο­
μία καί τί λέγουν περί αδτης της δικαίαςάντιδρά­
σεώς των τά κε Ιμενα της · Εκκλησίας:Η άπλότης του,
ή μεγάλη γνωσ ις ,του της , Αγ ίας Γραφης κα ί τό_πα ι­
δικόν καΙ ένθουσιωδες 'είς τήν όμιλΙαν του, έπει­
σαν άμέσως τόν Δ 1..0 ικηττiν,οτ ι 'πρόκε ι τα ι περ Ι άγνού
 -31­
Ιδεολόγου καί έναρέτου άνδρός. Μόλις fφθασε στίς
Καρυές έζήτησε άμέσως νά γίνη άνάκλησις της έξο­
ρίας του. 'Έτσι μετ' όλΙγας ήμέρας τόν έδέχετο Ί:CαΙ
πάλι στήν άγκαλιά της ή Μ.Λαύρα.
Μετά τήν έπιστροφήν του δμως, έπειδή οΙ
συναγωνισταί του ζηλωταί πατέρες της Λαύρας εί­
χαν σχεδόν δλοι φύγει έξ αυτης,άλλοι έκουσίως καί
άλλοι στανικως,μερικοί δέ πού άπέμειναν ήκολού­
θησαν τό Καθολ ικόν, δέν άνεπαύθη κα ί άνεχώρησε με­
τά τινος έναρέτου παραδελφού του ζηλωτού,όνόματι
Γελασίου,καί έγκατεστάθησαν προχείρως είς τήν πε­
ριοχήν τfjς άσκητικης Βίγλας. Έκεί δρχισαν καί τήν
οΙκοδομήν τού ναΟδρίου τού Άγίου Φανουρίου, ρυ­
θμίζοντες συγχρόνως καί τήν γύρω τον Ναού περιο­
χήν διά τήν οΙκοδομήν τού μελλοντικού Κελλίου.Τό
1939 δμως ό π.Γελάσιος άφηκε τόν π. Άββακούμ διά
νά γηροκομήση τόν ε Ις βαθύ γηρας ευρ ισκόμενον μό­
νον του Γέροντα Μοναχόν Γαβριήλ,δνδρα μεγάλης ά­
ρετης,ό όποίος είχε ώραίον Κελλίον εΙς τήν περι­
οχήν της Βίγλας έπ' όνόματι των "Είσοδίων".Είς τό
ναΟδρ ιον τοϋ Κελλ ίου αυτού έγ ι νε μεγαλόσχημος πε­
ρί τό 1942 ό π.Άββακούμ όπό τόν παραδελφόν του
Γελάσιον. Τώρα είς τό Κελλίον αυτό άσκοϋνται οΙ
ευλαβέστατοι ζηλωταί πατέρες Γαβριήλ καΙ π. Παύ­
λος,ό υποτακτικός του.
ΗΕτσι ή άγάπη του διά τάς παραδόσεις της
Έκκλησίας,ή άνιδιοτελής καί άγνή,ή υπεράνω κό­
πων καΙ ταλαιπωριων προτιμωσα τήν διακράτησιντού
θείου θελήματος,fγινε αίτΙα νά έξέλθη εΙς τήν ε­
ρημον της Βίγλας,ή όποία τού έδωροφόΡllσε- μέ τήν
σειρά της τόσα πνευματικά άγαθά,όμού βεβαίως με­
τά των πικρίδων αύτης καΙ Ιδρώτων ... νΟταν δέ κά­
ποτε τόν έρώτησε ένας πολύ άγαπητός του Λαυριώ­
της Μοναχός,ό π. ΈφραΙμ,γιατί έγινε ζηλωτής,ή ά­
πάντησίς του ητο συγκλονιστική είς είλικρίνειαν
καΙ ρεαλισμόν:"Διότι θά μού ζητήση λόγον ό θεός·
θά μοϋ πη:Άββακούμ,έσύ πού έγνώριζες τόν νόμον
της 'Εκκλησίας,πως τόν κατεπάτησες;" Σημειωτέον
δτι τό νέον ήμερολόγιον έχαρακτήριζε ώς "θυσία τού
Κάϊν".
Παρ' δλην δμως αυτήν τήν αύστηρότητα πού
κρατούσε ό ίδ ιος, στούς δλλους ητο πολύ έπ ιε ικής,
ούδέποτε δηκτικός,σεβόμενος τήν προσωπικήν έλευ­
θερ Ιαν κα ί γνώμην. Ή τήρησις τού χρυσού αυτού κα­
νόνος εγ ι νε α ί τ ία νά παpεξηγηθfί άπό πολλούς συν­
αδέλφους του ζηλωτάς,οί όποίοι μή δυνάμενοι νά
προχωρήσουν ~έρα τού γράμματος καί τού φαινομέ­
νου,έπεθύμουν νά τυποποιήσουν τήν συμπεριφοράν
 -32­
καΙ τό-ηθος έκάστου ζηλωτού,πρός άποφυγήν "παρα­
- " ...
φωνιων
Δι· αύτούς ητο παραφωνΙα δταν μερικές φο­

ρές ό γερο-·Αββακούμ άντεπέδιδε τόν άσπασμόν σέ

μερικούς νεοημερολογΙτας έπισκόπους ~ Ιερείς, οΙ

όποίοι πp~τoι α~τoΙ έσπευδον νά τόν χειροφιλή­

σουν. · Αγνοούσαν δμως δτι κάτω άπό τό φαινομενι­

κόν τραχύ καΙ άγροίκον της παρουσΙας τού π.Άββα­

κούμ έκρύπτετο μιά ψυχή παιδική,άπλή,-εύγενής,δλο

άγάπη,ή όποΙα διέθετε ίδικά της μέτρα συμπεριφο­

ρας,τά όποία έν~ δέν πρόδιδαν τήν ούσΙαν,έθυσΙα­

ζον μόνον τόν τύπον μέ τελικ6ν καΙ πάλιν σκοπόν τήν

διακονΙαν της ούσΙας,έπΙ ΤQ έλπΙδι της προσελκύ­

σεως τού άσπαζομένου διά της όδού της μετριοπα­

Ι
θεΙας καΙ οίκονομΙας.

Κάτ ι παρόμο ιον συνέβη άναφορ ικως πρός τήν

συμπερ ιφοράν του άπέναντ ι των συνασκητων κα Ι έπ ι­

σκεπτών του.Πολλάκις,μας είπαν,τόν είδαν νά θυ-.

μώνη καΙ νά έκφράζεται μέ κινήσεις άνάρμοστες δι'

άσκητήν. Δέν ήθέλησαν δμως ποτέ νά έξετάσουν μή­

f
πως αύτά άποτελούσαν είλικρινείς,άνυπόκριτες φω­ 1•
τογραφίες τού χαρακτηρος τού π. Άββακούμ,ό όποί­ i.-.· ';
·[ι'.! " ·
ος όπως τό παιδί,ένω θά φωνάξη σέ μιά στιγμή καΙ
r
,ίσως καΙ θά βρίση,τήν έπομένη άγκαλιάζει τό ίδιο
πρόσωπο καί τό προσκαλη νά συνεχΙσουν τό παιχνΙ­
δι,χωρΙς κάν νά θυμηθη τΙ είχε συ~ιβη πρό στιγμης!
Στόν π. Άββακούμ δέν μπόρεσε νά βρη τό­ Ι
πον ό φορμαλισμός,ή ύποκρισΙα τού τύπου' καΙ της
έτικέττας,τά όποία στήν πραγματικότητα άποτελοϋν
ώραΙα ταφόπλακα γέμουσα κάτωθεν της όστέων καΙ
πάσης άκαθαρσΙας ...
Ό γερο-' Αββακούμ ητο ό αύτός έξω κα ί έσω.

Ή άσκητική του άγωγή,ή πολλάκις μέχρις αίματος

έγγΙσασα,τού είχε άφαιρέσει ή μαλλον δέν είχε ά­

φήσει νά δημιουργηθούν δλες αύτέςοΙμανούβρεςτων

λεπτοτήτων κα ί άβροφροσυνων,τά έξωτερ ικά αύτά καΙ
περιφερειακά στολίδια της διαγωγης μας,μέ άποτέ­
λεσμα νά άποστρέφεται άκαρ ια ίως, ί.σως κα ί ένστ ι­
κτωδώς, κάθε"'τ ι τό περ ισσόν κα ί έσφαλμένον,όπως θά
έκανε ένας λοκ ίας στούς στρατ ιωτες του έν κα ιρ4>
μάχης.
·0
άσκητής της Βίγλας εύρίσκετο συνεχώς έν
πoλεμΙK~ έγρηγόρσει,ή όποία έκανε &λλους πατέρας
τού άρχαίου μοναχισμού νά όμιλοϋν μόνοι τους ή
καί νά χειρονομοϋν,πραγμα γιά τούς πολλούς ... άλ­
λόκοτον καί σκανδαλώδες. ­
. Γ~ αύτό ώμιλοϋσε καΙ ζωηρά,πολλάκις καΙ
άπότομα,διακόπτοντας χωρίς οίκτον τόν όμιλητήν
 -33­
του,δταν έτρέπετο έκείνος σέ πράγματα έπουσιώδη,
άσχετα n
fχοντα σχέση μέ τnν κατάκρισιν· γι αύτό
θύμωνε καΙ έχειρονόμει σέ άλλη περΙπτωση, χωρΙς
αύτό όμως "νά σημαΙνη ότι κατέβαινε τό "πάθος"τού
θυμού στήν καρδιά,ή δτι ή άπότομος χειρονομΙα ά­
πετέλει fκφΡαση άναιδεΙας καΙ ύπερηφάνου· διαθέ­
σεως. Άπλούστατα ησαν άπαθείς έκδηλώσεις τού χα­
ρακτηρος του,δπως αύτός διεμορφώθη κάτω άπό τnν
σκληρά άσκητική άγωγή δεκαετηρΙδων,της όποΙας ά­
γωγης διά νά είμεθα άγευστοι παρερμηνεύουμε καΙ
κατηγορούμε τΙς έκφράσεις της.Ό π. Άββακούμ ητο
δ άεΙποτε κατάκοπος μοναχός των ΣυναξαρΙων,δ συ­
νεχων παλαΙων μέ τά πέντε θηρΙα των αΙσθnσεών του,
ώστε δαμάζοντας αύτάς νά τάς "παραστήση Kαθtαpάς
τι'i'> Xpιστι'i'>",ύπηpετpΙας τού πνεύματος καΙ μόνον.
Καιρός όμως νά έπισκεφθούμε τόν ώραϊον λειμωνα
των άρετων τού Γέροντος,άφήνοντες εΙς άλλους νά
ψαύουν καΙ νά κακολογούν τά άγκάθια των ποικΙλων
ρόδων του ...

·ο π: Αββακούμ ξεναγων προσκυνητάς ε Ις τ~ν τράπεζαν της

" Μονης.
 -'~

-34­

, '
. Θ:· Έ v ΠΡΟσεUχn καί αγρυπνl\χ
Ι
:·

i'

σα κι' άν γΡάΨn κανε ίς γ ιά τόν πόθον κα ί

:; i

Wj
.
-
τήν β ίαν τού γέροντος · Αββακούμ γ ιά τήν
προσευχήν 9 δέν θά μπορέσουν νά . έκφράσουν
τήν πραγματικότnτα.VΟλος ό βίος του δέν
ητο τίποτε άλλο, παρά μΙα "έκ βαθέων" δέ­
nσις πρός τόν θεόν,ώστε νά διατnΡnθη εΙς τήν ζω­
ήν τού πνεύματος καΙ τού άγιασμού.
Γιαύτόν δλο τό ήμερονύκτιον ητο καιρός
προσευχης,της γλυκείας έπικλήσεως τού:"Κύριε '1­
ησού Χριστέ γίέ τού θεού έλέησόν με",της συνήθως
λεγομένης "νοερας προσευχης".Βεβαίως,κατάκυριο­
λεξίαν,τότε κανείς ένεργεϊ τήν νοεράν προσευχήν,
δταν ένδιαθέτως,εΙς τήν καρδίαν του δnλαδή,χωρίς
νά άκούγεται διά των χειλέων ηχος,λέγει τήν άνω­
τέρω έπίκλnσιν. Έπειδή δμως ό π.Άββακούμ εύρί­
σκετο συνήθως πάντοτε έν διαKoνί~,διά τούτο έΨυ­
θύριζε ή καΙ ήχnΡότεΡον άνεφώνει,έν παντί Kαιp~
καί τόπ~ τό περιπόθητον δνομα τού ΚυρΙου ήμωνΊ­
nσού Χριστού 9 έφαρμόζων τό πατερικόν: "σωμα έργα­
,σαι διά νά τραφης,Ψι-,χή νηφε διά νά σωθης".Διά δέ
τήν κυρίως νοεράν προσευχήν,μέ πολλή ταπεινοφρο­
σύνn έλεγε: "το ιούτονδυσκολοκατόρθωτονέργον ού­
δέποτε ένήΡγnσα"! ΚαΙδμως ητο ό θερμότερος ίσως
έραστής καί έκτελεστής της εύχης τού Ίη~oύ εΙς
όλόκληρον τό 'Άγιον 'Όρος.' Ιδού μερικοί άπό τούς
μάρτυρας: α) Ή καθnμεΡινή ζωή του,ή όποΙα ητα
μία συνεχής δέησις καΙ έν πνεύματι λατρεία τού
θεού. β) Οί μοναχοΙ πού έζησαν κοντά του,οίόποϊ­
ο ι τόν έβλεπαν πάντοτε προσευχόμενον - δταν δέν
κατnχοϋσε ΠΡοσκυνnτάς - πλε ιστάκ ις δέ έν μεση μ­
βpί~ άκόμn νά θυμια τήν Κουκουζέλισσαν ή τό Κα­
θολικόν της Λαύρας κατά τό μεσονυκτικόν, περιερ­
χόμενος έξωτερικως αύτό,ή τά πέΡΙξ. τού Κελλίου
του είς τήν Βίγλαν μέρη,συνεχως τήν εύχήν φέρων
είς τά χείλη του.
 -35­

l1ανoραμαΤΙK~ θέα της κορυφης του Ιερου ·Άθωνoς.KάτιιBεν~Ις

τό μέσoν,~ Ί.Moν~ Μ.Λαύρας (2) καΙ άριστερά αύτης,εΙς τό
δκρον,ή ΣK~τη του Τ.Προδρόμου (1) μέ τά κάτωθεν αύτfjςKελ­
λΙα της άσκητικης ΒΙγλας.·Η λευK~ γραμμή άπό τ~ν Μ. Λαύρα
μέχρι τήν ΒΙγλαν άποτελεί τό μονοπάτι πού χιλιόδες φορές
διηλθεν άνυπόδητος ό γερο-Άββακούμ!Τό πρός τά δεξιά της
Λαύρας μονοπάτι όδηγεί στό άγΙασμα του ·ΑγΙου ΆθανασΙου.

ΠανoραμαΤΙK~ δποΨις της ·Ι.Σκήτης του Τ.Προδρόμου.·Ο πρός

τ~ν θάλασσαν καΙ δεξιά αύτης χωρος άποτελεί τήν περιοχήν
της κυρΙως Β Ι γ λ α ς ,δπου εύρΙσκονται δέκα περΙπου άσκη­
τικαΙ Καλύβαι,ώς καΙ τό όνομαστόν σπ~λαιoν του Άγ. Άθα­
νασΙου {κάτωθεν του βέλους).ΕΙς τ~ν περιοχήν αύτ~ν καΙέπΙ
όλOKλ~ρoυς δεκαετΙας ~γωνΙσθη κατά παθων καΙ δαιμόνων ό
έραστ~ς της βασιλεΙας των Ούρανων ,π. Άββακούμ ό άνυπόδητος.
 ----------------------- j

-36­
Έκεί μάλιστα στήν Βίγλα,n κάθε πέτρα τού
Κελλίου του,ώς καί της ,μάνδρας πού τό περιβάλλει
σέ μιά περίμετρο 150 περΙπου μεΤΡων,fχει νά μαρ­
τυρήσηδιά τό dνωτέΡω θείον έργον τού Γέ~oντoς.
Γρ&φομεν τούτο, δ ιότ ι ώς μας δ ιηγΤΙθη αύτόπτης μάρ­
τυς, δταν έβγαζε τ Ις πέτρες μ ία- μ Ια μέ τό λοστάρ ι
του άπ' τήν γη, σέ κάθε κτυπημα, άλλά κα Ι έν συνέ!.
χεΙ~ στήν μεταφορά τους,n εύχΤΙ έλέγετο άκαταπαυ­
στως,ωστε δικαΙως θά μπορούσε νάχαρακτηρισθη ό
νΑγιος Φανούριος ώς τό "ΚελλΙον της εύχης".
γ) Τό της εύχης του συνεχές καΙ άένναον τό
μαρτυρεί έπΙσης τό καλντερΙμι Λαυρας-ΠροδΡόμου,n
σ τ Ρ ά τ α τ ο ύ π. · Α β β α κ ο ύ μ ,δπως θά μπορού­
"
" '
­ σε κάλλιστα νά όνομασθη,τΤΙν όποΙαν έκατοντάδες
φορές τΤΙν διηλθε άνυπόδητος καΙ μέ τΤΙν εύχήν εΙς
τά χείλη. Στους ~χoυς των προσευχητικων του στε­
ναγμων έλούοντο οί σκηνοι καΙ οί κουμαριές που
περ ιβάλλουν τό μονοπάτ ι, γ ιά νά τους έκπέμψουν άρ­
γότερα ώς δσμή εύωδΙας πνευματικης στούς διερχο­
μένους προσκυνητάς. Καί εΙς τό σημείον αύτό έμι­
μήθη τούς προκατόχους του βιαστάς της βασιλείας
τού θεού, ο ί όπο ίο ι εύωδ Ιασαν κυρ ιολεκτ ικως τήν έ­
ρημον μέ τάς εύχάς καΙ τήν άγίαν των βιοτή, άλλά
περισσότερον, [σως, μετά τόν θάνατόν των,μέ τά εύ­
ωδιάζοντα λεΙψανά των! Τά άνωτέρω λεΙΨανα' άγνω­
στα καΙ κρυμμένα άπ' δλους,μαρτυρούν τήν δπαρξΙ
τους μέ τήν έκπεμπομένην εύωδΙαν των,n όποΙα μέ­
χρισήμερον καταπλΤΙσσει τούς εύλαβείς προσκυνητάς
καί διαβάτας της ήγιασμένης αύτης περιοχης τηςΜ.
Λαύρας.
δ) Τό μαρτυρούν τέλος τά έφθαρμένα κομβο­
σχοΙνια του,οί άφωνοι αύτοί μάρτυρες της συνε­
χούς προσευχης του,τά όποία κυριολεκτικως έλυω­
σαν στά δάκτυλά του, κα ί τά όπο ία, δ ιά νά μτ, δ ια­
λύσουν,συνεκράτει διά ραΨίματος ...
ΣτΤΙν καθημερινή του προσευχή έμνημόνευε
όνομαστί δλους τους πατέρας της Μονης του, παρε­
κτός των πολλων άλλων όνομάτων,συγγενων'καί γνω­
στων του.
Τό 1974 μέ τήν κρΙσι τού Κυπριακού ό π.
'Αββακουμ εύρίσκετο συνεχως στΙς έπάλξεις."Τραβω
κομβοσχοίνι γιά τό στρατό μας κάθε μέρα. Τούς πι­
στους μας, τά πα ιδ ιά μας, άγ ιάσέ τα θεέ μου,έν Ισχυ­
σέ τα καί κραταίωσέ τα κατά των Άγαpηνων.Κriίάμα
ακούν οί Άγαρηνοί τόν στρατόν μας,νά φευγουν,νά
τρέμουν,γιατΙ μας άδίκησαν πολλά καΙ ηλθε n ώρα
πού θά τά πάθουν κα ί αύτο Ι. Δ ιπλα θά πάθουν"! '
'Όταν έπληροφορτ,θη δμως μετ' όλίγον δτι καΙ
 -37­
ό στρατός μας βλασφημεί,άξιωματικοΙ καΙ όπλίται,
έστενοχωρήθη πολυ. πηρε άμέσως τό δπλο του,τόκομ-'
βοσχοΙνι του ,καΙ άρχισε νά λέη: "ΤαπεΙνωσέ τους
Χριστέ μου τους βλασφήμους·μή τούς δΙνεις χαρά·
έκεί έλεγχο·γιατί βλασφημοϋν μέ τό στόμα τους τό
βρωμερό"! · Η άγάπη του κα ί ό σεβασμός του πρός τό
ύπερύμνητο δνομα τού Κυρίου μας δέν τοϋ έπέτρε­
παν εύγένειες καΙ άβρότητες·6 βλασφημων έπρεπε νά
παιδευθη,οΙοσδήποτε καΙ άν ητο.
Ό έρως του έπΙσης πρός τήν ΚυρΙαν Θεοτό­
κον ητο μεγάλος κα Ι άδ ιάλε ιπτος. 'Όταν στ ίς πο­
ρείες του πρός τόν 'Άγιον Φανούριον,ώς έπΙσης καΙ
κατά τ ίς έργασ ίες του έκουράζετο άπό τήν εύχην,
τότε άρχιζε νά Ψάλλη τΙς παρακλήσεις της θεοτό­
Koυ,~Ις καταβασΙες των έορτων της,τά ΙδιόμελατωΥ
έσπερινων πού είναι άφιερωμένα στήν χάρι της,δλα
άπό στήθους καΙ άπταΙστως!WΟ ντως λογικόν πτηνόν
τά μεγαλεία τοϋ Ποιητοϋ του αδον συνεχως καΙ ά­
καταπαύστως,μn έπιτρέπων ούτως εΙς τούς πονηρούς
~αί άργούς λογισμο6ς νά τόν μολύνουν.
. · Αγιορε Ιτης συνασκητης του στήν Βίγλαν έπΙ
μΙαν 1tερ ίπου δεκαπενταετ ίαν, σέ έ-κτενές σημ.ε Ιωμά
του διά τόν Γέροντα,γράφει καΙ τά έξης σχετικως
μέ τόν πόθον του διά τήν εύχήν καΙ τ_ήνΨαλμωδΙαν.
" Πολλάκις,τό καλοκαΙρι κυρΙως,δταν ητο πανσέλη­
νος κα Ι έβλεπε καλά, έκουβαλοϋσε πέτρες κα Ι σαβοϋ­
ρα μέ τόν τενεκέ στόν ωμο,γιά νά φιάξη όγκώδη σέ
φάρδος καΙ ύΨος μάνδρα,γιά νά "πιάση" τόν βοριά
καΙ νά προστατεύση τό έκκλησάκι καΙ τά κελλιά πού
είχε σκοπό νά φιάξη. Διά νά άντλη δύναμιν σωμα­
τικήν καΙ πνευματικήν έκανοναρχοϋσε 6 [διος καΙ
έΨαλε διάφορα δοξαστικά της Παναγίας καΙ των Ά­
γίων. Τά έΨαλε τόσον εύκρινως,κατανυκτικά ~Ιμε­
λωδ ικά, δπου χα ιρόσουν νά τόν άκοϋς μέσα στην' ά­
πόλυτη ~συχία της νυκτός. 'Ιδιαιτέρως μιά βραδυά
τόν παρηκολούθησα άρκετή ώρα άπό μακρόθεν, νά κα­
νοναρχη τό δοξαστικόν των αίνων της Κοιμήσεως της
Θεοτόκου: "Tij άθανάτφ σου κοιμησει θεοτόκε,Μητερ
της ζωης,νεφέλαι τούς άποστόλους αΙθερίους διήρ­
παζον .... "'Κ.λ:π. · Ενόμ ιζες δτ ι άλλος' έκανοναρχοϋσε
καΙ άλλος έΨαλε. Δέν είναι ύπερβολή νά πω,δτι μοϋ
φαΙνεται δτι τόν άκούω τώρα πού τά περιγράφω! Ό
άντ Ιλαλος τη ς 'Κατανυ'Κτ ι κη ς του Ψαλμωδ ίας μού προ­
ξενοϋσε τόσην χαράν,πού δέν ηθελα νά πάω νά 'ΚΟΙ­
μη'θω" .2
2.Έχ τ~ς ~xτενoOς &ποσταλεΙσης συνεργασΙας τoOγηρα~oO~­
γι,ορεΙt'ου Μοναχο(; π. Σάββα Φουντη ,χατοΙ·χου νόν • A~ηνων.

---'-------­
 · Ι

-38­
'Αλησμόνητες ήμέρες καί νύκτες τfjς ΒΙγλας,
άγιαζόμεναι άπό τάς προσευχάς καΙ τούς ύμνους δ­
σίων άνδρων,οΙ δποίοι έσυνέχισαν πενόμενοι καΙρι­
γωντες τό μεγαλείον τfjς Άγιορειτικης ΙστορΙας
κα Ι άνέστησαν παλα ιάς δόξας της ,δταν έκοσμουσε τόν
Ιερόν -Αθωνα ~νας Mάξιμoς,~νας Nηφων,~νας 'Ακά­
κιος.

Καίτοι εΙχεν ώς καλός μοναχός την ευχην

συνεχως εΙς τά χεΙλη του,έν τούτοις την ώρισμέ­
νην ώραν τού δρθρου καΙ τού έσπερινού πpoσ~ύχετo
άπέχων πάσης έργασΙας. 'Ενδεικτικως άναφέρομεν,

L ί.:
;'
"

::
,
δτιδταν κάποτε έβγαζε πέτρες μέ τό λοστάρι
καΙ ητο fτοιμος νά έκσπάση μΙαν έκ τού
του
έδάφους,
.,,
.
καΙ ~Koυσε' την καμπάνα τού Τ.Προδρόμου πού εύρΙ­
"

σκεται έγγύς τού ΚελλΙου του νά κτυπά γιά έσπε­

ρινόν,άμέσως διέκοψε την έργασΙαν του καΙ έσπευ­
σε νά 'πλυθfj γιά ν'άρχΙση τόν έσπερινόν του μετά
πάσης κατανύξεως καΙ ΙεροπρεπεΙας.
'Εννοείται δτι σάν καλός έργάτης τfjς προ­
σευχης,δπού ητο,άγαπούσε ύπερβαλλόντως καί τάς ά­
γρυπνΙας,συνεχως μελετων ή εύχόμενος, ΙδΙως τάς
μεγάλας νύκτας τού χειμωνα. "Νύκτά καΙ μέρα διά­
βαζα μέ την καρδιά μου" έλεγε σέ άγαπητούς 'του
προσκυνητάς. Αύτό θά γΙνη Ιδιαιτέρως στά έτη πού
παρέμενε συνεχως στην έρημον τfjς ΒΙγλας, ~τoι τό
1927-1949. ΕΙναι ή περίοδος της άκροτάτης πενΙ­
ας, ήσυχ ίας κα Ι μελέτης των Γραφων κα ί των Πατέ­
ρων ύπό τού άσκητικωτάτου π. Άββακούμ.Πέντε σχε­
δόν έτη κατά την περ ίοδον αύτην θ' άναγκασθη νά
μεΙνη έντός έγκαταλελειμένης άσβεσταριάς, την δ­
ποΙαν θά σκεπάση μέ λαμαρίνες καΙ θά μετατρέψη εΙς
κελλΙον παραμονfjς του,μέχρι ~ άξιωθfj άργότερα ~
άγοράση fva Ιδικόν του σαθροκάλυβον.Πραγματικάά­
κτήμων μοναχός,δ δποίος κατά τούς πατέρας, ούδέν
κατέχει εΙμή τόν Ίησούν μόνον.
 -39­

, ,
Ι: 'Εργάτης της εγκρατειας

BΙ
~ νας καλός έργάτης της προσευχης,ώς ητο δ
ι π. Άββακούμ,ητο δυνατόν νά μη έγκρατεύε­
τα~ι; "ό άγων ιζόμενος πάντα έγκρατεύεται",
----~, γράφε ι ό θείος Παύλος, ό δέ έκ νεότητός του
άναλωθείς είς την ύπηρεσΙαν των θείων ά­
σκητής της Βίγλας,ητο πολύ φυσικόν νά έχη Ισόβι­
ον σύντροφον την έγκράτειαν. Λίγο ριζάκι βρασμέ­
νο, κα ί πολλάκ ις άνάλαδο, ητο άπό τά π ιό συνήθη του
γεύματα.
- Γέροντα,θέλει πλύσιμο,τού είπε κάποτε f­
νας άδελφός της Λαύρας,δταν τόν είδε νά ρίχνη τό
ρύζι στήν κατσαρόλα,χωρΙς νά τό πλύνη προηγουμέ­
νως.
- υΟλα άγια μέ την προσευχη,ητο ή άπάντησις
τού π. Άββακούμ,ό όποίος έφήρμοζε καΙ εΙς τό ση­
μείον αύτό τόν λόγον τΤ;ς ΓραφΤ;ς: "παν κτίι..μα θε­
ού καλόν, καΙ ούδέν άπόβλητον μετά εύχαριστίας λαμ­
βανόμενον'άγιαζέται γάρ διά λόγου θεού καΙ έν­
τεύξεως".
Ή συνεχής βΙα εΙς δλα,καΙ Ιδιαιτέρως εΙς
τό φαγητό καΙ τόν ύπνον ητο τό σύνθημά του:Ο πα­
ραδελφός του καί κατόπιν γενόμενος έπΙσκοπος Λή­
μνου Δ ιονύσ ιος, τόν χαρακτηρ Ιζε ι ώς "μέγαν νηστευ­
τήν",διότι τόν έζησε χρόνια καΙ είχε πείραν προ­
σωπικήν τού πράγματος.Ίό αύτό άλλως τε όμολογοϋν
καΙ δλοι οίΛαυριωται πατέρες.
ΕΙς τήν βΙαν του αύτήν τόν έβοηθοϋσε καΙ
δ σιδερένιος όργανισμός του. Ούδέποτε είπε τήν
λέξιν"κουράστηκα",καΙτοι έκανε έργασΙα γιά δυό
καΙ τρΙα άτομα,ούτε ποτέ του ήσθένησε.υΟταν έγι­
νε τραπεζάρης ή Λαύρα είχε περίπου 150 πατέρες,
έκτός των έργατων πού ξύλευαν τά δάση τους.Σ' 0­
λους έτοΙμαζε καΙ έδινε τό άνάλογο μερίδιο Ψωμι­
ού καΙ κρασιού,μαζί μέ τόν πνευματικό λόγο καΙ τό
παιδικό του χαμόγελο.
ΣτΙς άγρυπνίες πού έγίνοντο κάθε χρόνο
, ,
!
-40­
στήν κορυφή τού WΑθω (6 Αύγούστου),ώς
καί είς τό

σπήλαιον τού,' ΑγΙου ' Αθανασίου (Σάββατον τnς "Ά­

καθΙστου") αύτός ητο δ μάγειρας καΙ δ οΙκονόμος.

Αύτός πάλι μόνος του πατούσε στό μεγάλο πατητήρι

των 35 τόννων τό κρασΙ τnς Μονnς γιά δλο τόν χρό­

νο,έργο ύπεράνθρωπό,τό όποίο έκτελοϋσε μέ περισ­

σό ζηλο καΙ διάθεσι. Αύτός έπίσης έφιαχνε τό ρα­

κί τnς χρονιας,πού τόσο συνηθΙζεται σάν κέρασμα

στό WΟρος,γιά τούς προσκυνητές καΙ τούς έργάτες.

j
"'j
VΟταν μάλ ιστα άρχ ισε νά φ ιάχνη κα ί τόή συχαστή­
ριόν του στ';ν ΒΙγλα (1953 καΙ έξης) ,έφρόντιζε καΙ
τούς έργάτες τούς δ ικούς του μέ φαγητό καΙ δλα τά
χρε ιώδη, κα ί πρόφθα ι νε τά πάντα μέ τήν εύχή στό
στόμα!
νΕνας μοναχός πού'τόν έγνώριζε πολύ καλά
μας είπε τό έξης χαρακτηριστικό,γιά νά δεΙξη τό
πόσο έργάσθηκε γιά τήν μετάνοιά τ~υ ό &εΙμνηστος
Γέροντας.νοσο άξΙζουν,είπε,τά κτήρια της Λαύρας,
άλλο τόσο κάνουν κάι τά μεροκάματα τού Άββακούμ
πού έργάσθηκε γ ι' αύτήν! .
Τόκελλάκι του ηταν πτωχό καΙ άπέριττο,
άλΛ αύτός τό όνόμαζε παλάτι! Ή σύντροφος KαKOΠ~­
θεια τού βίου του τόν είχε κάνει νά άρκείταιστά
έλάχιστα,καί τό πνεύμα τnς εύγνωμοσύνης τόν έδΙ­
δασκε νά τά θεωρn καΙ αύτά πολλά καΙ τόν έαυτόν
του άνάξιον γιά τόσες εύλογίες.
Παντού έκυκλοφορούσε άνυπόδητος,παρεκτός
των περιπτώσεων πού είσήρχετο είς ΈκκλησΙαν ~
έπηγα ι νε στό Συνοδ ικό"ν, δπου έν ί νοντο ο Ι Συνάξε ις
των Γερόντων.
Έδω θά πρέπη νά σημειωθn,δτι έκ νεότητός
του έφύλαξε μετά μεγάλης προσοχης τήν άρετήν τnς
παρθενίας.VΟταvrμάλιστα κάποτε πατούσε τά σταφύ­
λια της χρον ιας, κάπο ιος μοναχός τόν παρετήΡΤ1σε δ­
τι δέν ησαν τά πόδια του καθαρά δσο έπρεπε,καί ό
άπλούς Γέροντας έσπευσε ν' άποκριθn: "Καθαρά εί­
ναι·είμαι παρθένος,μή στενοχωριέσαι".
Στά ·γεράματά του, γύρω '9τά 65, ε ίχε -σφο­
δρούς σαρκικούς πειρασμούς,πραγμα πού τόν~έξέπλη­
ξε κα Ι τόν έστενοχώρησε,.δ ιότ ι ούτε στόν ύπνον του
ε ίχε α ίσχράς φαντασ Ιας. ' Επεδόθη τότε ε ίς περ ισσό­
τέραν προσευχήν,μέ μετάνοιες καΙ έπικλήσεις της
Κυρίας θεoτό~oυ καΙ τού Άγίου ΦανουρΙου,άλλά ή
άνακούφισις ητο προσωρινή. Μετ' όλίγον ό πειρασμός
έπανή~χετo! Πέντε έτη έκράτησε αύτή ή δοκιμασία
του,ώς ό ίδιος τό διηγήθη είς παράδελφόν του:Τε­
λικως ό. πειρασμός ύπεχώρησε καί ό ταπεινός Γέρον­
τας εύχαρίστησε τόν θεόν έκ καρδίας.\
 -41­

'Όλος ζωή πορεύεται πρός τό IIΣυνοδικόν",δπου τόν έκάλε­

σαν,γιΌύτό φοράει καΙ τΙς παντόφλες του!Τό δπλον πάντα
μαζΙ του'τό κομβοσχοΙνι περασμένο στό λαιμό του.
ΠΊ
'" i
Ι.ι
'\ '

j,

-42­
Ή βΙα καΙ ή άσκησις τόσων δεκαετιών εί­
χαν άφήσει έντονα τά σημεία τους στήν δλη έμφά­
νιση καΙ διαγωγή του.νΟταν μιά φορά ένας άδελφός
της Λαύρας ώμιλοϋσε μέ μιά όμάδα γερμανών έπισκε­
πτών στήν αύλή τού Μοναστηριού,συνέβη τήν ώρα έ­
κε Ι νη νά ε ίσέρχεται στήν Μονήν, έπ ιστpέQXιJV άπό τήν
ΒΙγλαν,ό γερο-Άββακούμ.Άμέσως τότε έπΙ τ~ θέ~
του ο ί γερμανο ί έγκατέλε ιψαν τόν συνομ ιλητή τους
καΙ περιεκύκλωσαν μετά θαυμασμού τόν ρακοφορούν­
.~
τα μοναχόν,έπαναλαμβάνοντεςμέ τά όλίγα έλληνικά
ι

Ί τους: "Αύτό πραγματικό άσκητή"!

Ι
i

Ι Α'. "Ά v θ Ρ ω π ο ς άγάπης

καί . παρακλήσεως
λο ι δσο ι τόν έζησαν, ή έστω δι' όλίγον έ­
γνώρ ισαν, τόν ά.νθρωπον τού θεού, τόν άπέ­
ριττον π. Άββακούμ,δλοι τους μ fva στό­
μα όμολογούν,δτι έπρόκειτο γιά ζωντανό
παράδειγμα άνθρωπου άγάπης καΙ παρακλή­
σεως. ""Όταν μ ιλοϋσες μαζ Ι του έφευγαν δλα", δ ιη­
γείται χdρακτηριστικώς ένας άπό τούς νύν Λαυριώ­
τας πατέρας. "Ε ίς τό. πρόσωπόν του είδον ένα Γέ­
ροντα μέ καρδίαν μικρού παιδιού",γράφει fτεΡος έκ
τού "κόσμου" άρχιμανδρΙτης,ό όποίος τόν έπεσκέ­
πτετο συχνά είς τό πτωχικό του κελλάκι της Λαύ­
Ρας.WΑλλος δέ θαυμαστής του γράφει πρός αύτόν:
"Πότε θά βρεθω καΙ πάλιν κοντά Σας νά κλαύσω κα­
θορων τό άπλούν καΙ χαρμόσυνον καΙ ύπερκόσμιον
γέλ ιο· σου" . 'Ένας γερμανός λόγ ιος θά γράψη γι' αύ­
τόν: "Τό βέβαιο είναι δτι αύτός ό άνθρωπος τρα­
βούσε τούς συνανθρώπους του,δπως μιά ίαματικη πη­
.γή. Στή παρουσία του όλα έφαίνοντο φωτεινότερα.
~HΤOKάτι πού άνάγκαζε τόν λυπημένο νά ζητα τό
πλη~ίασμά του καΙ ένα μέρος άπό τό πλημμύρισμα
της χαρας του" 3. "Ο συμμοναστής του έπ ίσκοπος Τρ Ικ­

3.Erhart Kastner,Die Stundentromrnel νοη heiligen

Berg Athos,Frankfurt 1956,σ.95.

-----_._--_._~_._---~-~-----------------
 -43­
κης Διονύσιος,έπιθυμων νά περιγράψη εΙς σχετικόν
άρθρον του μοναχούς άνάπης έν "ΑγΙφ -ΟΡει,σημει­
ώνει τά έξης διά τόν άσκητήν της Βίγλας.
,," Ο π. ' Αββακούμ., νηστευτής μέγας ,κ~τέχων τήν
"Αγ ίαν Γραφήν δσον όλ Ι γο ι, άκάματος έργάτης τού κα­
λού,μέ πολλήν τήν αύταπάρνησιν καΙ αύτοθυσίαν,έ­
δέχθηεΙς τό κελλΙον του καΙ περιποιήθη στοργι­
κως έπΙ μηνας πΟλλούς, νέον τινα μέ προχωρημένην
πνευμονικήν φυματΙωσιν. Κατέφυγεν ~ δυστυχής εΙς
τήν Μονήν.Είχε κηρΙνην τήν δΨιν,άποστεωμένον τό
σωμα,άνεσκαμμένας τάς παρειάς,βαθουλωμένους τούς
όφθαλμούς ... WΗμην άρχοντάρης. ΜοΙ έξέθεσε μέ εΙ­
λικρίνειαν τήν κατάστασΙν του. Τελείως άπογοητευ­
μένος,ίστατο εΙς τό χείλος της άβύσσου της άπελ­
πισίας.Έζήτει μετά δακρύω~ προστασΙαν.WΑλλως.••
Τήν στιγμήν έκεΙνην έσκέφθην,ποίον; Ίόν π. Άββα­
κούμ. Μέ πόσην συγκΙνησιν τό ~κoυσενl Έδέχθη μέ
χαράν νά τόν προστατεύση. Ίόν παρέλαβεν εΙς τό
κελλΙον του καΙ τόν έφρόντιζε ώς φιλόστοργος μή­
τηρ. Ένήστευεν αύτός,έτρεφεν δμως μέ κρέας καΙ
άλλας δυναμωτικάς τροφάς τόν άσθενη του. Έπάλαι­
σε σκληρως μέ τήν άσθένειαν τού νέου."Ο θάνατος
τόν παρέλαβεν άπό τάς στοργικάς του άγκά\ας έν με­
τανoΙςt καί έξομολογήσει"4.ΌλΙγονπροτού κοιμηθη
τόν έκανε μοναχόν,όνομάσας αύτόν Φανούριον.
Δέν ύπηρξε προσκυνητής πού νά τόν έπεσκέ­
φθη γιά κάποιο ζήτημα καΙ νά μή φύγη άπό κοντά
του έν πνευματ ικη εύθυμ Ιςt κα Ι 1iλλο ιωμένος τήν
καλήν τού πνεύματος άλλοΙωσιν. Σού μιλούσε ωρες,
χωρίς νά κουράζεται,·γιά τά μεγαλεία τού θεού καΙ
τήν άγάπην του πρός τούς άνθρώπους.Κάθε λΙγο δέ,
δταν ώμ ιλούσε γ ιά κάτ ι τό ση μαντ ικόν, ρωτούσε:"ε ί­
δες τΙ ώΡαίο;WΕεε,τΙ ώραίο!" -Οντως Τι ψυχή του
διετήρησε τήν καθαρότητα της παιδικης ΤιλικΙας,γι'
αύτό καΙ ητο δέκτης εύαΙσθητος των μεγαλείών τού
θεού,συνεχως θαυμάζων τόν Κύριον καΙ Δημιουργόν
του,είτε βλέπων τήν φύσιν,είτε περιγράφων τήν ά­
γάπην καΙ τό έλεος τού θεού πρός τόν άνθΡωΠον,εί­
τε Ψάλλων τά μεγαλεία του καΙ τήν δΙKαιoσύνηντo~
Ούδέποτε 1iθέλησε νά λυπήσηάνθρωπον,άκό­
μη καΙ έχθρόν του,ώς συνέβη κάποτε .μέ κάποιονλα­
ϊκόν πού τού έφτιαξε κουφώματα στό κελλάκι του
στή ~Ιγλα καΙ τού έκράτησε 3000 δρχ.περισσότερον
άπό τά συμφωνηθέντα.Έπειδή έν συνεχεΙςt έργάσθη­
κε στήν Λαύρα,δταν έπρόκειτο νά πληρωθη,ήρώτησαν
τόν π. Άββακούμ έάν ~θελε νά άφαιρέσουν άπό τό

4. Ε υγνωμων
" "
μνεια καιπροσφορα, εν
",
τομφ:
,
Μ ο ν α Χ ι σ μ ο ς
κ α ι" σ υ γ Χ Ρ ο ν ο S κ ο" σ μ ο ς , Α-&ηνaι. 1963,σ. 22-3.
'L
ι
, ,

ι,
i
'
!:
-44­
ποσόν τf)ς άμο ιβf)ς του τΙς 3000 δρχ. πού τού είχε
i ι
έκε ίνος κατακρατήσει, κα Ι άπήντησε: "'Όχ ι, τά χα­
ρ ίζω· μήν τά κρατήσετε,δ ιότ ι αΙσθάνομαι πολλήν χα­
ράν".
θυμάμαι δταν άνέβηκα γιά πρώτη φορά στήν
κορυφΤΙ τού Αθω (1972)4 κα Ι σταμάτησα γ ιά λίγο στΤΙν
W

"ΠαναγΙα",τόν τελευταίο σταθμόν πρΙν άπό τΤΙν κο­

ρυφΤΙ, πού άπέχε ι άκόμη μ ιά κα ί πλέον ώρα :Ετυχε τό­
τε οΙ πατέρες νά κατασκευάζουν τό κτίσμα έξ ύ­
παρχf)ς,καί ό π. 'Αββακούμ είχε σταλf) άπό τΤΙν Μο­
νήν του γιά νά προσφέρη τΙς ύπηρεσίες του στούς
έργαζομένους·νά μαγειρεύη,νά φιάχνη καφέδες, νά
είρηνοποιf) καΙ συμβιβάζη.... Μέ πόση χαρά μέ ύ­
πεδέχθη! ' Αμέσως προσεφέρθη προθυμότατος νά μέ κε­
i.
ράση,νά μού πη λόγον άγάπης καΙ ζωf)ς."Ήτοτότε78
έτων,άλλά διετηρείτο άκμαίος,δλος ζωηράδα καΙ έ­
Ι' νεργητικότητα,μόνον πού τό φως του είχε έλαττω­
θεί Ικανώς.

Ι
,
i,
Ι:

Ή IIΠαναγΙα ll , 1 ωρα κάτωθι της κορυφης του 'Όρους,είς τήν

όποΙαν γΙνεται της Μεταμορφώσεως ή τράπεζα διά τούς πανη­
γυριστάς της κορυφης του WΑθω,δπου υπάρχει Ναός της θεΙας
Μεταμορφώσεως. Τραπεζάρης καΙ εδω όάKoύραστoς~ΆββαKoύμ!
 -45­
-Αλλοτε πάλι τόν εύρηκαν μερικοΙ προσκυ­
νηταί νά κλαίη στό κελλί του μόνος,καί δταν τόν
έρώτησαν τί συμβαίνει έπληροφορήθησαν,δτι μόλις
πρό όλίγου κάποιοι άλλοι έπισκέπται του τού εί­
χαν μ ιλήσε ι γιά μερ ικά τυφλά πα ιδ ιά ,που ύποφέρουν
στόν κόσμο καί ό Γέροντας δέν μπόρεσε νά συγκρα­
τήση τά δάκρυά του! 'Αγάπη άληθινή,άνιδιοτελής,έμ­
πρακτος.
"Οταν μιλούσες μαζί του διέκρινες άμέσως
ότι πτο γεμάτος άπό τό συμπαθές,τό έπιεικές, τό
φιλάνθρωπον,τό διακριτικόν. Μαέστρος άληθινόςστό
μέτρο καΙ τήν προσφορά της άγάπης του. Τό έγνώ­
ριζε καλώς δτι είναι μεγάλη καί Ιερά ή άποστολή
τού συμβουλευοντος,διά τούτο συχνά έλεγε στους κλη­
ρικούς έπισκέπτας του. "νΟλως Ιερόν τι πράγμα n
συμβουλή·γνώμης ~νωσις,άγάπης καρπός,ταπεινοφρο­
σύνης άπόδε ιξ ις". Ε ίς δέ τούς πνευματ ικους . έτό­
νιζε δτι πρέπει νά είναι πλήρεις άγάπης καΙ κα­
ταδεκτικότητος,άνοχης καΙ πνεύματος εΙρήνης,ώστε
οΙανδήποτε ώρα κι' άν έρχεται ό ΠLστός νά τόν ύ­
ποδέχοντα ι μέ τό χαμόγελον κα Ι τό εύπρόσδεκτον,
"ώστε νά φευγη εύχαριστημένος καΙ νά δοξάζεται ό
Χριστός"! _
Πολύ συχνά έπ Ισης μ ιλοϋσε κα Ι Υιά τήν χα­
ρα πού θά πρέπη νά νο ιώθη ό π ιστός χρ ιστ ιανός
στήν ζωή του. Τήν χαρά τήν γνησΙα καΙ άδολον,τήν
χαράν τού Κυρίου καί δχι τού κόσμου,γιά τήν δποΙ:­
αν ό άσκητής της Βίγλας έλεγε έκ πείρας τά έξης
μεγάλα καί άληθινά,τά όποΙα ούδεΙς μοναχός, του­
λάχ ιστον νεώτερος, δέν τόλμησε νά προφέρη:" Ή χα­
. ρά εΙναισχέσις μέ τόν θεόν,ή fνωσις μέ αύτόν.Ό
άνθρωπος γεννηθηκε γιά τήν χαρά,δχι γιά τήν θλΙ­
Ψι. Γιατί παίρνει τήν χαρά του άπό τά είδωλα;
Πιστέψτε,πληρώνουν γιά τ~ν χαρά τους.·Η χαρά δ­
μως τού θεού δέν κοστίζει τίποτα.Έγώ π.χ.δέν θά
μπορούσα νά τήν πληρώσω, διότι δέν έχω τίποτα στό
κόσμq. Δέν μιλάω μόνον έγώ έτσι,άλΚ δμοιαμιλούν
καΙ όλα μου τ'άδέλφια (οΙ μοναχοί),τά δποΙα δέν
κατέχουν τίποτα,παρά μόνον τόν θεόν.νΟλοι αύτοί
είναι γεμάτο χαρά. -Αδειασα τόν έαυτόνμουγιάτόν
Χριστό! Δέν fxw
τίποτα άλλο,παρά τόν Χριστόν!Τί­
ποτα άλλο παρά τόν Χρ ιστόν κα ί τήν χαρά. • Η φτώ­
χεια--είναι ώραία,διότι έλαφρώνει,εύκολυνει.Πρέπει.
νά ε ίνα ι κανε ίς / αδε ιος, γ ιά νά ε ίσέλθη δ Χρ ιστός.
'Όταν δ Χριστός είναι μαζί μου,είναι ή χαρά έν­
τός μου. Σέ κάθε σπηλιά τότε θά πρέπη νά είναι
χαΡά"S.

5.Erhart Kastner ,μνημ. έργον,σ.93έξ.

 -46­

ΙΒ: 'ο χαρισματουχος

-

σ
" ~ ολλά είναι τά δωρα μέ τά όποία έπροίκισε

. ό θεός τόν άοίδιμο Γέροντα: όγεία σ~δη­

~ .ρα,μνήμην άπέραντον,άγάπην έξαίρετον της
- - μοναχικης πολιτείας,άγάπην πρός τόν θεόν
καί τόν πλησίον,άπλότητα καί καθαρότητα
βίου καί πολλά άλλα,τά όποία εύκόλως άνακαλύπτει
ό μελετητής τού ένθέου βΙου του.
Άναρίθμητες φορές,στήν πορείαν του πρός
τήν Βίγλαν,σύνηντήθη μέ φίδια, μικρά καΙ μεγάλα,
χωρίς ποτέ ούδένα νά τόν βλάψη.υΟ ταν κάποτε, σέ
καιρό θέρους,fκανε χαλάζι στήν περιοχή Κερασιας
μέχρι τήν Βίγλαν,καΙ πιό πέρα,μέ άποτέλεσμα νά
καταστραφούν τά κλήματα των 'πατέρων,γιά τά κλή­
ματα τού γερο-Άββακούμ ~γινε έξαίρεσις·τό κακό
σταμάτησε στήν άρχή της μάνδρας τού ΚελλΙου του γιά
νά συνεχίση πιό πέρα τήν παρουσία του! ... Σημειω­
τέον δτι πολλά άπό τά σταφύλια αύτά πωλούσε στήν
Μονήν του καΙ μέ τΙς εΙσπράξεις αύτές,καΙ μερι­
κές εύλογΙες γνωστων του,συνέχιζε τό χτΙσιμο τού
Κελλίου του,τό όποίον μόλις τό 1965 μπόρεσε νά

,
;j

.1ι'
:1
Ι

t
:~ Γενική δποΨις του ΆγΙου ΦανουρΙου,του τελευταΙου του ή­
1\
!
συχαστηρΙου είς τήν ΒΙγλαν.

m ~
 -47­
σκεπ6ση,γι6 ν6 μεΙν~ τελΙK~ς &τελεΙωτο μέχρι τόν
θ6νατό του! ΠροτΙμησε ν6 μή τό δη τελειωμένο,πα­
ρά ν6 έπ ιβαρύνη τούς πολυπληθείς θαυμαστός του
oίKoνoμΙ1<~ς.Ή δι6κρισις καΙ τό "μέτρον" ήσαν κα­
ταφανη στήν όλη διαγωγή του.
Ή π ίστ ις του ήτο μεγάλη κα Ι βεβαία.Τ6 π6ν­
τα έγκατέλιπε στην πρόνοια τού θεού, της ΚυρΙας
Θεοτόκου κα ί τού · Αγ ίου Φανουρ Ιου. Φάρμακα δέν έ­
χρησιμοποίησε ποτέ του.υΟταν δέ τελευταία έπάτη­
σε ενα καρφί κα Ι έπρ Ισθηκε τό πόδ ι του, κα Ι έν συ­
νεχεί~ έμαύρισε μέ συνεχη άνοδο τού πριξΙματος
πρός τό γόνατο,καΙ π6λιν ήρνηθη ν6 χρησιμοποιηση
τ6 φάρμακα πού τού έδωσαν. "'Έχουμε τήν Παναγ ί­
α",έλεγε,"αύτη μας ύποσχέθηκε ότι θ6 είναι ίατρός
μας".Καί πράγματι! Έν~ τό πρήξιμο είχε πέράσει
τό γόνατό του, μετ' όλ ί γον άρχ ισε ν6 ύποχωρη γ ι6 ν6
έξαφανισθη τελείως μετ" όλίγας ήμέρας! 'Όντ~ς ό γε­
ρο-Άββακούμ έπλεε μέσα στό ύπερφυσικό, όπως τό
Ψάρι στό νερ6. Ενας κληρικός θεολόγος, είς
υ

έπι­
στολην του πρός ήμας,γρ6φει σ fva σημείο τά έξης
διά την ύψηλήν πολιτείαν τού Γέροντα. "Κατά την
συζητησιν δέν περ ιαυτολογούσε. Δ ιά τόν έαυτόν του
ώμιλούσε πολύ τα~ειν6. Δι' αύτό καΙ άναφερόμενος
είς δι6φορα καταπληκτικ6 καί ύπερφυσικ6 γεγονότα
της ζωης του,δέν ώμίλει εύθέως,άλλ6 μέ προσοχή
καί έπιφυλακτικότητα καί μέ διάφορα ύπονοούμενα.
Έκείνο τό όποίον είπε σαφ~ς εί.ναι δτι είδε όφ­
θαλμoφαν~ς τήν Παναγία μας,μΙαν Μ.Τετάρτη είς τόν
πρόναον της Έκκλησίας,προτού &ρχίσει τό εύχέλαι­
ον,καί έν~ εύρίσκετο μόνος ε~ς αύτόν.WΕπασχε τό­
τε &πό τ6 πόδια του,τά όποία ήσαν πρισμένα άπό
την όρθοστασίαν της προσευχης 6. Έπαρουσι6σθη έμ­
πρός του ή Παναγία ώς βασίλισσα καί τού έσταύρω­
σε τά πόδια,δπως χρίει ό ίερεύς μέ τό εύχέλαιον,
καί &μέσως έξηφανίσθη. Άπό τότε τά πρισμένα πό­
δια του έγιναν καλ&! ΠερΙ παρομοίων. ύπερφυσΙK~ν
γεγονότων ε ί.χε πολλ6 ν6 πη, άλλ& δ ιά λόγους ταπε ι­
νoφρoσύν~ς σιωπούσε. Μόνον έλεγε καί έπαναλ6μβα­
. νε: "Τ ί νά σόύ π~, μόνον αύτά; Μόνον αύτά;" W Ας ε­
χει δόξαν ό Παν6γαθος θε6ς,ό όποίος καί είς τ6ς
χαλεπ6ς ήμέρας μας, μας στέλλε ι τούς · Αγίους του
δ ιά νά μας παρηγορήσουν κα ί νά μας βοηθήσουν νά
μετανοήσωμεν: διά νά έπιτύχωμεν τήνσωτηρίανμας,,6α.

6. τό πιβαν~τερoν εlναι 5τι τό πρ~ξιμo πρo~ρxετo &πό τό

, - - - ", '"
πατημα του καρφιου,που αναφεραμε πιο πανω.

6α. Έκ τηs έκτενουs συνεργασΙαs του πανοσ.άρχιμ.π. Αύγου­

" .
στινου Κατσαμπιρη.
 r

-48­
ΆγιορεΙτης δέ άρχιμανδρΙτης εΙς' γνωστόν
του β ιβλΙον περ Ι τού 'Αγ ίου 'Όρους, γpάφ~ ι: "Κα ί
θαύματα δέ παράδοξα ένήργησεν έν τη δυνάμε ι τού
Χριστού καί της χάριτος της Θεοτόκου προσευχόμε­
νος δ Γέρων Άββακούμ,διότι καΙ έν'Kαιp~ έλλεί­
Ψεως καί άνάγκης πολύ &ρτον παρουσιάσεν έν τij ά­
ποθήκη,καΙ έν τij ήμέρα καθ' ~ν ούτος έκάρη μονα­
χός,οίνου μή ύπάρχοντος,προσήραξαν άπροσδοκήτως
δύο πλοία,οΙ δέ ναυτικοί προεσεκόμισαν οίνον ά­
φθονον εΙς τrιν Moνrιν, πρός κο ι νrιν πάντων των έν τδ
Μονδ χαράν κα ί πανrιγυp ι ν"7 .
Κάποτε τό κρασί της Μονης έφαίνετο δτι δέν
θά φθάση γιά δλη τrι χρονιά. ΟΙ Γεροντάδες τότε
τού είπαν νά βάλη λίγο νερό,ώστε νά προέλθη μία
ΙσορροπΙα μέχρι τή νέα σοδειά. Ήρνήθη κατηγορη­
ματικως! "'Η ΠαναγΙα μας ώς ΟΙκονόμισσα θά τά οΙ­
,,
κονομήση",είπε μετά μεγάλης πΙστεως. ΚαΙ πράγμα­
τι! ·οκι μόνον έκεΙνη τήν χρονιά,άλλά δσο καιρό
ητο στό δ ιακόνη μα αύτό, ουδέποτε .παpετηρrιθη έλλε ι­
Ψις στόν "ευφραΙνοντα τάς καρδΙας των άνθρώπων"
οίνον τη ς Λαύρας. "Ήτο δυνατόν ή Κυρ Ια θεοτόκος νά
λυπήση τό ήγαπημένο της παιδΙ,τόν- άπλούν καΙ χα­
ριέστατον π. Άββακούμ; ,
ΟΙ περΙ χαρισμάτων λόγοι του θεΙου Άπο­
στόλου,πού άναφέρονται εΙς τrινπpός ΡωμαΙους έ­
πιστολήν του ,πόσο ταιριάζουν εΙς τήν περΙπτωσιν
τού γέροντος "Αββακούμ. "·Εχοντες δέ χαρΙσματα
κατά τήν χάριν τrιν δοθείσαν ήμίν διάφοΡα,εί.τε προ­
φητεΙαν,κατά τήν άναλογΙαν της πΙστεως,είτε δια­
κονΙαν,έν τδ διαKoνΙ~,είτε δ διδάσκων έν τΌ .διδα­
.~
i σK~λΙ~,εί.τε δ παpαKα~ων έν τij παpαKλrισει,6 μετα­
Ir διδούς,έν άπλότητι,δ προtστάμενος έν σπουδij,δ έ­
Ι
.1:.

λεων, έν Ιλαρότη τ ι" (12,6-8). ' Αλλά κα Ι τήν κορων Ιδα

!
των άρετων κα Ι χαρ ισμάτων, τήν άγάπην ,ε Ις πόσον με­

ι
Ί j
γάλον βαθμόν δέν κατείχεν δ άξ ιομακάρ ιστος Γέρον­
, τας,καθώς μαρτυρουν δλοι δσοι τόν έγνώρισαν.
:
ι
Ι,

7. "Αρχι..μ. Χρυσοστόμου Μουστάκα, τό 'Άγι..ον ·Ορος • A~ω ;A~η­

Ι :,
! 'Ι
ναΙ" 1957,σ.48.

f:1
 -49­

,
π. Άββακουμ
, ~ ,
κ α ι ο r π Ρ ο σ κ u ν'η τ α ι

,
g
.
σοι άπό τούς προσκυνητάς της Μ.Λαύρας έ­
πεσκέπτοντο τόν π. Άββακούμ στό
του,η στό ήσυχαστήριό του στήν
Βίγλα,οΙ περισσότεροι ζητούσαν νΎάκούσουν
λόγο παρακλήσεως,λόγον πού θά τούς άνε­
~ελλάKΙ
μακρυνή

κούφιζε Ψυχικά καί θά έρριχνε~φως παρηγοριας καί

, Ι

ένισχύσεως στά ποικίλα προβλήματά τους.ΚαΙ μόνο

παρουσία του καΙ ή γεμάτο άγάπη καί πνευματική Ι­
λαρότητα φωνή του ησαν Ικανά νά γεμίσουν μέ θυ­
μηδΙαν καΙ πνευματικήν εΙρήνην τόνσυνομιλητή του.
υΕνας κληρικός πού έγεύθη Ικανως τήν χάριναυτήν,
γράφε ι: "Ε Ις τό πρόσωπόν του ε Ιδον ένα γέροντα μέ
καρδ ιά μ ικρού πα ιδ ιού. • Η καλωσύνη' του κα Ι ή πρα­
ότης του,ή άπλότης του καΙ ή ταπεινοφροσύνη του,
ή έγκάρδιος άγάπη του καί τό μέγιστον ένδιαφέρον
του διά τήν βοήθειαν καΙ σωτηρΙαν καΙ άλλων άν­
θρώπων,ώς καί πολλά άλλα πνευματικά προσόντα μέ
:; τά δποΙα έκοσμεΙτο,δέν περιγράφονται.Άπό τόν ά­
πλούν αυτόν μοναχόν πολύ ένισχυθην'καΙ ώφελήθην
πνευματ ικως ... • ο π. 'Αββακούμ ητο δνθρωπος χωρ ίς
"δόλον εΙς την καρδίαν του. ΕΙς αυτόν έφαρμόζεται
άπολυτως ό λόγος τού ΚυρΙου: ""Ιδε άληθως Ισραη­
λΙτης,έν <'ί> δόλος ουκ έστι".
Μεταξύ των έπ ισκεπτων του υπηρχαν κα Ι ο Ι
δνθρωποι των γραμμάτων,Καθηγηταί ΠανεπιστημWN;Ε­
πίσκοποι,στρατηγοΙ,φοιτηταί K.λ.π~ ,οί όποΙοι ΈΙ­
χαν δλλες άπαιτήσεις καί άλλου είδους έρωτήσεις
νά υποβάλλουν στόν άσκητή μας. '
υΕνας έξ αυτων ητο καΙ ό γνωστός καθηγη­
τnς Νικόλαος Λούβαρις,δ "δποιος τ6ν έπεσκέφθη περί
τό 1955 μαζί μ' ένα συνάδελφό του γερμανό. Άφού ό
 ....,

-50­
γέροντας ελυσε τήν άπορίαν τοϋ γερμανοϋ,άναφορι­
κως πρός τό ποΙα είναι ή βλασφημία κατά τοϋΆγί­
ου Πνεύματος,έστ'ράφη πρός τόν έλληνα καθηγητή κα 1
μέ τό πνευματ ικό έκε ίνο χαμόγελο ε ίς τά χε ίλη, τόν
έρώτησε:
- Τί θέλεις έσύ κ.Νικόλαε;
- Νά μοϋ πης π. Άββακούμ,ποϋ άναφέρει περί
, Ορθοδοξ ίας ή Π. Διαθήκη, δ ιότ ι μέ έρώτησαν μερ ι­
κοί φοιτηταί καί δέν είχα τί νά τούς άπαντήσω,
καίτοι έΨαξα πολύ στόν 'Ιερεμία καΙ Ήσαtα.
- ~Oχι,δχι,δέν είναι τόσο ψηλά,τοϋ άπεκρΙ­
θη άμέσως ό γέροντας. Είναι γύρω στό τρΙτο μέ τέ­
"
\~
iI
,':
'
r
ταρτο κεφάλαιο της Γενέσεως,λοιπόν άκουσον. Η'Α­

!'

δάμ δέ έγνω τήν γυναίκα αύτοϋ,καΙ συλλαβοϋσα έ­

Ι
'Ι
1
j

j
1
!

j
:1

Ι
Ι
ί:
i
' !,,,
ι

'0 π. Άββακούμ τό 1958,εΙς τόπαλαιόν κελλόκι του στή ΒΙ­

i '

Ilr
γλα,προτοϋ μεταφερθη εΙς τόν 'Άγιον Φανούριον. ΙΙΈδω ~xω
:111 μόθει δ,τι γνωρΙζω,-έννοω τήν ΆγΙαν Γραφήν καΙ τήν διδασκα­
ι ,1 .
11
λ Ιαν των Πατέρων11, ε ίπε στόν Καθηγητήν Κ. Καβαρνόν, πού τόν

, '.I~1

1 '
έπεσκέφθη τό 1958. ΙΙ'Ένα καιρό ~μενα έδω συνεχως έπΙ 10~­
τη κα Ι έμελέτησα πόρα πολύ 11. (C. cavarnos, Anchored in
God ,Athens Ι959,ρ.171). Αύτό εΙναιτόσπουδαστήριατης
~11 ,
'

IJI ' ΌρθοδοξΙας·fρημος,ήσυχΙα,κακοπόθεια,τό τελεΙως άντΙθετα

j~ των συγχρόνων μεθόδων σπουδης της Ιερας έπιστήμης της Θε­
ι ολογΙας,μέ άποτέλεσμα τό σημερινόν χόος .••
! ι'
Ι r ι
Ι ι
Ι
i
i
 -51­
τεκε τόν Κάϊν καΙ είπεν'έκτησάμην άνθρωπον διά
τού θεού.καΙ προσέθηκε τεκείν τόν άδελφόν αύτού,
τόν "Αβελ.καΙ έγένετο "Αβελ ποιμήν προβάτων,Κάϊν
δέ ην έργαζόμενος τήν γην. ΚαΙ έγένετο μεθ' ήμέ­
ρας ηνεγκε Κάϊν άπό των καρπων της γης θυσΙαν τφ
Κυρίιμ,καΙ "Αβελ ηνεγκε καΙ,αύτός άπό των πρωτο­
τόκων των προβάτων αύτού καΙ άπό των στεάτων αύ­
των. καΙ έπείδεν ό θεός έπΙ "Αβελ καΙ έπΙ τοίς δώ­
ροις αύτού,έπΙ δέ Κάϊν καί έπΙ ταίς θυσίαις αύ­
τού ού προσέσχε.κα ί έλυπήθη Κά ϊν λίαν, κα ί συνέ'­
πεσε τφ προσώπιμ αύτού.Καί είπε Κύριος ό θεός τφ
Κάϊν'ίνα τί περίλυπος έγένου,καΙ ίνα τΙ συνέπεσε
τό πρόσωπόν σου; ούκ έάν ό ρ θ ω ς προσενέγκης,όρ­
θως δέ μή διέλης,Tlμαρτες; ήσύχασον'" (Γεν. Κ.1-7)
Μόλις σταμάτησε ό γέροντας τήν άπό στή­
θους άπαγγελΙαν της άνωτέρω άγιογραφικης περικο­
πης,τόν άγκάλιασε σεμνως ό Λούβαρις καΙ τόν έφΙ­
λησε γεμάτος χαρά, δ ιότ ι ένο ιωσε διάχυτη τήν χά­
ριν τού ΆγΙου Πνεύματος στόν άνυπόδητον συνομι­
λητήν του. ·0 γερο-Άββακούμ τού άνέφερε έν συ­
νεχείςt δύο άκόμη Γραφικά χωρία πού όμιλούν διά τό
θέμα του καΙ τά όποία εύρίσκονται στΙς ΠαροιμΙες
τού Σολομωντος'τό ενα έλεγε: "Καρδ ία ό ρ θ ή ζη­
τεί αίσθησιν... (15,14) καΙ τό δεύτερον: "·0 ζητων
τόν Κύριον εύρήσει γνωσιν μετά δικαιοσύνης,οί δέ
ό ρ θ ω ς ζητούντες- αύτόν εύρήσουσ ι ν ε ίρήνην"(16,8).
Στό τέλος της συναντήσεως αύτης ό Λούβα­
ρις άναγκάσθηκε νά όμολογτΊση: "Αύτός γνωρίζει πρά­
γματα,τά όποία γνωρίζουν συνήθως μόνο ΚαθηγηταΙ
Πανεπιστημίου. Αύτός μπορεί νά κάνη κάθε σοφό νά
ντρέπετα ι. Είνα ι πτωχός άλλά κ α τ έ χ ε ι π ε ­
ρ ι σ σό τ ε ρα άπ' δ,τι δλοι οί "σοφοί καΙ διανο­
ούμενοι τού κόσμου. Α ύ τ ό ς ε ί ν α ι 'π ρα γμ α­
τ ι κ ά φ ω τ ι σ μ έ ν ο ς". 8
Είναι περιττόν νά τονισθη μετά πόσουθαυ­
μασμού έκτοτε ό Λούβαρις περιέβαλλε τόν γέροντα,
συνεχως στέλλοντάς του χαιρετισμούς μέ τούς γνω­
στούς του,πού ηρχοντο είς τόν "Αθωνα.

******

Τό 1958 τόν έπεσκέφθη ό άρχων διδάσκαλος

τού Γένους,ό έπΙτιμος Διευθυντής τού Λυκείου Κο­
ραης της Κρήτης Ε.Πετράκης,ό όποίος τού πηρε τήν
κατωτέρω συνέντευξιν.
- Πάτερ Άββακούμ είπατε δτι γιά νά γίνη
κανεΙς μοναχός πρέπει νά έχη ~λησιν άπό τόν θε~

8. Erhart Kastner, μνημ. έργον ,σελ. 93 ,96 .

.j
 -52­
όν,πρέπει νά fxn φυσικnν προδιάθεσιν πρός τούτο.
ΠοΙα είναι ή ουσΙα της μοναχικής αυτής κλnσεως;
'Απ: -Η άγάπη τού Χριστού έκδηλουμένη διά ταπει­
νώσεως καΙ ύπακοης.
Έρ: Άφού δέν έρχονται τώρα άρκετοΙ νά άφιερω-'
θούν στnν άγάπη τού Χρ ιστού δέν θά fπρεπε νά προσ­
αρμοσθούν Ο,Ι ΚανονισμοΙ πρός τάς σnμερινάς συν­
θnκας;
Άπ; WAv γιά νά προσελκυσωμεν άνθρώπους που δέν
εχουν κλησιν άπό τόν θεόν κάναμε άβαρΙας καΙ άλ­
λάζαμε τούς κανόνας,θά έκάναμε δτι καΙ οΙ Φαρι­
σα ίο ι που περ ιηγον τnν θάλασσαν κα ί ηΊν ξnράν τού
πο ιησα ι fva προσnλυτον,κα Ι δταν τό πετυχαιναν τόν
εκαναν "υΙόν γεέννnς διπλότερον αυτων",δηλαδn θά
καταστρέφαμε τους άνθρώπους αυτους. Δέν γΙνεται
κανεΙς μοναχός dv δέν τδχει έκ φυσεως στήν ψυχn
του.

Έρ: ΤΙ θά άπογΙνουν,πως θά σωθούν,οΙ πολλοΙ έ­

κείνο ι που δέν θέλουν ή δέν μπορούν νά ελθουν έδώ;
'Απ: νο σο ι δέν fxouv fμφυτον τnν κλίσιν πρός τόν
μοναχικόν βίον,δηλαδn δ πολύς κόσμος,δέν σημαί­
νει καθόλου δτι δέν θά δοκιμάσουν τήν χαράν τού
Χρ ιστού. νΕκαστος δ.νθρωπος fχε ι. τό τάλαντόν του ά­
πό τόν θεόν κα Ι θά κρ ιθfί σύμφωνα μέ τήν χρησιν πού
θά τού κάνη. Καθένας θά κρ ιθη μέ τόν νόμον τfjς συν­
ειδnσεώς του. ΕΙς τό ζήτημα δέ αύτό ούσιώδης πα­
ράγων είναι ή συναΙσθησις της άμαρτΙας,ή μετάνοια.

******
Τό 1975 σέ δυό φοιτητάς θά δμολογήσn:"'Ε­
γώ fχω δλη μου τnν ζωn μέ τόν Χρ ιστόν! Δέν θέλε ι δ
Χριστός γηροκομεία". -Η συζnτησις ητογιά τnν ά­
φιέρωσι καΙ τούς άφιερωμένους στόν Μοναχισμόν,καΙ
μέ δλη τnν άπλότητα δ γέρων είπε τους μεγάλους
αυτούς λόγους,πού πολύ δύσκολα θά μπορούσε νά έ­
παναλάβη dλλος -ΑγιορεΙτης. Λέγοντας αυτά ήθελε
νά τονίση,δτι δ μοναχός πρέπει νά άφιερούταισχε­
τικά νέος,διότι δταν γηράση δέν είναι ε'Gκολον ού­
γιά τόν ίδιον;οδτε γιά τnν Movnv πού θά τόν δε­
χθη,χωρΙς βεβαίως νά άποκλεΙωνται αΙ έξαιΡέσεις.
******
Ίουνιον τού 1952 ε Ιδοπο Lnen ή Movn Μ.Λαυ­
ρας δτι θά τnν έπισκεφθούν οΙ τελειόφοιτοι' τtϊς
θεολ.Σχολης Άθηνων μέ έπικεφαλης τόν καθηγητnν
Ί.ΚαρμΙρην.-Η γεροντία διέταξε τόν π. 'Αββακούμ
νά fxn καθ' δλα fτοιμη τnν τράπεζαν διά τnν ύπο­
δοχnν,διότι άπό τό 1948 σχεδόν είχε άναλάβει τό

!
-
 -53­
διάκονημα αύτό,άφοϋ σταμάτησε τΤΙν συνεχη παραμο­
νΤΙ του qτnν ΒΙγλαν.
~Hταν Τετάρτη καΙ δ γέροντας δούλευε σΤQ
κελλί του στόν νΑγιον Φανούριον,βγάζοντας πέτρες
μέ τό λοστάρι του καΙ ξεχωρΙζοντας τό κοκκινόχω­
μα τό κατάλληλο γιά χτΙσιμο. θά ηταν περίπου δέ­
κα τό πρωΙ,δταν άκουσε καθώς δούλευε μιά φωνΤΙ νά
τού λέη έντός του προστακτικά: "Νά πας στό Μονα­
στΤΙρι". Σύμφωνα μέ τό πρόγραμμα οΙ φοιτηταίθά-ηρ­
χοντο τό Σάββατον καΙ ηταν άκόμη Τετάρτη. Άπόρη­
σε δ γέροντας καΙ στάθηκε διστακτικός,άλλά Τι φω­
νΤΙ συνέχιζε νά τόν προσκαλη :"Νάπας στό ΜοναστΤΙρι".
" "Αμέσως πλύθηκα",λέει δ π" "Αββακούμ "καΙ
μππκα στό κελλΙ μου γιά νά έτοιμασθω.Τότε βλέπω
δτ ι Τι ε ί κόνα τού Χρ ιστού πού η ταν στόν το ί.χο έλα­
μπε καί άκτινοβολούσε.ΤΙ θαύμα! Χριστέ μου, βοΤΙ­
θησέ με",Ψιθύρισαν τά χεΙλη του.
Λίγο πρίν τό μεσημέρι είχε φθάσει στό Μο­
ναστηρι,δταν δέχθηκε άμέσως τόν έλεγχο ένός έκ
των ΠΡοrσταμένων,διότι πρΙν λΙγη ώρα είχαν έλθει
έκτάκτως οΙ φoιτηταΙ,λόγ~ άλλαγπς προγράμματος.
Δέν πρόλαβε νά δικαιολογηθπ δ γέροντας,δταν άλ­
λος ΠΡοrστάμενος της Μονπς τού είπε νά πάη νά φο­
ρέση "τά καλά του", δ ιότ ι θά ώμ ιλούσε στη.ν τράπε­

·Ομιλων εΙς φοιτητάς της θεολογικης Σχολης Άθηνων.

-54­
ζα πρός τους φοιτητάς.
-Ετσι σέ λίγη ώρα στήν μεγάλη τράπεζα της
Λαυρας άντ ί άναγνώσεως κατά τήν ώρα τού γευματος,
dpxtcrE δ π. Άββακουμ τό κήρυγμά του. Μίλησε πε­
ρίπου 2 ώρες! Τό θέμα του nτο περί παρθενίας κα­
τά τήν διδασκαλίαν των-Πατέρων,πλαισιωμένο άπό δ­
λόκληρα κεφάλαια έκ της Καινης καί Παλαιάς Δια­
θήκης. "οι φοιτηταί είχαν σταματήσει τό φαγητό
καί fγΡαφαν",λέει χαμογελώντας δ γέροντας."Τότε,
μετά τό φαί,δ Καρμίρης εΙπε.Νά βάλετε δλοι μετά­
νοια στόν Γέροντα". 'Αφού τόν έχαιρέτησαν κληρι­
κοί καί λα(κοί σπουδασταί,δ Καρμίρης πρόσθεσε:
"θεία χάρις!μνήμη άπέραντος,ούτε dκουσα,ούτε θά
i; ξανακουσω".
,. i -Ημέρες εόλογημένες,δπου τό -Ο ρος δέν εΙ­
ί

χε πτυχιουχους καί μορφωμένους μοναχους στά μέλη

Ι:
του,άλλά χαριτωμένους Άββακουμ,πλήρεις πίστεως
Ι
καί fpywv άρετης. 'Όλοι οι σημερινοί λόγιοι τού'Ό­
ρους νά μαζευθούν,fνα Άββακουμ δέν κάνουν! Τό
θλιβεpώτε~oν εΙναι δτι άπουσιάζει καί ή συναίσθη­
σις της πτωχείας μας·νομίζουμε δτι τό~WΟρος άν­
θεί,ένω στήν ούσία μαραίνεται καί φθίνει άπό δ­
λες σχεδόν τίς άπόψεις ....

******
Ό γνωστός καθηγητής κ.Κ.Καβαρνός εΙς τό
~pαίoν βιβλίον του διά τό vAytov -Ο ρος ύπ6 τόν
τίτλον: Anchored ih God (Άγκυροβολημένοιστόνθε­
όν),μεταξυ των dλλων που άναφέρει διά τήν γνωρι­
μίαν καί συνομιλίαν του' μέ τόν μεγάλον άσκητήν
της Βίγλας,γράφει καί τά έξης ένδιαφέροντα:
" -Ο π. Άββακουμ fXE ι τελε ίαν έμπ ιστοσυνην
εΙς τόν θεόν.WΕχει τελείως παραδοθη εΙς τήν θεί­
αν,Πρόνοιαν.VΟ,τιδήποτε έπιχειρείς νά κάνης, μού
εΙπε,πάντοτε έπικαλού τόν θεόν καί λέγε:WΑς γί­
νη,dν εΙναι καλόν.
- Πάτερ , Αββακουμ πο ία είναι ή θέσις σου ά­
πέναντι της φιλοσοφίας;
- Άληθής φιλοσοφία τέκνον μου,άπήντησε,εύ­
ρίσκεται εΙς τά Εόαγγέλια,εΙς τάς έπιστολάς τού
Άπ.Παυλου καΙ άλλαχού της Γpαφης,~ς έπΙσης εΙς
τά fpya των Πατέρων καί τους ~ίoυς των -Αγίων:Ο,
τι γενικως καλείται φιλοσοφΙα εΙναι,έν συγκρίσει
πρός τά άνωτέρω,κάτ ι τό άνάξ ιον. W Ακουσε τΙ λέε ι
δ Παύλος εΙς τήν Α'έπιστολήν του πρός τόν Τιμό­
"θεον: ""Ώ τέκνον Τιμόθεε,τήν παρακαταθήκην φυλα­
ξον,έκτρεπόμενος τάζ βεβήλους κενοφωνίας καί άν­
τ ιθέσε ις της Ψ ε υ δ ω ν ύ μ ο υ γ νώ σ ε ω ς, ην τ ι­
 -55­
νες έπαγγελλόμενοιπερΙ τήν πίστιν ήστόχησαν'~(6,2O-21)
ΚαΙτοι άγράμματος δ π. Άββακούμ,fχει μΙ­
αν έκπληκτ ι κήν γνωσ ι ν των Γραφών. Δύνατα ι νά άπαγ_·
γέλη άπό μνήμης ταχέως καΙ άκριβως σελΙδα κάτά
σελΙδα τήν Παλαιάν καΙ Καινήν Διαθήκην καΙ νά δΙ­
νη φωτισμένες έρμηνείες.
- Πώς άπέκτησες αύτήν τήν Ικανότητα, έρώτησα τόν
π. ' Αββακούμ.
- Είναι άποτέλεσμα καθημερινής σπουδής καΙ
άγνότητος,καΙ πάνω άπ' δλα δωρον τού Άγιου Πνεύ­
ματος,άπήντησε.:.
- Πάτερ Άββακούμ πές μου είναι δυνατόνγιά
ένα πού ζή στόν κόσμο νά έπιτύχη τήν άγιότητα;
- Είναι πολύ δύσκολον,άπεκρΙθη,άλλά όχι ά­

δύνατον.·Ο "Αγιος Χρυσόστομος λέγει δτι:"δέν εί­

ναι δ τόπος,άλλά δ ·τρόπος πού κάνει άγΙους". Έν

τούτοις ~ "Αγιος προέτρεπε τούς άνθρώπους, οΙ δ­

,.; ποίοι ζούν στόν κόσμον νά πηγαίνουν εΙς τούς πα­

ται εις
, .
τέρας πού ζούν εΙς τήν fpfl μον κα Ι νά έξομολογούν­
,
αυτους.

Ή ε Ικόνα τού π.' Αββακούμ, δπως τόν είδα έ­

κείνο τό βράδυ,θά παραμένη πάντοτε ζωντανή εΙς
τήν μνήμη μου: ένας άνυπόδητος μέ λαμπερούς_ όφ­
θαλμούς, άγαθός γέρων μοναχός καθ ισμένος χάμω στήν
"συχη σκοτ ε ι νή αύλή, κρατώντας εΙς τό άρ ιστερό του
χέρι τό μικρό του φανάρι,άπαγγέλλων καΙ έρμηνεύ­
ων περ ικοπάς άπό τήν · ΑγΙαν Γραφf!'ν" 9 •
.?,

******
ΛΙγες έβδομάδες προτού κοιμηθή,τόν έπε­
σκέφθησαν δύο πολύ άγαπητοΙ του λαϊκοΙ προσκύνη­
τα Ι, ο Ι δπο ίο ι τού ύπέβαλαν ώρισμένα έρωτήματα.'Ο
Γέροντας δπως πάντα, τούς ύπεδέχθη μέ τό χαμόγελο
στά χείλη: ι
Ί

- Σάς περΙμενα,τούς εΙπε. Μού είπε δ θ~ός'

αύριο άνθρωποι θά σού έλθουν·έτοιμάσου π. 'Αββα­
κούμ. Νά μή μιλήσω .άπερΙσκεπτα,άλλάτά καλά καΙ
άγ ια. Κα Ι έχθ έ ς, προτού έλθη δ π. Ήσα tac; μέ στα­
φύλια,μού είπε ή φωνή: άνθρωπος θά σούρθη.Χάρηκα
πού σάς είδα." Αμα περ ιμένω άνθρώπους τού θεού χα Ι­
ρομαι.

'Αφού τούς κέρασε,άκουσε μέ προσοχή τά έ­

ρωτήρατά τους:
- Γέροντα,οΙ καλοί άνθρωποι πού δέν ...
ειναι

βαπτισμένοι,πως θά τούς κρΙνη δ θεός; ΚαΙ δταν

κάνει κανείς τό καλό,τό βρΙσκει;

9.Σελ.104,170 έξ. , 'Έκδοσι.s "'Αστέροs",'Α&ηναι. 1959.

'j

',
r
~ί

Ι 111

,
, ,
-56­
Ι
Ι - Τό βρίσκει! Ό θεός εΙναι δικαΙΟΚΡΙΤΤΊς.Δέν
Ι χάνει κανένας,άφοϋ κάνει τό καλό καΙ εΙναι άβά­
πτ ιστος ~ 'Τό [δ ιο μέ ρώτΤΊ σαν πρ ί ν πέντ ε χρόν ια ό
"Αγγλος πρόξενος' στrιν · Aθrινα μέ τόν γραμματέα του,
πού ήλθαν νά μέ βρούν έδω,στrιν ΒΙγλα,καΙ έζήτΤΊ­
Ι.
!i σαν νά τούς έξTΊγrισω τούς λόγους τού 'Απ. Παύλου:
"Δόξα δέ κα Ι τ ιμrι κα ί εί.prινTΊ παντΙ τ4> έργαζομέν<ι> . τό
Ι άγαθόν, · Ι ουδα ί<ι>
τ ε πρωτον κα Ι 'ΈλλΤΊν ι ... "(Pωμ.2~oέξ)
Τούς ε Ιπα δτ ι έχε ι νά κρ ιθη ~α Ι δ π ιό βάρ­
βαρος,διότι ό θεός σέ κάθε άνθρώπου καρδιά έχει
τόν νόμον του γραμμένον.ουτε δ βαπτισμένος χάνει
πού κάνει τό καλό,ουτε ό άβάπτιστος. Καί τούς έ­
ξήγΤΊσα αύτά πού λέει καΙ τό Τριώδιον.
- Γέροντα,λέτε νά έπλΤΊσΙασε ό καιρός γιά
τούς Τούρκους;
- Αύτά μrι τά θεολογεϊ:ς. νΟλα έρχονται σι­
γά-σιγά. "Ούκ εύθέως τό τέλος",λέει ή ΓραφΤΙ. Δι­
πλά θά πάθουν κακάάπ' δ,τι μάς έκαναν.νΟπου Όρ­
θοδοξΙα,έκεϊ: ό Διάβολος πολεμά. νΟλοι μασωνοιμω­
ρέ οΙ δικοΙ μας ... \
,-{
Καί συνέχισε ή συζΤΙΤΤΊσις μιά άκόμΤΊ ώρα .. t
"ί

καί πλέον,μέ άπαγγελΙες όλOKλrιpων. κεφαλαΙων έκ

της Καινης ΔιαθrιKTΊς γιά τά μεγαλεϊ:α της πίστεώς
μας,διά τrιν όποΙαν έτόνιζε μετά δέους καΙ κατα­
νύξεως: "Δέν ύπάρχει σάν τήν πΙστι μας άλλΤΊ".

******
νΕνα άπόγευμα πάλ ι, ένω προσΤΊύχετο στό κελ­
λάκι του της Μονης,τόν είδοποίΤΊσαν δτι κάποιος έ­
π ίσκοπος τού Πατρ ιαρχε Ιου θέλε ι νά τόν δη στό Συ­
νοδικόν:Αμέσως έτοιμάστηκε καΙ μέ άπλόΤΤΊτα παι­
διού παρουσιάσθΤΊκε ένώπιον τού ύΨΤΊλού ξένου καί
των Γερόντων είπών: - Εύλογεϊ:τε Πατέρες,ποιός μέ
έζήΤΤΊσε;
- Έγώ π.Άββακούμ,εΙπε δ έπΙσκοπος. θά~­
θελα πολύ νά μού έξΤΊγήσΤΊς τόν μακαρισμόν: "μακά­
ριοι οΙ πτωχοί τ~ πνεύματι,δτι αύτων έστιν Τι βα~
σ ιλε ία των ούρανων".
- Σεβασμιώτατε ύπάρχουν πολλές έξηγήσεις,
έγώ τώρα μία κρατω,τού Μ.Βασιλείου,δπου λέει, δ­
τι τέτοιοι είναι ώσάν τόν 'Απόστολον Παϋλον,ό ό­
ποϊ:ος έλεγε: "ώς περικαθάρματα τού κόσμου έγενΤΙ­
θημεν,πάντων περίΨl1μα fως' άρτι". Διότι ταπεινώ­
νετα~ καί ό 4μαρτωλός,άλλά καμπτόμενος ύπό της
άμαρτίας.
- Βρέ,καί έμεϊ:ς τά λέμε άνάποδα, άνεφώνησε
ό έπΙσκοπος καΙ τόν άγκάλιασε.

******
 -57­
Συζητώντας κάποτε μέ δύο κληρ ικούς ,έκ των
όποΙων ό ~νας ητο πνευματικός,έτόνιζε τnν μεγά­
λην σημασΙαν πού έχει n
ευγένεια καΙ διάκρισις
στόν πνευματικόν:
- 'Όσο μπορείς,πνευματικέ,νά OΙKoνoμfις τούς
νέους μέ άγάπη. Καλως τό παιδΙ μου,νά λές.ΤΙ κά­
νεις,πως πάει ό άγωνας; Γιά νά φεύγη εύχαριστη­
μένος καΙ νά δοξάζεται ό Χριστός. Αύτά στά λέω,
δ ιότ ι πλη ροφορούμα ι, δτ ι ε ίσα ι καλός δ,νθΡωπος,πνευ­
ματικέ.
- πως θά έννοήσωμεν καλως τήν Γpαφή~Γέpoν­
τα,τόν έρώτησε έν συνεχεΙ~ ό διάκονος.
- Μπορείτε νά μππτε στό πνεύμα τnς Γραφπς,
δταν παρακαλητε άπό τnν καρδιά σας.θά σας τά πη
ό ΧΡιστός.WΕΡχεται τό Πνεύμα τό vAYLov καΙ Kατε~
βαΙνει εΙς τήν καρδΙαν καΙ σέ διδάσκει τό τΙ καΙ
τί.Διότι οQτε n
πολυμάθεια,οQτε τά γράμματα, εί­
ναι ή σοφΙα,άλλά δπως λέει τι θεΙα ΓΡαφn: " Άρχή

σοφΙας,φόβος Κυρίου. Τό δέ γνωναι νόμον,διανοΙας

έστΙ άγαθΠς". Νά άγαπατε τnν άλnθεια.
. VΟλες οΙ Ψυχές θά ζητηθούν άπό τούς άρχι­
ερείς;γιαΤ,ί δέν μιλoϋν,άπ~~αυτ"ία, άπό φιλοδο­
~Ιa,διά τΙς παρανομΙες που ~πoυν.
Νά προσέξετε τήν· ταπεΙνωσιν καΙ τήν σάρ­
κα. · Εγώ δλα τά έχω δοκ ιμάσε ι. Τ Ιποτα δέν ε ίνα ι σάν .
τόν πόλεμον της σαρκός.Πόλεμος μέχρι άποδημΙας.
Αυτό τό βάσανο. Τό μαρτυρικόν βάσανο ...

ΚαΙ ή έξαΙρεσις! Ό π. Άββακούμ μέ παντόφλες καΙ όλοκάθα­

~o ζωστικό καΙ ποδιά,όνάμεσα σέ όνωτέροuς όξιωματικούς καΙ
τόν Διοικ"τήν τοΩ Άγ.WQρους,σέ μιά-ξενάγησι τό καλοκαΙρι
τοΩ 1962.
 1i

-58­

,
ΙΔ: Τό μακαριον τέλος του

πό τόν χειμωνα τού 1975 δ άκούραστος καΙ

σιδερένιος π. Άββακούμ βάρυνε πολύ. Μόνο
μέσα στό κελλάκι της Μονης του κυκλοφο­
•-- --- ρούσε,διότι καΙ τό φως του είχε άδυνατή­
σει πάρα πολύ, μετά άπό μιά πορεΙα πού έ­
κανε πάνω στά χιόνια άνυπόδητος,δπωςπάντα,μέά­
ποτέλεσμα νά πειραχθη τό όπτικό του νεύρο. Τώρα
π ιά μόνον άπό τήν φωνήν άνεγνώριζε τούς τυχόν γνω­
στούς συνομιλητάς του.
Τρία χρόνια πέρασαν d αύτή τήν κατάστα­
σι. Έννοεϊται δτι ούδέποτε έπαυσε νά δέχέταιτούς
προσκυνητάς πού ~θελαν νά τόν'δούν,μόνο πού τώρα
ηταν λιγομίλητος,άποφεύγων τΙς πολλές συζητήσεις.
Σ'αυτή τήν κατάστασι τού έγκλεισμού .τόν
βρηκε δ 'Ιούνιος τού 1978. Μέ τΙς πρωτες ζέστες
άρχισε καΙ πάλι νά κινηται ζωηρά καΙ νά έπιθυμη
τό ~συχαστικό του κελλάκι στήν έρημο!Τόν Αδγου­
στο έώρταζε δ πεφιλημένος του νΑγιος καΙ αύτό δέν
ηταν κάτι μικρό γιά τόν άσκητή της ΒΙγλας.
ΑΙ άναμνήσεις των &ραίων ~μερων πού πέ­

ρασε έν πλήρε ι πεν Ι~ κα Ι τελε ίςι άσκήσεΊ στήν ά­

i κροτάτη αυτή έρημο τού 'Όρους, δπου ~γ Ιασαν μέ τούς

ι,

Ι άσκητικούς των άγωνας δ άγιος 'Αθανάσιος καΙ κτή­

lι
!' τωρ της Λαύρας καΙ δ πολύς Μάξιμος δ Καυσοκαλύ­
i
i βης, τούμεγάΧωνάν, άκόμη περισσότερον τόν πόθον νά
i έπισκεφθη καΙ πάλιν τό ποθεινότατον ΚελλΙον του,
ι
πού μέ τόσους Ιδρωτες καΙ στερήσεις είχε έκ βά­
θρων άνεγεΙρει. ΚαΙ τό θαύμα έγινε! ,
ΈνωτρΙα χρόνια δέν είχε έξέλθει της πύ­
λης, τflς Μονflς,τέλει 'ΙουλΙου άνεχώρησε πεζη καΙ
γυμνόπους γ ιά νά έτο ιμάση τά της πανηγύρεως τού
ΆγΙου ΦανoυρΙoυ.~θταν κάτι τό άπΙστευτο γιά δ­
-σους τόν είδαν νά τούς χαιρετα κατά τήν άναχώρη­
σΙν του.Μετά άπό τετράωρον πορεΙαν άντΙκρυζε καΙ
πάλιν διά τελευταΙαν φοράν δλο τό πνευματικώτα­
τον καΙ άσκητικώτατον περιβάλλον,δπου εύρΙσκετο
τό άσκητήριόν του. Κατευθυνόμενος πρός αύτό δι­
ηλθε προηγουμένως άπό' τό Κελλ Ιον των j'E Ισοδ ίων" ,
ί
11
i '

i :!
:1 "'''''--- _
 -59­
τού άγαπητού του μοναχού π.Παύλου,εΙς τό ναυδρι­
ον τού όποίου έγένετο μεγαλόσχημος,καί τόν παρε­
κάλεσε νά ε Ιδοπο ιήση τούς ζηλωτάς πατέρας δ ιά τi}ν
άγρυπνίαν της 26ης Αύγούστου. Έν συνεχεί~ έφθασε
στό ήμιτελές Κελλίον του καί ξάπλωσε γιά λίγο στό
σκληρότατον κρεββάτι του γιά ν'άναλάβη άπό τόν
κόπον της πορείας.
Τό βλέμμα του άγκάλιασε τά πάντα μέ άνε ί­
πωτη στοργή καί άγάπη·τού ησαν όλα τόσο οΙκεία,
τόσο ήγαπημένα·άπό τό πολύμοχθο πεζούλι της αύ­
λης του μέχρ ι τήν τελευταία συκ ιά πού μόνος του
στά σκληρά χώματα της ΒΙγλας,είχε φυτέΨεικατάτήν

Μεταξό πρoσKυνητ~ν στόν ·Aγ.Φανoό~ιoν,φυτέόων συκιές καΙ

σπε Ιρων συγχρόνως τόν λόγον του Θεου.'Ώ!,τ~ν Kαλ~ν σου
ΙδΡώτων,τΙμιε πότερο

3:'
 Ί
,Ι" i
, .'
:1
1i : -60­
Ι "
Ι i περίοδο 1935-75. Τά κλnματά του είχανπιάξεραθη.
Τρία χρόνια χωρίς πότισμα καί περιποίησι ησαν άρ­
κετά νά τά όδηγnσουν στόν μαρασμό ...
υΕνας πόνος μόνο τόν κατεΙχε,διότιδένπρό­

λαβε νά τελειώση όπως ήθελε τό Κελλί του,τόν μό­

χθο μιας όλόκληρης ζωης. Σέ λίγες μέρες θά τόν έ­

· 'ι πισκεφθούν δύο προσφιλέστατοι είς αύτόν προσκυ­

,
Ι
;;!Ι
νηταί καί θά τούς έξομολογηθη τόν πόνο του
τόνο θά προσθέση όμως χαριτολογων: ""Ας είναι·άς

αύ­

έχουν νά κάνουν καί κάτι αύτοί πού θά τό πάρουν·

,

έγώ άρκετά τούς έτοίμασα".

Δεκαοκτώ πατέρες άπό τά πλέον έρη μ ικά ση­
μεΙα τού "Ορους έλαβαν μέρος στήν άγρυπνίαν έκε ί­
νην,μέ ίερέα τόν παπα-Χρυσόστομον άπό τήν Κερα­
σ ιά. · Ικανόν μέρος της άγρυπν ίας εγ ι νε ύπό τόν κα­
τάστερο ούρανόν της Βίγλας,μέσα στnν άπόλυτη ~­
συχία της νύχτας,ένω οί μυροβόλες ριπές τού"Αθω­
να συνωδευαν τnν βυζαντινnν Ψαλμωδία πρός τιμήν
τοϋ νεοφανούς μάρτυρος. Μοναδικές στιγμές γιά ό­
ποιον τίς έζησε!
·0 π,.~AββαKoύμ άεικίνητος,οπως πάντα.Πρώ­
τη του φροντίδα ή περιποίησις των προσκυνητων· ή
μεταφορά τού ύδατος γ ιά τά κεράσματα κα ί τούς κα­
φέδες· ή έτο ιμασ ία τού φαγητού δ ιά τήν τράπεζαν της
πρωίας·ή συνεχής φροντίς μή τυχόν καί λείψη κάτι
άπό τήν Έκκλησία... θεέ μου σ" εύχαριστούμε πού ό­
μόρφηνες τό ίερό περιβόλι της Μητέρας Σου μέ τόν
π. "Αββακούμ,τό εύωδες αυτό άγριολούλουδο της Βί­
γλας,πού τόσα έδίδαξε έμας τούς νεωτέρους μέ τήν
σιωπή κα ί τόν λόγο του, προπάντων ομως μέ τnν πρα­
ξι του.
Αυττ; η ταν ti τ ελευτα ία του άγρυπν ία . Ή τ ε­
λευταΙα του δημοσία δοξολογία τού θεοΟ καί τοΟΆ­
, il',
, γ ίου του." Αμέσως μετά τπν έορτπν, ά~ ισε νά μή θέ­
λη φαγητόν· έτρωγε πολύ όλίγον καί άνόρεχτα.Τέλος
Σεπτεμβρίου σταμάτησε τελείως νά τρώη, πλήν τοΟ
άντ ιδώρου κα ί τού άγ ιασμού. • Ο π. Παύλος άπό τά "Ε ί­
σόδια" παρέμενε πλησίον του μέρα καί νύχτα, ύπη­
Ε ρετώντας τον σέ δ;τι είχε άνάγκη.
Τρείς έβδομάδες έπέρασε άρκούμενος ε ίς τό
άντίδωρον,τόν άγιασμόν καί τήν θ.Μετάληψιν:Η εύ­
χτ; ητο στά χε ίλη του άκαταπαύστως. Τότε είπε στούς
πατέρες νά σκάψουν καί τόν τάφον του ,διότι έβλε­
πε πιά ότι άναχωρεί ... Οί γείτονες μοναχοί,οίόποΙ­
ο ι' προσπάθησαν νά τόν άνο ίξουν δέν τόκατώρθωναν,
διότι εύρισκαν συνεχως βράχο. Τότε τούς ύπέδειξε
σέ ποιό σημείο νά σκάΨουν γιά νά βρούνχωμα.Πρά­
γματι,κοντά σέ μιά συκιά λίγα μέτρα πιό πέρα άπό
w '",'; , Ρ" .... , BqHW', _Κd'ίf!Wsπen.a_·.η ΤΙ τηl Γυ'Ψ.I·IΨ πηχnιη ''R.....-n...... 1ΊΊΓΡΤΙΙΊ

Ι
0\
-.ι.

Ι·
Γενική δψις του κελλΙοu του π. Άββακούμ (νοτιοδυτική πλευρό).Μόχθος 40 περΙπου έτων!Κόθε πέτρα
έχει λουσθη στόν Ιδρωτα καΙ στήν εύωδΙαν της άκαταπαύστου εύχης των χειλέων του άειμνήστου Γέ­
ροντος.Τό όσιακό του δμως παλαΙσμαJα καΙ τΙς μελέτες του τΙς έκανε otfva δλλο σαθροκόλυβο, 50
μέτρα δπισθεν του εΙκονιζομένοu (βλέπε φωτογραφΙα σελ. 50).
 ;~
ι
\!
Ι:
ι:
'Ι:
Ι
,ι

;,
-62­
τήν νοτιανατολικn πόρτα τού Κελλιού του, άνάμεσα
:1
i:; ;
ί; ,:,
σέ συκιές καΙ δενδρολΙβανα κατάφεραν ν' άνοΙξουν

Ι
: i[
. :; τό μνημα πού θά έδέχετο τό κουρασμένο άπό τήν ά­
c~
\,
j[
'Ι: σΚl1σι σωμα τού μεγάλου τέκνου της Σύμl1ς ..
Ι ,, ί ι
Δύο ήμέρες ένωρΙτερον τόν έπεσκέφθl1σαν
Ι
', ,ι'
. Ι Λαυριωται πατέρες διά νά τ6ν πάρουν στήν Μονή,νά
τόν θάΨουν κοντά τους,σάν κάτι τό πολύτιμον, τί­
'11 μιον καΙ σεμνύνον τnν δλην άδελφ6Τl1τα τού ΆγΙου
Άθανασίου. Τούς ήρνήθl1 εύγενως. 'Όλα τά είχε.-'Άν
τόν μετακινούσαν πάνω σέ φορείο, ίσως νά μήν fφθα­
νε ζωντανός στήν Μονήν. Μέ χάρι μόνον καΙ άπλό­
Τl1τα άρχισε νά άπαγγέλl1 ένώπιον των τnν διαθήκην
του,"λέγοντας πού άφήνει τά έλάχιστα καΙ εύτελέ­
στατα άντικεΙμενα τού κελλΙου του.Τά βιβλΙα του
:1 j !
Ir', ' "Ι
!!
j
ι
στήν βιβλιοθήΚl1 της Μονης·τόν σταυρόν a'fva μο­
ναχό πού τόν περιποιΙιθηκε (π.Παύλον) ,τόν-:καφέ,τόν
χαλβα,τήν ζάχαΡl1 καΙ τά φασόλια σέ κάποιον άλλον.

.~
~ Ι '
Στό τέλος είπε: "Είμαι εΙΡllνικός·δέν χρωστάω σέ
κανένα. Τώρα έχω ε Ιρήνl1. Δέν άφηκα' ποτέ τ Ιποτα ά­
:)) ,
πό τΙς μετάνοιες καΙ τά κομποσχοίνια τού κανόνα
l, ~Ι
μου. Νά μήν .άμελατε. Δέν άμέλl1σα έγώ. Τ ώ ρ α έ­
ι'
Χ ω χ α Ρά ,ε '.r..
ι Ρ 'Ι ν η ••• "
Παρά tftv πλήΡl1 σωματική του κατάπτωσι, ή
θαυμασΙα του μνήμη συνέχιζε νά λειτουργη άριστα.
i
t
, .j
'ΟύΠl1ρετnσας αύτόν πιστως άχρι τελευταίας του
πνοης μοναχός,άναφέρε ι τά έξης χαραΚΤl1Ριστικά γ ιά
τό τέλος του: "Χωρίς νά χάσl1 τό λογικό του έλεγε
τήν εύχή "Κύριε 'Ιl1σού Χριστέ έλέl1σόν με" καθαρά
καί χωρίς νά έχη ούδένα ρόγχον.Τά δέ τελευταία
του λόγια ησαν: "Χριστέ μου,τό μέγα Σου έλεος"
κα ί έκο ιμnθl1 έν ' εΙρήνη ~ t Ο έωρακώς Παύλος Μοναχός."
J:
, Ι "'Ηταν τότε μεσl1μβρ Ια τnς 19 Όκτωβρίου τού

i"
'1 9 78 ( π • Τι μ ε Ρ • ) •
Τήν έπομένl1ν, μετά' τnν άνάγνωσιν της νε­
κρωσίμου άκολουθΙας,έτάφl1 άπλα καΙ άπέριττα άνά­
μεσα στά άγαΠllμένα του δένδρα,τά όποία δταν έπό­
τιζε καΙ περιποιείτο τούς μιλούσε σάν νάταν ζών~
τανά.
Τό V Αγ ιον 'Όρος "έπτώχυνε" κυρ ιολεκτ ικά
μέ τήν έ)Cδl1 μ Ια του, άλλά "1'1 έξόδ ιος χαρά τού Γερο­
'Αββακούμ άποτελούν γι' αυτό καΙ τόν κόσμο δλόκλl1­
ρο τftν π ιό άνεκτ Ιμllτη' κλl1ρονομ ιά" 10 !

10. "'Oρ-θόδoξo~ Tύπo~", Άββακούμ Λαυρι.ώτη~,φύλλoντη~ 26.

1.1979.

i~ j
, iι
~IΊ
,Α ι.
'
 -63­

ΕΠΙΛΕΓΟ,ΜΕΝΑ

~
γαπητέ άδελφέ καΙ πατέρα,ll'

μέ πολλή εύχάριστη διάθεση πηρατόόλιγό­

γραμμΟ,άλλά' μέ τήν Ιδιάζουσα πνοή της δ­

-- ---- γιασμένης δγιορειτικης

,
τιμιο
, σου.
έρημου, πρόσφατο

Βασικά είμαι ό τελευταίος γιά νά μιλήσω

γιά τό καταπληκτικό φαινόμενο τού άπλού,άλλά καΙ
μετέωρον διά τό Άγιώνυμον,διά τήν μάθηση,τήν ά­
ρετή καΙ τή σοφΙα γέροντα Άββακούμ.Άλήθεια δτι
τόν θαύμαζα διά τήν άκάματη άγωνιστικότητά του,τό
καθαρό μυαλό του,τήν παιδική ψυχή του,τό χαριτω­
μένο γέλ ιο του, Ι δ Ι ω ς σ τ ή ν ν ι ό τ η τ ο υ ­
τόν γνώρισα τό 1933-,τήν πατερική καΙ άγιογραφι­
κή του συγκρότηση, τά ,πολυχρόνια καΙ πολυώδυνα πα­
λαΙσματά του,έκεί ψηλά στόνιΙΙΑγΊον Φανούριο, στή
βαθειά έρημο,πρός τόν βύθιο δράκοντα, πού δέν τόν
άφινε,κύρια στΙς νύχτες,σέχλωρό κλαρΙ,δέρνοντάς
τον πολλάκις,πετροβολώντάς τον,μετεωρΙζοντάζ τον
μέ πτώσεις καΙ κρότους φοβερούς διαφόΡωνάνΤΙΊ<ε\..­
μένων κατά τού ΙδΙου,της φτωχης στέγης του, της
σαθρωμένης πόρτας τού κελλιου τoυ.~Hτo,δσα έρχό­
τανε τότεμέ τόση χάρι,άφέλεια καΙ βαθυτάτη τα­
πεΙνωση νά μου έμπ~στευθη,άνεπιτήδευτα,φυσΙKά,μέ
τά γλυκά φωτεινά του μάτια,τά έξαΟλωμένα άπό τή
~ηστεΙα,άγpυπνΙα,άδιάλειπτη εύχή,γιά νά μέ στη­
ρΙξη καΙ μένα,είκοσάχρονο παιδόπουλο τότε,καΙ ά­
φου πάντα μούβαζε "μετάνοια",μ'άγκάλ,ιαζε ·μέάΨο­
γη οΙκειότπτα,μ'άποκαλουσε "πατέρα του".Πράγματι
μέ καθήλωνε!

11. ΆντΙ έπ~λεγoμένων έκρίναμεν σκόπ~μoν να δημoσ~εύσω­

μεν αύτoύσ~oν τήν παρουσαν συνεργασΙαν του άνωτέρου δ~­
καστι..κου Α. Σ.,ή όποΙα μas; άπεσταλη κατόπ~ν αΙτήσ'εώ!; μας.
Π~στεύoμεν 5τι.. άποτελεε τ~στoτατην β~oγραφΙαν του άει..­
, , • ί". , ι' '. " _ "
μνηστου
Ι .
ΓερονΤΟS;',t)
.
"
oπo~α . .επ~ _.
πεντηκοντα
_ ,
συνεχη ετη προ­
_""
ετοι..μαζετο ει!; το τυπογραφειον τη!; μνημη!; του ανωτερω

προσκυνητου,δι,ά να ωη τελ ~κω!; τό φω!; τη S; δημοσιότητοs; σή­

μερον.τόν εύχαρι..στουμεν tδι..αι..τέρωs καΙ πάλιν καΙ μαζΙ
μέ ήμαs ολοι οΙ άναγ~ωσται.. του παρόντοs;.
 1!

,11
,
,
11
i
-64­
i' WΑφισε τώρα τήν πολυγνωσία του! Τί Κατα­
: Ι:
" ι,
βασίες άπ' έξω δλων των έορτων,τί Κανόνες,τί προ­
φητείες,τί πατερικούς λόγους,τί άπίστευτακαίπρω­
I1 '

! jl
τόγνωρα καί θαυμαστά!
!

ι
r~ αύτό ~αί οΙ Λούβαροι καί δμOΙO~Kαθόν­
τουσαν στά πόδια του άκροώμενοι μέ νεκρική σιγή
t' , τά μυρωμένα ενθεα λόγια του,σάν άπό τό rαμαλιήλ.

ι.
Φτώχυνε πατέρα μου ό Ιερός τόπος σας μέ τήν έκ­
;1,:

'·11'
δημία του. θαύμα ύπερκόσμιας ύφης, σαγηνεύοντας
"

!
πλήθη έπΙ δεκαετηρίδες,πρός τήν άνέσπερο αίγλη
~ <.
των θείων προσταγμάτων!
I~
t~> ~
WΕκθαμβοι τόν βλέπαμε μέ άπέριττη άπλότη­
τα,άγιότητα,ήρωική αύταπάρνηση καί πτωχεΙα,συνε­
χή κακοπάθεια καί ταυτόχρονα άβασίλευτη χαρά καΙ
διαχυτικότητα,σάν άπαράμιλλο όδηγό καΙ μέτΡ.ο'πού
μέ τήν κρμστάλλινη .διδαχή του καΙ τήν ύπέροχη κέ­
νωση του,μaς εσπρωχνε στά ύψηλά,σέ' τρόπαια,σέάν­
δραγαθήματα,σέ λύτρωση,σέ θέωση-χωρίς πόνους,δά­
κρυα,αϊματα,σταυρούς πού προσφέρει ή κοσμική μα­
τα ιοδοξ ία στό κυνήγημα της ψεύτ ικης χαΡaς-στό μυ­
στικό γνόφο,στά ζωογόνα ρείθρα της μοναδικης πη­
γης.
'Ξένος πρός νοθείες,μαλθακότητες,συμβιβα­
σμούς,έκτροπές.Λιτότατος,κατείχετά πάντα· έλεύ­
θερος! Πάντα αύστηρός (χαpιτωμένα),~ετpημένo~φι­
Ι ,'
,
ι λάδελφος,συναισθηματικός,μέτήν εύχή πάντα καί
1 1I παντού.
Πηγαίναμε κάποτε άπό Λαύρα στόν "Αγ. Φα­
νούριο,Σεπτέμβριο-Όκτώβριο,έγώσέ ζωο κι' αύτός
πεζός,ξυπόλυτος,καΙ κάθε τόσο βυθιζότανε σέ σιω­
πή Υιά 5-10 λεπτά,μέ τήν εύχή,~ χαιρετισμούς, δ­
στερα ξανάρχιζε τή μελωδική του νησιώτικη κου­
'βέντα. Φθάσαμε. Μέ περιποιήθηκε,τρέχοντας παντού,
εβαλε φούρνο,εψησε ριζάκι μέ ντομάτα καΙ λαδάκι,
~ ;.; άφού θυμιάτιζε συνεχως yύ~ω σ' δλη τήν άμπελικιά
ί i
ι

ί καΙ δένδρα πού ~ίλαγε μαζί τους. rλυκύτερο φαγί

καί νοστιμότ.ερο δέν εφαγα ποτέ άλλοτε. Πάλι μού­
Ι
',i "
κανε μεγάλη έντύπωση,φεύγοντας γιά τήν Δάφνη διά
!.,
Ι·

θαλάσσης μ' έπίεσε νά πάρω fva άκόμη καρβέλι ψω­

i· ,
ι·

,Ι! μί,άπ' τά ώραία της Λαύρας,πού μοίραζε ό ίδιος.Έ­

!
γώ δέν ~θελα· πΤ;ρα τού λέγω. πaΡε κ ι' αύτό· θ ά σ ο ύ

Ι ·,
χ ρ ε ι α σ θ ε ί μ Ο,ύ λ έ γ ε ι ... v Οταν εφτασα μέ
'τό μοτόρ στόν άρσανά 'κάτω των Καυσοκαλυβίων βλέ­
11, πωάπό ψηλά νά κατεβαίνη fνας κατάλευκος,ύπέργη­
'~
ρος άσκητής,λιπόσαρκος ,καΙ σκυφτός παρακαλώντας i
'i

Ι/ ! μέ χειρονομΙες νά μΤι σαλπάρουμε. Πλησίασε καί τό- ι

ι'Ι
,

,Ι "
τε γονυπετΤις στό έδαφος Ικέτευε γιά παξιμάδι,κά­
Ι:
τισχνος,όστεώδης,άειλαμπής,γιά λίγο εύλογημένο

,ι"
Ι:
\1
,11,·
Jll Ι\
 •

-65­
ψωμάκι! Πήρε τού π.Άββακούμ,άφού ένδρακρυς ύΨω­
νε Ψnλά ευχαριστήρια βλέμμα~α. Τόν θυμάμαι έκτο­
τε έντονα καί βαθειά. ΣυνειδnτοποLnσα,δτι' μόνο ~
κάθαΡσn Ψυχης άνοίγει τά νοερά μάτια κι'αυτιά,έ­
πισπωσα φωτιστικές τού Πνεύματος άκτίνες,πού ά­
ποκτάται δμως μέ ζωή θΡnνώδn,θλιμμένη, βιαστική,
σκλnΡή, τραχε ία, πένθ ιμη μέχρ ι χύσεως α [ματος έξ ό­
ρατων,άοράτων συμπλOK~ν,πpoσφέpει δμως κάποιοά­
πρόσιτο Ιδεατό κάλλος,πού περιέχυνε δπληστα καΙ
άκένωτα τόν ύΨιπετη καί Καρμήλιο άξέχαστο εύωδι­
ασμένο Γέροντα.νΟταν δέ τήν έπομένη χρονιά συν­
αντηθήκαμε στή Λαύρα, τ ό π ρ ω τ ο π ού μ ά ς ρ ώ­
τ η σ ε ήτανε: "Τ L ά π έ γ ι ν ε τ ό Ψ ω μ ί,πού
δέν θέλαμε νά πάρουμε"! Περίεργο!
-Ακακος,άμόλυντος,παιδικός, άpνησ(Koσ~oς,
άκτήμων μέ συναίσθηση μελλοθανάτου,μέ δΙαιτα συ­
νήθως "κουκΙων βρεγμένων καΙ άγρΙου μέλιτος" μα­
γνήτευε κόσμο παρά τό Ψυχρό,πενιχρό ξυλοκρεββατό
του,μέ σανίδια κι fva σκαμνί κι' fva φτωχό πάγκο
γιά διάβασμα-γράΨιμο,γιατί ήτανε σοφός κι είχε

.'~
-':~ ,

-? ,
,

'."'.'
••'.,.".,'.",'

:1

'Μπροστό στήν ,πόρτα του Κέλλιου του ,στήν Μ.Λαύρα.Πόσα δέν

fχει άκούσει ό διάδρομος αύτός,δταν ό Γέροντας κατηχοϋσε
έπΙ ωρες τούς όγαπητούς του έπισκέπτας-προ·σκυνητός.
 '-66­
μάθε ι, δτ ι καταχώνεται σέ βάραθρο ή βόθρο ή Ψυχή
πού ποθάει ύλικά,γήινα,φθαρτά.'Ιδού τό άπαστρά­
πτον ίδανικόν του,n παραδεισιακή του τέρψη, τρυ~-·
φή, μακαρ ιότητα !Τολμώ άκόμα νά τόν πω - πολύ τόν άγα­
πω καΙ συγκινούμαι - θεόπνευστο,θεοκΙνητο,πού τα­
πεινός καΙ ρακοφορωντας έγαλβάνιζε καΙ άτσάλωνε
στήν π Ιστη , άρετή κα Ι άγνότητα δλους έμάς τούς ντρο­
πιασμένους καΙ πεινασμένους καΙ άλύτρωτους ραγι­
άδες των ψευτοθελγήτρων τού κόσμου,πού. άποστομω­
νόμαστε άπό τ ό μ ε γ α λ ε ί ο τ ο υ !
Γιά μένα,πατέρα μου,φάρος καΙ φωστήρας
(καΙ γιά πάρα πολλούς μικρούς και τρανούς),πού πά­
λαιΨε άένναα καΙ σκληρά κατά τού φιλαύτου καΙ φι­
λόζωου είναι του,καταξήρανε τή σάρκα του ώρες,
μηνες, χρόν ια γ ιά ΕΚΕΙΝΟΝ!, άφήσας π Ισω του σελα­
σφόρα κα L πολύφθογγα "ήράκλε ια σKά~ιματα" κα Ι μο­
ναδικά στούς πονεμένους καιρούς μας. ΚαΙ σωστόρυ­
χνά,ίούλάχιστο νά σκύβουμε ν' ά φ ο υ γ κ Ρ α ζ ό μ α­
σ τ ε τή σωστ ική, δδηγητ ική μυρ ιόστομη φωνή του,
έκεί πέρα πού άναπαύεται - άχρι σάλπιγγος - στήν ή­
γιασμένη έρημο μέ τΙς μυροβόλες ριπές των άγΙων
ΛειΨάνων,δυσεξαρ ιθμήτων άθλησάντων ,στ Ις τρώγλες κα ί
καλύβια μέ ΨωμΙ λΙγο,ξερό,νερό καΙ τά' άκρόδρυα
των δένδρων τού Ιερού Τόπου σας, "ων ούκ άξ ιος "6
κόσμος". ­
Ή άγωγή του σωστική,άφθαστη,μεγαλειώδης,
άδαμαντΙνη,παρά τήν έξω γύμνια,τά γουρνοτσάρου­
χα, τά ρακ Ιδ ια, τ Ις καΨάλες, τό λ ι τοδ Ια ι το κα Ι τήν
ματωμένη πάλη πρός τά έναέρ ια. 'Όμως έκτ Lναξη σ έ
Σ ι ν α κ α L θ α β ώ ρ! Κα L διδαχή . σωτή Ρ ια δ ιά
πάντα προσιόντα. Πολλούς μαγνητες διέθετε ψυχι­
κούς κύρια,άλλά καΙ σωματικούς.νΕνας τέτoιoςσυν~
αρπαστικός καΙ συνάμα.γοητευτιΚός ήτανε τό ηρεμο
βλέμμα του,ή λάμψη καΙ πΙστη των νεανικων - πάν:
τα - ματ ιων του, ή σεμνότητα της φωνης του, ή καρ­
τερΙα του. Ή δΙΨα του γιά διάλογο μέ πάντα βου­
λόμενο, πού δε Ιχνει δτ,Ι σπαράσσονταν άπό κάθε κ ί ν­
δυνοκα L πε ιρασμό, δχ L β έβα ια άπό έπαρση κα Ι προ­
- βολή
του. • Ο πόθος του νά δ"ιαφωτ ίση κύρ ια νέους

~I άνθρώπους πού πλανήθηκαν μέ τΙς άμυδρές Ψευτοχα­

ρές' κάποιων μα~ρινων χαμαΙζηλων δώρων. Έπιστήμων
, i θαρρω σ'αύτό,πού τήν πΙστη του,τήΥ άγάπη του, τό
έκχε ίλ ισμα της καρδ ιας του μετέτρεπε σέ ά ν α μ ό ρ­
φωση
-,
των ακροατων
­ του.

θυμάμαι άκόμα,δτι α) τό κ ο μ π ο σ Χ ο ι­
ν ά κ ι του ήτανε τ ρ ι α κ ο σ ά ρ ι 'Κα Ι μ' αύτό ά­
κατάπαυστα έκα ι γε τόν άντ Ιμαχον. β) Τ ά δ ά κ ρ υ ά

τ ο υ πολύ συχνά, άβ ίαστα, άτυφα ,εύγλωττα .Αύτά συνώ­

 -67­
δευαν τό πόρινα λόγια του,τΙς διδαχές του,ποότό­
σο γοήτευαν κα ί σ υ ν έ τ Ρ ι β α ν τ Ι ς Ψ υ χ έ ς
μ α ς καΙ στήριζαν,σάν άσάλευτη βακτηρία τή ζωή
μας,σέ χαρμόσυνα καΙ θλιβερά περιστατικά,ποό τοϋ
έK~έταμε ή ύπέπιπταν στήν άντΙληψή του, ή όκόμη
κα ί έ μ ά ν τ ε υ ε πολλάκ ις , κατά τρόπον δ ν τ ω ς
θ α υ μ α σ τ ό ν καΙ άνεξήγητον.
θυμάμαι κάποτε,πρός μεγάλη μας έκπληξη,
δταν κάποιος προσκυνητής-έπισκέπτης,τελεΙωςάγνω­
στός του,δπως καΙ σέ μας τοός παρευρεθέντας έκεΙ
,τότε,ζήτησε νά τόν ίδη,άκουσε νά τόν δέχεται μέ
τήν προσφώνηση "κ α λ ώ ς τ ό ν σ τ Ρ α τ η γ ό ν" .
Κα Ι ή τ α ν ε μ ά λ ι σ τ α πρώην στρατηγός! Περ Ι­
εργα!
Κα Ι πάλ ι ν
't ά δ ά κ ρ υ α, τά νοτ Ι'σμένα του
· ,~
~ραIα καΙ ήρεμα μάτια.πo~ ξεσκέttαζαν καρδιές καΙ
κ ο ν ι ο Ρ τ ο π Ο ι' ο ϋ σ α ν σ κ λ η ρ ό τ η τ ε ς κα ί
έπιφυλακτικότητες καΙ άνάγκαζαν τόν συνομιλητή
του ή έξομολογοόμενο,νό παραλύη :Ένα τέτο ιο, μ' f­
να σφριγηλό νέο, έγινε μιά χρονιά,γύρω στά 1973,
ποό τ' άΚQόσαμε άποσβολωμένοι πολλο Ι (5-6). "Τ ό
άλλο γιατΙ δέν τό λές, γιατί -Ιό
κ Ρ ύ β ε ι ς;" ΚαΙ τό παλλικάρι βΟυβάθt)κε καί τό
είπε στ' αύτΙ του,ένώ έμεΙς παράμερα (1-2 μέτρα).
Έρμηνεϋτε τα σεΙς. '
Γιά τό δ ά κ ρ υ α καΙ τήν δόναμή τους,
μας θόμιζε τόν ίερό ΑύγουστΙνο,ποό,δπως,έλεγε "εό­
Κόλώτερον στήσαις ρεόματα ποτάμια ή ΑύγουστΙνου
δάκρυα". Μας συν ιστοϋσε ζωη ρά 1:: ή ν κ α τ ά ν υ ξ η
"δάκρυα μο ι δός δ θεός" τον Ιζοντας, δτ ι κα Ι ό Κ ό­
ρ ι ο' ς τάς .δεήσε ις το\) πρός τόν Πατέρα προσή­
ν ε γκ ε "μ ε τ ά Ί<: Ρ α υ γ ώ ν ί σ χ υ Ρ ώ νκ α Ι δ α'­
κ ρό ων ". "Αν' καλά θυμαμαΙ,καΙ γιά τόν άγιο Γρη­
γόριο τόν Παλαμα νομΙζω,ποό έμενε ψηλά-ψηλά, μό­
νος καΙ έρημος,στό βουνό, έπάνω άπ'τή Λαόρα~ δτι
"λ ου ζ ό τ αν ε ύ π ε Ρ φ υ ώ ς σέ παράδοξα ρεόματα
δακρύων καΙ φαινότανε θαυμαστός, καθό ένεφάνιζε
π ρ ό σ ω π ο ν φ ω τ ο ε ι δ έ ς ε ίς τοός δρώντας αό­
τόνο
γ) Κα Ι γ ιά τ ή ν π Ρ ο σ ε υ Χ ή , μας έπανα­
λάμβανε,νά γΙνεται στό ταμιεΙο μας, μακρυά άπό θο­
ρυβους κα ί ύπεράνω σαρκός, κόσμου κα,Ι κοσμοκράτο­
Ρ ο ς , -δπό τ ε δ ν ο ϋ ς μ α ς σ υ ν ά π τ ε τ α ι τΌ
ΤριαδικΌ Μονάδι,μέ nνωμένες άπό κάθεσκορπισμό:
,τΙς τρεΙς δυνάμεις της Ψυχης μας. Μας κέντριζε
συχνά μέ τό τοϋ Μ.Βασιλείου: "Νοϋς μn σκεδαννό­
μενος έπΙ τά fξω •••• ΚαΙ αύτης της εύτελούς φύσε­
ώς μας λήθη λαμβάνει" κ.λ.π.

;J

L
i!
!
, ,
,
ι

Ι;
ι

-68- ι
δ) • Η π L σ τ ι ς του fδε ιχνε άντράνταχτη, 'Κά­
τι τό πολύ φυσι'Κό,άπαραΙτητο 'ΚαΙ άσφαλέστατο,σάν
ή ν Ι ο Χ ο ς της ψυχης μας.
ε) Παράλληλα 'Κα Ι ό παντοδύναμος Τ Ι μ ι ο ς
Σ τ α υ Ρ ό ς ~τανε γι' αύτόν 'ΚαΙ γιά δλους μας, δ­
πως έλεγε: "φύλα'Κας ,φρουρός, 'ΚραταLωμα,δ ιαβολο'Κτό­
νος". Γι' αύτό ά'Κατάπαυστα σ τ α ύ ρ ω ν ε τά π ά ν­
, Ι τ α ,π Ρ ό σ ω π α 'Κ α Ι π ρ ά γ μ α τ α ,άλλά 'Κα Ι τ Ι ς
τ Ρ ο φ έ ς , 'Κατά τρόπον σχολαστ ι'Κόν, έπ Ιμονον!
Κάποτε λέγει στό συνοδό μου (μιaς χρονι­
aς) εύλαβη γέροντα Πόντιον 'Κ.Λάζαρον(γνωστόν στό
'Όρος) .
-"Λάζαρε πaρε τό μύλο 'ΚαΙ 'ΚόΨε μας λΙγο
φρέσ'Κο 'Καφέ".' Αφού ό Λάζαρος τόν έτο Ιμqσε (τού-λέ­
γει). - "Βάλτον στά φρύγανα (πουχε ό Γέροντας ά­
νάΨει) 'ΚαΙ φύσηξε". ΚαΙ ό Λάζαρος: - Γέροντα εύ­
λόγησον,άλλά ση'Κώνονται στάχτες. 'Απάντησις:-"Εύ­
λ ο γ η μ έ ν α δ λ α . ο ύ σ τ, α υ Ρ ω μ έ ν ε ς 'Κ ι'
Ο Ι σ τ ά χ τ ε ς; ήσύχαζε". "Όμως δλα, τά πιό εύ­
"
Ι
!
' τέλη 'ΚαΙ λιτά του,χαριτωμένα 'ΚαΙ γευστι'Κώτατα.
στ) Γ ιά τ ό θ ε Ρ ι ό μ ας τ η ς σ ά Ρ ,'Κ α ς ,
~τανε έπιγραμμαΤL'Κός 'ΚαΙ άπο'Καλυπτι'Κός πρός 'Κα­
ταστολήν 'ΚαΙ 'Καθυπόταξιν αύτης δι' άσ'Κήσεως 'ΚαΙ ύ­
ποπιασμού. Mac; πρόβαλλε τόν Μέγα Παύλο,τόν Άπό­
στολο , πού τή "δ ά μ α ζ ε" μέ τήν 'Κα'Κοπάθ ε ια 'Κα Ι
τήν ταλαιπώρησή της: "ύποπιάζω μου τό σώμα". 'Αλ­
λοιώς δέν τιθασσεύεται,μaς έλεγε,'ΚαΙ δέν πειθαρ­
χεί,'ΚαΙ δέν άραιώνουν οΙ άτοποι λογισμοΙ."Λευθε­
ρωθητε άπ' τ Ις ρ α θ υ μ ό τ Ο 'Κ ε ς" 'Κοσμ ι'Κές μέρ ι­
'μνες,γιά νά ύΨώνεσθε 'ΚαΙ [σως 'Καμμιά φορά πάρετε
'Κάπο ια άμυδρά Ιδέα τού "ά 'Κ τ Ι σ τ ο υ φ ω τ ός",
άφού 'Κουρασθητε νά λέγετε διάπυρα,μαζΙ μέ τήν
μονολόγ ιστη εύχή "φώτ ισέ μας Κύρ ιε τά σκοτάδ ια μας
'Κα Ι άπό τά 'Κρύφ ιά μας ρύσα Ι μας". 'Όντως σ' δλα του
πρώταρχος!
. Στήρ ιξε πολύ τήν άδυναμ Ια μας μέ έ ν θ α ρ­
Ρ ύ ν σ ε ι ς .•. Μή 'Καταπέσης,μή άπογνώς, έ'Κρ Ιζωνε τά
&γρια βλαστήματα. Μή 'Κάμπτεσαι·πάλι 'ΚαΙ πάλι 'ΚαΙ
πολλά'Κις. Κατάσ'ΚαΨε τήν π ο ν η Ρ ά σ ο υ φ ύ σ η
'Κ α Ι ο Ι'Κ Ο δ ο μ ή ·στηριχθητε 'ΚαΙ θεμελιωθητε
στόν ά'Κρογωνιαίο! Ξανάρχισε άπ'άρχης γιατΙ 'Κάθε
παράβαση,'Κάνε ι τόν Κύρ ιο ν' ά π ο σ τ Ρ έ φη ά π ό
σ ο ύ- τ ό π ρ ό σ ω π ό Τ ο υ , γ ιατ Ι ή Ψ υ Χ n σ ο υ
άσχnμινε 'ΚαΙ έμά'Κρυνε τόν Κύριο
'ΚαΙ θά πεθάνης άπό λιμό! ΤρΙα ταύτα θά σέ ζωντα­
νέΨουν: Μετάνοια,δά'Κρυα,έξομολόγησις! ΎΨωθητε,
φαντασθητε "τ ό ά μ ή χ α ν ο 'Κ ά λ λ ο ς" 'ΚαΙ συν­
ε ιδητοπο ιηστε δτι ό έμπαθnς νούς, μ έ τ ή ν β Ρ ύ­
 \

-69­
ση των άκαθάρτων σκέΨεών του,άδύ­
νατον τ4> θε(iJ συναφθηναι". Κυνηγηστε τήν πνευμα­
τ ική ήδονή, έξω άπό κάθε π ρ ό σ υ λ ο φ ά ν τ α­
σ μ α (δπως μπορώ τά συνδέω) καΙ τότε θά γΙνετε έ­
λεύθεροι καΙ θά νοιώθετε ά η δ Ι α πρός σωματι":
κάς κα ί ύλ ικάς τ έ ρ Ψ ε ι ς . · Αλλά πρώτα σκληρά πα­
·λαΙψατε καΙ προμηθευθείτε Χ ρ υ σ ο σ τ ό μ ε ι ο υ ς
κ Ρ ε μ α σ τ η Ρ ε ς !' Ανάστηθ ι, μετάγνωθ ι, άνανεώσου
~ως έμπνέεις,ητανε ή έπωδός του!
Πολέμα άδιάκοπα τό κακό γιά νά τό νική­
σης,άφου δέν μπορουμε νά τό έξαφανΙσουμε. Φθόνος
διαβολικός τό εΙσήγαγε κατΌΙκονομΙαν θεου! Μή
πτοείσαι όμως·άντιμάχου τ <ί> έ κ ν ε υ Ρ ω θ έ ν τ ι
δ ι ά τ ο υ Σ τ α υ Ρ ο υ TtOVTlp4> πνεύματ ι!
Τέτοια.μελωδήματα καΙ τερΨΙθυμα συνθήμα­
τα σ υ ν έ θ ε τ ε δ ιά τούς προσερχομένους του, ό
μακαρ ιστός Γέροντας. (που νά τά συγκράταγα δλα !).
Μέ τόάποστεωμένο του προσωπάκι, τό τόσο γλυκό κα Ι
χαρωπό (στά νε ιατα του) κα Ι τΙς άσκητ ικές του ρυ­
τ ιδουλες,λ ε ύ τ ε Ρ ο ς ά π όπά θ η , μέ συντρ ιμ­
μένη πάντα καρδ ιά κα Ι τήν άδ ιάλε ιπτη εύχή,πούφθα­
νε πολλάκις σέ ύψη άρετης καΙ ίσως άγιότητος,πάν­
τα όμως άπλός καΙ προσιτός,
Ι

χ ω Ρ Ι ς κ ά ν νά ύ­
π ο π τ ε ύ ε τ α ι τήν τόση ύΨωσή του! Ήρωική τι γη­
Ινη πορεΙα του,προκαλουσε δέος καΙ σεβασμόΩΙβρά­
χοι,τό σπήλαιό του,ή ερημιά του,τΊ τόσο "καθαρά
• τφ καθαρ<ί>", μένουν άφωνο ι μάρτυρες τ ο υ ά ν α ι­
μ ά κ τ ο υ μ α Ρ τ υ Ρ Ι ο υ της θεόφιλης ψυχούλας
του ,ην πολύ άγαπουσα!
. · Ιδ ια Ι τερη έντύπωση άκόμα προκαλούσε ή εύ­
πρέπειά iou,iJ σεμνότnτα τών κινήσεών του,ή (σιω­
πηλή) έπΙγνωση ότι πρόκειται Υιά φ ο ρ έ α δ ύ­
ν α μ η ς κ α Ι έ λ π ί δ α ς. • Αληθ ινός πρώταρχος,
αύτοδΙδακτος δμως,καί.πολύ άτυφος. Στά νεανικά
του βέβαια άσκητικά χρόνια,είχε ζωντανια.χαριτω­
μένη καΙ σεμνή,ήτανε λεπτός -πολύ,σπαγέτο,εύκΙνη­
τος,καΨάλας,μελαΨός άπό τό ύπαιθρο ίσως· άργότε­
ρα,βάρυνε στό σώμα μέ τά χρόνια. Ή φωνΙτσα του
τότε,μέ τό ΙδΙωμα τού νησιού του,ήτανε λεπτή,εύ­
χάριστη,πανηγυρική,γιορταστική γιά τό τρανό μή­
ι' νυμα πού σκορπούσε μέ τόση παιδική άφέλεια γύρω
του ,-πού πρώτος τό ζούσε "μόνος μόν<ι>"', μέ περ ισσή
συνέπεια. ΚαΙ μαζΙ μέ τήν κάποια μελωδΙα της φω­
νΙτσας του,άπ'αύτό τό ήλιοψημένο καΙ κακοποιη­
μένο άπ' την άσκηdηκαΙ άπάρνηση των πάντων, συμ­
παθητ ικό κα Ι μυρ Ιπνο.ο κορμάκ ι, τό μυροβόλο καΙ σύ­
Ο'Κιινο άύλων νόων, σέ πλη μμύρ ιζε, προσέχοντάς τον,
καΙ κάποια όσμή ξένου'άρώματος άπ'τό χρωμα καΙ
 i , -70­
!, ,

jί τήν πο ιότητα των φθόγγων του. Κα Ι 'Κ ό λ λ α ν ε ς

! Ι:.,
,
'Κοντά του· σέ προβλη μάτ ιζε έντεχνα μέ τΙς δι'Κές του
άνάερες βυθομετρήσεις του,σέ έποχή 'ΚαΙ χωρο τότε
r: πού άσή'Κωτη,'Καταθλιπτι'Κή τυπι'Κότητα λόγων, τρό­
[
ι' πων,ά'Κολουθιων των δο'Κούντων dΡχειν 'ΚαΙ της ά'Κο­
λουθΙας των,δέν σέ βοηθούσαν νά συγ'ΚινηθεΙς...
WΗτανε χάρ ιτι τεχν Ιτης, μαέστρος στήν έκθε­
.i
ση 'Κάποιων μυριοπόθητων μυστι'Κων. ΚαΙ παρ'δλο τό
ζηλωτι'Κόν του ένδυμα 'ΚαΙ βΙωμα,ητανε πάντα άπρό­
Ι ,::1 'Κλητος,άφανάτιστος,σώφρωνύποληπτόμενος 'Κάθε συ­
Ι'
ζητητή του μέ τΙς δοξασΙες του, ά ν ε Χ ό μ ε ν ο ς
Ι '
τΙς παγωμένες,άνήλιες άπό τό πνεύμα 'Καρδιές πού
φώναζαν μυστικά γιά λΙγη ζέστα,γιατΙ πΙστευε δτι
λΙγο νά βοηθούσε μέ τό σεβασμό του νά άνοΙξουν
πρωτες αύτές,θά βιάζονταν νά άπλώσουν σ'αύτόν τό
'χέρι τους καΙ νά δεθούν μαζΙ του άδιάκοπα.
,ΙΙ!
Τώρα,άφομοιώνεται μέ τό κάλλος,τήν άρ­
, ι'
μονΙα,τή γνώση, έ'Κεί πέρα στή μ α Ρ γ α Ρ ό χ ρ υ σ η
i Ili
, Ilί Π ό λ η ,δπου .ούτε κλαυθμός,ούτε καύμα,ούτε στέρη­
Ι ίl
ση,οϋτε παγΙδες ...
i 1,1 Μή διαταράξουμε τή γαλήνη τού μακαρΙως
1'1:1
·11: κοιμωμένου όσΙου καΙ δικαΙου,σ τ ό δ ε i π ν ο του
1111
, :rl
111
μέ τό Χριστό!
Ι ,I,il Παρηγοριά μας ή ζωή του ή άγωνιστική; ό
i !'1Ι:; '1
1

. πόθος του νά στέκετα ι π ά ν τ α δ ρ θ ι ο ς κα Ι νά

ii'l
φέγγει σάν τόν αύγερινό,στούς ζωντανούς,'ΚαΙ τόν

i',,1",,','ι1,
άποσπερΙτη,στούς νεκρούς.
Έ γ κ ω μ. Ι α σ έ τ α δ λ α τ ο υ, τ Ις τόσες
'1",I!ι
i[ 1 χρυσάκτινες μαρμαρυγές,πού μ' έπιμέλεια έκρυβε έ­
, .,"1I1
, 11
δω κάτω,μέ τήν άπερΙγραπτη άπλότητα καΙ άνθρωπιά
ί
11'
1,1
του,μέ τήν κρυσταλλΙνη καθαρότητά του!
11i1 Προστέθηκε στ Ις φάλαγγες '!ων έρημ ι των - φ ι­
ι Ι ι!ι λοσόφων,ήσυχαστων,Κολλυβάδων,πού χρόνια σταθεροΙ
:, ': 1 1,1, ~
I
άρνητές των γεηρων "η Ρ θ η σ α ν ε ίς τά δρη" νε­
,' I11 κρωθέντες είς τό παντελές μέ καθημαγμένη-σταυρω­
!>,I,ιί,l , μένη; άάρκα καΙ ζήσανε σάν 'πουλάκια πλανώμενα .σέ
t
111'
Ι' ! ;',
" σπήλα'ια-όπές της γης, κεντούμενα άπ'~όν οίστρο κα ι­
1'11'1'
,Ι :.11,1" 'o~ένης Ιερης βάτου καΙ μή φλεγομένηt,μ' άσάλευτο
~
'
τό βλέμμα πρός τά μή όρώμενα,πάντερπνα,μέ κατα­
1
: :,','1
1 '11
i :1 Ι i
; ;J~:)
1 'Ε'" τριμ~ένα τά μυρΙπνοα κόκκαλά των,αύτάρκεις,γαλή­
Ί, 1~111
,1,
,ι νιοι,θεοφόροι!
i, '~Ί Ι "Ι
ι'
. ΕΙθε νά πάρουμε καΙ μεΙς έδω κάτι άπ'αύ­
τές τΙς μάστιγες των θεΙων έρώτων,δ'ι' εύχων σου
1 ;

:,11
, ,!ι '1',1
Ι,
, .;11: πάτερ μου.

!ι ,Ι Α.Σ 28/9/83.
'Ι' Ι'
"Ι 11
!fi 1'1
i 1:',Ι
~~ 1
'τ Ε Λ Ο Σ :κ Α Ι τ Q θ Ε Q
·1 11 Δ Ο Ξ Α',
"1'1

I;I!'
11'
~.: υ:
;, lili
a
g
.
m li1
 ,ί ,

Π Α Ρ Α Κ Λ Η Σ Ι Σ

ΠαρακαλοΟνται δσοι γνωρΙζουν κότι σχετικόν

μέ τόν π. ΆββαKoυμ,~ έχουν φωτογραφΙα του ~ κασσέτ­

τα μέ λόγους του,νό μδ~ τό στεΙλουν,ωστε ή Γ'έκδο­

Ι'!
" Ι
ση νό εΙναι πληρεστέρα. ΕύχαριστοΟμεν.

**************************************************
, , Κεντρ'ικΤ1 δ ιάθεσις τού παρόντος άπό τό β ι­
i '

βλ ιοπωλε ίον i1 Η θ εο το ι<.Ο Σ.ιι'Αθι,ν.s, 30, 1 05 5'1 ΑθΗΝΑι.

ι": **************************************************

±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±±

--------------------------------------------------
 ιr:
.i

, Ι
Ι 'i

!
j
!

Ι
]
1

·0 σεμνός καΙ ά"έριττος-'ταφός του στήν

. ΒΙγλαιμπροστα·
..
ατό κελλΙον'
ι '--ο
too "Αγ.ΦανοuρΙοu.
Άπό α~Σόν ~~xισαν να περνοuν x~~α οΙ ξένοι
πρoσ~uνηταΙ τοΟ ·Οροuς καΙ να τό πηγαΙ~ouν ~ς
, Ι
ε~λoγΙα στ~ν πατρΙδα τοuςΊ ·Οντως o~δέν άρε­
τ~ς bεμνότερονιο~δέν μεΤζ6νιo~δέν ~oθεινότερoν.
 ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ
1. Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ, ό 'Ιεράρχης, ό λόγιος,
ό άσκητής. Άθήναι 1970, σσ. 238. 'Έκδ. Β' Άθηναι 1977.
2. ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ ΠΕΡΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ.
Άθήναι 1971, σσ. 308.
3. Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΉ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝ ΑΓΙΩ ΟΡΕΙ.
Άθηναι 1972, σσ. 278.
,
4. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΑ - ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΑ.
Άθήναι - θεσσαλονίκη 1972 - 6, σσ 308.
5. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΑ, Άθηναι - θεσσαλ. 1973 - 4, σσ. 48.
6~ ΑΠΟΚΑΛ ΥΠΤΗΡΙΑ ΜΙΑΣ ΑΓΙΟΜΑΧΟΥ ΜΟΝΑΧΗΣ,
Άθήναι 1976, σσ. 104.
7. ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙΑΙΡΕΣΙΣ, Άθηναι 1977, σσ. 276.
8. ΟΡθΟΔΟΞΙΑ-ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΙΣ, Άθηναι 1982, σσ. 112.
9. Η ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΕΝΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, Άθήναι 1987, σσ."
48.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:
1. Νεοφύτου 'Ιεροδιακόνου - Καυσοκαλυβίτου, ΠΕΡΙ ΤΗΣ
ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΜΕΤΑΛΗΨΕΩΣ, Άθηναι, αχ., σσ. 232.
2. ΟΡθΟΔΟΞΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ, Άθήναι 1985, σσ. 84.
3. Άθανασίου του Παρίου, ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΤΩ ΑΓΙΩ ΟΡΕΙ
. ΤΑ- .. .
ΡΑΧΩΝ ΑΛΗθΕΙΑΣ, Άθηναι 1988, σσ. 128.
L.J
«Αύτός γνωρίζει πράγματα, τά όποία γνωρίζουν συνήθως μόνο
Καθηγηταί Πανεπιστημίου. Αύτός μπορεί νά κάνη κάθε σοφό
νά ντρrπεται. Είναι πτωχός άλλά Katrxrt περισσότερα άπ' ο,τι
ολοι οί σοφοί καί διανοούμενοι του κόσμου. Αύτός είναι πραγ-
ματικά φωτισμrν09>.

Ν. Λούβαρις, 'Ακαδημαϊκός.

«θεία χάρις! Μνήμη άπrραντος- ούτε άκουσα, ούτε

θά ξανακούσω».
Ί. Καρμίρης. 'Ακαδημαϊκός.