Teme za diskusiju

Liderstvo
• Pojam liderstva
• Teorije liderstva
• Stilovi liderstva
• 5 praksi i 10 obaveza liderstva
Ekonomski fakultet Podgorica • Liderstvo i menadžment
Studije menadžmenta
Strategijski menadžment • Pet nivoa u razvoju menadžera
11.10.2010.
Vladimir Vulić • 10 najpoštovanijih biznis lidera današnjice

Liderstvo
“Liderstvo je kao ljepota - teško
ga je definisati, ali ga je lako
prepoznati kada ga vidite.”

Warren Bennis
Profesor menadžmenta i
pionir u oblasti savremene nauke o liderstvu

Pojam liderstva
“Liderstvo je umjetnost da • Proces koji podrazumijeva:
postignete da neko drugi
uradi nešto što vi želite, ali 1. Uticaj pojedinca na druge ljude kako bi
tako da ta osoba poželi da ostvarili odreñeni cilj,
to uradi.”
2. Upravljanje organizacijom
kako bi postala
koherentnija i kompaktnija
Dwight Eisenhower
Bivši predsjednik SAD i bivši načelnik
generalštaba kopnene vojske SAD
 Pojam liderstva
• Proces u kojem pojedinac “Prava liderska dilema ne
pokušava da navede znači birati izmeñu dobrog i
druge da urade ono lošeg. Liderstvo znači birati
što on želi izmeñu dobrog i dobrog i
izmeñu lošeg i lošeg.”
• Uticaj koji pojedinac
ima na druge, koji je
veći od formalnog
autoriteta Jonas Riderstrale
Vodeći evropski teoretičar
menadžmenta

Dimenzije liderstva
“Funkcija liderstva je da se stvori više lidera, • Liderstvo treba da bude usmjereno na:
a ne više sljedbenika.”
– Izvršavanje zadataka pomoću
pojedinaca i grupa

– Ispunjenje potreba i
očekivanja pojedinaca i grupa

Ralph Nader
Američki aktivista koji se bori za prava
potrošača, ekologiju i demokratiju i
četvorostruki kandidat za predsjednika

“Ako vaši postupci podstaknu

druge da više sanjaju, više uče, U antičkim vremenima,
više rade i više postignu u životu, kada bi Ciceron završio
onda ste vi lider.” s govorom ljudi su
govorili “Kako je dobro
govorio!”. Ali, kada
bi Demosten završio
s govorom, govorili bi
John Quincy Adams “Krenimo!”.
Bivši predsjednik SAD
 Vrste lidera
• Formalni
– Sa formalnim autoritetom i
odreñenim nivoom (manjim
ili većim) ličnog uticaja
• Neformalni
– Bez formalnog autoriteta,
ali sa velikim ličnim uticajem
Teorija ličnih karakteristika
• Postoji li skup karakteristika koji odreñuju
uspješnog lidera?
– Fizičke karakteristike
– Biografski podaci
– Inteligencija
– Karakter
– Ambicioznost
– Društvenost
– Harizma...
• Da li se onda lideri rañaju, a ne stvaraju?
Osobine uspješnih lidera
5. Sposobni su da iskoriste cijenu kako bi
izgradili konkurentsku prednost
6. Aktivno rade na stvaranju brenda svoje
organizacije
7. Brzo uče
8. Vješti su u upravljanju rizikom
Teorije liderstva
• Teorija ličnih karakteristika
• Bihejvioristička teorija
• Situaciona teorija
• Teorija transformacionog
liderstva
• Transakciona teorija liderstva
Osobine uspješnih lidera
1. U stanju su da stvore jaku organizacionu
kulturu
2. Govore istinu
3. U stanju su da uoče i opslužuju nezasićena
tržišta
4. Mogu da “vide nevidljivo” (da primijete
trendove brže od konkurencije)
Izvor - “Lasting Leadership: Lessons from the 25 Most Influential Business People of Our
Times” - Mukul Pandya, Robbie Shell, Susan Warner, Sandeep Junnarkar, Jeff Brown
Bihejvioristička teorija
• Ističe da se lideri mogu stvarati
• Akcenat je na načinu na koji se stvari rade
• Dvije podgrupe teorija
– Fokusiranost na izvršavanje zadataka preduzeća
– Fokusiranost na ispunjavanje potreba zaposlenih
“Da, naravno, svi lideri se rañaju. “Lideri se stvaraju, oni se ne rañaju.
Nikada nismo čuli za lidera koji se nije rodio. Stvaraju se kao i sve što je ikada stvoreno -
Svi se mi rañamo.” napornim radom.”

Vince Lombardi
James M. Kouzes i Barry Z. Posner Jedan od najuspješnijih trenera
Profesori liderstva i autori bestselera “The Leadership Challenge” u istoriji američkog fudbala

Situaciona teorija Teorija transformacionog liderstva

• Liderstvo je fleksibilan pojam, a ne skup
karakteristika i pravila koji se mogu jednostavno
“prenositi” iz jedne situacije u drugu
• Zavisi od situacije u kojoj se organizacija nalazi
– Istorija organizacije
– Organizaciona kultura
– Zaposleni
– Vrsta promjene koja je neophodna...
• Akcenat je na ljudima koji imaju viziju, koji su
kreativni i inovativni
• Sposobni su da pridobiju članove organizacije
da vjeruju u njihovu viziju, a da pri tome
interes organizacije stave u prvi plan
• Sarañuju sa drugim članovima organizacije u
ponovnom osmišljavanju strategija i taktika
organizacije

Transakciona teorija liderstva Stilovi liderstva

• Zasniva se na ostvarivanju zadataka i ciljeva • Birokratski
organizacije putem ostvarivanja ličnih interesa
njenih članova
• Autokratski
• Suština je u meñusobnoj razmjeni lidera i
članova organizacije, u kojoj obje strane
dobijaju. (Npr: vlasnik biznisa daje zaposlenima
• Demokratski
platu i status u zamjenu za njihov rad)
• “Laissez-Faire”
• Lider, po potrebi, prilagoñava svoj stil i
ponašanje, kako bi opravdao očekivanja članova
organizacije • Roditeljski
 Izbor stila zavisi od: Koji stil liderstva koristi ovaj čovjek?

• Vrste biznisa

• Organizacione kulture

• Koliko je važna promjena?

• Vrste rizika

• Vrste zadatka

Koji stil liderstva koristi ovaj čovjek? Koji stil liderstva koristi ovaj čovjek?

Pretpostavke dobrog liderstva

“Lider je najuspješniji kada ljudi • Komunikacija
jedva znaju da postoji. Kada je
posao završen, a njegov cilj • Motivacija
ostvaren, ljudi će osjećati da su
to postigli sami.”

Lao Tzu (VI vijek prije nove ere)

Kineski filozof i osnivač Taoizma
 5 praksi i 10 obaveza liderstva
“Moć oduvijek leži u tome da • Pokažite put
ljudima podarite snove.” 1. Ojačajte vrijednosti zasnivajući ih na zajedničim
idejama
2. Dajte primjer tako što ćete uskladiti akcije sa
zajedničkim vrijednostima

• Stvorite zajedničku viziju

3. Zamislite uzbudljivu i oplemenjujuću budućnost
Jonas Ridderstrale i 4. Uključite i ostale u viziju tako što ćete uzeti u obzir
Kjell Nordstrom zajedničke vrijednosti
Vodeći evropski teoretičari
menadžmenta Izvor: James M. Kouzes i Barry Z. Posner, “The Leadership Challenge”

5 praksi i 10 obaveza liderstva 5 praksi i 10 obaveza liderstva

• Mijenjajte procese • Ohrabrite druge
5. Budite u potrazi za šansama tako što ćete 9. Nagradite doprinose drugih
preuzimati inicijativu i tražiti inovativne načine izvan 10. Proslavljajte uspjehe i
organizacije da poboljšate stanje pobjede,tako što ćete
6. Eksperimentišite i preuzimajte rizik, tako što ćete stvarati duh zajedništva
stalno stvarati male pobjede i učiti iz iskustva

• Omogućite drugima da djeluju

7. Podstičite saradnju kroz grañenje povjerenja i razvoj
meñuljudskih odnosa
8. Osnažite druge, tako što ćete razvijati njihove
sposobnosti

Liderstvo i menadžment 12 razlika Warrena Bennisa

• “Menadžment je liderstvo primijenjeno u Menadžer
poslovnim situacijama.” (P. Hersey i K. Administriraju
Pitaju “kako?” i “kada?”
Blanchard, 1982.) Fokusirani su na sisteme
Rade stvari na pravi način
Održavaju org. na istom nivou
• “Lideri su vizionari koji inspirišu, a menadžeri Kontrolišu
su planeri koje interesuju procesi.” Razmišljaju na kratak rok
(Abraham Zaleznik, 1986.) Prihvataju trenutno stanje
Oči su im uprte ka cilju
Imitiraju
• Warren Bennis (1989.) pravi jasnu razliku “Dobri vojnici”
Lider
Inoviraju
Pitaju “što?” i “zašto?”
Fokusirani su na ljude
Rade prave stvari
Podižu org. na viši nivo
Ulivaju povjerenje
Razmišljaju na dug rok
Preispituju trenutno stanje
Oči su im uprte ka horizontu
Stvaraju
Svoji ljudi

izmeñu ova dva pojma Kopiraju Pokazuju originalnost

“Menadžment se bavi planiranjem, kontrolisanjem,
strukturom i sistemima, a liderstvo je više okrenuto
predviñanju promjena
i upravljanju promjenama.”
John P. Kotter
Profesor na Harvard Business School
i ekspert iz oblasti liderstva
“Postalo je moderno praviti razliku izmeñu menadžmenta i
liderstva. Liderstvo bi trebalo da predstavlja nešto veće,
značajnije. Ja ne prihvatam ovu razliku zbog toga što
menadžeri moraju da vode, a lideri moraju da upravljaju.
Menadžment bez liderstva je sterilan, a liderstvo bez
menadžmenta je otuñeno i vodi ka oholosti.”
Henry Mintzberg
Teoretičar menadžmenta
“Današnji lider treba da umije da
privuče i zadrži najbolje ljude
- da upravlja tokovima
pažnje. Sada je sve
pitanje inteligencije i
neopipljivog, odnosno
tokova znanja.”
Jonas Ridderstrale i Kjell Nordstrom
Vodeći evropski teoretičari menadžmenta
“Uloga menadžera je da drži sistem pod
kontrolom. Uloga lidera je da mijenja sistem.”
Milenko Gudić
Direktor CEEMAN International Management Teachers Academy
Tri faze razvoja lidera
1. Advokati - “Ograničena odgovornost” je bila
novi fenomen
2. Inženjeri - Konkurentska prednost se
bazirala na tehnološkim inovacijama (Henry
Ford, Thomas Watson, Akio Morita, Andrew
Carnegie...)
3. Poslovni administratori - Upravljanje
finansijskim i organizacionim tokovima
Izvor: Jonas Ridderstrale i Kjell Nordstrom, “Funky Business”
Lider današnjice
• Savremena istraživanja o liderstvu stavljaju
akcenat na “3E”:
– Empowering (delegiranje dijela moći na članove
organizacije)
– Encouraging (ohrabrivanje članova organizacije)
– Enabling (omogućavanje članovima organizacije
da dostignu svoj puni potencijal)
 Pet nivoa u razvoju menadžera
1. Veoma sposoban pojedinac
– Igra značajnu ulogu u
uspjehu svoje organizacije,
zahvaljujući svom talentu,
znanju, vještinama i
dobrim radnim navikama
Pet nivoa u razvoju menadžera
2. Koristan član tima
– Veoma dobro sarañuje sa ostalim članovima
tima i obezbjeñuje da se ciljevi tima ispunjavaju
na vrijeme
3. Kompetentan menadžer
– Vješt je u organizovanju ljudi i resursa radi
efektivnog i efikasnog funkcionisanja organizacije

Izvor: Jim Collins, “Good to Great”

Pet nivoa u razvoju menadžera Pet nivoa u razvoju menadžera

4. Efektivan lider 5. Direktor petog nivoa
– Postavlja visoke standarde koji se očekuju od – Transformiše organizaciju u vrhunsku instituciju
članova organizacije
– Trudi se da organizacija ostane uspješna i
– Fantastičan je u motivisanju i voñenju ljudi ka nakon njegovog odlaska
ostvarenju cilja organizacije koji je on zacrtao
– Nikada ne stavlja doprinos
– Ne brine mnogo što će biti sa organizacijom
tehnologije u prvi plan
kada je on napusti
– Boravak Lee Iacoccae u Chrysleru – Kada preduzeće posluje dobro,
(IACOCCA = “I Am Chairman of on “gleda kroz prozor”,
Chrysler Corporation Always!”) a kada stvari krenu loše,
on “gleda u ogledalo”

Direktor petog nivoa - Sam Walton

• Osnivač kompanije Walmart “Zadatak režisera je da
stvori prostor u kojem
• Stvorio je od Walmarta glumci mogu da postanu
vrhunsku kompaniju više od onoga što su
ikada bili. Više nego što
• Kada je zbog oboljelosti od raka su i sanjali da mogu biti.”
napustio kompaniju 1992.,
Walmart je nastavio da raste

• Javna kompanija sa najvećim Robert Altman

prihodom u 2010. godini Režiser
“Danas smo opsjednuti liderstvom. Njegova “Nijedna organizacija ne
uloga možda jeste da prenese dio moći sa može preživjeti ukoliko
lidera na zaposlene, ali je krajnji rezultat često su joj neophodni
suprotan. Fokusiranjem na samo jednu genijalci ili supermeni
osobu u organizaciji, liderstvo postaje da bi njome upravljali.
dio ‘kulta ličnosti’ koji podriva Ona mora biti organizovana
organizaciju.” tako da njeni lideri mogu
biti prosječni ljudi.”

Henry Mintzberg Peter Drucker

Teoretičar menadžmenta Guru menadžmenta