Αμαλία Κ.

Ηλιάδη, θιλόλογορ-ιζηοπικόρ
ailiadi@sch.gr
http://users.sch.gr/ailiadi
http://blogs.sch.gr/ailiadi

«Παλιό κπαζί ζε νέοςρ αζκούρ»:

Απσαία Δλληνική Γπαμμαηεία και Νέερ Σεσνολογίερ

Λέξειρ κλειδιά:
Ανοισηά, διεπεςνηηικά πεπιβάλλονηα για ηην ςποζηήπιξη ηηρ διδαζκαλίαρ ηυν
απσαίυν ελληνικών, ζειπά ηλεκηπονικών επγαλείυν:ζώμαηα απσαιοελληνικών
κειμένυν, τηθιακόρ γπαμμαηιζμόρ, διδαζκαλία ηυν απσαίυν ελληνικών και νέερ
ηεσνολογίερ, Πύλη για ηην Δλληνική Γλώζζα, εκπαιδεςηικό ζενάπιο, ζςνθεηική
επγαζία, μέθοδορ project.

Α) Aξιοποίηζη ηυν ζυμάηυν απσαιοελληνικών κειμένυν ηηρ «Πύληρ για ηην

Δλληνική γλώζζα» (ΚΔΓ) (Κένηπο Δλληνικήρ Γλώζζαρ).

΢πγθξνηεκέλν ζώκα αξραηνειιεληθώλ θεηκέλσλ πεξηιακβάλεηαη ζην πεξηβάιινλ ηεο

«Πύιεο γηα ηελ Διιεληθή Γιώζζα» ηνπ ΚΔΓ .
(http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/index.html )

Τπεξεηώληαο ηε δηεξεπλεηηθή κάζεζε, δηεπξύλνληαο ηα όξηα ηεο απηελέξγεηαο ησλ

καζεηώλ.
Αξραηνειιεληθό θείκελν, κεηαθξάζεηο.
Αλαδήηεζε ιέμεσλ, δεκηνπξγία ζπκθξαζηηθνύ πίλαθα.

Όιεο νη δξαζηεξηόηεηεο ηνπ εξγαζηεξίνπ ζηεξίδνληαη ζηελ επαγσγηθή κέζνδν

θαηάθηεζεο ηεο γλώζεο ζην πιαίζην ηεο δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο. Πξνηείλνπλ έλαλ
ηξόπν δηδαζθαιίαο ησλ αξραίσλ ειιεληθώλ πνπ ππνινγίδεη πεξηζζόηεξν ζηελ
εξεπλεηηθή πεξηέξγεηα ησλ καζεηώλ θαη ιηγόηεξν ζηελ θαζνδήγεζε ηνπ δηδάζθνληα.

Αλζνιόγην αηηηθήο πεδνγξαθίαο θαη Αλζνιόγην λενειιεληθώλ κεηαθξάζεσλ.

(ηζηνξηνγξαθία, θηινζνθία θαη ξεηνξηθή) . Αξραηνειιεληθά θείκελα πνπ απνηεινύλ
ηε δηδαθηέα ύιε ηνπ Λπθείνπ κε δύν ή ηξεηο ελαιιαθηηθέο λενειιεληθέο κεηαθξάζεηο.

Ο ΢ςμθπαζηικόρ πίνακαρ λέξευν ηος Ανθολογίος. ΢πκθξαδόκελα, ακθίδξνκε

επηθνηλσλία κε ην Αλζνιόγην θη αληίζηξνθα.
΢ε γπαμμαηικοζςνηακηικό επίπεδο κπνξεί λα κειεηεζεί:
Η ζύληαμε ζπγθεθξηκέλσλ ιέμεσλ (π.ρ.κέκλεκαη, επηιαλζάλνκαη, επηκέινκαη, βνεζώ,
επλνώ). Ο καζεηήο κπνξεί λα δηαηππώζεη επαγσγηθά γεληθνύο θαλόλεο γηα ηε
ζύληαμε ησλ επηκέξνπο θαηεγνξηώλ ξεκάησλ.
Η ζημαζιολογική διαθοποποίηζη θάπνησλ ξεκάησλ αλάινγα κε ηνλ ηξόπν
ζύληαμήο ηνπο. Π.ρ. αλαδεηώληαο ζηνλ ζπκθξαζηηθό πίλαθα παξαδείγκαηα ρξήζεο
ηνπ ξήκαηνο «εγνύκαη»:αλ ζπληάζζεηαη κε απαξέκθαην: «λνκίδσ» ή κε γεληθή:
«νδεγώ, είκαη επηθεθαιήο».

΢ε λεξιλογικό:
Η ζεκαζηνινγηθή εμέιημε κηαο ιέμεο ή ε δηαθνξνπνίεζε ηεο ζεκαζίαο ηεο αλάινγα
κε ηα επξύηεξα ζπκθξαδόκελά ηεο: θεύγσ= «εμνξίδνκαη», «θαηεγνξνύκαη,
αζθείηαη δίσμε ελαληίνλ κνπ».
Η εηπκνινγηθή ζπγγέλεηα θαη ε παξαγσγή ησλ αξραηνειιεληθώλ ιέμεσλ. Μπνξνύλ
πνιύ εύθνια λα ζρεκαηηζηνύλ κε ηε βνήζεηα ηνπ ζπκθξαζηηθνύ πίλαθα νηθνγέλεηεο
νκόξξηδσλ θαη παξάγσγσλ ιέμεσλ, θάλνληαο αλαδήηεζε κε ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα, κε
ζπγθεθξηκέλεο παξαγσγηθέο θαηαιήμεηο ή εηπκνινγηθέο ξίδεο.

΢ε επμηνεςηικό:
Παξάιιεια θείκελα πνπ πιαηζηώλνπλ ην δηδαζθόκελν θείκελν. Σππνινγηθά
ραξαθηεξηζηηθά ηνπ είδνπο θεηκέλνπ (ι.ρ. ηππνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ επηηαθίνπ
ιόγνπ).
Μνηίβα ή ζέκαηα, εληόο ελόο ζπγθεθξηκέλνπ έξγνπ ή ε εμέιημε ελόο κνηίβνπ ή
ζέκαηνο ζε δηάθνξα θείκελα(π.ρ. από ηα ρσξία ηνπ Αλζνινγίνπ ζηα νπνία γίλεηαη
αλαθνξά ζηνλ Πεξηθιή, κπνξνύκε λα κειεηήζνπκε ηηο γλώκεο δηαθνξεηηθώλ
ζπγγξαθέσλ γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν πνιηηηθό).

Β) Ππόηαζη διεπεςνηηικού ζεναπίος ππορ εκπόνηζη ζςνθεηικήρ επγαζίαρ με ηη

μέθοδο project ζηην Απσαία Δλληνική Γπαμμαηεία (Γςμναζίος-Λςκείος από
μεηάθπαζη και ππυηόηςπο)

Γειγμαηικό εκπαιδεςηικό ζενάπιο: «Γιαθεμαηική ζςνθεηική επγαζία ζηο μάθημα

ηος Απσαίος Δλληνικού Γπάμαηορ Σπαγυδίαρ- από μεηάθπαζη ή ππυηόηςπο
(Γςμναζίος- Λςκείος) με ηη σπήζη νέυν ηεσνολογιών».

Οη κέζνδνη πξνζέγγηζεο :
Η δηδαθηηθή πξόηαζε δηαζεκαηηθήο δηδαζθαιίαο ηνπ κε ην κάζεκα ηεο Γιώζζαο-
Έθζεζεο.
Μνξθή ζπλζεηηθήο εξγαζίαο: θεηκελνθεληξηθή πξνζέγγηζε αιιά κε πνιπηξνπηθό
ραξαθηήξα πνπ παξνπζηάδεη ε λέα επηθνηλσληαθή πξαγκαηηθόηεηα: ζπιιεηηνπξγία
πνιιώλ ζεκεησηηθώλ ζπζηεκάησλ (γλώζζα, εικόνα, ήσορ, βίνηεο).

Παηδαγσγηθέο αξρέο:
Σα αξραία ειιεληθά, ηδηαίηεξα από ην πξσηόηππν, δελ ειθύνπλ κε επθνιία ην
ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ. Όηαλ ε δηδαζθαιία κέλεη πξνζθνιιεκέλε ζην ζρνιηθό
εγρεηξίδην, ζην πηεζηηθό Πξόγξακκα ΢πνπδώλ θαη ζηε ζηείξα απνκλεκόλεπζε
πιεξνθνξηώλ, ηα αληηθείκελα δηδαζθαιίαο ράλνπλ ηελ απηαμία ηνπο.

Η δηδαθηηθή ηνπ δξάκαηνο ζην ζύγρξνλν ζρνιείν νθείιεη λα κελ πεξηνξίδεηαη ζηε
γισζζηθή δηδαζθαιία θαη θπξίσο, λα κελ αγλνεί ηε ζεαηξηθή ηνπ νπζία:αμηνπνίεζε
ηεο κεζόδνπ project κε ζθνπό ηε δεκηνπξγία ζπλζεηηθήο εξγαζίαο.

Πξόζθαηα δηακνξθσκέλε πεγή πιεξνθνξηαθνύ πιηθνύ ζηελ αλαλεσκέλε ηζηνζειίδα

ηνπ Θεαηξηθνύ Μνπζείνπ ε νπνία παξαηίζεηαη γηα δηδαθηηθή αμηνπνίεζε.
(http://www.theatremuseum.gr )
΢ηνηρεία ειιεληθήο θαη δηεζλνύο βηβιηνγξαθίαο, δεκνζηεύκαηα ηνπ ηύπνπ,
ζεαηξνινγηθέο κειέηεο, ζρνιηθά εγρεηξίδηα θαη βνεζήκαηα, κεηαθξάζεηο,
παξαζηάζεηο ζηαζκνί, ζπλεληεύμεηο εζνπνηώλ πνπ θαηά θαηξνύο έπαημαλ θάπνηνλ
ξόιν ηνπ έξγνπ, πξνγξάκκαηα ησλ παξαζηάζεσλ θαη θσηνγξαθίεο, πεδνγξαθηθά,
κνπζηθά, ρνξνγξαθηθά θαη θπξίσο, ζεαηξηθά έξγα πνπ έρνπλ πεγή έκπλεπζήο ηνπο
ηνπο Μύζνπο ζηνπο νπνίνπο βαζίδεηαη ε αξραία ηξαγσδία. Η ηζηνζειίδα απνηειεί
πεγή πξόζθνξνπ πιηθνύ γηα κία επαξθή ζεαηξνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ έξγνπ.

Πιεξνθνξηθά εξγαιεία παξνπζηάζεσλ (Microsoft Powerpoint), Γηαδίθηπν, (κεραλέο

αλαδήηεζεο θαη ηζηνζειίδεο: www.google.com, www.youtube.com), Microsoft
Media Player, Microsoft Movie Player, Gamecom.

Πεπιγπαθή:
Γιδακηικοί ζηόσοι:
-Να γίλνπλ αληηιεπηά βαζηθά ζεκεία ηνπ έξγνπ (ξόινο ησλ πξνζώπσλ, δξακαηηθή
εμέιημε θ.η.ι.).
-Να θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο ηνπο «θόζκνπο» πνπ εθπξνζσπνύλ νη ήξσεο ηεο
ηξαγσδίαο σο εζηθά ππνθείκελα θαη αληηθείκελα.
-Να είλαη ζε ζέζε λα ζηαρπνινγήζνπλ ζην θείκελν θαη λα αμηνινγήζνπλ ηα
επηρεηξήκαηα γηα ηε ζηάζε ηνπο.
-Να είλαη ηθαλνί λα δηαθξίλνπλ θαηεγνξίεο βαζηθώλ ελλνηώλ ηνπ αξραίνπ δξάκαηνο.
-Να αληηιεθζνύλ ηελ επίδξαζε ηεο αξραίαο ειιεληθήο ηξαγσδίαο-δξάκαηνο ζηνλ
επξσπατθό πνιηηηζκό.
-Να αζθεζνύλ ζηε δηαδηθαζία πεξίιεςεο θεηκέλνπ θαη ηε δηαηύπσζε απόςεσλ ηόζν
ζε γξαπηό όζν θαη ζε πνιπκεζηθό θείκελν.

Aμηνπνίεζε 4-5 δηδαθηηθώλ σξώλ. Αθνύ νη καζεηέο δηδαρζνύλ ηηο αληίζηνηρεο

ζεκαηηθέο ελόηεηεο επηζθέπηνληαη ην εξγαζηήξην ππνινγηζηώλ ή ηελ ειεθηξνληθή
ζρνιηθή βηβιηνζήθε ζε νκάδεο εξγαζίαο.
Α΄ Ομάδα:
Ο εληνπηζκόο θηλεκαηνγξαθηθώλ θαη ζεαηξηθώλ παξαζηάζεσλ όπνπ νπηηθνπνηνύληαη
ηα ζθελνζεηηθά ζηνηρεία ηνπ έξγνπ. ΢πγθεθξηκέλα, ε νκάδα θαιείηαη λα εληνπίζεη
ζεκαληηθά ζεκεία ηεο δξακαηηθήο εμέιημεο θαη λα δώζεη ζθελνζεηηθέο νδεγίεο, όπσο
απηά απνξξένπλ από ηε κειέηε ηνπ θεηκέλνπ. Σεο δεηείηαη λα εθζέζεη ηα
ζπκπεξάζκαηά ηεο ζε Πιεξνθνξηθό εξγαιείν παξνπζηάζεσλ (Microsoft Powerpoint).

Β΄ Ομάδα:
Αλαδεηά ζην δηθηπαθό ηόπν youtube απνζπάζκαηα ειιεληθήο θηλεκαηνγξαθηθήο
δεκηνπξγίαο κε ζέκα ην αξραίν ειιεληθό δξάκα θαη ηελ αξραία ηξαγσδία. Μειεηά
από πιεπξάο ζθελνζεηηθήο θαη ζελαξηαθήο ηελ ηαηλία π.ρ.«Αληηγόλε» ηνπ Σδαβέια ,
«Μήδεηα», «Φαίδξα» ή «Ιθηγέλεηα» ηνπ Μ. Καθνγηάλλε, θάλεη ζπγθξίζεηο κε ηα
δεδνκέλα ηνπ αξραίνπ θεηκέλνπ.

Γ΄ Ομάδα:
Η νκάδα αλαζύξεη πιεξνθνξίεο από ηνλ ειιεληθό ηύπν. Η αλαδήηεζε (κεραλέο
αλαδήηεζεο: www.google.com) ησλ καζεηώλ ζηεξίδεηαη ζε θύιιν εξγαζίαο πνπ
θηλείηαη ηζηνξηθά ζε δηάθνξεο επνρέο θαη ζε δηάθνξεο θνηλσλίεο. Γίλεηαη αθόξκεζε
γηα πξνβιεκαηηζκό θαη ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηε ζηάζε ησλ αλζξώπσλ ζε δηάθνξεο
θνηλσλίεο θαη επνρέο απέλαληη ζην αξραίν ειιεληθό δξάκα θαη ζηελ αξραία
ηξαγσδία, ηηο αλαβηώζεηο, ηηο «αλαγλώζεηο» θαη εξκελείεο ηεο.

Γ΄ Ομάδα:
Οη καζεηέο εληνπίδνπλ ζηνλ ηζηόηνπν ηνπ youtube νιηγόιεπηα βίληεν κε ηελ
πεξίιεςε ηνπ έξγνπ-ηξαγσδίαο πνπ ηνπο ελδηαθέξεη (πξόθεηηαη θαη γηα εξγαζίεο
καζεηώλ ηνπ εζσηεξηθνύ θαη εμσηεξηθνύ). Αθνύ ζρνιηάζνπλ ηηο εληππώζεηο ηνπο,
θαη αμηνινγήζνπλ ηα κέζα θαη ηελ ηερληθή δεκηνπξγίαο ηνπο, θαινύληαη νη ίδηνη λα
πινπνηήζνπλ πεξίιεςε ηνπ δξάκαηνο- ηξαγσδίαο ζε πνιπκεζηθή γιώζζα.

Δ΄ Ομάδα:
Αλαδήηεζε δσγξαθηθώλ έξγσλ (κε ζέκα ην κύζν ηεο ελ ιόγσ ηξαγσδίαο-δξάκαηνο)
θαη βηβιηνγξαθίαο ζην δηαδίθηπν (Διιεληθήο, Δπξσπατθήο θαη μέλεο πξνέιεπζεο).

Οη νκάδεο θαηαζέηνπλ ηα πνξίζκαηα ηεο έξεπλάο ηνπο ζηελ ηάμε.

Πξνβιεκαηηζκόο-΢πδήηεζε.
Αλάζεζε δεκηνπξγίαο ελόο νιηγόιεπηνπ βίληεν ή Power point πνπ λα παξνπζηάδεη ηελ
πξόζιεςε ησλ αμηώλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ δξάκαηνο ή ηεο ζπγθεθξηκέλεο Αξραίαο
Σξαγσδίαο κε βάζε ηηο θνηλέο αληηιήςεηο θαη ππνζέζεηο ηεο καζεηηθήο νκάδαο.
Γεκηνπξγείηαη θαη κε ηελ πξννπηηθή ηεο αλάξηεζήο ηνπ ζην ρώξν ηνπ
www.youtube.com

Θεωπηηική ηεκμηπίωζη-ζςμπεπάζμαηα:
Η ζςνεπγαηική μάθηζη βνεζά ηνπο καζεηέο λα κνηξάδνληαη δηαθνξεηηθέο όςεηο γηα
ην ίδην ζέκα, λα γλσξίδνπλ ηηο απόςεηο ησλ άιισλ θαη λα εθθξάδνπλ ηε δηθή ηνπο,
κέζα από δηαδηθαζίεο αιιειεπίδξαζεο.
Δθπιήξσζε καζεζηαθώλ ζηόρσλ, όζν θαιιηέξγεηα δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ.
Αιιειεπίδξαζε κεηαμύ αηόκσλ θαη ζπκκεηνρή ζηελ θνηλή δξαζηεξηόηεηα.
Απνθεύγεηαη ε ηππηθά δαζθαινθεληξηθή κνξθή εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, ν
καζεηήο απνθηά θεληξηθό ξόιν κε ζθνπό ηελ νπζηαζηηθή εκπινθή ηνπ θαη
απηελέξγεηα.
Καηαιπηηθόο είλαη ν ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ σο ζπκβνύινπ θαη ππνζηεξηθηή.
Η αξιοποίηζη ηυν νέυν ηεσνολογιών ζηην εκπαιδεςηική διαδικαζία
«εηθνλνπνηεί» ηε γλώζε, ζηεξίδνληαο παξάιιεια ηελ θξηηηθή ζθέςε. (Ιδηαίηεξε
έκθαζε ζηελ αμηνπνίεζε ηεο νπηηθνπνίεζεο ηνπ θεηκέλνπ κέζσ ησλ βίληεν).
Καιιηέξγεηα ελεξγεηηθήο νπηηθήο ζθέςεο:ε αλάπηπμε ηνπ εγθεθάινπ έρεη ζηεξηρηεί
ζηελ αλάγθε επεμεξγαζίαο εηθόλσλ. Τπνζηεξίδεηαη, εμάιινπ, όηη «ε όξαζε είλαη ε
έδξα ηεο επθπΐαο», άξα θαη έλα δπλαηό κέζν κάζεζεο.
Ο καζεηήο αληηκεησπίδεηαη σο «ελεξγό» νλ, ζεσξείηαη πξαγκαηηθό θνκκάηη ηεο
καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Η νιηζηηθή θαηάθηεζε ηεο γλώζεο δίλεη ηε δπλαηόηεηα
ζηνλ καζεηή λα ζπγθξνηήζεη έλα εληαίν ζύλνιν γλώζεσλ θαη δεμηνηήησλ πνπ ζα ηνπ
επηηξέπεη λα αλαπηύζζεη πξνζσπηθή άπνςε.

Ενδεικηική βιβλιογπαθία:
1.Γιάννος Σ. (2008) «Οη ΣΠΔ ζην κάζεκα ησλ αξραίσλ ειιεληθώλ». ΢ην
επηκνξθσηηθό πιηθό γηα ηελ επηκόξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζηα Κέληξα ΢ηήξημεο
Δπηκόξθσζεο. Πάηξα: ΔΑΙΣΤ. 82-98.
2.Σζέλικαρ ΢. (2008) «Αλνηρηά δηεξεπλεηηθά πεξηβάιινληα θαη δηδαζθαιία ησλ
αξραίσλ ειιεληθώλ», ό.π. 221-227.
3.Βούπορ Γ., (1995) ΢πλεξγαηηθή δξάζε θαη κάζεζε: δεηήκαηα, ζπζηήκαηα θαη
ηάζεηο, ζην: Ρεηάιε ΢., Οη πξνεγκέλεο ηερλνινγίεο δηαδηθηύνπ ζηελ ππεξεζία ηεο
κάζεζεο. Αζήλα: Καζηαληώηεο.
4.Μαηζαγγούπαρ Η., «Από ηελ απηό-ξπζκηδόκελε Μάζεζε ζηε ΢πλερηδόκελε
Δθπαίδεπζε», εηζήγεζε ζην Θ΄ ΢πλέδξην ηεο Παηδαγσγηθήο Δηαηξείαο. Βόινο,
Ννέκβξηνο 1999.
5.Ρεηάλη ΢., Νέεο Σερλνινγίεο θαη ζέαηξν, Παλ. Κύπξνπ, ηκήκα Πιεξνθνξηθήο,
www.artnouveau.ime.gr/speech/retalis.ppt, ζε κνξθή Microsoft powerpoint)
6.΢ολομυνίδος Χπ. (2006), Νέεο ηάζεηο ζηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία.
Δπνηθνδνκεηηζκόο θαη ζύγρξνλα πεξηβάιινληα κάζεζεο. Αζήλα: Μεηαίρκην.
7.Arnheim R., (1999) Σέρλε θαη νπηηθή αληίιεςε, ε ςπρνινγία ηεο δεκηνπξγηθήο
όξαζεο. Αζήλα: Θεκέιην.
8.Kress, G. & Leeuwen van Th. (1996). Reading images.The grammar of visual
design. London:Routledge.