26

istanbuldan

rportaj

Devlet Bakan ve Bamzakereci

Egemen Ba:

Avrupay stanbulsuz

hayal etmek
mmkn deil
Rportaj BERVAN AYDIN

Devlet Bakan, Bamzakereci ve stanbul milletvekili Egemen Ba ile Avrupa Birliinden beklentilerini, stanbulun 2010 Avrupa Kltr Bakenti olarak performansn ve stanbulun renklerini AB lerleme Raporunun aklanmasnn arifesinde konutuk. Aklanan lerleme Raporunda Bamzakereci olarak kurumlar aras koordinasyonu glendirmesine, sivil toplumu srece katmasna ve farkl inan gruplaryla sren grmelerine olumlu vurgu yaplan Ba, stanbulun tek bir renkle ifade edilemeyeceine, bu rengrenk ehrin sadece Avrupann deil, dnyann kltr bakenti olduuna dikkat ekiyor.
STANBUL 2010

Fotoraf: AVRUPA BRL GENEL SEKRETERL (ABGS) Arivi

28

rportaj

Fotoraf: ABGS Arivi

istanbuldan

Avrupa basnnda Trkiyenin AB srecini canlandrmak iin mucizeye ihtiyac olduu yorumlar yaplyor. Angela Merkelin Kbrsta iki taraf da adm atmal aklamasna da Rumlarn tepkisi sryor. lerleme Raporu sonrasnda Trkiye-AB ilikilerinde nasl bir tablo ngryorsunuz? u anda Trkiyenin AB mzakere srecinde gelinen noktada, Kbrs Rum Kesiminin Trkiyenin fasllarn engelleme konusunda ortaya koyduu bir takoz durumu var. Bunu amann en hzl yntemi, Annan Planna Rumlarn hayr demesinden sonra Kuzey Kbrsa uygulanan izolasyonlarn kaldrlmasna dair Avrupa Konseyinin oybirliiyle ald 26 Nisan 2004 tarihli kararn uygulanmas. Bugn 27 AB yesi lke ierisinde sadece biri bu karar uyguluyor. Kuzey Kbrs ile direkt ticaret yapan ve vatandalarnn Kuzey Kbrsa rahatlkla gidip gelmesine destek veren tek bir devlet var, o da Gney Kbrs Ynetimi. Gney Kbrsn dier 26 AB yesi lke vatandalarnn ayn haktan yararlanmasna engel olmas kendi bana zaten bir hipokrasi. imdi Avrupa Parlamentosu, Lizbon Anlamasnn kendisine verdii yeni yetkiler erevesinde ve komisyonun talebi zerine, Kuzey Kbrs ile direkt ticaret tzn tartyor. Bu ticaret tz geer ve AB yesi lkeler Kbrs ile direkt ticarete balarlarsa, o zaman Trkiyenin de Ankara Anlamasnn dier lkelere olduu gibi Rum Kesimine de uygulanmasyla ilgili protokol yrrle koymas ok daha kolaylaacaktr. ki taraf da adm atmal diyen Sayn Merkelin aslnda en byk adm kendisinin atmas gerekiyor. Sayn Merkel Lufthansa Havayollarnn Ercan Havalimanna direkt uu yapmasna izin verirse, Trkiye limanlarn Rum gemilerine de, uaklarna da aar. Ama eer Avrupann byk devletleri, Avrupann gl ekonomileri Kbrs gibi gzel ve irin bir adann arkasna saklanma komedisini devam ettirme konusunda bir kararllk sergilerlerse, o zaman bu konuda samimiyetsizliklerini de ortaya koymu olurlar.

Sonuta Trkiyenin AB sreci, Trkiye iin nemli olabilir ama AB iin Trkiyeden daha da fazla nemlidir. Bugn Avrupann kar karya kald sorunlar Trkiyenin katks olmadan zebilme ihtimali zayftr. Trkiye bugn Avrupann en gl ordusuna, en gen nfusuna sahiptir. Avrupann ihtiya duyduu enerjinin yzde 70ini snrlarnda barndran bir lkedir. Avrupann kendi iindeki entegrasyon sorunuyla mcadele edebilmesi iin kilit bir lkedir, nk demokrasi kltryle slam kltrn 200 yl akn sredir birlikte yaatabilmi ender lkelerdendir. Btn bunlar deerlendirdiimiz zaman, artk Avrupallarn da kendi karlarn gzetme vaktinin geldiini gryoruz. Artk Avrupallarn da Trkiyenin AB yeliinin maliyetlerini Trkiyenin AB dnda kalmasnn maliyetleriyle karlatrp, Trkiyenin yeliinin Trkiyeden ok ABnin karna olduunu kabullenme vaktinin geldiine inanyoruz. Avrupallardan bunlar bekliyoruz, peki onlarn Trkiyeden beklentileri konusunda ne yapacaz? Mesela kamuoyu destei konusunda... Avrupallarn Trkiyeye kar bu ifte standartl tavrlar, hibir lkeye yaratlmam engelleri yaratma abalar srd srece kamuoyunun dzelme ihtimali yoktur. Ama Avrupallar Trkiyeye dier lkelere uygulanan adil kriterleri uygularlarsa, mzakerelere bile balamam Srbistana yaptklar gibi Trkiye Cumhuriyeti vatandalarna da ABde serbest dolam hakk tanrlarsa, terrle mcadelemizde gerekli destei verirlerse, AB zirvelerine eskiden olduu gibi davet ederlerse ve artk Kbrs adasnn arkasna saklanmaktan vazgeerlerse, Trkiyede AB srecine olan destek bir anda be kat artacaktr. stanbul 2010 AKB Projesinin Trkiyeye kazandrlmasnda byk rol oynadnz, Brksel lansmannda da Avrupay s-

tanbulsuz hayal etmek mmkn deil dediniz. Dokuz ay geride brakan Ajans sizce bu durumu pekitirdi mi? stanbulun Avrupa Kltr Bakenti olma adayln koyduu srete Danma Kurulu bakanl yaptm. Jrinin nnde stanbulu savunan heyetin bakanln yapma onuruna eritim. stanbul sadece Avrupann deil, dnyann kltr bakenti. Hem Roma, hem Bizans, hem Osmanl imparatorluklarna bakentlik yaptktan sonra, stanbul bugn Avrupann en doal kltr bakenti. Bu doal yapmzn daha da glenmesi ve Avrupallar tarafndan grlmesi asndan bu unvann alnmas ve daha sonra iyi deerlendirilmesi ok nemliydi. stanbul 2010 AKB Ajans bu konuda olduka youn bir aba ortaya koydu. Biz de hkmet ve meclis olarak gerekli bteyi ve imknlar tandk. Bugn stanbulda artk birok kltrel altyap projesine kavumamzda, etkinlikler iin maddi imknlar salanmasnda, stanbulun kendi kltrel zenginliini dnya ile paylaabilmesinin arkasnda 2010 Ajansnn baarl almalarn gryoruz. Bir zamanlar Trkiyede insan haklar ihlalleri var diyerek konser vermeyi reddeden U2nun gelip Trkiyede konser vermesi, burada bir zamanlar faili mehul bir cinayete kurban gitmi bir insana yazdklar arky seslendirmeleri Trkiyenin nereden nereye geldiinin bir gstergesi. 10 yl ncesine kadar insanlarn Krt olduklarn sylemeye korktuklar lkemizde eer bugn devletin televizyonu gnde 24 saat Krte yayn yapabiliyorsa, 90 yl aradan sonra Smelada, Ahtamarda ayinler yaplabiliyorsa, 10 yl evvel belediye bakann iir okuduu iin hapseden bir ehir Avrupann kltr bakenti olabiliyorsa demek ki Trkiye bir evrimden geiyor. Bence o ayinlerin yaplmasndan daha nemli olan gelime, Trabzonda ve Vanda yerel halkn brakn reaksiyon gstermeyi, byk bir cokuyla ayinlere destek vermi olmas. te o da Trkiyede zihniyetlerin deitiini, gerekten bizim kendi kltrmzle bark bir

ekilde zmze dndmz gsteriyor. stanbulun 800 yl nceki gibi camilerin, kiliselerin, havralarn birlikte insanla huzur verdii bir ehir olma zelliini glendirmesi, Trkiyenin AB tam yelik hedefinin doru bir hedef olduunu ortaya koyuyor. Btn bunlar, Trkiyenin Avrupal kimliini glendiriyor. Bugn Trkiyenin Avrupalln tartanlarn, stanbula geldikleri zaman fikirlerinin deitiini gryoruz. Geenlerde Belikann Flaman blgesinin parlamentosunu temsil eden bir parlamenterler heyetine yemek verdik. O heyetteki milletvekillerinden biri, Trkiyenin AB yelik srecine hayat boyunca kar ktn syledi. Ama bu yemekten ayrldktan iki gn sonra, lkesine dnd ve yerel gazetede bir makalesi yaymland. Hayatm boyunca kar ktm Trkiyenin AB srecine bundan sonra destek vereceim diyordu. Heyet stanbul Avrupa kltr bakenti olduu iin buraya gelmiti, nk Flaman Parlamentosunun Kltr Komisyonundayd. O heyetteki o milletvekilinin o makalesi bile, btn bu yorgunluklara dedi bana sorarsanz. Bunun gibi yz binlerce, belki de milyonlarca insann Trkiyeye, stanbula, Trklere, bizlere bak deiti. Ama daha da deitirmek iin daha ok almamz lazm.. Siz ayn zamanda stanbul milletvekilisiniz. Temsil ettiiniz bu kent sizce ne renk? stanbul rengrenk... stanbulda her renk var. stanbulda camiler, kiliseler, havralar, Trkler, Krtler, erkezler, Lazlar, Bonaklar, Araplar, Arnavutlar, doulular, batllar, askerler, siviller, kadnlar, erkekler, genler, yallar, iiler, iverenler, Aleviler, Snniler, Mslmanlar, Mslman olmayanlar, ok veya az inananlar, inanmayanlar var... stanbulu da stanbul yapan, stanbulu bu kadar gl yapan, Avrupann deil, dnyann kltr bakenti yapan en nemli zellii rengrenk olmas. stanbul tek bir renkle zetlenemez.

30

rportaj

istanbuldan

Bana stanbulu anlat,

sahi ne renk?
Dur brak, kaynasn kahvenin suyu. Bana stanbul'u anlat nasld Nzm Hikmet
Rportajlar BERVAN AYDIN

GAZETECLK, dnyann her yerinde hayatn nabzn tutan bir meslektir. znde olan biteni anlamak ve anlatmak abasn barndrr. lkelerinden uzakta, bambaka yerlerde grevli gazetecilerin ii bu yzden hem daha zor, hem daha keyiflidir. Yabanc bir lkenin gndemini anlamak iin, o lkenin insanlarn, dillerini, kltrlerini renmeleri gerekir. stelik bir de tm bunlar hi tanmayan bir izleyici-okuyucu kitlesine tarafsz ama yorumlu bir biimde aktarmak zorundadrlar. Onlar hep yeni keifler bekler. 5 N 1 K sorularn ezberleriyle deil be duyularn kullanarak yantlarlar. Yerli gazetecilere kyasla bambaka perspektiflerden bakabilirler meselelere. O yzden sadece haber getikleri kitlelere deil, bulunduklar yerin gndemine de ok ciddi katklar olur. stanbulun renklerini yanstmak istediimizde, aklmza ilk onlarn gelmesi bu sebeple tesadf deil. stanbulu anlamaya ve anlatmaya alan, bir zamanlar yabanc olan, ou stanbula yerleen bu gazetecilerin, bizim kanksadmz renklerden baka bir tabloyu nasl renklendireceklerini merak ettik. Ve onlara stanbulun renklerini sorduk. Ortaya birbirinden renkli yantlar kt. Onlar doru yerde ve doru zamanda olduklarndan eminler. Zira 2010 Avrupa Kltr Bakenti stanbulun paletinde, hi olmad kadar ok renk var. Onlar bu renkleri dnyaya gsterebilmek iin, kefetmeye devam ediyorlar. te onlarn gznden stanbulun renkleri...

STANBUL 2010

32

istanbuldan

Michael Thumannn stanbula ilk gelii 1992deki Avrupa Konseyi zirvesi iinmi. Sovyetler Birlii yklal henz birka ay olmu, yeni lkeler kurulmu ve delegeler koridorlarda dvyorlarm. Bu Die Zeite yazd ilk habermi ve 2007 ylnda Arnavutkyde gazetenin ofisini aan da Thumann olmu. Zeytinyal yemekleri sevdii iin stanbul bir nevi cennet olmu ona. Ancak stanbulda her baln yenmesi gereken belli bir zaman olduunu renmek durumunda kalm. imdi balk takvimine vkf olduum iin bu durum houma gidiyor diyor.

Dorian Jones, stanbula 1993te BBC muhabiri olarak geldi. Burada alarak geirdii zamann Londrada yaad zamandan daha ok olduunu fark edince de stanbula tand. imdi kk bir ocuklar olduundan eiyle ehirde ok dolaamyorlar. Ama yine de her pazar sabah Kasmpaada, btn gece seyahat ederek stanbula gelen kyllerin kurduu nebolu Pazarn karmyorlar. Cihangirden nce yaad Moday ok seviyor. ehrin iinde ama dnda olmak gibiydi diyor.

Michael Thumann Die Zeit Ortadou Bro efi

Dorian Jones Serbest gazeteci

stanbulda deien renkler gryorum

Ben stanbulda deien renkler gryorum, zira stanbul yl iinde ok gl deiikliklerden geiyor. Baharda ve yaz aylarnda yeil ve mavi ok nemli. Sonra k gelince, zellikle ubat ayndaki birka haftann gri atmosferi bana memleketim Hamburgu hatrlatyor. Bu rengi Orhan Pamukun ocukluunu anlatt kitapta da bulursunuz. Arnavutkyn houma giden yan niteliini koruyor olmas. Bir tarafta nispeten kk bir camimiz var, dier taraftaysa devasa bir Rum Ortodoks katedrali. urada usta var, az tede terzi. Bu ok kentsel bir yap. Sonra kilisenin yannda ufak bir butik alveriyor, bence bu mozaie eklenen yeni bir renk ve stanbulun dnyaya aln, giderek bir merkez haline geliini simgeliyor. Tophanedeki olaylar beni sarst. Bir grup dierini dar itmemeli, yerinden edilecei korkusu da tamamal. Sulukule bu anlamda kt bir rnek oldu, ama tezatlarn -ki bu da renklerle yakndan alakal- bir alanda beraber yaayabileceini gstermek iin Arnavutky iyi bir rnek. Zt renklerin ille de ayrtrlmas, ilerinden birinin ehrin dna gnderilmesi gerekmiyor.

stanbulda hibir ey siyah ve beyaz deil

Aklma ilk gelen renk gri, Orhan Pamuk ve Ahmet Hamdi Tanpnarn bahsettii stanbulun melankolisinin ifadesi. ngiltere de gri tabii, ancak o hava durumu yznden. stanbulda hibir ey siyah ve beyaz deil. O kadar ok kltrn, fikrin ve corafyann buluma noktas olan bir kentte zaten hibirey net olamaz, her daim bir karm bulunur. stanbulu ilgin yapan da bu. nanlmaz derecede dinamik ve hep iyiye olmasa da srekli deien, hareket eden bir ehir. Ama sanrm btn byk ehirlerde bu enerjiyi bulursunuz. New Yorkta da benzer bir duygu vardr. Bu dinamizm stanbulun en houma giden yan, her zaman kefedecek yeni bir ey var. Bazen yorucu, sinir bozucu ve zor olabilir, ama burada sklmanz imknsz. stanbula ilk kez 1986da gelmitim. O zaman fazla elektrikli olmayan karanlk sokaklar dikkatimi ekmiti. Bat ve Dou olarak ikiye blnm olan Berlinde alyordum. Dou Berline gidince ilk fark edeceiniz ey sokak lambalarnn yokluu olurdu. Bunun gelimiliin iyi bir gstergesi olduunu dnyorum. 1990larn stanbulunda sokaklar karanlkt ve insanlar darda vakit geirmezdi, sadece birka kafe vard. imdi ne kadar deitiini tasavvur etmek mmkn deil. stanbuldaki en byk deiimlerden biri hayatn artk sokaklara tanmas.

1996dan bu yana stanbulda yaayan Jrme Bastion, CihangirKabata hattnda oturmu. ok kalabalk olmadnda Adalara kaamak yapmay, birka balk teknesinin ve harika insanlarn bulunduu barnaklar, Kapalarnn etrafndaki dar sokaklar ve eski hanlar gibi kazara kefedilen, yal insanlarla dolu ufak yerleriseviyor. Ayrca lferi ve lferin stanbul balklarnn kral oluuna hayran. ehrin ortasnda hl doann ritmine bal yaayan insanlar var. Hava nasl olursa olsun sabah erkenden bala gidiyorlar ve ekim balarnda lfer grnene kadar gzlerini Boaza dikiyorlar. Bunu seviyorum diyor.

Jrme Bastion Uluslararas Fransa Radyosu

Cambridgede tarih okuyan Pat Yale, tm dnyay gezdikten sonra Trkiyeye yerleti. 10 yl boyunca Lonely Planet Trkiye rehberinin ortak yazaryd, bir de Trkiyede Yaamaya Dair El Kitab yazarak kendisi gibi gnll srgnlere yardmc oldu. Son yaymlad rehber ise Saffet Emre Tongu ilez beraber hazrladklar stanbul Hakknda Her ey. Pat Yale, Gremede restore ettii bir peribacasnda, saysn kendisinin de bilmedii kedileriyle yayor. stanbulu canl modernliinin yan sra devam eden tekiliinden keyif ald iin seviyorumdiyor.

Pat Yale Lonely Planet

stanbul turkuaz, altn ve bir gri yelpazesi

stanbulun en sevdiim renklerinden biri iddetli yamur sonras Boazn brnd o ak turkuaz. Boaz stanbula hayat tayan bir ana damar gibi. O taze hava ve su rengi, ehrin iinde yaayan bir varln doal ifadesi sanki. Kefedilmesi gereken bir dier eyse havann ne kadar abuk deitii. Yamur hi uzun srmyor. Yamur ve hatta kar yadktan birka saat sonra gne yeniden beliriyor. stanbulda sabahn sakin renklerine baylyorum. imdi Boazn, denizin deil de etrafndaki havann, altn rengi olduu dnemdeyiz. Halie bu yzden Altn Boynuz dendiini sylerler. zel bir nem oran ve gnein ok gl olmamas, ehre hayran olduum o altn rengi veriyor. Pek de harika bir renk olmayan mermer grisini seviyorum. Mermerde grinin her eidi, izgiler ve dalgalar var. Yenilendii zaman daha az houma gidiyor. Biraz lekelenmi mermeri seviyorum, gemiini gsteren ufak yaralar ve daha koyu keleri olmal. Benim iin bu mermerler stanbulun zengin ve uzun gemiini gstermesi asndan ok anlamllar. Yani benim stanbulum turkuaz, altn ve bir gri yelpazesi.

stanbul sultanlarn renkleri krmz ve altn

Bence stanbul krmz ve altn, sultanlarn imparatorluk renkleri. Benim iin bu iki renk Sultan Sleymann bykln ve Osmanl mparatorluunun erken yllarn yanstyor. stanbula ilk geliim 1974 ylndayd. ehir tabii o zaman ok faklyd. Esenler yoktu henz, Topkap Otogar vard ylesine kaotikti ki otobslerin arasndan k yolunu bulabilmek iin yardm istemem gerekmiti. Ve 1974ten ok canl hatrladm bir sahne var: imdi tramvay yolu olan Divan Yolunda ben ve dier yabanclar bir aa bir yukar yryoruz, nk seyahat eki bozan bir banka bulmaya alyoruz. Maalesef, Boazn nasl olduunu hatrlamyorum. O zaman dikkat etmi olsaydm, Boazdaki mahallelerin henz birer ky olduu dnemi grm olurdum. Bir anlamda en ok Sultanahmeti seviyorum, zira her geliimde orada kalyorum. Ama stanbul Hakknda Her ey iin Saffet ile aratrma yaparken kefettiimiz en ilgin blge Cerrahpaayd. Surlarn iinde kalmasna ve pek ok tarihi eser barndrmasna ramen, grebildiim kadaryla kimse oraya gitmiyor. Yine kitap iin aratrma yaparken Valens Su Kemerinin nndeki Kadnlar Pazarn kefettik. Orada bryan kebap ve perde pilav yeniyor, zellikle perde pilavna bayldm. O kadar sevdim ki daha sonra Siirte giderek gzel yemekleri yerinde de tattm.

34

rportaj

istanbuldan

Hollandal Marc Guillet ve stanbulun ilikisi ilk grte aka benziyor. 1983te ehri grdkten sonra stanbul muhabiri olmak istemi ama editrlerinden onay alamam. Yllarca slam dnyas zerine altktan sonra 1999 ve 2006 arasnda Amerikada kalm. Sonra Hollandaya geri arlnca artk yeter diyerek serbest gazeteci olmu. Sonunda ryasn gerekletirmi; o ve ei 2006 yaznda evlilik yldnmlerinde New Yorktan stanbula umular. Drt buuk yldr buradaym ve bir an piman olmadm. Burada kendimi evimde hissediyorum diyor.

Marc Guillet Serbest gazeteci

New Yorkta mzik ve Pariste moda tasarm eitimi alan Alexandra Ivanoff, 2007de stanbula tand. Sonra, Bulgar bykannesinin 1905te stanbulda okula gittiini rendi, DNAs ondan nce davranmt. imdi Fenerdeki o muhteem krmz tulal 1881 yapm Rum okuluna komu. Sokan alt tarafnda irin eski dkknlaryla herkesin onun adn bildii Balat var. En sevdii ey vapura binmek. Eski Konstantinopoln sularnda yaptm byl geiler meditasyon gibi, onlarsz yapamam. zellikle bana Boaz ile fiziksel bir bam varm gibi hissettiren eski vapurlar seviyorum diyor.

Alexandra Ivanoff TimeOut Istanbul, Today's Zaman

stanbulun rengi turuncu, bana laleleri hatrlatyor

stanbulun rengi turuncu bence, nk bu ehir ok scak ve bana laleleri hatrlatyor. Turuncu doan ve batan gnein rengidir, yumuak ve scaktr. Bana stanbulun ok dostane, yardmsever ve misafirperver insanlarn artryor. Tabii ki ehrin sert yanlar da var. Ama genel izlenimim, gndoumu ve gnbatm gibi scak bir duygu brakt. Tpk New Yorktayken Manhattanda deil de Brooklynde yaadmz gibi, stanbulda da ou yabancnn oturduu Beyolunda deil, Kadkyde yayoruz. nk Trklerin arasnda olmak ve ehrin turistik olmayan havasn solumak istiyorum. Hem tarihi, hem de yeni yerler kefetmeyi seviyorum. Geenlerde Eype gittim ve oradan Sleymaniye Camiine yrdm 8 kilometrelik bir yol. Bu Hollandada yaayan bir Trkn giriimi olan, Viyanadan Kanuni Sultan Sleymann rotasn izleyerek stanbula yaplacak Sultanlar Yolu yrynn son etabyd. stanbulda her zaman kefedilmeyi bekleyen bir eyler var. Yeniden kefedilmeyi bekleyen de denebilir, nk stanbul da New York gibi srekli deiim halinde. Hatta stanbula Boaz kysndaki New York diyorum ben.

stanbul alacakaranlktaki ufuk, ay ve ud sesi renginde...

stanbula yaptm ok sayda seyahatten birinde, uaktan indiimde kapnn hemen dnda bekleyen bir Trk Hava Yollar alan bana stanbula ho geldiniz dedi. Yz eski bir Osmanl resmindeki sultana benziyordu: Kemerli siyah kalar, kocaman bir glmseme, dans eden koyu gzler ve ay rengi ten. Tarihin sayfalarna adm atm gibi hissettim. Trk ay, o soluk turuncu-kahverengi-esmer-karamel renk, Eminn iskelesinde gnein batn resmeden oryantalist tablolarla ayn canl tona sahip. Eski kentin evlerinin atlarnn rengi. Her hafta Boaz vapurundan grdm alacakaranlk ufka, evime serdiim Trk hallarnn ilemelerine, Bizanstan kalma Kariye Mzesinin iine ve Ayasofyann olaanst grntsne sinmi, altn ltl bir kahve-krmz-sar karm. inde yaadm tula binann rengi. Udun melankolik sesinin rengi. Ahabn ve Haydarpaann tarihindeki milyonlarca gmenin ruhlarnn kokusu. Halite esen rzgra yazl.

David Judson, 1973 ylnda Californiann kk bir kentinde yaayan 16 yanda bir gentir ve sveli bir deiim rencisine deli gibi ama tek tarafl ktr. Kzn lkesine gitmek umuduyla AFSye bavurur ama kendisini Kadky Maarif Kolejinde bulur. O yl ve Boaziinde okuduu ertesi yl bir Trk aileyle yaar. David ve Trk ei imdi Niantanda oturuyorlar. Hafta sonlarnda Rumelihisarna kahvaltya gidiyorlar ve ikisi de mant tutkunu. Trk filmlerine gitmeyi seviyorum, nk bu ehrin normalde grnmeyen renklerini grmenin bir yolu bu diyor.

David Dead Judson Hrriyet Daily News Genel Editr

20 yl BBC iin alan Julia Rooke, u an El Cezire iin bir film hazrlyor. stanbula geldiinde Bykadaya gitmeyi, tepedeki kiliseye yryp huzurlu ve gzel manzaray izlemeyi seviyor. Birka ziyaretten sonra midye tavann lezzetini kefetmi. Polonezky ise onun iin ayrca kymetli, nk kendisi de Leh asll. Oraya gidince 19uncu yzyldan kalma mutena bir Leh kyne gitmi gibi hissediyorsunuz kendinizi. Her evin gllerle, meyve aalaryla ve yeil imlerle kapl kocaman bir bahesi var, oturup ay imek iin harika! diyor.

Julia Rooke Serbest gazeteci

stanbul grnen grnmeyen renklerle dolup tayor

Tpk doada bir renk spektrumu olduu halde insan gznn alglamad kzltesi renklerin ve tonlarn da bulunmas gibi, stanbulun rengi de geleneksel ngiliz gazeteciliinde grnmeyen renkler... Avrupann en byk kenti ve sadece Trkiyenin deil, blgenin ticari, finansal ve kltrel bakenti olan stanbul spegtografa dmeyen renk ve tonlarla dolup tayor. Bizim iimiz bunlar grmek ve yanstmak. Biz bu renklerin var olduunu biliyoruz, ama dnyann ou ve zellikle Batl medya iin grnmezler. Batl medyann Trkiye hakknda yalnzca be hikyesi var: Ermeni soykrm iddialar, Trk-Krt atmas, tre cinayetleri/ kadnn stats, slam ve laiklik atmas ile ifade zgrl. Bizim burada yarattmz, bu hikyeleri daha derin ileyen ve onlarn tesine geen esasen Trke bir gazete. Batl medyann saplanp kald be hikyeyi iliyoruz, ama Trkiyede konuulan dier 37 anadilin karmakln da gsteriyoruz. Hrriyet Daily Newsta Trke ve ngilizce dnda 14 dil daha konuuluyor. Krte, Ermenice, Zazaca, Pomaka, Grcce, Arapa... Ermeni meselesindeki konulara olaanst bir zaman ayrdk, bunlara Karadenizde Hopa civarnda yaayan Mslman Ermeniler de dahil. Bu insanlar 16nc yzylda slama gemi ama kylerinde hl Ermenice konuuyorlar. New York Times bunu yapmazd.

stanbul, Boazn zengin, kpkl mavisi

stanbul mavi. Boazn derin, zengin, kpkl mavisi. Mavi ehre hayat flyor ve onu temizliyor. Dnyann baka neresinde deniz byle ehrin kalbine girer ve ona derinlik, tazelik ve balk getirir? ou kentin kylar vardr, stanbuldaysa deniz ehrin bir paras ve bana her zaman yaadm hissettiriyor. Yamurlu ya da gneli havalarda... stanbula ilk geliim 2006dayd. Sultanahmetteki otelimin yaknlarnda bir akamst gezisi yaptm hatrlyorum. Sultanahmet Camii ve Ayasofyaya doru trmanmtm. Mart ayyd ve sokaklar botu. Bir anda ayr yerden ezan sesi balad. Sanki zaman durmu gibiydi, byl bir and. imdi stanbula girdim diye dnmtm. Oturup iftler halinde minarelerin zerinde uan martlar izledim. Kk ruhlara benziyorlard... Ramazanda Eyp Sultan Camiine gittim. Karanlk ktkten sonra meydanda piknik yapan ailelerin okluu, oynayan ocuklar beni artt. nsanlarn kitleler halinde sadece dua etmeye deil ama varolmaya geldii bu geni tinsel-sosyal alan grmek dokunaklyd. Bir de iyi huylu hayaletlerle dolu Piyer Loti mezarl var. Kendi iinde bir dnya. stanbulun sokak kpeklerini de ok sevdiimi sylemeliyim. ylesine nazik ve sevecenler ki... stanbul grltl, megul ama kla yorulmu. Kk dnyalarla dolu; bazlar akta ve bazlar gizli, bir ksm da aramyorsanz bulamayacanz cinsten. Aratrmaya deer bir ehir.

36

konferans

istanbuldan

stanbulun rengini Yeillere sorduk

Daniel Cohn-Bendit AP Yeiller/EFA Grubu Ebakan
AP Yeiller Grubu Trkiyenin Avrupa Birliine entegrasyonunu savunuyor. Trkiyenin ekseninin Douya kayd ynndeki tartmalar hakknda siz ne dnyorsunuz? Grubumuz Avrupa entegrasyonu konusunda ok alyor. Avrupann Trkiyenin partnerliine ve mmknse entegrasyonuna ihtiyac var, bu nedenle bu konuda da alyoruz. Trkiye Bat ve Dou arasnda bir kpr nitelii tayor ve bana sorarsanz bu rol srdrmeli. Muhalefet, hkmeti zgrlklerin nn amak konusunda zorlamal; modernleme, demokratikleme ve deiim meselelerine dair siyaset yapmal. Meslektanz Rebecca Harms, Yeillerin 2004te stanbulda yapt toplantda kullandnz bir tabiri hatrlatt. Bir Boaz Mucizesi istediinizi sylediinizde, neyi kastetmitiniz? Avrupa, benim Ren Mucizesi dediim bir temelin zerine kurulmutur. Bir zamanlar Fransa ve Almanya arasndaki snr izen Ren Nehri, imdi ortak bir nehir. Sonra Oder Mucizesi gerekleti, Polonya ve Bat arasndaki snr da ortak bir nehre dnt. Benim hayalim, Boazn da Avrupa Birliinin ortak nehri haline gelmesi. Bu fikir, Avrupada daha nce gerekleen iki mucizenin devam. 1968 Maysnda Paristeki renci olaylarnda liderlik ederken Kzl Dany olarak biliniyordunuz. evreci politikalara younlanca Yeil Dany oldunuz. Peki sizce stanbul ne renk? stanbul srekli hareket eden, ok renkli bir ehir. Bazen mavi, bazen yeil Bu ehrin pek ok yz var ve tek bir rengi yok. Bu dinamizm ve eitlilik houma gidiyor. stanbulun daha srdrlebilir bir yaama sahip olmas iin hl yaplmas gereken ok ey var. ok zor, ama ayn zamanda heyecan verici.

stanbula gelmek hayalimdi

Hayatmda okuduum en gzel romanlardan biri Mika Waltari adl Fin bir yazarn 1920lerde yazd Yalnz Adamn Treniydi. Kitap, niversiteyi bitirmi ama dnyay grmek isteyen gen bir adamn hikyesini anlatyordu. 1920lerde dnyay grmek istiyorsanz, Helsinkiden feribotla Hamburga geer, oradan da trenle Viyana ve Belgrad zerinden stanbula varrdnz. O roman ok genken okumutum ve o zamandan beri stanbula gelmek istiyorum. Buraya gelmek benim hayalimdi. Ve tabii biz Yeiller iin Trkiye olduka ilgin bir lke. Yeillerin Trkiyenin AB yeliini yrekten istediklerini hissediyorum. stanbul zaten Avrupa, lkenin byk bir Asya ksm olduunu da biliyoruz. Yine de stanbul, Bat ve Dou arasnda byleyici bir kpr. ok gzel, ok tarihi ve Asyann kysnda ok Avrupal bir ehir.

Heidi Hautala Parlamenter

Trkiyenin AB srecindeki en salam mttefiklerinden Avrupa Parlamentosu (AP) Yeiller/EFA Grubu, Geniletilmi Bro Toplantsn 1-2 Kasm 2010 tarihlerinde stanbulda gerekletirdi. stanbul Kongre Merkezinde gerekletirilen Avrupada Trkiye konferansna onlarca politikac, STK, aktivist, akademisyen, gazeteci ve gzlemci katld. Enerji gvenliinden demokratiklemeye, yeni anayasadan Avrupa kltr sorusuna kadar siyasi gndemin pek ok nemli meselesi masaya yatrld. Biz de frsattan istifade, Avrupal parlamenterlere hem bu konular hem de stanbulu sorduk.
Rportaj ve Fotoraflar BERVAN AYDIN

Isabelle Durant Avrupa Parlamentosu Bakan Yardmcs

Yeillerin Geniletilmi Bro Toplantsnn stanbulda, Trkiyenin 2010 lerleme Raporunun aklanmasndan sadece gnler nce yaplmas tesadf olabilir mi? Hayr, deil. Bizim iin bu toplanty burada yapmak ve Trkiyenin durumunu ve ABye yelii gibi hassas bir meseleyi tartmak nemli. Srecin ok uzun srdn ve yava ilerlediini hissediyoruz; hem Avrupa hem Trkiye tarafnda hl anlalmayan meseleler var. Bu yzden ve referandum nedeniyle yaanan byk tartmay da gz nne alarak, STK ve siyasi parti temsilcileri gibi gruplara sz hakk vermek istedik. Bu tartmay stanbulun kltr bakenti olduu yl yapyor olmamz da ok anlaml, zira bugnk tartmalar gsterdi ki kltr sorunu aslnda bir sorun deil. Trkiye ve Avrupa arasnda bu anlamda gerek bir yaknlk var. stanbulda altnz zaman, Avrupa etkisini hissediyorsunuz. Burada Avrupadayz! Bu ehir benim de ehrim, benim hikyemin bir paras. stanbula en son 32 yl nce geldiinizi rendim. Neler deimi o gnden bugne? O zamanlar bambaka bir ehirdi. imdi sokaklar ve evler yenilenmi, hareketlilik ve trafik artm. Ekonomik kalknmay hissedebiliyorsunuz, ama kprnn zerinde durduunuzda 30 yl nce ne hissettiyseniz yine ayn eyleri hissediyorsunuz. Burada gemi ve gelecein, geleneksel ve modernin ok ho bir harman var. Ve o kadar ok insan var ki, her an her yerde Sizce stanbul iyi bir Avrupa kltr bakenti mi? Kesinlikle. stanbuldaki mirasn btn dnyaya gsterilmesi gerektiini dnyorum.

stanbulun mimarisi bana Kazbah hatrlatyor

Fransz ve Cezayirliyim. stanbulda Trk -Cezayir kltrleri arasndaki balara tank oldum. Bu ehrin mimarisi bana tarihi mahallemiz Kazbah hatrlatyor. Yemeklerimiz de ok benziyor. Tatllarmz ayn, hatta ben baklava yapmay da biliyorum! Trkiyenin geliimi iki nedenle ok ilgin. Birincisi, nfus ounluu Mslman olan lkelere, demokratik-laik bir ynetimle slamn bir arada olabileceini gsteriyor. kincisi, Avrupa ve Trkiye arasndaki yakn balar, ki bunlara Avrupadaki Trk gmenler de dahil. Bu, Avrupallara slamn Avrupa kltrnn bir paras olduunu hatrlatyor. Kltrleraras gven ilikileri kurmamz gerekiyor. nsanlarn bir araya gelmelerini ve edebiyat, sinema ve mimari gibi alanlarda kltrel deiimlerde bulunmalarn salamalyz. Avrupal parlamenterler olarak serbest dolam politikalarn da gelitirmeye almalyz.
STANBUL 2010

Malika Benarab-Attou MEP

82

festival

renk

Yaz BERVAN AYDIN

Bilim ve sanat ykl

Hulda stanbulda
Yaz BERVAN AYDIN

Usta heykeltra lhan Komann evi ve atlyesi M/S Hulda, Kuzey Buz Denizinde balayp Akdenizin scak sularna uzanan yolculuunu stanbul Boaznda tamamlad. Yaklak iki ylda katettii 12 bin kilometrelik rotada getii her lkeye bilim ve sanat tayan Hulda Festivali, stanbulu lhan Komann dehasyla renklendiriyor.

84

festival

renk

Koman, zlanda mitolojisinde orman perisi anlamna gelen Huldann kaptan kknde. Dostu Abidin Dino, k kyamette gemide yaayan ustay Nuha benzetirdi: imde hep bir kuku: Tufan m bekler, ne?

Kuvvetle muhtemel, stanbullularn ismini deilse de cismini en iyi bildii heykel Akdenizdir. Kollar ak, dalga dalga ehri kucaklayan bir kadndr lhan Komann madde ve boluktan yaratt. Can Ycelin trasz heykeltra dedii Komann yaratclnda hem duru bir gzellik, hem de arpc bir derinlik grlr. Ama dnyada Trk da Vinci olarak bilinmesinin ardnda bilimsellii yatar. Modernizmin zt kutuplara hapsettii sanat ve bilim, Komann eserlerinde birbirini besler. Yeniliki malzeme ve yntemlere dayanan yaptlar; Stockholm, Paris, New York, Brksel, Seattle ve stanbul gibi dnya bakentlerinde bulunan modern sanat mzelerinin koleksiyonlarnda yer alr. 1921 Edirne doumlu Koman, stanbul Devlet Gzel Sanatlar Akademisinin (DGSA) Heykel Blmnden mezun olduktan sonra

eitimini Pariste srdrm, ilk kiisel sergisini burada amtr. stanbula dnnde Gzel Sanatlar Akademisinde asistan olur, arkadalaryla at atlyede de Trkiye'nin ilk demir mobilyalarn retir. Trkiyeye ilk uluslararas tasarm dln getiren bu ekiptir. 1958de svee yerleen Koman, bir yandan parlamentoyu ssleyen Kraliyet Armas rlyefinden kamusal alanlara yerletirilen heykellere eitli eserler retirken, dier yandan sve Uygulamal Gzel Sanatlar Akademisi Konstfackta dersler verir. Kendisine de bir yzer ev yapar: 1964te satn alp ev ve atlyeye dntrd M/S Hulda, 1905 yapm bir Baltk ticaret ve kargo yelkenlisidir. Koman ve ailesi, ustann 1986daki vefatna dek 23 yl boyunca Drottningholmda demirli bu gemide yaarlar. Yolu svee den sanatlarn urak yerine dnen Huldann mi-

LHAN KOMAN N
Koman Stockholmde Bir teknede yayordu elebi bir korsand o Fora ediyor btn yelkenlerini Demir alp engine szlyordu Evcil kadrgasyla her akam Bir gl yamuruna tutuyordu Tun toplaryla sve kylarn Yrekli bir kaptand o Sevdii uruna lse ne gam Ama rzgrl heykelleriyle lmn toprana ktnda amura ve mermere doymamt daha Evcil kadrgasndan bir akam stnde dleri lk la.
Oktay Rifat

Komann en bilinen eseri Akdeniz.

86

festival

renk

Eserleriyle modernizmin dayatmas bilim ve sanat ztln aan lhan Komann, sve Patent Brosuna kaytl, ou matematikle ilgili sekiz buluu var.

Pi, Moebius, Anafor

safirleri arasnda Yaar Kemal, Abidin Dino, zdemir Asaf, k Nesimi, Tuncel Kurtiz ve Zlf Livaneli gibi isimler bulunur. Tekneyi Akdenize getirmek Komann en byk ddr, ama aylarca srecek bu zorlu yolculua katlacak sekiz kii bulmann zor olduunu dnr. stelik souk sular iin yaplm Huldann Akdenize girebilmesi iin yaplmas gereken ok masraf vardr.

Hulda Festivali, bir dn gereklemesi

Babasnn dn gerekletirmek, Boazii niversitesinde molekler biyoloji dersleri veren Profesr Ahmet Komana nasip oldu, gerekletiini grmek de 2010 Avrupa Kltr Bakentine. Glendirilip yenilendikten sonra 2008de sveten yola kan Hulda, gittii dokuz Avrupa kentinde byk ilgiyle karland. Gvertesinde ve her limandaki proje orta kurulu ve mzelerde lhan Koman sergileri ve Sanat ve Alternatif Enerji, Heykel ve Aerodinamik gibi balklar altnda ocuklara ynelik atlyeler dzenlendi. Huldann rotasndaki on kentin niversite rencileri arasnda da, bilimsel sanat yapt yarmas dzenlendi. Tophane-i Amirede d-

zenlenen Artscist sergisinde yer almak zere, 10 eser seildi. Son dura stanbula 21 Eyll Sal gn leden sonra varan Hulda, Komann mezunu ve retim grevlisi olduu Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversitesinin iskelesine yanat. Basnn byk ilgi gsterdii ala katlanlar arasnda Beyolu Belediye Bakan Ahmet Misbah Demircan, MSGS Rektr Profesr Rahmi Aksungur, sve Bakonsolosu Torkel Stiernlf ve stanbul 2010 AKB Ajans Genel Sekreter Yardmcs Mehmet Grkan vard. lhan Komann rencisi olduunu syleyen Rahmi Aksungur, Komann senelerce okuduu ve grev yapt atlyesinin karsna yzen atlyesi yaklat. Bunun bizler iin manevi bir nemi vardr. Akademi her yl yetitirdii nl bir sanatnn sergisiyle alr, bu sene Koman sergisiyle alyor diye konutu. Bakonsolos Stiernlf da Hulday karlyor olmaktan gurur duyduunu, Komann Trkiye ve sve arasndaki balar glendirdiini syledi. Ahmet Misbah Demircan ise Aslnda bu iten en ok memnun olan benim, bu gemi iki ay boyunca Hasky sahilinde duracak ve zellikle bizim ocuklarmza hitap edecek dedi.

Bir hayal kurduk, 30 yl sonra gerekleti

ki direkli asrlk yelkenli stanbula varnda kendisini karlayanlar da alp Ortakydeki Esma Sultan Yalsnda verilen davete doru hareket etti. lhan Koman gibi bir dehaya yllarca ev ve atlye olmu Hulda ile gne batarken Boazda gezmek dorusu mthi bir keyifti. Gvertede, yolculuun bandan beri ekibin paras olan Kaya Hotala sohbet ettik.

Nasl geti yolculuk? aylk bir restorasyon dneminin ardndan geen sene martta yola ktk. Sergi aacamz resmi limanlarmz vard, ayrca bir sr limana uradk. Resmi limanlarda denizcilik mzeleri, bilim ve teknik kurulular gibi ortaklarmz vard. Her etapta deiik insanlar katld, ok zel insanlarla tantk. Hedeflenen kitle 20 bin kiiydi ama biz herhalde 30 bini atk. En ok houma gidenlerden biri de, mesela Barselonada bulunduumuz srada ocuklara ynelik atlyede, ortaada harita yapm retilmesiydi. O ada aldklar bilgiyi grebiliyor musunuz? Ben gemiyi en iyi tanyan be kiiden biriyim, nk 70lerde renciyken bu gemide bulunmutum. Rahmetli lhan Beyi ve Ahmet Koman o zaman tandm. stanbullu bir Yahudi dostum vard, Benjamin isminde harika bir insan. Belikal bir felsefecinin sylediine gre tr insan vardr: Yaayanlar, ller ve denizde ilerleyenler demiti. Gerekten yle. Denizde bir gn, karada 20 gne bedel. Deniz farkl bir dnya, bilmiyorsanz ve sevmiyorsanz ok yorucu. Napolideyken Setedeki klasik yat festivaline davet aldk, bizi nerden buldular, bilmiyorum. Festivalin amiral gemisiydik. Gney Fransaya dnerken balinalar grdk. Gemiden sarkm, boya yapyordum elimde fra. Denizden bir yaratk kt sanki Siz nerden geldiniz der gibi, gz temasyla akll bir hayvan olduunu anlyorsunuz. Sonra dald gitti, paralize oldum. Ne korku, ne soluk. Neden sonra aklm bama geldi, ayam vurmaya baladm dierlerine duyurmak iin: Bakn balina, balina! stanbula gelmek nasl bir duygu? Harika! lhan amcamla tantm iin onun hayalini biliyordum, 30 sene evvel oturup konuuyorduk biz bunlar. imdi bu hayallerin somutlamas benim iin ok farkl bir ey. Bir hayal kuruyorsunuz, 30 sene sonra yayorsunuz. Bu anlatlamaz. Daha kavrayamadm, herhalde bu akamdan sonra alglayabileceim.

Festival kasm sonuna kadar devam ediyor

Stockholm, Amsterdam, Anvers, Bordeaux, Lizbon, Barselona, Napoli, Malta ve Selanikte byk ilgi gren festivalin stanbul etkinliklerinden byk bir ksm kasm sonuna kadar srecek, yani Sanata ve Bilime Yolculukun bir yolcusu olmak iin henz ok ge deil! M/S Hulda zerinde lhan Koman Sergisi: Haskyde bulunan Beyolu Belediyesi Yelken Okulunun karsnda demirli Hulday gezmek ve zerinde sergilenen lhan Komann son dnemine ait yirmi bilimsel eserini grmek iin 23 Kasma kadar vaktiniz var. Sergi, her gn 10.00 - 19.00 saatlerinde ak. lhan Koman: Hulda Festivali, Sanata ve Bilime Yolculuk: Huldann yolculuunun yksn anlatan fotoraf ve videolardan oluan sergide, Komann Anafor, Dervi gibi seme yaptlar da yer ald. Sergi Balattaki Plato Sanatta 31 Ekime kadar ak kald. Atlyeler: Beyolu Belediyesi Yelken Okulunda her gn yaplan atlye almalar, Denizlerde Yaam, Enerji Atlyesi ya da DNA Modellemesi gibi balklar altnda ilgin ve elenceli yntemlerle ocuklara sanat ve bilimi bir araya getirmeyi retiyor. 23 Kasma kadar srecek atlyelere dair program ve kayt iin: hulda@koman.org Tm etkinlikler cretsiz. Bilgi iin www.huldafestival.org

26

Festival
Havalarn snmasyla sokaklar, meknlar sanatla dolup taan stanbul, 2 - 4 Temmuz tarihlerinde benzersiz bir festivale ev sahiplii yapt. stanbul 2010 AKB Ajans ve stanbul 74 ile ngiliz kltrel diplomasi markas Liberatum, dnyann nde gelen moda, sanat, mimari, edebiyat, mzik ve film ikonlarn stanbula getirdi. Sylei ve gsterilerle dolu dolu geen bir hafta sonuyla stanbullular onlar, onlar da iki ktann efsanevi balantsn tand.

istanbuldan

Yazn en cool festivali

Yaz ve Rportajlar BERVAN AYDIN

STANBUL hep hayat dolu bir ehir oldu, ama sakinleri hi bu ylki kadar kltr ve sanata maruz kalmamt. Ayn gn iinde stiklalde Caz Tramvayn, Galata Kulesi dibinde Trk ve spanyol mzisyenlerin verdii fasl-flamenko harman konseri ve Ortakyde tulum alp trk syleyen genleri grnce, kltr bakenti unvannn yaratt domino etkisine tank olduumu dnmtm. Birka gn sonra stancool balaynca da, 2010un stanbullularn hi unutamayaca bir yl olacana dair phem kalmad. stanbul, Temmuzun ilk drt gnnde, uluslararas sanat ve moda evrelerinin en yetenekli isimlerinden oluan sekin bir grubu arlad. stanbulun kltrel mirasna sayg sunmak ve yaratc geleceini kutlamak sloganyla yola kan stancool festivalinin amac, stanbulu ngrs yksek bir kltr bakenti olarak uluslararas kltr sanat gndeminin merkezine oturtacak iddial ve orijinal bir program sunmakt. Trkiyeli genlerin azmine, hayata tutkularna, kltrel ve kreatif araylarna hayran olduunu ifade eden Liberatumun kurucusu gen giriimci Pablo Ganguli, En byk amacmz, onlar daha da cesaretlendirip, yaratc snrlar zorlamak diyordu. Festivalin kreatif direktr Demet Mftolu da, yurtdnda izledii yaratc sergi ve gsterilere benzer bir projeyi, Avrupa Kltr Bakenti takvimine yarar bir ekilde, stanbulda hayata geirmenin mutluluunu yayordu. Sergiler, performanslar, sanat yerletirmeleri, moda gsterileri, syleiler, tartmalar, soru-cevap seanslar ve film gsterimleri ieren festivalin konuklar arasnda Londra, New York, Paris ve Milanodan isimler vard.

Neler oldu?
1 Temmuz akam Sakp Sabanc Mzesinde yemee davetliydi. Mimar Zaha Ha-

didin onuruna verilen yemekten nce konuklarn, Efsane stanbul sergisini gezmeleri planlanmt. Cuma sabah Vakko Kltr Merkezine giden ekip, Michael Nymandan zel bir piyano resitali dinledi. Resmi al iin dnlen The Seedde, Nobelli yazar Sir VS Naipaul Bir Yazarn nsanlar: Bakmann ve Hissetmenin Yollarndan bir blm okudu. Ardndan Vogue talya editr Franca Sozzani ile soru-cevap seans, ve Dijital Medyann Gelecei adl sylei gerekletirildi. Konumaclar, Financial Timesn sitesi FT.com editr Robert Shrimsley, AnOther Magazine ve Dazed & Confused dergilerinin yayncs Jefferson Hack, Wallpaper* Genel Yayn Ynetmeni Tony Chambers ve Time Outun kurucusu Tony Elliottd. Ayn gece, 2010 AKB Ajans ve Kltr ve Turizm Bakanlnn Sepetiler Kasrnda verdii gala yemei de hedefi on ikiden vurdu. Hali ve Boazn birletii yerde, deniz kysnda bulunan bu tarihi meknn bahesinde gne batarken konuklarn bylenmemeleri imknszd. nl ngiliz besteci Michael Nyman, dergimize verdii rportajda Eyllde stanbulda konser vereceini mjdeledi. stanbul 2010 AKB Ajans Genel Sekreteri Ylmaz Kurt da ho geldiniz konumas srasnda, Bu gece ilham veren ehir sloganmzn doruluunu ispat ettik. Michael Nyman burada almak istediini syledi deyince kalabalktan tezahratlar ykseldi. Gece, Boaz gezisiyle noktaland. kinci gn, etkinliklerin adresi stanbul Moderndi. Elif afak, Hanif Kureishi ve Sir VS Naipaulun ei Pakistanl gazeteci Lady Nadira Naipaul, ocukluklarnn edebiyatlarn nasl etkilediini konutular. Ardndan Michael Nyman, besteciliinden daha az bilinen ynetmenlik ve fotoraflk ynlerini Haluk Akakeye anlatt. Vogueun sunduu Kim Jones port-

Festival, stanbulu uluslararas kltr sanat gndeminin merkezine oturtacak iddial ve orijinal bir program sunmay amalad.

folyo atlyesi, Zaha Hadid syleisi, Daphne Guinness ve Philip Treacynin Haluk Akake ile apka tasarmn konumalarnn ardndan Leyla Umar ve Gore Vidal syleisi yapld. Gecenin sonunda The Misshapes ve Gareth Pugh DJlik yapt. Festivalin son gn Pera Mzesinde geti. Botero Sergisi zel gsteriminin ardndan, Pera Mzesi Direktr zalp Birol mzenin tarihini ve Suna-nan Kra Vakfnn arivinden eski stanbul fotoraflarn konuklarla paylat. Stephen Frears ve Vecdi Sayar, sinema ve bamsz filmler zerine keyifli bir sohbet gerekletirdiler. Son olarak Stephen Frears ve Harif Kureishinin katlmyla, ynetmen ve senaryo yazarnn kariyerinde dnm noktas olan My Beautiful Laundrette filmi gsterildi. ngiltere Bakonsolosluundaki davet, Serdar Glgnn evindeki kokteyl ve Demet Mftolunun evsahipliinde verilen kapan yemeiyle festival sona erdi.
STANBUL 2010

28

istanbuldan

stancool'u organize eden ekip: Pablo Ganguli, Demet Mftolu ve Alphan Eeli.

ngiliz yazar Hanif Kureishi Mzisyen, Yazar, Sinemac Michael Nyman:

Kimler geldi?
Nobel dll edebiyat Sir VS Naipaul ngilterenin en bilinen yazarlarndan Hanif Kureishi Dangereous Liaisons ve The Queenin ynetmeni Stephen Frears Srad tasarmlaryla nlenen modac Gareth Pugh The Piano filminin dll mziklerine imza atan besteci Michael Nyman Moda tasarmcs Kim Jones New Yorklu DJ grubu The Misshapes (Leigh Lezark ve Geordon Nicol) Amerikann en nemli edebi kiiliklerinden aktivist-yazar Gore Vidal Hintli mcevher tasarmcs ve aktr Waris Ahluwalia Alannda bir yldz olan mimar Zaha Hadid Bol dll Precious filminin ynetmeni ve aktr Lee Daniels Kanadal sanat Terence Koh Givency ve Chanelle alm apka tasarmcs Philip Treacy Stil ikonu Daphne Guinness Time Out grubunun kurucusu Tony Elliott Model Lily Cole Dazed & Confused ve AnOther Magazine dergilerinin yayncs Jefferson Hack Vogue talya Genel Yayn Ynetmeni Franca Sozzani Wallpaper* Genel Yayn Ynetmeni Tony Chambers. Gazeteci-yazar ve stanbul 2010 AKB Yrtme Kurulu yesi Vecdi Sayar, gazeteci Leyla Umar, sanat Haluk Akake, i mimar Serdar Glgn, ressam Taner Ceylan, Pera Mzesi direktr zalp Birol, film eletirmeni Muammer Brav, stanbul 74n kurucu ortaklarndan ynetmen Alphan Eeli, yazar Elif afak ve stanbul Modernin ef kratr Levent alkolu, Trkiyeden katlanlar arasndayd.
STANBUL 2010

stanbul ruhunu koruyor

ngilterenin en yeniliki bestecilerinden Nyman, opera, yayl quartetler, film mzikleri ve orkestra konertolaryla tannyor. Mzisyenliinin yan sra orkestra efi, piyanist, yazar, fotoraf ve sinemac da olan Nyman, bitmek bilmeyen yaratcl ve ok ynllyle amzn en etkileyici sanatlarndan. Nyman, Sepetiler Kasrnda Ylmaz Kurt ile sohbet ederken yanlarna yanatm. Rportajn ilk iki sorusu da Ylmaz Beyden geldi! Ylmaz Kurt: stanbul hakkndaki izlenimleriniz neler? stanbula ilk kez 44 yl nce, 1966 yaznda gelmitim. stanbul ok sofistike ve ruhunu da hi kaybetmemi. stanbulda sevdiim her eyi korumay baarmsnz. Hatta bizimkinden daha youn, nk etrafnz saran eylere daha byk bir sevgi ve tutku duyuyorsunuz. Bizim de ngiliz miras denen bir tutumumuz var. Bizde de var, ama biz onu sevmiyoruz ve deerini bilmiyoruz. Ylmaz Kurt: stanbulda almak istiyor musunuz? Burada almay, solo bir piyano konseri vermeyi ok isterim. Yerel mzisyenlerle almay da ok istiyorum. Daha nce Tunuslu ve Fasl mzisyenlerle altm. Benim yazdm mzik, ok kiisel ve kendi kltrmden kp gelen bir mzik, ama farkl kltrlerden mzisyenlere de hitap ediyor. Onlarn benim mziklerime cevap bulmalar ve farkl yorumlar harika bir ey. stanbulu ilham verici buluyor musunuz? Kesinlikle buluyorum. Buraya geen geliimde sadece bir gece kalm ve hibir yeri grememi, daha da kts kimseyle tanamamtm. imdi 24 saat boyunca burada olarak bir seyirci kitlesi buldum. Sen de bunun bir parassn; tm bu harika, akll, zarif insanlar da yle. Bu, konser vermenin amacn bambaka klyor. ok iyi bilmediin bir yerde, karanlkta oturan ve ahsen hi kimseyi tanmadn bir seyirci kitlesine de iyi performans sergileyebilirsin ama byle bir kente olan akn yenileme frsat ve seyircilerin arasnda arkadalarnn olmas ok daha gzel. O yzden, bana Eyllde bir konser ayarlamalarn salayacam. Bu harika bir haber! lk renen gazeteci de sen oldun. Gurur duydum! Bu arada, dergimizin bu saydaki konsepti kpr. stanbula Asya ve Avrupa arasndaki kpr diyorlar. Sizce de bundan fazlas m stanbul? Bunun esiz bir durum olduu ak, ama stanbul neyse o. lgintir, ngilterede slam ile veya ABye hazrlanmanzla ilgili deilse Trkiye ile ilgili hibir haber okumuyoruz. Akas ABye giremediiniz iin memnunum, nk tm bunlar mahvolurdu ve tek tipli bir hal alrd, zelliini kaybederdi. ki ey beni ok etkiledi. Birincisi, Irakn igali srasnda Trk hkmetinin Amerikan uaklarna Trkiye zerinden umalar iin izin vermemesi. O srada burada bir bankann konser salonunda konser veriyordum. Konserin sonunda ayaa kalkp bir konuma yapmtm, bunun harika olduunu sylemitim. Trkiyenin bunu yapacak cesareti ve ilham vard. kincisi de srailin Gazzeye yardm gtren gemilere saldrs karsnda Trkiyenin ald farkl ve saygn tutum oldu. Bir anda, Trkiye bir aktre dnt. Kendinizden ok da emin olmayan halinizden syrlp ykselmeniz harika. Trkiyeye olan sevgim 22 yama kadar geri gidiyor, o yzden Trkiye veya Trkiyede olan tm iyi eyler hakknda gurur duyuyorum. Bu benim iin yeni bir stanbul. Ve sosyal olarak da, gerek stanbullular ile tanabilmek muhteem.

stanbulda olmaktan dolay ok mutluyum. stanbul ok modern bir ehir... Her ey gzel iliyor, modern binalarnz ve ulam sisteminiz var. Trafik korkun tabii, ama Londra, Paris ve Amsterdamda da yle. stanbulun daha lgn ve grltl olacan, belki Hindistana veya Pakistandaki Lahora benzeyeceini dnmtm, ama son derece medeni bir ehirle karlatm. stanbullu yazar ve sanatlarla tanarak sohbet etmeyi ok istiyorum. Pek ok yazarnz tanyorum. Dnyann en nemli kalemlerinden Orhan Pamuk da stanbullu. Onun ehrinde olmak benim iin ayr bir mutluluk kayna. Nobel dll bir yazarnz olduu iin ok gurur duyuyor olmalsnz!

Nobel dll edebiyat Sir VS Naipaul

stanbula geldiim iin ok memnunum. Buraya gelmeyi daha nceden dnmeliydim. Ben gen bir adamken, buras insanlarn geldii yerlerden deildi. ok uzak, ok yabancyd ve insanlar buraya gelmeyi dnmezdi. Sanrm ben de bu dnceye kapldm ve Avrupada spanya, Fransa, talya gibi standart yerlere gittim. Sonra insanlarn dnyaya kar olan tutumlar deiti. Benim dnyaya olan tutumum deiti. stanbulun ne kadar deitiini bilmiyorum. ehri yeterince gremedim, buraya geleli birka gn oluyor sadece.

Ynetmen Stephen Frears

ocukken, tarih derslerinde stanbulun veya eski adyla Konstantinopolisin ne kadar nemli olduunu retirlerdi. Niye bu kadar nemli olduunu hi anlamamtm, ta ki buraya gelene kadar. Corafyasn, Avrupa ve Asyay nasl baladn grnce talar yerine oturdu. Bu kentteki kltr atmas ok ilgin. Asya taraf da daha az Avrupal, bu karmakl ok ilgi ekici.

30

zirve

dnyadan

Avrupa Birlii Kltrel Miras dlleri

Europa Nostra, 1978 ylndan bu yana Avrupa'daki en iyi kltrel miras uygulamalarn ne karmak iin dller veriyor. dller, Avrupa Birlii Komisyonu adna, 2002 ylndan bu yana Europa Nostrann yrtclnde, Avrupa Birlii Kltrel Miras dl Europa Nostra dl ad altnda veriliyor. Bu yl, Kltr ve Turizm Bakan Erturul Gnay ve stanbul 2010 Avrupa Kltr Bakenti Ajans Yrtme Kurulu Bakan ekib Avdagiin katlmyla 10 Haziran akam Aya rinide dzenlenen dl treninde, drt kategoride 29 proje dllendirildi. Trkiyeden ise Koruma kategorisinde Yeni Camii Hnkr Kasr Restorasyon Projesine dl verildi. stanbul Ticaret Odas sponsorluunda yaplan, drt yl sren ve 9 milyon TL harcanan Yeni Camii Hnkr Kasr Restorasyon Projesi iin, restorasyon projesinin bakan Mimar Hatice Karakayaya dl, Bakan Erturul Gnay ve AB Komisyonu Eitim ve Kltr Komisyoneri Androulla Vassiliou verdi. Avrupa Birlii Kltrel Miras dl bu yl Koruma, Aratrma, Kii ve Kurumlarda Olaanst Hizmet, Eitim ve Bilinlendirme dallarnda stanbul dnda Berlin, Amsterdam, Paris, Kopenhag ve Cartegena gibi kentlerde gerekletirilen almalara verildi.

Avrupa kltrel mirasnn koruyucusu

Europa Nostra
Belki de adn bu yl ilk kez duydunuz. Duyma nedeniniz ok byk bir ihtimalle stanbul 2010 Avrupa Kltr Bakenti Ajansnn sponsorluunda dzenlenen Avrupa Kltrel Miras Zirvesi olabilir. Kendini Avrupann kltrel mirasn korumaya adam bir kurulu Europa Nostra.
KENDN Avrupann kltrel mirasn korumaya adam Europa Nostra, 50 lkede alyor. Bin 500 kiisel, 250si sivil toplum kuruluu (STK) ve 150si asosye diye tanmlanan (STK olmayan, belediyeler gibi dier kurululardan) yesi var. Europa Nostra, kltrel mirasn korunmasna ncelik verilmesi ve bu konuda toplumsal duyarlln artmas iin urayor. Avrupa Komisyonu, Avrupa Konseyi ve UNESCOnun kltrel miras alanndaki en yakn orta olarak alan Europa Nostra, 1963 ylndan bu yana her yl farkl bir kentte kongreler dzenliyor. Bu toplantlar o kentin en prestijli tarihsel bina ve salonlarnda ve elbette Avrupann en etkili ynetici ve entelektellerinin katlmyla dzenleniyor. te bu kongre, yani Avrupa Kltrel Miras Zirvesi, bu yl 8-12 Haziran tarihlerinde stanbulda yapld. Toplantlar, kuruluun ismine ve amacna uygun olarak Aya rini, Tophane-i Amire, Sirkeci Tren Gar, Alay Kk, stanbul Arkeoloji Mzesi, Yldz Saray, stanbul Ktphanesi, Kadir Has niversitesi, Hollanda Saray gibi zel meknlarda dzenlendi. Avrupadan yaklak 300 konuk geldi. Bu konuklar arasnda Avrupa Komisyonunun Eitim ve Kltr Komisyoneri Androulla Vassiliou gibi pek ok nemli kurum temsilcisi vard. Hem stanbulun bu zel meknlarn tandlar hem de toplantlarda konumac olarak yer aldlar. Zirve kapsamnda masaya yatrlan konular arasnda Kentler ve Kent Surlar da vard. Europa Nostra stanbul 2010 Koordinasyon Ekibi, kurulula ve zirveyle ilgili sorularmz yantlad: Zirvenin etkilerinden sz eder misiniz? Zirvenin etkilerinin en somut lt Trkiyeden Europa Nostraya yaplan kurumsal ve bireysel yelik bavurularndaki art. Son bir yl iinde Europa Nostrann Trkiyedeki kurumsal ye says altdan 14e karak iki kat, bireysel ye says da altdan 46ya ykselerek 7-8 kat artt. Dzenlediimiz etkinlikler kltrel miras uzmanlar ve STKlar ile Avrupal meslektalar arasndaki iletiimi glendirdi, proje ortaklklarn artrd. almalarmzn etkilerini basl yaynlarla uzun vadeye yaymay hedefledik. Avrupa oklu Kltrel Aidiyet Manifestosu ve Europa

Nostra Review dergisinin stanbul zel says yaynland. Forum 2010 kitabnn hazrlklar ise sryor. Kaynak bulabilirsek Avrupada Kltrel Miras ve Sivil Toplum Kurulular hazrlk panellerini de kitaplatracaz. Sirkeci Garnda rnein Gc sergisini atk. Yonca Ksebay Erkann kratrlndeki sergi, Europa Nostra dllerini kazanm kii, kurum ve projelerden 108ini kapsyordu. Sergi ok olumlu tepkiler ald. stanbul 2010 AKB Ajans'nn zirveye katklar neler oldu? stanbul 2010 AKB Ajans, Europa Nostra stanbul 2010 etkinliklerinin ana sponsoru. Ajans, mali destein yan sra iletiim konusunda da ok destek oldu. Basnla ilikilerde ve etkinlik duyurularnda Ajans, kendi iletiim an kullanarak grnrlmz ve etkinlik katlmlarmz artrd. Trkiye'den ka kurulu ve ye var, Trkiye biriminin kurulmasnn nemi nedir? Dokuz ye kurulu, be asosiye ye kurulu ve 46 bireysel ye bulunuyor. stanbul 2010 hazrlklar ve almalar kapsamnda Europa Nostra, gemite olduundan ok daha byk sayda kurumsal ve bireysel ye kazand. Bu hazrlklar iinde birbiriyle dayanan bir kurucu grup ortaya kt ve Europa Nostra-Trkiyenin kurulmasnda gerekli koullar olutu. stanbul 2010 almalarnn baar tas ve zellikle gen korumaclarn Europa Nostray tanma ve iliki kurma, benimseme dzeyi, uzun dnemli sonular da verecek. Gl bir sahiplenme salandnda, bata Trkiyedeki yelerine olmak zere tm kltrel mirasmza hizmet verecek. Vakf, dernek, merkez ve enstitlerle yakn ibirlii iinde alacak. Avrupa ile verimli iletiim salayacak bir kurumsallama, 23 Hazirandaki Giriim Kurulu toplantsyla kurucu Ynetim Kurulu oluturularak gereklemeye balad. Trkiye biriminin kurulmas, zirve ve stanbul 2010 etkinlikleriyle hz alabilir mi? stanbul 2010 Avrupa Kltr Bakenti almalaryla kltr-sanat etkinlikleri kamuoyu gndeminde st sralara kt. Bu durum, kltrel mirasla ilgili farkndal artrd. Avrupa Kltrel Miras Zirvesi ve stanbul 2010 etkinlikleri, Europa Nostra-Trkiyenin kurulmasna katk salad ve salayacak.

STANBUL 2010

32

rportaj

dnyadan

Avrupa Birlii Komisyonu Eitim ve Kltr Komisyoneri

Androulla Vassiliou:

stanbulun enerjisinden
ok etkileniyorum
Rportaj BERVAN AYDIN Fotoraflar COKUN AYDIN

Eski ve yeninin, gelenekselle modernin uyum iinde bir arada bulunduu ok zel bir ehir stanbul. arlarn ses ve kokularna, ba dndren mimarisine ve insanlarnn canllna baylyorum diyor Avrupa Birlii Komisyonu Eitim ve Kltr Komisyoneri Androulla Vassiliou. stanbul 2010 Avrupa Kltr Bakenti Ajansn kltr insanlara at iin kutlayan Vassiliouya kltr bakenti oluunun stanbula katacaklarn, Avrupa Birliine entegrasyonumuzu nasl etkileyeceini, ilk giriimi olan Avrupa Miras Etiketini ve elbette stanbulu sorduk.

Europa Nostra 2010 dllerini sunarken stanbul 2010 Avrupa Kltr Bakenti projesini kltr insanlara at iin kutladnz. Kltrel entegrasyonu gelitirmek sizin de komisyoner olarak ncelikleriniz arasnda. Avrupa Kltr Bakenti olmasnn uzun vadede stanbulu ve Trkiyeyi ABye entegrasyon asndan nasl etkileyeceini dnyorsunuz? Avrupa Kltr Bakenti (AKB) her zaman iin Avrupallar bir araya getiren, deneyimlerini paylamalarn, ortak ynlerini kefetmelerini ve farkllklarn kutlamalarn salayan bir frsat olmutur. AKB giriimini olutururken ana hedeflerimizden biri bu kltrel eitlilii tantmak ve vmek ayn zamanda kltrleraras diyalog ve karlkl anlamay cesaretlendirmekti. stanbul 2010 AKB program stanbul ve Avrupa kltrleri arasndaki balar vurguluyor. Ancak unun da altn izmek lazm ki stanbul AKB hereyden nce kltrel bir olaydr. Unvan, 1622/2006 numaral Avrupa Birlii (AB) kararnamesiyle oluturulan eleme srecinin sonunda verilir. Teklifleri bamsz uzmanlar belli kriterlere gre deerlendirir. stanbulun 2010 AKB seilmesinde politik bir deerlendirme yoktur. Trkiye yelik mzakerelerine 2005te balam bir aday lkedir. Bu srecin ortak hedefi AB yeliidir, mzakerelerin sonucu nceden garantilenemese de Trkiye gereken tm koullar salad zaman ABye katlabilir. Kltrel alandaki ilk giriiminiz Avrupa Miras Etiketi teklifi oldu. Avrupa entegrasyonu, tarihi ve ideallerini ycelten yerleri vurgulamak istiyorsunuz. Seimde uygulayacanz kriterler nedir? Etiket neden sadece AB yelerine verilecek? AB apnda bir giriim olarak Avrupa Miras Etiketini oluturmak teklifi, ilk icraatm oldu. 9 Mart 2010da duyurduk. Seimde uygulanacak temel kriter var. lk olarak, bu un-

van almak isteyenlerin sembolik bir Avrupa deeri olmal ve ABnin tarihi ve kuruluunda nemli bir rol oynam olmallar. kincisi, gl bir eitim ynleri olmal, vatandalara ve zellikle genlere ulaabilmeliler. Benim iin, etiketi, tarihi alanlarn korunmasna odakl halihazrdaki kltrel miras programlarndan ayran en nemli fark bu. Avrupa Kltr Miras Etiketi ayn zamanda bu alanlarn tecrbelerini paylamalar iin bir iletiim a oluturacak. Son olarak, adaylarn salam bir ynetim, resepsiyon tesislerinin kalitesi ve srdrlebilir bir turizm merkezi olarak promosyonlarna dair bir plan hazrlayp sunmalar gerekecek. Avrupa Miras Etiketi, ABnin tarihi ve geliimiyle ok yakndan balantl ve temel amalarndan birisi vatandalar ve zellikle genleri ABye yaklatrmak. Giriimin doas gerei, etiketin sadece AB ye lkelerine verilmesinin daha doru olacana inanyorum. lerleyen bir tarihte AB yesi olmayan ancak Trkiye gibi Kltr Programnn mdahili olan lkelerin de etiket kapsamna alnp alnmamas konusunda karar alacaz. Avukat, siyaseti ve bir dnem Kbrs First Lady'si olarak hep insanlarn yaamlarn gelitirmek iin alan gl bir hanmsnz. Yalnzca kadn kimliinizle baktnzda stanbul'un rengini, kokusunu, ruhunu nasl gryorsunuz? stanbula gelen hi kimse ehrin rengi, kokusu ve ruhu tarafndan batan karlmadan ayrlamaz. AB Kltr Miras Europa Nostra dlleri treni iin yaptm en son gezide, bir kez daha ehrin mkemmel enerjisinden ok etkilendim. Eski ve yeninin, geleneksel ve modernin uyum iinde bir arada bulunduu ok zel bir ehir. arlarn sesleri ve kokularna, ba dndren mimariye ve insanlarn canllna baylyorum.
ISTANBUL 2010

52

mekn

kpr

Galata Kprsnn iki yannda, iki mehur lise vardr. Biri Alman dieri Fransz ekoln temsil eder. Tarihleri, binalar, rencilerine saladklar imknlar ve baarlar nedeniyle genelde zel okul zannedilirler. Anadolu lisesi statsnde eitim veren stanbul ve Galatasaray liseleri, Trkiyenin en baarl genlerini Avrupa ile tantrarak daha da baarl klan iki kpr eitim kurumu.

iki okul

Yaz BERVAN AYDIN

COKUN AYDIN

ki eitim kprs,

GALATASARAYLILAR DERNE ARV

54

Galata Saray Ocandan

Rivayet odur ki, babas Mehmetin fethettii stanbulda tebdil-i kyafet dolamay seven II. Bayezid, bir gn Galata yaknlarnda fevkalade bir gl bahesine rastgelir. Sultan, bahenin rengrenk gllerini bylesi ahenkle yetitiren Gl Babaya, Sefarad Yahudilerinden Karaman Trklerine binbir eit gmen alan stanbulu nasl dzenlemesi gerektiini sorar. Gl Baba da, bir okul kurmasn tavsiye eder. II. Bayezid Gl Babay m dinlemitir bilinmez ama, 1481de Galata Saray Enderun Mektebi kurulur. Osmanl saraynn st dzey yneticilerini yetitiren Enderuna renci hazrlayan okulun ad artk Galatasaray Lisesi, ama misyonu ayn... Hergn milyonlarca insann getii stiklal Caddesinin curcunasnn ortasnda bir vahadr bu lise. Daha bahesindeyken hissedersiniz geride brakt yzyllar, vakarn... Galatasarayllar pek de alakgnll saylmaz aslnda, zira sloganlar yledir: J'aime la qualit, j'aime la superiorit, alors j'aime mon Lyce. Trkesi ile Kaliteyi severim, stnl severim, yleyse lisemi severim. Bu durumun olduka geerli sebepleri vardr. Galatasaray, kuruluu itibaryla Trkiyenin Batya alan penceresidir. Osmanlda Batllama hareketlerini balatan Sultan Abdlaziz, okulu Fransz lise modeline gre dzenleyerek 1 Eyll 1868de Mekteb-i Sultani adyla yeniden aar. Ama, hukuk, siyaset ve sosyal alanda reformu gerekletirecek aydn kadrolar yetitirmektir. Osmanl mparatorluunun dalmasyla sonulanan srete inili kl gnler yaayan okul, 1923 ylnda Galatasaray Lisesi adyla ve Cumhuriyet devrimlerine uygun olarak eitime balar. Teneffslerde Franszca konuma zorunluluu kaldrlr, ama dier pek ok gelenek ayn kalr. Bunlardan Galatasaray ca-

stanbul Lisesinin mimar, Pera Palas, Arkeoloji Mzesini ve daha pek ok eseri kente kazandran Alexandre Vallaury... Fransz asll Levanten mimar, binay Vallaurynin Osmanl ve Bat mimarisini harmanlayarak 1897de tamamlam.

BAB-I AL YOKUUNU trmanp ran Bakonsolosluunun sokana dnerseniz, tm grkemi ve hametine ramen Tarihi Yarmadann siluetinde gizlenmeyi nasl baardn anlamayacanz ta bir binayla karlarsnz. Giriteki sar-siyah armann sahibi, Trkiyenin en kkl ve baarl okullarndan stanbul Lisesidir. Binann mimarysa, Pera Palas, Arkeoloji Mzesini ve daha nice esiz eseri kente kazandran Alexandre Vallaury... Fransz asll Levanten mimar Vallaurynin Osmanl ve Bat mimarisini harmanlayarak 1897de tamamlad binann ilk sahibi, Osmanl mparatorluunun gitgide borland Avrupal devletlerin, alacaklarn hatrlatrcasna Topkap Saraynn karsna kurduklar Dyn- Ummiye. Sarayburnu, Galata, Hali, skdar ve Boaz manzaral bina, 1933ten beri stanbul Lisesine ev sahiplii yapmakta. Renkli caml kubbeden szlen huzmelerle aydnlanan yksek tavanl ve mermer merdivenli okulun rencileri, binann altndaki Bizans sarncndan Ayasofya ve Eminnne alan tnelleri kefederek dersi kracaklar gnn hayaliyle mezun olurlar. 1884te Numune-i Terakki adyla kurulan stanbul Lisesi,

1964ten beri kzlar da almasna karn hl stanbul Erkek Lisesi (EL) adyla tannr. lke apnda yaplan ortaretim bitirme snavlarnda en baarl olan rencilerin girebildii okulda, Trk ve Alman mfredatlarn birletiren be yllk zorlu bir eitim verilir. Almanca hazrlk snfnn ardndan, bilim, matematik ve ngilizce dersleri Alman retmenlerle ilenir. Bu derslerden snava girerek Alman lise bitirme diplomas Abituru alan son snf rencilerinin niversite giri snavlarnda derece yapmalar olaan saylr. Mezunlar genelde Boazii, T, ODT ve tp fakltelerine dalrken, yurtdnda Heidelbergden Massachusetts Institute of Technologyye uzanan bir yelpazede de kendilerine rastlanabilir. stanbul Lisesini asl zel klansa, rencilerine kazandrd Weltanschauung ya da dnya grdr. Daha lisedeyken dilde birden tartan, fizik snavlarnda uzaya roket frlatma hesaplar yapan, herkesle her eyle ama en ok birbirleriyle dalga geen renciler, mezun olduktan sonra birbirlerine daha da balanr. Okulun Alman disiplinine cansiparane direnen Hababamvari geleneinin en mehur kurban, Arapa hocalar Salih Efendinin minderine ine koyduklar iin 40 snf arkadayla beraber Bursa Lisesine srgn edilen Sait Faik Abasyank olsa gerek. Dileri Bakan Ahmet Davutolunun yan sra nl stanbul Liseliler arasnda iki babakan Necmettin Erbakan ve Mesut Ylmaz, nl ynetmen erif Gren, arkeoloji duayeni Ord. Prof. Ekrem Akurgal, sanatlar Erol Evgin, Sadri Alk, Mnir zkul, iadam Asm Kocabyk, Ali Saydam, gazeteci mit Kvan, Banu Gven ve birok mhendis, doktor, politikac ve iadam bulunuyor.

mias dndakilere en anlalmaz geleni, devirler aras hiyeraridir. Mesela, alt dnemler stlere aabey-abla diye hitap etmek ve stler altlar koruyup kollamak zorundadr. Bununla beraber, mezunlarn birbirine olan ball ve destei de baka hibir kurumunkine benzemez. Sultaninin 1934ten beri sregelen bir dier gelenei ise Pilav Gn. Her yl Haziran aynn ilk Pazar gn lisede toplanan Galatasarayllara Galatasaray Pilav, yani kuzu pilav, sebze ve kaymakl ekmek tatlsndan oluan bir mn ikram edilir. Trke ve Franszca eitim veren Galatasarayda ngilizce ve talyanca da yabanc dil olarak retilir. Be yllk eitimin sonunda Fransz baccalaureat diplomas da alabilen mezunlar, Trkiye ve yurtdnda istedikleri niversiteye girme konusunda sknt ekmezler. ki babakan, sekiz dileri bakan ve ok sayda bakan ve mstear karan Galatasarayn bykelilerinin says yz aar. Bilinen mezunlar arasnda lisenin mdrln de yapan Tevfik Fikret, Nazm Hikmet, Sedat Simavi, etin Altan, Mehmet Ali Birand, Ara Gler, Bar Mano, Fikret Mull, Ahmet nsel, Cengiz Aktar, Nedim Grsel, Candan Eretin, Ferhan ensoy, Okan Baylgen ve daha niceleri bulunur.

Fotoraflar MEHMET BURAK SOYSAL

Tarihi 1481 ylna uzanan Galatasaray Lisesi, Trkiyenin ilk konferans salonuna sahiptir. Salonu yaptran, lisenin mdrlerinden, Trk edebiyat tarihinin nl yazar Tevfik Fikrettir. Sultaninin stiklal Caddesine alan kaps da, asrlk aalar bulunan bahesi de kkl tarihinin simgeleridir.

GALATASARAYLILAR DERNE ARV

mekn

kpr

82

mzik

kentin enerjisi

Laterna yeniden anayurdunda!

Z Mzikin sahibi, yapmc Nilfer Saltk, eski stanbul filmlerinde grd, yklerde dinledii laternann peine dt. Son laterna ustas stanbullu Panos Ioannidisi Selanikte buldu ve stanbul Laternasn yapmaya ikna etti. imdilerde laterna, stanbul 2010 Avrupa Kltr Bakenti Ajans sponsorluunda danslar, fotorafs, erbetisiyle ehrin sokaklarn enlendiriyor.
Rportaj BERVAN AYDIN Fotoraflar COKUN AYDIN

stanbul Laternasnn repertuarn nasl belirlediniz? Panos bize Rum ezgilerinde yardmc oldu. Biz de genlerin bildii paralar ekledik. Ortak ezgilerimizle harmanladk. Proje kapsamnda bir CD almas yapyoruz, bir de belgesel aya var. ki yldr hazrlklar sren bu macerann, u sokakta yaanan hznlerin ve sevinlerin havaya karmasn istemedim. Laterna kaydn da filmler dnda bulmak ok zor. Siz laternay stanbula geri getirdiniz. Kalan Mzikin sahibi einiz Hasan Saltk da kaybolmaya yz tutan Anadolu mziklerini gelecee kazandran bir mzik arkeolou. Saltk Ailesine borcumuzu nasl deyeceiz? Laternann stanbula dnmesi, kentin tarihine sahip kldnn bir gstergesi. Bu ehir bitti, bir ey yapmaya demez diyenleri anlamyorum. O zaman yaamayalm, umut diye bir ey olmasn. Resminiz de ok yakm bu kadar emek harcadnz laternaya... Panos ok ince ruhlu bir sanatkr, benim heyecanm derinden hissetti ve unutulmaz bir jest yapt. Kendisine bir daha teekkr ederim. Laterna dii olduu iin sslenir, gbeine bir kadn figr konur, tefleri kurdelelidir. Tabirler vardr laterna gibi kadnsn diye. Laternaya sokaklarn hanmefendisi derler, ben de Pera Gzeli diyorum. Dnemin kyafetlerini giyen danslar, erbeti, fotoraf... nsan alp yz yl ncesine gtryor. Peki bundan sonras iin ne planlyorsunuz? Dnemi canlandrmak istedik, tabii biraz da grsellik kattk. Bu etkinlikle beraber, stanbulda kalan laternalarn dokmantasyonunu yapalm diye dndm. atlarda, kilise depolarnda, koleksiyonerlerde bulunan enstmanlarla neden bir sergi yapmayalm? Nasl tepkiler alyorsunuz laternay grenlerden? Yeni nesil pek tanmyor laternay, ok doal bu. Ama yallar biliyor. Hatralarnda yolculua kp genlik gnlerine, eski stanbula dnyorlar. stanbullu bir Rum laternay grnce alad. Bu, beni ok etkiledi. Laternann dii kimlii bir yana, bir de arada kalm kimlii var. Mbadeleden sonra Rumlar artrd iin pek holanlmyor, hatta bir dnem yasakland syleniyor. Yunanistanda da Anadoluyu artrd, rebetikoya destek olduu iin holanlmyor. Bunu renince doru bir i yaptma iyice inandm. Bir enstrmann byle alglanmas ac. Bazen szn bittii bir yer var, bu o.

BIR ZAMANLAR, stanbul sokak elencelerinin belkemii laternayd. Meyhanede, krda, panayrda canl orkestra yerini tutan bu mzik kutusunun manivelas evrilince, tam 7 bin ivinin belli bir nizamda ahap silindire aklmasyla programlanm dokuz farkl ark alnabilirdi. Repertuarda tango, vals gibi Avrupai ezgilerin yan sra kasapiko, sirto, zeybekiko gibi yerel oyun havalar da olurdu. Mbadele yllarnda Rum ustalarn gmesiyle, laterna da silindi gitti. Aradan neredeyse yz yl geti. Z Mzikin sahibi, yapmc Nilfer Saltk, eski stanbul filmlerinde grd, Kthane Elenceleri hikyelerinde dinledii laternann peine dt. Selanikte yaayan son laterna ustas, stanbul doumlu Panos Ioannidisi buldu ve stanbul Laternasn yapmaya ikna etti. stanbul 2010 AKB Ajans sponsorluunda danslar, fotorafs, erbetisiyle iki ay boyunca stanbulun sokaklarn enlendiren laternann yksn Nilfer Hanmdan dinledik.

Yaayan tek laterna ustasn bulup laterna yaptrma fikrinin ortaya k yksn anlatr msnz? Zaten laterna vard, stanbulundu laterna. 1900lerin banda insanlar onunla dans etti, elendi, hznlendi, iti, ark syledi... Bizim yaptmz iade-i itibar aslnda. Bir nevi aslna dnme, biraz da stanbul ak. Buras bence dnyann en gzel ehri. Kltr bakenti unvan almas gzel tabii, ama iinde barndrd kltrle stanbul tartlmaz bir bakent. Baka bir ehir gsterin bana stanbul kadar okkltrl olsun, tutkulu olsun, stne stlk gzel olsun. Zamannda bu kentte yaam Rumlar, Trkleri, Ermenileri buluturan laterna, stanbulun kimliini ok gzel ifade ediyor. Ben laternann sesini ilk duyduum anda stanbulda olmas gerektiini hissettim.

STANBUL 2010

30

al
Avrupa Kltr Bakentliini tm dnyadan politika, kltr-sanat ve medyann nde gelen temsilcileriyle kutlayan ortak miras stanbul, 2010 ylnda adeta yeniden kefediliyor.

istanbuldan
COKUN AYDIN

Kltr Bakenti olurken birok Avrupal kltr bakan ve kent yneticisi stanbuldayd. Onlarla ortak mirasmz ve stanbul zerine konutuk.
Rportajlar LALEHAN UYSAL - BERVAN AYDIN

UKRAYNA Kltr Bakan* Vasil Volodimirovi Vovkun PORTEKZ Kltr Bakan Maria Gabriela da Silveira Ferreira Canavilhas
stanbula ho geldiniz, ilk izlenimlerinizi alabilir miyiz? Portekiz Kltr Bakan olarak dier lkelerin kltrel yaplanmalarn anlamak iimin bir paras, zellikle de ABnin bir paras olarak grmek istediimiz lkelerin. Mzeleri ve camileri gezeceim. Gezilerimde, kurumlarn yneticileri bana elik ederek, finansal destein nasl organize edildiini, devlet ve zel vakflar arasnda kurulan ortaklklarn kltrel amalar iin nasl kullanldn akladlar. Trkiyede kltrn bir kamu hakk ve zorunluluu olmasn ok ilgin buldum. stanbulda sizi en ok etkileyen ne oldu? Beni en ok etkileyen bu kentin ve lkenin kltrnn farkl kltrlerin bir karm olmas. Bu gzel lkede, dnyann her kesinden gelen kltrler bir araya geliyor. Esiz bir lke, esiz insanlar, esiz bir yaam tarz. Henz grmediim saray ve mzelerden de ok etkileneceimden eminim. stanbul, Portekizden nasl grnyor? Portekiz Avrupann bir ucunda, Trkiye de dier ucunda. lkelerimizi Avrupann snrlar olarak gryorum. Biz de, sizin gibi, byk stratejilerin belirlendii alann dnda kaldmz hissediyoruz. Bizim gibi lkeler birlikte hareket etmeli. Bylece merkezin dnda kalan lkelerin de merkezdeki lkeler kadar arlklar olabilir. Al trenini nasl buldunuz? Byle bir konser beklemiyordum. Kk kk paralar birletirmek Avrupann merkezinde zor olurdu. Eer Verdi dinleyeceklerse bir saat hi durmadan oturup dinliyorlar. Bu kadar ok pop mzik kullanlmas beni artt. Geleneksel lkelerde pop mzik birinci snf mzik olarak kabul edilmiyor. Trk pop mziinin iyi yan, dorudan geleneksel mziinizden beslenmesi. Benzer yanlarmz ok, gerekletirmeyi planladnz ortak etkinlikler de var m? Kltr Bakannz ile tantm. Bu yl sonunda ya da gelecek yl beraber bir kltr etkinlii dzenlemeye karar verdik. Bu etkinlii Portekizde gerekletirdikten sonra Trkiyede tekrarlamay amalyoruz. Belki bir sergi veya geleneksel mzik festivali olur. Kendisini etkinliin aln yapmas iin lkem Portekize davet ettim. Kiev ile ortak bir kader paylatk. Siz de bizimle birlikte Avrupa Kltr Bakenti seimlerine katldnz. O nedenle Ukrayna Kltr Bakan olarak stanbul ile ilgili grleriniz ok nemli... Ben stanbul'a gelmek iin ok ge kaldm, ilk kez geen yl geldim. Tabii bu yolculukla ilgili ok hayal kurdum. Burada geireceim gnleri ok hayal ettim. 10uncu yzylda Kiev Prensesi Olga stanbula gelmiti. Azize Olga, paganlktan Hristiyanla geti ve Ortodoks Kilisesinin ilk Rus azizesi oldu. stanbula sadece dini sebeplerle deil, ehrin gzelliini grmek iin de geldi. Kieve dndnde de bu kentin kltrn yannda gtrd. zellikle mimari, ikonografi gibi alanlarda bu etki ok net grlyor. Olgann torunu Vladimir, Kievde Ayasofyadan esinlenmi bir tapnak ina ettirdi. Yani hem sizde, hem bizde birer Ayasofya var. Ortak deerlerimize ok inanyoruz. Rusya ile ok ciddi bir ortak mirasmz olduunu dnyoruz... Kiev Rusyasndan sonra blgede Kazaklar etkili oldu; Ukrayna Kazaklar ve Trkler iin Karadeniz ortak bir gl haline geldi. Hrrem Sultan da Ukraynalyd. 17inci ve 18inci yzyla baktmz zaman da pek ok ortak noktamz olduunu gryoruz. Ortak kelimeler var kullandmz. rnein bugn al trenindeki danslar izlerken bizdekilere ok benzer giysiler grdk. nsanlar beraber zaman geirirken sadece birlikte savamadlar, ayn zamanda birbirlerine bir eyler rettiler. Kiev ne yazk ki Avrupa Kltr Bakenti olmad, umarm nmzdeki yllarda olur. Benimse kltr bakan olarak en ok ilgimi eken daha fazla kltr etkinliine katlmak ve kltr bakenti organizasyonunun nasl yapldn gzlemlemek. Bizim zellikle kltr alannda ok ortak noktamz var. Ben de dndmde arkadalarma ki lke birlikte ne yapabiliriz sorusu zerinde almalarn syleyeceim. rnein Sertab Erenerin Eurovisionu kazanmasnn hemen arkasndan Ruslana yarmay kazand ve iki sanat geen yl Ukraynada ortak bir konser verdi. Dolaysyla Ukrayna ve Trkiye olarak byle bir potansiyelimiz olduunu dnyorum. stanbulu nasl buldunuz? stanbul bir opera sahnesi kadar grkemli, zellikle kentin genel grntsnden ok etkilendim. Etkilendiim dier bir yannz ise insanlarnz... Ukrayna ve Trk insannn ortak yan ak ve iyi kalpli olmalar... Camiler ve Ayasofya gibi belirgin simgelerin dnda, evler de yle birbirine gemi ki aryorum. stanbulun Avrupa Kltr Bakenti olmas konusundaki dncelerinizi alabilir miyiz? stanbul bu unvan fazlasyla hak etti, yrekten kutluyorum. Yemekte Kltr Bakannz Erturul Gnay ile konuma frsat buldum. Bu sene yaplacak etkinliklerden sz etti bana. Onunla tanmak benim iin ok nemliydi. Ukraynaya dnnce kendisine mektupla bavuracam. 2010 Avrupa Kltr Bakenti almalar erevesinde ortak bir etkinlik yapabilir miyiz, bunun yollarn aratracam.
* Vasil Volodimirovi Vovkun, 2010 stanbul Avrupa Kltr Bakenti al etkinlikleri srasnda Ukrayna Kltr Bakan idi.
EREN AYTU

32

al

istanbuldan

COKUN AYDIN

SIRBSTAN Kltr Bakan Neboya Bradi

stanbulda sizi en ok etkileyen ne oldu? Kltr... ehrin kltrel eitlilii ve yerden ge uzanan seviyeleri. Ayn zamanda insanlar... Burada yaam medeniyetlerin zaman iinde nasl birbirlerinin yerini aldklarn hissedebiliyorsunuz. Srbistandan gelen biri olarak her zaman tarihimizin, gelenek ve kltrmzn bir ksmnn Konstantinopolise ve ardndan stanbula bal olduunu hissediyorum. stanbula gelir gelmez tiyatroya gitmi ve bir Srp yazarn burada sahnelenen oyununu izlemisiniz. Nasl buldunuz oyunu? Oyun ntiharn Genel Provas... Srp yazar Duan Kovaevi, en nl yazarlarmzdan ve oyunlar dnyann drt bir yannda sahneleniyor. Bu oyunu baka yerlerde de izledim ama bu ayn zamanda Muhsin Erturul Tiyatrosunun yeniden al olduu iin esiz bir frsat oldu. Tiyatrocularnzla ok iyi bir ibirlii ierisindeyim, bazlar yakn arkadam. Geen yl Kocaelide Dervi ve lm oyununu izledim. Bu oyunu Mea Selimoviin romanndan tiyatroya ben uyarlamtm. Trkiyede ilk kez bir Srp yazarn oyunu sergileniyordu. Srp Milli Tiyatrosunun genel ynetmenisiniz... Tiyatroda uzun bir gemiim var. Ynetmen olarak baladm ve daha sonra genel direktr oldum. 80den fazla oyun ynettim. Uluslararas ibirlii ve ayn zamanda devlet ve kltr arasndaki iletiim ok nemli. Srp sanatlar ve projeleri stanbulun Avrupa Kltr Bakenti programnda yer alaca iin ok mutluyum. Srp Kltr Bakanlnn Trkiye ile ibirliini daha da gelitirmek zere resmi bir talebi olacak m? Geen yl ikili kltrel ibirlii anlamas imzaladk. Getiimiz ay da Konyada kltr bakanlaryla sabit kltrel miraslar konusunu grtk. Projeleri, tiyatro oyunlarn,

EREN AYTU

stanbula dair kiisel bir sembolnz var m, eve dndnzde aklnza gelen ilk grnt ne olacak? stanbula ilk kez bir tiyatro profesyoneli olarak gelmitim.Yaz festivaline katlyorduk, Galata Kprsnde oyunumuzu sahneleyecektik. Ak havada oynayacaktk, ilgin bir deneyimdi. Gndzleri prova yapyorduk. Gne batarken yaadklarm ok net hatrlyorum. Iklar azalyordu ve bir anda, camilerden ve ehrin uultusundan gelen binlerce ses duymutum. O an kendimi aydnlanm gibi hissetmitim. Ne zaman stanbulu dnsem o ana geri dnyorum; o klara, glgelere, suya ve kprye..

EREN AYTU

EREN AYTU

mzik ve edebiyat eserlerini tarttk. Nobel dll yazar vo Andriin Drina Kprs romann sinemaya aktarmak isteyen Emir Kustricay desteklemek istiyoruz. Drina Kprsn aslen Srp olan, Kanuni Sultan Sleymann byk veziri Sokullu Mehmet Paa yaptrmt. Bu, iki kltre de ait, tarihlerimizi ve halklarmz birletiren bir ey.

ARNAVUTLUK Kltr Bakan Ferdinand Caferaj

stanbula ho geldiniz. ehrimizi nasl buldunuz? Daha nce pek ok kez grdm stanbulu ve ok ekici bir ehir olduunu dnyorum. 2010 Avrupa Kltr Bakenti al iin de mkemmel kutlamalar yaptnz. stanbulun resmi olarak kltr bakenti ilan edilip edilmemesi ok da nemli deil. stanbulun her zaman kltr bakenti olduunu ve olacan dnyorum. Nereden geldiiniz fark etmiyor, ister Balkanlar, ister Avrupa veya ABD, herkes burada kendisinden bir para bulabiliyor. Bu da stanbulu sadece Avrupann deil, dnyann kltr bakenti yapyor. Organizasyonunuz ve konukseverliiniz iin ok teekkr ederim. Kiisel olarak kente dair bir imgeniz var m, sizi en ok etkileyen nedir? Benim iin sembol, deniz... Denizin bu ehrin zne ok uygun olduunu dnyorum. Dnyada pek ok merkez, Bat ve Dou arasnda kpr olduunu iddia ediyor. Aslnda, byle bir iddiada bulunmay ise sadece stanbul hak ediyor. stanbulun bu kadar farkl eyi bir araya getirmesi beni ok etkiliyor. Nereden geliyor olursanz olun, Bat Avrupa, Asya veya Afrika, bu kentte kendinize ait bir eyler bulabiliyorsunuz. lkelerimiz bir tarih paylayor. Bu yl ortak projelerde de bulunacak myz? Kltr Bakannz Sayn Erturul Gnay ile ok verimli bir toplant yaptk. Politik ve ekonomik ilikilerimiz harika. Dolaysyla kltr bakanlar olarak sorumluluumuz projeler reterek kltr alannda da ilerlemek. Mkemmel bir ibirlii ierisindeyiz. Sayn Erturul Gnay Arnavutluka davet ettim. Kltr Bakanlnzn turizmi de kapsamas iyi bir ey. Ortak bir hedefimiz var: Turizme hizmet edebilmek iin kltrel mirasmz gelitirip, daha iyi sunabilme konusu zerine almalyz. Arnavutluktan baknca stanbulu nasl gryorsunuz? Konu Trkiye olunca, iyi ilikinin de tesinde kardelik terimini kullanyoruz. stanbul da bize byle grnyor.

PE Belediye Bakan Zsolt Pava

stanbula ho geldiniz, bu ilk geliiniz mi? stanbula ilk ve son kez 1990da gelmitim. O zamandan bu yana altyap kesinlikle ok deimi. Trafiiniz ok skkt, biraz daha rahatlam buldum. imdi burada ok gzel zaman geiriyorum. Pe ile bu yl ayn unvan, sevin ve enerjiyi paylayoruz. birlii yapacamz projeler de var m? Pein nfusu sadece 150 bin, elbette stanbul ile kyaslanamaz. Ayn unvan tamamz; stanbul, Macaristan ve Trkiye arasndaki balar deerlendirmek iin iyi bir frsat tabii. Yeni projelerde ortaklk yapabiliriz. Sayn Kadir Topba ile de bu konuyu grtk. Kendisini Pee davet ettim. Mays aynda Pe, Trk Hilli Etrafnda Seyahat adl bir programa ev sahiplii yapacak. Biliyorsunuz Pein bir karde ehri daha var Trkiyede; Ktahya... Porselenler nedeniyle deil mi? Evet, iki ehir de porselenleriyle mehur. Ktahya 1975ten beri Pein karde ehri. Byle bir ban stanbul ile de kurulmas gerektiini dnyorum. stanbul size neler hissettiriyor? stanbulun fantastik bir atmosferi var. nsan saran gl ve belirgin ekiciliinden etkilenmemek imknsz. byk imparatorluu; Roma, Bizans ve Osmanly birletirmi. Eski ahap evleriniz kentsel mirasn ok ekici paralar. stanbul, Avrupallara egzotik gelen oryantal kltrn ve Avrupa kltrnn etkilerini birletirmeye alyor. Tm dnyaya esiz bir karm sunuyorsunuz, stanbulun Doulu ve Avrupal iki yz olduunu gsterebilirsiniz.
STANBUL 2010

SLOVENYA Kltr Bakan Majda Sirca

stanbulu, kltr bakenti etkinliklerini nasl buldunuz? stanbul zellikle kltrel miras bakmndan ok zengin bir ehir. stanbulun Avrupa Kltr Bakenti etkinlik programn okuyorum. Harika bir program, tebrik ederim. Slovenyann Maribor kenti de 2012de Avrupa Kltr Bakenti olacak. Yani nasl kltr bakenti olunduunu grmeye geldim. Slovenyann nfusu 2 milyon, stanbuldaysa bunun ok stnde bir nfus yayor. Bu nemli bir fark. Biz daha kz ama bizim de mirasmz ok zengin, onu korumak iin urayor ve gzel bir program hazrlyoruz.

42

rportaj

dnyadan

Avrupa Birlii Blgeler Komitesi Bakan Luc

Van den Brande:

yle bir ehir ki

dnya iinde dnya

Bu bir frsat diyor Avrupa Birlii Blgeler Komitesi Bakan Luc Van den Brande, dnya iinde dnya olarak tanmlad stanbulun kltr bakentliini iaret ederek. Ve ekliyor: stanbulun kltr bakenti olmas, birbirimizi daha iyi tanmamza yardm edebilir.
Rportaj LALEHAN UYSAL - BERVAN AYDIN

SORUMLULUKLARINIZ, yerel ve blgesel deerleri merkezi otoritelerin nnde tutuyor. Bunlarn arasnda kltrel temalar ve eserler ne kyor. Gnmz Avrupasnda kltr-sanat faaliyetlerinin merkezi mdahaleden kurtulabileceini dnyor musunuz? Dnyann hibir yerinde, deerler olmakszn bir toplum ina edemezsiniz. Bu deerlere kltrel miras ve kltrel kimlik de dahildir. Avrupada yetki ikamesi dediimiz bir ilke zerinde duruyoruz. Bu, kararlarn doru mevkide alnmasyla ilgili. Sadece kurumlarn toplumu harekete geirebileceini dnmek bir yanlsama olur. Devlet ve finansal yatrmclar insanlarn yaratclna mdahale etmemeli. Yaratc insanlara ne yapacaklarn sylemek politikaclarn veya kurumlarn ii deil. Genel olarak stanbulun kltr bakenti olmasnn Trkiyenin Avrupa Birlii (AB) srecine olumlu etki edecei dnlyor. Bu gzlemi nasl deerlendiriyorsunuz? Kltr bakenti olmann kendi iinde ok nemli olduunu dnyorum. Bu kentleri dllendirmekle deil, deiim iin potansiyel bulmakla ilgili. stanbulun birok alanda kapasitesi var. Bu ehirde gerek bir kozmopolit toplum yayor. ok uzun sredir Avrupallarn kafasnda sadece ksmi bir stanbul ve Trkiye imaj vard. Avrupa bakentlii, ortak kltr mirasmzn bir paras olduunuzu gstermeniz iin frsat. Birbirimizi daha iyi tanmamza yardm edebilir ve edecektir. Bu bir ortaklk kurmak gibidir ve ortanz tanmanz gerekir. Kltr bakenti olmak bu muhteem toplumun iyzne k tutacak. Bu bir koz. Trkiyenin AB ile farkllklar daha ok kltrel alanda vurgulanyor. Ortak yanlarmz bazlarnn dndnden daha m fazla? Birlie katlm tek tarafl bir sre deil, olamaz da. Ortaklk, iki tarafn da evrimlemesini gerektiren bir sre. Uzun
STANBUL 2010

EREN AYTU

COKUN AYDIN

44

rportaj
na sahip. Trk yetkilileri, blgesel ve yerel ynetimleri tanmaktan da te, onlara alan ve yetki tanmaya aryorum. Bir devlet kurmakla yerel ve blgesel ynetimlere sorumluluk vermek birbirlerine zt den kavramlar deil. Bu ikisi arasnda bir atma yok. Hepimiz ayn gemideyiz ve herkes gvertedeyse mesafe katedebiliriz. stanbulu dnyann dier ehirlerinden farkl klan nedir sizce? stanbul okkltrllk konusunda esiz bir ehir. Burada yaayan eit eit topluluklarn etkileimleri, yzlemeleri var. Sadece topluluklarn karm deil. stanbul, enerjisi olan bir ehir. ehre adm attnz anda, arkasnda bir eyler olduunu hissediyorsunuz. Marmaray, Boaz, Halii grdnz zaman... stanbulda bir gn geirmek yetiyor. ekiciliine kaplm, esir olmu gibi hissediyorsunuz. Dnyann dier yerlerinde de harika ehirler var ki en gzelleri benim geldiim yerde. Buradaki esiz durum, dnyann iinde bir dnya olmas. Tarihi adan baktmzda, stanbul, bizim kafamzdaki harddiskin bir paras... lkenize dndnzde ehre dair aklnza ilk ne gelecek? stanbula ilk geldiimde aklmda bu esiz birleim kalmt. Gzlerimi kapattmda Ayasofyay gryorum tabii. Ayn zamanda dar sokaklarn, Haydarpaa Garn, Bizansllardan kalma bir hamam da gryorum. Bu, ok huzursuz edici bir mimari, kaosun bir paras. stanbul hakkndaki hislerimin bir paras da bu kaotik durum. Tabii bunlar iyi anlamda sylyorum. Trkiyede tad damanzda kalan lezzetler var m? Yemek kltr nemli. Bizim de Burgonyadan gelen bir gurme geleneimiz var. Favorilerimden biri sebzeleriniz. Hayatmda yediim en iyi enginarlar burada yedim. Basit malzemelerle yaplan leziz yemekleriniz kltrel mirasn bir paras. Ve tabii rak... 2008de Brkseldeki stanbul sergisinin alnda bir konuma yapm, stanbulun Avrupa Kltr Bakenti olmasnn dnyaya sergilenecek bir vitrin ilevi greceini sylemitiniz. imdiye kadar vitrinde neler grdnz, neleri grmek istersiniz? Kendinizi olduunuz gibi gstermeniz gerektiini dnyorum. Yapay olan hibir eye ihtiyacnz yok. Programnzda gemiinizi ve geleceinizi temsil eden pek ok kltrel ve interaktif etkinlikler olmal. Bu, kim olduunuzu gstermeniz iin bir frsat. En kts yapay bir imaj sergilemek olur. ok sayda prlantanz var. Gerekten kim olduunuzu gsterin ve yapay olmasna izin vermeyin. Doal stanbul... Sergilemeniz gereken bu, eminim doallk pek ok kapy aacak.
COKUN AYDIN

dnyadan

Brande, Kendinizi olduunuz gibi gstermeniz gerektiini dnyorum. Yapay olan hibir eye ihtiyacnz yok. Programnzda gemiinizi ve geleceinizi temsil eden pek ok kltrel ve interaktif etkinlikler olmal tabii. Bu, kim olduunuzu gstermeniz iin bir frsat diyor.

EREN AYTU

yllardr; en temel sorularmzdan biri, Avrupann snrlaryla ilgili oldu. Benim buna yantm, birliin sadece corafi snrlarna baklmamas. Asl soru, beraber bir deer toplumu retip retemeyeceimiz... Farkl deerlerimizi koruduumuz, ama temel deerlerin ortak olduu bir toplum. Trkiye Avrupa toplumunun bir paras m veya olacak m? Soru bu. Trkiyeye farkl grevlerle pek ok kez geldim. Sadece stanbul ve Ankaraya deil, sahil eridine; Bergamaya, Efese, Seluka, Gaziantepe, Diyarbakra gittim. Sanrm bu lke hakknda farkl hislerim var. Bu yerleri biz okulda Kk Asya olarak renirdik. Bu ortak tarihimizin bir paras. Trklerin bir gn gerek bir ortak ve topluluumuzun bir paras olmalarnn kendi ellerinde olduuna inanyorum. Ancak Avrupada da bizler byk resmi grmeliyiz. Dier Avrupa lkelerinin ne gibi frsatlar elde edeceine bakmal ve kltrel farkllklar kabul etmeliyiz. Lizbon Anlamasnn uygulamaya girmesiyle, Blgeler Komitesinin yetkileri artacak. Komitenizi bu yeni yetkilerden tam olarak faydalanabilmesi iin nasl dzenleyeceksiniz? Avrupa adm adm ina ediliyor. AB Blgeler Komitesi dier kurumlar arasnda en genci. Sadece 15 yandayz. Hepimiz beraber almazsak Avrupa, yzlemesi gereken zorluklarla yzleemez ve hedeflerine ulaamaz. imdi ilerlememiz iin gereken ortam oluturan Lizbon Anlamas olduuna gre, nasl daha ok reteceimizi dnmeliyiz. Bu, insanlarmzn olaan ve demokratik beklentisi. Blgeler Komitesi bu amala Avrupa Parlamentosu, Komisyonu ve Konseyi ile ibirlii yapyor. Yerel topluluklara, bir ky kadar ufak olsalar da, deer verdiimizi aka gstermemiz gerekiyor. Her ky ve ehir toplumu kendi prlantas-