G Faktrnn dzeltilmesi

v(t) iL(t) l a g g Geri in g iC(t) l e a d i n g

leri

T im e
Zaman

< 0

> 0

Merkezi kompanzasyon

REAKTK G KONTROL RLES ALIMA DYAGRAMI

c/ k Kontaktrler

V LME I Cos 1 KARILATIRM A ANAHTARLAM A

LME BLM: Akm ve gerilim bilgileri alndktan sonra " arpma " veya "sfr kesme " yntemlerinden biriyle ebekeden ekilen reaktif g llr ve kendi iinde bu gle orantl sinyal reten rle , yne bu gc kltc ynde ileme geer . KARILATIRMA BLM: lme blmnden karlatrma blmne gelen sinyal , sistemin reaktif g ihtiyacn veya fazlaln belirtir . Bu blme " C / k " ayaryla rlenin ne zaman ileme gemesi gerektii , " % yzde " veya "cos " ayaryla da ulalmak istenen kompanzasyon dzeyi bilgi olarak verilir . Otomatik kontrol tesisleri ekilen reaktif gc ancak basamaklar halinde deitirebilir , buna karlk ihtiyacn deiimi sreklidir . ayarlanan kompanzasyon dzeyi ancak bir zaman aralnda ve ortalama deer olarak salanabilir . ANAHTARLAMA BLM: Anahtarlama blm , karlatrma blmnden gelen bilgiyi kullanarak kademe kontaktrlerini denetler . Bu blmdeki bir ileri - geri sayc ka kademenin devrede olduunu srekli olarak belleinde tutar ve karlatrma blmnden verilen komutun trne gre ya bir basamak kondansatr daha devreye alr veya devreden karr .

RLE AYARLARI C/k ayar : Bu ayar , ebekeden ekilen reaktif gce gre devreye kondansatr sokma ve karma snrlarn belirlemedir. " C " yaygn kullanmda kapasite belirtmesine karlk burada birinci kademedeki kondansatrn kVAr birbirinden gcn, k ise rleyi besleyen akm trafosunun dntrme orann gstermektedir . Kontaktr anahtarlama saysn azaltmak amac ile ebekeden ekilen reaktif akmn belirli snrlar iinde oynamasna izin verilir . Genellikle yok edilecek akm , bir basamak kondansatr akmn % 60 ' ile % 70'i Arasnda bir deere ulatnda ek bir kademe devreye alnr . C / k olmas gerekenden daha aa ayarlanrsa rle , gerekenden daha fazla anahtarlama yapmaya balar , bu da kontaktrlerin ypranmasna yol aar . C / k 'nn ok yksek ayarlanmas durumunda ise rle , reaktif g ihtiyacn yeterli kadar yakndan izleyemez ve kapasitif blgede uzun sre almaya neden olabilir .

Cos

Reaktif g kontrol rleleri kalnt reaktif g ayarl ve Cos ayarl olmak zere iki trldr . Cos ve yzde ayarl rleler istenilen kompanzasyon dzeyini salamak asndan yaklak edeerlidir . Farklar ise yzde ayarl rlelerin kullanlan aktif gten bamsz olarak reaktif gc belirlenen snrlar iinde tutmaya almas , buna karlk Cos ayarl rleler ise izin verilen reaktif gc aktif gle birlikte arttrarak belirlenmi oran deimez tutmaya almasdr . Yzde ayarl rleler toplam grnen gc en aza indirmekte daha etkilidirler . Ortalama g katsays 1 ' e kalnt reaktif gc % 0 'a ayarlanrsa ekil 1 'de grlen alma blgesi elde edilir . bu durumda ebekeden en ok birinci basamak kondansatr gcnn %60 ' kadar reaktif g ekilmesine izin verilir . Grnen g vektr S , endktif yndeki snr aarsa bir basamak daha kondansatr devreye sokulur ve alma noktas S ye kayar , ve g katsays kapasitiftir . S - 0,6 C snrn aarsa devreden kondansatr kartlr .
P (kW)

veya % ayar :

S
Devreden Kondansatr karma Snr

S
Devreye Kondansatr Sokma Snr

Kapasitif -0,6 C 0 0,6 C

Endktif Q (kVAr)

ekil-1: cos = 1 veya % = 0

Ayar

P S S

P S

P S

Q 0 %0 0,5 C %50

Q C %10 0

ekil 2.1 : Kalnt Reaktif G ( % ) Ayar

P S S

P S S

P S S

= 18 cos = 1.0 cos = 0.95 ekil 2.2 : G Katsays Cos ( ) Ayar

= 25 cos = 0.90

rnek Olarak : Tesisimizin aktif gc 60 kWatt ve ortalama Cos = 0,68 olsun . Hedefimiz Cos deerini 0,95 'e kartmaktr . Tablo 2 'de grld gibi Cos 'si 0,68 olan bir iletmenin Cos 'sini 0,95 'e kartmak iin , beher Kwatt aktif g iin 0,75 kat kondansatr gerekmektedir . Buna gre aktif gcmz 60 Kwatt olduundan 0,75 x 60 = 45 kVAr O halde tesisimizin kompanzasyonu iin "45 kVAr" lik kondansatr grubu yeterli olacaktr . KONDANSATR ADIMININ TAYN : ENTES RG tipi rleler , alma ilkeleri gerei olarak , kondansatr alrken daima 1. admdaki kondansatr devreye alr ve karrken ilk olarak 1. admdaki kondansatr karr . Bu nedenle 1. adm kondansatr deeri , dier admlarndakilerden daha kk seilmesidir . Yukardaki rnek alnan iletmede , 45 kVAr 'lik kondansatr ile yaplacak kompanzasyon panosunda ( iletmenin tipine bal olarak ) 5 veya 7 kademeli rle kullanlmas halinde , admlar aadaki gibi olmaldr .

7 Kademeli Rle ' de 1 . adm2,5 kVAr 2 . adm5 kVAr 3 . adm7,5 kVAr 4 . adm7,5 kVAr 5 . adm7,5 kVAr 6 . adm7,5 kVAr 7 . adm7,5 kVAr

5 Kademeli Rle ' de 1 . adm5 kVAr 2,5 kVAr 2 . adm10 kVAr 5 kVAr 3 . adm10 kVAr 10 kVAr 4 . adm10 kVAr 12,5 kVAr 5 . adm10 kVAr 15 kVAr

REAKTF RLENN LETMEYE ALINMASI : 1 . " % " ayar dmesini 0,50 'ye getiriniz . ( TEK 'in n grd deerdir . ) 2 . Rleyi " otomatik " konumuna alnz . 3 . " C / k " ayar dmesini 0,05 'e alnz . Devreye indktif bir yk ( rnein motor ) alnz . Rle zerindeki " ind " yanmaldr . " Kap " yanyorsa 4 ve 5 ular ters eviriniz . 4 .Bundan sonra geriye kalan tek ilem " C / k " ayarnn dzgn yaplmasdr Bunun iin : C= 1. admdaki kondansatr gc k = akm trafosu evirme oran olduundan "C / k" ayar dmesi 0,25'e getirilir .
C 5 = = 0,25 k 100/ 5

Pratikte ebeke gerilimi ve eleman toleranslar nedeni ile C / k ' y tekrar ayarlamak gerekebilir . rnek tesiste , C / k ayar dmesi 0,25 ' e alnr . 1. admdaki kondansatr gcnn karlayabilecei kadar bir yk ( rnein uygun bir motor ) devreye alnr , rle "manuel " konuma getirilir . El ile devreye 1. admdaki kondansatr sokulur. Bu durumda Cos 0,90 deerini gemi olmaldr . Eer gemi ise rle rle otomatik konuma alnr . Normal yanmaldr . Yanmyorsa C / k dmesini saa doru ok az eviriniz ( 1,5 - 2 mm kadar ) ve 5 saniye bekleyiniz . Eer normal ( yeil ) yanmadysa tekrara ok az saa evirip bekleyiniz . Yeil k yanacaktr . Rlenin ayar tamamlanmtr .