KABLOSUZ SER HABERLEME UYGULAMALARI VE RF KONTROL

Kablosuz

iletilim

uygulamalar

elektroniin

yaygn

olarak

kullanlan

uygulamalarndandr. Bu uygulamalar yardmyla iki nokta arasnda bilginin kablosuz olarak tanmas salanm olur. Bunun iin de havada ya da bolukta uzun mesafeler boyunca yol alabilecek bir tr tayc dalga kullanlmas gereklidir. Bu tayc dalga olarak dalga spektrumundaki ok geni bir bant aral kullanlabilir. Fakat en ok tercih edilenleri kzl tesi (infrared), lazer ve radyo dalgalardr. Biz bu yazda bunlardan en yaygn kullanma sahip olan radyo dalgalar ile kablosuz seri iletiim uygulamalar zerinde duracaz.

Very Low Frequency (VLF) Low Frequency (LF) Medium Frequency (MF) High Frequency (HF) Very High Frequency (VHF) Ultra High Frequency (UHF) Super High Frequency (SHF) Extremely High Frequency (EHF)

ekil 1

Haberleme uygulamalarnda kullanlan baz yayn bantlar.

AM yayn band MW (530~1610 kHz) Ksa dalga band SW (5.9-26.1 MHz) Televizyon istasyonlar (7-13 MHz) FM yayn band (88~108 MHz) Uak trafik kontrol band (108~136 MHz),

Radyo dalgalar ya da radyo sinyalleri 3 KHz ile 3000 GHz arasnda olduka geni bir frekans araln kapsar. Bu aralkta VLF, LF, MF, HF, VHF, UHF eklinde belirli bantlara ayrlmtr. ekil.1 de radyo dalgalarnn elektromanyetik spektrum zerindeki frekans dalm ve isimlendirilmi bant aralklar gsterilmitir. Haberleme uygulamalarnda bu bantlarn sadece belirli blmleri kullanlmaktadr. Bunlardan ISM (Industrial Scientific Medical band) band birok lkede telsiz iletiimi iin sertifika veya lisansa gerek olmadan belirli bir k gc snrlamasna uyarak, zerinden yayn yaplabilen bir banttr. lkemizde ISM bandnn yaygn olarak kullanlan frekanslar, 315 MHz, 418 MHz, 433,92 MHz, 868 MHz, 915 MHz, ve 2.4 GHz frekanslardr. Biz bu almamzda 433,92 MHz frekansa sahip alc, vericilerle eitli kablosuz iletiim ve kontrol uygulamalarmz olacak.

ok alak frekansl sinyallerin (rnein ses) ok uzak mesafelere gnderilmesi gtr. Bu nedenle alak frekansl sinyalin, yksek frekansl tayc bir sinyal zerine bindirilerek uzak mesafelere tanmas salanabilir. Bu olaya modlasyon denir. Kablosuz iletiimde de ayn ekilde gnderilecek olan bilginin bir tayc dalga ile modle edilmesi gereklidir. Modlasyon ilemi birden fazla farkl teknikle yaplabilir. Bu tekniklerden Frekans modlasyonu (frequency modulation - FM), tayc dalga frekansnn, bilgi sinyalinin frekansna bal olarak deitirilmesi eklinde olur. Benzer ekilde genlik modlasyonu (Amplitude Modulation AM) ise tayc dalga genliinin, bilgi sinyalinin frekansna bal olarak deitirilmesiyle salanr.(ekil 2.)

ekil 2.

RF MODLLER
Eer elektronikle yeni ilgilenmeye balam birisiyseniz kendi radyo frekans devrenizi yapmanz olduka zor olacaktr. Bu tr devreler modlasyon ve de-modlasyon ilemlerini yksek frekanslarda yaptklar iin olduka hassastrlar. Bu yzden tasarmlar ok nemlidir. Mesela bu tr bir devreyi breadboard zerinde yapmaya kalkarsanz dzgn almayacaktr nk breadboard un ierisindeki paralel metal iletim hatlar kk kondansatrler gibi davranacaktr ve devrenizin dinamiklerini olumsuz ynde etkileyecektir. Fakat size gzel bir haberim var. Piyasada hazr olarak satlan eitli radyo frekans devreleri bulunuyor. Bu yazdaki uygulamalarda da benzer bir devreyi kullanacaz. Bu sayede devreyi kendimiz retmediimiz iin ykmz olduka hafiflemi olacak ve radyo frekans uygulamalar yapmak olduka kolaylaacak. RF modller belirli sabit bir frekanslarda alacak ekilde retilmilerdir ve alc verici iftleri halinde satlmaktadrlar. Kullanmlar ok kolaydr, yle ki sadece bir anten balayarak devrenize ekleyebilirsiniz. Ayrca g tketimleri de ok dktr, bu sayede tanabilir uygulamalarda da rahatlkla kullanabilirsiniz. lkemizde bu modller UDEA Elektronik tarafndan retilmektedir. Bizim bu yazda kullanacamz alc verici modlleri de 433.92 MHz frekansnda ISM bandnda alan UDEA Elektroniin retmi olduu ARX-34 (alc) ve ATX-34 (verici) modlleridir. Eer bulunduunuz blgede elektronikilerde bu modllerden bulabilmeniz mmkn olmazsa www.udea.com.tr adresinden sipari verebilirsiniz. ekil.3 te elektronikilerde bulunabilen eitli alc verici iftleri grnmekte. stte soldan saa ATX-34 ve ARX-34, altta soldan saa Telecontrolli RT3 ve RR3 alc vericileri bulunuyor.

ekil 3.

ekil 4.

ARX-34 PIN ZELLKLER

Pin No Pin-smi
ANT GND Vcc AOUT DOUT

I/O

Aklama
50 Ohm empedans Anten balant noktas. Kontrol kartnzn toprak hattna balaynz. +5VDC besleme terminali ANALOG OUTPUT DIGITAL OUTPUT

1 2 3 4 5

I O O

Regle edilmi voltaj kayna kullanlmaldr.

ATX-34 PIN ZELLKLER

Pin No Pin-smi
GND ANT GND DIN Vcc

I/O

Aklama
Kontrol kartnzn toprak hattna balaynz. 50 Ohm empedans anten balant noktas. Kontrol kartnzn toprak hattna balaynz. DIGITAL INPUT +5V DC besleme terminali Regle edilmi voltaj kayna kullanlmaldr.

1 2 3 4 5

O I -

KULLANIM TALIMATLARI
Besleme Voltaj: Modller ierisinde bir voltaj reglator bulunmamaktadr. Tasarm daha ok pil ile kullanma uygundur. ARX-34 modl 4,9 - 5,1 V regle edilmi bir voltaj kaynana, ATX34 ise 5-12 V arasnda regle edilmi bir voltaj kaynana ihtiya duymaktadr. Modller belirtilen deerlerin altnda bir besleme yapldnda kararsz alacaktr. Besleme voltaj ve topraklama GND balants belirtilen deerlerin zerinde veya ters olursa, modlde kalc hasarlara aabilir. Pin sras ve zellikleri ekil 4.te ve tablolarda verilmitir

Data Format : ATX-34 modln de, dijital data girii iin DIN pini bulunur. DIN pini RF ile gnderilecek sinyallerin kullanc tarafndan verildii giritir. Standart data protokol u ekildedir. TX : preamble + sencron + data1+.....+dataX En basit haberleme sistemlerinde bile mesajn balangc iin bir preamble kullanlmas neredeyse zorunludur. Preamble veri olarak ardk 1 ve 0 lardan oluan (01010101...) bir bit dizinidir. 5 byte 0x55 veya 0xAA olabilir. Gnderilen 1 ve 0larin sreleri eit olmaldr. Ksaca preamble donanm senkronizasyonunu salamaktadr. Sencron ise yazlmn senkronizasyonuna yardmc olur. Bit senkronizasyonunun salanmas ve mesaj balangcnn doru tayini iin kullanlmas gereklidir. Bu bit dizininin boyu uygulama gereksinimleri veya kstlamalarna gre deiebilmekle birlikte 5 byte 0x00 + 5 byte 0xFF olabilir veya bunun ne olacana kii kendisi karar verebilir. Data gnderirken araya boluk girmemeli, girer ise tekrar preamble ve sencron gnderilmelidir

ekil 5. Data Format

Anten: Verimli data transferi ve alm iin gerekli en nemli iki nokta iyi bir anten ve doru RF topraklama seilmesidir. Anten olmadan datann uzun mesafelere gnderilmesi mmkn deildir. Modller basit bir anten balant pinine sahiptir. Uygun bir UHF anten dorudan bu pine balanabilir. En basit anten 17.3cm uzunluundaki bir kablonun anten giriine lehimlenmesi ile yaplabilir. En iyi iletiim mesafesi her iki taraftaki antenlerin birbirini grmesi ile elde edilebilir. Herhangi bir obje veya metal bir engel iletiim mesafesini drecektir. Ayrca sinyal gndermeleri, gnderilen sinyallerin metal yzeylerden, binalardan vb. gelen yansmalardan etkilenirler. Bu yanl data almlarna yol aabilir.

Kablosuz Kontroll Robot Uygulamas:

Bu uygulamamzda 433.92 MHz frekansnda alan alc-verici iftleriyle bir robotu kablosuz olarak nasl kontrol edebileceimizi reneceiz. Robotumuzun mekanik ksm iki ayr motorla diferansiyel sr yapan paletli oyuncak tank tarz bir ara olabilir. (ekil 7.)

Elektronik ksmda kullanlacak malzemeler ise u ekilde: Kullanlacak Malzeme Listesi PIC16F628A L293D 433,92 MHz Alc-Verici (ARX-34, ATX-34) Buton 5Vluk g kayna ift elektrik motorlu oyuncak tank 2 adet 1 adet 1 adet 4 adet 2 adet 1 adet

ekil 6.

ekil 7.

ekil 6. da radyo kontroll robotumuzun alc devresi grnyor. Bu devrede ARX-34 alcsndan alnan veriler mikroilemci PIC16F628 tarafndan kontrol edilmekte ve eer gelen veri uygun formatta bir veriyse klara bal motorlar veriye gre altrlmaktadr. Bu devrede L293D entegresi ise motorlara gerekli gc salayabilmek iin kullanlmtr nk PIC tek bana motor srebilecek kadar k gc veremez. ekil 8. de robotumuzun kablosuz olarak kontrol edilmesini salayan kumanda devresi grlmektedir. Bu devrede butonlarna basld anda robotu kontrol edecek kontrol bilgisi retilmekte ve seri olarak ATX-34 vericisi zerinden robota gnderilmektedir. Robotta ve kumandada bulunan mikroilemcilere yklenecek Picbasic kodlar aada verilmitir. ekil 9. de bitmi bir kumanda devresi grlmektedir

ekil 8.

Mikroilemcilere Yklenecek Picbasic Kodlar:

'***************KUMANDA PIC16F628A KODU************** CMCON = 07 INCLUDE "modedefs.bas" OPTION_REG.7 = 1 TRISB = %11110000 TRISA = %00000000 K VAR BYTE K=0 ;PORTB Pull-UP lar aktif ;PORTA Dijital

PAUSE 500

SEROUT2 PORTA.0,16780,[REP$AA\5,REP$00\5,REP$FF\5] ;Preamble + Sencron Gnderimi

ANADONGU: IF PORTB.4 = 1 THEN K.BIT0 = 1 IF PORTB.5 = 1 THEN K.BIT1 = 1 IF PORTB.6 = 1 THEN K.BIT2 = 1 IF PORTB.7 = 1 THEN K.BIT3 = 1

SEROUT PORTA.0,N2400, [254] SEROUT PORTA.0,N2400, [K] SEROUT PORTA.0,N2400, [192] PAUSE 10 K=0 GOTO ANADONGU ;*********************************************************

;*****************ALICI PIC16F628A KODU ***************** CMCON = 07 TRISB = %00000010 ;PORTA Dijital

DEFINE HSER_RCSTA 90h DEFINE HSER_TXSTA 20h DEFINE HSER_BAUD 2400 DEFINE HSER_CLROERR 1

SOLILERI VAR PORTB.3

SOLGERI VAR PORTB.4 SAGILERI VAR PORTB.5 SAGGERI VAR PORTB.6 K VAR BYTE ERRCHK VAR BYTE PAUSE 250

ANADONGU:

HSERIN [ WAIT(254),K,ERRCHK] SOLGERI = 0: SAGGERI = 0: SAGILERI = 0: SOLILERI = 0:

IF ERRCHK = 192 THEN IF K.BIT0 = 1 THEN SOLILERI = 1 ELSE SOLILERI = 0 ENDIF IF K.BIT1 = 1 THEN SOLGERI = 1 ELSE SOLGERI = 0 ENDIF IF K.BIT2 = 1 THEN SAGILERI = 1 ELSE SAGILERI = 0 ENDIF IF K.BIT3 = 1 THEN SAGGERI = 1 ELSE SAGGERI = 0 ENDIF ENDIF PAUSE 10 GOTO ANADONGU

;Gelen veri doru formatta ise

;*********************************************************

ekil 9.

Yardm ve destek iin http://robot.metu.edu.tr/forum adresi altndaki foruma ileti yazabilirsiniz.

mer AYIRPUNAR ODT Robot Topluluu omercayir@yahoo.com

Kaynaklar: Odt Robot Topluluu sitesi Microchip, 16F628A Data Sheet ATX-34, ARX-34 Datasheet :http://www.robot.metu.edu.tr :http://www.microchip.com : http://www.udea.com.tr