TEKNOLOJ

>>

Hazrlayan: Dr. Atilla YARDIMCI (TOBB Bilgi Hizmetleri Dairesi Bakan)

anayi devriminin dnyann ekonomik, askeri ve siyasi dengelerini tamamen deitirdiini biliyoruz. Ancak sanayi devrimini sadece sonras ile deerlendirmek baz yanlglara neden oluyor. ncelikle Avrupada bilimsel dnceye nem verilmeye baland ve aydnlanma a olarak adlandrlan dnemde, toplumu etkileyen entelektel dnce sayesinde, bireysel anlamda sorgulayc bir toplum yapsnn temelleri atld. Bunun sonucunda, artan kir retimine bal olarak ortaya kan ifade zgrl ve farkndalklar toplum tarafndan desteklenmeye baland. Fransz Devrimi, kimilerine gre bu srecin patlama noktas, kimilerine gre de doal birikimin sonucu olarak nitelendiriliyor. Ancak ne olursa olsun bu devrim sonucunda, dnemin kta Avrupasnda kir ve bilim reten, icat karan kiiler daha saygn bir yer edinmeye balad. Bununla beraber, gzlem ve deneye dayanan bilimsel yntemlerin gelimesi ve toplumun genel anlamda, bilime ve bilim insanlarna bak alarndaki deiim, sermaye sahiplerinin de bilimsel faaliyetleri desteklemelerine neden oldu. Sermaye sahiplerinin bu desteklerine paralel olarak smrge blgelerinden elde edilen ucuz ve bol miktardaki hammaddenin hzl biimde ilenmesi amacyla yeni teknolojilerin gelitirilmesi gerekti. Buna bal olarak buhar gcnden daha etkin yararlanlarak, ar ilerin daha kolay yaplmas ve seri retim srelerinin gelitirilmesi mmkn oldu. Aslnda tm bu teknolojik ve ekonomik gelimelerin temelinde daha ok, daha verimli ve daha ucuz maliyetli rnlerin retilmesiyle birlikte, toplumun artan tketim ihtiyalarnn karlanmas yatmaktayd. Bu amala bilim insanlarnn nemli bir blm faaliyetlerini, ncelikli olarak kendilerini destekleyen sermaye sahiplerinin, endstriyel anlamda ihtiya duyduklar teknolojik yeniliklerin gerekletirilmesine ynelik olarak yrtmeye balad.

irketlerin ynlendirmesi ile yaplan teknolojik bulular, yeni endstrilerin ve rnlerin ortaya kmasn salayacak. Bylece, yeni endstrilerin ortaya k ile oluacak pazarlar, ekonomik bymeyi de beraberinde getirecek.

Bilim, teknoloji, retim

aletlere ihtiya duyar. G Bu aletlerin kullanm, farkl uzmanlklara sahip farkl disiplin grubundan kiiler tarafndan yaplr. G Bilimde yaanan byk ilerlemeler, birletirilmemi objenin yeterli sayda paras kefedildiinde ve birisi tarafndan bu paralarn nasl uygun biimde birletirilebilecei ortaya konduu zaman gerekleir. G Bilimsel gelime iin zaman, sabr, devamllk ve para gereklidir. G Ekonomik adan bakldnda, bilim gelecekteki olas teknolojilere yaplan bir eit toplumsal yatrm olarak deerlendirilebilir. G Bilim almalar sonucunda bilgi temeli yaratldndan, bilim insanlar ve teknoloji uzmanlar tarafndan yeni bir teknolojinin ortaya karlmas iin icatlar yaplmaya balanabilir. Bunun sonucunda

TEKNOLOJNN BLMSEL TEMELLER

Zaman iinde bamsz bilimsel faaliyetlerin, teknolojik gelimeler zerindeki etkileri fark edildi ve bunlarn temel talar yaplandrld. Frederick Betz1 tarafndan teknolojinin bilimsel temelleri aadaki biimde sralanyor: G Bilim insanlar, nelerin var olduunu ve nasl altklarna dair ok temel ve evrensel sorular soran, aratrmalarn peinde koar. G Bunlar yantlamak iin bilim insanlar keif ve aratrmalarda kullanmak zere yeni 60 EKONOMK FORUM l Mays 2011

HABER

teknolojik devrim iin yatrm yaplabilir ve yeni endstriler kurulabilir.

TAKLT ETMEK YERNE UYARLAMAK VEYA GELTRMEK

Eer yeni teknoloji birok endstriyi etkilemeye balam ise teknolojik devrim sayesinde ekonomik byme balayabilir. Bu nedenle irketlerin teknolojik ngrlerde bulunabilmeleri iin kullandklar teknolojilerin bilimsel temelleri konusunda aratrmalarn iinde olmalar gerekir. Grld gibi, teknolojik yeniliklerin ortaya karlmas iin bilimsel faaliyetlerin yaplmas ve irketlerin de bu srelerin iinde aktif olarak yer almalar, gerekirse ynlendirmeleri gerekiyor. irketlerin ynlendirmesi ile yaplan teknolojik bulular, yeni endstrilerin ve rnlerin ortaya kmasn salar. Bylece, yeni endstrilerin ortaya k ile oluacak pazarlar, ekonomik bymeyi de beraberinde getirir. Bilimsel ve teknolojik gelimeleri yakndan takip eden ve bunlar kendi retim srelerine zamannda ve doru yntemlerle uyarlamay baaran irketler pazarda sz sahibi olmaya devam eder. Bu noktada, rekabeti olmak ve elde edilen pazar payn korumak amacyla, retim srelerinde mmkn olduunca yeni teknolojilerin kullanlmasn salayacak dzenlemelerin yaplmas gerekir. dnyasnda ihtiya duyulan yeni teknolojiler rn, retim, sre, bilgi-iletiim ve nans balklar altnda toplanabilir. rn teknolojileri, rn ya da hizmetlerin tasar-

mn tanmlarken, retim teknolojisi ise imalat veya retilen hizmetlerin teslimi srasnda kullanlan teknolojileri ifade eder. Sre teknolojileri retim, pazarlama, datm ve destek aamalarndaki srelerin daha etkili yrtlebilmesi iin kullanlan teknolojileri barndrr. Bilgi-iletiim teknolojileri, aslnda kullanlan tm teknolojilerin temelinde yer alan veri, bilgi ve malumat balantlarnn daha hzl kurulmas ve teknolojik hafza oluumu iin gerekli olan altyapy salar. Finans teknolojileri, genel olarak iletmelerin tasarm, retim, pazarlama, datm ve destek faaliyetleri iin gerekli olan sermayenin, temini ve ynetimi gibi konularda ihtiya duyulan tm teknolojileri tanmlar. Teknolojik yenilik faaliyetlerinin getirdii maliyetlerden kaarak, daha nce retilen rn taklit ederek ya da benzerini yaparak, ksa dnemli kazanlarn elde edilmesi mmkn olmakla birlikte, uzun dnemde irketin rekabet edebilirlii asndan fayda salamaz. Ancak endstrinin gelimesini takip eden, ortaya kan yeni teknolojilerin kendi retim srelerine uyarlanmas iin almalar yapan irketleri ise bundan ayrmak gerekiyor. retim yapan irketlerin, taklit etmek yerine, uyarlamak ve gelitirmek zerine kurguladklar yaplarn daha baarl olduu ve rekabet edebilirlik asndan avantajlar salayaca grlmektedir. Trkiyede son yllarda, zel sektr ve kamu tarafndan Ar-Geye yaplan yatrmlardaki art bu adan umut verici. Zamanla olgunlaan proje yapma ve irketler aras bilgi paylam kltrnn yaygnlamas sayesinde, sektrnde lider yerli irketlerin ortaya kmas salanabilir. Bunun sonucunda, dnya genelinde tannan yerli markalar yaratlarak, sektrel standartlarn belirlenmesi konularnda sz sahibi olan irketlerimiz sayesinde, rekabet edebilirlik asndan Trkiyenin avantajlar elde etmesi mmkn grnyor.

DPNOT
1) Teknolojik Yenilik Ynetimi, Frederick Betz, TBTAK Popler Bilim Kitaplar, 2010.

Mays 2011 k EKONOMK FORUM 61