CH

NG I

NHI T
1. CC KHI NI M M

NG H C H TH NG S NG
U
ng nghin c u

I. Nhi t

ng h c h sinh v t v h

Nhi t ng h c h sinh v t nghin c u hi u ng n ng l ng, s chuy n ho gi a cc d ng n ng l ng, kh n ng ti n tri n, chi u h ng v gi i h n t di n bi n c a cc qu trnh x y ra trong h th ng s ng. C th s ng trong qu trnh sinh tr ng v pht tri n u c s d ng n ng l v y nhi t ng h c h sinh v t l l nh v c c n c nghin c u. i t ng nghin c nhi t ng h c h sinh v t l c th s ng, l m t h m do lun x y ra s trao ch t v n ng l ng v i mi tr ng xung quanh, c kh n ng t i u ch nh, t sinh Hi n nay nhi t ng h c h sinh v t c cc h ng nghin c u ch y u sau: ng v uc a iv t s n

- Nghin c u s chuy n bi n n ng l ng m c phn t , t bo, m, c quan hay ton b c th khi tr ng thi sinh l bnh th ng v tr ng thi ang ho t ng. Xc nh hi u su t s d ng c a cc qu trnh sinh v t v n ng l ng lin k t trong cc lin k t c a cc cao phn t sinh h c. - Nghin c u c ch tc ng c a s thay i cc y u t mi tr ng ln qu trnh chuy n ho n ng l ng v s trao i n ng l ng gi a c th s ng v i mi tr ng. II. M t s khi ni m v il ng c b n - H : M t v t hay m t i t ng c u t o b i s l n cc ph n t g i l m t h nhi t ng. Kch th c c a h nhi t ng lun lun l n h n r t nhi u kch th c c a cc ph n t c u t o nn n. H l m t v t th hay m t nhm v t th c dng lm i t ng nghin c u. V d khi ch n c th nghin c u th c th l m t h cn khi ch n qu n th nghin c u th qu n th l m t h . - H c l p: L h khng c s trao i v t ch t v n ng l ng gi a h v i mi tr ng xung quanh. Trn th c t kh xc nh c m t h c l p hon ton nh ng qui m th nghi m cc nh khoa h c c th thi t k c h c l p nh bom nhi t l ng dng nghin c u hi u ng nhi t c a cc ph n ng oxy ho. - H kn: L h khng trao i v t ch t v i mi tr n ng l ng v i mi tr ng xung quanh. - H m : L h c trao d : c th s ng l m t h m . i c v t ch t v n ng l ng xung quanh nh ng c trao ng v i mi tr i

ng xung quanh. V

- Tham s tr ng thi: L cc i l ng nhi t , p su t, th tch, n i n ng, entropi - Nhi t phn t (nhi t : L m t i l cng cao th

c tr ng cho tr ng thi c a m t h , v d nh

ng c tr ng cho m c chuy n ng h n lo n c a cc h n lo n cng t ng). C cc thang nhi t bch phn

(Celcius); thang nhi t Raumur (Php)

tuy t

i (Kelvin); thang nhi t

Farenheit (M ); thang nhi t

n 0 C ! (0,8n) 0 R ! (1,8n  32) 0 F t 0 C ! T 0 K  273,16

m t

- p su t: p su t l m t n v di n tch
P! F S

il

ng v t l c gi tr b ng m t l c nn vung gc ln

nv:

+ H SI: + 1at ! 760

+ 1at ! 9,81.10 4 N / m 2

nh t

- Tr ng thi cn b ng: L tr ng thi trong cc tham s tr ng thi nh v khng i theo th i gian.

- Qu trnh cn b ng: L qu trnh trong cc tham s tr ng thi thay i v i t c ch m t i m c sao cho t i m i th i i m c th , xem nh tr ng thi c a h l tr ng thi cn b ng. - Qu trnh thu n ngh ch: L qu trnh bi n khng km theo b t c m t s bi n i no c a mi tr - Qu trnh b t thu n ngh ch: L qu trnh bi n lm thay i mi tr ng xung quanh. i m khi tr v tr ng thi ban ng xung quanh. i m khi tr v tr ng thi ban u u

- H tr ng thi: c tr ng cho tr ng thi c a h , khi s bi n thin gi tr c a n trong b t c qu trnh no c ng ch ph thu c vo gi tr u v gi tr cu i m khng ph thu c vo con ng chuy n bi n. N i n ng (U), n ng l ng t do (F), th nhi t ng (Z hay G), entanpi (H), entropi (S) l nh ng hm tr ng thi. - N ng l ng: l 1 i l ng c tr ng cho s v n ng c a v t ch t. N ng l ng l i l ng c th o c, c th bi n i m t cch nh l ng lun theo cng m t t l thnh nhi t l ng. N ng l ng ph n nh kh n ng sinh cng c a m t h . n v dng o n ng l ng l Calo (Cal) hay Joule (J), eV, W, erg. Trong c th s ng c cc d ng n ng l ng sau: + Ha n ng: do gy cc lin k t + ng n ng: n ng l ng di d i v t ch t, thay i t th + N ng l + N ng l ng sinh cng th m th u: v n chuy n v t ch t qua mng ng sinh cng i n duy tr nhi t c th cc ph n ng chuy n ha

+ N ng l ng sinh nhi t: thu n l i trong c th . M i quan h gi a n ng l

ng v v t ch t theo cng th c Einstein: E = mc 2

2

+ CGS: dyn / c

/
2

! Pa (Pascal)

g ! 760Tor (Toricelli)

t m t gi tr

- Cng v nhi t: l hai hnh th c truy n n ng l ng t h ny sang h khc. N u nh s truy n n ng l ng t h ny sang h khc g n li n v i s di chuy n v tr c a h th s chuy n c th c hi n d i d ng cng. V d khi ch y 100 mt th n ng l ng tiu t n c dng vo th c hi n cng di chuy n v tr. N u s truy n n ng l ng t h ny sang h khc lm t ng t c chuy n ng c a phn t h nh n n ng l ng th s truy n c th c hi n d i d ng nhi t. Cng v nhi t l hm s c a qu trnh v chng u ph thu c vo cch chuy n bi n. Bi u th c c a cng: A ! F d s . Cng l m t d ng truy n n ng l chuy n ng c tr t t c a m t v t. Nhi t l ng l m t d ng n ng l ng trao h n lo n c a nh ng v t t ng tc v i nhau. Bi u th c c a nhi t:
(Q ! mC(T

ng lm t ng m c ng

i tr c ti p gi a cc phn t chuy n

Gi a cng v nhi t c th bi n

i qua nhau:

- N i n ng U: N i n ng c a m t v t th bao g m ng n ng c a cc phn t chuy n ng v th n ng t ng tc do s ht v y l n nhau gi a cc phn t cng v i n ng l ng c a h t nhn nguyn t v n ng l ng c a cc i n t . - Do n i n ng nhi u thnh ph n nn kh xc
(U

nh chnh xc U, nh ng xc

2.

NGUYN L I NHI T
ng h c:

NG H C

I. Nguyn l I nhi t

Nguyn l I nhi t

ng h c p d ng

nh lu t b o ton W vo cc h nhi t

nh lu t b o ton v bi n ha n ng l ng: N ng l ng khng t nhin sinh ra v khng t nhin m t i, n ch chuy n t d ng ny sang d ng khc Nguyn l I nhi t ng h c c hnh thnh qua cc cng trnh nghin c u c a cc tc gi nh M. V. Lomonoxob (1744), G. I. Heccer (1836), R.Majo (1842), Helmholtz (1849), Joule (1877) Nguyn l I nhi t ng h c c pht bi u nh sau: Trong m t qu trnh n u n ng l hi n v i l ng hon ton t ng ng d ng ny bi n i th n ng l ng d ng khc s xu t ng v i gi tr c a n ng l ng d ng ban u.

Nhi t l ng truy n cho h , dng lm t ng n i n ng c a h v bi n thnh cng th c hi n b il cc ah t ln mi tr ng ngoi. Khng th ch t o Nguyn l I nhi t c ng c v nh c u lo i I. nh n ng l ng khng m t i m n ch chuy n t d ng ny ng v n c b o ton. ng h c bao g m hai ph n:

- Ph n nh tnh kh ng sang d ng khc. - Ph n nh l ng kh ng

nh gi tr n ng l

Bi u th c ton h c c a nguyn l I nhi t ng h c: M t h c l p tr ng thi ban u c n i n ng U1, n u cung c p cho h m t nhi t l ng Q th m t ph n nhi t l ng h s
3

! JQ ,

1calo ! 4,18 Joule

nh

ng h c.

d ng th c hi n cng A, ph n cn l i lm thay i tr ng thi c a h t tr ng thi ban u c n i n ng U1 sang tr ng thi m i c n i n ng U2 (U2 > U1). T nh n xt trn ta c bi u th c: Trong U ! U 2  U 1 Cng th c trn c th vi t d
(U ! (  (A

i v i qu trnh bi n dU: Ch s bi n

HQ v HA : Ch s bi n

II. p d ng nguyn l th I cho h th ng s ng: a. nh lu t Heccer: Do hm nhi t l hm tr ng thi p h qu l nh lu t Heccer: N ng l ng sinh ra b i qu trnh ho h c ph c t p khng ph thu c vo cc giai o n trung gian m ch ph thu c vo cc tr ng thi ban u v cu i c a h ho h c. M t nh lu t: u
A1,A2, Q4 Q ! Q1  Q2  Q3 ! Q4  Q5 Q1 B Q D Q5 A1 , A2 ,: ch t ban Q2 C Q3 B1,B2,

B1 , B2 ,: s n ph m cu i

1 O  O2 p O2  67,63kcal 2  O2 p O2  94,05kcal

b. H th ng s ng khc my nhi t: - Hi u su t c a ng c nhi t:

1 3 L! T1  T2 T1

Gi s : T2 ! 300 0 K ( 27 0 C ),L !

VD:

1  O2 p O  26,42kcal 2

! dU  xA'

i n i n ng, l hm s tr ng thi i nhi t v cng,cng l hm s c a qu trnh.

! U  A'

i d ng: ng trnh trn c th vi t:

i v cng nh , ph ( xA' ! xA )

p T1 ! 447 0 K p 174 0 C

T bo s b phn hu c. h

40 0  60 0 C

Nh v y c th s ng khng ph i

ng c nhi t bnh th

ng.

(A : cng c th sinh ra ch ng l i mi tr (E : N ng l (M : N ng l

Ph ng php nhi t l ng k gin ti p v nguyn t c ho t ng c a c th s ng: C s c a ph ng php ny l d a vo l ng kh xy tiu th ho c l n g kh CO2 do c th th i ra ng v t mu nng, c lin quan ch t ch v i nhi t l ng ch a trong th c n. V d , qu trnh xy ha glucose ph n ng di n ra nh sau: C6H12O6 (180 gam) + 6O2 (134,4l) = 6CO2 (134,4l) + 6H2O + 678 Kcal

i u ki n tiu chu n, m i phn t gam ch t kh u ch a 22,4 lt. D a vo ph ng php nhi t l ng k gin ti p c th xc nh c s th i nhi t c a b t k ng v t mu nng no thng qua s lt xy tiu th (ho c s lt CO2 th i ra). K t qu * N ng l o v cn b ng nhi t ng to ra: ng to ra xung quanh ( ng to ra qua kh th i c ti u ng b c h i qua h h p ng b c h i qua da i l u, b c x ) 1374 kcal 43 kcal 23 kcal 181 kcal 227 kcal 31 kcal 1879 kcal 56,8g t o 237 kcal 140,0g t o 1307 kcal ng) 79,98g t o 335 kcal 1879 kcal ng 1. N ng l 2. Nhi t l 4. Nhi t l 5. Nhi t l i v i c th ng i sau 1 ngy 1 m:

* Th c n

(Q : Nhi t l

ng trnh cn b ng nhi t c a c th
(Q ! (E  (A  (M

ng.

ng m t mt vo mi tr ng d tr d

ng xung quanh do truy n nhi t.

i d ng ho n ng c a c th .

3. Phn v n

6. Cc s hi u ch nh khc C ng a vo c th : Protein ( m) Lipid (bo) Glucid ( C ng: ng nh n t ngoi vo, c 2 lo i nhi t l

a. Nhi t l ng s c p (c b n): xu t hi n do k t qu phn tn n ng l ng nhi t, t t nhin trong qu trnh trao i v t ch t v nh ng ph n ng ho sinh x y ra khng thu n ngh ch. Nhi t l ng ny pht ra l p t c ngay sau khi c th h p th xy vo th c n. b. Nhi t l ng trnh y ho th c n cd ny t, chng gi i phng n p i u ho cc ho t ng c th c p (tch c c): G n 50% n ng l ng xu t hi n trong qu tr trong cc lin k t giu n ng l ng (ATP). Khi cc lin k t ng l ng th c hi n cng no y, r i c ng bi n thnh nhi t a c th .

+ i u ki n bnh th ng, trong c th s ng s d ng n ng l ng s c p v th c p b tr l n nhau (n ng l ng s c p t ng th n ng l ng th c p gi m v ng c l i) ngh a th c ti n: (n ng l

o

- S ng ph i n ng l ng) theo hon c nh mi tr

ng: tnh ton th c n ng. ng ng: duy tr nhi t

ho t

ng, i u ch nh th c n

- Hi u r ngu n nhi t l nng: thong, mt). - Tiu hao n ng l - Tiu hao n ng l cng l n - Tiu hao n ng l - Tiu hao n ng l - Tiu hao n ng l - Tiu hao n ng l III. M t s qu trnh bi n a. N ng l
A!
x2

c th (tr i l nh: gi nhi t; tr i

Cc nguyn nhn tiu hao n ng l

ng do chuy n ha c s ng do v n c , s c co cng nhi u th n ng l ng do i u nhi t ng do tiu ha: th c n chuy n qua protein, lipid, glucid ng do pht tri n c th ng do sinh s n: nui con ti t s a ng trn c th s ng: ng tiu hao

i n ng l

ng trong qu trnh co c :

x1

F ( x ) dx

B p c s d ng n ng l nhi t n ng) b. Cng trong h h p:

ng ho n ng ATP (1 ph n chuy n sang c n ng, 1 ph n sang

A!

x1

- Khi t ng th tch th p cng c. N ng l ng tim:

- Khi th su v i t n s thch h p p chi ph cng q

x2

dV


6

- Tim ho t ng nh 1 ci b m lin t c p t o p su t ng theo 1 chi u xc nh) P (cng su t): 1,3 1,4 W - 1 ph n cng c a tim cn l i t o ra 1 1  ) r1 r2

y mu vo m ch (chuy n

c ng c a c (tr

ng l c c )

nh lu t Laplace: mng phn chia 2 khu v c

P ! T(

M t trong: lm; m t ngoi: l i

P : p su t trong mng; T : s c c ng

r1 , r2 : bn knh trong v ngoi.

pT ! P 1 1  r1 r2 ! P. r2 r1 r1  r2

Khi c tim b b nh r1 , r2 o th gi tr cng c h c t o ra P q t o ra suy tim.

3.

NGUYN L II NHI T

NG H C
il ng, c th n ho t ng,

Theo nguyn l I ch ni lin quan h gi a cc s ng, khng cho bi t chi u di n bi n c a qu trnh Cng p nhi t, sinh ra p ch t I. M t vi thng s nhi t a. ntropy S - Th d v cch phn b phn t c a h ng quan tr ng:

- 1 bnh kn chia lm 2 ph n b ng nhau A v B b ng 1 vch ng n. B vch ng n cc phn t khu ch tn v s phn t bn A thay i t 0 6 Xc su t nhi t thi v m.
W !

nh ngh a 1:

K (h ng s Bolzmann) = 1,38.10 23 J / 0 K

  

ng h c l s tr ng thi vi m c th th c hi n
!

c trong m t tr ng

S ! K . ln W

S phn t Tr ng thi 1 2 3 4 5 6 7 A 6 5 4 3 2 1 0 T ng c ng

ph n B 0 1 2 3 4 5 6

Xc su t nhi t ng h cW 1 6 15 20 15 6 1 64

Xc su t ton h c 1/64 6/64 15/64 20/64 15/64 6/64 1/64 64/64

- Tr ng thi cn b ng c W l n nh t ( c S ! S max ) hay g p nh t nh ngh a 2:

dS u
xQ . T

>: qu trnh b t thu n ngh ch = : qu trnh thu n ngh ch.

Nh n xt: - S (J / 0 K ) - S l il ng c th c ng c. - S sai khc nhau 1 h ng s (tch phn) - H nh n nhi t xQ " 0 p dS " 0, S c a h t ng. Khi to nhi t xQ 0 p dS - S l 1 b. N ng l il ng ng t do F
xA ! xA' !  pd ;

0, S c a h gi m.

c tr ng cho m i

h n lo n c a cc phn t .

i v i qu trnh thu n ngh ch: xQ ! TdS

dU ! xQ  xA

- Theo nguyn l I: xQ ! dU  xA' ; Xt v i qu trnh ng nhi t (dT ! 0)

F ! U  TS
U ! F  TS xA' ! xF

V y: + N ng l cng.

Ph n TS khng sinh ra cng g i l n ng l

c. ntanpi H: L hm ch a nhi t. Nh n ta d dng tnh qu trnh ho h c

H !U  V ; dH ! TdS  VdP ; d

- N u trong qu trnh

ng p:

( dH ) p ! (TdS ) p ! (xQ ) p

II. Cc qu trnh khng thu n ngh ch v thu n ngh ch nh ngh a: M t qu trnh bi n i t tr ng thi ny sang tr ng thi khc thu n ngh ch khi n c th ti n hnh theo chi u ng c l i v trong qu trnh ng h tr i qua cc tr ng thi trung gian nh trong qu trnh thu n. Qu trnh khng thu n ngh ch l ng Th d 1 (TN): - Dao c l i. ng khng ma st c a con l c ton h c c g i l c l i ,

- Qu trnh gin n kh v cng ch m Th d 2 (khng TN): - Bnh c l p g m 2 ph n A v B, trong n A " n B p hi n cng)

n A ! RT ln A nB

Khi n A ! nB p A ! 0 Th d 3 (khng TN): Hai v t c T A " TB , khi ti p xc T A q, TB o , sau T A ! TB (khi cn b ng th khng quay l i c). Trong t nhin, cc qu trnh khng thu n ngh ch x y ra nhi u h n thu n ngh ch. III. Pht bi u nguyn l II nhi t ng h c
xQ T xQ ! 0

i v i h c l p:
p (S u 0

Cch I: Tnh tr t t c a 1 h c l p ch c th gi nguyn ho c gi m d n.

&

T :

dS

"

pd

! xA' ! TdS  dU !  dF xA' ! d [TS  U ] xA' !  d [U  TS ]

ng t do l m t ph n n ng l

dU ! xQ  pd

ng c a n i n ng dng ng lin k t. c n ng l

sinh ra

ng trong cc

! dU  pdV  Vdp

y vch ng n (th c

Cch II: Khng th ch t o

ng c v nh c u lo i II. (Thomson)

Cch III: Trong cc h c l p, ch nh ng qu trnh no ko theo (t ng) entropi m i c th t di n bi n; gi i h n t di n bi n c a chng l tr ng thi c S max . (Boltzmann) Cch IV: t nhin, nhi t s truy n t nng p l nh. (Clausius)

4.

NGUYN L TH

II P D NG VO H TH NG S NG

I. Tr ng thi

c tr ng c a h th ng s ng

- Khi p d ng nguyn l II vo h th ng s ng ( y l 1 qu trnh khng thu n ngh ch) th S o ( tr t t q ). Nh ng th c t , c th t o ra cc t ch c c tr t t cao. T nh ng ph n t nh tr t t th p m c th nh n c trong qu trnh n u ng v h h p, nh ng i phn t c tr t t cao c a cc polime sinh h c c t o ra (nh v y S q ) - V nguyn l II pht bi u cho h c l p. Trong h c l p cc ph n ng ho h c, bi n i tr ng thi b gi i h n b i s l ng v t ch t. Qua 1 qu trnh bi n i, tr ng thi cn b ng c thi t l p (khng sinh ra cng, cc thng s n nh, S ! S max ). Trong khi , h th ng s ng do l th ng s ng khng c tr ng thi cn b ng ng v t ch t v n ng l c. ng i vo i ra nn h

Tuy nhin, h th ng s ng khng ph i c c tr ng b ng tr ng thi khng cn b ng b t k m ch tr ng thi t i cc tnh ch t c a h khng thay i. Cc thng s ho l nh gra isn, cc c tr ng ng h c c b o ton (khng thay i theo th i gian). Tr ng thi l tr ng thi d ng (tr ng thi c tr ng c a h th ng s ng). So snh Tr ng thi cn b ng ho h c - H kn, khng c dng v t ch t ra vo - N ng l ng t do F ! 0 (khng c kh n ng sinh cng) -T c ph n ng thu n b ng t c ng ngh ch (v1 ! v2 ! const ) -T c ph n ng ph thu c n ng u ch t tham gia - Ch t xc tc khng lm thay ch t ph n ng. M hnh m t 2 qu trnh:
10

Tr ng thi d ng - H m , c dng v t ch t vo h v th i ra cc s n ph m - F ! const { 0 , v n c kh n ng sinh ra cng - T c ph n ng thu n > t c ph n ng ngh ch (do v t ch t a vo v th i ra) ( v1 " v 2 ) -T c ph n ng khng ph thu c n ng ban u, nh ng ng k l cc n ng d ng lin t c c gi nguyn do dng v t ch t m i. Ch t xc tc lm thay i n ng d ng

ph n

ban

i t l

- N u h kn (n u ch t l ng khng i vo bnh t bn ngoi v ch y ra) th ton b ch t l ng s chuy n t bnh cao chuy n sang bnh th p h n v i t c c xc nh b ng m c a kho. V sau 1 kho ng th i gian no y s cn b ng c thi t l p. - N u h m th bnh trn v d nh khng ng v i cn b ng. - Khi thay i n ng tr ng thi d ng m i . i s c m c ch t l ng xc
v2

v1 K

xc tc (kho 2) p t o nn nh ng ph n ng ho h c)

(kho K2 cho m hnh t c II. Bi n i S trong h th ng s ng i S do t

dS ! dS e  dS i

+ dS e : bi n ngoi.

ng tc v i mi tr

ng

+ dS i : bi n i S bn trong c th . H th ng s ng th c hi n qu trnh khng thu n ngh ch nn dS i " 0 + dS e : c th nh n nh ng gi tr b t k : " 0 ; 0 ; ! 0 v i c th s ng, do qu trnh t ng tc v i mi tr ng xung quanh (s d ng th c n cao phn t tch ra kh i c th cc s n ph m thoi ho, truy n nhi t ) p t o thnh dng S m i vo c th . - Khi dS e ! 0 (h c l p): th dS ! dS i " 0 - Khi dS e " 0 p dS "" 0 - Khi dS e
dS e 0 th : dS i p dS " 0 0

dS e " dS i p dS

. Do t

ng tc v i mi tr

ng xung quanh p S q , tnh

tr t t ngy cng t ng (giai o n pht tri n) - Khi dS e ! dS i , i u ng v i tr ng thi d ng. Ta c th vi t s bi n i S theo th i gian.
S ch t
dS dS e dS i !  (cng th c Prigorine) dt dt dt

tr ng thi d ng: Hay:

dS dS e dS i !  !0 dt dt dt

dS i dS ! e {0 dt dt

tr

tr

ng thnh

au m t

11

tr

duy tr s t n t i, h th ng s ng ph i trao ng xung quanh.

p

i v t ch t v n ng l

ng v i mi

K t lu n: H th ng s ng c ng ph i tun theo nguyn l t ng S (ch t) ch ng l i s t ng c a S ph i c ch c th kho m nh (gi m S) * th - (Nh t B n): xoa bp v ngm n c nng bn chn tr li u - (Php): vin thu c d ng nh ng (c m bi n nhi t) khi vo c th thng bo s thay i nhi t trong n i t ng - (M ): ph ng php ng l nh trong ni t l ng ( -1960C). Dng robot kch th nano h i ph c l i c th tr c khi r ng h i ph c cc ch c n ng sinh l - o thn nhi t gan t nhi t b ng laser, v t l tr li u, i m huy t, truy n nhi t, t m n c nng xc nh b nh Sars t nhi t b ng sng cao t n, tiu di t cc kh i u x trong BV HYD Hu dng c - (Nga): Ch n on b nh b ng nhi t n u ng, luy n t p, th thao ph h p

'

t s ph

ng php nhi t tr b nh: , s ng mi tr ng nhi t th p p t ng tu i

12

CH

NG II

NH SNG V C
1.
I.

TH S NG

QUANG HNH H C
nh lu t v s truy n th ng c a nh sng Trong m t mi tr ng th ng ng trong su t, ng tnh v ng h ng nh sng truy n theo c nh th nh lu t trn

- Khi nh sng qua l h p, ho c g p nh ng v t c kch th khng cn ng n a. - Tia sng, chm sng, h i t , phn k , song song.

Tc d ng c a cc chm tia sng khc nhau th c l p v i nhau. C ngh a l tc d ng c a chm tia sng ny khng ph thu c vo s c m t c a cc chm tia sng khc. II. nh lu t ph n x nh sng N u tia sng truy n t mi tr ng quang h c ny sang mi tr ng quang h c khc th t i phn gi i c a 2 mi tr ng: + Tia t i v tia ph n x cng n m trong m t ph ng t i ( bn kia php tuy n) + Gc ph n x = gc t i i1 ! i1 ' + Tia t i v tia ph n x c tnh thu n ngh ch III. tr nh lu t khc x nh sng N u 1 tia sng t i m t phn gi i c a 2 mi tr ng th II: ng ng h ng m truy n sang mi
i 1 i 1

i2

+ Tia t i v tia khc x cng n m trong m t ph ng t i. tr + T s gi a sin gc t i v sin gc khc x l 1 ng quang h c cho tr c:
sin i1 n2 v ! ! n 21 ! 1 sin i2 n1 v2
p n1 sin i1 ! n 2 sin i 2

il

ng khng

i v i 2 mi

IV. Cc d ng c quang h c + G ng ph ng + G ng c u l i, lm + L ng knh p dng tn s c + Th u knh h i t , phn k + Dng trong cc lo i knh hi n vi + Tia laser

13

2.

B N CH T C A NH SNG
E ! E0 cos[[t  N ] H ! H 0 cos[[t  N ]

I. nh sng l sng i n t

E
x

Ph

ng trnh truy n sng

l E ! E 0 cos[[ (t  )  N ] v 2Tl ! 0 cos[2Tvt   N] P 1 v

y:

l vc t sng; [ (t n s gc)

[ ! 2Tv ( v : t n s ), T (chu k ) !

P ! vT (b c sng) ng sng nh sng truy n i sau m i chu k P : l qung 3 1Q ! 10 ! 10 6 ! 10 4 A0 1A0 ! 10 10 ! 10 1 n

+ nh sng l sng ngang ( E B H ) , khi i qua 1 s mi tr d ch Gluc,) nh sng s b phn c c.

I 0 ! 8,86.10 12 c 2 / Nm 2 Q 0 ! 4T .10 H / c! 1 I 0 Q0

II. Nh ng i m c b n c a thuy t l ng t nh sng (Einstein) - N ng l ng nh sng khng nh n cc gi tr lin t c m nh n cc gi tr gin o n xc nh. - Ph n gin o n nh nh t c a n ng l ng nh sng l ftn: (h: h ng s Planck ! 6,62 .10 34 J / s ) I ! hv - V n t c nh sng l c c i - ftn khng c kh i l
c ! hv
c P
2

- Bi u th c di n t m i quan h gi a tnh ch t sng v h t:

I ! c 2 ! hv ! h pP!

h mc

III. Cc m c n ng l ng c a e trong nguyn t : - i n t ch quay quanh h t nhn trn cc qu o xc nh ng v i nh ng gi tr c th c a n ng l ng nguyn t . Khi quay trn qu o, e  khng b c x hay h p th n ng l ng v nguyn t n m tr ng thi d ng. o ny sang qu o khc, - N ng l ng pht x hay h p th khi e  chuy n t qu b ng hi u s gi a 2 m c n ng l ng ban u v cu i: I ! E1  E2 ! hv

c ! 3.108

/s

(h th c De Broglie)

7

0 )

0 ))

( ( 4 3 ) (

ng d h

ng (cc dung

ng t nh, kh i l

ng

ng ph thu c vo v n t c ftn

14

- S l ng chnh n, nh n cc gi tr nguyn, d ng 1, 2, 3, xc nh n ng l ng o c a n. c a e ng v i qu - S l ng t ph l c th nh n cc gi tr nguyn, d ng t 0 n (n  1) (n l s l ng t chnh), c tr ng cho m men c h c qu o - S l ng t t m, c tr ng cho m men t qu o c a e  , nh n cc gi tr nguyn t -l, 0, +l - S l ng t spin c tr ng cho s quay c a e  quanh tr c ring c a n. Spin ch c


th nh n 2 gi tr  ,

1 2

1 2

- Trong t t c cc tr ng thi c th , e  lun chi m tr ng thi sao cho n ng l ng c a n c c ti u - Pauli: khng th c 2 e  trong cng 1 nguyn t c 4 s l ng t gi ng nhau. 3. H P TH NH SNG V PHT SNG

1 chm ftn trn ng i khi g p mi tr ng v t ch t, tu theo n ng l ng c a ftn v b n ch t c a mi tr ng c th x y ra cc hi u ng khc nhau: - Chm ftn ph n x ( nh lu t ph n x ) - Chm ftn tn x (c th nh n c ftn theo h ng b t k ) - Chm ftn khc x ( nh lu t khc x ) - C ftn xuyn qua mi tr ng v t ch t - C ftn b mi tr ng v t ch t h p th . I. S h p th nh sng o ng v i m c n ng l ng th p (tr ng + Khi h p th nh sng, e  s chuy n t qu thi c b n) sang qu o ngoi ng v i m c n ng l ng cao h n. + Mu s c: - N u l ng t nh sng xuyn vo phn t m n ng l ng khng ph h p chuy n m c (khng b h p th ) p trong su t. -S ct c a mu (hemoglobin) c c c i h p th mu xanh da tr i cn tia i qua. - nh sng qua l cy th h p th vng , xanh l cy i qua.
I ( x ) ! I 0 e  Qx

I 0 : nh sng t i
Q : h s h p th

I:c

ng tia l x : chi u dy

I0

II. C ch h p th nh sng v pht sng S: singlet: t o thnh c p i song. M men spin t ng c ng = 0 T: Triplet: t o thnh c p song song M men spin t ng c ng +1, 0, -1 S 0 : tr ng thi c b n (E : vng n ng l ng c m

x 5 5 5 1 2 2 3 4

* S2

S1*
* S0

15

S0

1,2: h p th 3: hu nh quang 4: ln quang 5: khng pht quang C 2 tr ng thi pht quang c b n: hu nh quang, ln quang - Hu nh quang: l s b c x l ng t nh sng khi chuy n t tr ng thi singlet xu ng c b n. Th i gian phn t t n t i tr ng thi kch thch S * kho ng 10 8  10 9 s v th hu nh quang ch t n t i trong th i gian chi u sng v t. - Ln quang x y ra do chuy n tr ng thi kch thch triplet I xu ng tr ng thi c b n. Chu trnh: tr ng thi c b n B A p tr ng thi singlet p tr ng thi triplet p tr ng thi c b n. V th sau khi 1 th i gian m i x y ra ln quang ( 10 4  vi s).
hv kt ! hv pq  (E h c c !h  (E Pkt P pq P pq Pht max
P pq max

Pkt

III. S di chuy n n ng l ng trong h sinh v t - N ng l ng c th c a vo c th khng ph i ch b ng th c n m c a vo qua s tc d ng c a l ng t nh sng v b c x ion ho. - H th ng s ng h p th nh sng (n ng l ng) m t n i, nh ng s d ng n ng l ng (l n h n n ng l ng c a qu trnh chuy n ho nhi u l n) l i m t n i khc qua 1 kho ng cch l n h n nhi u so v i kch th c c a t bo - Phn t A h p th n ng l ng nh ng phn t B pht quang. C t ngu n kch thch th A khng h p th , B khng pht quang. Nh v y c s di chuy n n ng l ng trong h th ng s ng. C 2 c ch di chuy n n ng l ng: a. Thuy t c ng h ng v s di chuy n n ng l ng: - Phn t b kch thch (A) l 1 l ng c c dao ng, y e  dao ng v i t n s xc nh. - Khi m c n ng l ng c a e  c a phn t B (khng b kch thch) trng hay n m th p h n 1 cht so v i m c n ng l ng c a cc e  A th c s c ng h ng c a 2 phn t : n ng l ng c a phn t b kch thch (A) chuy n h t cho (B).
A  B  hv p A*  B p A  B*

+ c i m: - S di chuy n n ng l ng x y ra trn m t kho ng cch kh xa so v i kho ng cch nguyn t . - Khng pht quang, khng hao ph v nhi t, khng c s phn chia i n tch, khng c s va ch m phn t gi a ch t cho v nh n. - Hi u su t kho ng 1  100 + i u ki n:
16

- Phn t cho c kh n ng pht quang. - Ph pht quang c a ch t cho v ph h p th c a ch t nh n ph i ch ng ln nhau (giao nhau cng l n th hi u su t l n) - Cc phn t ph i g n. Hi u su t di chuy n t l ngh ch v i kho ng cch. b. Thuy t exiton v di chuy n n ng l ng: - M t s ch t c u trc c bi t gi ng tinh th - Cc e  d i tc d ng c a nh sng chuy n ln m c n ng l ng cao h n r i chng c th chuy n t phn t ny qua phn t khc m v n m c n gn l ng y. - S di chuy n e  s t o nn nhi u l tr ng. - C p e  - l tr ng d ch chuy n nh v y l exiton - N u e  r i vo b y c m c n ng l ng n nh th 1 ph n n ng l ng bi n thnh nhi t, cn c p e  - l tr ng b ph v - Nh v y n ng l ng do phn t u tin h p th c Exiton mang n phn t c b y. D ng di chuy n ny c th th c hi n c kho ng cch l n. M T V CC D NG C B TR

4.

I. Quang hnh h c c a m t - M t (nhn c u) ng knh 22 mm - C cc b c v n ng gip m t nh h ng - C ng m c (bao kn pha sau) khng cho nh sng i vo - tr c l gic m c cho nh sng xuyn qua - mng m ch (trong c ng m c) ch a nhi u m ch mu nui d ng m t, ch a s c t en bn trong nh bu ng t i - M ng m t: mng ch n ( en) ho c nu - L h hnh trn c ng knh thay i, g i l ng t (con ng i) - vng m c: ch a nhi u l p t bo th n kinh th gic. C 2 lo i t bo c m th nh sng (7 tri u t bo nn, 130 tri u t bo que) - vng m c c ch l m ch a nhi u t bo nn p i m vng (nh y sng) - Thu tinh th : mi tr ng trong su t, co gin c (n=1,43), t 12 14 i p - Thu d ch trong su t: n ! 1,336 - Thu tinh d ch (d ch knh) c chi t su t n ! 1,333 - p su t trong m t: 12 25 Tor (mmHg) - i m m (t t bo th n kinh th gic). II. Ho t ng c a m t t nh 1 my nh a.

17

My nh (ch p) ia pham ( i u ch nh nh sng) Th u knh thu tinh (khng thay c ) Phim (ghi nh) Mi tr ng l khng kh (n=1) nh ng c chi u nh 2 chi u C bu ng t i

i tiu

M t (nhn + th y) Con ng i (co gin) Thu tinh th (thay i) Vng m c Thu d ch (n=1,33) nh ng c chi u nh 3 chi u C ng m c

18

b. Qu trnh th c m nh sng x y ra S t ng h p:

m t
Rodopxin

+ Ph n ng Lumirodopxin sng: khi c nh sng tc d ng vo phn t Rdopxin phn ly Cc ph n ng trung Metarodopxin I gian ng c chi u thnh opxin v retinal. S n ph m u tin l Metarodopxin II Lumirdopxin (t bo Xung ng pht quang). Ch t ny th n kinh khng n nh v bi n N ng l ng Opxin i qua nhi u giai ho sinh retinal o n thnh metardopxin I,II. Ph n ng quang ho phn hu phn t Rdopxin pht sinh cc xung ng th n kinh truy n ln dy th n kinh th gic. - 1 ftn nh sng phn hu 1 rdopxin + Ph n ng t i: phn t Rdopxin c ph c h i kh nhanh v i ph n ng ng c. Lc ng th i x y ra ph n ng ph c h i cc retinal m i t cc vitamin A v cc este c a n t cc t bo s c t bi u m chuy n vo t bo que. c. Cc t t c a m t v cch s a: + M t gi, c n th (l p thm th u knh) + Vi n th , lo n th (do t khng u p nh b nho - ch t d o dn vo gic m c) TK + Thay thu tinh th , thu d ch, r ch (h t) gic m c. B VK + M t bnh th ng phn bi t A1 A
E ! 1' (10 ) ! 2 ' (9 ) E c E ! 3' (8 ) ...

A B1 B

III. Cc d ng c b tr a. Nguyn t c knh hi n vi tr ng sng

nh A1B1 trung gian nh cu i cng: A' B' : ng

c chi u, nh o, l n h n r t nhi u l n.
VK

K ! K v .K T ! 2 z 3000 n. sin U 1 N ng su t phn ly: P ! ; P! 0,61P l ( l : kho ng cch gi a 2 i m m m t cn

phn bi t

c)

TB TQ 19

Mu n l q th P o

p n o,U o (d u xem knh, t quang)

ho c P q b. Knh hi n vi tr ng t i: v h n ch c a knh hi n vi tr ng sng p knh hi n vi tr ng t i (xem c t bo s ng, khng c n nhu m) - C u t o nh hnh v bn c. Knh hi n vi t ngo i v hu nh quang - Tia t ngo i c b c sng ng n (tia t ngo i: P ! 0,4Qm ) nn P o . - Soi t ngo i vo tiu b n - Cc th u knh b ng th ch anh ( Si 2 -quartz) trnh h p th tia t ngo i - Khng quan st b ng m t th ng (chi u, ch p hi n vi) - T ng t ng ph n (v protein, axit nucleic h p th m nh tia t ngo i) - Knh hi n vi hu nh quang: - 1 s ch t khi chi u tia t ngo i s pht ra nh sng. Cc t bo ph i nhu m pht quang. d. Knh hi n vi i n t : Dng tia e  c b c sng ng n. T P!
1 h , m i n tr ng m nh eU ! mv 2 2 mv h pP! ; v i U ! 60 kV p P ! 5 pm ! 0,05 A0 2eUm Phn gi i kho ng cch 2  3 pm (kch th c nguyn t )

e. Knh hi n vi ng h m (scanning Tunneling Microscope STM) - Cc m i kim ( g m PZT) qut ln nguyn t b m t m u.

20

5.

TC D NG C A NH SNG LN C

TH S NG

I. Ph n ng quang sinh a. nh ngh a: ph n ng quang sinh l qu trnh xu t hi n trong h sinh v t khi c s h p th l ng t nh sng p cc ph n ng ho h c v ho sinh p di n bi n sinh l, ph hu . b. Phn lo i cc ph n ng quang sinh Cc ph n ng quang sinh

Cc ph n ng sinh l ch c n ng

Ph n ng ph hu , bi n tnh

Thng tin (th c m sng)

T o ngu n n ng l ng (quang h p)

Sinh t ng h p vitamin D

Gy t vong

Gy t bi n di truy n

Gy b nh l

II. Cc ph n ng sinh l ch c n ng nh ngh a: cc ph n ng sinh l ch c n ng l nh ng ph n ng x y ra v i s tham gia c a l ng t nh sng, k t qu l t o ra nh ng s n ph m c n thi t cho t bo hay c th th c hi n nh ng ch c n ng sinh l bnh th ng c a chng a. Ph n ng t o n ng l ng * Quang h p l 1 hi u ng gy ra do nh sng trong c s kh C 2 , t o 2 v hydrat carbon * Qu trnh quang h p g m 2 chu i ph n ng k ti p nhau: cc ph n ng sng x y ra nhanh, ph n ng t i x y ra ch m h n.
C 2  2 H 2  hR p (CH 2 )  2  H 2 6CO2  6 H 2 O  hR p C6 H 12O6 ( gluco )  6O2 (Nh v y xy c gi i phng tch ra t H 2O ch khng ph i


, v CO2 p CH 2O ) * Quang h p l qu trnh truy n e . Ph n ng c b n nh t l s di chuy n nguyn t H t phn t H 2 t i phn t CO 2 t o thnh (CH 2 ) O 2 cho t i khi t o thnh hydrat carbon l 3 * S ftn t i thi u kh 1 phn t ftn.
2

* Hi u su t l

ng t c a qu trnh quang h p:

3hR (lt ) 1 1 ! 37 z ;L! 8 4 8hR (tt )

* Vai tr c a ch t di p l c (s c t chlorofil) * Qu trnh quang h p lm t ng n ng l ng t do v gi m t ng i S. * Qu trnh quang h p do tnh d tr n ng l ng (kh CO2 , gi i phng O2 ) m qu trnh quang h p tr thnh 1 khu c c k quan tr ng c a ton b s s ng trn tri t.
21

7 7

b. Sinh t ng h p s c t v vitamin + Trong nh ng ph n ng sinh t ng h p d n n s t o thnh trong t bo s c t v vitamin, n u khng c l ng t nh sng cc ch t ny khng t ng h p c. + Trong ph n ng lo i ny, n ng l ng nh sng c n thi t cung c p n ng l ng cho ph n ng ch khng ph i d tr n ng l ng trong cc s n ph m c a ph n ng nh trong quang h p. + T ng h p vitamin D (t m n ng, n tm cua) p x ng c ng, s c + T ng h p vitamin B (gan, tr ng, ) b no v th n kinh. + T ng h p vitamin C (chanh, rau,) t ng s c khng + T ng h p vitamin A (tri cy, d u c,) b m t + T ng h p vitamin E (d u th c v t, c,) da, tr , vitamin E ch ng oxy ho. c. Ph n ng thng tin: - nh sng mang thng tin v mi tr ng ngoi - Th c m sng m t ( ng v t) - H ng quang th c v t (hoa h ng d ng, hoa 10 gi , cc vi khu n ph n ng) III. Cc ph n ng ph hu , bi n tnh nh ngh a: Cc ph n ng ph hu , bi n tnh l ph n ng x y ra v i s tham gia c a l ng t nh sng. K t qu l gy nn cc tc h i nh h ng n ho t ng c a t bo a. Phn lo i tia t ngo i - T ngo i sng ng n (0,18 z 0,27 Qm) lm thay i c u trc c a protein, lipit v c tc d ng di t trng ( phng m ) - T ngo i sng trung (0,27 Qm z 0,32 Qm ), ch ng ci x ng, t o s c t , thc y t o thnh bi u m, lm t t h n qu trnh ti sinh. - T ngo i sng di (0,32 z 0,45Qm ) c tc d ng sinh v t y u, gy pht quang 1 s ch t h u c (knh hi n vi hu nh quang) b. Tc d ng quang ng l c nh ngh a: L s t n th ng khng ph c h i m t s ch c n ng sinh l v c u trc c a i t ng sinh v t d i tc d ng c a nh sng v i s c m t c a xy v ch t ho t ho. - Ch t ho t ho (ch t mu), ng vai tr l ch t xc tc khng th thi u, l ng l c thc y s ti n tri n c a ph n ng (l nh ng ch t c i l c ho h c l n v i O2 ), chng c c u trc vng; lin k t i v c kh n ng ln quang) p ch t mu. - Tham gia tr c ti p vo cc ph n ng quang ho th c p l tr ng thi triplet C cc c ch sau: C ch I: S 0  hR p S1* p T1
* T1  RH 2 p S 0  RH 2 * RH 2  O2 p P (c ch t b xy ho)

C ch II:

S 0  hR p S1* p T1
T1  RH 2 p S 0 H 2  R S 0 H 2  O2 p S 0  H 2O2

C ch III: C ch IV:

* S 0  hR p S1* p T1 ; T1  O2 p S 0  O2 * RH 2  O2 p P

S 0  hR p S1* p T1 ; T1  O2 p S 0

RH 2  S 0 OO p S 0  P

22

C ch V:

S 0  RH 2 p S 0 RH 2
* S 0 RH 2  hR p S1* RH 2 p T1 RH 2

T1 RH 2  O2 p S 0  P

* Nh n xt: - Tc d ng quang ng l c x y ra khi c s tham gia lin h p c a cc ch t mu, xy v i nh sng - Ch t mu tham gia ph n ng tr ng thi triplet (c kh n ng ln quang) - Ch t mu ng vai tr xc tc nn c t o ra cu i ph n ng - Trong tc d ng quang ng l c c s di chuy n n ng l ng t ch t mu n c ch t - B ng con ng tc d ng quang ng l c c ch t b xy ho c. Tc d ng quang ng l c c th ( i t ng ch u nh h ng nh t) - Tc d ng quang ng l c ln protein v acid nucleic. - Tc d ng quang ng l c ln d c ch t - Tc d ng quang ng l c ln ho t ng c a c v h th ng th n kinh - Tc d ng quang ng l c ln c th sinh v t d. Tc d ng c a tia t ngo i ln cc h th ng s ng c cc giai o n - Giai o n tch c c: h p th nh sng kch thch cc phn t acid amin (AH)
AH  hR p AH * AH * p AH  hR 2 (R 2 R 1 )

- Giai o n quang ion ho:

AH  hR p AH * AH * p AH   e  AH  p A  H 

- Giai o n ph n ng c a g c t do v i n t solvat
A*  O2 p AOO *

Cc g c t do t ng tc v i cc nhm protein bn c nh. K t qu t o nn NH 3 v g c c a acid amin khc, l s t ng nh y

* eS  H   NH 2  R p NH 3 o  R*

Gi tr c bi t c a tia t ngo i l qu trnh t o vitamin D. Vitamin D l m t trong nh ng ch t h u c r t quan tr ng i v i c th . S h n ch t ng h p vitamin D s d n n ph hu trao i phospho, canxi Do v y chi u tia t ngo i cn c ng d ng trong i u tr b nh ci x ng, lm v t th ng chng ln s o, x ng gy chng li n. - Giai o n ph n ng ho h c ph hu acid amin: cc g c oxyd c a cc acide tham gia hng lo t ph n ng t o nn nh ng s n ph m c tc d ng c. Cc ph n ng c t ng nh y v i cc nhm ln c n c a cc phn t protid gy nn s thay i c u hnh c a cc i phn t protid v lm m t ho t tnh men Tia t ngo i c li u l ng c tc d ng di t khu n cao do kh ng ch kh n ng sinh s n c a vi khu n p t n th ng ADN.

23

6.

PH

NG PHP PH

H P TH PHN T

I. Quang ph a. S tn s c: + v ! f (P ) , m nh sgn tr ng c b sng khc nhau (0,4Qm z 0,76Qm) + n!

c v + n1 sin i1 ! n2 sin i2

c
T

+ Khi nh sng tr ng i qua 1 l ng knh c h th ng cc v ch mu , da cam, l c, lam, chm, tm g i l ph c a nh sng. b. Cc lo i ph : + V t r n, l ng v ch t kh b nung nng p su t cao u pht ra nh sng p qua h th ng phn tch p c mu s c ph lin t c t mu ny qua mu khc p g i l ph lin t c. + Cc nguyn t c a kh km khi t nng u pht ra v ch sng. M i nguyn t c v ch c tr ng c a n (Na: P ! 0,59Qm - vng); (xy: P ! 0,62Qm - ). g i l quang ph v ch. - Quang ph c a phn t g m 1 s l n cc v ch ring l ch ng ln nhau t o thnh nh ng m mu. G i l quang ph m. - N u nh sng tr ng t 1 ngu n cho quang ph lin t c truy n qua cc h i c a ch t c n nghin c u th trn n n c a quang ph lin t c ta quan st th y cc v ch t i (v ch Fraunhofer) ng nh ng ch tr c c cc v ch b c x do h i c a ch t nghin c u pht ra. nh lu t: Cc nguyn t h p th ng nh ng b c sng m chng pht ra II. Cc nh lu t h p th nh sng: a. nh lu t Bouguer
p trn mn s thu I ! I 0 e  Qx Q ! f ( z , V , P ) l h s h p th c a mi tr ng, z l nguyn mi tr ng, P : l c a ch t t o ra mi tr ng, V : m t

I0

t s b c sng nh sng nh sng ( n s c) tr c khi vo mi tr I 0 : c ng I : c ng nh sng sau khi i qua mi tr ng x : b dy c a mi tr ng Ngoi ra, th ng vi t d i d ng: I ! I 0 .10  kx Trong k l h s t t: k ! 0, 43Q N u:

ng

I0 1 1 (h s t t c gi tr b ng ngh ch ! 1 ! 10 kx p k ! I 10 x

o b dy m v i

c ng sng b y u i 10 l n) b. nh lu t Bouguer Lambert Bear - Trong tr ng h p mi tr ng h p th nh sng l long: I l h s t t c a dung d ch)

K ! I .C
p I ! I 0 .10 ICx

K ! I .C (C l n ng

24

- H s truy n qua: T ! -M t

I I0
I0 1 ! lg ! lg 10ICx ! ICx ! D . I T

quang h c: D ! lg

i v i h d th nh h sinh v t, m t quang h c c a h b ng t ng m t quang h c c a t ng thnh ph n ring r theo cng th c sau D = D1 + D2 + D3 + + Dn. III. Phn tch nh tnh v nh l ng a. nh tnh: - M i ch t c c tr ng b i cc sng h p th (Pmax ) khc nhau - Khi phn t h p th l ng t nh sng, i n t c th chuy n ln nh ng m c n ng l ng kch thch khc nhau - Xc su t chuy n e  t i phn m c dao ng xc nh no , tun theo nguyn t c Pauli v hon ton ph thu c vo c u trc phn t . - B c sng P max e  chuy n t m c n ng l ng n ln m c n ng l ng kch thch
m m

 En ! (E max ! h

c Pmax

- D a vo v tr c c i c a ph h p th c th xc ch t g m nh ng n ch t g - V ph h p th c a ch t c n xc nh r i so snh ph c a ch t chu n D b. nh l ng: + Xc nh n ng c a dung d ch long + D a vo Bouguer Lambert Bear + D a vo ph h p th + DA ! IC A x p C A ! ch t + omt quang h c t i cc v tr c tr ng cho m i ch t VD: 2 ch t A v B v i n ng C A , C B , cc c c i h p th t i P1 , P2
Pmax D1 ! I AC A  I B C B ' ' D 2 ! I AC A  I B C B ' ' I A , I A , I B , I B l cc h s t t c a dung

nh 1 ch t l ch t g hay h n h p

DA xI

+ N u dung d ch l h n h p nhi u

P max (TN )

P max ( KK )

d ch cc ch t A, B t i cc b c sng P1 , P2 t ng ng Gi i h ph ng trnh b c nh t 2 n:
CA !
' D1I B  D2I B ' ' I AI B  I AI B

AB

A B

25

P1

P2

CB !

' D2I A  D1I A ' ' I AI B  I AI B

u i m php phn tch quang ph + Cc php phn tch quang ph nh tnh th n gi n v cho k t qu nhanh h n phn tch ho h c + Trong php phn tch nh l ng (c n bi t c n ng c a cc thnh ph n trong m u) r t nh y, pht hi n c n ng trong m u (0,002 ) ~ (10 8 g ) c thnh ph n ho h c, + Php phn tch c th th c hi n c t xa p xc nh nhi t , p su t c a cc ngi sao.

IV.

My quang ph phn tch

Vng m c
26

Knh hi n vi i n t

27