NTOKS KASYONLARA GENEL YAKLA IM

Yrd. Do. Dr. Hakan ALAGZL Acil T p Anabilim Dal Ba kan

ANT KOL NERJ K SENDROM

  

ETKEN Atropin Antihistaminikler Trisiklik antidepresan

F Z K MUAYENE A zda kuruma Midriyazis Ta ikardi Hipertermi riner retansiyon

KOL NERJ K SENDROM

ETKEN  Asetil kolin  Organik fosfor  Metakolin  Mantar F Z K MUAYENE  Tkrk ve bron salg s nda artma  Bronkospazm  Nromskler yetersizlik

EKSTRAPRAM DAL SENDROM

  

ETKEN Haloperidol Klorpromazin Fenotiazin

   

F Z K MUAYENE Disfaji Trismus Tortikollis Laringospazm

SEMPATOM MET K SENDROM

ETKEN  Amfetamin  Kokain  Kafein  Aminofilin  Beta stimlan ilalar F Z K MUAYENE  Eksitasyon  Hipertansiyon,  Kardiyak aritmi  Kas lma

METABOL K AS DOZ
ETKEN  Salisilat  Metanol  Etanol  Etilen glikol  soniazid F Z K MUAYENE  Asidotik solunum

AR TM LER
ETKEN  Trisiklik antidepresan  Fenotiazin  Kokain  Amfetamin  Dijital F Z K MUAYENE  EKG  MON TOR ZASYON  Oskltasyon

A ILIK VE N STAGMUS
 

Fenitoin Karbamazepin

F Z K MUAYENE  Nrolojik muayene

PULMONER DEM
  

ETKEN rritan gazlar Opiad trevleri Aspirin

F Z K MUAYENE  nce raller  PA Akci er filmi

H PERTERM
   

ETKEN Salisilat Antikolinerjik Sempatomimetik Ajanlar Mao inhibitr

F Z K MUAYENE Koltuk alt veya rektal derece

LABORATUVAR
drar rengi, pH K rm z idrar:Rifampisin intoksikasyon Gri renkli idrar: Fenol, krezol intoksikasyon  Karaci er fonksiyon testleri  Bbrek fonksiyon testleri


*BA LANGITA HASTANIN SEMPTOMLARININ AZ OLMASI HEK M YANILTMAMALIDIR. *SEMPTOMSUZ OLAN HASTA LDRC DOZDA LA ALMI FAKAT TOKS S TE BULGULARI HENZ ORTAYA IKMAMI OLAB L R. *BU YZDEN NTOKS KASYON PHES OLAN HER VAKANIN C DD OLARAK TAK P ED LMEL D R

1- Al nan toksik maddenin emiliminin engellenmesi ve azalt lmas 2- Sistemik antidotlar n n verilmesi 3- lac n metabolizmas n n de i tirilmesi 4-Toksik maddenin vcuttan at m n n h zland r lmas veya sa lanmas 5- Semptomatik ve destekleyici tedavi

EM L M N ENGELLENMES
a) Dilusyon b) Kusturma c) Mide lavaj d) Aktif kmr verilmesi e) ntestinal lavaj f) Katartik verilmesi

D LSYON
* Al nan toksin lokal irritasyon veya korozyon yap c ise dilusyon metodu kullan l r. * Su ve st en iyi dilent maddelerdir. * la zehirlenmelerinde dilusyon yap lmas tablet ve kapsllerin znmesini h zland rarak ve toksinin barsaklara gemesini artt rarak zararl olaca ndan tavsiye olunmaz.

KUSTURMA
 Kusturman

n en basit yolu parmak, dil basaca veya ka k sap ile farenkse basmakt r.  uuru yerinde olan hastalarda tercih edilir.  lac n al n ndan 2 saat sonras na kadar etkilidir.

peka urubu
Kusma lokal G S irritasyonu yan nda CTZ u (kemoreseptr trigger zone) uyar larak meydana gelir. 9 ay alt ndaki ocuklara verilmez. 9-12 ay aras nda 10 cc verilir ve tekrarlanmaz. 1-12 ya aras 15 cc, 12 ya zeri 30 cc iirilir, gerekli olursa birkez daha tekrarlan r (30 dakika iinde kusma olmazsa). %90 ilk 30 dk iinde kusma grlr. peka urubu aktif kmrle ba land iin ayn anda aktif kmr verilmemelidir. peka urubunun emilim ve at l m ki isel farkl l klar gsterebilir. kinci doz ipeka verilmesine ra men kusma yoksa bu kez ipeka toksisitesi ortaya kabilir. Byle bir durumda mide lavaj yap p aktif kmr verilir. peka toksisitesinde ; iddetli ishal, PR uzamas , QRS geni lemesi, T inversiyonu, hipotansiyon, konvlsiyon,tremor grlebilir.

Apomorfin:
Etkisi h zl geli en zehirlenmelerde ve ipeka verilmeyen hastalarda apomorfin 0,066 mg/kg sc yap l r. CTZ yolyla 5 dakika iinde kusma grlr. SSS ni deprese eden narkotik grubu zehirlenmelerde ve barbtrat zehirlenmelerinde apomorfin komay daha da derinle tirir. Apomorfin ile bazen ard ard na kesilmeyen kusmalar olabilir. Bu zaman naloksan iv 0,01 mg/kg yap l r.

KUSTURMANIN KONTREND KASYONLARI

1- Korozif madde al m 2-Koma ve konvlsiyon 3- rme refleksinin kayb 4-Antiemetik zellik ta yan ila al mlar nda 5-Ya l maddelerin kaliptus ya gibi) iilmesi (fesle en ya ,

 Kusturma

yap lacak hasta aspirasyon riskini nlemek iin sol taraf na ve yz yere bakacak ekilde yat r l r ki buna modifiye Sim s pozisyonu denir. Eri kin hastalar ise melerek ve ba n dizlerinin aras na alarak kusarlarsa aspirasyon riski azal r.

Mide lavaj :
   

En byk NG sonda tak larak mide y kan r Verilen s v berrak gelinceye kadar i leme devam edilir A r volmde lavaj ocuklarda hipotermi ve elektrolit dengesinde bozulmaya neden olabilir Ayr ca bradikardi ile seyreden zehirlenmelerde (dijital, kalsiyum antogonisti, organofosfat zehirlenmelerinde) lavaj tp ve so uk s v verilmesi ile vagal uyar m, ani kalp durmas , apne grlebilir. Bu tr hastalara nce 0,01-0,03 mg/kg atropin yap ld ktan sonra lavaj yap lmal ve so uk lavaj solusyonlar kullan lmamal d r. Mide lavaj toksik madde al m ndan itibaren 4 saat sonras na kadar yap labilir. Mide bo almas n n gecikti i durumlarda ve a r doz al mlar nda bu sre 8 saate kadar uzat labilir. Hatta baz zehirlenmelerde belirli bir saat dikkate al nmadan lavaja ba vurulur.

EnteroEntero-gastrik resirklasyon
    

1- Amfetamin trevleri 2-Mepivacaine 3-Trisiklik antidepresanlar 4-Fensiklidin 5- zopropilalkol

EnteroEntero-hepatik resirklasyon
      

1-Dijitoksin 2-Glutetimid 3-Tiroksin 4-Salisilat 5-Trisiklik antidepresanlar 6-Falloid grubu mantarlar 7-Parasetamol

Aktif Kmr kullan lmas

 geni

ba lama kapasitesine sahiptir  Normal aktif kmrn 1000, speraktif kmrn 1 gr. ise 3000 m ba lama yzeyine sahiptir  ocuklarda 0,5-1 gr/kg, adultlarda 1gr/kg olarak verilir.

 Aktif kmr

midede bulunan toksik maddeleri ba lar, ayr ca barsaklara gemi maddeleri de yakalay p ba lar ki buna Catch up fenomeni denir.

 Zehirlenmeyi

takiben en k sa zamanda aktif kmr verilmeli, uzun etkili ilalar (slow release veya retard tipi zamana ba l olarak yava yava znen), antikolinerjik ilalar, enterik tabletlerle olan zehirlenmelerde 1224 saat sonra bile verilir.

Aktif kmrn bu standart uygulamas ndan ba ka 3 ayr kullan m alan vard r.



1- lk 1 saatte gelen ve ok a r dozda al nmam (lethal dozda olmayan) zehirlenmelerde kusturma ve lavaj yap lmadan sadece aktif kmr verilmesi yeterli olmaktad r. 2- Tekrarlay c mide lavaj ile birlikte (enterogastrik veya entero-hepatik resirklasyon olan zehirlenmelerde) aktif kmr verilmesi. 3- ntestinal diyaliz:

ntestinal diyaliz:


 

Barsaklarda aktif kmrn varl konsantrasyon gradienti olu turarak barsak damarlar ndan barsa a gei i h zland r r. Buna intestinal diyaliz denir. . ntestinal diyaliz iin nce barsak kan ak m yeterli olmal . ok tablosunda olan hastalarda volum replasman yap l r ve barsak kan ak m n artt r c olarak dopamin ba lan r.

Aktif Kmrle ilgili Komplikasyonlar



1-Hasta kusarsa aktif kmr aspire edebilir. Az miktarda aspire olmas pek tehlikeli de ildir ancak a r ise hava yollar n t kayabilir. 2-Konstibasyon en nemli yan etkisidir. Gastrointestinal obstrksiyon literatrde bildirilmi . 3-Katartiklerle birlikte verilince su-elektrolit dengesi bozulabilir.

Aktif kmr ipeka urubu ve N-asetilsisteini adsorbe eder. Bu nedenle aktif kmr verilen hastada ipekan n etkisi gzlenmez. Parasetamol zehirlenmelerinde antidot olarak kullan lan Nasetil sisteinde aktif kmrle adsorbe olur. Parasetamolu ba lamak iin aktif kmr gereklidir. Bu nedenle bir aktif kmr, bir oral Nasetilsistein verilir. E er iv N-asetilsistein preperat varsa problem ortadan kald r lm olur.

Katartik verilmesi:
G

S pasaj h zland rarak emilim oran n d rr.  Bu amala Mg sitrat, Mg slfat, Na slfat veya %70 lik sorbitol gibi katartiklerin verilebilir.  SSS depresyonu ve renal yetmezli i olanlarda Mg slfat veya Mg sitrat verilmesi kontrendikedir.

S STEM K ANT DOTLARIN VER LMES

  

Atropin:Kolinerjik zehirlenme yapan maddelerde. Askorbik asit: Methemoglobinemi, asetaminofen ve dislfiram zehirlenmelerde Desferrrioksamin: Demir zehirlenmelerinde hem mide lavaj nda, hem de antidot olarak kullan l r. Mide lavaj nda 1 lt suda 2 gr. eritilerek mide y kan r. Digoksin ab(Fab): 60 mg ab kullan m ile 1 mg digoksin ba land gsterilmi

  

   

Fizostigmin:Antikolinerjik zehirlenmelerde Glucagon: B bloker ve oral hipoglisemik ilala zehirlenmelerde kullan l r. Ca-gluconat: Ca antogonisti ile zehirlenmelerde ayr ca hiperpotasemi ve hipermagnesemide kardiyotoksisiteyi azaltmak amac yla ba lanabilir. K vitamini: Salisilat zehirlenmelerinde Naloksan: Morfin, kodein gibi narkotik zehirlenmelerinde. N-asetil sistein: Parasetamol zehirlenmelerinde. 02: CO zehirlenmelerinde.

TOKS K MADDEN N METABOL ZMASININ DE



T R LMES

Toksik metabolitlere paralanan ilalar aras nda en nemlileri methanol ve etilenglikoldur. Methanol ve etilenglikol zehirlenmelerinde ethanol vererek toksik metabolitlerin ortaya kmas nlenir veya azalt l r. Vcutta biriken maddelerin y k m n h zland rmak ise toksisite sre ve derecesini azalt r. rne in; folinik asit methanol zehirlenmesinde ortaya kan toksik metabolit formik asitin paralanmas na katk da bulunur. Folinik asit verilerek formik asitin su ve karbondioksite paralanmas h zland r l r.

TOKS K MADDEN N VCUTTAN ATIMININ HIZLANDIRILMASI

 1-

Renal yolla at m n artt r lmas (forse direz, idrar pH de i tirilmesi, Kompetetif madde verilmesi)  2-Dializ metotlar (peritoneal dializ, hemodializ, hemoperfzyon)  3-Plazmaferez  4-Kan de i tirilmesi  5- ntestinal dializ

SEMPTOMAT K TEDAV VE DESTEKLEY C TEDAV

 1-Solunumun

Desteklenmesi  2-Kardiyovaskler kollaps ve okun nlenmesi  3- Konvlsiyonlar n nlenmesi  4-S v -elektrolit ve asit-baz dengesinin dzeltilmesi  5-Akut bbrek yetmezli inin dzeltilmesi  6-Beyin deminin nlenmesi ve tedavisi  7-Psikiatri konsltasyonu

HASTALARIN TABURCU OLMASI



Ba lang ta gelen hastalarda ge etkilerin ortaya kma ihtimali ve tedavi alt nda olan hastalarda ge komplikasyonlar ynnden belirli sre yat r lmas ve dikkatle izlenmesi olduka nem ta r. Mesela trisiklin antidepresant ila alanlarda ge aritmi riski oldu undan en az 72-96 saat gzlem gerekir. Ya da eriyen organofosfatlarda klinik dzeldikten 4-7 gn sonra tekrar zehirlenme olabilir.

NTOKS KASYONLARDA YO UN BAKIM END KASYONLARI(Brett ve ark)  Entbasyon  PaCo2>45 mmHg  QRS kompleksinin sresi>0.12 saniye  Aritmi  2. Ve 3. Derece AV blok  Sistolik kan bas nc <80 mmHg  Verbal uyarana cevaps zl k, kas lmalar