Jean-Jacques Servan-Schreiber : 13 ubat 1924te Pariste doan Fransz gazeteci ve siyaset adam olan Jean Jacques Servan-Schreiber , Fransz

ordusunun Cezayirde sava srasnda uygulad bask politikasn anlatan, 1957 ylnda yaynlanan Lieutenant en Algrie (Cezayir'deki Temen) adl eserinden dolay askeri mahkeme tarafndan yargland. Sonrasnda Amerika Meydan Okuyor adl eserini ilk kez 1967 ylnda yaynlad. Kitapta ABD-AB arasndaki retim ilikilerine, ticari ortaklklara, iktisadi mantalite deiimine dikkat ekmeye alt. 1979'da Le Dfi mondial (Dnya Meydan Okuyor) adl yaptn yaymlad. Bir dnem reformlardan sorumlu devlet bakanl da yapan Servan-Schreiber 7 Kasm 2006da hayata veda etti. Ernest Mandel : Belikal, Marksist bir ekonomist olan Ernest Mandel, Polonya Yahudisi kkenli bir aileden gelmekteydi. Nazi Almanyas tarafndan sava dneminde, yer ald siyasi faaliyetlerinden tr tutukland ve Dora toplama kampnda tutuldu. Trokist kimliiyle tannan Ernest Mandel politik temelde sendikacyd ve Trokist temelde yaplanan IV.Enternasyonelin de ,faalken, en gen sekreterlerinden biriydi. Mandelin Avrupa Meydan Okuyor adl kitab ise Servan-Schreiberin Amerika Meydan Okuyor ismindeki eserine gndermeler yapan ve ona cevap niteliinde yazlm bir kitaptr. Ernest Mandel 20 Temmuz 1995te hayata veda etmitir.

Jean-Jacques Servan Schreiber olsun, Ernest Mandel olsun, ikisi de politik anlamda sosyalist dnce adamlaryd. Servan Schreiber Fransada Radikal Sosyalist Partide grev alm; Ernest Mandel ise II.Dnya Sava sonras zgrlne kavutuunda IV.Enternasyonelde sekreterlik grevinde bulunmu ve Belikal sendikalistlerin lideri haline gelmiti. Fakat ikisinin ayrld nokta Servan_Schreiberin o dnemlerde, bugnn Avrupa Solu olarak lanse edebileceimiz noktada duruyor olmasyken; Mandelin ise daha Ortodoks Marksist bir duru sergileyerek, Servan-Screiberin gstermeye alt olas bir federalist bir Avrupa potansiyelini reddetmesiydi. Bu yzden Servan-Schreiber Avrupa Topluluu oluumunu pozitif ynde alglayan bir dnce adamyd. ABDdeki retim potansiyelini ve bu potansiyelin her daim iler bir biimde, byk randmanlarla kullanldna dikkat eken Schreiber, Mandelin cevap niteliinde yazm olduu Avrupa Meydan Okuyor kitabnda bahsettii sermayenin uluslar aras temerkzn (uluslar aras sermayenin merkezilemesi,bir noktada toplanmas) esas alarak, ABDnin bu iktisadi anlayla giderek Avrupay smrlen bir duruma getirdiini, Avrupann bununla mcadele etmesinin tek yolunun ekonomik ynden btnlemi olarak, ABDdeki ekonomik alkanlklara yaknlaarak, kendi kurumlarnda da retim eklini bu ekilde devam ettirmek olduunu ileri srmtr. Ernest Mandel ise Servan-Schreiberin grlerine cevaben yazd bu kitabnda, Servan Schreiber ve onun gibi dnenlerin uluslar aras sermayenin birleimini ne srerek, ABD ve Avrupa arasnda artan retim rekabetinin ya byk lekli Avrupa firmalarnn kurulmas gerektireceini ya da Amerikan iktisadi teekkllerinin ortaklklar ya da trstler yoluyla, tekelci bir ekonomik ilerlemeyle onlar kendi iinde eritecei ve son tahlilde Atlantik tesi ekonomik mteebbislerin ve mteebbis kurulularn, Avrupadaki retim ileyiini ellerine geirmesindense; byk apl ve Avrupa orjinli korporasyonlarn kurulmasnn sendikal haklarn gvencesi bakmndan daha isabetli olaca iddasyla ortaya karlarken; Mandel bunu eletiriyor ve tam tersine, bu iddia edilen k yolunun Avrupa ii snfnn tarihsel perspektifine uymamasndan dolay kabul edilemeyeceini belirtmektedir. Mandele gre

Servan-Schreiber sendikal haklarn koruyucusu olarak grd federalist Avrupa ii snfn korumakta yetersizdi. Ayrca Servan-Schreiberin ii snfnn tarihsel hedefleri ve iilerin geleneksel olarak savunageldii, btn bir ekonomik snf olarak retim aralarnn kullanl, retim miktar ve ekli zerinde denetleyici ve belirleyici bir rol oynama hedefinin yerine ne kard refah devleti modeli de Mandel tarafndan eletirilmektedir. Zira Mandel, gelirlerin peyderpey azaltlmas yoluyla kiiler arasndaki maddi mesafenin kapatlabileceine inanmamaktadr. nk ona gre, zel giriimler, her ne kadar sermayelerini bir odakta belli bir orann zerine tamasna yasal adan engel akrlrsa karlsn, hisse almak suretiyle, kstlamalar amayacak miktarlarda olsa dahi, piyasadaki birok firmayann hisselerini alarak, toplamda yine ekonominin genel denetimini rahatlkla ellerine geirebileceklerini savunmaktadr. Bunun yannda gelir vergisi uygulamasnn da denetim asndan sorunlu bir nitelikte olduunu syleyen Mandel, birok giriimci ve yatrmcnn (ki bu gnmzde lkemizde de ska bavurulan bir yntemdir) sahip olduklarndan daha az malvarl ve gelir gsterebildii, hatta ve hatta vergi yklerini azaltabilmek adna giderlerini rakamsal anlamda kolayca iirdii gereini dile getirmektedir. Hatta ve hatta, Ernest Mandel bir adm daha ileri giderek, Schreiberin devlet denetiminin skatrlm olduu bir ekonomik dzen nerisine de kar karak, bunun pek ok ekonomik gcn birka elde toplanmasn engellemeyeceindne hareketle, monopolclerin devlete olan basksnn sreceine, bu srecin sonunun da Nazi Almanyasndaki gibi sadece byk sermayenin en gl kesimlerini kanaat getirmektedir. nk retim aralarndaki zel mlkiyet kaldrlmayacaktr. Mandele gre, Schreiber ve onun gibi dnen pek ok teknokrat, kendilerince belki (?) gereki dnmeye alrlarken sendikal haklar neredeyse ilevsiz hale getiren bir noktaya gelmektedirler. Ona gre, ii snfnn sermaye sahipleri ve trstlerle bu ekilde ibirliine gitmesi, snfn geleneksel olarak tad misyona aykr olduu gibi, pratikte kendisine de fayda salayacak bir durum yaratmayacaktr. i snfnn bu durumdan tek kazanc (!), hkmetlerce illegal hale drlen grev haklar, cretlerin tesptinde son szn planlama kurullarnca sylenmesi ve iveren kesimiyle pazarlk anslarnn ortadan kaybolmas olacaktr. Daha nce deindiimiz, Servan-Schreiberin devletin ekonomiyi daha etkin denetleyecek noktaya getirilmesiyle, iilerin, iverenlerle bir arada ve atmasz bir ekilde ibirlii yapabilmesini savunmas; bu sefer de Mandelin bankaclk ve ticari faaliyetlerde gizlilik kavramnn tamamen ortadan kaldrlmamasna getirdii eletiriye taklmaktadr. mk Mandelin yazdklarna gre, bankaclkta muhtemeldir ki gvenlik nedeniyle gizli tutulan faaliyeler ve bu faaliyetlerin gerekletirildii hesaplar devlet ne kadar etkin olursa olsun kontrol edemez. te tam da burada Ernest Mandel, Servan-Schreiberin denetim mekanizmas olarak ne srd devletin yerine retim aralar, yeni makineler, stok miktarlar, bakm harcamalar vb. gibi retimin her safhas ve faktr zerinde mutlak bir ii denetimini koymaktadr. Mandel buna gereke olarak ise, retimin bandan sonuna kadar, faaliyeti gerekletirenin iilerin kendisi olduundan, retimin denetimini de en objektif ekilde yapabilecek kesim de onlardr. Mandele gre cretlerin de belirlenmesinde de uluslararas sermaye taraftarlarnn iine dtkleri bir takm yanlglar vardr. Bu kesimin dile getirdii verimlilikteki arta gre cretlerin artmas dncesi drst ve gereki bir nerme olmayacaktr. Nitekim Mandel bu

grne kant olarak , piyasay ellerinde tutan tekelcilerin, yasalar lehlerine yrdnde baka, aleyhlerine dndnde baka davranlar sergilemesini rnek gstermekte ve resesyon dnemlerinde zaten azalan i miktarn srtlanmas iin daha verimli almak zorunda kalacak iilerin gelirler politikas uyarnca bu zorunlu verimliliklerine ramen (karm bana aittir. E.M..) firmann gelirinin dmesi bahanesiyle igcne verilen cretin deitirilmediini eletirmektedir. Bu sorunu zmek iin ise, Mansel, iilerin cretlerine yllk olarak artk salanmas gerektiini ve randmanla ilintili bir cret politikas gdlmemesi gerektiini savunmaktadr. Kald ki Mandele gre Servan-Schreiber Amerika Meydan Okuyorda yazdklaryla aslnda sadece sermayenin orjinine taklp kalm durumdadr ve aslnda ne ii snfyla ne de onun doal olarak elde etmek istedikleri haklaryla ilgilidir, Mandel burada ServanSchreibere olan muhalefetini sertletirerek, Schreiberin tek kaygsnn Avrupa kkenli firma ve korporasyonlarn, Amerika kkenli irketlerinkiyle yarr hale gelmesini yelemek olduunu sylemektedir. Hatta eserde geen Japonyadan denetlenme eklindeki gzdan (vurgu bana aittir E.M..) da buna rnek gstererek, bunun ii snfnn kendi arasnda bir ayrma ve blnmeye sevk eder nitelikte bir giriim olduunu yazmaktadr. Mandel iiler arasnda bu durumun gerginlik yaratacana misalen Amerikan meneili Westinghouseun birok farkl lkeden farkl firmay bnyesine katmasn iaret etmektedir. Btn bunlarn haricinde, Mandel, kapitalist ekonomi sisteminin fazla retim sorununa deinerek, uluslar aras sermayenin odaklamasnn da buna are olmadn belirtmekten de geri durmamtr. Mandel bu fazla retim sorununun stoklama yoluyla belki bir sreliine kapitalist sistem iinde dondurulabildiini, fakat ekonomik bymeyi etkilemesinin nne geilemediini anlatmaktadr. Muhtemeldir ki bu fazla retim sorunu, mevcut pazarlar hibir zaman yeterli bulmamakta, daha fazla yeni Pazar alan arayna srklemekte ve bu srecin sonu gelmemektedir.(karm bana aittir E.M.) te tam da bu yzden ii snfnn retimin her aamasn, en kk lekteki iyeri alanna kadar denetleyebilecek durumda olmas, retimin kime, ne kadar, neyin retilecei konusunda adil bir tutum getirecek ve kar ya da kazantan ok gereksinimler zerine bir iktisadi ileyi var olacandan, bu fazla retim problemi de doal olarak ortadan kalkacaktr. nk bu son duruma baklnca, ekonomide kar uruna yaplan israflar ortadan kalkacaktr. Ernest Mandel, piyasa ekonomisini savunanlarn herkesin evinde on adet buzdolab olmasn hedeflediini (vurgu bana aittir E.M:.) sylerken, aslnda serbest piyasa yanllarnn belki de istikrardan ok, nominal bymenin peinde olduunu anlatmak istemektedir. Mandel bu balamda sadece ii snfnn deil, retimde baka mevkilerde alanlarn da bu durumdan madur olabileceini, reticilerin bu ekilde kar uruna yaratclklarnn kreldiini dnmektedir. Mandel yazdklarna ilikin olarak, ii snf ve iverenler arasndaki atmann da kanlmaz ve doal olduunu da dile getirmektedir. nk kapitalist retim eklinin iilerin hem birbirine hem de retim srecine kar yabanclatrlmas, onlar kendi aralarnda birlik olmaya, retim aralar zerindeki ortak mlkiyetlerini salamaya doal olarak itecektir ve bu da dier tabakalarla atma douracaktr. Mandel son olarak, Bat ekonomilerinin giderek monopolc bir yapya kavuacan, bizatihi piyasa ekonomisi yanls ekonomistlerin yazdklarna dayanarak dile getirmitir. (ki bugnk ekonomik yap da buna benzemektedir) Piyasa ekonomisinin bize sunduu refah devleti vaadinin aslnda hi de realist olmadn syleyen Mandel, talyadaki blgeler aras kalknmlk farknn, refah devletinin bir model olamayacana delil olarak gstermitir.

Bu gelirler aras farkn gnlk hayattaki yansmalarndan biri olarak da ii ocuklarnn o dnem (1960-1970 aras yllar) yzde 90 ila 98i aras bir oranda maddi imkanszlklar yznden niversite eitimi alamadn; fakat tam tersine, sosyalist planlamac bir ekonomik dzende bu orann en azndan bu orann yzde 50ler seviyesine inebileceini iddia etmitir. Byle bir toplum modeli, Mandel2e gre, bilimsel aratrmalarn kalitesini faydaclna ve militarist kara balayan Amerikan mantalitesinden ok daha yenilie ak bir algdr. Mandel, refah devletinin kendince foyalarn ortaya dkerken ABDde Amerikan nfusunun %0.1inin tm hislerin %50sine, ngilterede nfusun %2sinin zel varlklarn %55ine, daha da nemlisi refah toplumu,devleti iin ska kullanlan bir rnek olan svete ise bir takm trstlerin btn bir lke ekonomisini ele geirdiine ilikin dikkat eken istatistiki veriler de vermektedir. Ernest Mandel Avrupa Meydan Okuyorda Servan-Schreiberin Federal Avrupa Birleik Devletleri idealine de, Birleik Avrupa Sosyalist Devletleri idealiyle karlk vermeyi de unutmayarak, ileride gerekleeceini umduu bu federal devletler topluluu sayesinde dnyann Amerikanlama srecine bir son verileceini iddia etmektedir. Ernest Mandelin sylediklerine bugn baktmzda ise deien artlarn, tamamen yenilenen uluslar aras politik konjonktrn glgesinden kaamayacamz belirtmek, sanrm yanl olmayacaktr. Mandelin Birleik Avrupa Sosyalist Devletlerini dnmek bir yana dursun, tek bana sosyalizm bile bugn gerek ideallerinden ok uzakta, yalnz bana ve snrl bir ekilde kendince hayatta kalmaya alan bir sistem haline gelmitir. Servan Schreiberin savunduu uluslarst bir Avrupa oluumu bugn Avrupa Birlii sayesinde olmakla birlikte, Screiberin o zamanki yksek idealleri seviyesinde bir btnleme yaanmamaktadr. ABdeki sendikal haklarn grece olarak getiimiz on yllara gre bugn en azndan olumlu anlamda deerlendirebilecek noktada olmamz belki Schreiberin ngrsn ksmen dorular niteliktedir, fakat onun savunduu sosyalist temelli devleti etkinletiren forml bugn (2008deki kresel kriz srasnda uygulanan geici mdaheleci nlemlere ramen) direkt olarak savunulabilir konumda deildir.