Corazon Can

CORAZN DE CAN
Mikhail Bulgakov Traducin galego de Fernando de Castro Ttulo orixinal:
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 da traducin, Fernando de Castro, 2010
Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com
Auuuuuuuuuuuuu, auuuuuuuuuuu! Ai, mirdeme, estou morrendo! A treboada de neve entoa o meu rquiem e eu ouveo con ela. Estou perdido, perdido! Un pcaro co pucho sucio, o cocieiro do Comedor de Alimentacin Normal para os funcionarios do Soviet Central de Economa Nacional botoume enriba auga fervendo e escaldoume o costado esquerdo. Ser loubn, e anda por riba proletario! Meu Deus, que dor! A auga fervendo chegoume ata os sos. E agora ouveo unha e outra vez, como se ouvear servise de algo! Que dano lle fixen eu? Que lle fixen? Seica vou facer que se arrune o Soviet de Economa Nacional por remexer no lixo? Rata cobizosa Se tedes a ocasin un da mirdelle a cara: tena mis ancha ca longa! Un criminal con cara de ferruxe. Ai que xente estes homes! Ao medioda o do pucho agasalloume con auga fervendo, agora xa escureceu, han de ser s catro da tarde mis ou menos, a xulgar polo cheiro a cebola que sae do cuartel de bombeiros da ra Prechstenska. Os bombeiros, como ben sabedes, cean papas, pero iso a peor galdrumada que hai, igual cs cogomelos. Uns cans coecidos meus contronme que no restaurante Bar da ra Neglinni chapan o prato do da, cogomelos con prebe picante a tres rublos setenta e cinco kopeks a racin. un prato para quen lle guste, pero para min o mesmo que lamber un galocho Auuuuuu A dor no costado insoportable, xa estou vendo o que me vai pasar: ma me sairn lastras, e non teo idea de como as vou curar. No vern podes coller e ir dar unha volta a Soklniki, al medra unha herbia ben xeitosa e anda por riba pdeste fartar de balde de cascas de salchicha e mais lamber nos papeis graxentos que a xente deixa ciscados. Sera perfecto, se non fose por algn vello rosmn ao que, deitado enriba da herba, se lle d por cantar ao luar Celeste Aida, tan mal que se lle cae a un alma aos ps... Pero agora onde vou ir? Non bateron en vs nunca cunha bota? En min abof que bateron. E non vos zouparon cun ladrillo nas costelas? Tamn, e mais quedei ben servido. Teo probado de todo, resgnome ao meu destino, e se agora estou a chorar s por mor da dor fsica e da fame, porque o que o meu esprito anda non se esvaeceu O esprito dun can tenaz.
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 2
Porn, velaqu tedes o meu corpo: esnaquizado, zoupado, tripado dabondo polos homes. Anda as, o peor de todo foi a queimadura desta ma: a auga fervendo que me botaron por riba atravesoume o costado esquerdo e deixoumo pelado, sen proteccin ningunha. Agora podo coller moi facilmente unha pulmona e, de collela, cidadns, morrerei de fame. En caso de pulmona cmpre quedar ben deitadio debaixo das escaleiras dunha entrada principal, pero sendo un can solteiro e prostrado como o estou eu agora, quen vai ir buscar comida entre os cubos do lixo para min, se non o fago eu? A infeccin atacar ao pulmn, entn arrastrarei o bandullo polo chan, quedarei sen forzas, e daquela calquera desgraciado ha de zoscar en min cun pau ata matarme. E os porteiros, coas sas insignias de metal, han de engancharme polas patas e guindarme dentro dunha carreta De todos os proletarios, os porteiros son a gavela mis noxenta, son a escoura da sociedade, a categora mis baixa. Entre os cocieiros anda vos hai de todo, por exemplo o defunto Vlas, o da ra Prechstenka, a cantos lles salvou a vida! Porque cando un est enfermo o mis importante ter algo que levar boca; polo que contan os cans vellos, o Vlas seica lles guindaba sos con bos anacos de carne. Que Deus o tea na gloria, porque foi un home admirable, o cocieiro de palacio dos condes Tolstoi, e non o do Soviet de Alimentacin Normal. O que fan al, na Alimentacin Normal, incomprensible para un can. Eses desgraciados fan sopa de col con chacina podre e os demais, coitados, nin se decatan de nada! Chegan correndo, chapan aquela galdrumada e lamben os dedos! Pensade, por exemplo, nesa mecangrafa de grao nove e cobra catro chervontsi e medio; a ver, si, verdade, o amante reglalle medias de seda. Pero por cantas humillacins ten que pasar por esas medias de seda! Porque el, cando o fai con ela, non o fai dun xeito normal e corrente, senn que a obriga a facelo francesa. Uns porc estes franceses, que quede entre ti e mais eu. E iso que si saben como comer ben, sempre con vio tinto A mecangrafa chega correndo, porque est claro que cun soldo de corenta e cinco rublos ao mes seguro que non ha de ir ao Bar, de feito non lle chega nin para o cine, e o cine vos o nico consolo na vida das mulleres. Est tremendo, fai acenos coa cara pero traga. E pensar que a un lle cobran corenta kopeks por un xantar de dous pratos, cando en realidade non valen nin quince! Porque claro, o administrador queda cos vinte e cinco restantes. Pero a ver, seica ela precisa un xantar as? Ten algo mal na punta do pulmn dereito e mais unha enfermidade de mulleres, por aquilo de facelo francesa; no traballo descontronlle parte do soldo, e no comedor
dronlle de comer algo podre, vela a teen, por a ven Vai correndo cara ao portal e leva postas as medias do amante. Ten os ps fros, o vento dlle no estmago, porque o pelo que a cobre vn sendo mis ou menos coma o meu agora, e os pantalns que leva tamn son finios, unha cousia de encaixe, galdrapios para o amante. E se os levase de flanela? Que probe, que probe, que entn el lle haba de berrar: - Pero que pouca elegancia tes! Xa estou farto da mia Matriona e dos seus pantalns de flanela, agora chegou o meu momento. Agora son presidente, e todo o que poida repaar, todio hei de gastalo en corpos de mulleres, en patas de cangrexo e en vios Abrau Diurso! Xa pasei bastante fame cando era mozo, mis que dabondo, e ademais s vivimos unha vez. Ela dme mgoa, que mgoa me d! Pero doume mis mgoa eu mesmo, e non o digo por egosmo, non ho! Dgoo porque non estamos en igualdade de condicins. Ela polo menos ten unha casa quentia, pero eu que, onde vou ir?! Zorregado, escaldado, tripado, onde vou ir? Auuuuuuuuu! -Pss, pss! Ven aqu, cancio Xrik, Xrik, por que choras, coitadio? Que foi? Quen te mancou? Uf Igual ca unha bruxa, a forte xistra atronou nas portas e bateu coa vasoira nas orellas da moza. Levantoulle a saia ata os xeonllos, amosando as medias cor crema e unha fina franxa de encaixes mal lavados; a xistra afogou as sas palabras e varreu o can coa neve. -Meu Deus! Que tempo Uf, e anda por riba deme o estmago. a chacina, seguro que a chacina! Ai, cando vai rematar todo isto? Inclinando a cabeza, a moza lanzouse ao ataque, colleu pulo e atravesou o portal. Na ra, o vento empezou a sacudila, a empurrala e guindala dun lado para o outro, despois enganchouna un remuo de neve e desapareceu. O can quedou no portal, sufrindo polo costado ferido, apertouse contra a fra e slida parede, acorando, e decidiu firmemente que non haba de moverse de al, que haba de expirar o derradeiro suspiro al mesmo, no portal. A desesperacin apoderouse del. Era tanto o amargor e a dor que senta na alma, sentase tan s e aterrorizado que unhas bgoas miudias de can, coma bochias, saron dos seus ollos e axia se conxelaron. No ferido costado destacaban os guechos que lle caan, xeados, e entre eles vanse as horribles marcas encarnadas da queimadura. Ai que parvos, estpidos e
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010
cruentos chegan a ser os cocieiros! Ela chamrao Xrik1 Pero que raio de Xrik a ser el! Xrik quere dicir redondo, ben alimentado, parvo, que come papas de avea, fillo de boa familia, pero el un can espeluxado, esfamelicado e ludo, un can de palleiro esguzaro, sen dono. Anda as, gracias por ter unha palabra amable. Do outro lado da ra chegou o rudo dunha porta pechada de golpe, nunha tenda moi iluminada, e dela sau un cidadn. Xustamente iso, un cidadn, e non un camarada, e mesmo, para sermos anda mis exactos, un seor. Canto mis se achegaba mis claro estaba que se trataba dun seor. Pensan que o digo por mor do abrigo? Parvadas. Agora hai moitos proletarios que levan abrigo. A ver, verdade que os colos non son as, non hai comparacin, pero de todos os xeitos de lonxe un pdese enganar. Pero iso si, cos ollos si que non enganan, nin de lonxe nin de preto! Oh, os ollos son algo fundamental! Igual ca un barmetro. Neles vese todo: o que non ten alma, o que sen mis che pode chantar a punta da bota nas costelas, e aquel cricas que ten medo de todo. A estes ltimos, precisamente, aos cricas, de cando en vez d gusto trabarlles o nocello. Tes medo? Pois toma! Se tes medo ha de ser porque o mereces Grrr guau, guau! O cabaleiro atravesou a ra con paso firme en medio dunha columna de neve e dirixiuse cara ao portal. Si, ho, si, a este vselle todo decontado, este non se vai poer a comer chacina podre, e mesmo de lla daren nalgures haba de montar un escndalo tremendo e escribir aos xornais: a min, Filip Filpovich, dronme comida en mal estado!. Aqu vn, cada vez est mis preto. Este come ben e non rouba, non dos que se pon a dar patadas nin tampouco ten medo de nada, e se non ten medo porque nunca pasa fame. todo un seor que fai un traballo intelectual, cunha perilla acabada en punta de aire intelectual e un bigote cano, mesto e atrevido coma os dos antigos cabaleiros franceses, pero o cheiro que espalla a travs da xistra horrible: cheira a hospital e a puro. Pregntome por que raio foi Cooperativa da Administracin Central de Economa? Aqu est, mia beira Que busca? Auuuu Que puido comprar nunha tenducha tan fedorenta, e logo non ten dabondo coas da avenida Oghotnii Riad? Que iso? Unha Sal-chi-cha! Seor, se vostede puidese ver de que fan esta salchicha non se haba nin de achegar tenda. Dama a min!
En ruso significa bolia, pelotia 5
O can reuniu as forzas que lle quedaban e, coma un tolo, arrastrouse dende o portal ata a beirarra. A xistra bateulle por enriba da cabeza igual ca un disparo e levantou dun golpe as enormes letras dun cartel de tea que dica posible rexuvenecer?. E logo non vai ser posible! Claro que o . O arrecendo da salchicha rexuveneceume, fixo que levantase o bandullo do chan, axitou o meu estmago, que levaba dous das baleiro, con ondas ardentes un arrecendo mis forte c cheiro a hospital, o divino arrecendo a egua cuarteada condimentada con allo e mais pementa. Sntoo, seino, no peto dereito do seu abrigo ten unha salchicha. Est enriba mia. Oh meu seor! Mire para min. Estou a morrer! Escrava a nosa alma e infame o noso destino! O can foise arrastrando igual ca unha serpente, vez que choraba e choraba amargas bgoas. Fxese no que me fixo un cocieiro... Pero non, ho! Vostede non ha de darma por nada do mundo. Ai, que ben coezo eu aos ricos! Pero, en realidade, que falla lle fai a vostede? Para que quere un anaco de egua podre? A non ser no Mosselprom un veleno as non ha de atopar en ningures, ademais vostede hoxe almorzou, vostede un persoeiro de sona internacional, grazas s glndulas sexuais masculinas Auuuuu Pero que est a pasar neste mundo? Polo que se ve anda cedo para morrer seica pecado desesperarse? Non me queda outro remedio que lamberlle as mans. O misterioso seor inclinouse sobre o can, a montura dourada das sas lentes reluciron e do peto dereito tirou un paquete branco alongado. Sen quitar as luvas marrns desenvurullou o papel -que a xistra lle arrebatou decontado- e partiu un anaco da salchicha, daquelas que chaman Cracovia especial. E deullo ao can! Oh, que alma xenerosa! Auuuuu! - Fiu, fiu asubiou o seor e, cunha voz moi severa, engadiu-: cllea! Xrik, Xrik E dlle con Xrik! Agora resulta que me bautizaron! Pero est ben, pdeme chamar como queira, que cunha accin tan excepcional Decontado o can arrincoulle a pel, entre saloucos chantoulle os dentes Cracovia e chapouna en dous bocados. Torgouse ata que lle saron bgoas, por mor da mestura de salchicha e neve, e porque con tanta voracidade houbo tragar o cordel e todo. Mis, dame mis e lmbolle a man. E mais todos os pantalns se fai falla, meu benfeitor!
- Por agora dabondo o seor falaba secamente, como se estivese a dar ordes. Inclinouse sobre Xrik, fitouno nos ollos cun aire inquisitivo e inesperadamente pasoulle a sa enluvada man pola barriga cun xesto ntimo e agarimoso. - Aha -dixo significativamente- Non levas colar, mira ti, perfecto, xusto o que me cumpra. Sgueme, chascou os dedos- fui-fui! Que o siga? Ata a fin do mundo! Xa me pode dar patadas no focio coa punta das sas botas de feltro, que eu non hei dar nin cho Todos os farois da ra Prechstenka estaban acesos. A dor no costado facaselle insoportable, pero Xrik por momentos dbase esquecido dela, absorbido como estaba por unha soa idea: como non perder de vista naquel xento a marabillosa aparicin con abrigo de peles e como expresarlle o seu amor e entrega. No treito da ra Prechstenka pasaxe Obghov Xrik demostroullo unhas sete veces: na ra Miortvi bicoulle unha bota, e para lle abrir o camio ceibou un ouveo tan salvaxe que asustou a unha dama e fixo que caese de cu, e anda ouveou das veces mis para que seguisen tendo compaixn del. Un gato fedorento da ra, que intentaba facerse o siberiano, sau de detrs dun cano da auga e malia a xifra uliu a salchicha Cracovia. A Xrik entrronlle arrepos s de pensar que a un ricacho extravagante coma aquel que se dedicaba a recoller cans feridos polos portais tamn se lle poda dar por recoller aquel gato, e daquela habera que compartir o produto do Mosselprom, as que lle triscou os dentes ao micho de tal xeito que este, asubiando coma unha mangueira furada, gabeou polo cano para arriba ata o segundo andar. Grrr! Guau! Fra! O Mosselprom non d abasto para alimentar toda a xentalla que anda solta pola ra Prechstenka! O cabaleiro soubo apreciar a fidelidade, e xunta o cuartel de bombeiros, beira dunha fiestra da que saa o agradable son dunha corneta, premiou ao can cun segundo anaco, algo mis pequeno c outro, duns vinte gramos. Este che ben raro, ho! Est intentando conquistarme. Non se preocupe, que eu non vou a ningures. Hei de seguilo al onde me mande. -Fiu, fiu! Por aqu! -Ao Obghov? E logo, como non! Esta pasaxe me ben coecida. -Fiu, fiu!
-Por aqu? Con moito gus Eh, non! Sntoo moito. Iso si que non! A hai un porteiro, e peor ca iso non lle hai nada no mundo, mil veces peor ca un conserxe. Unha raza totalmente odiosa. Mis noxento cs gatos. Un esfolador con galns! -Vea, non teas medo, ven -Boas tardes tea vostede, Filip Filpovich -Boas tardes, Fidor. Este si que un persoeiro! Meu Deus, onda quen me levaches, oh destino canino meu! Quen ser esta persoa que pode meter cans da ra nun edificio comunal, e anda por riba diante do porteiro? Mreno, este desvergonzado, nin unha palabra nin un xesto! verdade, ten os ollos apagados, pero en xeral parece indiferente baixo os galns dourados da gorra, como se todo estivese en orde. Isto o que se di respecto, ho, isto si que respecto! Pois eu vou con el. Que foi, non che parece ben? Pois aguntaste. Quen me dera pegarche unha boa trabada a ese p proletario cheo de calos que tes, por todas as humillacins que me fixeron os teus. Cantas veces me tedes dado unha pancada coa vasoira, eh?! - Vea, ven. - Entendido, entendido, tea a bondade de non se preocupar. Hei de ir al onde vostede vaia, vostede non ten mis que amosarme o camio e pode estar seguro de que non hei de quedar atrs, e iso que levo o costado todo desfeito Do alto das escaleiras, para abaixo, ese unha voz: Non me chegou ningunha carta, Fidor?
Dende abaixo, para arriba, cun ton de respecto: - Non, Filip Filpovich, ningunha. (e despois, con complicidade, a media voz): No piso nmero tres instalaron a uns camaradas. O gran benfeitor de cans de speto parou e deu media volta, e apoindose na varanda preguntou horrorizado: - Que?! Abriu os ollos como pratos e os bigotes puxronselle todos de punta. O porteiro, dende abaixo, levantou a cabeza e poendo as mans arredor da boca a modo de altofalante, confirmou: - As . Catro individuos, nin mis nin menos. - Meu Deus! Xa imaxino como ha de estar o piso. E eles que, como son? - Pois nada do outro mundo! - E Fidor Pvlovich?
- Foi catar biombos e mais ladrillos. Van poer tabiques de separacin. - Pero que raio todo isto?! - Van instalar xente en todos os andares, Filip Filpovich, ags no seu. Acaba de haber unha xuntanza, crearon un novo comit e o vello botrono ra. - Mi madria, que desfeita! Ai ai ai Fiu, fiu Xa vou, xa vou, fago o que podo. Desculpe, pero que o costado non me deixa de doer. Permita que lle lamba a bota. Os galns do porteiro desapareceron escaleiras abaixo, no relanzo de mrmore empezou a notarse a calor que via das estufas, entn dobraron unha esquina mis e chegaron ao andar principal.
Aprender a ler non serve absolutamente para nada cando o cheiro a carne se sente a unha legua. Pero iso si, se vivides en Moscova e tedes algo de chencha, queirdelo ou non habedes de aprender a ler e a escribir, sen necesidade de ir a clases. Entre os corenta mil cans de Moscova s algun parvo de remate non sera quen de xuntar as letras da palabra salchicha e lela. Ao principio Xrik aprenda fixndose nas cores. Con catro meses recn cumpridos penduraran por toda Moscova uns carteis azuis e verdes coa inscricin M.S.P.O: Comercio de carne. Repetimos que todo isto non serve para nada, porque de todos os xeitos a carne se ole. Anda as, unha vez o Xrik si que se enganou: atrado pola cor azul cida do cartel e co olfacto despistado por mor do fume dun motor de gasolina, no canto de entrar nunha carnizara entrou na tenda de artigos elctricos dos irmns Golubizner, na ra Miasnitskaia. Al tivo ocasin de probar o cable illante, moito mis limpo c ltego dun cocheiro. Cmpre considerar este sinalado intre como o punto de partida da formacin intelectual de Xrik. Xa al mesmo, na beirarra, Xrik empezou a enxergar que azul non sempre quere dicir carne e, apreixando o rabo entre as patas por mor da apresurada dor, e ouveando, lembrou que en todas as
carnizaras a primeira letra empezando pola esquerda unha especie de onda dourada ou encarnada dunha forma que lembra a unha zorra2. Co tempo foi avanzando a pasos axigantados. O a aprendeuno no mercado central de peixe, na Glavryba, na esquina da ra Moghovaia, e despois xa pasou ao b (que se atopaba ao final do cartel do que o aprendeu, pois ralle mis doado achegarse a el pola dereita, porque ao principio da palabra haba un polica). Os azulexos cadrados que cubran as casas que facan esquina en Moscova, sempre, inevitablemente, significaban Queixo. A billa aquela negra de samovar por enriba da palabra referase ao antigo dono, Chichkin, moreas de queixo vermello holands, uns dependentes que eran unhas bestas e que odiaban aos cans, con serraduras ciscadas polo chan e o noxento, fedorento queixo bakstein. Se tocaban o acorden cousa que era algo mellor c Celeste Aida e ula a salchichas, daquela as primeiras letras dos carteis brancos acababan compoendo con extrema harmona a palabra Prohibi, o cal quera dicir Prohibido blasfemar e dar propinas. Neses lugares s veces se producan liortas, a xente dbase puados nos focios e nalgns casos illados anda que aos cans sempre- zoupaban cos panos de mesa ou coas botas. Se nos escaparates haba pendurados xamns resesos e mais mandarinas ciscadas polo chan, guau, guau! Chacinera. Se haba botellas escuras cheas dun lquido run ve-ivii.. vios: antiga casa dos irmns Elisev. O descoecido seor que levou o can s portas do seu luxoso piso, que se atopaba no andar principal, chamou ao timbre, e o can decontado levantou os ollos grande placa negra con letras douradas que estaba pendurada a un lado da porta de cristal rosa ondulado. As tres primeiras letras deunas lido decontado: Pe-erre-o, Pro, pero o que via despois era unha cousa bandullenta que vai ti saber o que quera dicir. Non ser proletario? pensou Xrik abraiado-, non pode ser. Levantou o focio, volveu uliscar o abrigo e, plenamente convencido pensou: Non, aqu non cheira a proletario. Ha de ser unha palabra cientfica; Deus saber o que querer dicir. Detrs do cristal rosa acendeuse unha inesperada e alegre luz que anda ensombreceu mis a placa negra. A porta abriuse sen facer rudo ningn, e diante do seor e do can presentouse unha muller nova e xeitosa que levaba un mandil branco e
dicir, trtase da letra M, primeira letra da palabra rusa que significa carne (N. do T.). 10
cofia de encaixe. Xrik sentiuse envolveito por unha calor divina, e da saia da muller chegballe un arrecendo a lirios. Isto si que est ben, -pensou o can-. -Adiante, seor Xrik dixo con retranca o cabaleiro-, e Xrik entrou reverentemente, abaneando o rabo. O fastoso recibidor estaba ateigado dunha morea de obxectos: axia lle chamou a atencin un espello que chegaba ata o chan, onde de golpe se viu reflectido un segundo Xrik, espeluxado e baldado, uns arrepiantes cornos de cervo al arriba, numerosos abrigos de peles e galochos, e unha tulipa de palo con luz elctrica debaixo do teito. - Pero de onde sacaches isto, Filip Filpovich? -preguntoulle cun sorriso a muller mentres o axudaba a quitar o pesado abrigo de pel de raposo, prateado con brillos azuis. Mi madria que pinta sarnenta que ten! - Non digas parvadas. Pero que sarna vai ter, ho? preguntou o seor con voz severa e seca. Despois de quitar o abrigo apareceu un traxe de pano negro ingls, e no bandullo faiscballe alegre e discreta unha cadea dourada. - Agarda, deixa de rebulir, fiu deixa de rebulir, parvio. Hm.. Non sarnapero para quieto, cara hm Ah! unha queimadura. Pero quen foi o desgraciado que te escaldou? Eh? Pero para quieto! Un cocieiro, un cocieiro delincuente! dixo o can con ollos tristeiros e ceibou un lene ouvido-. - Zina, -ordenou o seor-, lvao agora mesmo sala de observacin e treme a bata! A muller asubiou, chascou os dedos e o can, despois de dubidar un pouco, seguiuna. Ambos os dous entraron nun corredor estreito e pouco iluminado, pasaron por diante dunha porta vernizada, chegaron ao final e despois entraron nun cuarto escuro que nada mis entrar ao can non lle gustou nada polo tremendo cheiro que tia. Sentiuse un estalo na escuridade e esta converteuse nunha luz cegadora, igual c do da, e por todas partes a claridade refulxa, brillaba e reluca. Eeee iso si que non ouveou o can nos seus pensamentos-, sntoo moito pero non estou de acordo! Agora xa o entendo! Que vaian ao carallo eles e mais a salchicha! Trouxronme enganado a unha enfermera canina. Agora hanme de obrigar a beber
11
aceite de rcino e abrirme todo o costado con coitelos, e tal e como o teo agora que nin mo toquen! Eh, ti, onde vas?! berrou a moza chamada Zina-.
O can deu a volta, revirouse como un resorte e de socato lanzouse contra a porta dando co costado san, con tanta forza que todo o piso atronou. Despois, ao rebotar cara atrs, empezou a dar reviravoltas coma unha buxaina e tirou cun caldeiro branco, facendo que as gasas que estaban dentro sasen voando de dentro en todas as direccins. E vez que el daba voltas e reviravoltas as paredes do cuarto facan o mesmo, cheas de vitrinas con instrumentos brillantes, as como o mandil branco e a desencaixada cara da muller, que chimparon con el. - Pero onde vas, diao peludo?! berrou Zina desesperada-, raio de can! Onde estar a escaleira de servizo? pensaba o can-. Colleu impulso e lanzouse coma unha bla contra un cristal ao chou, confiando en que se cadra sera unha segunda porta. Estoupou entn unha nube de anacos de cristal, cun estrondo tremendo, e sau disparado un frasco cun lquido vermello que decontado se derramou por todo o chan e comezou a feder. De golpe se abriu a verdadeira porta. - Para quieto! Becho! berrou o seor, saltando coa bata medio posta e intentando enganchar o can polas patas. - Zina, agarra este desgraciado polo pescozo! - Mi mia nai querida! Vaia can! A porta abriuse anda mis e entrou outro individuo de sexo masculino en bata. Tripando por riba das cachizas non se abalanzou contra o can, senn contra a vitrina, abriuna e un cheiro doce e nauseabundo asolagou todo o cuarto. Despois o individuo botouse sobre o can, esmagndoo debaixo co bandullo, e o can con gusto trabouno por riba dos amalls dun zapato. O individuo ceibou un lado, pero non perdeu o control. Aquela porcallada nauseabunda de speto lle cortou a respiracin ao can, e a cabeza empezou a darlle voltas, despois as pernas fraqueronlle e entn cambaleouse cara a un lado sen saber a onde ir. Grazas, acabouse todo, -pensou medio adormecido mentres caa enriba dos afiados anacos de cristal-, adeus, Moscova! Non hei de volver a ver a Chikchin nin aos proletarios nin a salchicha Cracovia. Al vou ao ceo dos cans por todo o que sufrn na mia vida de can. Irmncios esfoladores, por que me facedes isto?. E al mesmo esboroouse definitivamente de lado e expirou.
12
Cando resucitou estaba un pouco mareado e senta un pouco de nuseas no estmago, pero era como se non existise o costado, estaba docemente calado. O can abriu o seu morriento ollo dereito e de esguello viu que tia os costados e o ventre fortemente vendados. Pois vai ser que si me remataron, estes fillos de puta -pensou confuso-, pero hai que recoecer que o fixeron ben. -Dende Sevilla a Granada no escuro silencio da noite3, -oa cantar por riba del unha voz desafinada e distrada-. O can sorprendeuse, abriu os dous ollos coma pratos e a dous pasos del viu a perna dun home apoiada nun tallo branco. Tia as perneiras do pantalns e as cirolas refucidas, e o papo da perna espido e amarelo, manchado de sangue seco e iodo. - Ai Deus santo! pensou o can-, debn de trabalo eu, iso seguro que obra mia. Agora hanme de zurrar a badana!. - ense serenatas, ese o bater de espadas A ver, ti por que trabaches ao doutor, ho, baldragas? Eh? Por que rompiches o cristal? Eh?... - Auuuu.. laiouse o can tristemente-. - Moi ben, xa est. Espertaches, queda aqu deitado, panoco. - Como o deu feito, Filip Filpovich? Como deu engaiolado a un can tan nervioso? preguntou unha agradable voz masculina, e a perneira das cirolas de la caeu para abaixo. Sentiuse un cheiro a tabaco e na vitrina tintinaron os frascos. - Con aloumios, o nico xeito posible de tratar os seres vivos. Con terror non vas a ningures cos animais, sexa cal sexa o estadio de desenvolvemento no que se atopen. Eu sempre afirmei isto, afrmoo e hei de continuar afirmndoo. Os que pensen que o terror os vai axudar de algo engnanse completamente. Non, non, de nadia serve, sexa da cor que sexa, branco, vermello ou mesmo marrn! O terror paraliza completamente o sistema nervioso. Zina! A este galopn merqueille un rublo e corenta kopeks de salchicha Cracovia. Encrguese de darlle de comer cando lle pasen as nuseas. Os anacos de cristal renxeron debaixo da escoba e unha voz de muller sinalou con coquetera: - Cra-co-via! Meu Deus! Ben lle puido mercar vinte kopeks de despoxos na carnizara, que a Cracovia mellor comaa eu.
Romanza de Chaikovskii. 13
- Ti proba, ho! E cmote eu a ti! veleno para o estmago dunha persoa. Hai que ver, unha rapaza grande coma ti, e igual ca un cativo!: metes na boca a primeira porcallada que atopas. Non pode ser! Advrtote de que non contes comigo nin co doutor Bormental cando che empece a doer o estmago. Os que din que hai outra coma ti!. Ouse entn por todo o piso o repenicar miudio dunhas campaas e, ao lonxe, da entrada, chegaban unhas voces. Soou o telfono. Zina desapareceu. Filip Filpipovich guindou a cabicha ao caldeiro, abotoou a bata, amaou os mestos bigotes diante do espello da parede e chamou ao can: -Fiu, fiu Xa est, non foi nada, est ben! Agora imos pasar consulta. O can pxose en p sobre as sas inestables patas, cambaleouse un pouco e tremeu, pero decontado se repuxo e seguiu os abaneantes baixos da bata de Filip Filpovich. Unha vez mis o can atravesou o estreito corredor, pero agora viu que estaba moi iluminado por un rosetn no teito. Cando se abriu a porta vernizada entrou no despacho con Filip Filpovich, e quedou cegado coa decoracin. A luz resplandeca por todas as partes: luces acesas debaixo daquel teito con molduras, luces acesas enriba da mesa, luces acesas na parede, nos vidros das vitrinas... A luz alagaba unha infinidade de obxectos, entre os cales destacaba unha curuxa xigantesca pousada enriba dunha pla que saa da parede. - Ditate, -ordenoulle Filip Filpovich. -A porta de en fronte, de madeira tallada, abriuse, e entrou o home ao que Xrik trabara antes: agora, claridade da luz, resultaba ser un home moi guapo e novio, cunha perilla afiada; entregou unha folla e dixo: - o mesmo de antes -e desapareceu sen facer rudo-; entn Filip Filpovich, despois de estender os baixos da bata pola cadeira sentou detrs dunha enorme mesa de escritorio e decontado se converteu en algun extraordinariamente importante e impoente. - Non, isto non unha clnica Fun parar a algn outro sitio, -pensou o can confundido e estomballouse sobre os arabescos da alfombra beira do impoente sof de coiro-, e o da curuxa esa xa o aclararemos A porta abriuse suavemente, e quen entrou impresionou tanto ao can que este ceibou un ladrido, anda que con medo. - Silencio! Ai, ai, ai..! Pero que cambiado est! Non hai quen o recoeza, querido amigo!
- Hi, hi Vostede o que un meigo, un feiticeiro, profesor! dixo confuso-. - Quite os pantalns, querido amigo, -ordenoulle Filip Filpovich e levantouse. - Mia nai querida! pensou o can-, que elemento! O elemento este tia o pelo da cabeza completamente verde, e pola caluga facanse dunha cor mis ferruxenta, coma o tabaco. O elemento en cuestin tia engurras por toda a cara, pero a cor era rosada coma a dun recn nado. A perna esquerda non a poda dobrar e tia que arrastrala pola alfombra, mentres que a dereita en cambio daba chimpos que pareca un xoguete de corda. Na lapela da sa magnfica chaqueta brillaba, igual ca un ollo, unha pedra preciosa. Da curiosidade ao can pasronlle as nuseas e todo. - Guau, guau! ladraba pianio-. - Cala! Como vai de sono, querido? - He, he Estamos ss. Profesor? lle unha cousa indescritible, -dixo o visitante con vergoa-. Parole dhonneur, en vinte e cinco anos nunca me pasara algo igual o suxeito levou a man ao botn dos pantalns-, crerame se lle digo que cada noite vexo rapazas espidas a esgalla? Estou marabillado. Vostede un meigo! - Hm -rosmou preocupado Filip Filpovich, vez que examinaba as pupilas do paciente. Este, por fin, deu desabotoado os botns e quitou os pantalns de listas que levaba. Debaixo deles apareceron unhas cirolas nunca vistas, eran de cor crema, cuns gatos negros de seda bordados por riba, e ulan a perfume. O can non deu aturado aquela visin de gatos e ladrou de xeito que o suxeito deu un chimpo. - Ai! - Has levar! Non tea medo, que non morde - Que non mordo? sorprendeuse o can. - Dun peto dos pantalns do visitante caeu alfombra un sobre pequenio coa imaxe dunha rapaza co cabelo solto. O suxeito deu un chouto, inclinouse para recollelo e pxose todo rubio. - Vostede de todos os xeitos faga o favor de ter coidado! dixo cun ton severo de advertencia Filip Filpovich, vez que o ameazaba co dedo-, faga o favor de non abusar! - Eu non abu -farfallou confundido o individuo, que segua a espirse-, eu, querido profesor, s o fixen a modo de experimento
- Ben, e daquela que? Cales son os resultados? inquiriu severamente Filip Filpovich-. O individuo, cun aire de xtase, fixo un aceno abaneando a man. - En vinte e cinco anos, xuro por Deus, profesor, nunca nada semellante! A ltima vez foi en 1899 en Pars, na Rue de la Paix. - E por que se volveu verde? A faciana do visitante ensombreceuse. - Maldito Zhirkost4! Profesor, vostede non pode nin imaxinar o que me venderon eses aduaneiros no canto de tinguidura. Vostede mire, mire! balbuciu o individuo, buscando coa vista un espello-, Isto arrepiante! Hai que darlles unha boa labazada nos focios! engadiu furioso-. E agora que se supn que teo que facer eu? preguntou con voz chorosa-. - Hm Rape a cabeza. - Profesor! exclamou o visitante laindose-, volvern sarme as canas! Ademais con esta pinta non me podo presentar na oficina, xa hai tres das que non vou. O coche vn buscarme e eu deixo que marche sen min. Ai, profesor, se vostede descubrise un mtodo que tamn rexuvenecese o pelo! - Amodio, amodio, querido! murmurou Filip Filpovich-. Inclinouse sobre el e con ollos refulxentes examinou o ventre espido do paciente. - Moi ben, estupendo, todo est perfecto. Para serlle sincero, nin sequera esperaba un resultado as Moito sangue, moitas cancins!5. Vstase, querido amigo. -Eu son aquela, de todas a mis bela! continuou o paciente cunha voz que tremelicaba coma unha tixola ao lume e, radiante de ledicia, empezou a vestirse. Unha vez arranxado, dando choutios e espallando o arrecendo do seu perfume, contou un feixe de billetes brancos para Filip Filpovich e apertoulle as mans con agarimo. - Non cmpre que vea ata dentro de das semanas, -dixo Filip Filpovich-, pero de todos os xeitos prgolle que tea coidado. - Profesor, -exclamou o paciente dende a porta, exttico-, vostede pode quedar totalmente tranquilo, -soltou unha compracente gargalladia e desapareceu-. O son do timbre espallouse por todo o piso, a porta vernizada abriuse, entrou o trabado de antes, entregoulle unha folla a Filip Filpovich e dixo:
4 5
Organismo sovitico dedicado fabricacin de produtos cosmticos (literalmente graxa-so) Continuacin da romanza de Chaikovskii, que o paciente despois segue cantando. 16
- A idade que pon est mal. Ha de ter uns cincuenta e catro ou cincuenta e cinco. Os latexos do corazn soan algo apagados. Desapareceu e no seu lugar apareceu unha dama que renxa toda co seu vestido, levaba unha gorra ladeada e un colar que brillaba no seu pescozo murcho e engurrado. Debaixo dos ollos tia unhas espantosas bolsas negras, pero as fazulas eran da mesma cor cs dunha boneca de meixelas rubias. Estaba moi alporizada. - Benquerida seora! Cantos anos ten? preguntoulle Filip Filpovich nun ton moi severo-. - A dama asustouse e mesmo palideceu baixo a capa de maquillaxe. - Eu, profesor Ai, xrolle, se vostede soubese a mia traxedia - Cantos anos, seora? preguntoulle Filip Filpovich nun ton anda mis severo. - Palabra de honor pois, corenta e cinco. - Seora! -bradoulle Filip Filpovich- teo pacientes esperando! Non me faga perder o tempo, por favor, vostede non a nica paciente! O peito da muller respiraba axitadamente. - S llo vou contar a vostede, como eminencia da ciencia que , pero xrolle que unha cousa arrepiante - Cantos anos ten? preguntou Filip Filpovich furioso, cun cho, vez que lle brillaban as lentes-. - Cincuenta e un respondeu a dama, retorcndose de medo-. - Quite as medias, seora falou Filip Filpovich, mis acougado, e sinaloulle un alto biombo branco nun recanto-. - Xrollo, profesor, -balbuciu a dama, mentres desabrochaba con dedos tremeliqueiros uns corchetes no van-. Ese Maurice Heille de ser sincera igual que se estivese nun confesionario - Dende Sevilla a Granada cantou distraidamente Filip Filpovich e premeu co p o pedal do lavabo de mrmore. A auga empezou a sar. - Xrollo por Deus! dica a dama, e nas meixelas, por riba das cores artificiais, saronlle as cores rubias naturais-, eu xa sei que a mia derradeira paixn Pero lle un pcaro! Oh, profesor! un trampn, toda Moscova o sabe! Non deixa escapar nin a unha noxenta modista! E que tan diabolicamente novo! murmuraba a dama, vez
17
que de debaixo daquelas saias que facan tanto rudo sacaba un envurullo de roupa de encaixe-. Ao can nubruselle a vista completamente e todo lle empezou a dar voltas na cabeza. - Ide ao carallo! pensou el vagamente, pousou a cabeza enriba dunha pata e medio adormeceu da vergoa-, nin sequera penso intentar entender de que vai isto, de todos os xeitos non o vou entender. - Espertou co son do timbre e entn viu como Filip Filpovich guindaba nunha almofa uns tubos brillantes. A dama aquela tan pintada, apertando as mans contra o peito, miraba esperanzada para Filip Filpovich. Este engurrou a sobrecella con aire de gravidade e, sentando detrs da mesa, apuntou algo. - Voulle implantar ovarios de mona, seora dixo el e mirou para ela con severidade-. - Ai, profesor! E de verdade teen que ser de mona? - Si, -respondeu implacable Filip Filpovich-. - E cando vai ser a operacin? palidecendo, preguntou a dama cun fo de voz-. - Dende Sevilla a Granada hm Luns. Ingresar na clnica ma, o meu asistente ser quen a prepare. - Ai, eu non quero ingresar nunha clnica. E non se pode facer aqu, na sa consulta, profesor? - Mire vostede, que eu opero aqu unicamente en casos extremos. E halle de sar moi caro, cincocentos rublos. - Estou de acordo, profesor! - Volveuse or rudo de auga, o chapeu de plumas abaneouse e despois apareceu unha cabeza calva coma un prato e deulle un abrazo a Filip Filpovich. O can adurmiaba, as nuseas pasranlle, feliz de que o costado xa non lle doese e gozando da caloria mesmo roncou e chegou a ver un anaquio dun pracenteiro soo: arrincballe a aquela curuxa un feixe enteiro das plumas da cola Despois unha voz alporizada bramou por riba da sa cabeza: - Eu son un persoeiro pblico en Moscova, profesor! Agora que vou facer? - Seores, por favor! berraba indignado Filip Filpovich-, as non se fan as cousas! Hai que saber controlarse! Cantos anos ten ela?
18
- Catorce, profesor Vostede comprender que se isto sae luz afndeme. Estes das vanme asignar unha misin en Londres - A cousa que eu non son avogado, amigo Pois xa sabe, espere un par de anos e case con ela. - Pero eu xa estou casado, profesor! - Ai seores, seores, por favor! - A porta abrase e pechbase, as caras alternbanse, os instrumentos resoaban na vitrina e Filip Filpovich traballaba sen parar. -Mi madria que pisio, -pensaba o can- pero que ben que se est aqu! E para que raio lle farei falla eu? E logo pode ser que me deixe vivir canda el? che un tipo ben rario este! Con s chiscar un ollo xa podera ter o can que quixese! Se callar eu son xeitoso e todo! Polo que se ve estou de sorte! E a curuxa esa d noxo e mais desvergonzada. O can acabou de espertar completamente contra tardia, cando deixaron de timbrar, xusto cando entraban pola porta uns peculiares visitantes. Entraron catro dunha vez, todos eles novos e vestidos sinxelamente. -E estes a que veen? pensou o can, con hostilidade e sorpresa-. E Filip Filpovich recibiunos anda con mis hostilidade: de p, a carn do escritorio, ollaba para eles coma un xeneral contemplando aos seus inimigos. As ventas do seu aquilino nariz anse dilatando, e os visitantes esperaban de p enriba da alfombra. - Ns viemos velo, profesor empezou a falar un deles cun pelame negro mesto e crecho que se lle levantaba un palmo por riba da cabeza- polo seguinte asunto - Saiban vostedes que non est ben o de iren as, sen galochos, co tempo que fai interrompeunos cun ton sentencioso Filip Filpovich-; primeiro porque han de coller un catarro, e segundo porque me deixaron pegadas nas alfombras, e todas as mias alfombras son persas. O do pelame calou e os catro quedaron fitando con abraio a Filip Filpovich. O silencio durou uns segundos e non se viu interrompido ata que Filip Filpovich empezou a bater cos dedos sobre un prato de madeira pintada que tia enriba do escritorio. - En primeiro lugar, ns non somos seores pronunciouse ao cabo o mis novo dos catro, que tia cara como de pexego-. - En primeiro lugar apurouse a interrompelo Filip Filpovich-, vostede home ou muller?
19
Os catro volveron calar e quedaron apampados, coa boca aberta. Desta volta o primeiro en se recuperar foi o do pelame- E iso que importa, camarada? preguntou con orgullo-. - Son unha muller recoeceu o mozo con cara de pexego e chaqueta de coiro, e pxose todo rubio. E por algn motivo, igual ca el, pxose todo rubio outro dos recn chegados, un louro con pucho de pel. - En tal caso vostede pode quedar coa gorra posta, mentres que vostede, estimado seor, fgame o favor de quitala, -dixo Filip Filpovich cun ton autoritario-. - Eu non son un estimado seor, -balbuciu o louro cun ton inseguro, mentres quitaba a gorra-. - Ns viemos velo volveu comezar o moreno do pelame-. - Antes que nada, quen ns? - Ns, o novo comit do edificio, -dixo o moreno contendo a rabia contida-. Eu son Xvnder, ela Vizemskaia, el o camarada Pestrughin e el Jarovkin. E resulta que ns - Vostedes son os catro que instalaron no piso de Fidor Pvlovich Sablin? - Somos respondeu Xvnder-. - Meu Deus! Al vai a casa Kalabghov! exclamou con desesperacin Filip Filpovich vez que axitaba as mans no aire-. - Est a rir de ns ou que, profesor? indignouse Xvnder-. - Como que rir? O que estou totalmente desesperado berrou Filip Filpovich-, agora que vai pasar coa calefaccin central?! - Est a rir de ns, profesor Preobrajenskii! - A ver, por que motivo vieron verme? Falen rpido, que agora vou cear. - Ns, a direccin do edificio, -empezou a falar Xvnder con odio-, viemos falar con vostede despois dunha xuntanza xeral da comunidade de vecios, onde se abordou a cuestin da redistribucin das vivendas do edificio. - Quen abordou o que? bradou Filip Filpovich-. Trate de expoer as sas ideas con mis claridade, por favor. - Abordouse a cuestin da redistribucin das vivendas. - Con isto xa teo dabondo! Xa entendn! E a vostedes cnstalles que, por unha resolucin do doce de agosto deste ano, o meu piso est exento de calquera tipo de medidas de redistribucin ou traslado?
20
- Cnstanos, -dixo Xvnder-, pero a xuntanza xeral, despois de examinar o seu caso, chegou conclusin de que a fin de contas vostede est a ocupar unha superficie excesiva, totalmente excesiva. Vostede est s e ocupa sete cuartos. - Eu vivo s e traballo en sete cuartos, -respondeu Filip Filpovich- e mesmo me vira ben outro mis: me imprescindible para a biblioteca. Os catro quedaron mudos. -Outro mis, oito!? He, he, he, -dixo o louro, sen gorra na cabeza-, pois esta si que boa! - Isto non ten nome! exclamou o mozo que resultara ser unha muller-. - Teo unha sala de espera que, fxense, tamn me fai de biblioteca, un comedor, o meu despacho: tres! O cuarto onde paso consulta, catro. A sala de operacins, cinco. O meu dormitorio, seis, e o cuarto do servizo, que fai sete. Non dabondo. Pero tampouco ten tanta importancia. O meu piso est exento, e non hai mis que falar. E agora podo ir cear? - Desculpe, -dixo o cuarto, que semellaba un robusto escaravello-. - Desculpe, -interrompeuno Xvnder-, o comedor e a sala onde pasa visita son xustamente o asunto polo que viemos falar con vostede. A comunidade de vecios en pleno pdelle que vostede, voluntariamente e seguindo a disciplina dos traballadores, renuncie ao seu comedor. En Moscova ningun ten comedor. - Nin sequera a Isadora Duncan! berrou ben forte a muller-. Algo lle aconteceu a Filip Filpovich que fixo que a sa cara se virase lixeiramente violeta, pero dicir non dixo nada, quedou calado coma un peto, agardando a ver que pasara despois. - E sala de observacin tamn pode renunciar, -proseguiu Xvnder-, pdea montar perfectamente no seu despacho. - Aha -dixo Filip Filpovich cunha voz estraa-, e daquela onde vou comer? - No dormitorio responderon os catro vez, coma un coro-. A cor violeta de Filip Filpovich adoptou unha tonalidade lixeiramente agrisada. - Daquela comer no dormitorio, -falou cunha voz algo afogada-, ler na sala de observacin, vestirme na sala de espera, operar no cuarto do servizo e pasar consulta no comedor?! moi posible que a Isadora Duncan faga as. Se cadra ela come no despacho e esfola coellos na baeira. Se cadra si. O que pasa que eu non son Isadora Duncan! bruou de socato, e a cor violeta que tia pasou a amarela-. Eu penso comer no comedor e operar na sala de operacins! Xa llo poden comunicar asemblea de vecios en pleno,
e agora lles prego tean a bondade de volver aos seus asuntos e me permitan comer onde comen todas as persoas normais, dicir, no comedor, e non no recibidor nin no cuarto dos nenos. - Daquela, profesor, en vista da sa teimuda oposicin, -dixo o alporizado Xvnder-, pasaremos unha queixa a instancias superiores. -Ah si? dixo Filip Filpovich-, as estn as cousas? a sa voz adoptou un ton sospeitosamente educado-, tean a bondade de agardar un minutio. Isto un home! exclamou entusiasmado o can-, cuspidio a min! Agora si que lles vai dar, ho, vailles dar unha boa! Non sei como pero han de levar! Dlles! A ese longueirucho haba que collelo agora por enriba da bota, no tendn por detrs do xeonllo Grrr! Filip Filpovich descolgou o auricular do telfono, deulle varios golpes forquita para conseguir lia e dixo: - Por favor si grazas. Pdeme poer con Piotr Aleksndrovich, por favor? Son o profesor Preobrajenskii. Estou a falar con Piotr Aleksndrovich? Aldome de telo localizado. Moitas grazas, si, de sade estou ben. Piotr Aleksndrovich, a sa operacin queda anulada. O que? Non, anlase definitivamente, e todas as demais tamn.O motivo o seguinte: deixo de traballar en Moscova e tamn en Rusia Acaban de presentarse na mia casa catro persoas, unha deles unha muller disfrazada de home e hai outros dous armados con revlveres, intimidronme na mia propia casa coa idea de me quitaren unha parte dela. - Permtame, profesor, -comezou Xvnder, vez que lle mudaba a expresin da cara-. - Sntoo, pero non podo repetir todo o que me dixeron, non me van os disparates. Abonda con dicirlle que me propuxeron que renuncie sala onde paso consulta, noutras palabras, obrganme a operalo onde ata agora esfolaba coellos. En tales condicins non s que non poida, senn que nin teo dereito a traballar. As que suspendo a mia actividade, pecho o piso e marcho a Sochi. As chaves pdollas deixar a Xvnder, que o opere el. Os catro quedaron de pedra. A neve derretase nas botas. - E logo que lle vou facer? A min tamn me resulta moi desagradable Como di? Non ho, Piotr Aleksndrovich! Non ho! Eu xa non estou disposto a seguir aturando isto. Acabuseme a paciencia. xa o segundo caso dende agosto. Como di? HmmComo a vostede lle pareza. Home, estara ben Pero s cunha condicin: tanto
me ten quen sexa, o que sexa ou cando sexa, pero iso si, que sexa un papelio que asegure que nin Xvnder nin ningun mis se poida achegar porta do meu piso. Un documento definitivo, efectivo, autntico. Slido. Pero que nin se mencione o meu nome. E acabouse o asunto. Eu para eles estou morto. Si, si. Faltara mis. Quen? Aha xa, iso xa outra cousa. Aha. Est ben. Agora llo paso. Faga o favor con voz de serpe Filip Filpovich dirixiuse a Xvnder-, queren falar con vostede. - Permtame, profesor, -dixo Xvnder, acendndose e apagndose-, vostede terxiversou as nosas palabras. - Agradeceralle que non empregase ese tipo de expresins. Xvnder, desconcertado, colleu o auricular e dixo: - Si, diga? Si o presidente do comit do edificio Pero ns actuamos segundo o regulamento! A situacin do profesor de todos os xeitos xa era totalmente excepcional Temos odo falar dos seus traballos, temos queriamos deixarlle cinco cuartos para el s pois est ben, daquela se ten que ser as est ben Colorado como a gra, colgou o telfono e deu media volta. Pxoo de volta e media! Vaia home! pensou o can, entusiasmado-, soltoulle un conxuro ou que? Ben, agora xa me poden zoscar o que queiran, pero de aqu non me hei de mover!. Os tres, coa boca aberta, miraban para Xvnder despois da que lle caera enriba. - Isto unha vergoa, -dixo timidamente-. - Se nos puxsemos a debatelo agora, -comezou a muller, alporizada e pondose rubia de cmo se estaba acalorando-, eu haba de demostrarlle a Piotr Aleksndrovich - Desculpe, pero non querer poerse a debatelo agora mesmo? preguntou educadamente Filip Filpovich-. Os ollos da muller acendronse. Comprendo a sa retranca, profesor, ns agora marchamos Pero anda as eu, como director da seccin cultural da casa - Di-rec-to-ra corrixiuna Filip Filpovich-. - quero propoerlle e entn a muller tirou de debaixo da chaqueta unhas cantas revistas de cores, anda molladas pola neve- que nos merque unhas cantas revistas para axudar os nenos de Alemaa, a medio rublo cada unha. - Non, non as quero contestou secamente Filip Filpovich, botando unha ollada de esguello s revistas-.
En todas as caras apareceu un abraio absoluto, e unha tonalidade violeta cubriu a da muller. - E por que as rexeita? - Non as quero - Non sente compaixn polos nenos alemns? - Sinto, sentir si que sinto. - Delle desfacerse de medio rublo? - Non. - E logo por que? - Non llas quero. Entn quedaron calados un anaco. - Sabe vostede unha cousa, profesor? dixo a rapaza, collendo aire profundamente-, se vostede non fose a eminencia que a nivel europeo e se non o protexesen de maneira tan escandalosa (o louro tiroulle do extremo da chaqueta, pero ela fxolle un xesto para a que deixase falar) unhas persoas que, estou segura, habemos de investigar, habera que arrestalo! - E logo por que? preguntou con curiosidade Filip Filpovich-. - Vostede odia o proletariado! respondeu a muller con orgullo-. - Ten vostede razn, non me gusta o proletariado, -asentiu apesarado Filip Filpovich e premeu un botn. Nalgures ouse un timbre. Abriuse a porta do corredor. - Zina! berrou Filip Filpovich-, vai servindo a cea. Permtenme? Os catro saron do despacho en silencio, en silencio atravesaron a sala de espera e mais a entrada, e detrs deles ouse fortemente como se pechou a pesada porta da entrada. O can pxose de p sobre as patas de atrs e executou perante Filip Filpovich unha especie de oracin musulm.
Nuns pratos pintados con flores paradisacas e adobiados cun ancho reberete negro haba finos liscos de salmn e angua en escabeche; nunha grosa tboa de madeira un anaco de queixo no seu punto, e nunha fonte de prata, enriba dun leito de xeo, o caviar. Entre os pratos haba unhas cantas copias finas e tres xerrias de cristal con
vodkas de diferentes cores. Todos estes obxectos atopbanse enriba dunha pequena mesia de mrmore, xeitosamente unida ao robusto aparador de carballo do que saan escintileos de cristal e prata. No centro da estancia estaba a mesa, pesada coma un sepulcro, cuberta cun mantel branco, e enriba dela dous servizos, panos de mesa encartados en forma de tiara papal e tres botellas escuras. Zina entrou cunha fonte de prata tapada, e oase como dentro haba algo que crepitaba. O arrecendo que saa da fonte era tal que decontado fixo auga a boca do can. Os xardns de Semramis pensou el, e bateu co rabo no parqu como se fose unha porra-. - Traia para aqu! ordenou avidamente Filip Filpovich-. Doutor Bormental, prgollo, deixe estar o caviar. E, se quere que lle dea un bo consello, non beba da vodka inglesa, beba da rusa normal. O fermoso trabado (que xa non levaba posta a bata, senn que agora levaba un esplndido traxe negro), encolleu os ombreiros, sorriu educadamente e serviuse da transparente vodka. - Novoblagoslovnnaia6 ?preguntou-. - Que Deus nos libre! respondeu o anfitrin-. Iso alcol puro, esta unha vodka estupenda, faina Daria Petrovna ela mesma. - Non diga iso, Filip Filpovich, todos din que a Novoblagoslovnnaia moi boa: trinta graos. - A ver, o primeiro que a vodka ten que ter corenta graos, e o segundo interrompeu imperativamente Filip Filpovich-, Deus sabe que porcallada lle botan. Vostede ten idea do que se lles pode ocorrer? - Calquera cousa, -dixo o trabado convencido-. - Pois eu sonlle da mesma opinin, -engadiu Filip Filpovich e dun grolo mandou o contido da copa pola gorxa abaixo-, eh ehem doutor Bormental, prgollo: probe agora mesmo isto e, se me di que isto hei de ser o seu mortal inimigo para toda a vida! Dende Sevilla a Granada E pronunciando estas palabras co seu garfo de prata de anchos dentes colleu algo semellante a un pancio negro pequeno. O trabado seguiu o seu exemplo. Os ollos de Filip Filpovich acendronse.
Vodka feita nas destileras do Estado 25
- tan run? preguntou Filip Filpovich vez que mastigaba-. tan run? A ver, respndame, estimado doutor. - Excelente, -contestou o trabado con sinceridade-. - E logo! Fxese vostede, Ivn Arnldovich, en que hoxe en da os nicos que toman entremeses fros e sopa son os terratenentes aos que os bolxeviques anda non lles pasaron o coitelo. Calquera persoa cun mnimo de respecto a si mesma s come entremeses quentes. E de entre as especialidades quentes de Moscova esta precisamente a mellor. Houbo unha poca na que no Mercado Eslavo o facan excelente. Aqu ten! - Vostede siga a darlle de comer ao can no comedor, -sentiuse unha voz de muller- e despois non vai haber quen o dea sacado de aqu. - Non pasa nada Coitadio, est esfameado, -Filip Filpovich deulle ao can un entrems co garfo, que este pescou con prodixiosa axilidade, e o garfo foi parar estrepitosamente a unha almofa. Dos pratos saa un vapor que ula a cangrexo; o can, sentado sombra do mantel, pareca a sentinela dun almacn de plvora, mentres que Filip Filpovich, despois de meter por dentro do colo a punta do duro pano de mesa, comezou o seu sermn: - A arte de comer, Ivan Arnldovich, tenlle o seu aquel. Cmpre saber comer, e pense que a maiora da xente non ten nin idea de comer. Non s cmpre saber que comer, senn tamn cando e como. (Filip Filpovich abaneou significativamente a culler). As coma o tema de conversa mentres se come, dgollo eu! Se se preocupa pola sa dixestin heille de dar un bo consello: durante a cea non fale nin de bolxevismo nin de medicina. E que Deus o libre de ler xornais soviticos antes de cear! - Hm pero que non lle hai outros! - Pois daquela non lea ningn. Sabe unha cousa? Observei trinta casos na mia clnica, e quere que lle diga unha cousa? Os pacientes que non len xornais atpanse de marabilla, pero os que, pola contra, eu obriguei a ler Pravda perdan peso... - Hm? respondeu con interese o trabado, vez que se a poendo rosia coa sopa e co vio-. - E iso non todo! Diminucin dos reflexos nos xeonllos, falta de apetito, abatemento de nimo. - Manda truco!
26
- Pois lle as. Por certo, e que estou a facer eu? Xa me puxen a falar de medicina. Vea, mellor comamos. Filip Filpovich reclinouse no seu asento, tocou o timbre e na cortina cor cereixa apareceu Zina. Ao can dronlle un anaco plido e groso de esturin, que non lle gustou, e xusto despois un lisco de rosbif sanguinolento. Despois de chapalo notou de speto que tia sono e que non aturaba a visin de mis comida. Que sensacin mis estraa! pensou deixando caer as plpebras, que se fixeran pesadas-, os meus ollos non dan mirado nada de comer. E o de fumar despois de cear xa unha parvada Un desagradable fume azul alagou o comedor. O can adurmiaba, coa cabeza repousada enriba das patas dianteiras. - O Saint Julien un vio excelente, -sentiu o can entre soos-, s que agora xa non se atopa. - Dende arriba e do piso do lado chegou o xordo son dun coro, amortecido por teitos e alfombras. Filip Filpovich tocou o timbre e Zina chegou. - Zinuxa, que significa isto? - Convocaron outra xuntanza xeral, Filip Filpovich, -respondeu Zina-. - Outra vez!? -exclamou apesarado Filip Filpovich-, pois agora polo que se pode ver xa est! A casa Kalabghov foise ao garete! Haber que marchar, pero a cuestin onde! Todo ha de ir de marabilla Primeiro cantos cada noite, despois quedarn conxelados os canos, despois rebentar a caldeira da calefaccin central, e as sucesivamente. Acabouse a casa Kalabghov! - Filip Filpovich estase a agoniar mis da conta sinalou sorrindo Zina, mentres levaba unha morea de pratos. - E logo como non me vou agoniar?! berrou Filip Filpovich-, pero vostede sabe como era esta casa? Se soubese! - Vostede est a velo todo demasiado negro, Filip Filpovich! obxectou o fermoso trabado-, as cousas agora cambiaron moito. - Querido amigo, vostede coceme, non si? Eu son un home de feitos, un home que observa. Son inimigo de hipteses infundadas, e isto ben sabido non s en Rusia, senn tamn en Europa. Se digo unha cousa quere dicir que est baseada nun feito do que tiro as mias conclusins. E velaqu un feito: os colgadoiros e mais o andel para os galochos que temos no noso edificio. - Iso ben curioso
- Que parvada, os galochos! A felicidade non se atopa nos galochos pensou o can-, pero vese que unha personalidade destacada. - Mire vostede o do andel dos galochos. Levo vivindo nesta casa dende 1903. E durante todo este tempo, ata abril de 1917 non se deu nin un s caso sublio con lapis vermello nin un s!- de que do portal do noso edificio, que ten a porta aberta para todos, desaparecese un par de galochos. Tean presente que aqu hai doce vivendas e eu teo a consulta. En marzo de 1917 un bo da desapareceron todos os galochos, inclundo dous pares meus, tres bastns, un abrigo e mais o samovar do porteiro. Dende aquela o andel para os galochos deixou de existir. A ver, amiguio! E que lle vou dicir da calefaccin central! Mellor non falar do tema. Non ho! Agora que temos unha revolucin social xa non cmpre acender a caldeira! E eu pregntome: por que, dende que comezou toda esta historia todo o mundo sobe e baixa polas escaleiras de mrmore cos galochos e as botas sucias? Por que necesario ata o da de hoxe gardar os galochos baixo chave e anda por riba poer un soldado para que ningun as leve? Por que quitaron a alfombra da escaleira principal? Seica Karl Marx prohibe ter alfombras nas escaleiras? que Karl Marx di nalgures que o segundo portal da casa Kalabghov na ra Prechstenka hai que tapialo con tboas, e dar a volta polo patio de atrs? Que sentido ten? Por que non pode deixar o proletario os seus galochos embaixo, no canto de emporcallar o mrmore? - Pero, Filip Filpovich, se o proletario nin sequera ten galochos! tatexou o trabado-. - Diso nada! respondeu Filip Filpovich cunha voz de trono e serviuse un vaso de vio-. Hm Estou en contra dos licores despois de cear, resultan pesados e escangallan o fgado Non ho, diso nada! O proletario agora si que leva galochos e eses galochos son meus! Precisamente os mesmos galochos que desapareceron na primavera de 1917. E un entn pregntase: quen os ripou? Eu? Imposible. Sablin o burgus? (Filip Filpovich sinalou co dedo para o teito), s pensalo xa ridculo! Plozov, o propietario da fbrica de azucre? (Filip Filpovich sinalou cara a un lado), de ningunha maneira! Isto fixrono estes mesmos cantareiros! Abof que foron eles! Se polo menos se descalzasen cando soben as escaleiras! (Filip Filpovich empezou a poerse violeta.) Por que carallo quitaron as flores dos relanzos? E a luz, que se mal non recordo, en vinte anos s se foi dunhas veces, por que agora se apaga sistematicamente unha vez ao mes? Doutor Bormental! A estatstica unha cousa tremenda. Vostede, que coece o meu ltimo traballo, sbeo mellor ca ningun!
- o caos, Filip Filpovich! - Non, -contradxoo con total seguridade Filip Filpovich-, non. Vostede, querido Ivn Arnldovich, debera ser o primeiro en absterse de utilizar esa palabra. Iso un espellismo, fume, pura ficcin! Filip Filpovich abriu amplamente os seus pequerrechos dedos, e no mantel proxectronse unhas sombras que parecan dous sapoconchos-. Que ese caos do que estn a falar? Unha vella cun bastn? Unha bruxa que fixo cachizas todos os cristais e que apagou todas as lmpadas? preguntoulle furioso Filip Filpovich a un desafortunado pato de cartn pendurado cabeza abaixo a carn do bufete, e el mesmo respondeu en lugar do pato-. Voulles dicir o que pasa: se eu, no canto de operar, me poo cada da a cantar a coro na casa, daquela na mia casa haber caos! Se eu, cando vou ao cuarto de bao, vou e, desclpeme pola expresin, me poo a mexar fra do vter, e Zina e Daria Petrovna fan o mesmo, daquela no bao haber caos. Polo tanto, o caos non est nos vteres, senn nas cabezas! Por iso, cando estes bartonos berran: Abaixo o caos! a min dme a risa. (A cara de Filip Filpovich retorceuse tanto que o trabado abriu a boca) Xrollo, dme a risa! Porque quere dicir que todos eles tian que se dar unha pancada a eles mesmos na caluga. E unha vez baleirasen as sas cabezas a base de pancadas, deixasen todas esas alucinacins e se puxesen a facer o que lles toca, a limpar alpendres, o caos haba de desaparecer por si s. Non se pode servir a dous deuses! Non podes varrer as vas do tranva e asemade solucionarlles a vida a uns esfarrapados espaois! Iso non o pode facer ningun, doutor, e menos anda unha xentia que leva un atraso de douscentos anos comparada con Europa e ata agora non d abotoado os pantalns como Deus manda! Filip Filpovich acalorrase todo, e as sas ventas de aguia empezaban a dilatarse. Coas novas forzas que lle dera a copiosa cea bradaba igual ca un profeta da Antigidade, e a cabeza refulxalle como se fose de prata. As sas verbas caan enriba do can adormecido como se fosen un bruido subterrneo. Nos seus soos apareca a curuxa aquela dos estpidos ollos amarelos choutando, despois a noxenta cara do cocieiro co seu sucio gorro branco, o afoutado bigote de Filip Filpovich, iluminado pola intensa luz dunha pantalla, e entn unha zorra no sono que renxa e desapareca, mentres que no estmago do can, entre os xugos gstricos, se cocan os restos do anaco de rosbif. -Podera facer cartos a esgalla, -pensou confusamente o can-, un orador de primeira! Anda as, polo que se ve, non me parece que a este home lle fagan falla mis cartos
- Un polica! berrou Filip Filpovich. Un polica!!- Auuuu.. auuu! no cerebro do can pareca que lle estivesen a estoupar burbullas-. Un polica! Iso o que cmpre, iso e nada mis ca iso! E tanto d que leve unha placa ou unha gorra vermella. O que hai que facer poer un polica xunta cada persoa e obrigar a que os nosos cidadns controlen os seus impulsos vocais! Vostede fala de caos pero eu dgolle, doutor, que nin noso edificio nin en ningn outro ha de mellorar nada mentres non se controlen a eses cantareiros! En canto suspendan os seus concertos a situacin ha de mellorar por si soa! -Est vostede a facer discursos contrarrevolucionarios, Filip Filpovich, -sinalou en broma o trabado-, Deus queira que non nos oia ningun! - Non, non hai perigo ningn! obxectou acaloradamente Filip Filpovich-. Nada de contrarrevolucin. Por certo, esa outra palabra que non aturo. Vai ti saber o que oculta esa palabra! Vai ti saber! As que lles digo que non hai nada de contrarrevolucin nas mias palabras, nelas non hai mis ca sentido comn e experiencia da vida Nisto Filip Filpovich tirou de debaixo do seu colo a punta do seu engurrado pano de mesa e, despois de facer unha bla con ela, pousouna a carn do vaso de vio tinto, que anda non rematara. O trabado ergueuse decontado e deu as grazas: Merci. - Un momento, doutor! detvoo Filip Filpovich, vez que sacaba unha carteira do peto do pantaln. Engurrando o cello contou uns billetes brancos e tendeullos ao trabado dicindo-: Hoxe, Ivn Arnldovich, correspndenlle corenta rublos. Aqu os ten! A vtima do can deu as grazas educadamente e, pondose rubio, gardou os cartos no peto da chaqueta. Hoxe tardia fgolle falla, Filip Filpovich? preguntoulle-. Non, grazas, querido amigo. Hoxe non imos facer nada. En primeiro lugar, o coello morreu, e ademais hoxe no Bolxoi poen Aida, e hai tempo que non a vexo. Gstame Lmbrase do do? Tara ra-rim - Como atopa tempo para dar feito tantas cousas, Filip Filpovich, -preguntou con respecto o mdico. - Quen non fai as cousas apuradas d chegado a tempo a todas partes, -explicou o dono da casa cun aire instrutivo-. Est claro que se eu me puxese a choutar de xuntanza a xuntanza e a cantar todo o da coma un reiseor, no canto de facer o meu traballo, non tera tempo para ir a ningures, -do peto do pantaln, por debaixo dos dedos de Filip Filpovich, sau a meloda celestial dun reloxo-, son as oito pasadas chegarei ao comezo do segundo acto Eu son partidario da divisin do traballo: no Bolxoi que
canten, que eu me dedicarei a operar. E as todo ha de estar ben, sen caos ningn Ah, e outra cousia, Ivn Arnldovich, vostede estea atento: en canto teamos un cadver axeitado, xa sabe, pseo da mesa da autopsia a unha solucin fisiolxica e triao para aqu! - Non se preocupe, Filip Filpovich, -os de anatoma patolxica prometronmo-. - Perfecto. E ns, de momento, observaremos a este neurtico vagabundo e lavarmolo. Primeiro que lle sande o costado Preocpase por min, -pensou o can-, que boa persoa! Eu sei quen este! un feiticeiro, un mago, un bruxo de conto de fadas para cans Porque a ver, non pode ser que todo isto estea a velo en soos! E se fose un soo? (o can estremeceuse mentres durma) Pois nada, daquela espertarei e todo desaparecer. A lmpada con pantalla de seda, a calor, a fartura. E de novo os portais, o fro feroz, o asfalto xeado, a fame, a maldade da xente O comedor, a neve Meu Deus, ai que duro se me vai facer! Pero non aconteceu nada diso. O contrario: o portal esvaeceuse igual ca un pesadelo e non volveu mis. Polo que se ve, o caos non era tan terrible! Malia o caos, das veces ao da os grises acordens de ferro que se atopaban debaixo das vents enchanse de calor e esta espallbase en ondas por toda a casa. Estaba totalmente claro: o can gaara o primeiro premio da rifa canina. Agora os seus ollos, polo menos das veces ao da, enchanse de bgoas de agradecemento ao sabio da ra Prechstenka. Ademais, todos os espellos do comedor e da sala de espera que haba entre os armarios reflectan aquel can fermoso e feliz. -Son un can ben xeitoso. Se cadra un prncipe canino descoecido que vai de incgnito, -matinaba o can, mentres ollaba para o can peludo cor caf con cara satisfeita que paseaba polas profundidades dos espellos-, moi posible que a mia avoa tivese unha historia cun terranova. Polo que estou a ver no focio teo unha mancha branca, e eu pregntome: de onde me vn se non? Filip Filpovich un home cun gusto exquisito, non a coller o primeiro can da ra que se lle cruzase. Nunha semana o can chapou todo o que non chapara no ltimo mes e medio de fame que pasara na ra. Iso si, s en cantidade, porque a calidade da comida na casa de Filip Filpovich estaba fra de toda comparacin. Mesmo se non temos en conta a morea de despoxos que Daria Petrovna mercaba cada da no mercado de Smolensk por dezaoito kpeks, abonda con mencionar as ceas que se servan s sete no comedor, e por moito que protestase a distinguida Zina, o can sempre asista a elas. Nestas ceas Filip
Filpovich acadou definitivamente o rango de divindade. O can poase de p sobre as patas traseiras e trabballe a chaqueta, aprendeu a recoecer a maneira de timbrar de Filip Filpovich: dous timbrazos sonoros e curtos, como fai un amo, e cun ladro a voando entrada para darlle a benvida. O dono entraba co seu abrigo de raposo, prateado e escintilando cun milln de estrelias de neve, botando un cheiro a mandarinas, puro, perfume, limns, gasolina, colonia e pano, e a sa voz atronaba por toda a casa igual ca unha corneta de guerra: - Por que esnaquizaches a curuxa, mala besta? Fxoche algo? Fxoche algo, eh? estouche a preguntar! E por que esnaquizaches o retrato do profesor Mchnikov? - A este can, Filip Filpovich, hai que darlle unha boa malleira cun ltego, anda que sexa unha soa vez, -dica Zina indignada-, se non ha de acabar malcriado de todo. Mire o que fixo cos seus galochos! - Non hai que bater a ningun alporizouse Filip Filpovich-, que che quede claro dunha vez por todas! Tanto coas persoas coma cos animais a nica maneira de actuar a persuasin! Hoxe xa lle deu a carne? - Mia nai querida! Est a comernos a ns e mais a casa enteira! Como se lle ocorre preguntalo, Filip Filpovich? O que non sei como anda non estourou! - Pois ben, que coma e que lle aproveite! Que che fixo a curuxa, galopn?! - Auuuuu! ouveou o can, afagador, mentres se arrastraba sobre o bandullo, estendendo as patas-. Entn pescrono polo colar e turraron del pola sala de espera ata o despacho. O can ouveaba, ensinaba os dentes, agarrbase alfombra e arrastrbase para atrs, coma no circo. No medio do despacho, enriba da alfombra, estaba a curuxa cos ollos de vidro e o ventre esgazado, de onde saan uns galdrapos vermellos que cheiraban a naftalina. Enriba da mesa haba un retrato feito cachizas. - Deixei todo isto sen recoller mantenta, para que vostede o puidese ver, -dixo Zina, desgustada- ser desvergonzado este raio de can!: dun chouto subiu mesa e zas, enganchouna polo rabo! Nin tempo me deu de decatarme e xa a esgazara toda! Mtalle o focio dentro da curuxa, Filip Filpovich, aprndalle a non ir por a esnaquizando todo! E empezaron os ouveos. O can, agarrado teimudamente alfombra, resistase a que turrasen del para levalo onda a curuxa e meterlle o focio dentro; este choraba amargas bgoas e pensaba: Zoscade en min o que queirades, pero non me botedes fra da casa!
- Leva a curuxa hoxe mesmo ao taxidermista. Velaqu oito rublos e dezaseis kpeks para o tranva, vai onda Miur e a este mrcalle un bo colar e unha cadea. Ao da seguinte puxronlle ao can un colar ancho e brillante. No primeiro momento, cando se mirou no espello, quedou moi desgustado, encolleu o rabo entre as pernas e marchou ao cuarto de bao, cismando en como desfacerse del fretndose contra un bal ou un caixn, pero pouco despois se decatou de que era ben parvo. Zina sacouno de paseo coa cadea pola pasaxe de Obghov. O can a camiando coma un preso, morrendo da vergoa pero, ao percorrer o traxecto entre a ra Prechstenka e o Templo do Cristo Salvador, enxergou perfectamente que significa nesta vida levar un colar. Nos ollos de todos os cans cos que se cruzou vase unha envexa furiosa, e na pasaxe Miortvi un can longueirucho da ra que no canto de rabo tia un toco ladroulle prea con aires de seorito e lambecs. Cando cruzaron as vas do tranva un polica mirou para o colar con satisfaccin e respecto, e no camio de volta casa aconteceu a cousa mis inslita do mundo: Fidor, o porteiro, abriu o portal el mesmo e deixou entrar a Xrik, mentres lle dica a Zina: - Mira ti que can mis espeluxado ten agora o Filip Filpovich! E anda por riba est como un bocoi! - A falou ben! Come por seis! explicou Zina, colorada e fermosa polo fro-. - O colar vn sendo o mesmo ca unha carteira, -observou maliciosamente o can nos seus adentros e, abaneando o rabo, dirixiuse cara ao andar principal coma un seor-. Unha vez apreciado o valor exacto do colar, o can fixo a sa primeira visita seccin principal do paraso, onde ata ese momento lle estivera rigorosamente prohibida a entrada: os dominios da cocieira Daria Petrovna. Todo o piso non vala nin dous palmos comparado cos dominios de Daria. Na cocia, negra por enriba e cuberta de azulexos brancos, todos os das crepitaban e avivvanse as lapas. O forno renxa. Entre prpuras columnas arda o rostro de Daria Petrovna, eternamente oprimido polo sufrimento e por unha paixn insatisfeita, brillante de graxa. Levaba un peiteado moda que lle cubra as orellas, o seu cabelo claro estaba recolleito na caluga, onde lle escintilaban vinte e dous brillantes de imitacin. Tarteiras douradas penduraban de ganchos polas paredes, a cocia enteira estaba cargada de cheiros, ferva e asubiaba nas potas debaixo dos testos - Fra! chiou Daria Petrovna-. Fra, vagabundo, rateiro! S me faltabas ti! Como colla o escallo vas levar!
33
- Pero que che pasa, ho? Que andas a ladrar? pestanexou o can con tenrura-. Que iso de rateiro? E logo non se decata do colar que levo?- e sau de lado pola porta, abrndoa co focio-. Xrik posua certo segredo para conquistar os corazns da xente. Dous das despois xa estaba deitado beira da cesta do carbn e mirando como traballaba Daria Petrovna. Cun coitelo estreito e afiado cortballes a cabeza e as patas a unhas indefensas perdices e despois, coma un verdugo enfurecido, arrincaba a carne pegada aos sos, sacballe os midos s galias e pasaba a carne pola mquina de picar. Xrik, mentres tanto, ocupbase de torturar a cabeza dunha perdiz. Dunha cunca con leite Daria Petrovna a sacando anacos de pan que deixara en remollo, mesturbaos enriba dunha tboa coa carne picada, botballe por riba tona de leite, engadalle sal e moldeaba unhas croquetas. O forno zuna coma un incendio, e a tixola estalaba, gurgullaba e daba saltos. A portela do forno bata con estrondo, descubrindo un arrepiante inferno onde todo eran brudos e muxicas noitia aquelas fauces con lapas apagbanse, e pola fiestra da cocia medio tapada con cortinias brancas vase a mesta e solemne noite na ra Prechstenka, iluminada por unha estrela solitaria. O chan da cocia estaba hmido, as potas brillaban cunha luz misteriosa e esvaecida, e enriba da mesa vase unha gorra de bombeiro. Xrik estaba deitado enriba do forno, agora morno, igual ca un len enriba dun pedestal e, aguzando con curiosidade unha orella, miraba un home bigotudo e excitado cun ancho cinto branco de pel, que abrazaba a Daria Petrovna detrs da porta entreaberta do cuarto que esta comparta con Zina. A cara de Daria arda do tormento e a paixn, toda ela, ags o nariz, empoado e branco como o dunha morta. Unha regaa de luz caa enriba da fotografa dun home de bigotes negros, sobre a que estaba pendurada unha rosa de decoracin de Pascua. - Es pegaento coma o demo -murmuraba Daria Petrovna na penumbra-, dixame, dixame marchar. Zina pode vir dun momento a outro. A ti que, seica tamn te rexuveneceron? - Nin falla que me fai! respondeu o home do bigote negro con voz rouca, perdendo o control sobre si mesmo-. Que ardente vostede! noitia a estrela da ra Prechstenka desapareca por detrs das pesadas cortinas e, se no Bolxoi non daban Aida nin haba xuntanza da Sociedade Rusa de Cirurxa, a divindade instalbase no despacho, nunha profunda butaca. No teito non haba luz ningunha, a nica luz acesa era unha lmpada verde enriba da mesa. Xrik
estaba deitado enriba da alfombra, sombra, e sen apartar a vista era espectador de cousas arrepiantes: nuns frascos de vidro aboiaban uns miolos humanos, nun cido avolto e noxento. Os brazos do mdico estaban refucidos ata o cbado, e levaba postas luvas de goma encarnadas, que cos seus esvarados e repoludos dedos fochicaban por entre os sinuosos labirintos dos cerebros. s veces a divindade armbase cun coitelo pequeno e brillante e cortaba coidadosamente aqueles miolos amarelos e elsticos. - ribeira sagrada do Nilo cantaruxaba pianio a divindade, mordendo os beizos e lembrando os interiores dourados do Bolxoi. A esta hora a calor nos tubos da calefaccin acadaba o seu punto mximo. A calor que saa deles elevbase ata o teito, dende onde se espallaba por todo o cuarto. Na peluxe do can reviva o derradeiro carracho anda non exterminado por Filip Filpovich, pero xa condenado a ese destino. As alfombras amortecan os rudos da casa. Mis tarde, ao lonxe, soou o timbre da porta da casa. Zinka foi ao cine pensaba o can-, e cando volva, daquela, cearemos. Supoo que hoxe de cea haber costeletas de vitelo.
Aquel fatdico da, xa pola ma, Xrik tivo un presentimento que fixo que de speto se puxese a choromicar e que tomase o seu almorzo (media cunca de papas de avea e un so de cordeiro da noite anterior) sen apetito ningn. Deu unha volta todo morriento ata a sala de espera e ouveoulle baixio ao seu reflexo. Despois, unha vez que Zina o sacou dar un paseo polo bulevar, o da pasou como de costume. Ese da non houbo pacientes porque, como se sabe, os martes non se pasa consulta, e a divindade estaba sentada no despacho, estudando uns pesados libros con lminas de cores espallados por riba da mesa. Agardaban pola cea. O can animouse lixeiramente pensando en que o segundo prato a ser pavo, tal e como se informara exactamente na cocia. Cando atravesaba o corredor o can ou soar o desagradable e inesperado timbre do telfono no despacho de Filip Filpovich. Filip Filpovich descolgou o auricular, escoitou e de speto axitouse. - Perfecto, -ouse a sa voz-, triao agora mesmo, agora mesmo! - Todo alporizado, tocou o timbre e cando Zina entrou mandoulle que servise a cea decontado. - A cea, a cea, a cea!
35
No comedor deseguida se ou o rudo de pratos; Zina a correndo dun lado para outro, e dende a cocia oase a voz de Daria Petrovna a rosmar que o pavo anda non estaba listo. O can volveu sentir desacougo. - Non me gusta que haxa balbordo na casa pensaba el-. E nada mis despois de pensalo o balbordo fxose anda mis insoportable, sobre todo despois de que aparecese o trabado, o doutor Bormental; trouxo canda el unha maleta que botaba un fedor tremendo e, case sen quitar o abrigo foi correndo con ela polo corredor ata a sala de observacin. Filip Filpovich deixou sen acabar a cunca de caf que estaba a tomar, cousa que nunca faca, e foi correndo ao encontro do doutor Bormental, cousa que tampouco non adoitaba acontecer. - Cando morreu? berrou-. - Hai tres horas, -respondeu Bormental, sen quitar o pucho para a neve e abrindo a maleta. -E quen morreu? pensou o can sombro e desgustado, vez que se meta entre as pernas do profesor-, eu non aturo estes rebumbios. - Ti qutateme das pernas! Vea, rpido! Rpido! empezou a berrar Filip Filpovich en todas as direccins e, polo menos as llo pareceu ao can, comezou a chamar a todos os timbres. Zina chegou correndo. - Zina! Que Daria Petrovna atenda ao telfono e apunte todas as chamadas! Hoxe non recibirei a ningun! A ti precismoste. Doutor Bormental, polo amor de Deus, mis rpido, mis rpido! - Isto non che me gusta, non che me gusta nadia. O can, ofendido, enfurruouse e pxose a dar voltas polo piso, mentres que todo o rebumbio se concentraba na sala de observacin. De socato, Zina apareceu cunha bata posta que semellaba un sudario, e botouse a correr, da sala de consulta cocia e ao revs. - Que se amaen eles! Eu se cadra vou comer algo decidiu o can, e de speto levou unha sorpresa. - A Xrik non lle deades nada de comer! abouxou unha voz de mando dende a sala de consulta-. - Si, home! Como se fose doado vixialo! - Pechdeo! Levrano entn enganado ao bao e pechrono al. - Runs! pensou o can, sentado na penumbra do cuarto de bao-, hai que ser parvos!
Pasou preto dun cuarto de hora no bao nun estrao estado de nimo, a momentos poase furioso e a momentos entrballe unha pesada morria. Todo era tan triste e confuso - Moi ben, moi benxa ver os seus galochos ma, distinguidsimo seor Filpovich, -pensaba el-, xa tivo que mercar dous pares, e ha de ter que mercar un terceiro. Para que aprenda que aos cans non hai que pechalos. De speto, algo detivo os seus iracundos pensamentos: de socato, e sen saber por que, veulle cabeza con toda claridade un anaco da sa primeira mocidade: un inmenso patio sollo xunta a porta Preobrajenskii, o sol a escintilar nas botellas, ladrillos escachados, cans da ra en liberdade - A ver, non! Para que te vas enganar? Ti de aqu xa non has de ir a ningures, para que queres a liberdade? matinaba morriento o can, resollando polo nariz-. Xa me afixen a isto. Eu son un can de seor, unha criatura intelectual, accedn a unha vida mellor. E de todos os xeitos que iso da liberdade? Pois iso, fume, un espellismo, unha ficcin O delirio deses funestos demcratas Entn a penumbra do bao volveuse terrorfica, comezou a ouvear, lanzouse contra a porta e empezou a rabuala. - Auuuu! ouse por todo o piso, como se o ouveo sase de dentro dun bocoi-. - Hei de volver a esganifar a curuxa! pensou o can, furioso pero impotente-. Despois acougou, deitouse, e cando se levantou de speto se lle arremuiou o pelo, por algn motivo deulle a sensacin de ver no bao uns arrepiantes ollos de lobo No momento cumio do seu martirio abriron a porta. O can sau, sacudiuse e dirixiuse tristeiro cara cocia, pero Zina enganchouno do colar e turrando firmemente del levouno ata a sala da consulta. No corazn sentiu unha especie de xlido arrepo. - Pero que me queren? pensou el sospeitando algo-. O costado xa sandou. Eu non entendo nada. Escorregando polo esvarado parqu acabaron de levalo ata a sala de observacin, onde quedou impresionado por unha claridade antes nunca vista: o globo branco pendurado do teito brillaba tanto que cegaba a vista. En medio daquel branco resplandor atopbase de p un sacerdote que entre dentes cantaruxaba algo sobre as sacras ribeiras do Nilo, podase recoecer que se trataba de Filip Filpovich unicamente por un vago cheiro. O seu corto cabelo cano estaba oculto debaixo dunha gorra branca que lembraba mitra dun patriarca. O sacerdote a vestido todo de branco, e por riba
37
levaba posto un estreito mandil de goma que pareca a estola dun crego. Nas mans tia postas unhas luvas negras. O trabado tamn apareceu cunha mitra. Haba unha mesa longa estendida, e por un lado arrimaron outra pequena, cadrada e con patas brillantes. De todos os que estaban nese momento no cuarto, por quen sentiu mis odio de todos foi o trabado, e mis que nada pola sa mirada: normalmente era decidida e directa, pero agora miraba a todas as partes evitando a mirada do can. Os seus ollos estaban alerta, eran falsos, e no fondo deles agochbase algo malo, infame, se non un verdadeiro delito. O can lanzoulle unha mirada pesada e lbrega e retirouse a un recanto. - O colar, Zina dixo pianio Filip Filpovich-, procura ante todo que non se alporice. De socato os ollos de Zina volvronse tan odiosos coma os do trabado; achegouse xunta o can e aloumiouno con evidente falsidade. E el mirou para ela con tristeza e desprezo. - A ver, sodes tres contra un que vou facer eu? Se queredes atrapardesme. Pero vergoa tavos que dar Se polo menos soubese o que me ides facer Zina desabrochoulle o colar, o can abaneou a cabeza e resollou. O trabado apareceu diante sa, desprendendo un tremendo e nauseabundo cheiro. - Uf! Que noxo Por que sinto estas nuseas e este medo? pensou o can e recuou diante do trabado. - Aprese, doutor! dica con impaciencia Filip Filpovich-. No aire sentase un cheiro doce e penetrante. O trabado, sen apartar do can a sa miserable e vixiante mirada, sacou a sa man dereita de detrs das costas e rapidamente lle chantou ao can no focio un anaco de algodn hmido. Xrik, desconcertado, sentiu que a cabeza lle daba voltas, pero anda foi quen de arredarse. O trabado lanzuselle enriba dun chimpo e cubriulle todo o focio co algodn. Cortuselle a respiracin, pero anda as o can deuse arredado del. Criminal! -pasuselle pola cabeza-. Por que! Unha vez mis volvronlle espetar o algodn no focio, e de speto, no medio da sala de observacin, xurdiu un lago e nel, en barcas, uns estraos cans alegres e rosados de ultratumba. As patas de Xrik quedaron sen sos e dobrronse. - mesa! nalgures tronaron animadas as palabras de Filip Filpovich e esvaecronse entre brillos alaranxados. O horror desapareceu e foi substitudo pola ledicia; durante uns segundos o can, que a esmorecendo, sentiu amor polo trabado. A
continuacin o mundo enteiro revirouse, e anda tivo tempo de sentir polo bandullo unha man fra pero agradable. E despois mis nada.
Enriba da estreita mesa de operacins estaba deitado, todo estarricado, o can Xrik, e a sa cabeza bata impotente contra a almofada branca de hule. Tia a barriga rasurada, e o doutor Bormental agora, apurndose e acorando coas prsas, cortballe o pelo da cabeza cunha maquinia que se afunda no seu pelame. Filip Filpovich, apoindose coas mans no bordo da mesa, observaba o procedemento. Os ollos brillbanlle igual c montura dourada das sas lentes, e dica emocionado: - Ivn Arnldovich, o intre mis importante cando eu entre na sela turca: nese mesmo intre faga o favor de pasarme a hipfise, e entn csaa decontado! Se empeza a perder sangue por a perderemos tempo e mais ao can. De todos xeitos non que el tea algunha esperanza; calou un instante, entornou os ollos e mirou con aire de mofa para o can, que tia os ollos medio pechados. Entn engadiu: Sabe unha cousa? Dme mgoa. Imaxina que mesmo cheguei a afacerme a el. Alzou as mans como se estivese a bendicir ao desgraciado can Xrik por mor do difcil lance polo que estaba a pasar. Procuraba que nas sas luvas non caese nin un lixo. Por debaixo do pelo do can brillaba unha pel abrancazada. Bormental guindou a un lado a maquinia de rapar e armouse cunha navalla, enxaboou a indefensa cabecia e empezou a afeitala. Por debaixo do gume da navalla oase un forte renxido, e por algunhas partes saa sangue. Unha vez rasurado, o trabado fregoulle a cabeza cun algodn mollado en alcol, entn estirou o bandullo espido do can e, salaiando, dixo: - Listo! - Zina abriu a billa do lavabo e Bormental apurouse a lavar as mans. Zina botoulles alcol dunha botella. - Podo marchar, Filip Filpovich? preguntou, mirando de esguello e con temor a cabeza afeitada do can-. - Podes. Zina desapareceu, e Bormental continuou coa sa trasfega. Arredor da cabeza de Xrik puxo unhas lixeiras compresas de gasa e entn enriba da almofada apareceu unha cousa nunca vista: o cranio calvo dun can e un estrambtico focio barbudo.
39
Neste intre entrou en accin o sacerdote: estirouse, ollou para a cabeza do can e dixo: - Ben, que Deus nos acompae. Bistur! Da brillante morea de instrumentos que haba enriba da mesa Bormental tirou un coitelo pequenio e barrigudo e pasoullo ao sacerdote. Acto seguido puxo unhas luvas negras iguais s deste. - Dorme? preguntou Filip Filpovich. - Si, est ben durmido. Filip Filpovich apertou os dentes, os seus ollos tomaron un brillo agudo e cortante, entn alzou o bistur e fixo unha incisin longa e precisa no ventre de Xrik. A pel abriuse decontado, e o sangue empezou a sar en todas as direccins. Bormental entn interveu rapidamente e pxose a premer a ferida de Xrik con anacos de gasa, e despois, con axuda dunhas pinzas pequenias que parecan as do azucre, xuntou os dous lados da ferida e esta deixou de sangrar. Na testa de Bormental apareceron perlias de suor; Filip Filpovich fixo un segundo corte e entre os dous empezaron a esgazar o corpo de Xrik con pequenos ganchos, tesoiras e unha especie de grampas. Foron aparecendo uns tecidos rosas e amarelos cubertos dun orballo sanguinolento. Filip Filpovich cortaba e cortaba sen parar co bistur por todo o corpo, e despois berrou: - Tesoiras! - O instrumento brillou nas mans do trabado como se fose un prestidixitador. Filip Filpovich introduciu profundamente as sas mans no ventre de Xrik e despois dunhas manobras rotativas extraeu do corpo de Xrik os seus testculos, cunha especie de filamentos enganchados a eles. Bormental, enchoupado de suor por mor do esforzo e a excitacin, lanzouse a un frasco de cristal e del sacou outros testculos hmidos e colgantes. Nas mans do profesor e do asistente empezaron a saltar e a enrolarse unhas fibras curtias e hmidas. Unhas agullas curvas tintinaron brevemente contra as pinzas, e entn cosronlle a Xrik uns novos testculos no canto dos que tia. O sacerdote arredouse da ferida, puxo un anaco de gasa e ordenou: - Cosa a pel decontado, doutor! Despois botoulle unha ollada ao reloxo branco da parede. - Fixmolo en catorce minutos, doutor, -dixo entre dentes Bormental, e cravou a agulla na flccida pel. Entn ambos os dous comezaron a poerse nerviosos coma asasinos con prsa. - Bistur! berrou Filip Filpovich-.
O bistur foi s sas mans dun chimpo como se tivese vida propia, e a cara de Filip Filpovich adquiriu unha expresin terrible. Ao abrir os beizos amosou os seus dentes de porcelana e ouro, e dun s corte trazou unha coroa vermella na testa de Xrik. Retiraron entn a pel afeitada como quen arrinca unha cabeleira, e deixaron ao descuberto o cranio. Filip Filpovich berrou: - Trpano! Bormental pasoulle un brillante berbequ. Mordendo o beizo, Filip Filpovich empezou a cravar o berbequ e a facer buraquios a un centmetro de distancia un do outro arredor de todo o cranio, de xeito que lle daban toda a volta cabeza, cada burato non lle levaba mis de cinco segundos. Despois, cunha serra de estraa forma, meteu o primeiro dente desta no primeiro burato e empezou a serrar igual que cando serran un anaco de madeira para facer un costureiro. O cranio renxa e abanebase dun lado a outro, e ao cabo de seis minutos xa estaban a retirar o testo do cranio de Xrik. Quedou entn ao descuberto a cpula do cerebro de Xrik, gris cunhas veas azuladas e unhas manchas arrubiadas. Filip Filpovich afundiu as tesoiras nas meninxes e cortounas. Sau disparado un finio chorro de sangue, que por pouco lle entrou no ollo ao profesor, e que acabou zarrapicndolle a gorra. Bormental, cunha pinza de torsin, abalanzouse coma un tigre para deter o chorro e conseguiuno. A Bormental caalle a suor a chorros, a sa cara fxose carnosa e multicolor, e os ollos an incesantemente das mans de Filip Filpovich bandexa co instrumental enriba da mesa. Filip Filpovich, pola sa banda, adquirira unha expresin totalmente arrepiante: do nariz saalle un asubo, e cando abra a boca amosaba o dentame ata as enxivas. Abriuse paso cortando as meninxes e introduciuse mis profundamente no cerebro, para acto seguido separar os hemisferios do fondo da cavidade aberta. Nese intre Bormental pxose plido, cunha man agarrou o peito de Xrik e dixo cunha voz rouca: - O pulso est a caer en picado Filip Filpovich mirou para el coma unha fera salvaxe, rosmou algo e penetrou anda mis dentro co bistur. Bormental rompeu unha ampola de vidro que fixo crac, encheu una xiringa co lquido e cravoulla perfidamente a Xrik pola zona do corazn. - Vou para a sela turca! bradou Filip Filpovich e coas luvas sanguinolentas e esvaradas sacou da cabeza de Xrik o seu cerebro gris e amarelo. Por uns segundos mirou de esguello para a cara de Xrik, Bormental axia rompeu outra ampola cun lquido amarelo e volveu encher con el unha longa xiringa. - No corazn? preguntou timidamente
- Pero que preguntas me fai?! bruoulle enfadado o profesor, -de todos os xeitos xa lle debeu de morrer cinco veces. Pqueo! Pero ser posible?! A sa cara adquiriu a expresin dun bandoleiro entusiasmado. Dun golpe, o doutor chantou facilmente a agulla no corazn do can. - Est vivo, pero xustio, -murmurou timidamente-. - Agora non momento de poerse a pensar en se vive ou non, -dixo Filip Filpovich cunha vez rouca e terrible-. Estou na sela! De todas formas ha de morrer igualmenteai, car ribeira sagrada do Nilo Pseme a hipfise! Bormental pasoulle un frasquio de cristal no que, pendurado dun fo, un vulto branco aboiaba nun lquido. Cunha man (non hai outro coma el en Europa, meu Deus, seguro que non!, pensou confusamente Bormental) Filip Filpovich colleu o vulto aquel pendurado, e coa outra, cunhas tesoiras, cortou outro anaco de igual tamao entre os dous hemisferios separados do cerebro de Xrik. Este anaco guindouno nun prato, mentres que o novo o inseriu no oco recn aberto no cerebro, co fo e todo; cos seus dedos repoludos que de xeito milagroso se fixeron finos e xiles- amaouse para suxeitalo cun fo de mbar. Despois disto baleirou o cranio de toda aquela trangallada de tensores e pinzas, volveu colocar o cerebro no seu sitio, apartouse e, xa mis acougado, preguntou: - Supoo que estar morto, non si? - Pulso filiforme -respondeu Bormental-. - Mis adrenalina! O profesor cubriu o cerebro coas meninxes, volveu poer no seu lugar o testo serrado, que encaixou perfectamente, cubriuno co coiro cabeludo e berrou: - Agora cosa! Bormental coseu a cabeza en cinco minutos, deixando tres agullas rotas. Entn, sobre o fondo da almofada ensanguentada apareceu o focio esmorecido e sen vida de Xrik, cunha ferida circular arredor da cabeza. Entn Filip Filpovich botouse definitivamente para atrs, coma un vampiro saciado, arrincou unha luva da que sau un neboeiro de po, e a outra rachouna, guindouna ao chan e premeu o timbre da parede. Zina apareceu no limiar, virndose para non ver a Xrik cuberto de sangue. O sacerdote quitou coas sas mans cheas de talco a capucha ensanguentada e berrou: - Zina, treme un pito decontado. Despois prepara o bao e roupa interior limpa! Apoindose co queixo no bordo da mesa de operacins, con dous dedos levantou a plpebra dereita do can, examinou o ollo moribundo e dixo:
- Arre carallo! Non morreu! Ben, pero de todas formas ha de morrer. Ah, doutor Bormental, que mgoa polo can! Era un pillabn, pero agarimoso.
O caderno do doutor Ivn Arnldovich Bormental un caderno delgado tamao cuartilla. Est escrita a man por Bormental; nas das primeiras pxinas a letra coidada, apertada e clara, e despois se fai confusa, axitada e con moitos borranchos.
Luns, 22 de decembro de 1924. Historial clnico.
Can de laboratorio de aproximadamente dous anos. Macho. Raza: palleiro. Nome: Xrik. Pelo: liso, castao, con pintas claras. O rabo cor de leite fervido. No costado dereito rastros dunha queimadura completamente curada. Alimentacin anterior ao coidado do profesor: mala; despois dunha semana de estada co profesor: extremadamente mantido. Peso: 8 quilos (signo de exclamacin). Corazn, pulmns, estmago e temperatura dentro do normal.
23 de decembro. s 8h. 30 min do sern, por primeira vez en Europa, realizouse unha operacin segundo o mtodo do profesor Preobrajenskii: baixo o efecto da anestesia (cloroformo) foron extrados os testculos de Xrik e no seu lugar fronlle transplantados cos seus apndices e mais cos condutos seminais os testculos dun home de 28 anos falecido 4 horas e 4 minutos antes da intervencin, ata ese intre conservados nunha solucin fisiolxica estril segundo o mtodo do profesor Preobrajenskii. Inmediatamente despois, previa trepanacin do cranio, procedeuse extraccin da hipfise do can e posterior substitucin desta por unha humana, procedente do devandito suxeito. Empregronse 8 cc. de cloroformo, unha inxeccin de alcanfor e das inxeccins para o corazn. Finalidade da operacin: experimento do profesor Preobrajenskii que consiste no transplante combinado da hipfise e dos testculos, co obxectivo de dilucidar a aceptacin dunha hipfise transplantada por parte do organismo e o influxo desta sobre o rexuvenecemento do organismo humano.
A operacin foi levada a cabo polo profesor F. F. Preobrajenskii. Axudante: doutor I. A. Bormental. Na noite seguinte operacin obsrvanse graves e reiterados descensos do pulso. Esprase un desenlace fatal. Subministro de inxentes doses de alcanfor segundo o mtodo Preobrajenskii.
24 de decembro. ma obsrvase mellora. A respiracin acelera o dobre. Temperatura: 42 graos. Subministro de inxeccins subcutneas de alcanfor e cafena.
25 de decembro. Novo empeoramento. Pulso case imperceptible. Arrefriamento das extremidades, as pupilas non reaccionan. Subministro de adrenalina ao corazn e alcanfor segundo mtodo Preobrajenskii. Soro fisiolxico intravenoso.
26 de decembro. Certa mellora. Pulso 180, respiracin 92, temperatura 41 graos. Alcanfor, alimentacin por va rectal.
27 de decembro. Pulso 152, respiracin 50, temperatura 39,8, as pupilas reaccionan. Alcanfor subcutneo.
28 de decembro. Mellora considerable. Ao medioda repentina e intensa suor. Temperatura: 37,0. As feridas da operacin non amosan complicacins. Cambio das vendas. Aparicin do apetito, alimentacin lquida.
29 de decembro. Consttase sbita cada do pelo na testa e nos costados do tronco. Chamados a consulta o profesor da ctedra de dermatoloxa Vasilii Vaslevich Bndarev e o director do Instituto Veterinario Modelo de Moscova. Caso declarado como non descrito na literatura mdica. Diagnstico pendente. Temperatura normal. (Nota en lapis) noitia dse o primeiro ladrido (8 h 15 min.). Chama a atencin un sbito cambio do timbre e un descenso do ton. No canto de guau, guau o ladrido articlase como a-o, cunha entoacin que lembra vagamente a un xemido.
44
30 de decembro. A cada do pelo adquiriu un carcter xeral. O peso deu un resultado inesperado: 30 kg, por mor do medre (alongamento) dos sos. O can segue deitado.
31 de decembro. Apetito colosal. (No caderno hai unha mancha de tinta, e despois dela, escrito cunha caligrafa atropelada:) s 12 h 12 min do medioda o can ladrou claramente a palabra Ai-r-ex.
(No caderno hai unha interrupcin, e mis adiante, seguramente por un erro debido excitacin, di:)
1 de decembro. (Riscado e corrixido) 1 de xaneiro de 1925. Fotografado pola ma. Ladra claramente Ai-r-ex, repetindo esa palabra fortemente e como con ledicia. s 3 da tarde (en maiscula) riu, provocando o desmaio de Zina, a asistenta. tardia pronunciou oito veces seguidas a palabra Ai-r-ex-iep, ai-r-ex. (En letra cursiva, en lapis:). O profesor descifrou a palabra Ai-r-ex-iep, significa Peixera Unha cousa monstru
2 de xaneiro. Fotografado mentres lle sorra ao foco de magnesio. Levantouse da cama e durante media hora mantvose de p sobre as patas traseiras. case da mia estatura. (Unha folla solta engadida ao caderno) A ciencia rusa estivo a piques de sufrir unha gran perda.
Historial clnico do profesor F. Preobrajenskii.
1 h 13 min., profundo desmaio do profesor Preobrajenskii. Ao caer bateu coa cabeza contra a pata dunha cadeira. Tintura de valeriana. Na mia presenza e mais na de Zina o can (se que un o pode chamar can) insultou ao profesor Preobrajenskii facendo mencin sa nai.
(Interrupcin das anotacins)

6 de xaneiro. (alternando lapis e tinta violeta) Hoxe, despois de que lle caese o rabo, pronunciou con total claridade a palabra cervexera. O fongrafo est a gravar. Quen sabe que raio est a pasar! Non entendo nada! O profesor deixou de recibir pacientes. Dende as 5 da ma na sala de observacin, que onde se atopa dando voltas esta criatura, ense con toda claridade os improperios mis vulgares e as palabras: Un par mis!
7 de xaneiro Pronuncia moitas palabras: Cocheiro, Non hai sitio, Xornal da tarde, O mellor agasallo para un neno, as como todas as obscenidades posibles da lingua rusa. O seu aspecto estrao. Qudalle pelo unicamente na cabeza, no queixo e no peito. O resto do seu corpo non ten pelo e a pel flccida. Na rexin xenital estase a transformar nun home. O cranio medrou considerablemente, ten a testa inclinada e baixa.
Meu Deus, vou tolear!
Filip Filpovich segue atopndose mal. Son eu quen leva a cabo a maiora das observacins (fongrafo, fotografas).
Pola cidade xa se correu a voz.
Innumerables consecuencias: hoxe durante todo o da a ra estaba chea de mirns e vellas. Algns curiosos anda seguen debaixo das vents. Nos xornais da ma apareceu unha informacin sorprendente: Os rumores sobre o marciano da ra Obghov son totalmente infundados. Difundronos os comerciantes da Sugharovka, que sern severamente castigados. Pero de que raio de marciano estn a falar? Isto un pesadelo!!
Anda mellor o que publicou o Xornal da tarde: din que naceu un neno que toca o violn. E al mesmo unha ilustracin: o debuxo dun violn e a mia fotografa, cunha
46
nota ao p dicindo: O profesor Preobrajenskii, quen lle practicou a cesrea nai. Isto non ten nome! Pronuncia unha nova palabra: polica.
Resulta que Daria Petrovna estaba namorada de min e ripara a mia foto do lbum de Filip Filpovich. Despois de que eu escorrentase aos xornalistas un deles deuse coado na cocia, e etc
Que barafundas se montan nas horas de visita! Hoxe houbo 82 chamadas. O telfono est desconectado. As damas estriles tolearon e veen en tropel.
Presentouse en pleno o comit da comunidade de vecios, con Xvnder testa. Nin eles saben para que.
8 de xaneiro. Ben entrada a noitia estableceuse un diagnstico. Filip Filpovich, como verdadeiro cientfico que , recoeceu o seu erro: o cambio da hipfise non produce o rexuvenecemento, senn unha humanizacin total (subliado tres veces). Porn, isto non lle resta importancia ao seu abraiante e fantstico descubrimento. O individuo hoxe, por primeira vez, deu un paseo pola casa. No corredor botou a rir cando viu unha lmpada elctrica. A continuacin, acompaado por Filip Filpovich e mais por min, continuou ata o despacho. Mantense firmemente sobre as patas posteriores (riscado) e produce a impresin dun home pequeno e esmirrado. No despacho botou unha gargallada. O seu sorriso desagradable e como artificial. A continuacin raou a caluga, botou unha ollada arredor seu e eu anotei unha nova palabra pronunciada con claridade: burgueses. Solta pecados. Solta pecados arreo, de maneira sistemtica e, polo que se ve, totalmente sen sentido: como se esta criatura tivese odo antes nalgures palabras obscenas, as gravase de maneira inconsciente no seu cerebro e agora as trousase en aluvin. Pero que carallo, eu non son psiquiatra! Por algn motivo, a Filip Filpovich estes improperios desanmano profundamente. Hai momentos en que abandona a actitude fra e de autocontrol propia de algun que se dedica observacin de novos fenmenos e como se perdese a paciencia. As, durante un episodio de improperios do outro, Filip Filpovich berrou: - Para!
O cal non tivo efecto ningn. Despois do paseo polo despacho entre o profesor e mais eu dmolo levado sala de consulta. A continuacin Filip Filpovich e mais eu tivemos unha xuntanza, e teo que recoecer que por primeira vez vin perdido a este home tan seguro de si mesmo e de tan extraordinaria intelixencia. Cantaruxando, como de costume, preguntou: E agora que imos facer? E contestouse a si mesmo, textualmente, da seguinte maneira: Confeccins Moscova, si, Dende Sevilla a Granada Confeccins Moscova, querido doutor Eu non entenda nada. Entn aclarou: Faga o favor, Ivn Arnldovich, mrquelle roupa interior, un pantaln e unha chaqueta. 9 de xaneiro. O seu vocabulario enriqucese a un ritmo (medio) dunha palabra nova cada cinco minutos, e dende o da de hoxe mesmo constre frases. Parece como se, despois de estaren conxeladas na sa conciencia, estas palabras agora se desconxelasen e emerxesen superficie. Dende onte noitia gravei no fongrafo: Non empurren, desvergonzado, Baixa do estribo, vouche dar, recoecemento de Amrica e fogn de petrleo. 10 de xaneiro. Hoxe se procedeu a vestilo. Deixou de bo grado que lle puxsemos a camiseta interior, mesmo ra animadamente. Os calzns rexeitounos, e expresou a sa protesta chiando coa voz rouca: fila, fillos de puta, podevos fila! Acabamos de vestilo. Os pegos vanlle grandes. (No caderno aparecen uns debuxos esquemticos que, segundo todos os indicios ilustran a transformacin dunha pata de can nun p humano.) Prolongamento da parte posterior do esqueleto do p (Tarsus). Prolongamento das dedas. Unllas. Ensino sistemtico e repetido do uso do cuarto de bao. O servizo da casa est completamente abatido. Porn, cmpre sinalar que a criatura ten facilidade de comprensin. O asunto vai mellorando considerablemente.
11 de xaneiro.
48
Adaptouse totalmente aos pantalns. Tirando dos pantalns de Filip Filpovich, pronunciou unha frase longa e divertida: Teo ganas de fumar un cigarro, levas un pantaln ben xeitosio. O pelame da cabeza fino e sedoso, pdese confundir facilmente con cabelo, pero no occipicio anda se ven as marcas das queimaduras. Hoxe caronlle os derradeiros pelos das orellas. Amosa un apetito colosal, encntalle comer arenques. s cinco da tarde tivo lugar un acontecemento: por primeira vez as palabras pronunciadas pola criatura non estaban desvencelladas dos fenmenos do contexto, senn que eran precisamente unha reaccin a estes: Non botes ao chan os restos da comida, ao cal inesperadamente contestou: Dixame en paz, carracho! Filip Filpovich quedou estupefacto. Despois se repuxo e dixo: - Como te permitas faltarme ao respecto outra vez a min ou ao doutor has de cobrar. Nese intre eu estaba fotografando a Xrik. Estou seguro de que entendeu as palabras do profesor. Unha sombra de tristeza cubriulle a cara, mirouno bastante irritado dende debaixo da sobrecella, pero non dixo nada. Hurra! Entende!
12 de xaneiro. Mete as mans nos petos do pantaln. Estamos a aprenderlle a que deixe de dicir pecados. Asubiou Ai, mazaa!7. quen de manter unha conversa. Non podo evitar formular unhas hipteses: ao carallo o rexuvenecemento, polo menos de momento! Hai outra cousa infinitamente mis importante: o senlleiro experimento do profesor Preobrajenskii revelou un dos segredos do cerebro humano! A partir de agora a misteriosa funcin da hipfise, o apndice do cerebro, xa est esclarecida! a que determina o aspecto humano! As sas hormonas podmolas considerar as mis importantes do organismo, as hormonas do aspecto externo! Na ciencia brese un novo eido: sen ningunha das retortas de Fausto creouse o homunculus! O bistur do cirurxin deulle vida a unha nova unidade humana! Profesor Preobrajenskii, vostede un creador! (borrancho de tinta). Ben, aparteime do tema Daquela, quen de manter unha conversa. Na mia opinin o que acontece que a hipfise transplantada activou o ncleo da fala no
Cancin popular rusa 49
cerebro do can, e as palabras empezaron a sar a chorro. Na mia opinin atopmonos perante un cerebro resucitado e desenvolvido, e non perante un cerebro creado a partir da nada. Oh, que marabillosa confirmacin da teora da evolucin! Oh, que insigne cadea que vai do can a Mendelev, o qumico! Outra hiptese mia: no perodo canino da sa vida o cerebro de Xrik acumulara unha infinidade de conceptos; todas as palabras coas que comezou a manexarse nun principio eran palabras da ra que ora e gardara no cerebro. E agora, cando vou pola ra, miro para os cans ocultando o horror. Vai ti saber que se oculta nos seus cerebros! Xrik la! La!! (tres signos de exclamacin). Isto descubrino eu, polo da Peixera. Facao precisamente empezando polo final. E mesmo sei onde se atopa a solucin desta adivia: na configuracin caracterstica dos nervios pticos do can! O que est a acontecer en Moscova non hai persoa humana que o entenda! Xa hai sete comerciantes da Sugharevska no crcere por difundiren rumores sobre a fin do mundo, supostamente provocada polos bolxeviques. Daria Petrovna falounos do tema e mesmo nos deu a data exacta: o 28 de novembro de 1925, o da de San Estevo mrtir, entn a Terra chocar co eixe celeste Por a xa hai uns charlatns que van dando conferencias. tal a barafunda que montamos coa hipfise esta que lle veen a un ganas de liscar de aqu! A peticin de Preobrajenskii trasladeime a vivir sa casa, e paso a noite na sala de espera, con Xrik. A sala onde pasabamos consulta convertmola en sala de espera. Resulta que Xvnder levaba razn, e o comit do edificio est encantado con todo o que est a pasar. Nos armarios non hai un cristal enteiro por mor dos choutos de Xrik. E moito nos custou quitarlle o costume.
A Filip Filpovich estalle a pasar algo raro. Cando lle comentei as mias hipteses e lle falei da mia esperanza de desenvolver en Xrik unha gran personalidade psquica gruiu e dixo: Vostede cre? O seu ton estaba cheo de odio. E logo pode ser que eu estea enganado? O vello est a argallar algo. Mentres eu me ocupo da redaccin deste historial mdico el est a estudar o historial do home do que collemos a hipfise.
(Folla solta engadida ao caderno) Klim Grigrevich Chugunkin, 25 anos, solteiro. Non afiliado ao partido, simpatizante. Foi xulgado tres veces e as tres absolto: a primeira vez por falta de probas, a segunda vez salvouse pola sa orixe social e a terceira quedou en liberdade
condicional pero condenado a quince anos de traballos forzados. Por roubos. Profesin: tocar a balalaica polas tabernas. De pequena estatura, complexin dbil. Fgado inflamado (alcol). Causa da morte: ferida de arma branca no corazn (na cervexera Stop-Signal, preto da porta Preobrajenskii). O vello estuda sen descanso o historial de Klim. Non entendo que est a pasar. Rosmou algo, como dicindo que non examinara completamente o cadver de Chugunkin na sala de anatoma patolxica. E logo non d o mesmo de quen sexa a hipfise?
17 de xaneiro. Levo varios das sen escribir nada, tia a gripe. Durante este tempo o aspecto fsico formouse definitivamente: a) Constitucin fsica totalmente idntica dun home b) Peso aproximado: 50 kg. c) Estatura: baixa d) Cabeza: pequena e) Comezou a fumar f) Come comida humana g) Vstese el s h) Mantn unha conversa fluda
O que d de si a hipfise! (Borrancho de tinta).
Con isto remato o historial da enfermidade. Atopmonos perante un organismo novo, e para observalo cmpre partir de cero. Anexos: estenogramas das conversas, gravacins do fongrafo e fotografas. Asinado: o asistente do profesor Filip Filpovich Preobrajenskii,
Doutor Bormental.
51
Era unha tarde de inverno. A finais de xaneiro. Antes do xantar e das visitas. No marco da porta que daba sala de espera haba unha folla de papel branco escrita a man por Filip Filpovich, que dica: Prohibido comer pipas nesta casa F. Preobrajenskii. E escrito a lapis con letras azuis gordas coma tortas, da man de Bormental: Prohibido tocar instrumentos musicais das 5 da tarde s 7 da ma. E a continuacin, con letra de Zina. Cando volva faga o favor de dicirlle a Filip Filpovich que non sei onde foi. Fidor dixo que marchou con Xvnder. E con letra de Preobrajenskii: Vou ter que esperar cen anos a que vea o cristaleiro? Con letra de Daria Petrovna (en letra de imprenta): Zina foi tenda, dixo que vira con el. O comedor xa tia o aire da noitia grazas lmpada coa pantalla cor cereixa. A luz reflectida nos espellos do aparador bifurcbase en dous, pois os cristais rotos estaban pegados con das fitas de papel en diagonal que formaban unha cruz, indo dun extremo ao outro. Filip Filpovich, inclinado enriba da mesa, mergullrase na lectura dunha enorme folla de xornal. No seu rostro acendanse lstregos de ira e entre os dentes refungaba palabras entrecortadas, gruidos a medias. Estaba a ler unha noticia: Non hai dbida ningunha de que se trata do seu fillo ilextimo (como adoitaban dicir na podre sociedade burguesa). Velaqu como se divirte a nosa burguesa pseudo-cientfica! Calquera capaz de ocupar sete cuartos, pero iso si, mentres non brille sobre a sa cabeza a fulgurante espada da xustiza cos seus raios vermellos. Xvr.
Das paredes mis al, de forma insistente e con arrogante habilidade, algun tocaba a balalaica, e os sons das suts variacins de Brilla a la mesturbanse na cabeza de Filip Filpovich coas palabras da noticia, formando unha papa odiosa. Cando rematou de ler a nota cuspiu secamente por riba do ombreiro e pxose a cantaruxar mecanicamente por entre os beizos:
- Briiiilla a la briilla a labriilla a la Puaf! Peguseme a cancin, que noxo de meloda! Tocou o timbre. A cara de Zina apareceu entre as cortinas da porta. - Dille que xa son as cinco, que pare. E fai o favor de traelo aqu. Filip Filpovich estaba sentado nunha butaca, xunta a mesa. Entre os dedos da man esquerda sobresaa a punta marrn dun puro. A carn da cortina, apoiado no marco da porta e coas pernas cruzadas, estaba de p un home baixio e de aspecto antiptico. Na cabeza o pelo medrballe salvaxe igual ca arbustos nun campo desbravado, e a cara taa sen barbear, chea de peluxe. A testa impresionaba polo estreita que era. O mesto cepillo que tia a modo de cabelo comezaba case directamente enriba das cellas, que eran coma dous trazos grosos negros feitos cun pincel. A chaqueta estaba rachada debaixo da axila esquerda, tia palla pegada, o pantaln de listas estaba esgazado no xeonllo dereito e tia unha mancha de pintura lila no esquerdo. No pescozo levaba posta unha gravata azul rechamante cunha agulla de rubs falsos. A cor da gravata era tan rechamante que por momentos, cando Filip Filpovich pechaba os seus derreados ollos, na total escuridade do teito ou da parede va unha facha ardendo cunha coroa azul. E cando os abra volva quedar cegado, porque dende o chan, lanzando feixes de luz, saltbanlle aos ollos uns botns de charn cunhas polainas brancas. - Como se fose en galochos, -pensou Filip Filpovich cunha sensacin desagradable, salaiou, resollou e intentou volver reavivar o seu apagado puro. O individuo da porta ollaba ao profesor coa mirada turbia e fumaba un cigarro, mentres a cinsa lle caa pola peiteira. O reloxo de parede que estaba a carn dunha perdiz de madeira deu as cinco. Algo segua anda a xemer no interior do reloxo cando Filip Filpovich comezou a conversa. - Se non me engano xa lle pedn das veces que non durmise enriba do tallo da cocia, e anda menos de da, non si? O individuo soltou un tusido rouco, como se se atragoase cun so, e respondeu: - O aire da cocia mis agradable. Tia unha voz singular, xorda pero asemade resoante, como se sase dun cntaro. Filip Filpovich abaneou a cabeza e preguntou: - De onde sau esa trapallada? Refrome gravata.
53
O homio, seguindo coa vista a direccin que sinalaba o dedo do profesor, cruzou os ollos mis abaixo dos seus prominentes beizos e mirou para a gravata con gusto. - Como que trapallada? dixo el-, unha gravata ben xeitosa. Regalouma Daria Petrovna. - Pois o que lle regalou Daira Petrovna unha trangallada. Igual ca eses zapatos. E que iso brillante que leva? De onde o sacou? Eu que lle dixen? Que mercase uns zapa-tos de-cen-tes! E isto que ? posible que o doutor Bormental elixise uns zapatos as? - Eu pedinlle que mos mercase de charn. E logo que pasa, seica son menos cs outros? Vaia botar unha ollada avenida Kuzntskaia, todo o mundo leva zapatos de charn. Filip Filpovich abaneou a cabeza e dixo seriamente: Acabouse o de durmir enriba do tallo da cocia. Queda claro? Pero que descaro ese?! Vostede est a molestar. Ademais al hai mulleres. A cara do individuo escureceuse e os seus beizos retorcronse nun grotesco xesto. - Mulleres?! E que mis d que haxa mulleres? Xa ve que mulleres son, nin que fosen damas! Son criadas normais, pero teen uns aires que calquera dira que son mulleres de comisarios! Ademais a Zinka esa non para de rexoubar. Filip Filpovich mirouno severamente: - Non se atreva a chamarlle Zinka a Zina! Quedoulle claro? Silencio. - Estoulle a preguntar se lle quedou claro - Quedoume. - E quita esa trangallada do pescozo. Faga fai faga o favor de mirarse no espello, pero mire que parece! Parece un pallaso da ra! E pdolle por ensima vez que non bote as cabichas ao chan. Que non volva or mis nesta casa unha blasfemia. Non cuspa, vela ten a cuspideira. E cando vaia ao vter utilceo como Deus manda. Deixe de marearlle a cabeza a Zina, queixouse de que mesmo de noite est a axexala na escuridade. A ver se lle queda claro todo isto! Quen lle respondeu a un paciente: Quen carallo sabe? Pero vostede que pensa, que est na taberna ou que? - Non sei, pap, pero dme a impresin de que hoxe se est poendo moi duro comigo dixo de speto lain o individuo-.
Filip Filpovich pxose rubio, das lentes como que lle saron fascas. - Quen seu pai aqu? Pero que confianzas son esas? Que non volva or esa palabra! A min vostede chmeme co meu nome e patronmico! No rostro do individuo acendeuse unha expresin de insolencia. - Pero que lle pasa que se non cuspa, que se non fume que se non vaia por al Pero isto que ? Nin que estivsemos nun tranva! Por que non me deixa vivir en paz? E polo de pap tampouco non para tanto, a ver Seica eu lle pedn que me operase? o home ladraba indignado-, pois si que est ben o conto! Enganchan un animal por a, brenlle a cabeza cun coitelo e agora me veen con lerias. E logo eu dei a mia autorizacin para a operacin? E o mesmo (o individuo ergueu a mirada cara ao teito, como se tentase lembrar unha frmula) digo dos meus familiares, seica eles deron a autorizacin? Se cadra anda o podo denunciar! Os ollos de Filip Filpovich abrronse coma pratos, nin daba termado o puro entre os dedos. Que elemento! pasoulle pola cabeza-. - Como?! dixo Filip Filpovich entornando os ollos-. O seor agora resulta que non est satisfeito de que o convertesen nunha persoa? Ah, vostede se cadra prefera seguir a remexer no lixo? Seguir a pasar fro polos portais? Ai, de telo sabido! - Por que ten que reprocharme seguido o do lixo? Gaar gaaba o meu pan de cada da! E se morrese na operacin que? Que me di a iso, camarada? - Filip Filpovich! exclamou irritado Filip Filovich-. Eu non son o seu camarada! Isto monstruoso! Un pesadelo un pesadelo, iso o que ! pensou para el-. - Ah, si, e logo! Como non -dixo retranqueiro o individuo e adiantou un p cun aire triunfal-, xa o entendo. Como imos ser camaradas! Camaradas de que!? Non estudamos en universidades, non vivimos en casas de quince cuartos con bao! S que xa vai sendo hora de que todo isto cambie. Agora toda persoa ten os seus dereitos Filip Filopovich, cada vez mis plido, escoitaba os razoamentos do individuo. Este interrompeu o seu discurso e dirixiuse ostentosamente cara ao cinseiro co pito adentado entre os dedos. Camiaba sen graza ningunha, con movementos soltos. Pasou un bo anaco esmagando a cabicha no cinseiro, cunha expresin que dica claramente: Toma! Toma! Despois de apagar o cigarro chascou os dentes e afundiu o nariz no sobaco. - Os carrachos arrncanse cos dedos! Cos dedos! berrou furioso Filip Filpovich-; que non o entendo: onde os colle?!
- E logo que cre, que me dedico a crialos ou que? ofendeuse o individuo-. Vese que lles gusto aos carrachos. Nese momento fochicou polo forro das mangas e sacou un anaco de lixeira guata amarela. Filip Filovich dirixiu a sa mirada cara s grilandas do teito e comezou a bater cos dedos na mesa. O homio executou ao carracho e acto seguido apartouse e sentou nunha cadeira. Foi baixando as mans ao longo das lapelas da chaqueta ata deixalas penduradas delas. Percorreu cos seus ollos a madeira do parqu. Observaba os seus zapatos, o cal lle proporcionaba unha gran satisfaccin. Filip Filpovich mirou para o cegador escintileo das puntas chatas dos zapatos, entornou os ollos e dixo: - De que outro asunto me quera falar? - Como que de que asunto?! Pois o asunto ben sinxelo. Preciso un documento, Filip Filpovich. Filip Filpovich quedou desconcertado. - Hm Carallo! Un documento! En realidade Hm Si, se cadra nos podemos amaar sen el -a sa voz soaba insegura e triste-. - Permtame, -respondeu con seguridade o individuo-, que iso de andar por a sen documentos? Desculpe, pero eu por a xa non paso. Vostede mesmo sabe que a unha persoa sen documentos lle est rigorosamente prohibido existir. En primeiro lugar, o comit do edificio - Que ten que ver aqu o comit do edificio? - Como que que ten que ver? Se resulta que me atopan e me preguntan: e ti, estimado cidadn, cando tes pensado empadroarte? - Ai meu Deus! exclamou desconsolado Filip Filpovich-, atpano, pregntanlle Xa imaxino o que lles debe de contar! Pero non quedou claro que lle prohibn roldar polas escaleiras!? - E logo eu que son, un preso? abraiouse o individuo, e a sa certeza de levar razn fixo que brillase mesmo o rub da sa gravata-. Que iso de roldar?! As sas palabras resultan bastante ofensivas! Eu vou onde me peta, coma todo o mundo. Mentres dica isto fregaba os seus zapatos de charn contra o parqu. Filip Filpovich calou e apartou a vista. A ver, sexa como sexa teo que controlarme, -pensou-. Foi xunta o aparador e dun grolo baleirou un vaso de auga. - Perfecto, -dixo mis acougado- non lle deamos maior importancia s palabras. Daquela que o que di o seu bendito comit?
56
- E logo que vai dicir? E non ten por que insultalo dicindo o de bendito. Defende os nosos intereses. - Os intereses de quen, se podo saber? - De quen vai ser? Da clase traballadora. Filip Filpovich saronselle os ollos das rbitas. - E iso de que vostede un traballador? - Home, e logo que se non? Non teo negocio ningn. - Moi ben, deixmolo. E que o que quere facer o comit en defensa dos seus intereses revolucionarios? - Sbeo perfectamente: empadroarme. Din que a ver onde se viu iso de vivir en Moscova sen estar empadroado. Iso por unha banda, pero o mis importante a tarxeta de rexistro. Non teo intencin ningunha de ser un desertor. E ademais est o do sindicato, a oficina de colocacin - E permteme saber con que documento o vou empadroar? Con este mantel ou co meu pasaporte? A ver, non podemos deixar de ter en conta a situacin! Non se esqueza de que vostede eh mmh vostede, por dicilo dalgn xeito, unha criatura aparecida as inesperadamente, unha criatura de laboratorio -Filip Filpovich falaba cada vez con menos seguridade-. O individuo calaba, vitorioso. - Perfecto. Daquela, a fin de contas, o que fai falla para empadroalo e arranxar todo segundo o seu comit do edificio? Pero non ve que non ten nin nome nin apelido?! - A est a ser inxusto. O nome podo escollelo con todo o tempo do mundo, poo un anuncio no xornal e xa est! - E ao seor como lle gustara chamarse? O home arranxou a gravata e dixo: - Polgraf Poligrfovich. - Non faga o parvo, -replicou serio Filip Filpovich-, estou a falarlle en serio. Unha gargallada velenosa retorceu o bigote do individuo. - A ver, aqu hai algo que non entendo -dixo o home alegremente e con sensatez: Eu non podo dicir pecados, non podo cuspir, pero de vostede non oio outra cousa que parvo, parvo. Polo que se ve, na Repblica Socialista Federal de Rusia s poden insultar os profesores. A Filip Filpovich subiulle o sangue cabeza. Cando intentaba encher un vaso de auga este caeulle e rompeu. Despois de coller outro e beber pensou: dentro de nada
ha de empezar a dar leccins, e ter toda a razn do mundo. Xa non son quen de dominarme. Sentado na cadeira como estaba, inclinou o corpo con esaxerada amabilidade e cunha firmeza de ferro dixo: - Des-cul-pe-. Teo os nervios desfeitos. que o seu nome me pareceu estrao. De onde sacou un nome as? Interesarame sabelo. - Deume consello o comit do edificio. Estivemos a buscar no calendario, preguntronme cal me gustaba e eu elixn. - En ningn calendario pode haber algo semellante. - Pois daquela ben curioso sorriu o home-, porque vostede o ten pendurado na sa consulta. Sen levantarse, Filip Filpovich inclinouse para premer o botn da parede e despois de que soase o timbre presentouse Zina. - O calendario da sala de observacin. Pasou un anaco. Cando Zina volveu co calendario Filip Filpovich preguntou: - Onde? - o santo do catro de marzo. - Amsemo Hmm.. car Tire con isto ao lume, Zina, decontado! Zina, cos ollos abertos como pratos co susto, sau co calendario, e o individuo abaneou a cabeza cun aire de reproche. - Pdeme facer saber cal o seu apelido? - En canto ao apelido estou de acordo con ter o que me corresponde por herdanza. - Como? Por herdanza? Cal? - Xrikov.
O presidente do comit do edificio, Xvnder, estaba de p diante da mesa do despacho, coa sa chaqueta de coiro. O doutor Bormental estaba sentado nunha butaca, e nas meixelas deste, rubias pola friaxe (acababa de volver da ra) haba a mesma expresin de desconcerto que nas de Filip Filpovich. - Daquela que escribo? preguntou el con impaciencia-. - Pois a ver, -dixo Xvnder-, o asunto tampouco non lle tan complicado: Expida un certificado, cidadn profesor. Diga que tal e tal, o portador deste certificado
58
realmente o cidadn Xrikov Polgraf Poligrfovich, hmm, nado na sa pois iso, na sa casa Bormental, atnito, removeuse na butaca, e a Filip Filpovich tremeulle o bigote. - Hmm pero que car! Non se me ocorre nada mis estpido ca isto. Nacer non naceu, nin moito menos, senn que simplementea ver nunha palabra - Iso xa cousa sa dixo Xvnder impasible e con malicia-, o de se naceu ou non A fin de contas vostede quen fixo o experimento, profesor! Vostede quen creou ao cidadn Xrikov! - Mis claro auga, -ladrou Xrikov dende onde estaba, xunta librara-, e botoulle unha ollada sa gravata, reflectida nas profundidades do espello. - Estaralle moi agradecido dixo Filip Filpovich amosando os dentes- se non se metese na conversa! Non vexo por que di o de que mis claro auga: isto de claro non ten nada! - Como que non me meta! resoou a voz ofendida de Xrikov, e inmediatamente Xvnder apoiouno-. - Desculpe, profesor, o cidadn Xrikov ten toda a razn do mundo. Ten o dereito de participar nunha discusin sobre o seu propio destino, sobre todo cando o asunto relativo a documentos. Un documento a cousa mis importante do mundo. Nese intre un timbrazo enxordecedor interrompeu a conversa. Filip Filpovich contestou ao telfono cun Si!, pxose rubio e berrou: - Faga o favor de non molestarme con parvadas! Que lle importa isto a vostede? e pendurou o auricular con todas as sas forzas-. Unha ledicia celestial estendeuse pola cara de Xvnder. Filip Filpovich, pondose violeta, berrou: - Rematemos dunha vez. Arrincou unha folla do caderno, escribiu unhas cantas frases e despois as leu en alto, con voz irritada: - O abaixo asinante certifica calquera sabe que todo isto Hmm que o portador deste documento, un individuo obtido por medio dun experimento de laboratorio como resultado dunha intervencin no cerebro, precisa documentacin Arre demo! Pero se ademais eu estou totalmente en contra de que obtea estes documentos tan estpidos! Asinado: profesor Preobrajenskii. - Pois si que raro, profesor dixo Xvnder ofendido-, como pode dicir iso de que uns documentos son estpidos!? Eu non podo consentir que neste edificio haxa un
inquilino indocumentado, e anda menos sen un documento. E se estoupase a guerra coas hordas imperialistas? - Eu non penso ir guerra ningunha, -ladrou Xrikov sombrizo dende a librara. Xvnder quedou estupefacto, pero repxose rpido e dxolle amablemente a Xrikov: - Vostede, cidadn Xrikov, est a falar dun xeito sumamente inconsciente. Ten que facer sen falta a tarxeta de rexistro. - Facer hei de facer a tarxeta, pero de ir guerra nada! respondeu Xrikov nun ton hostil, vez que arranxaba o n da gravata. Agora tocoulle a Xvnder quedar atnito. Preobrajenskii intercambiou con Bormental unha mirada triste e furiosa: Que lle parece a moral deste, eh?! Bormental asentiu significativamente coa cabeza. - Na operacin quedei gravemente ferido, -ouveou sombro Xrikov-. Mire como me deixaron, -e sinalou a sa cabeza: unha cicatriz anda moi fresca atravesballe a testa-. - Vostede logo que , un anarquista individualista? preguntou Xvnder levantando a sobrecella-. - Teo dereito a que me declaren incapacitado laboralmente, -replicou Xrikov-. - Est ben, de momento iso non importante respondeu o abraiado Xvnder-. A cuestin agora enviarmos o certificado do profesor polica e que al lle expidan un documento de identidade. - Mire vostede, eh -de speto Filip Filpovich interrompeuno, visiblemente preocupado por un pensamento-. Vostede non ter un cuarto libre no edificio? Estou disposto a mercarllo. Nos ollos castaos de Xvnder brillaron unhas fascas douradas. - Non, profesor, lamntoo moitsimo pero non temos. E tampouco hai traza de que o vaia haber proximamente. Filip Filpovich apertou os beizos e non dixo nada. Unha vez mis o telfono abouxou dun xeito enxordecedor. Sen responder, Filip Filpovich descolgou o auricular e tirou con el, de xeito que este deu varias voltas no aire, ata que ao cabo quedou pendurado do cable azul. Todos quedaron estremecidos. O vello ten os nervios esnaquizados pensou Bormental, e Xvnder, cos ollos escintilantes, despediuse cunha reverencia e marchou-. Xrikov seguiuno, facendo renxer os zapatos medida que camiaba.
O profesor quedou s con Bormental. Despois de quedaren un anaco en silencio, Filip Filpovich abaneou lenemente a cabeza e dixo: - Isto un pesadelo, palabra de honor que un pesadelo. Vostede dectase? Xrollo, doutor, o que levo sufrido nestas das semanas non o sufrn nos ltimos quince anos! Que elemento! Ouse un rudo afastado de cristais rotos, o cho xordo dunha muller e xusto despois se fixo silencio. Unha forza descoecida foi chocando contra as paredes do corredor en direccin sala de consulta, al ouse outro estrondo e decontado marchou de volta voando. Bateron as portas e na cocia sentiuse o berro rouco de Daria Petrovna. Despois Xrikov comezou a ouvear. - Meu Deus! Agora que pasa?! berrou Filip Filpovich, lanzndose cara porta. - Un gato! imaxinou Bormental e dun chimpo sau correndo detrs do profesor. Foron correndo a fume de carozo polo corredor ata que chegaron ao recibidor, e al dobraron cara ao corredor do cuarto de bao-. De speto sau Zina da cocia e chocou contra Filip Filpovich. - Cantas veces teo dito que non deixedes entrar gatos nesta casa! berrou Filip Filpovich furioso-. Onde est? Ivn Arnldovich, polo amor de Deus, tranquilice aos pacientes que estn na sala de espera! - No bao, o condenado este do demo est no bao! berrou Zina, acorando-. Filip Filpovich cargou contra a porta do bao, pero a porta non ceda. - Abra decontado! Como resposta, dende dentro do bao pechado ouse algo que choutaba polas paredes, oanse almofas que se esboroaban, e a salvaxe voz de Xrikov que abouxaba detrs da porta: - Voute matar agora mesmo! Ouse entn como a auga comezou a correr polos canos e a sar a chorros. Filip Filpovich apoiouse contra a porta e empezou a darlle golpes. Daria Petrovna, coa cara desencaixada e toda suada polo vapor da cocia, apareceu no limiar da cocia. Entn, na ventaa que se atopaba xusto debaixo do teito e que comunicaba a cocia co bao, fxose unha fenda: desprendronse dous anacos de cristal e acto seguido apareceu un gato enorme de raias, coma un tigre, que levaba unha fita azul no pescozo, semellante dun polica. Caeu directamente enriba da mesa, sobre unha longa fonte que fendeu en dous, da fonte saltou ao chan, mantvose un intre en equilibrio sobre tres patas mentres
abaneaba a cuarta, como se fose un nmero de danza, e entn esfumouse por unha estreita raura que daba escaleira de servizo. A raura fxose mis grande e onde haba un micho agora haba unha vellia cun pano na cabeza. Unha saia con lunares brancos entrou na cocia. A vella pasou pola sa boca sen dentes o seu escachapiollos e mais o seu furabolos, e entn, despois de examinar a cocia cos seus ollios inchados e punzantes, exclamou con curiosidade: - Ai, Xess, meu Deus! - Filip Filpovich, plido, atravesou a cocia e preguntoulle vella nun ton ameazante: - E vostede que quere? - Tia curiosidade de botarlle unha ollada ao can que fala -respondeu a vella cun ton servizal e persignouse. Filip Filpovich palideceu anda mis, achegouse onda a vella case ata tocala e murmuroulle cunha voz abafante: - Lisque inmediatamente desta cocia. A vellia recuou cara porta e dixo ofendida: - Non ten por que ser tan insolente, seor profesor! - Dxenlle que liscase! repetiu Filil Filpovich, e os ollos abrronselle ata lle quedaren redondos coma os dunha curuxa. Despois de que a vella sase el mesmo pechou a porta dun golpe. - Daria Petrovna, non lle dixera que?! - Filip Filpovich, -respondeu desesperada Daria Petrovna, apertando os puosque quere que lle faga eu! A xente vn en procesin todos os das, s veces ntranme ganas de coller e deixalo todo! No bao a auga segua abouxando, facendo un rudo xordo e ameazador, pero xa non se oa voz ningunha. Entn entrou o doutor Bormental. - Ivn Arnldovich, prgollo encarecidamente hm cantos pacientes hai? - Once, -contestou Bormental-. - Mndeos a todos de volta para casa, hoxe non vou visitar a ningun! Filip Filpovich petou cos cotenos na porta do bao e berrou: - Faga o favor de sar inmediatamente! Por que se pechou dentro!? - Hu, hu! respondeu a voz de Xrikov, queixosa e apagada-. - Ao carallo! Non oio nada! Peche a auga! - Guau! Auuu!
- Pero peche a auga dunha vez! Non entendo que fixo dentro! berrou frentico Filip Filpovich-. Zina e Daria abriron a porta da cocia e dende al observaban. Filip Filpovich volveu golpear a porta cos puos, facendo un gran estrondo. - A est! berrou Daria Petrovna dende a cocia!-. Filip Filpovich foi correndo cocia. Na ventaa rota que estaba debaixo do teito apareceu a cara de Polgraf Poligrfovich, e debruzouse por ela; tia a cara desfigurada, cos ollos chorosos, e unha rabuada que lle cruzaba o nariz e lle brillaba con sangue fresco. - Vostede toleou ou que? preguntou Filip Filpovich-, por que non sae? Xrikov, angustiado e con cara de terror, botou unha ollada detrs del e respondeu: - Quedei pechado dentro! - Quite o ferrollo! Que pasa, que nunca viu un ferrollo? - que non se abre, o condenado! respondeu Xrikov asustado-. - Ai meu Deus! Seguro que puxo o seguro! berrou Zina e bateu as mans-. - Hai como un botoncio! berraba Filip Filpovich, intentando falar mis forte c rudo da auga-. Ten que premelo para abaixo! Para abaixo! - Xrikov desapareceu e un anaco despois volveu aparecer na ventaa. - Non se ve nada, -ladrou con terror pola ventaa-. - Daquela acenda a luz! Este toleou! - O raio de micho ese rompeu a lmpada, -respondeu Xrikov- e eu intentei enganchalo polas patas, ai o condenado! A billa soltouse e agora non a dou atopado. Os tres bateron as mans atnitos e quedaron petrificados nesta postura. Uns cinco minutos despois Bormental, Zina e mais Daria estaban sentadios un a carn do outro enriba dunha alfombra mollada enrolada contra o p da porta, facendo forza cos seus traseiros para tapar a regaa entre a porta e o chan, vez que Fidor, o porteiro, coa candea nupcial de Daria Petrovna acesa, gabeaba cara ventaa por unha escada de madeira. O seu traseiro de grandes cadros grises resplandeceu no aire e despois desapareceu polo furado. - Hu hu hu! chiaba Xrikov por riba do estrondo da auga-. Ouse a voz de Fidor: - Filip Filpovich, de todos os xeitos hai que abrir, que saia a auga, xa a recolleremos na cocia!
- Abra! berrou enfadado Filip Filpovich-. Os tres que estaban enriba da alfombra levantronse, abriron a porta do bao dun empurrn e un torrente de auga alagou o corredor; entn o torrente dividiuse en tres brazos: un deles foi recto, cara ao outro vter, outro dereita, cara cocia, e o terceiro esquerda, cara ao recibidor. Batuxando e dando choutos, Zina pechou a porta do recibidor. Coa auga chegndolle aos nocellos, Fidor sau, e por algn motivo estaba sorrindo. Estaba totalmente enchoupado, semellaba que estaba vestido de hule. - Custoume moito pechala, a presin era enorme aclarou-. - Onde vai ese? preguntou Filip Filpovich, vez que levantaba un p e xuraba. - Ten medo de sar, -explicou Fidor cun sorriso estpido-. - Vaime zoscar, pap? ouse dende o bao a voz chorosa de Xrikov-. - Imbcil! replicou brevemente Filip Filpovich-. Zina e Daria Petrovna, coas saias refucidas ata os xeonllos e as pernas nas, as como Xrikov e mais o porteiro, descalzos e cos pantalns remangados, secaban o chan da cocia con trapos mollados que despois escorran en caldeiros sucios e no vertedoiro. O forno, abandonado, bramaba. Por debaixo da porta a auga pasaba escaleira, e correndo polo relanzo segua bruando escaleiras abaixo ata o soto. Bormental, na punta dos ps sobre unha fonda poza que se formara no parqu do recibidor, falaba a travs da fenda que deixaba a porta entreaberta, suxeita pola cadea. - Hoxe non se vai pasar consulta, o profesor est indisposto. Tea a bondade de arredarse da porta, rebentounos un cano. - E cando vai volver pasar consulta? chegaba unha voz dende detrs da porta-. s un minutio - Non pode ser, -Bormental pasou de estar elevado de puntias a estalo sobre os talns-. O profesor est na cama e mais temos un cano rebentado. Volva ma. Zina, querida! Vea secar por aqu, se non a auga vai chegar escaleira principal! - Cos trapos xa non dou secado, estn todos enchoupados! - Daquela imos achicar a auga con caldeiros! dixo Fidor- Agora mesmo vou! O timbre da porta non paraba de soar, e Bormental xa estaba con toda a planta do p metida na auga. - Pero cando vai ser a operacin? insista unha voz, e intentaba coarse pola regaa da porta-. - que nos rebentou un cano
- Pero levo postos galochos Detrs da porta apareceron unhas siluetas azuladas. - Volva ma, por favor, hoxe non pode ser. - Pero teo hora - Ma. Tivemos unha catstrofe co cano da auga. Fidor, aos ps do profesor, movase por dentro daquela piscina enchendo caldeiros de auga, mentres que o rabuado de Xrikov ideara un novo mtodo: enrolara un enorme trapo a modo de rolete, e deitado boca abaixo no chan empurraba a auga do recibidor cara ao bao. - Pero que raio ests a facer?! Non ves que ests a botar a auga por todo o piso? enfadouse Daria Petrovna- Btaa no vertedoiro! - Pero como que no vertedoiro! respondeu Xrikov mentres remexa aquela auga avolta coas mans- A auga vai chegar escaleira principal! Do corredor sau rechiando un tallo, e enriba del, balancendose, Filip Filpovich cuns pegos de raias azuis. Ivn Arnldovich, deixe de porfiar. Vea ao dormitorio, que lle dou unhas zapatillas. - Non importa, Filip Filpovich, tanto d. - Polo menos poa uns galochos! - Tanto ten, total xa teo os ps mollados - Ai, meu Deus! exclamou desgustado Filip Filpovich-. - Que mala besta! dixo de speto Xrikov, vez que saa en crequenas cunha sopeira na man-. Bormental pechou a porta dun golpe, non se deu aguantado e botou a rir. As ventas de Filip Filpovich dilatronse e nas lentes acenduselle un brillo. - A quen se refire? preguntoulle a Xrik dende o alto- Se que o podo saber - Refrome ao micho. Que cabrn! respondeu Xrik movendo os ollos dun lado para o outro-. - Sabe vostede unha cousa, Xrikov? dixo Filip Filpovich collendo folgos de novo- definitivamente nunca vin criatura mis desvergonzada ca vostede. Bormental soltou unha risia. - Vostede continuou Filip Filpovich- o que pasa que non ten vergoa! Como se atreve a dicir iso?! Toda esta desfeita culpa sa e anda por riba se permite Non ho! incrible!
- Xrikov, por favor, dgame dixo Bormental-, ten pensado seguir perseguindo gatos moito tempo? Vergoa tia que darlle! Isto un escndalo! Salvaxe! - Como que salvaxe?! respondeu Xrikov sombro-, eu de salvaxe non teo nada. O que non se pode aturar a ese micho na casa. Est arreo a buscar algo que ripar. A Daria chapoulle a carne picada, e por iso quera darlle unha leccin. - A vostede a quen hai que darlle unha leccin! respondeu Filip Filpovich-. Mire nun espello a cara que ten! - Houbo quitarme un ollo! replicou con voz lgubre Xrikov, tocando o ollo coa man mollada e sucia. Cando o parqu, que ennegrecera pola humidade, secou un pouco todos os espellos quedaron embazados co vapor e os timbres pararon de soar. Filip Filpovich, cunhas zapatillas vermellas de tafilete, estaba de p no recibidor. - Velaqu ten, Fidor, para vostede - Agradzollo moito - Cmbiese agora mesmo de roupa. Ah, e que Daria Petrovna lle dea unha vodka. - Agradzollo moito, -Fidor ao principio titubeou e despois dixo:- Hai outra cousa, Filip Filpovich Sntoo, dme reparo dicirllo, pero que o cristal do stimo andar O cidadn Xrikov estaba a guindar pedras - Ao gato? preguntou Filip Filpovich, volvndose escuro coma un nubeiro-. - Non, non, por iso llo digo: ao dono do piso, que xa ameazou con denuncialo. - Manda carallo! - Xrikov pxolle a man enriba sa cocieira, e el botouno da casa Ou sexa, que rifaron - Polo amor de Deus, faga o favor de informarme sempre de cousas coma esta. Canto quere que lle dea? - Un e medio. Filip Filpovich sacou tres brillantes moedas de medio rublo e deullas a Fidor. - Anda por riba pagarlle un rublo e medio a semellante aduaneiro! ouse unha voz xorda na porta-. Pero se el mesmo! Filip Filpovich deu media volta, mordeu o beizo, empurrou en silencio a Xrikov ata a sala de espera e pechouno dentro con chave. Dende dentro Xrikov pxose decontado a bourar na porta cos puos. - Basta! exclamou Filip Filpovich cunha voz claramente de enfermo-.
- Hai que ver! sinalou Fidor con expresividade- Na vida vin algun tan desvergonzado! Bormental apareceu de speto, como se sase da terra. - Filip Filovich, prgolle por favor que non se alporice. O enrxico doutor abriu a porta da sala de espera e dende a ouse a sa voz: - Vostede onde pensa que est? Na taberna? - As se fai! engadiu decidido Fidor-, as como ten que tratalo? E cruzarlle a cara cunha boa labazada! - Pero que est a dicir, Fidor murmurou apesarado Filip Filpovich-. - Perdoe, pero que vostede me d mgoa, Filip Filpovich!
7 - Non, non e non! repeta insistentemente Bormental-. Prgolle que o poa! - E logo por que? Que parvada! rosmou descontento Xrikov-. - Agradzollo, doutor, -dixo carioso Filip Filpovich-, eu xa me fartei de dicirlle o que ten que facer. - De todos os xeitos non lle vou permitir que coma ata que non o poa. Zina, qutelle a maionesa a Xrik. - Como que qutelle? desgustouse Xrikov-. Agora mesmo o poo. Coa man esquerda protexeu o prato das intencins de Zina, e coa dereita meteu o pano de mesa por dentro de colo; pareca o cliente dunha barbera. - E co garfo, por favor, -engadiu Bormental-. Xrikov suspirou profundamente e empezou a pescar anacos de esturin dun prebe mesto. - Eu anda tomaba outra vodkia -dixo en ton interrogativo-. - Non cre que xa tomou dabondo? preguntou Bormental-. Ultimamente estase afeccionando demasiado vodka. - E logo lle doe gastala? preguntou Xrikov e mirou para el engurrando o sobrecella-. - Non diga parvadas -interveu severo Filip Filpovich, pero Bormental interrompeuno-:
67
- Non se preocupe, Filip Filpovich, xa me amao eu s. Vostede, Xrikov, non di mis que parvadas, pero o mis indignante de todo que as di completamente convencido. Por suposto non me doe darlle vodka, sobre todo porque non mia, senn de Filip Filpovich. Simplemente que lle fai dano sa sade, iso en primeiro lugar, e segundo que anda que non beba vodka vostede non sabe comportarse. Bormental sinalou o aparador cos cristais pegados. - Znusha, srvame un pouco mis de peixe, faga o favor dixo o profesor-. - Xrikov nese momento aproveitou para alongar a man cara xerria e, botando unha ollada de esguello a Bormental, serviuse unha copa. - Aos outros tamn hai que ofrecerlles, -dixo Bormental-: primeiro a Filip Filpovich, despois a min e ao cabo srvese vostede mesmo. Os beizos de Xrikov amosaron un sorriso sarcstico e case imperceptible. Despois serviu vodka nas copas de todos. - Mi madria, canta cerimonia, isto parece unha cea de gala! -dixo el-: que se pano por aqu, gravata por al, perdn, por favor, mercipero nada que ver co mundo real. Tortranse igual ca no rxime zarista. - E como o mundo real? Tera a bondade de explicarmo? Xrikov non lle deu resposta ningunha a Filip Filpovich, senn que levantou a copa e dixo: - Ben, desxovos a todos que - E a vostede tamn, dixo Bormental con certa retranca. Xrikov baixou dun grolo a copa de vodka, retorceu a cara nun aceno, achegou un anaco de pan ao nariz, cheirouno e a continuacin tragouno; os ollos enchronselle de bgoas. - O costume dixo de speto Filip Filpovich, como quen se lembra de algo-. Bormental, abraiado, mirouno de esguello: - Perdn? - o costume, -repetiu Filip Filpovich, vez que abaneaba a cabeza con amargura-. Aqu xa non hai nada que facer: Klim! Bormental fitou intensamente os ollos de Filip Filpovich cun interese extraordinario. - Vostede cre, Filip Filpovich? - Non hai nada que crer, estou seguro.
68
- Ser posible? empezou Bormental pero detvose despois de mirar de esguello a Xrik. Este engurraba o sobrecella cun aire de sospeita. - Spter8 -dixo baixio Filip Filpovich-. - Gut9, respondeu o asistente. Zina entrou co pavo. Bormental serviulle a Filip Filpovich unha copa de vio tinto e despois ofreceulle a Xrik. - Non, non quero, prefiro seguir coa vodka. A sa cara empezou a brillar graxenta e na testa apareceulle suor, pareca mis animado. Filip Filpovich tamn pareca ter un aspecto mis benvolo despois do vio; os seus ollos fixranse mis claros, miraba para Xrik con clemencia, a cabeza negra deste emerxa do pano de mesa igual ca unha mosca na tona do leite. Bormental, pola sa banda, sentndose mis forte despois da comida, amosaba ganas de entregarse actividade. - Daquela, que imos facer hoxe tardia? preguntoulle a Xrikov-. Este pestanexou e respondeu: - Por que non imos ao circo? o mellor. - Todos os das ao circo? sinalou Filip Filpovich moi apraciblemente-. Na mia opinin bastante aburrido. Eu no seu lugar ira ao teatro, polo menos unha vez. - Ao teatro non penso ir respondeu Xrikov hostil e fixo o signo da cruz sobre a boca-. - Botar arrotos na mesa qutalles o apetito aos demais dixo mecanicamente Bormental-. Desclpeme, pero por que non lle gusta o teatro? Xarkov mirou a travs da copa como se fose un prismtico, quedou matinando e botou para fra os beizos. - unha parvada tremenda todo o tempo a falar e a falar Pura contrarrevolucin, iso o que ! Filip Filpovich reclinou as costas sobre o respaldo gtico da cadeira e botou a rir a gargalladas de xeito que fixo brillar a dourada estacada dos seus dentes. Bormental limitouse a facer un xesto abaneando a cabeza. - A verdade que poda ler algo -suxeriu-, porque se non, xa sabe - Pero se estou a ler seguido! contestou Xrikov e de socato, cun movemento rpido e cheo de avidez serviuse medio vaso de vodka-.
8 9
despois (alem.) ben (alem.) 69
- Zina! berrou alarmado Filip Filpovich-, leva a vodka, filla, que xa non nos fai falla. E daquela que o que le? De speto pasoulle unha imaxe pola cabeza: unha illa deserta, unha palmeira e un home vestido cunha pelella de animal e un gorro de durmir. Habera que darlle Robinson - Isto como se chama? A correspondencia de Engels con ese tal como raio se chama co Kautskii. O garfo de Bormental co anaco de carne branca quedou a medio camio da sa boca, e Filip Filpovich derramou o vio. Xrikov nese intre aproveitou para beber a sa vodka dun grolo. Filip Filpovich apoiouse cos cbados enriba da mesa, fitou a Xrikov e preguntou: Poderame dicir, se non moita molestia, que opina en relacin ao lido? Xrikov encolleuse de ombreiros. - Que non estou de acordo. - Con quen? Con Engels ou con Kautskii? - Con ningn dos dous, respondeu Xrikov. - Esta si que boa, xroo! Quen diga que hai outra cantou-. E vostede pola sa banda que propora? - E que quere que propoa eu? Non paran de escribir e escribirque se un congreso, que se uns alemnsao final pnselle a un a cabeza coma un bombo! O que hai que facer collelo todo e repartilo - Xa me pareca a min! exclamou Filip Filpovich batendo coa man sobre o mantel-, que xa o va vir exactamente as! - E pensou como facelo? preguntou interesado Bormental-. - Como que como? explicou Xrikov, animado a falar despois da vodka-. A cousa ben doada. Porque a ver: un vai e vive ocupando sete cuartos, ten corenta pares de pantalnsmentres que outro anda a dar voltas por a e a buscar algo de comer entre o lixo. - Cando di o dos sete cuartos, obviamente est a referirse a min, non si? preguntou Filip Filpovich con orgullo vez que entornaba os ollos-. Xrikov encolleuse e calou. - Pois moi ben, eu non estou en contra do reparto. Doutor, cantas persoas mandamos onte para a casa sen atender?
- Trinta e nove, -respondeu axia Bormental-. - Hm Trescentos noventa rublos. Daquela repartamos a perda entre tres homes. s mulleres, Zina e Daria Petrovna, non as imos ter en conta. A vostede, Xrikov, tcalle pagar cento trinta rublos, fgame o favor de pagarmos. - Estmosche bos! -respondeu Xrikov asustado- e logo por que? - Pola billa e mais polo gato! bradou de speto Filip Filpovich, sando do seu estado de irnica calma. - Filip Filpovich! exclamou alarmado Bormental-. - Espere! Pola desfeita que fixeches, pola que tiven que suspender as visitas! Isto non hai quen o ature! Un individuo que se dedica a choutar coma un salvaxe por toda a casa e a arrincar as billas! Quen lle matou o gato a madama Pollasgher? Quen? - Hai tres das trabou a unha dama na escaleira! engadiu Bormental. - Vostede atpase -berrou Filip Filpovich-. - Pero ela zouprame no focio! berrou Xrikov con voz de asubo- o meu focio propiedade privada! - Porque vostede a beliscara nun peito! berrou Bormental tirando unha copa-. Vostede atpase! - Vostede atpase no nivel mis baixo de desenvolvemento! berrou Filip Filpovich por riba de Bormental-. Vostede anda se est a formar, non mis ca unha criatura dbil no aspecto intelectual, a totalidade dos seus actos son puramente animais, pero anda as se permite, con toda a tranquilidade do mundo e diante de das persoas con formacin universitaria, dar consellos de dimensins csmicas e dicir toda clase de parvadas csmicas sobre como hai que repartilo todoe todo iso despois de chapar a pasta de dentes! - Antonte, -confirmou Bormental-. - Pois ben, -bradaba Filip Filpovich-, meta ben isto na cabezapor certo, como que sacou do nariz a pomada de cinc? Vostede ten que estar calado e facer caso ao que lle digan! Ten que aprender e procurar ser, polo menos, un membro minimamente aceptable da sociedade socialista! Por certo, quen foi o miserable que lle deixou ese libro? - Para vostede todo o mundo un miserable respondeu Xrikov asustado, atordado polo dobre ataque-. - Xa podo imaxinalo! exclamou Filip Filpovich, pondose vermello da rabia-.
71
- Ben, e que?! Pois si, deumo Xvnder. E non ningn miserable. Deumo para que me desenvolva. - Xa vexo eu como se est a desenvolver despois de ler a Kautskii! berrou Filip Filpovich con voz aguda e pondose amarelo-. Entn premeu con furia o botn da parede. O episodio de hoxe non o puido deixar mis claro! Zina! - Zina! berrou Bormental-. - Zina! bradou Xrikov, asustado-. Zina chegou correndo, plida. - Zina! Na sala de espera Est na sala de espera? - A est, -respondeu submiso Xrikov- verde coma un ciprs. - Un libro verde - Agora van queimalo! exclamou desesperado Xrikov-, propiedade do Estado, da biblioteca! - Chmase Correspondencia entre como se chamaba? Engels e outro desgraciado Ao lume! Zina deu a volta e marchou voando. - A este Xvnder eu pendurbao, palabra de honor que o faca, da primeira pla que atopase -exclamou Filip Filpovich, chantando os dentes con furia nunha de pavo- Tremendo porco se nos instalou na casa! Igual ca un furnculo Non lle chegaba con escribir todos eses panfletos disparatados no xornal que Con malicia e irona, Xrikov empezou a mirar de esguello para o profesor. Filip Filpovich pola sa banda devolveulle a mirada fugaz e calou. Ai, parceme a min que non lle vexo traza a que nada saia ben nesta casa pensou decontado Bormental, coma un profeta-. Zina entrou e, enriba dunha bandexa redonda, trouxo unha cafeteira e mais un bolo dourado por un lado e rosado polo outro. - Eu non penso comelo, -dixo de speto Xrikov, ameazante e hostil. - Tampouco non llo pide ningun. Comprtese como Deus manda! Doutor, srvase, por favor. A cea rematou en silencio. Xrik sacou do peto un cigarro engurrado e pxose a fumar. Despois de tomar o caf, Filip Filpovich mirou para o reloxo, premeu nun resorte e delicadamente soaron as oito e cuarto. Como de costume, Filip Filpovich reclinou a cabeza sobre o respaldo gtico e estendeu a man para coller os xornais de enriba da mesa.
- Doutor, faga o favor de ir con el ao circo. Pero, polo amor de Deus, asegrase de que no programa non aparecen gatos. - E como quere que deixen entrar no circo a algun tan fedorento? sinalou Xrikov, sombro, vez que abaneaba a cabeza-. - Pois no circo deixan entrar de todo, -dixo Filip Filpovich con retranca-. Que teen no programa? No Solomskii comezou a ler Bormental- fan os catro Iussems e o home do punto morto - Que iso dos Iussems? preguntou Filip Filpovich con receo-. - Calquera sabe, a primeira vez que vexo este nome. - Ben, daquela mellor que vexa que fan no Nikitin. imprescindible que todo estea claro. - No Nikitinno Nikitin hm elefantes e o lmite da habilidade humana. - Ben. Que me di dos elefantes, querido Xrikov? preguntoulle Filip Filpovich a Xrikov con desconfianza-. Este ofendeuse. - Pensa que son parvo ou que? Un gato outra cousa, os elefantes son animais tiles, -respondeu Xrikov-. - Perfecto. Pois como son tiles vea, vaian miralos. Pero obedeza a Ivn Arnldovich, e nada de poerse de leria na cafetera. Ivn Arnldovich, prgolle que non convide a Xrik a cervexa. Dez minutos mis tarde, Ivn Arnldovich e Xrikov, vestido cunha gorra con viseira e un abrigo de pano co colo levantado, foron ao circo. No piso fxose silencio. Filip Filpovich estaba no despacho. Acendeu a lmpada que tia unha pesada pantalla verde, e entn o ambiente no enorme despacho encheuse de acougo; comezou a camiar arriba e abaixo polo cuarto. Durante un bo anaco a punta do cigarro quedou brillando, quente, cun lume verde plido. O profesor meteu as mans no peto, mentres un profundo matinar atormentaba a sa testa de sabio con entradas. Chascaba os beizos e cantaruxaba por entre os dentes ribeira sagrada do Nilo e rosmaba palabras incomprensibles. Ao cabo pousou o cigarro no cinseiro, achegouse a unha das vitrinas cubertas enteiras por cristais, e iluminou todo o despacho coas potentes luces do teito. Filip Filpovich colleu do terceiro andel da vitrina un frasco alongado e, con xesto concentrado, pxose a examinalo luz das lmpadas. Nun lquido transparente e mesto
aboiaba, sen chegar a tocar o fondo, unha bolia branca, extrada das profundidades do cerebro de Xrik. Encollendo os ombreiros, retorcendo os beizos e moumeando algo, Filip Filpovich devorbaa cos ollos, como se naquela bolia que non se afunda quixese albiscar a causa dos prodixiosos acontecementos que trastornaran a vida na sa casa da ra Prechstenka. moi posible que o eminente cientfico a descubrise. Polo menos, unha vez se fartou de observar a hipfise do cerebro gardou o frasco no armario, pechouno con chave, gardou a chave no peto do chaleco e, afundindo a cabeza entre os ombreiros e coas mans profundamente metidas nos petos da chaqueta, estomballouse na butaca de coiro. Fumou outro cigarro moi devagar, mastigando a punta ata deixala esmagada e, en total soidade e tinxido de verde por aquela luz, coma un Fausto con canas, finalmente exclamou: - Meu Deus, parece que ao cabo o vou facer! Ningun lle respondeu. No piso esvaecronse todos os rudos. s once da noite, como sabido, na pasaxe bughov detense o trnsito. Moi de cando en vez se oan por detrs das cortinas os pasos afastados dalgn viandante retrasado, que repicaban e despois se apagaban. No despacho soaba a lene meloda do reloxo de Filip Filpovich, dende dentro do peto, por debaixo dos seus dedos. O profesor agardaba impacientemente que o doutor Bormental e mais Xrikov volvesen do circo.
Ningun sabe que se decidira a facer Filip Filpovich aquela noite. No transcurso da semana seguinte non tomou ningunha medida particular e, se cadra por mor desa mesma inactividade, a vida na sa casa encheuse de acontecementos. Uns seis das despois do incidente co gato e a auga, Xrikov recibiu a visita daquel mozo do comit do edificio que resultara ser unha muller, e este entregoulle uns documentos que Xrikov axia meteu no peto da chaqueta; xusto despois Xrikov chamou ao doutor Bormental. - Bormental! - Cando se dirixa a min faga o favor de chamarme co meu nome completo, Ivn Arnldovich! dixo Bormental vez que lle cambiaba a cara-.
74
Cmpre sinalar que naqueles seis das o cirurxin amarase para rifar oito veces co seu alumno, e o ambiente na casa da pasaxe bughov estaba cargado. - Ben, pois daquela chmeme tamn a min co meu nome completo, -respondeu Xrikov con todo fundamento-. - Non! abouxou na porta Filip Filpovich-, non permitirei que na mia casa ningun o chame cun nome e patronmico como os seus. Se o que quere que deixemos de chamalo familiarmente Xrikov daquela o doutor Bormental e mais eu chamarmolo seor Xrikov. - Eu non son ningn seor, os seores estn en Pars! ladrou Xrikov-. - Isto obra de Xvnder! berrou Filip Filpovich-. Ben, xa arranxarei contas eu con ese miserable! Mentres eu viva na mia casa aqu non vai haber outra cousa que seores e seoras! No caso contrario un dos dous, ou vostede ou eu, ter que marchar de aqu, e o mis probable que sexa vostede! Hoxe mesmo vou poer un anuncio no xornal, e pode estar seguro de que hei de atoparlle un cuarto! - Si ho! Como se eu fose tan parvo para marchar de aqu! respondeu contundente Xrikov -. - Como?! preguntou Filip Filpovich, e a cara cambioulle ata tal punto que Bormental foi onda el dun chimpo e, nervioso pero con suavidade, termou del pola manga-. - Estase pasando de insolente, monsieur Xrikov! Bormental levantou moito a voz-. Xrikov recuou, sacou do peto tres papeis, un verde, un amarelo e outro branco e, cravando os dedos neles, dixo: - Velaqu o ten: son membro da comunidade de vecios, e correspndeme unha superficie de dezaseis arxns cadrados, concretamente no piso nmero cinco, en casa do alugueiro responsable Preobrajenskii. -Xrikov quedou pensativo e engadiu unha palabra que Bormental automaticamente clasificou como nova-: tea a bondade. Filip Filpovich mordeu os beizos e rosmou imprudentemente: - Xuro que a este Xvnder ao final lle hei de pegar un tiro. Xrikov escoitou estas palabras coa mxima atencin e interese, como puxeron de manifesto os seus ollos. - Filip Filpovich, vorsichtig10 -advertiuno Bormental-.
10
Coidado (alem.) 75
- Pois xa ve Se andamos con estas infamias..:! berrou Filip Filpovich en ruso-. Tea en conta, Xrikov, seor, que eu, como se volva a permitir outra sada impertinente das sas dixoo sen cear e sen dereito a comida ningunha na mia casa. O dos dezaseis arxns parceme estupendo, pero como poder imaxinar o papelio ese cor de ra non me obriga a alimentalo. Nese momento Xrikov asustouse e abriu a boca. - Eu non podo quedar sen comer, -murmurou-. De que vou vivir? - Daquela comprtese como Deus manda! dixeron os dous mdicos a coro-. Xrikov acougou considerablemente e aquel da non lle fixo dano a ningun, ags a si mesmo: aproveitando unha breve ausencia de Bormental, colleulle a navalla e fixo un corte tan grande na meixela que Filip Filpovich e o doutor Bormental lle tiveron que dar varios puntos, o cal fixo que Xrikov pasase un bo anaco ouveando e chorando a cuncas. A noite seguinte, na penumbra verdosa do despacho do profesor estaban sentados os dous, o propio Filip Filpovich e o seu fiel e devoto asistente, Bormental. Na casa todos durman. Filip Filpovich tia posta a sa bata azul celeste e as zapatillas vermellas e Bormental unha camisa con tirantes azuis. Entre os dous, enriba dunha mesa redonda e a carn dun voluminoso lbum, haba unha botella de coac, un pratio con limn e unha caixa de puros. Naquel cuarto inzado de fume, os dous cientficos comentaban acaloradamente os ltimos acontecementos: aquela tardia Xrikov apropirase de dous billetes de dez rublos que estaban debaixo dun calcapapeis, marchara do piso e volvera tarde e totalmente bbedo. Pero aquilo non era todo: con el presentranse dous descoecidos que estiveron a facer balbordo na escaleira principal e que lle pedan a Xrikov que os convidase a pasar a noite onda el. Os individuos en cuestin non marcharon ata que Fidor, que estaba a presenciar esta escena cun abrigo de entretempo por riba da roupa interior, chamou por telfono comisara de polica nmero 45. Os personaxes liscaron en canto Fidor colgou o auricular. Despois de que aqueles individuos marchasen tamn desapareceu sen deixar rastro un cinseiro de malaquita que estaba debaixo do espello do recibidor, as como o gorro de pel de castor de Filip Filpovich e mesmo o seu bastn, que tia unha inscricin requintada dourada que dica: Ao noso querido e estimado Filip Filpovich, os agradecidos internos do hospital, o da, e a continuacin via o nmero romano, X. - E estes quen eran? preguntou Filip Filpovich, ameazando a Xrikov cos puos pechados-.
Este, cambalendose e agarrndose aos abrigos de pel, farfallou que non coeca a aqueles individuos, pero que non eran uns fillos de puta calquera, que eran boa xente. - O mis abraiante de todo que ambos os dous estaban completamente peneques, como o deron feito?! dixo estupefacto Filip Filpovich vez que miraba o paraugueiro onde ata haba pouco estaba o recordo conmemorativo do seu aniversario. - Profesionais, -aclarou Fidor mentres se retiraba a durmir cun rublo no peto. En canto ao roubo dos vinte rublos, Xrikov negou categoricamente ter nada que ver, e rosmou algo que non se entendeu ben, que seica el non era o nico que viva naquela casa. - Aha! Se cadra foi o doutor Bormental o que ripou os vinte rublos? preguntou Filip Filpovich en voz baixa pero cun ton terrible. Xrikov bambeouse, abriu os seus ollos, completamente atordados, e expuxo a sa hiptese: - Se cadra os colleu Zina - Como?! berrou Zina, que aparecera na porta igual ca un espectro, tapando coa man a blusa, desabotoada sobre o peito-, pero como se atreve! O pescozo de Filip Filpovich pxose colorado. - Acougue, Zinuxa -dixo el vez que estenda a man cara a ela-, non te alporices, xa arranxaremos todo isto. Zina, de speto, pxose a chorar ruidosamente, apertando os beizos e coa man pousada enriba do peito, que suba e baixaba ao ritmo dos seus saloucos. - Zina! Pero como non lle d vergoa! A quen se lle ocorre? Que vergoa! dixo Bormental desesperado-. - Ai, Zina, que Deus me perdoe, pero mira que es parva! empezou Filip Filpovich-. No entanto, nese momento o pranto de Zina parou por si s, e todos quedaron calados. Xrikov empezou a sentirse mal; batendo coa cabeza contra a parede, emita un son que non era nin i nin ie, era unha especie de eee! A cara palideceulle e as mandbulas empezaron a tremelicarlle con espasmos. - Traede o caldeiro para este miserable, o caldeiro da sala de observacin! Todos botaron a correr para atender ao indisposto Xrikov. Cando o metan na cama abalebase nos brazos de Bormental e segua a soltar pecados cunha voz lene e meldica, anda que non lle resultaba doado facelo.
77
Todo este episodio tivo lugar contra a unha da ma, pero agora deban de ser as tres e os dous homes seguan espertos no despacho, animados polo coac con limn. Fumaran tanto que o fume aboiaba en capas lentas e mestas que non se disipaban. O doutor Bormental, plido e cunha mirada moi decidida alzou a sa copa que tia o colo estreitio coma unha liblula. - Filip Filpovich! exclamou conmovido- Nunca esquecerei que un da, sendo un estudante medio morto de fame, presenteime xunta vostede e vostede acolleume na sa ctedra. Crame, Filip Filpovich, vostede para min moito mis ca un profesor ou un mestre O respecto infinito que lle teo Permtame que o bique, querido Filip Filpovich. - Si, querido amigo -balbuciu confuso Filip Filpovich e levantouse para ir ao seu encontro. Bormental apertouno e bicouno nos mestos bigotes, fortemente enchoupados de nicotina. - Xrolle por Deus, Filip Fil - Acaba de emocionarme tanto, tanto grazas -dixo Filip Filpovich-, querido amigo, s veces brrolle nas operacins, perdeme que s veces os vellos sexamos tan rabudos. No fondo que me atopo tan s Dende Sevilla a Granada! - Filip Filpovich, como non lle d vergoa!? berrou con sinceridade Bormental, anda aceso-. Se non me quere ofender non me volva dicir algo as. - Grazas, grazas Ata a ribeira sagrada do Nilo! Grazas. E vostede tamn gaou o meu aprecio, como mdico moi vlido que . - Filip Filpovich, eu dgolle -exclamou apaixonadamente Bormental, levantouse dun chimpo, deixou ben pechada a porta que daba ao corredor e, ao volver, continuou cun fo de voz:- Esta a nica solucin. Est claro que non ouso darlle consellos, pero, Filip Filpovich, mrese no espello, est derreado, as imposible seguir traballando! - Completamente imposible! confirmou Filip Filpovich vez que suspiraba-. - As , a ningun se lle ocorrera borboriou Bormental-, a ltima vez vostede dixo que tema por min, e se soubese, querido profesor, canto me conmoveu ao dicir iso Pero anda as non son un neno e dectome perfectamente de como pode acabar todo isto. De todos os xeitos estou profundamente convencido de que non lle hai outra solucin. Filip Filpovich ergueuse, fxolle un aceno coa man para que calase e exclamou:
78
- Non me tente e nin volva mencionarmo -o profesor botouse a andar polo cuarto, creando ondas de fume ao seu redor-, non penso escoitalo. Vostede imaxina o que nos pode pasar se nos collen? A ningn dos dous nos axudara nada aquilo de en vista da procedencia social, mesmo se fose a primeira vez que nos xulgasen. E a sa procedencia tampouco non que sexa a mis axeitada, non si? - Pero que carallo vai ser axeitada! Meu pai era xuz de instrucin en Vilno respondeu Bormental con amargura vez que remataba a copa de coac-. - A o ten, diso se trata. unha herdanza ben desgraciada. Non dara imaxinado outra peor. Anda que, se me perdoa, o meu caso anda peor: meu pai era arcipreste da catedral. Merci Dende Sevilla a Granada No escuro silencio da noite As estn as cousas.. ao carallo! - Filip Filpovich, vostede unha eminencia de sona mundial, e por culpa dun perdeme a expresin, por un fillo de puta coma este Non se atrevern a poerlle a man enriba! - Razn de mis para que non o fagamos, -obxectou pensativo Filip Filpovich, detndose e observando a vitrina. - E logo por que? - Porque vostede non unha eminencia de sona mundial. - Pero que importo eu - lle as. O de deixar a un colega na estacada no momento da catstrofe e fuxir impune escudndome na mia sona mundial perdoe pero isoEu son un estudoso moscovita, e non Xrikov Filip Filpovich alzou orgulloso os ombreiros e adquiriu o aspecto dun antigo rei francs. -Filip Filpovich, a ver! exclamou Bormental con amargura-. Que quere dicir con iso? Pensa seguir esperando ata que deamos convertido a este falcatrueiro nunha persoa? Filip Filpovich interrompeuno cun aceno, serviuse un coac, bebeu un grolo, chuchou un anaco de limn e dixo: Ivn Arnldovich, vostede que cre? eu entendo algo da anatoma e de fisioloxa humanas, digamos, do cerebro? Que opina vostede? - Filip Filpovich, pero que cousas me pregunta! respondeu Bormental expresivamente abrindo os brazos-. - Est ben. Sen falsa humildade, eu tamn coido que neste eido non son o que menos sabe en Moscova.
- Pois eu coido que vostede o que mis sabe de todos, e non s en Moscova, senn en Londres e en Oxford! interrompeuno ardentemente Bormental. - Est ben, supoamos que sexa as. Pois ben, futuro profesor Bormental: iso non o conseguir ningun. Xa est. intil que o volva preguntar. Se quere pode citarme a min e todo: diga que o dixo Preobrajenskii. Finito! exclamou de socato Filip Filpovich, e o armario respondeulle cun tintineo-. Klim! repetiu-. Doutor Bormental, vostede o primeiro discpulo da mia escola e ademais, como puiden comprobar hoxe, tamn o meu amigo. As que, como a un amigo que , voulle contar un segredo, porque sei que vostede, por suposto, non me ridiculizar: o vello burro de Preobrajenskii cagouna completamente nesta operacin, igual de chafallas ca un estudante de terceiro curso. certo que fixemos un descubrimento, e vostede sabe perfectamente de que se trata nese momento Filip Filpovich sinalou amargamente con ambas as das mans as cortinas, aludindo evidentemente a Moscova-, pero tea ben en conta, Ivn Arnldovich, que o nico resultado deste descubrimento ser que todos ns teremos que aturar aqu a este Xrikov -neste momento Preobrajenskii golpeouse no pescozo, groso propenso ao cabaleiro-. Pode estar seguro de que se algun, sexa quen sexa continuaba Filip Filpovich con voz voluptuosa- viese agora mesmo darme unha malleira, xrolle que haba de pagarlle cincuenta rublos! Dende Sevilla a Granada Manda carallo! Pasei cinco anos fochicando hipfises de cerebros Vostede ten idea do que teo choiado? Inimaxinable! E agora me pregunto: para que? Para un bo da chegar a converter un cadelio encantador nun merdento que fai que se lle poan a un os pelos de punta! - algo ben inslito, verdade - Estou completamente de acordo con vostede. Velaqu ten, doutor, o que resulta cando o investigador no canto de ir tenteando paralelamente s leis da natureza, forza as cousas e levanta o veo: e aqu temos ao Xrikov, agora a comelo con patacas! - Filip Filpovich, e se fose o cerebro de Spinoza? - Si, iso! comezou a bruar Filip Filpovich-. Iso ! Sempre e cando o coitadio do can non me morra na mesa de operacins, e vostede xa viu que tipo de operacin esta. Nunha palabra, pdolle dicir que eu, Filip Filpovich, na mia vida fixen cousa mis difcil. Pdeselle enxertar a hipfise de Spinoza ou de calquera outro desgraciado e facer do can unha criatura extraordinariamente desenvolvida, pero a cuestin : para que carallo facelo? Explqueme, por favor, para que cmpre fabricar artificialmente Spinozas cando calquera muller o pode parir cando lle pete?! Se non mire o caso de
madame Lomonsova, que pariu ao seu clebre fillo en Gholmogori!11 Doutor, a Humanidade ocpase disto ela soa e, seguindo o curso da evolucin, cada ano crea teimudamente decenas de extraordinarios xenios, que destacan por riba da mediocre masa e fan mis fermoso o mundo. Agora, doutor, entender por que rexeitei as sas conclusins no historial clnico de Xrikov, non si? O meu descubrimento, no que vostede anda metido, que lle dean! Non vale un pataco E non me leve a contraria, Ivn Arnldovich, agora entndoo todo perfectamente. Eu nunca falo por falar, vostede sbeo perfectamente. Na teora interesante, estou de acordo Os fisilogos estarn entusiasmados Moscova tolear coa ledicia Pero na prctica que? Que temos diante? Preobrajenskii sinalou co dedo na direccin da sala da consulta onde durma Xrikov. - Un aduaneiro de coidado. - Pero quen ? Klim! Klim! berrou o profesor-, Klim Chugunkin! Bormental quedou coa boca aberta-. Eu direille o que : das condenas, alcoholismo, repartilo todo, un gorro e vinte rublos que se esfumaron neste intre Filip Filpovich lembrouse do bastn conmemorativo e pxose rubio-, un loubn e un porco Pero non, o bastn hei de recuperalo. Nunha palabra, a hipfise unha cmara pechada que determina a personalidade concreta de cada individuo. De cada individuo! Dende Sevilla a Granada berraba enfurecido Filip Filpovich, cos ollos desencaixados-, e non do ser humano en xeral! A hipfise o propio cerebro en miniatura! E que falla me fai el a min, que lle dean! Eu dedicbame a outra cousa completamente diferente, a euxenesia, o perfeccionamento da raza humana. E en cambio fun acabar no rexuvenecemento! Ou seica cre que me dedico a facer todas esas operacins polos cartos? A ver, que a fin de contas son un cientfico! - Vostede un gran cientfico, iso un feito dixo Bormental tragando un grolo de coac-. Os ollos enchronselle de sangue. - Eu o quera facer era un pequeno experimento, despois de que hai dous anos conseguise por vez primeira un extracto de hormonas sexuais a partir da hipfise. E en lugar diso mira ti o que nos sau! Mi madria querida! Ai as hormonas da hipfise, ai meu Deus Doutor, non vexo esperanza por ningures, xrolle que estou perdido. Bormental de speto refuciu as mangas e, cruzando os ollos sobre a punta do nariz, dixo:
11
Mighal Lomonsov, ilustre poeta e cientfico ruso do sculo XVIII que naceu nunha remota aldea do norte de Rusia. desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 81
- Pois mire o que lle digo eu, estimado mestre: se vostede non o quere facer daquela eu mesmo asumo o risco e dareille arsnico. Que carallo me importa que meu pai fose xuz de instrucin! A fin de contas a sa propia criatura, o produto dun experimento. Filip Filpovich apagouse, amoleceu, envorcallou na butaca e dixo: - Non, non permitirei que faga iso, rapaz. Teo sesenta anos e pdolle dar consellos; non cometa nunca un crime, sexa contra quen sexa: as ha de chegar a vello coas mans limpas. - Desculpe, Filip Filpovich, pero se Xvnder segue a adoutrinalo, como acabar? Mi madria, agora empezo a imaxinar en que se pode acabar convertendo este Xrikov! - Aha! Entendeuno agora? Eu entendino dez das despois da operacin. Pero ben, a cuestin que o Xvnder parvo a mis non poder, non entende que para el Xrikov un perigo meirande para el ca para min. Agora est a facer todo o posible para encirralo contra min, sen decatarse de que se a algun se lle d por encirrar a Xrikov contra el, del non han de quedar nin os sos! - E logo! Non ten mis que ver o que fai cos gatos! un home con corazn de gato! - Non, non respondeulle Filip Filpovich alongando as palabras-. Vostede, doutor, est a cometer un gran erro; polo amor de Deus, non difame aos cans. A teima cos gatos algo temporal unha cuestin de disciplina, en das ou tres semanas xa est, asegrollo. En cousa dun mes deixar de abalanzarse sobre eles. - E por que non agora mesmo? - Ivn Arnldovich, elementalpero como me pregunta unha cousa as? Pensa que a hipfise est pendurada do aire ou que? Como saber est implantada no cerebro dun can, dalle un pouco de tempo para que se adapte. Agora Xrikov todo o que amosa son os vestixios do seu carcter de can, e tea en conta que a teima cos gatos non o peor que podera chegar a facer. Figrese que o mis terrible de todo isto que non ten un corazn de can, senn precisamente un humano. E o mis podre dos que atopara no mundo! Totalmente alporizado, Bormental pechou os seus delgados e fortes puos, alzou os ombreiros e dixo con firmeza: - Xa est decidido. Vou matalo. - Prohbollo, -respondeulle categoricamente Filip Filpovich-.
- Polo que mis queira Filip Filpovich de speto levantou o seu dedo e pxose en garda. - Un momento Parceme que sentn pasos. Os dous aguzaron o odo, pero no corredor non se oa nada. - Pareceume dixo Filip Filpovich, e pxose a falar acaloradamente en alemn-. Entre as sas palabras unha e outra vez oase a palabra delito en ruso. - Un momento alarmouse de speto Bormental, e dirixiuse cara porta-. Agora os pasos oanse con claridade, achegbanse ao despacho. Ademais, resoaba unha voz. Bormental abriu a porta de pau a pau e, no seu abraio, recuou. Filip Filpovich, estupefacto, quedou cravado butaca. No rectngulo iluminado do corredor apareceu Daria Petrovna, non levaba posto mis nada c camisn, e tia a cara acesa e furiosa. Tanto o mdico coma o profesor quedaron cegados pola opulencia do impoente corpo que, co medo que estaban a pasar nese momento, lles pareceu completamente espido. Daria Petrovna arrastraba unha cousa con toda a forza dos seus brazos, e esa cousa resistase, intentaba sentar no chan, mentres as sas curtas pernas, cubertas todas de pelo negro, esvaraban polo parqu. Esa cousa, evidentemente, resultou ser Xrikov, aparvado, anda bbedo, desguedellado e sen outra cousa enriba c camisa. Daria Petrovna, espida e impoente, sacudiu a Xrikov como se fose un saco de patacas e dixo: - Mreo, seor profesor, que lle parece o noso convidado Telgraf Telegrfovich? Eu estiven casada, pero Zina anda virxe. Menos mal que espertei. Cando rematou de dicir estas palabras a Daria Petrovna entroulle a vergoa, berrou, cubriu o peito coas mans e desapareceu. - Daria Petrovna, polo amor de Deus, perdenos berroulle Filip Filpovich en canto se repuxo, todo colorado, a medida que ela se afastaba-. Bormental remangou as mangas anda mis arriba e dirixiuse cara a Xrikov. Filip Filpovich mirouno aos ollos e sentiu un arrepo. - Non, doutor! Prohbollo! Bormental enganchou coa man dereita o pescozo de Xrikov e abaneouno de tal xeito que a tea da camisa lle rachou por detrs. Filip Filpovich abalanzouse sobre eles e forcexou con Bormental para arrincarlle ao esfamelicado Xrikov das mans.
83
- Vostede non ten dereito a zouparme berrou Xrikov acorando, sentado no chan e xa case sobrio-. - Doutor! ouveaba Filip Filpovich-. Bormental acougou un pouco e ceibou a Xrik, que decontado se puxo a choromicar. - Ben dixo suavemente Bormental-, agardemos ata ma. Cando lle pase a borracheira voulle dar unha boa malleira. Entn colleu a Xrikov por debaixo dos brazos e turrou del ata a sala de observacin para que durmise a tranca que levaba. Xrikov intentou resistirse, pero as pernas non lle obedecan. Filip Filpovich abriu as pernas, co cal se lle abriu en dous a bata azul que levaba, levantou os ollos e as mans cara ao teito do corredor e dixo: - Ai, ai, ai
ma seguinte, a malleira que o doutor Bormental lle prometera a Xrikov non lla deu, pola sinxela razn de que Polgraf Poligrfovich desaparecera da casa. Bormental, furioso e desesperado, chamouse burro a si mesmo por non ter agachado a chave da porta principal, chiaba e dica que aquilo non tia perdn e rematou desexando que Xrikov acabase debaixo dun autobs. Filip Filpovich estaba sentado no despacho pasando os dedos polo cabelo, e dixo: - Imaxino a que se vai montar na ra Imaxnoo. Dende Sevilla a Granada Meu Deus - Se cadra est no despacho do comit do edificio dixo aqueloutrado Bormental e sau correndo-. Unha vez no comit, rifou ata tal punto con Xvnder, o presidente, que este escribiu unha denuncia dirixida ao tribunal popular do distrito de Ghamvnik dicindo que el non era o vixiante do pupilo do profesor Preobrajenskii, e anda menos cando este pupilo, Polgraf Poligrfovich, sen ir mis lonxe o da anterior, resultara ser un desvergonzado que levara sete rublos do despacho do comit, co pretexto de ir mercar uns manuais na cooperativa. Fidor gaou tres rublos rexistrando a casa de arriba abaixo. Nin rastro de Xrikov por ningures.
S estaba clara unha cousa: Polgraf marchara ao abrente, coa viseira, unha bufanda e un abrigo, levando canda el todos os seus documentos, unha botella de vodka do aparador e unhas luvas do doutor Bormental. Daria Petrovna e Zina non se contiveron o mis mnimo hora de expresar efusivamente a sa ledicia e a esperanza de que Xrik non volvese nunca mis. O da anterior Daria Petrovna emprestralle a Xrikov tres rublos e cincuenta kpeks. - Estalle ben! bradou Filip Filpovich sacudindo os puos. O da enteiro o telfono non parou de soar, e ao da seguinte o mesmo. Os mdicos atenderon a unha cantidade inusitada de pacientes, pero ao terceiro da tiveron que enfrontarse ineludiblemente cuestin de se tian que dar parte ou non polica para que se puxesen a buscar a Xrikov no remuo moscovita. E nada mis pronunciaren a palabra polica o beato silencio da pasaxe
bughov foi esgazado polo estrondo dun camin que fixo tremer os cristais de toda a casa. Entn soou enrxico o timbre da porta, e Polgraf Poligrfovich entrou con gran dignidade; caladio coma un peto quitou a gorra de ciclista, pendurou o abrigo no colgadoiro e presentouse cun aspecto novo. Levaba posta unha chaqueta de coiro dunha talla que non era a sa, uns pantalns ludos tamn de coiro e unhas botas inglesas altas con amalls que chegaban ata os xeonllos. Decontado se estendeu por todo o recibidor un insoportable fedor a gato. Como se estivesen executando unha orde, Preobrajenskii e Bormental estaban de p cos brazos cruzados sobre o peito, a carn do marco da porta, agardando as primeiras explicacins de Polgraf Poligrfovich. Este alisou os seus speros cabelos, rascou a gorxa e mirou ao seu redor dun xeito que evidenciaba o desexo de ocultar o seu malestar cunha finxida desenvoltura. - Eu, Filip Filpovich comezou por fin a falar-, atopei traballo. Os dous mdicos emitiron un son gutural e indefinido e estremecronse. Preobrajenskii foi o primeiro en recuperarse, estendeu a man e dixo: - Amseme os papeis. O papel dica: o portador do presente documento, Polgraf Poligrfovich, director do subdepartamento municipal de recollida de animais sen dono (gatos e demais) do departamento da Administracin Comunal de Moscova. - Ben dixo Filip Filpovich con dificultade-, e quen o colocou? Ben, a verdade que xa o imaxino - Pois si, Xvnder, -respondeu Xrikov-. - Permtame que lle pregunte, pero por que bota un fedor tan noxento?
Xrikov, preocupado, cheirou a chaqueta. - E logo a que vai cheirar? Xa se sabe. Cousas da profesin, onte estivemos a esganar gatos, dlle que dlle Filip Filpovich sentiu un arrepo e mirou a Bormental. Os ollos deste parecan os negros canns dunha escopeta apuntando directamente a Xrikov. Sen prembulo ningn dirixiuse cara a Xrikov e con lixeireza e seguridade enganchouno polo pescozo. - Socorro! chiou Xrikov, palidecendo-. - Doutor?! - Non se preocupe, Filip Filpovich, non lle vou facer dano dixo Bormental cunha voz metlica e comezou a berrar:- Zina, Daria Petrovna! Estas presentronse no recibidor. - Agora repita comigo, -dixo Bormental mentres a apreixando pouco a pouco a gorxa de Xrikov, contra o abrigo pendurado-: Pdolles perdn - Est ben, est ben, xa o repito contestou con voz afogada Xrikov, totalmente abraiado, de speto colleu aire, intentou zafarse e berrar socorro, pero o berro non lle sau e a cabeza anda se lle afundiu mis no abrigo. - Doutor, polo que mis queira! Xrikov asentiu coa cabeza, dando a entender que se renda e que haba de repetir o que lle dixesen. - Perdenme, respectables Daria Petrovna e Zinaida - Prokfievna -murmurou asustada Zina-. - Uf, Prokfievna -dixo Xrikov, volvendo a coller aire e coa voz cada vez mis rouca- Que me permitise -un comportamento infame aquela noite en estado de embriaguez - de embriaguez - Nunca mis volverei - Nunca m - Slteo, slteo, Ivn Arnldovich, -suplicaron asemade as das mulleres- que o vai esganar! Bormental ceibou a Xrikov e dixo: - Est esperndoo o camin? - Non, -dixo respectuoso Polgraf-, s me trouxo. - Zina, dgalle ao chofer que marche. E agora escoite ben o que lle digo: volve a estar na casa de Filip Filpovich, entndeo?
- E onde vou ir se non? respondeu timidamente Xrikov, vagando coa mirada-. - Estupendo. Daquela non quero nin velo nin olo. En caso contrario, por cada falcatra que faga ter que velas comigo! Quedoulle claro? - Quedou, -contestou Xrikov-. Durante toda a liorta Filip Filpovich gardou silencio. Apoiado sobre o marco da porta e cun aire tristeiro, morda nunha unlla e afunda a mirada no parqu. Entn alzouna cara a Xrikov e preguntou maquinalmente e con voz seca: - E que fan despois con esesgatos mortos? - Levmolos a unha fbrica de peles, -respondeu Xrikov-, esflanos e fan peles para os obreiros, que despois lles venden a crdito. Despois disto, a calma volveu casa, unha calma que durou dous das. Polgraf Poligrfovich saa pola ma co camin, volva contra a noitia e ceaba en silencio na compaa de Filip Filpovich e Bormental. Anda que Bormental e Xrikov durman no mesmo cuarto, na sala de espera, non intercambiaban palabra, e Bormental foi o primeiro en cansar desta situacin. Dous das mis tarde apareceu unha seorita delgada cos ollos pintados e medias de cor crema, que quedou moi impresionada perante a magnificencia da casa. Co seu abrigo desgastado, a detrs de Xrikov, e no recibidor topou co profesor. Este, sorprendido, detvose, fitouno e preguntou: - Podo saber con quen teo o gusto? - Vou casar con ela. a nosa mecangrafa, vai vir vivir comigo. Bormental ter que marchar da sala de espera, el ten o seu propio piso aclarou Xrikov nun ton extremadamente hostil e arisco. Filip Filpovich pestanexou, quedou un intre pensativo e mirando para a seorita, que se puxera colorada, e moi cortesmente convidouna: - Fara o favor de pasar un momento ao meu despacho? - Eu tamn vou con ela dixo Xrikov rpido e suspicaz. E nese intre, como se sase da terra, apareceu Bormental. - Desculpe dixo-, pero o profesor vai ter unha conversa coa seorita, e vostede e mais eu quedaremos aqu. - Pois eu non quero quedar aqu contestou Xrikov de mala gana, intentando ir detrs de Filip Filpovich e da seorita, que estaba morrendo de vergoa-. - Non, perdoe pero non Bormental colleu a Xrikov pola manga e levouno sala de observacin-.
Durante uns cinco minutos no despacho non se oa rudo ningn pero despois, de speto, comezaron a orse os entrecortados saloucos da seorita. Filip Filpovich estaba de p xunta mesa, mentres a seorita ocultaba o seu pranto nun sucio pano de man de encaixe. - Ser desvergonzado! A min dxome que o feriran na guerra saloucaba a muller-. - Est a mentir! respondeu inflexible Filip Filpovich. Abaneou a cabeza
e continuou-: sinceramente dme mgoa por vostede, pero non se pode facer as, ir detrs do primeiro que aparece, s polo cargo que ten Filla, a ver, isto non ten ni ps nin cabeza Abriu un caixn do escritorio e sacou tres billetes de dez rublos. - Acabarei envelenada choraba a seorita-, nos comedores dannos todos os das chacina e el amezame, di que comandante do Exrcito VermelloComigo, dicame el, has de vivir nunha casa de luxohas de comer pia todos os dasson boa persoa, dica, o nico que odio aos gatos Levou o meu anel como recordo - Si, si, si boa persoaDende Sevilla a Granada, -murmurou Filip Filpovich-, tea paciencia, vostede anda moi nova - E foi neste mesmo portal? - Vea, colla os cartos cando llos dan, un prstamo -berrou Filip Filpovich-. Despois se abriu solemnemente a porta e Bormental, seguindo as ordes de Filip Filpovich, entrou con Xrikov. Este miraba sen parar para todas as partes e tia o pelo todo desguedellado coma un cepillo. - Miserable! dixo a seorita cos ollos refulxentes e chorosos e coa cara esborranchada de maquillaxe. - De onde lle vn a cicatriz que ten na testa? Intente explicarllo a esta seorita, por favor preguntou Filip Filpovich cun ton insinuante-. Xrikov xogouno todo a unha carta. - Ferronme no combate contra Kolchak ladrou-. A seorita levantouse e sau debullndose en bgoas. - Espere! berroulle Filip Filpovich-, espere! Faga o favor de devolverlle o anel dixo dirixndose a Xrikov-. Este quitou docilmente do dedo un anel de chatarra cunha esmeralda. - Est ben, -dxolle Xrikov de speto con rabia-, hasmas de pagar. Ma hei de facer reducin de persoal contigo.
88
- Non tea medo berroulle Bormental a medida que ela se afastaba-, non permitirei que lle faga nada-. Entn deu media volta e mirou para Bormental de xeito que este recuou e bateu coa caluga contra unha vitrina. - Como se apelida? preguntoulle Bormental-. O apelido!! bradou e coa furia pxose salvaxe e arrepiante-. - Vasnetsova, -respondeu Xrikov, buscando coa mirada por onde escapulirse-. - Todos os das dixo Bormental agarrndoo polas lapelas da chaqueta-, eu mesmo voume ocupar de informarme na sa oficina de se despediu cidad Vasnetsova. E se ti como me digan que a despediches serei eu en persoa quen lle pegue un tiro aqu mesmo. Vaia con coidado, Xrikov, estoullo a dicir ben claro! Xrikov miraba ao nariz de Bormental, e non era quen de apartar a mirada. - Como se eu non dese conseguido un revlver! murmurou Polgraf pouco convencido e de speto, cun rpido movemento liberouse e fuxiu pola porta-. - Vaia con coidado! chegoulle dende lonxe o berro de Bormental-. Aquela noite e mais a metade do da seguinte no piso reinou unha calma pesada, coma unha nube antes da treboada. Porn, todos calaban. As que ao da seguinte, cando Polgraf Poligrfovich, despois de espertar cun funesto presentimento, marchaba no camin ao traballo con expresin sombra, o profesor Preobrajenskii, fra do horario habitual de consulta, reciba a un dos seus antigos pacientes, un home alto e gordo con uniforme militar. Este pedira insistentemente que o recibisen e ao cabo consegurao. Cando entrou no despacho saudou educadamente ao profesor vez que se cadraba. - Daquela, querido amigo, volvronlle as dores? preguntoulle o consumido Filip Filpovich-. Sente, por favor. - Merci. Non, profesor contestou o visitante vez que pousaba a gorra nun recanto da mesa-. Estoulle moi agradecido. Hm Vin velo por outro asunto, Filip Filpovichcon todo o respecto que lle profesohm. Quera advertilo Todo isto non ten nin ps nin cabeza Non mis ca un miserable O paciente remexeu na carteira e tirou un papel. - Por sorte informronme directamente a min Filip Filpovich puxo unhas lentes de aumento de pinza por riba dos seus anteollos e pxose a ler. Estivo un bo anaco a rosmar para si, e a cada segundo cambiballe a expresin da cara. e tamn ameazou con matar ao presidente do comit do edificio, o camarada Xvnder, do cal se desprende que est en posesin de armas de fogo. Ademais,
pronuncia discursos antirrevolucionarios, e mesmo lle ordenou sa empregada do fogar Zinaida Prokfievna Bnina que botase ao lume un exemplar de Engels por ser un menxevique declarado, igual que o seu asistente Bormental, Ivn Arnldovich, que est a vivir clandestinamente no seu piso sen estar empadroado nel. Asinado polo director do subdepartamento de recollida de animais P.P. Xrikov. Ratificado polo presidente do comit do edificio Xvnder e o secretario Pestrughin. - Permteme que quede con isto? preguntou Filip Filpovich vez que a cara se lle cubra de manchas-. Desculpe, se cadra lle fai falta a vostede para darlle curso legal a este asunto, non si? - Mire vostede, profesor o paciente sentiuse moi ofendido e fungaba polo nariz. Vostede mranos con moito desprezo. Eu -e entn empezou a inflarse coma un pavo. - Perdoe, perdoe, querido amigo! balbuciu Filip Filpovich-. Desculpe, de verdade que non quera ofendelo. Non se enfade, querido amigo, non sabe vostede as que me ten feito pasar este - Xa o imaxino respondeu o paciente, totalmente acougado-, pero hai que ver que elemento! Sera interesante ver a ese tipo. En Moscova contan verdadeiras lendas de vostede. Filip Filpovich limitouse a facer un aceno de desesperacin coa man. Entn o paciente decatouse de que o profesor ultimamente se alombara e como que o cabelo se lle volvera mis cano. Como adoita pasar, o crime foi madurando ata que acabou caendo, igual ca unha pedra. Polgraf Poligrfovich volveu no camin cunha sensacin de angustia que lle oprima o corazn. A voz de Filip Filpovich convidouno a entrar na sala de observacin. O abraiado Xrikov entrou, e cun vago temor mirou aos ollos de Bormental, que o examinaban coma dous canns apuntndoo, e despois fixo o mesmo con Filip Filpovich. O asistente estaba envolveito nunha nube, e a sa man esquerda, que sostia un cigarro, tremelicaba lixeiramente no brillante brazo dunha butaca xinecolxica. Filip Filpovich, cunha calma sumamente sinistra, dixo: - Recolla agora mesmo todas as sas cousas, os pantalns, o abrigo, todo o que lle faga falla e fra desta casa! - Como di? preguntou sinceramente pasmado Xrikov-.
90
- Fra desta casa, hoxe mesmo repetiu montono Filip Filpovich, vez que miraba para as unllas-. Un esprito maligno apoderouse de Polgraf Poligrfovich, era obvio que a sa fin se achegaba e o trxico desenlace do seu destino era inminente. El mesmo guindouse aos brazos do inevitable e, entrecortadamente, ladrou cheo de ira: - Pero a ver, isto que ? Anda non lle quedou claro que a xustiza est do meu lado? Teo dereito a seguir vivindo nas mias dezaseis arxins cadradas, e non penso moverme de aqu! - Lisque deste piso murmurou case sen aire Filip Filpovich-. Foi o propio Xrikov o que chamou porta da sa perdicin. Levantou a man esquerda, chea de rabuadas e cun insoportable cheiro a gato, e fxolle un xesto obsceno a Filip Filpovich. Entn, coa man dereita, sacou do peto un revlver e apuntou con el a Bormental. O cigarro deste caeu coma unha estrela fugaz, e poucos segundos despois Filip Filpovich estaba chimpando por riba de cristais escachizados, correndo horrorizado da vitrina padiola. Nela estaba estarricado e acorando o director do subdepartamento e recollida de animais e, sentado a carranchas enriba do seu peito, Bormental, que intentaba afogalo cunha pequena almofada branca. Uns minutos mis tarde o doutor Bormental, totalmente desfigurado, dirixiuse cara entrada principal e puxo unha nota beira do botn do timbre: Por motivos de sade hoxe o profesor non pasar consulta. Agradecmoslles non molesten chamando ao timbre. Cun brillante canivete o doutor cortou o cable do timbre e contemplou no espello o seu rostro, cheo de gaduadas e manchado de sangue, as como as sas mans rabuadas, que treman lixeiramente. Entn presentouse na porta da cocia e dxolles s alarmadas Zina e Daria Petrovna: - O profesor pdelles que non saian da casa. - De acordo contestaron timidamente Zina e Daria Petrovna-. - Permtanme que peche a porta de servizo con chave e que quede con ela dixo Bormental agachndose detrs da porta e cubrindo o rostro cunha man-. algo temporal, non pensen que por falta de confianza en vostedes, pero podera vir algun e conseguir que lle abrisen a porta, e non se nos pode molestar, estamos ocupados. - De acordo, -responderon as das mulleres e decontado palideceron-. Bormental pechou con chave a porta de servizo, pechou tamn a porta principal e a que daba do corredor entrada, e os seus pasos esvaecronse pola sala da consulta.
O silencio invadiu toda a casa, arrastrouse por todos os recantos. Unha escuridade repulsiva e tensa entrou invadndoo todo: nunha palabra, fxose de noite. certo que mis tarde os vecios do outro lado do patio haban de dicir que aquela noite viran que, a travs das vents da sala de observacin de Preobrajenskii, que daban ao patio, as luces estiveran acesas, e mesmo que seica viran a gorra branca do propio profesor Sera difcil comprobalo. Pero tamn certo que Zina, unha vez rematou todo, dixo que Ivn Arnldovich lle dera un susto de morte no despacho, a carn da cheminea, cando Bormental e o profesor saran da sala da consulta. Seica Bormental estaba en crequenas no despacho diante da cheminea queimando coas sas propias mans un caderno de tapas azuis, un deses que utilizaban para anotar os historiais clnicos dos pacientes do profesor. Dixo que a cara do profesor seica estaba toda verde e todia toda chea de rabuadas. Tamn dixo que aquela noite o propio Filip Filpovich non pareca o mesmo. E tamn que Anda que a ver, tamn pode ser que a inocente rapaza do piso da ra Prechstenka estivese a mentir Pero iso si, unha cousa si que se pode asegurar: aquela noite na casa haba o silencio mis total e arrepiante do mundo.
92
EPLOGO
Unha noite, dez das despois da batalla que se produciu na consulta da casa do profesor Preobrajenskii, na pasaxe bughov, ouse un estridente timbrazo. - Polica criminal e xuz de instrucin! Tea a bondade de abrir. Oronse pasos correndo dun lado para o outro e portas a bater, a xente empezou a entrar e na sala de espera, que resplandeca coas luces e cos novos cristais das vitrinas, apareceu unha chea de xente: dous en uniforme de polica, outro cun abrigo negro e carteira, Xvnder -o presidente-, plido e con sorriso malicioso, o mozo-muller, Fidor -o porteiro-, Zina, Daria Petrovna e Bormental que, s vestido a medias, trataba avergoado de tapar o seu colo sen gravata. Filip Filpovich sau pola porta do despacho. Apareceu coa sa bata azul, coecida por todos, e decontado todo o mundo puido comprobar que Filip Filpovich mellorara moito no transcurso daquela semana. O mesmo Filip Filpovich de antes, autoritario e enrxico, presentouse cheo de dignidade perante os seus visitantes nocturnos e desculpouse por recibilos en bata. - Non se preocupe, profesor dixo moi turbado o home que a vestido de paisano. Titubeou un intre e entn dixo:- Sntoo moito Temos unha orde de rexistro para esta casa e -o home mirou de esguello os bigotes de Filip Filpovich e acabou de falar-: e eventualmente de arresto, segundo os resultados que obteamos. Filip Filpovich entornou os ollos e preguntou: - Cal a acusacin, se podo saber, e contra quen? - O home raou a meixela e empezou a ler un papel que tirara da carteira: Contra Preobrajenskii, Bormental, Zinaida Bnina e Daria Ivnova, acusados de asasinar ao director do subdepartamento de recollida de animais da Administracin Comunal de Moscova, Polgraf Poligrfovich Xrikov. Os saloucos de Zina afogaron as ltimas palabras. Produciuse un movemento entre os al congregados. - Non entendo nada, -respondeu Filip Filpovich, movendo os ombreiros cun aire maxestoso-; a que Xrikov se refire? Ah, desculpe, se cadra est a falar daquel can meuque operei? - Perdoe, profesor, pero non estou a falar do can, senn de cando xa era un home. A iso me refiro.
- E logo falaba? preguntou Filip Filpovich-. Anda as iso non quere dicir que sexa unha persoa! En fin, non ten importancia. Xrik segue vivo e seguro que ningun o matou. - Profesor -dixo moi sorprendido o home de negro, vez que arqueaba as cellas-, daquela ter que nolo amosar. Xa hai dez das que desapareceu e a informacin que nos consta, lamento dicirllo, moi pouco prometedora. - Doutor Bormental, faga o favor de traer a Xrik e amosarllo ao xuz, -ordenou Filip Filpovich mentres tomaba nas sas mans a orde xudicial-. O doutor Bormental amosou un sorriso forzado e sau. Cando volveu, asubiou e detrs del, pola porta do despacho sau un can de estrao aspecto. Nalgunhas partes do corpo estaba pelado e noutras tia manchas de pelo. Fixo aparicin coma un artista de circo, camiando sobre as patas traseiras, e despois pousouse sobre as catro e mirou ao seu redor. Un silencio sepulcral callou na sala de espera, como se fose xelatina. Aquel can que pareca sado dun pesadelo e que tia unha cicatriz vermella que lle atravesaba a testa volveu poerse sobre as patas traseiras e, despois de sorrir, sentou nunha butaca. De socato o segundo polica persignouse con movementos esaxerados e, ao recuar, pisoulle os dous ps a Zina. O home de negro, que segua coa boca aberta, dixo o seguinte: - Vostedes me desculparn, pero como posible?! Pero se traballaba na unidade de recollida de animais! - Eu non o enviei al respondeu Filip Filpovich-, se non me engano foi o seor Xvnder quen o recomendou. - Eu non entendo nada dixo estupefacto o home de negro e dirixiuse ao primeiro polica-: este? - Este contestou o polica case sen voz-, o mesmio. - el, seguro, -ouse a voz de Fidor-, s que o cabrn agora volve ter pelo. - E antes falaba? Hehe - E agora falar tamn fala, s que cada vez menos, as que aproveiten a ocasin, que dentro de pouco ha de calar para sempre. - E logo? preguntou coa voz baixia o home vestido de negro-. Filip Filpovich encolleu os ombreiros. - A ciencia anda non descubriu o xeito de converter un animal nunha persoa. Eu de feito intenteino, pero sen xito, como poden ver. Chegou a dicir algunhas palabras e agora, aos poucos, volve ao seu estado orixinal. Un atavismo!
- Sen faltar, eh?! berrou de speto o can dende a sa butaca, e levantouse-. O home de negro de speto palideceu, caeulle a carteira das mans e empezou a caer el mesmo para un lado, un dos policas entn termou del por un lado e Fidor por detrs. Produciuse certa confusin, as frases que se entenderon mellor foron: Filip Filpovich: Valeriana! un esvaecemento. Doutor Bormental: Como Xvnder se volva presentar na casa do profesor Preobrajenskii hei de guindalo escaleiras abaixo coas mias propias mans. Xvnder: Faga o favor de inclur estas palabras en acta!.
Soaban os grises acordens da calefaccin. As cortinas tapaban a mesta noite da ra Prechstenka e a sa solitaria estrela. O ser superior, o gran benfeitor dos cans, estaba sentado na sa butaca, mentres que Xrik, o can, estaba deitado sobre a alfombra ao p do sof de coiro. As nboas de marzo facan que o can polas mas padecese fortes dores de cabeza que o asediaban ao longo da cicatriz que lle rodeaba a cabeza. Pero contra a tardia, coa calor xa lle pasaban. Agora se atopaba cada vez mellor, de xeito que os pensamentos lle discorran pola cabeza suaves e mornos. Que sorte tiven, que sorte! pensaba medio adurmiado-, non teo palabras. Deime instalado nesta casa; estou mis que convencido de que na mia orixe hai algo pouco claro. Seguro que tivo que haber algn terranova. A mia avoa era unha galdrapa, que Deus a tea na gloria, coitadia. A verdade que non sei por que me tiveron que abrir toda a cabeza, pero ha de sandar antes do meu casamento. Tampouco hai por que fixarse na cicatriz. Ao lonxe tintinaban pianio os frascos de vidro. O trabado estaba a arrombar as vitrinas da sala de consulta. O mago cano, sentado, cantaruxaba: - ribeira sagrada do Nilo O can era testemua de cousas arrepiantes. O gran home mergullaba as sas mans, enfundadas nunhas esvaradas luvas, dentro dun frasco e sacaba cerebros. O home, obstinado e persistente, buscaba e remexa neles, diseccionaba, examinaba entornando os ollos e cantaba: - ribeira sagrada do Nilo
(Moscova, xaneiro-marzo de 1925)
95

Corazon Can

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Corazon Can

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CORAZN DE CAN

Mikhail Bulgakov Traducin galego de Fernando de Castro Ttulo orixinal:

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

En ruso significa bolia, pelotia 5

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Vodka feita nas destileras do Estado 25

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com

Corazn de can, Mikhail Bulgakov http://www.bivir.com