PHN TCH NGNH HNG XOI TI TNH TIN GIANG V NG THP

Minh Hin, Nguyn Thanh Tng, Hunh Vn V Vin Nghin cu Cy n qu min Nam

02/2006

MC LC Trang CHNG 1: GII THIU I. Bi cnh II. Mc tiu nghin cu III. Phng php nghin cu CHNG 2: PHN TCH CHUI GI TR CHO XOI HAI TNH TIN GIANG V NG THP I. Phn tm tt II. Thng tin chung 2.1. Gii thiu v hai tnh Tin Giang v ng Thp 2.2. Gii thiu v xoi III. Thng tin th trng v tnh cnh tranh 3.1. Xu hng v th trng xoi 3.2. Tim nng pht trin xoi Tin Giang v ng Thp IV. S ca chui cung ng xoi Phn tch SWOT V. M t cc thnh vin trong chui cung ng/quan h ln nhau 5.1. Nng dn trng xoi 5.2. Ngi thu gom 5.3. Va ng gi a phng 5.4. Va phn phi ngoi tnh 5.5. Ngi bn l, siu th 5.6. Nh xut khu/ch bin 5.7. Ngi tiu dng/khch hng 5.8. Cc nh cung cp u vo 5.9. Vai tr ca cc t chc khc i vi s pht trin ca ngnh VI. Qu trnh hnh thnh gi VII. Kh khn/c hi VIII. Kt lun v ngh: 8.1. Kt lun 8.2. Kin ngh IX. Ph lc 1 1 1 1 2 2 3 3 4 6 6 6 8 10 10 10 12 12 13 14 14 15 15 18 18 19 20 20 20 22

ii

CC CH VIT TT

TPHCM BSCL HTX GTZ SOFRI VSATTP MoT EC TQ DNNVV

: Thnh ph H Ch Minh : ng bng sng Cu Long : Hp tc x : T chc hp tc k thut c : Southern Fruit Research Institute (Vin Nghin cu cy n qu min Nam : V sinh an ton thc phm : Ministry of Trade (B Thng mi) : European Commission : Trung Quc : Doanh nghip nh v va

iii

CHNG 1: GII THIU I. Bi cnh

T chc Hp tc K thut c (GTZ) v Cng ty Metro Cash & Carry Vit Nam cng vi B Thng mi Vit Nam bt u D n H tr Pht trin Chui Gi tr cho rau qu Vit Nam t u nm 2005. ng thi, Chng trnh Pht trin Doanh nghip Nh v Va (DNNVV) nm trong khun kh hp tc gia hai chnh ph Vit Nam v c do B K hoch u t v GTZ thc hin cng tp trung pht trin kh nng cnh tranh ca mt s tiu ngnh nng nghip thng qua cch tip cn Pht trin Chui gi tr. c c s xy dng k hoch h tr ph hp vi yu cu thc t ca ngnh rau v qu v o lng mc tc ng ca nhng hot ng h tr, D n v Chng trnh trn quyt nh kt hp thc hin Nghin cu gm hai phn: Phn I l nghin cu thu thp nhng thng tin c s v Rau v Qu trn ton quc, v tp trung ti 4 tnh th im ca Chng trnh l Hng Yn, Qung Nam, c Lc v An Giang; phn II l 18 nghin cu v Chui Gi tr cho 12 loi rau v qu ti 18 tnh cng c thc hin xc nh nhng hot ng h tr. Vin Nghin cu Cy n qu min Nam (SOFRI) c chn thc hin nghin cu cc chui gi tr cho cc loi qu: xoi hai tnh Tin Giang v ng Thp, da hu tnh Long An v bi tnh Bn Tre. Di y l kt qu nghin cu v chui gi tr cho xoi hai tnh Tin Giang v ng Thp. II. Mc tiu nghin cu Thu thp thng tin v hin trng sn xut v tiu th xoi hai tnh Tin Giang v ng Thp, bt u t sn xut cho n ngi tiu dng. Xc nh cc thnh phn tham gia trong chui gi tr xoi, lp s cc knh tiu th xoi hai tnh ni trn, phn tch vai tr ca cc thnh phn tham gia trong chui gi tr. Qua vic phn tch ny, nhng kh khn v tn ti cc b phn khc nhau trong chui gi tr cng c xc nh, t c th a ra nhng gii php nhm khc phc nhng tn ti pht trin chui gi tr cho xoi hai tnh Tin Giang v ng Thp. III. Phng php nghin cu c s nht tr ca Metro-GTZ-MoT v qua tham kho phng php nghin cu ca cc chui gi tr khc, SOFRI nghin cu chui gi tr xoi theo cc phng php sau: 3.1. Nghin cu ti bn: thu thp thng tin t cc ngun ti liu c sn nh cc bo co khoa hc, d n, tham lun qua cc hi tho, hi ngh, bo ch, internet. Cc thng tin ny c tng hp, phn tch v bo co li cho ph hp vi mc ch nghin cu. 3.2. Phng vn chuyn su: phng vn trc tip mt s c nhn hoc t chc c nhiu thng tin hoc kinh nghim lin quan n lnh vc cy n qu v c bit l vi ngnh trng xoi hai tnh Tin Giang v ng Thp, nhng ngi tham gia trong chui gi tr xoi, bao gm cc cn b ph trch v cy n qu thuc S nng nghip, ngi thu mua v ng gi ti vng trng xoi, ngi phn phi xoi thnh ph ln, ngi bn l v ngi tiu dng. Tt c nhng thng tin thu thp c tng hp v phn tch theo mc tiu ca nghin cu.

3.3. Tho lun nhm: ch yu l thu thp thng tin t pha nng dn, t chc hi tho vi ngi trng xoi, phng vn v tho lun vi h nhng vn lin quan n vic sn xut v tiu th xoi, xc nh nhng kh khn v nguyn vng ca ngi trng xoi. Nhng thng tin ny cng c tng hp v phn tch trong bo co. CHNG 2: PHN TCH CHUI GI TR CHO XOI HAI TNH TIN GIANG V NG THP I. Phn tm tt Tin Giang v ng Thp l hai trong s 13 tnh nm trong vng chu th BSCL, c din tch trng xoi ln v cy xoi c canh tc hai tnh ny rt lu i. Xoi Ct Ha Lc l mt ging xoi rt ni ting c ngun gc t tnh Tin Giang. Mt ging xoi khc cng ngon khng km g so vi xoi Ct Ha Lc li c ngun gc t tnh ng Thp. Hai tnh ny c cc iu kin t nhin rt thun li nh c ngun nc ngt quanh nm, t ai ph nhiu, nhit trung bnh khong 27oC v lng ma hng nm trong khong 1200-1400 mm nn rt thch hp cho vic trng xoi. Do nm trong vng BSCL nn vic giao thng ng thy rt thun li, cng thm Tin Giang c on quc l 1A i qua, Khong cch t vng trng xoi n sn bay Tn Sn Nht TP HCM v cng Si Gn ch c hn 100 km. Nhiu ch u mi hoa qu hnh thnh v pht trin mt cch t pht thu ht nhiu bn hang n y giao dch bun bn nhiu loi hoa qu m c bit l qu xoi. Tuy nhin th trng tiu th chnh cho qu xoi l th trng trong nc v Trung Quc. Hin nay mc d nhiu tin b k thut c p dng trong chn ging, chm sc, x l ra hoa ng lot nhng cht lng qu xoi vn cn thp, t l xoi loi 1 ch t khong 30% sn lng nn cha p ng c cc yu cu v cht lng cho cc th trng ngoi nc, k c Trung Quc. Mt khc do c tnh ca cy xoi nn mi nm c mt t xoi s ra hoa ng lot m khng cn mt x l no nu thi tit thun li, iu ny dn n mt t thu hoch ng lot trong vng 2-3 tun. Trong t thu hoch ny, do lng cung vt qu cu nn gi xoi gim xung rt thp, lm gim thu nhp cho nh vn. Vi nm gn y, mt s nng dn cng p dng cc bin php x l ra hoa v chm sc tt, xoi thu hoch sm bn gi cao hn gp 2-3 ln so vi chnh v, tuy nhin s nng dn ny rt t v h cng phi chu nhiu ri ro nu ma nhiu hoc thi tit khng thun li. C 4 knh tiu th xoi chnh, trong knh t nng dn bn trc tip cho va hoc thng qua ngi thu gom, sau phn loi, ng gi v vn chuyn n cc th trng khc nhau: TP HCM, cc tnh min Trung v min Bc, Trung Quc v mt vi nc Chu u. Va ng gi a phng ng vai tr rt quan trng trong vic iu phi ton b h thng tiu th xoi trong c nc. Mc d c nhiu im thun li nhng qua phn tch, trong chui gi tr xoi hai tnh Tin Giang v ng Thp cn nhiu kh khn tt c cc thnh vin tham gia. giai on sn xut th ngi nng dn cn thiu kinh nghim sn xut ra qu c cht lng cao, t l qu ngon cn thp nn cha p ng c nhu cu ca th trng v cht lng ln sn lng. L do l nhiu ngi cn p dng cc bin php canh tc theo li truyn thng, thiu vn u t vo cc khon nh mua vt t nng nghip ng thi v, cha c tp hun y v cc k thut sn xut qu c cht lng, v yu cu ca th trng, xu hng th trng v m bo an ton thc phm. Hu ht nng dn trng xoi u bn sn phm cho cc va ng gi, cha lin kt mnh c th t mnh tiu th cc th trng ln. Gia cc thnh vin trong chui cng cha thng nht vi nhau v quy cch, tiu chun cht lng, cc tiu chun ny c cc bn thng nht vi nhau theo tng thi im c th. Mt khc, qu trnh mua bn c thanh ton hu ht bng tin mt v khng

c hp ng hoc giao ko. y l mt trong nhng im yu nht trong chui. a phng cng c nhiu n lc h tr ngi trng xoi nh xy dng cc khu bao ngn l nhm hn ch thit hi khi n ma l hng nm, thnh lp cc HTX sn xut v tiu th xoi, cc t chc, on th h tr v k thut. Tuy nhin cc h tr ny vn cha mnh ngi trng xoi c th an tm sn xut vi sn lng, gi c n nh, c kh nng sn xut xoi hang ha c cht lng cao theo nhu cu ca th trng. Cc bin php gip ngi trng xoi t c mc tiu gm: h tr v mt k thut nh tp hun nng dn v cc bip php sn xut qu an ton, c cht lng cao ph hp cc tiu chun v VSATTP, phng php thu hoch, s ch, ng gi v vn chuyn sn phm, cc kin thc c bn v tip th, qun l trong kinh doanh. Mt khc cn h tr v kin thc v nng cp c s vt cht cho cc va ng gi a phng trong vic x l, bo qun v vn chuyn sau thu hoch. II. Thng tin chung 2.1. Gii thiu v hai tnh Tin Giang v ng Thp Tin Giang v ng Thp l hai tnh thuc ng bng sng Cu Long (BSCL), nm pha Ty Nam Thnh ph H Ch Minh. Tnh Tin Giang nm v pha ng Bc BSCL v cch Thnh ph H Ch Minh 70 km, nm trong ta 105o4907 - 106o48'06'' kinh ng v 10o12'20'' n10o35'26'' v bc. Pha bc v ng bc gip Long An v TP. H Ch Minh, pha ty gip ng Thp, pha nam gip Bn Tre v Vnh Long, pha ng gip Bin ng. Tin Giang nm tri dc trn b bc sng Tin ( mt nhnh ca sng M Kng) vi chiu di 120 km. Din tch t nhin: 2.236,63km2, c 7 huyn, Thnh Ph M Tho (tnh l) v th x G Cng. Dn s trung bnh 1 665,3 nghn ngi, mt 704 ngi/km2. S ngi trong tui lao ng chim khong 72,9% dn s. Tin Giang c a hnh tng i bng phng, t ph sa trung tnh, t chua dc sng Tin, chim khong 53% din tch ton tnh, thch hp cho nhiu loi ging cy trng v vt nui. Kh hu Tin Giang chia lm 2 ma r rt: ma kh bt u t thng 12 v ma ma t thng 5. Nhit trung bnh hng nm khong 27oC; lng ma trung bnh hng nm 1 467mm. Sn phm nng nghip gm cy lng thc c ht t sn lng 1 294 nghn tn, sn lng cc loi cy khc nh da 89 650 tn, ma 17 902 tn, da 83 405 nghn qu, cy n qu 530 175 tn. Tin Giang c din tch trng cy n qu ln nht so vi cc a phng trong c nc vi nhiu ging cy qu c gi tr xut khu cao nh: xoi ct Ha Lc, v sa Vnh Kim, sri G Cng, bi lng C C v nhiu loi cy c mi khc. Tnh ng Thp nm v pha ty bc BSCL v cch Thnh ph H Ch Minh 140 km. a gii hnh chnh pha bc gip Campuchia, pha nam gip tnh Vnh Long, pha ng gip hai tnh Long An v Tin Giang, pha ty gip hai tnh An Giang v Cn Th. Din tch t nhin 3 238 km2, c ng bin gii vi Campuchia di 48,7 km. Tnh ng Thp c dn s khong 1 592,5 nghn ngi, ngun lao ng chim 52% dn s c tnh, hng nm c b sung thn khong 27-28 nghn t chnh lch gia nhng ngi n tui v ht tui lao ng. a hnh tnh ng Thp chia thnh 2 vng ln: vng pha Bc sng Tin v vng pha Nam sng Tin. ng Thp c kh hu nhit i, chia lm 2 ma r rt: ma

ma t thng 5 n thng 11, ma kh t thng 12 n thng 4 nm sau. Nhit trung bnh hng nm: 27,04oC, lng ma trung bnh hng nm 1 174 1 518 mm. ng Thp c din tch gieo trng la khong 441 865 ha. Sn lng lng thc n nh 2 triu tn/nm. Lng thc bnh qun u ngi 1250kg/ngi/nm. t ai c s dng c hiu qu. H s vng quay ca t ngy mt nng cao, t ch ch gieo trng 1 v vo nm 1975, tng ln 1,44 ln vo nm 1985 v 2,2 ln vo nm 2000. Qu trnh chuyn v din ra nhanh chng. Din tch la ng xun n nay khong 206 000 ha. Sn lng la hng ho t trn 1,4 triu tn.

Hnh 1: Bn hai tnh Tin Giang v ng Thp

Bn cnh cy la, vn cy n tri l th mnh th hai trong ngnh trng trt, c quan tm pht trin, tng nhanh v din tch v phong ph v chng loi cy. c bit l ch ng c trong vic x l cho ra hoa, thc hin cc k thut dng tri, phng tr su bnh nn hiu qu t c ngy cng cao. c rt nhiu h nng dn lm giu t kinh t vn. Cy cng nghip v cy rau u pht trin p ng nhu cu tiu dng ca nhn dn trong tnh, phn cn li tiu th th trng trong nc v xut khu. 2.2. Gii thiu v xoi Xoi (Mangifera indica L.)c ngun gc vng Indo-Burma, ni n c trng cch y hn 4000 nm. Cc nc ng Nam nm trong s nhng nc trng xoi sm nht. Ngi ta cho rng vic truyn b o Pht to iu kin cho vic du nhp xoi vo ng Nam . Xoi c xem l mt trong nhng loi tri c a chung nht bi mu sc hp dn, mi v thm ngon v gi tr dinh dng cao. Cc nc sn xut xoi ln trn th gii (trn 1 triu tn/nm) l n , Trung Quc, Thi Lan, Mexico, Pakistan, Indonesia. Sn lng xoi ca 6 nc ny chim n 78% sn lng xoi th gii v c nh hng rt ln n th trng xoi th gii. Cc nc trng xoi ch xut khu vi ging thng mi, th d nh ging Alphonso ca n , Carabao ca Philippines, ging Haden, Keitt v Zill ca Nam Phi, ging Julie ca Trinidad, Thi Lan c ging Nam Dok Mai v Okrang, hay Florida c hai ging rt ni ting l Tommy Atkins v Keitt, c c ging Kensington Pride.

Vit Nam thuc nhm 20 nc sn xut xoi c tim nng ca th gii, sn lng xoi ca Vit Nam nm 2003 t 306 ngn tn trn din tch khong 53 600 ha. Xoi hin nay c trng hu ht cc tnh pha Nam nhng tp trung nhiu vo cc tnh Ting Giang, Vnh Long, ng Thp, Cn Th, Bn Tre, Hu Giang, ng Nai, Bnh Dng, Bnh Phc,Ty Ninh, Khnh Ha. Vit Nam c nhiu ging xoi nh xoi Ct Ha Lc, Ct Chu, Thanh Ca, Chu Ngh, Thm, Xim, Ghp (cn gi l xoi Bi), Ct Trng, Ct en, Ty, trong xoi Ct Ha Lc l ging ngon nht, hin nay c din tch canh tc khong 17 692 ha cc tnh pha Nam vi sn lng c tnh 58 472 tn mi nm. Tin Giang v ng Thp, cc ging c lu thng thng xuyn trn th trng l xoi Ct Chu, Ct Ha Lc v Ghp. Nhng c im chnh ca 3 ging xoi ny c m t nh sau: Xoi Ct Ha Lc cho nng sut kh n nh, trung bnh khong 100kg/cy/nm (cy 10 nm tui). Cy c th cho qu sau 3-4 nm trng , ma v thu hoch tp trung t thng 3 n thng 5 dng lch, nu p dng cc bin php x l ra hoa sm th c th thu hoch vo thng 11 n thng 1. Qu xoi Ct Ha Lc c trng lng trung bnh 450-600g, dng qu thun di, bu trn phn gn cung. Lc qu pht trin n giai on thnh thc c nhiu chm nh mu nu xut hin trn v qu sau ln dn ng thi tr n v qu c ng c lp phn mng ph bn ngoi. Khi chn v qu c mu vng ti, tht qu mn c mu vng nht, v ng t v c mi thm c trng, ht kh nh, t l n c hn 70%. Xoi Ct Chu c nng dn chn trng nhiu bi c tnh d ra hoa, u qu v cho nng sut cao. Ging xoi ny c th t nng sut 400 kg/cy nm (cy 10 nm tui) v kh n nh. Cy c th cho qu sau 3-4 nm trng, thi gian thu hoch tp trung vo thng 3 n thng 5 dng lch, nu p dng cc bin php x l ra hoa sm c th thu hoch t thng 9 dng lch. Qu xoi Ct Chu khng to, trng lng trung bnh 350-450g, dng qu hi trn, cung nh cao, khi qu thnh thc xut hin nhiu chm mu nu trn v. Khi chn v qu c mu vng ti, tht qu m n mu vng nht, v ngt, mi thm kh c trng. Xoi Ghp: c hai loi l Ghp xanh v Ghp ngh do s khc nhau v mu sc v qu khi thnh thc. Ging xoi ny cho nng sut khong 120-150kg/cy/nm (cy 10 nm tui). L v nha ca ging xoi ny c mi hng nng nn cn c gi l xoi hi hay xoi bi. Cy c th cho qu sau 3 nm trng nn cn gi l xoi 3 ma ma. Qu xoi Ghp ngh hi di, mnh trn, c trng lng 300-350g, v kh dy, khi thnh thc c mu vng. Qu xoi Ghp xanh hi di v dp hn xoi Ghp ngh, trng lng 300-400g, khi qu thnh thc v qu vn gi mu xanh.

Qu xoi Ct Ha Lc

Qu xoi Ct Chu

Qu xoi Ghp

Hnh 2: Hnh dng cc ging xoi c trng ph bin Tin Giang v ng Thp

III. Thng tin th trng v tnh cnh tranh 3.1. Xu hng v th trng xoi Nhu cu nhp khu xoi th gii ang c xu hng gia tng vi tc bnh qun 6,3%/nm. M l nc nhp khu xoi ln nht, chim n 45% sn lng xoi nhp khu ca th gii vi tc tng bnh qun hng nm l 4,7%/nm v sn lng v 5,4% v gi tr. Th trng xoi ln th hai l EC, chim 25% lng xoi nhp khu th gii, k n l Trung Quc v Hng Kong (6%), cc th trng cn li l 24% (T Minh Tun, 2004). V th trng trong nc, trc nm 1975, do hon cnh lch s ca nc ta nn xoi c tiu th ch yu cc tnh Nam b. Sau nm 1975 th xoi c tiu th trn khp c nc v bt u tham gia th trng ngoi nc. n cui nhng nm 1990, do c nhng chnh sch mi v sn xut nng nghip v thng mi nn vic tiu th xoi c y mnh hn so vi nhng nm trc . Xoi BSCL c vn chuyn i TP HCM, cc tnh ng Nam b v cc tnh pha Bc tiu th. Mt phn xoi cc tnh ng Nam b c tiu th ti ch v cung cp cho TP HCM. Do chnh lch v ma v thu hoch nn xoi trng tnh Khnh Ha c a tr vo TP HCM v cc tnh pha Nam tiu th sau khi ma xoi BSCL kt thc. Ngoi ra mt lng ln xoi t BSCL v cc tnh min ng Nam b c xut khu sang Trung Quc, mt s t xoi c cht lng ngon c xut khu i c, Php, Thu S, Hng Kong, Singapore. Do tnh t pht v t do cnh tranh nn th trng xoi ngoi nc c chiu hng thu hp li, sn lng xut khu gim i rt nhiu, nht l th trng Trung Quc v hin nay xoi ch yu c tiu th ni a. 3.2. Tim nng pht trin xoi Tin Giang v ng Thp Tin giang v ng Thp c li th trong vic pht trin ngnh hng xoi do ngi trng c kinh nghim canh tc qua nhiu nm, c s h tr ca chnh quyn a phng v nhiu t chc trong v ngoi nc. Tin Giang v ng Thp cng hnh thnh nhiu ch u mi cng nh nhng a im phn loi v ng gi xoi vn chuyn i cc ni khc trong c nc v xut khu nh ch Ci B, An Hu, M c Ty, Tn Thanh, Vnh Kim, Cao Lnh v hng ngn im tp kt ng gi xoi vn chuyn phn phi i cc ni. Mt khc Tin Giang nm dc theo tuyn quc l 1A, cng vi h thng knh rch nn rt d dng giao thng v l u mi gia cc tnh min Ty vi TP HCM v cc tnh khc. Tnh ng Thp c quc l 30 ni vi quc l 1A v h thng ng sng cng rt thun li cho vic giao thng vi cc tnh khc trong vng. Cc iu kin t ai v kh hu hai tnh ny cng rt thch hp cho vic canh tc cy xoi. Yu cu v sinh thi i vi vng trng xoi l nhit nm trong khong 15-36oC, lng ma hng nm 1000-1200 mm, m khng kh 55-70%, cao khng vt qu 600m so vi mc nc bin, t hoc khng chu nh hng trc tip ca gi bo v lc xoy. t trng xoi phi l t tht pha ct hay t tht nh vi t l st khng qu 50%, dy tng t canh tc t nht l 1m tnh t mt t trng. Tin Giang c khong 125 431 ha (chim 53% din tch t t nhin) l t ph sa thuc cc huyn nm dc theo b sng Tin nh Ci B, Cai Ly, Chu Thnh, Thnh Ph M tho, ch Go v mt phn huyn g Cng Ty, rt thch hp cho vic trng cy n qu. Chng trnh kinh t vn l mt trong 3 chng trnh ln cho ngnh

nng nghip ca tnh, trong c mc tiu 60 nghn ha cy n qu c sn gm xoi Ct Ha Lc, v sa L Rn Vnh Kim, s ri G Cngng Thp cng c cc huyn nm ven sng Tin nh huyn Cao Lnh, Th X Cao Lnh, Thi X Sa c v huyn Chu Thnh vi iu kin kh hu v t ai tng t nh Tin Giang, ph hp yu cu v sinh thi cho cy xoi. Bng 1: Din tch v sn lng xoi mt s tnh BSCL v ng Nam B nm 2004 Tnh BSCL Tin Giang Vnh Long ng Thp An giang Cc tnh khc ng Nam B Bnh Phc ng Nai Bnh Dng Ty Ninh Cc tnh khc Din tch (ha) 35038 5316 4049 5822 1898 17953 24038 5429 6281 2314 2692 7322 T l (%) 100.00 15.17 11.56 16.62 5.42 51.23 100.00 22.59 26.13 9.63 11.2 51.24 Sn lng (tn) 219438 62359 34602 36648 4640 81189 70620 7115 24318 4179 11135 23873 T l (%) 100.00 28.42 15.77 16.70 2.11 37.00 100.00 10.08 34.44 5.92 15.77 37.00

Ngun: S nng nghip cc tnh

Vi nm tr v trc, Tin Giang l tnh dn u v din tch v sn lng xoi BSCL. Hin nay ng Thp l tnh c din tch trng xoi ln nht BSCL (5822 ha) nhng ch t sn lng 36648 tn trong khi Tin Giang ch c din tch 5316 ha nhng sn lng t 62359 tn. L do l v gn y ng Thp m rng din tch trng mi xoi v hin ti cha cho qu nn sn lng cn thp, cn Tin Giang ch m rng din tch thm cht t, phn ln xoi ang lc cho qu n nh nn nng sut cao hn nhiu. D kin trong vi nm ti th sn lng xoi ng Thp s tng ln mt cch ng k (50 ngn tn).

IV.

S ca chui cung ng xoi

TH TRNG NGOI NC

NH NHP KHU NH CUNG CP MY, NNG C NH CUNG CP PHN BN, NNG DC NH VN CHUYN QUC T

SIU TH/CA HNG RAU QU

NGI TIU DNG

KHU VC TRONG TNH I L CUNG CP MY, NNG C NH VN CHUYN TRONG NC

I L CUNG CP PHN BN, NNG DC

NH XUT KHU/CH BIN

NNG DN TRNG XOI

NGI THU GOM

VA NG GI A PHNG

NH HNG, KHCH SN, NH CUNG CP SUT N CNG NGHIP

BN L CH, VEN NG

VA PHN PHI, THNG LI NGOI TNH

BN L CH, VEN NG, SIU TH

NGI TIU DNG

I L CUNG CP CY GING

NGI TIU DNG

TH TRNG NGOI TNH

Hnh 3: S chui cung ng xoi n ti Tin Giang v ng Thp

Qu xoi tin Giang v ng Thp ch yu c tiu th di dng n ti, mt lng rt t c tiu th thng qua ch bin. Cc knh tiu th xoi ti c m t s 1. Knh 1: Nng dn Ngi tiu dng/Ngi bn l Ngi tiu dng Nng dn trng xoi bn trc tip cho ngi tiu dng hoc thng qua mt bc trung gian l ngi bn l. Nng dn hoc ngi bn l vng trng xoi lp cc ln tri ven ng bn cho khch i ng dc theo quc l. Khi bn qua knh ny th ngi nng dn thu c gi cao hn (10-20%) so vi bn cho thng li thu gom hay va ng gi a phng. Tuy nhin ch c khong 3% lng xoi c tiu th cho knh ny do ngi nng dn khng c thi gian bun bn ngy ny sang ngy khc v khng th tiu th mt lng ln xoi ca h theo cch ny. Knh 2: Nng dn Ngi thu gom Va ng gi a phng Va phn phi hoc thng li ngoi tnh Siu th/ Ngi bn l Ngi tiu dng Nng dn trng xoi bn cho ngi thu gom n mua ti vn hoc im tp trung ca ngi thu gom gn ni trng xoi. Ngi thu gom phn loi sn phm v chuyn n cc va ng gi a phng ch hoc cc im tp kt sn phm ln hn. T y xoi c phn loi li mt ln na v ng gi sau va ng gi bn cho thng li ng di hoc vn chuyn i bn cho cc va phn phi cc tnh khc hoc cc thnh ph ln. Thng li ng di l nhng ngi a phng hoc t tnh khc n vng trng xoi mua li xoi t cc va ng gi v chu trch nhim vn chuyn n cc ni khc. Ti cc tnh hoc thnh ph khc, cc va phn phi hoc thng li ng di phn phi li cho cc siu th hoc nhng ngi bn l ch hay cc khu dn c. Ngi tiu dng mua sn phm t nhng ngi bn l hoc siu th s dng. C khong 17% sn lng xoi t nng dn tiu th v phn phi theo knh ny, ch yu l t nhng nng dn thu hoch xoi vi s lng di 100 kg. Gn y c s h tr ca cc d n xc tin thng mi v mt vi t chc, mt s hp tc x sn xut v tiu th xoi Tin Giang v ng Thp c thnh lp. Ban ch nhim hp tc x thu gom xoi ca nng dn sau bn li cho cc va ng gi a phng hoc va phn phi cc tnh thnh khc. Do mi thnh lp cn gp nhiu kh khn nn lng xoi tiu th theo cch ny cha ng k. Knh 3: Nng dn thng li ngoi tnh Va ng gi a phng Va phn phi hoc Siu th/ Ngi bn l Ngi tiu dng

knh ny l trnh ca qu xoi c rt ngn hn mt giai on. Nng dn thu hoch xoi sau mang ra ch bn trc tip cho va ng gi a phng. Nhng ngi trng xoi thu hoch vi s lng ln t 100 kg tr ln bn sn phm ca mnh theo cch ny. Nu bn theo cch ny thi ngi nng dn c th bn c gi cao hn cht t so vi bn cho ngi thu gom. C khong 80% lng xoi t nng dn c tiu th theo knh ny. Knh 4: xoi xut khu Xoi Tin Giang v ng Thp c xut khu di hai dang ti v ch bin. Xoi dng ti c cc va ng gi a phng thu mua t nng dn hoc ngi thu gom. Va ng gi a phng bn li cho cc nh xut khu xut i cc nc khc. Cc nh xut khu bn li cho cc nh nhp khu nc ngoi v cc nh nhp khu phn phi li cho cc siu th hoc ca hng bn l. Trong knh ny va ng gi a phng cng c th bn trc tip cho cc nh nhp khu ngay ti cc ch

bin gii (i vi th trng Trung Quc). i vi xoi xut khu di dng ch bin th cc nh ch bin thu mua xoi t cc va ng gi sau ch bin thnh dng xoi ct ming, ng gi v xut khu (th trng Nht), tuy nhin xoi tiu th di dng ny khng ng k. Phn tch SWOT: Th mnh: Tin Giang v ng Thp c cc iu kin kh hu, t ai thch hp, c th canh tc xoi v cho thu hoch t 6-8 thng trong nm. Cc ging xoi a phng a dng v phong ph (hn 30 ging), gn y c thm mt s ging nhp ni cng ph hp vi th nhng v kh hu ca hai tnh ny nh l xoi Khew Sa Voi ca Thi Lan. V lao ng, hai tnh ny c truyn thng canh tc xoi lu nm nn c kt nhiu kinh nghim trong vic canh tc, ng k nht l chn ging tt, ch ng x l ra hoa tri v bn c gi cao. L vng c nc ngt quanh nm nn vic canh tc xoi v ch ng v thi v thu hoch c thun li hn so vi cc tnh min ng Nam B. im yu: Cha c s lin kt gia nhng ngi tham gia trong chui gi tr dn n thiu t chc nn gi thnh sn xut cao, sn lng khng n nh lm cho gi c bin ng rt ln. Nhng ngi tham gia cha c chin lc marketing, thiu thng tin v th trng. Nng sut v cht lng sn phm thp kt hp sn lng khng n nh, gi thnh cao dn n thiu tnh cnh tranh. Khu t chc v qun l sn xut, tiu th cha c ngi ng u iu phi nn cc hot ng trong chui gi tr cn ri rc. C s h tng nh kho bi, cc im phn loi, ng gi cn th s, cha tha mn yu cu v sinh v an ton thc phm theo cc tiu chun v quy nh quc t. t nng sut cao, nhiu nng dn lm dng phn bn v thuc tr su, i khi s dng cc loi thuc b cm, do qu khng m bo an ton cho ngi tiu dng. V tiu chun cht lng th cha c tiu chun no thc s c p dng cng nh c quan hay t chc no kim tra v chng nhn cht lng, nht l chng nhn qu an ton. Cc bin php x l, ng gi, bo qun v vn chuyn sau thu vn cha c ng dng rng ri. Mt im yu na l chi ph sn xut v vn chuyn cao. Theo mt nghin cu ca on Th M Hnh (2004), gi thu mua xoi ti vn Vit Nam cao hn xp x 5 ln so vi Thi Lan v gi vn chuyn bng my bay i chu u ca Thi Lan l 2USD/kg trong khi ca Vit Nam l 2,5 USD/kg. Theo cc nh bun bn hoa qu th ph vn chuyn chim n 60% tng chi ph. C hi: Pht trin kinh t trong nc nn th trng v nhu cu tiu th tng, th trng v nhu cu ngoi nc cng tng thng qua vic qung b v qu xoi VN cc hi ch trong nc v quc t, cc th trng c th xut khu l Trung quc, EU, Nht, Hng Kng. Bc u c mt s lin kt trong sn xut v tiu th nh vic thnh lp cc HTX sn xut v tiu th xoi, lin kt Sng Tin, tuy nhin cc lien kt ny ch mi hnh thnh vi nm gn y nn cha th t chc sn xut v tiu th c hoch nh chin lc c th Thch thc: C nhiu nc sn xut xoi trong khu vc nh: Thi Lan, M Lai, Phi Lut Tn, Trung Quc. Sn phm khng m bo VSATTP v cht lng km, khng c chng nhn v cht lng dn n mt th trng, k c th trng trong nc. V. M t cc thnh vin trong chui cung ng/quan h ln nhau 5.1. Nng dn trng xoi Qua kho st thc t v cc bui tho lun nhm vi 86 nng dn trng xoi (32 ngi Tin giang v 54 ngi ng Thp), kt qu cho thy nng dn trng xoi c

10

din tch khng ln lm, ngi c din tch canh tc ln nht l 1,5 ha, thp nht ch c 600 m2 v din tch trung bnh t 2-4 cng (2000 4000 m2). Cc ging xoi c nng dn trng nhiu nht l xoi Ct Chu, xoi Ghp v xoi Ct Ha Lc, ngoi ra cn c cc ging xoi khc nh xoi Thm, Khew Sa Voi, Xim, Thanh Ca. Cc vn xoi phn ln c thit lp t rung la do ch trng chuyn dch c cu cy trng v vt nui ca Chnh ph v chnh quyn a phng. Khong 40% vn xoi hin nay l rung la trong nhng nm 1980. Cch thit lp vn xoi l p m trn rung la trng xoi. Trong khong thi gian 2 nm u nng dn va trng xoi va canh tc la nn vn c thu nhp thng qua thu hoch la. n nm th ba th cy xoi ln nn cn thm t v phn bn, do nng dn li x mng ly t bi thnh nhng lp xoi cho n sau ny. Cy ging xoi c nng dn mua t cc tri bn cy ging tin cy ca Hi lm vn, cc trung tm ging, rt t nng dn mua ging bn tri ni trn th trng v c bit c khong 21% nng dn t sn xut ging trng v bn cho nhng ngi chung quanh. Hu ht nng dn (93,5%) t lm ly nhng cng vic chm sc vn xoi ca mnh, ch c 6,5% thu thm cng lao ng lm c, phun thuc hoc thu hi. C 80,1% nng dn c s dng my mc nng c phc v sn xut nh: my bm nc ti, my bm phun thuc tr su bnh hoc phn bn l, my ct c Trc y do khoa hc k thut cha c ng dng rng ri trong nng dn, mt s nng dn c kinh nghim x l ra hoa n cc vn xoi ca nng dn no cha bit cch x l ra hoa mua xoi l, tc l xoi cha ra hoa. Ngi mua sau t mua phn bn, thuc ha hc v v t x l xoi ra hoa, sau thu hoch kim li nhun, ban u nhng ngi mua xoi l kiu ny kim c li nhun rt cao. V sau, do nhiu nng dn c cc t chc v khuyn nng h tr tp hun v k thut x l ra hoa xoi nn hu ht u c th t thc hin c, khng cn phi bn xoi l na, hnh thc bn xoi l ch ti ti khong 5 nm v chp dt cch nay vi nm. V cung cp u vo: nng dn mua cc loi phn bn, vt t nng nghip t cc i l bn l (84,8%), c 15,2% mua vt t t i l ln. Khi mua vt t i l ln gi thp hn nhng phi tr tin ngay khi mua, cn mua cc i l bn l gi cao nhng c tr chm hoc n v thu hoch mi thanh ton, c 36,9% nng dn mua vt t theo phng thc tr chm ny. Cc i l bn l cng c mt phn h tr v mt k thut cho nng dn, h c th t vn cho nng dn cch phun thuc phng tr su bnh hay x l ra hoa. Tuy nhin do cha nm vng k thut v tnh trng vn cy ca tng nng dn v do mun c thm li nhun nn cc i l bn l khng t vn v bn vt t cho ng dn n tht bi nh gim nng sut, su bnh nhiu, cui cng ngi nng dn phi gnh chu phn tht bi ny. V nng sut th nng dn thu hoch khong 10 tn/ha, sn lng ca mi h t 250 kg cho n hng chc tn mi nm (do khc bit v din tch canh tc v trnh k thut, kinh nghim). C 95,7% nng dn t thu hi xoi, sau phn loi ri bn cho ngi thu gom nu s lng t, trng hp s lng nhiu th vn chuyn ra ch bn cho va ng gi. Vic thu hoch thng c thc hin vo bui sng (8-11 gi) hoc bui chiu (15-17 gi), mt s nh vn c thu thm cng lao ng thu hi v vn chuyn i bn. C 95,7% nng dn khng c thc hin x l no trc khi ra ch bn v ch c 41,3% phn loi trc khi bn. Nng dn thng phn xoi thnh 3 loi: xoi ci v loi I, loi II v loi III, t l gia cc loi ny nh sau: xoi ci v loi I 30%, loi II 50% v loi III 20%. C 63% nng dn c hi cho rng c li hn bn c nhiu tin tin hn khi h phn loi sn phm v bn ring theo tng loi v 37% cn li cho rng s tin l nh nhau gi xoi c bn khi khng phn loi v xoi phn loi ri bn theo

11

tng loi. Tuy nhin, c 92% nng dn thch bn theo kiu khng phn loi v nh th s bn ht s lng xoi c tt ln xu mt ln cho mt ch va ti mt ni, khng mt thi gian bn tng loi, loi tt d bn cn loi xu kh bn hn, t ngi mua. Nng dn thng ng gi xoi trong gi bng tre (cn gi l cn x), bn trong c lt giy, mi gi khong 45-50 kg a ra ch bn (83%), s cn li cha trong cc gi xch an bng nha, mi gi khong 30-35 kg. T l hao ht t lc thu hoch cho n khi bn l 1-3%, nguyn nhn do thu hi b ri rt, khi ng gi v bc xp vn chuyn ra ch b dp hoc ri rt dc ng. ng Thp c 32,6% nng dn c hi cho rng sn phm ca mnh cha t tiu chun v an ton v sinh thc phm (ATVSTP), 13% cho l t v 54,4% khng c kin. Tin Giang c 40,9% cho rng khng t, 18,2% cho l t, 27,3% cho l chp nhn c v 13,6% khng c kin. Nng dn cng rt nhy bn trong vic tm hiu thng tin v gi c th trng, h ly thng tin t nhng nng dn khc, ch va hay ngi thu gom m h thng bn, ra tn ch ly thng tin hoc thng qua i pht thanh, i truyn hnh. Nhn chung ngi trng xoi thu c li nhun hng nm t 4-50% tnh trn gi bn. 5.2. Ngi thu gom Ngi thu gom c khi cng l nng dn trng xoi, qua nhiu nm bn xoi cho va ng gi v quen bit, khi n ma xoi h ng ra thu mua xoi ca nhng h trng xoi trong khu vc bn li cho va ng gi. Ngi thu gom cng c th l ngi quen bit vi cc ch va ng gi, h i thu gom xoi v cho ch va ly tin hoa hng. Ngi thu gom cng ng vai tr quan trng v l cu ni gia ch va vi ngi nng dn. nhiu trng hp nng dn c t sn phm c th bn cho ngi thu gom vi gi c r hn i cht so vi bn cho va nhng b li mt cng v chi ph vn chuyn ra n ch. Ngc li c khi cc ch va thiu hng li nh nhng ngi thu gom i thu mua hng v s lng giao cho khch hng. Ngi thu gom cng l cu ni thng tin gia nng dn v ch va v gi c, sn lng v cht lng qu theo tng thi im khc nhau. Ngi thu gom hng hoa hng khong 3-5% (2001000 /kg, ty theo thi im) gi m nng dn bn cho ch va. Nhng ngi thu gom thng khng thu thm cng lao ng, ch yu l ngi trong gia nh. Gn y qua s hnh thnh ca mt s HTX sn xut v tiu th xoi, ban ch nhim HTX cng mua xoi t nng dn trng xoi, l thnh vin trong HTX, bn li cho cha va a phng, ch va phn phi. Trong thi im hin ti, cc HTX hot ng ging nh ngi thu gom hn l va ng gi do thiu vn v c s vt cht. 5.3. Va ng gi a phng Va ng gi xoi c vai tr quan trng nht, h chi phi hot ng ca ton b cc knh tip th chnh. Cc ch va ng gi a phng ch yu l ngi trong tnh, c kinh nghim kinh doanh nhiu nm, nhiu nht l 40 nm v t nht l 2 nm, nhng phn ln t 10-15 nm. Cc ch va thng kinh doanh 2-3 loi qu tr ln, trong xoi, cam qut bi chim a s. Quy m ca cc ch va ny rt khc nhau, vn kinh doanh t t vi chc triu ng cho n hng t ng. va nh nht cng phi c vn chng 20 triu ng. Mt s ch va ln c vn khong 3-3,5 t ng. Cc ch va ny cng t doanh thu t 100 triu cho n 10 t ng mi nm. Sn lng mua vo bnh qun 3-5 tn xoi, cc ch va ln c th mua vo khong 20 tn mi ngy. Trung bnh mi va tiu th khong 200-500 tn xoi cho mi v. Kt qu iu tra 12 va ng gi xoi ti Tin Giang,ni tp trung nhiu va xoi, xoi t nhiu tnh vn chuyn v ng gi v phn phi i cc th trng khc, cho thy trung bnh mi va tiu th 593 tn xoi/nm. Lng xoi c cc ch va thu mua hng thng trong v xoi nm 2002 c cho trong hnh 4

12

(T Minh Tun & Batt 2002). Li nhun hng nm m cc va ny thu c trung bnh t 10-20% trn tng s doanh thu, cao nht l 30% v thp nht l 4% (Kho st cc va ng gi xoi nm 2005).

SL(kg/va) 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Thng 11 SL (kg/va) Gi mua vo(/kg)

Gi(/kg) 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Thng Thng 1 Thng 2 Thng 3 Thng 4 Thng 5 Thng 6 12

Ngun:T Minh Tun & Batt, iu tra va xoi nm 2002

Hnh 4 : Sn lng xoi bnh qun mi va thu mua v bin ng gi xoi theo thng ti va Tin Giang

Cc ch va cng thng s dng lao ng trong gia nh hoc ngi trong h hng thc hin vic kinh doanh. Ch c 24% ch va c hi ni rng c thu thm 4-5 lao ng lc chnh v (khong 2 thng) thc hin vic phn loi v ng gi xoi cn vic thu mua do chnh ch va m nhn. 100% ch va ni rng tr tin mt cho nng dn hoc ngi thu gom ngay sau khi nhn hng. Ch va ng gi chu tt c chi ph v phn loi, cc loi bao b, ph vn chuyn n tn ni tiu th cho khch hng. Ngoi ra ch va phi chu mt khon thu tnh trn sn lng thu mua mi ngy. Hu ht cc ch va tr mua xoi t ngi thu mua vi gi cao hn khi mua xoi t nng dnkhong 200 /kg. H thch mua xoi t ngi thu gom hn v cht lng xoi c phn loi theo ng yu cu ca h trong khi mua t nng dn th h phi phn loi tr li. Mt khc nu mua xoi t ngi thu gom th h c th c tnh c sn lng mua trong ngy trong khi sn lng t nng dn khng th bit c, gy kh khn cho vic sp xp phng tin vn chuyn. 5.4. Va phn phi ngoi tnh Cc ch va phn phi ngoi tnh ch yu cc ch u mi TP HCM. Cc ch va ny c kinh nghim hot ng t 10-20 nm. Hu ht cc ch va ny phn phi nhiu loi qu trong nm ty theo ma v nh xoi, cam, qut, bi, su ring, nhn, viPhn ng cc ch va ny mua bn theo hnh thc hng hoa hng, h mua qu do cc ch va ng gi a phng mang n sau bn li cho ngi bn l, ngi bn s khc hoc cho siu th vi mc hoa hng khong 8-12%. Tuy nhin h phi tr chi ph thu mt bng lm ni tp kt, bc xp t phng tin vn chuyn ca ch va a phng mang n sang cc phng tin vn chuyn ca ngi bn l. i khi phi phn loi sn phm li theo chn v kch c theo yu cu ca ngi bn l hoc siu th. Thng thng nhng ging xoi c cht lng cao nh Ct Ha LcCt Chu v l xoi loi I, II mi c cc siu th t mua.

13

Cht lng qu l yu t quan trng nht nh hng n vic chn ai l ngi cung cp thng xuyn cho va phn phi, k n l cc yu t nh ging, gi c v sn lng c th cung cp, tnh n nh. C 85% ch va phn phi c hi cho bit h tr cng mt gi khi mua xoi t nng dn hay cha va a phng. S cn li cho bit h tr gi cho va ng gi a phng cao hn 500-1000 so vi tr cho nng dn. 5.5. Ngi bn l, siu th Do c im kinh t - x hi cc thnh ph ln nn ngi bn l c mt khp ni t cc ch bn thc phm, tp ha, ch bn rau qu cho n nhng khu dn c. V l do c qu nhiu ngi bn l nn h hot ng vi s vn khim tn v sn lng bn mi ngy cng t. Vn bnh qun ca h t 2-4 triu ng (70%), mt s t ngi c vn t 10-30 triu ng (30%). Do s vn t nn c quay vng rt nhanh, ngi bn l n cc ch u mi ly hng 2-3 ngy mt ln, mi ln khong 50-150 kg xoi v mt s loi qu khc. Lng xoi ny c bn trong vng 2-3 ngy vi s lng trung bnh 30-50 kg. Trong 2 ngy u gi bn c kh cao do xoi cn ngon v bt mt i vi ngi tiu dng, n ngy th 3 th xoi tr nn chn mi, nu khng bn ht s b thi v khng cn s dng c nn gi bn thp hn hai ngy u, c khi khng bn c phi em b i hoc ly vi gi thp hn gi mua nhiu. Tn tht mc ngi bn l kh cao (10-12%) ch yu do hao ht trng lng v thi nhiu khi qu c bn kh chm. 5.6. Nh xut khu/ch bin Theo mt nghin cu v vic vic xut khu xoi t Tin Giang sang Trung Quc(T Minh Tun, 2004), xoi c nng dn thu hi v vn chuyn n nh va ng gi trong ngy, nh va tin hnh phn loi trong ngy th 1. Nu cha lng hng cho mt xe th ch va tip tc thu gom xoi trong ngy th 2, c khi ngy th 3 mi c kh nng trng ti xe. Nh va ng gi xoi trong thng g c km theo mt lng kh m bo xoi chn vo khi n Qung Chu. Xoi c xut khu sang Trung Quc theo l trnh nh sau: Xe ti t Tin Giang i Tn thanh, Lng Sn: 66 70 gi (3 ngy m) Xe th s t ca khu Tn thanh, Lng Sn i Hu Ngh Quan (TQ) Xe ti t Hu Ngh Quan (TQ) i Bng Tng (TQ) : 30 km Xe ti t Bng Tng i Qung Chu 1 ngy m hoc 18 gi nu i xe la. Vn chuyn xoi t ch u mi - hoc ga xe la, v sp bn l trong 1 ngy. Nu khng c g tr ngi cn 4-5 ngy m tnh t khi ri va thu gom Tin Giang xoi n sp bn l trong tnh Qung Chu Trung Quc. Trng hp xoi xut khu t Tin Giang sang Php ch c ging xoi Ct Ho lc c xut sang th trng ny. a im thu mua xoi ti Ci B, Tin Giang cch sn bay quc t Tn Sn Nht TP HCM 120 km. Thi gian k t khi thu hi, phn loi, ng gi, x l lm chn, vn chuyn n sn bay v n cc ca hng bn rau qu ti Paris l 48-50 gi. Cn c vo thi gian chuyn bay khi hnh v tnh trng gi ch gi hng, ngi ng gi s iu chnh thi gian chn khi n siu th nc n xoi s chn ti. Ch va giao hng ti sn bay Tn Sn Nht cho nh xut khu hoc thng qua cc cng ty vn chuyn theo ng hng khng. Qu xoi thu hoch rt cn thn khng b dp, try, mu sc phi p, trng lng, mu m c trng v gingThng thng khi xut khu ch yu ly hng loi c bit nn sn lng t nn khng cung cp cho th trng xut khu, khong 300-500kg/ln.

14

Vi nm gn y mt vi cng ty ch bin rau qu n thu mua xoi (loi II v loi III) ti Tin Giang v ng Thp, a v cng ty x l lm chn, sau ct ming hoc ct theo dang qun c xut sang nht, tuy nhin ch l bc thm d th trng nn lng hng xut khu theo cch ny cha ng k. Ti Tin Giang c mt nh my ch bin rau qu, cc sn phm ch yu t qu da do nh my c mt nng trng 3500 ha c th ch ng c nguyn liu. Vo thi im ma xoi chnh v, nh my c mua xoi t Khnh Ha v ch bin thnh xoi pure. L do nh my khng mua xoi ti Tin Giang do gi nguyn liu qu cao, gi xoi Ghp thp nht cng t 3-4 nghn /kg trong khi xoi mua t khnh Ha vo tnh lun c chi ph vn chuyn cng ch t 800-1000 /kg. 5.7. Ngi tiu dng/khch hng Thng thng ngi tiu dng nh gi cht lng xoi khi mua bng mt hoc bng tay. Cc yu t quqn trng khi nh gi theo th t l: Trng lng hay c qu, chn hay mu sc v qu, hnh dng qu. Ngi tiu dng quyt nh mua da vo cc yu t nh c qu, hnh thc bn ngoi v gi bn. C 76% ni rng h thng mua hoa qu cc quy bn l ch, khu dn c hoc ven ng v rt tin li trong vic vn chuyn, t mt thi gian so vi mua siu th. S cn li ni rng h mua ch v c siu th, h cho rng mua siu th gi c t hn nhng khng b lm gi v ng ging. C 81% ni rng h khng th phn bit c s khc nhau gia cc ging xoi. Vn ny b mt s ngi bn l li dng la ngi tiu dng bng cch tro ging xoi nhm thu li cao hn. C 22% ngi tiu dng c hi cho rng h thng mua cc loi qu nh to, nho, thanh long, xoi, cam snh, qut, bi, da hu, chui, u , trong xoi chim 22% trong s cc loi. Ngi tiu dng thng mua 1-2 ln trong tun v mi ln mua 1-3 kg qu (chim 79%). C 76% ngi tiu dng thch mua xoi loi I v 60% thch mua xoi loi II, ch c 26% thch mua xoi loi III. S liu ny chng t yu cu v cht lng ca ngi tiu dng ngy cng nng ln mt cch r rt. Hu ht ngi tiu dng u cha quan tn n vn an ton thc phm khi mua xoi, h cho rng khi mua rau mi ng ngi v d sau xoi cng c gt b v trc khi s dng, ch c 5,4% lo ngi trong xoi cn d lng thuc ha hc trn mc cho php. Ngi tiu dng thng tr hoa qu trong t lnh (65%), thi gian tr t 2-8 ngy. Hu ht ngi tiu dng u c nguyn vng l c mua cc sn phm hoa qu ti c cht lng ngon, vi xoi th h a chung xoi Ct Ha Lc nht nhng vi gi c va phi. Nu ngi bn l bn vi gi t 10 n 15 nghn ng mi kg h s mua nhiu hn gp i so vi hin ti. Th hai l ngi tiu dng c nguyn vng mua c sn phm an ton, m bo tiu chun v ATVSTP, khi c s c nh ng c khi tiu dng th ngi bn phi c trch nhim gii quyt. 5.8. Cc nh cung cp u vo

Cc nh cung cp u vo cho nng dn hu ht l cc i l bn l phn bn v nng dc tai a phng. H bn phn bn, vt t nng nghip v nng dc cho nng dn v ly tin mt. Trng hp nng dn khng tin mua th h cho php tr chm, n v thu hoch s thanh ton nhng gi s cao hn nhiu so vi tr ngay sau khi mua. Nhng ngi ny cng t vn cho nng dn cc bin php phng tr su bnh v x l ra hoa, cch ny nhm thu ht khch hng. Tuy nhin cc bin php do nhng ngi ny t vn i khi khng c hiu qu m mc ch chnh l bn c nhiu, tng doanh thu. Ngc li, ngi nng dn phi ph thuc vo nhng i l kiu ny do thiu vn nh phi mua tr chm v mua nhiu loi thuc theo khuyn co phun, dn n hu qu l cho ra sn phm km an ton.

15

Hnh 5: Nng dn sn xut cy ging xoi

Hnh 6: Vn xoi mi lp t rung la

Hnh 7: Vn xoi 2 nm tui

Hnh 8: Vn xoi 4 nm tui

Hnh 9: Phun thuc x l ra hoa nghch v

Hnh 10: Xoi ang ra hoa

Hnh 11: Xoi Ct Ha Lc sp c thu hoch

Hnh 12: Thu hoch xoi trn cao

Hnh 13: Nng dn a xoi ra ch bng xe my

Hnh 14: Phng tin ch yu ca nng dn: ghe

Hnh 15: Nng dn phn loi xoi cng ch va

Hnh 16: Xoi sau khi c phn loi

16

Hnh 17: Ngi thu gom a xoi ra ch bn li cho va ng gi

Hnh 18: Phn loi v ng gi xoi ti va a phng

Hnh 19: Xoi ang c ng gi cho th trng min Bc v trung Quc

Hnh 20: Ngi bn l ven ng vng trng xoi

Hnh 21: SATRA Tin Giang - Ch u mi tri cy mi c xy dng

Hnh 22: Xoi Ct Chu bn l trong siu th SATRA Tin Giang

17

5.9.

Vai tr ca cc t chc khc i vi s pht trin ca ngnh

Hip Hi tri cy Vit Nam thnh lp vo nm 2000 hot ng vi mc ch l h tr sn xut v tiu th sn phm gia cc thnh vin trong hip hi, gp phn n nh gi tri cy trn th trng ni a. Hip hi c nhiu hot ng h tr nh: d n xy dng thng hiu ring cho tri cy Vit Nam, t chc li cc nh cung cp cy ging m bo cy ging ng tiu chun cht lng, t cha cc hi tho xc tin thng mi, thit lp mng thng tin cung cp cho cc hi vin (ch yu qua e-mail v trang web), tham gia vic hnh thnh cc ch u mi tri cy. S Nng nghip v Trung tm khuyn nng Tin Giang v ng Thp cng c nhiu n lc trong vic pht trin vng chuyn canh xoi ca mi tnh. Cc hot ng h tr v k thut, tp hun k thut cho nng dn c t cha hng nm do nhiu ngun kinh ph. VI. Qu trnh hnh thnh gi Bng 2: Gi bn xoi cc thnh vin tham gia trong chui thu c qua knh tiu th ti t Tin Giang v ng Thp n ngi bn l ti thnh ph H Ch Minh Ma v Nghch v Thnh vin trong chui Nng dn Ngi thu gom Va ng gi Va phn phi Ngi bn l Nng dn Ngi thu gom Va ng gi Va phn phi Ngi bn l Nng dn Ngi thu gom Va ng gi Va phn phi Ngi bn l Nng dn Ngi thu gom Va ng gi Va phn phi Ngi bn l Nng dn Ngi thu gom Va ng gi Va phn phi Va bn l Gi bn (ng) Loi 1 Loi 2 Xoi Ct Ha Lc 26000 20000 27000 20500 35000 28000 37000 30000 45000 35000 11000 9000 12000 9500 18000 13000 19000 14000 22000 16000 Xoi Ct Chu 11000 8000 11400 8200 16000 12000 16500 12400 18000 14000 6000 5000 6200 5200 8500 7000 9000 7500 10000 8000 Xoi Ghp Cao nht Thp nht 4000 2000 4200 2200 6500 3600 6800 3800 7500 4500 Loi 3 15000 15500 21000 22000 25000 7000 7500 11000 12000 13000

Chnh v

Nghch v

Chnh v

Chnh v

18

20000 18000 16000 14000 Sl( tn) 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0

San lng(tan/thang) Gia xoai CHL(1000/kg)

35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 Gi( 1000/kg)

T10 T 11 T12

T1

T2

T3

T4

T5

T6

Ngun: Tng Hp iu tra th trng v gi ng bng sng Cu long v gi Trung Tm thng tin 2004. Biu Bin ng sn lng xoi Ct Ha lc gi xoi ct Ho Lc nm 2004 Hnh 23: 7: Bin ng snlng xoi ct Ha Lc vv gi bn ti va nm 2004
Gi bt u hnh thnh t khi nng dn bn cho khch hng ca mnh, c th l ngi thu gom, va ng gi hay ngi bn l, ngi tiu dng. Theo knh tiu th chnh, qu xoi i t ngi trng, qua ngi thu gom, va ng gi, va phn phi (bn s), ngi bn l v cui cng l ngi tiu dng. Theo knh ny, gi khu cui cng, tc l gi m ngi tiu dng phi tr cao hn gi khu u tin, tc ngi nng dn nhn c, gp 1,5-2 ln, trong c t nht 4 ln tng gi. Ln tng gi nhiu nht l t va ng gi a phng n cc va phn phi ngoi tnh. Trong ln ny, gi tng t 30-40% so vi gi m va ng gi mua vo v h phi chu nhiu chi ph nh thu mn mt bng, lao ng, dng c, bao b, vn chuyn cho khch hng vv Theo mt s ch va th li nhun m h thu c khong 15-20% trn doanh thu, tuy nhin h phi chu nhiu ri ro khi c bin ng ca th trng v ngi nng dn khng chu trch nhim sau khi bn hng, cn ch va vn phi chu trch nhim v hnh ha ca mnh sau khi bn. Ln tng gi cui cng t va phn phi qua ngi bn l kh cao. L do l v ngi bn l cng chu nhiu ri ro nh hng bn chm, t l h hng cao, cht lng qu gim nhanh sau vi ngy cho nn ngy u tin phi bn gi cao b li cho nhng ngy sau gi s gim do cht lng gim. Ln tng gi th 1 qua trung gian ngi thu gom v t va bn s qua ngi bn l khng cao lm, nhng ngi ny ch yu l mua bn ti ch, ly tin hoa hng t 3-5% tnh trn gi h mua. VII. Kh khn/c hi

Trong tnh hnh sn xut nh hin nay, cht lng xoi hng ha cn thp v khng ng u, gi thnh sn xut cao nn rt kh cnh tranh trn th trng. Mt

19

khc do sn xut c th, ngi trng bn sn phm cho thng li nn thng b p gi, gi c hon ton ty thuc vo thng li. Vic tp trung mt khi lng hng ha ln rt kh thc hin trong iu kin sn xut manh mng v khng ng b nn rt kh tm kim th trng. Cc c s thu mua v ng gi xoi ti a phng ng vai tr ch yu trong cc knh tiu th, tuy nhin do thiu vn nn iu kin c s vt cht v cc thit b cn thit cho vic x l v ng gi cha c u t ng mc p ng yu cu v VSATTP trn cc th trng ngoi nc. Gi cao do cc ngun cung cp u vo cao v khng n nh, cht lng thp v sn lng khng n nh trong khu sn xut lm gim tnh cnh tranh ca qu xoi trong nc so vi cc nc ln cn. Sn lng qu nhiu chnh v ko gi xoi xung thp hn gi thnh lm cho ngi sn xut b thit hi khng nh. Chi ph vn chuyn cao, ri ro nhiu trong qu trnh vn chuyn v phn phi lm cho gi thnh sn phm n tay ngi tiu dng ln cao, ngi tiu dng phi tr gi qu cao thay v r hn nu gim c cc chi ph ny. Cui nm 2005 tnh Tin Giang va hon tt giai on 1 khu ch u mi tri cy t ti x Ha Khnh, huyn Ci B, cch vng trng xoi chuyn canh ca tnh khong 15 km v cch TP HCM 110 km. tnh ng Thp cng mi va hon tt khu ch u mi tnh ng Thp, hin ang ku gi cc doanh nghip u t vo bun bn ch vi nhiu u i v thu v dch v. y l mt trong nhng c hi ngi trng xoi hai tnh Tin Giang v ng Thp qung b sn phm ca mnh, tm kim v m rng thm cc th trng trong nc ln ngoi nc. VIII. Kt lun v ngh:

8.1. Kt lun: Gi c lu thng trn th trng xoi trong nc bin ng rt ln trong nm do ph thuc vo sn lng xoi tng thi im. Gi xoi nghch v cao gp 2-3 ln so vi chnh v nhng cung khng cu. Nhu cu v sn phm c cht lng cao, ngon nh xoi Ct Ha Lc, Ct Chu tng trong nhng nm gn y. Tuy nhin trong sn xut, phn ln xoi c cht lng thp v sn lng rt ln tp trung trong vng 2 thng (thng 3 v thng 4) lm cho gi xoi gim xung rt thp, tn tht trong giai on ny l rt ln. Cc thnh vin tham gia trong chui gi tr xoi Tin Giang v ng Thp hot ng gn nh c lp, cha lin kt v hp tc vi nhau c dn n gi thnh qua cc khu tng cao. Vic mua bn gia cc thnh vin vi nhau c thc hin theo thi im nht nh, khng c hp ng chnh thc gia cc bn, gi c c tha thun ty theo t l cung cu trn th trng. 8.2. ngh: Qua nhng kh khn v tn ti ch yu phn tch, ngi trng v kinh doanh xoi cn c h tr nhm nh hng, t chc trng chuyn v ri v cy xoi c sn Ct Ho Lc v Ct Chu nhm sn xut ra mt lng sn phm xoi hng ha ln, c kh nng cung cp cho th trng trong nc t 6-8 thng mi nm. Khi nng dn trng xoi ch ng x l ra hoa thnh cng th c th kim sot c phn no s bin ng ca gi c v sn lng, gp phn iu tit th trng xoi trong nc i vo n nh.

20

Trc mt l h tr nng dn thuc cc HTX bng cc chng trnh tp hun chuyn v p dng cc bin php k thut mi trong sn xut, xu hng ca th trng, cc kin thc lin quan n vic tip th v kinh doanh: i vi d n ca Metro : ngh v tp hun cn thit cho cc thnh vin trong chui: Tp hun cc bin php sn xut qu an ton, m bo cc yu cu v VSATTP cho nng dn trng xoi, ch yu l cc x vin ca cc HTX sn xut v tiu th xoi. Tp hun v cc quy nh, tiu chun VSATTP ca B Y T, cc quy nh khc trn th gii cho nng dn, cc va ng gi a phng. Tp hun cho cc ch doanh nghip, ban ch nhim HTX v kin thc trong kinh doanh, qun l ti chnh, thanh ton, marketing cho cc ch doanh nghip, cc ban ch nhim HTX nhm nng cao nng lc canh tranh ca cc doanh nghip ny, thc y vic tiu th sn phm c hiu qu. Nh thu mua, ch va v cc hp tc x dch v thng mi c h tr nng cp trm ng gi/ch bin. H tr xy dng thng hiu cho cc doanh nghip, thng hiu xoi Ct Ha Lc, xoi Ct Chu Tiu chun ha v p dng tiu chun trong lu thng phn phi. ngh v cc lnh vc can thip t nh ti tr: h tr cc lp tp hun v k thut cho cc thnh vin ni trn, ngi sn xut tng bc nng cao cht lng v hiu qu trong vic canh tc xoi. ngh v cc lnh vc can thip t cc c quan h tr khc: cc cp chnh quyn, hip hi, on th a phng h tr v mt nh hng, t chc v qun l sn xut xoi, iu tit sn lng xoi trong nm nhm gim bt s bin ng ca gi c. Vic xy dng cc chnh sch, chin lc pht trin nn c th. Cc cp chnh quyn h tr to lin kt thc s gia cc thnh vin trong chui nhm tng thm nng lc cnh tranh cho c nhnh hng.

21

IX.

Ph lc

Ph lc 1: Mt s c im chnh ca cc ging xoi ph bin (o Th B By 1998) Tn ging (tn a phng) Ct Ha lc Ct chu Ghp xanh Ghp ngh Xim nm Thanh ca Thm Chu hng v Kh nng nng sut 100-150 400-600 120-150 120-150 200-300 150-250 <100 400-500 Trng lng tri (g) 400-500 300-400 300-400 300-350 350-450 250-300 200-300 300-400 T l ht (%) 11.8 15.8 16.4 18.0 10.0 17.3 15.8 16.7 brix (%) 19.0 18.2 17.0 18.2 22.0 20.0 20.0 15.0 T l tht (%) 77.2 74.6 71.5 69.3 82.8 63.8 71.9 69.3 Th hiu chung (1-5) 5 4 2 2 4 3 4 3

Stt

Mi v

Cu trc tht

01 02 03 04 05 06 07 08

1 1 2 2 1 2 3 4

2 5 6 6 1 4 3 8

mn, chc mn, do hi nho hi nho mn, chc mn, nho mn, nho nho

22

Ph lc 2: Qu trnh hnh thnh v hot ng ca HTX Ha Lc Ngy 30 thng 10 nm 2002, Hp tc x Ha Lc chnh thc c thnh lp v i vo hot ng. Tnh n nay, c 46 x vin c chia thnh 3 t sinh hot v qun l. Sau khi thnh lp hp tc x m nhiu bui hi tho, tp hun cho x vin nhm trao i kinh nghim v ph bin p dng khoa hc k thut cho cy xoi ct Ha Lc giai on trng mi v i vi cy ang cho qu (x l ra hoa nghch v, phng tr su bnh). Hp tc x cng ph bin x vin lp s tay nng dn qun l vn ng dng n xut qu an ton. Kt hp vi Vin nghin cu cy n qu min Nam, hp tc x thc hin chng trnh khuyn nng trng thm canh xoi ct Ha Lc trn din tch 4 ha cho x vin. Vi mc ch kt hp gia kinh doanh v dch v, x vin bn xoi cho hp tc x vi gi c hp l v hp tc x c ngun kinh ph hot ng. Hin nay, hp tc x c 2 im thu mua t ti p Bnh v p Ha v mt nhm thu mua lu ng c 3 ngi, c th huy ng 3-5 tn xoi mi ngy. V u ra, hp tc x m mt im bn l ti p 5 x An Hu nm trn quc l 1, mi ngy tiu th 15-20kg xoi c bao b v logo ca hp tc x. D kin s m thm mt im bn l khc cng trn quc l 1. Ngun tiu th chnh ca hp tc x l cc cng ty ti TP HCM thng qua cc hp ng cung cp s lng ln (AGREX SI GN v COOP MART) v mt s va t nhn. Tuy nhin do mt s kh khn v vn v sn lng thp, nht l xoi c cht lng tt rt t, HTX cha dm k hp ng vi cc i tc trn.

23

Ph lc 3 : Danh sch nhng ngi c phng vn:

stt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 H V Tn Nguyn Thanh Tng Bi Tn ngc Ng X To Phm Vn Nin L Minh Sn V Vn Hong Hunh Vn V Nguyn vn An L Vit Hng L Hong By Nguyn Hu L H Vn Lc Ng Ngc Hoi Th Hunh H Lm V Vn Bnh Lu Hu Th V Vn Th Ng Tn Li Nguyn Tn Nghim L Ngc Thon Nguyn Thanh Nh Hunh Vn Trng Nguyn Thanh Ha Nguyn Tr Dng Nguyn Tr Thc on Vn Khen Nguyn Cng Bnh Nguyn Phc S on vn i Lu Phc Hong Ng Th Hng Tm L Th Ph V Vn M Phm Ngc Hi Trn Phc Hip V Vn Lc V Phc Hng Ngn Vn Vit Lm Nguyn Vn B T Hunh Thanh Hng L Hong Dng H Minh Mn Nguyn Vn Th Hunh Hong ip Tho lun nhm nng dn a Ch stt H V Tn pII,M Hip,Cao Lnh,T 45 Phm vn Phc pII,M Hip,Cao Lnh,T 46 Trn Th Bch Loan pII,M Hip,Cao Lnh,T 47 inh Tn Sn p I,M Hip,Cao Lnh,T 48 L Hong Phng p I,M Hip,Cao Lnh,T 49 Trn Thanh Nh pII,M Hip,Cao Lnh,T 50 Nguyn Ch Dng pII,M Hip,Cao Lnh,T 51 L Vn Nm pII,M Hip,Cao Lnh,T 52 Nguyn B Hng p I,M Hip,Cao Lnh,T 53 H B T p I,M Hip,Cao Lnh,T 54 Phm Thanh H pII,M Hip,Cao Lnh,T 55 Nguyn Vn Lp pII,M Hip,Cao Lnh,T 56 Ng Vn Hunh Tn pII,M Hip,Cao Lnh,T 57 Nguyn Vn Dng p I,M Hip,Cao Lnh,T 58 L Vn Tng pII,M Hip,Cao Lnh,T 59 Nguyn Vn Tnh pII,M Hip,Cao Lnh,T 60 Ng Hong Chu pII,M Hip,Cao Lnh,T 61 Nguyn Vn Thanh pII,M Hip,Cao Lnh,T 62 Trn Vn Hoch pII,M Hip,Cao Lnh,T 63 Trng vn Lu pII,M Hip,Cao Lnh,T 64 Nguyn Vn Hng p I,M Hip,Cao Lnh,T 65 Nguyn Th Hng pII,M Hip,Cao Lnh,T 66 Nguyn Vn Nht p I,M Hip,Cao Lnh,T 67 Nguyn Hu Nhn p I,M Hip,Cao Lnh,T 68 Ngn Vn Thng p I,M Hip,Cao Lnh,T 69 Nguyn Vn Ton pIV,M Hip,Cao Lnh,T 70 Nguyn Minh Chu p I,M Hip,Cao Lnh,T 71 Trn Hong n p I,M Hip,Cao Lnh,T 72 Nguyn Vn Lc pII,M Hip,Cao Lnh,T 73 Nguyn Vn Dng pII,M Hip,Cao Lnh,T 74 NgnThnh Nhn p I,M Hip,Cao Lnh,T 75 Nguyn Vn Thc pII,M Hip,Cao Lnh,T 76 Nguyn Vn Thng pII,M Hip,Cao Lnh,T 77 Nguyn Th Cc pIV,M Hip,Cao Lnh,T 78 Nguy Th H pIV,M Hip,Cao Lnh,T 79 Nguyn vn m p I,M Hip,Cao Lnh,T 80 Nguyn c Nhu p I,M Hip,Cao Lnh,T 81 Nguyn Th By p I,M Hip,Cao Lnh,T 82 Nguyn Vn Thnh p I,M Hip,Cao Lnh,T 83 Nguyn vn Sang pII,M Hip,Cao Lnh,T 84 ng Vn V p I,M Hip,Cao Lnh,T 85 Nguyn Vn Su p I,M Hip,Cao Lnh,T 86 Nguyn Vn Chnh p I,M Hip,Cao Lnh,T pII,M Hip,Cao Lnh,T a Ch pII,M Hip,Cao Lnh,T pII,M Hip,Cao Lnh,T pII,M Hip,Cao Lnh,T pII,M Hip,Cao Lnh,T pII,M Hip,Cao Lnh,T pII,M Hip,Cao Lnh,T p I,M Hip,Cao Lnh,T p I,M Hip,Cao Lnh,T p I,M Hip,Cao Lnh,T pII,M Hip,Cao Lnh,T p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Bnh,Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Bnh,Ha Hng, CB,TG p Bnh, HTX Ha Lc p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p I, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, HTX Ha Lc p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Bnh,Ha Hng, CB,TG p Ha, Ha Hng, CB,TG p Bnh,Ha Hng, CB,TG p Bnh,Ha Hng, CB,TG p Bnh,Ha Hng, CB,TG

24

Thnh phn Cn b

Cung cp ngun vo Ngi thu gom Va ng gi

Bn s Bn l Ngi tiu dng Ch bin

Phng vn H v Tn a ch Nguyn Thnh Ti Ph phng Nng nghip huyn Cao Lnh, ng Thp V Hng Nhim Cng ty dch v pht trin nng nghip ng Thp Nguyn Vit Hoa Ph phng Nng nghip huyn Ci B, Tin Giang Trn Thanh Phong Ph Gim c S Nng nghip Tin Giang V Thnh Nhn Ch nhim HTX Ha Lc, huyn Ci B, Tin Giang i l nng dc Trng p 3 x An Hu, huyn Ci B, Tin Giang Nguyn Th Hng Hnh p 4, x An Hu, huyn Ci B, Tin Giang Va Mi Ha Khnh Khu 3, Th trn Ci B, huyn Ci B, Tin Giang Va Ba Thi p 4, x An Hu, huyn Ci B, Tin Giang Va Hng 2 p 2, x An Hu, huyn Ci B, Tin Giang Va xoi t Thy p 3, x An Hu, huyn Ci B, Tin Giang Va Tm Nguyn p 4, x An Hu, huyn Ci B, Tin Giang V Vit Hng x M Xng, huyn Cal Lnh, ng Thp Va Giu p 2, x Tn Hng, huyn Ci B, Tin Giang Va t Y p 4, x Tn Thanh, huyn Ci B, Tin Giang Trn ThTuyt Ch Tam Bnh, Qun Th c, TP HCM Trng Th Tuyt Ch Bn Thnh, Qun 1, TP HCM L Th Thm Ch Bn Thnh, Qun 1, TP HCM L Thanh Tho phng 7, TP M Tho, Tin Giang Phm Th Hai 118 Phm nh H, Phng 10, Qun 5, TP HCM L Ngc Khanh 135 Phm Vn Hai, Phng 11, Tn Bnh, TP HCM V Vn Bon Gim c Cng ty rau qu Tin Giang

25

TI LIU THAM KHO Trang web thng tin kinh t x hi tnh Tin Giang. www.tiengiang.gov.vn. Truy cp ngy 16/11/2005. ng Thp Thnh tu, tim nng v trin vng. www. Dongthap.gov.vn. Truy cp ngy 16/11/2005. V Th Truyn 2004. K thut canh tc xoi. Ti liu tp hun k thut canh tc cy c mi, su ring v xoi. Vin Nghin cu Cy n qu min Nam 17-19/10/2004. Mitra S. K. and Baldwin E. A. 1997. Mango. In: Mitra S. K. (ed), Postharvest Physiology and Storage of Tropical and Subtropical Fruits, CAB International, UK, p 85-122. Phm Ngc Liu 2003. Gii thiu cc ging cy n qu nn xy dng thng hiu v ng k bo h xut x hng ha. Tham lun Hi tho Gii thiu cc loi cy n qu c sn gn vi thng hiu cy ging v tri cy hng ha ti Cn Th ngy 17/05/2003. Nguyn Mn 2001. Kinh nghim v nhng bi hc rt ra t hot ng xut khu tri cy ti v ch bin min Nam. Tham lun Hi tho Thng mi ha tri cy nhit i ln 2 ti Cn Th ngy 29/04/2001. V Hng Nhim 2001. Mt s nhn nh c lin quan n s ra hoa trn xoi. Tham lun Hi tho Khoa hc v cy xoi ti Khoa Nng nghip, i hc Cn Th thng 2/2001 o Th B By 1998. Kt qu tuyn chn ging xoi cc tnh pha Nam. Bo co khoa hc hng nm ln 4. Vin Nghin cu cy n qu min Nam nm 1998. Tjiptono, P., P.F. Lam, S. Kosiyachinda, D.B. Mendoza Jr & P.C. Leong 1984. Status of the mango industry in ASEAN. In: Mendoza Jr D.B. and R.B.H. Wills (eds). Mango: development, postharvest physiology and marketing in ASEAN. ASEAN Food Handling Bureau, Kuala Lumpur, Malaysia, p1-11. Hunh Vn V, on Hu Tin & T Minh Tun 2006. Nghin cu th trng v th hiu tiu dng xoi Ct Ha Lc Nam b. Bo co khoa hc hng nm. Vin Nghin cu Cy n qu min Nam 14-16/01/2006. Nin gim thng k tnh Tin Giang nm 2003 on Th M Hnh. 2004. ng dng l thuyt cu, cung trong vic la chn gii php pht trin vng cy n tri ng Bng Sng Cu Long. Lun n tin s kinh t. Trng i hc Kinh T Thnh ph H Ch Minh.

26