Siyasi Partilerin Seçim Beyannameleri Karsilastirma

SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma
SDE Politika ve Demokratikleme Program Koordinatrl
indekiler:
Sunu ....................................................................................................................3 Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma ..........................4 Seim Beyannamelerinde Yeni Anayasa ve Demokratikleme ...............................6 Siyas Partilerin Seim Beyannamelerinde D Politika Projeksiyon ve Beklentiler ...................................................................16 Seim Beyannamelerinde Savunma ve Gvenlik Politikalar ................................25 Siyasal Partilerin Seim Beyannamelerinin Ekonomi Programlar Asndan Bir Karlatrmas ..................................................................................................33
SDE ANALZ Haziran 2011
Sunu
Stratejik Dnce Enstits (SDE) izgisi Trkiyenin demokratiklemesi ve sorunlarn siyaset erevesinde zmesini nceleyen bir sivil toplum rgtdr. Trkiyenin yllardr kroniklemi sorunlarnn zm iin zellikle 2000li yllarn bandan itibaren bu anlamda ok nemli bir srece girildi. 12 Haziran seimleri sorunlarn demokratik yollardan ve siyaset kurumunun iinde zm asndan olduka nemli bir adm olacak. Bu nedenle 12 Haziran seimleri, seim ncesi yaanan atmosfer, seimlerde siyasi partilerin zm nerileri ve seim sonular zerinde ayrntl durulmas gereken bir konumda. SDE olarak tm bunlarn zm srecine katk salayacak bir boyut kazanmas iin srece destek olmak istiyoruz. Bu nedenle elinizdeki alma hazrland. Bu almann hazrlanmas srecinde nce SDE Demokratikleme ve Politika Koordinatrl tarafndan Prof. Dr. Tanel Demirel, Do. Dr. Hamit Emrah Beri, Do. Dr. Yusuf Tekin ve Dr. Murat Ylmaz tarafndan TBMMde grubu bulunan siyasi partilerin seim beyannameleri zerinde ayrntl analizlerin yapld bir altay organize edildi. Bu altay sonrasnda SDE bnyesindeki koordinatrlkler kendi grev alanlar ile ilgili konularda siyasi partilerin seim beyannamelerinin analiz edildii bu almay hazrlad. almada siyasi partilerin seim beyannamelerinin demokratikleme ve yeni anayasa sreci asndan deerlendirildii blm Do. Dr. Yusuf Tekin, d politika asndan incelendii blm Do. Dr. Murat emrek, savunma ve gvenlik politikalar asndan ele alnd blm Prof. Dr. Aytekin Geleri ve ekonomi politikalar asndan irdelendii blm ise Do. Dr. Muhsin Kar tarafndan hazrlanmtr. SDE Demokratikleme ve Politika Koordinatrl

4
SYAS PARTLERN SEM BEYANNAMELER ZERNE BR KARILATIRMA

12 Haziran 2011 seimleri, birok adan 1877 yl ile balayan Trkiyedeki
Trkiyenin siyaset etme gelenei asndan bakldnda, kronik sorun alanlarna ilikin farkl bak alar gelitiren siyasal iktidarlarn, birka seim dnemi sonrasnda statkonun bir paras haline geldikleri ve seim beyannamelerini de bu minvalde hazrladklar grlmektedir.
seim srecinin en nemli halkalarndan birisi olarak deerlendirilebilir. zellikle son yllarda atlan demokratikleme admlarnn devam ve yerleik bir anayasal demokrasiye sahip olabilmek asndan nemli olan bu seimler, ayn zamanda Trk siyasal hayat bakmndan da son derece ilgin bir deneyim oluturacaktr. Bugne kadar birbirine kart ya da muhalif olan ve bu nedenle bir araya gelmeleri imknsz grnen siyasal yap, anlay ve ynelimlerin, bu seimler balamnda ak veya rtk bir ekilde bir araya gelebilmeleri, sz konusu ilginliin bir tezahr olarak grlebilir. Bu dorultuda, Trkiyede siyaseti kategorize ederken kullanlan sa-sol tanmlamasnn seimler sonrasnda yeni bir krlmaya urayacan ve tartmann daha hararetli bir boyuta ulaacan tahmin etmek de ok g olmamaktadr. Trkiyenin siyaset etme gelenei asndan bakldnda, kronik sorun alanlarna ilikin farkl bak alar gelitiren siyasal iktidarlarn, birka seim dnemi sonrasnda statkonun bir paras haline geldikleri ve seim beyannamelerini de bu minvalde hazrladklar grlmektedir. Muhalif siyasi partilerin seim ncesinde ilan ettikleri beyannameler ise, genellikle zerinde fazla bir aba sarf edilmeden hazrlanan poplist bir nitelik tamakta ve seim sonrasnda pek de hatrlanmamaktadr. Dolaysyla siyasi partilerin seim stratejilerini seim beyannameleri zerine kurguladklarn ileri srmek son derece zordur. Seim srelerinin, beyannamelerde yer verilen projeler hakknda ayrntl tartmalar yapmak yerine, karlkl polemiklerle ve sulamalarla gemesi de bu durumun bir kantdr.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma 12 Haziran 2011 seimlerine ilikin tartma ve seim stratejileri de bu genellemeden muaf tutulabilecek bir nitelik gstermemektedir. Siyasi partilerin adeta birbirlerini gzleyerek ve atafatl grsel trenler eliinde sunduklar seim beyannameleri zerinde neredeyse hi tartma yaplmamas, beyannamelerin gazetelerde, televizyon programlarnda ve akademik evrelerde objektif analizlerle ele alnmamas gibi hususlar, bu trden bir muaf tutmay mmkn klmamaktadr. Bunun nemli nedenlerinden birisi seim beyannamelerinin Trkiyede siyaset sahnesinde belirleyici bir metin olarak kabul edilmemesidir. Hatta siyasi partilerin yneticileri, milletvekilleri ve yelerinin bile, ou zaman seim beyannamelerinde nelerin yazl olduunu hatrlamadklarn ifade etmek abart olmayacaktr. Seim beyannameleri zerinde yaplabilecek bir dier genelleme olarak u sylenebilir: 12 Haziran seimlerine katlacak btn siyasi partilerin yaynladklar seim beyannamelerinde lke sorunlar ve bu sorunlara ynelik zm nerileri konusunda nemli oranda benzerlikler bulunmaktadr. Bu benzerlikler, zellikle sorunlarn tespit edilmesi ve ortaya konmas hususunda younlamaktadr. Hemen hemen tm siyasi partiler tarafndan Trkiyenin yeni bir anayasaya ihtiya duyduu, demokratikleme dzeyi asndan arzu edilen dzeyde olmad, ekonomik gstergeler bakmndan potansiyelinin olduka altnda bulunduu ya da temel hak ve hrriyetler ynnden ciddi sorunlar yaad ifade edilmektedir. Kukusuz bu tespitlere ynelik zm nerileri hususunda siyasi partilerin farkl tercihleri, politikalar ve nerileri sz konusu olabilir. Ayn ekilde benzer zm nerileri ve projelerin bulunmas da gayet doaldr. Burada tuhaf olan ey srekli olarak uzlama arayndan bahseden siyasi partilerin, seim iin hazrladklar beyannamelerinde bu tr ifadelere hi yer vermemesidir. Siyasi partilerin ortak zm noktalarnda birleebileceklerine ve uzlama araynda olabileceklerine dair gl bir vurguda bulunmamalarnn kamuoyunda ciddi bir hayal krkl yaratt sylenebilir.
5
12 Haziran seimlerine katlacak btn siyasi partilerin yaynladklar seim beyannamelerinde lke sorunlar ve bu sorunlara ynelik zm nerileri konusunda nemli oranda benzerlikler bulunmaktadr. Bu benzerlikler, zellikle sorunlarn tespiti hususunda younlamaktadr.
SDE Analiz

6
Seim Beyannamelerinde Yeni Anayasa ve Demokratikleme

Siyasi partilerin seim beyannamelerinde en ok yer ayrlan balk demok-
Ak Parti beyannamesinde demokratikleme hedefi iin leri Demokrasi adyla bir hedef ortaya konulmu, 2002 sonras dnem iin Trk demokrasisinin normalleme yllar tanmlamas yaplmtr. Yani 9 yla yaklaan iktidar dneminde bu konuda nemli admlar atldnn alt izilmitir.
ratikleme ve yeni anayasa srecine ilikindir. Bu balk altnda yer verilen hususlar hemen hemen toplumun btn kesimleri tarafndan zerinde uzlalan temel sorun alanlardr. Sorunlar zerinde uzlalm olmas, bu sorunlarn zm konusunda da uzlama ihtimali konusunda mitli olmamza neden olmaktadr. Adalet ve Kalknma Partisi Seim Beyannamesinde Demokratikleme ve Yeni Anayasa Adalet ve Kalknma Partisinin 12 Haziran seimleri iin hazrlad seim beyannamesi Trkiye Hazr: Hedef 2023 baln tayor. Metinde iki husus hemen dikkat ekiyor. 3 Kasm 2002 seimlerinden sonra balayan AK Parti iktidar srasnda yaplan icraatlara beyannamede olduka geni yer ayrlmas ilk hususu; beyannamenin bir seim dnemini deil de, 2023 yln vizyon olarak semesi ise ikinci hususu oluturuyor. Ak Parti beyannamesinde demokratikleme hedefi iin leri Demokrasi adyla bir hedef ortaya konulmu, 2002 sonras dnem iin Trk demokrasisinin normalleme yllar tanmlamas yaplmtr. Dolaysyla 9 yla yaklaan iktidar dneminde bu konuda nemli admlar atldnn alt izilmitir. Bu ksmda zerinde en ok durulan konulardan biri, kamuoyunda Krt Alm ya da Demokratik Alm gibi isimlerle bilinen Milli Birlik ve Kardelik Projesidir. Farkl kesimlerin maduriyetleriyle oluan toplumsal sorunlarmz mill birlik ve kardelik erevesinde zme iradesini ifade etmek biiminde tanmlanan projede, toplum iinde ayrmcla maruz brakld ve
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma maduriyetler yaad ifade edilen Krt, Alevi, gayrimslim ve Roman vatandalarn hayat artlarnn iyiletirilmesi ynnde admlar atlmaya devam edilecei belirtilmitir. Bu noktada alt izilmesi gereken bir dier husus da, Ak Partinin ilk defa bir beyannamesinde bu konuya yer vermi olmas ve Krt sorunu ifadesini ilk defa bu trden bir metinde kullanm olmasdr. Bu balk altndaki sorunlarn bugne dein gvenlik eksenli ele alnd eklindeki eletirinin de alt ayrca izilmelidir. Beyannamenin bu ksm ile ilgili eletirel bir husus, sorunun demokratik yollarla ve mzakere ile zleceinin belirtilmesine ramen yeni dnemde atlacak somut admlarla ilgili hibir ipucu vermemesidir. Burada gelecekte atlacak somut admlardan ok, TRT 6nn kurulmas veya niversitelerde Krte blmlerinin almas gibi admlara yer verilmitir. Ak Parti beyannamesinde leri Demokrasi hedefi balamnda dile getirilen ikinci nemli vaat bireyi ve onun haklarn esas alan, devleti kutsal bir varlk deil bireye ve topluma hizmet eden bir ara olarak gren, toplumsal eitlilii bir tehlike deil zenginlik olarak kabul eden, tek seslilii deil oulculuu ne karan ve demokratik hukuk devletinin tm unsurlarn ieren bir yeni anayasann hazrlanaca vaadidir. Bu kapsamda, adalet ve yargnn ileyii ile ilgili konularda, bata HSYK olmak zere, yksek yarg organlarnn meruluklarn ve halkn yargya gvenini artrc dzenlemelerin yaplaca ifadelerine de yer verilmitir. AK parti, yeni dnemde Ombudsmanlk kurumunun kurulacan, istinaf mahkemelerinin oluturulacan ve yarglamay hzlandracak tedbirlerin alnmasna devam edileceini de vaat etmektedir. Btn bunlar gerekletiinde Ak Partiye gre, yarg kimsenin n veya arka bahesi olmayacak ve millet adna karar veren ve gven duyulan bir adalet sistemi kurulacaktr. Ak Parti beyannamesinin leri Demokrasi balkl ksmnda son olarak Vatanda ve Sonu Odakl Ynetim balyla yerel ynetimlerin glendirileceine ilikin vaatler yer almaktadr. Burada btn brokratik mekanizmalarn vatandalarn yaamlarn kolaylatrmak zere yeniden dzenlenmeye devam edilecei; demokratik standartlarn ykseltilmesi iin yerel ynetimlerin glendirilecei ifadelerine yer verilmektedir. Demokratikleme bahsiyle ilgili olarak Ak Parti yeni dnemde siyasetin alann glendirecek ve bata anayasa yapm sreci olmak zere halkn siyasi katlmn sivil toplum rgtleri araclyla da rahatlkla gerekletirebilecekleri alanlar aacan vaat etmektedir. Bu konuda zellikle yeni anaya7
AK parti, yeni dnemde Ombudsmanlk kurumunun kurulacan ve istinaf mahkemelerinin oluturulacan vaat etmektedir. Btn bunlar gerekletiinde Ak Partiye gre, yarg kimsenin n veya arka bahesi olmayacak ve millet adna karar veren ve gven duyulan bir adalet sistemi kurulacaktr.
SDE Analiz

8
sa yapm srecine ilikin beyannamedeki vaatler olduka nemlidir. Yeni anayasay kesinlikle TBMMnin yapacan ifade eden AK Parti, bu srete sivil ve zgr bir tartma ortam oluturacan, geni bir katlm temin edeceini ve anayasann referandum ile kabul edilmesini salayacan ifade etmektedir. CHP Bildirgesinde Demokratikleme ve Anayasa zgrln ve Umudun lkesi Herkesin Trkiyesi balyla kamuoyuna duyurulan Cumhuriyet Halk Partisi Seim Bildirgesinin temel deeri zgr insan olarak belirtilmektedir. Metin Trkiyede zgrlk demokrasinin kurulmas iin yeni bir toplumsal szlemeye, bu lkede yaayan herkesin zgrlklerini alabildiine genileten ve hkmetlerin baskc politikalarndan koruyan yeni bir anayasa ihtiyacna yaplan vurguyla balyor. CHPye gre yeni anayasann temel deerleri zgrlk, eitlik, sosyal adalet, demokrasi ve laiklik ilkelerinden olumaldr. Ayrca anayasann medeni, siyasi, sosyal, ekonomik ve kltrel temelli insan haklarn eit birer btn olarak kabul grmesi gerektii belirtiliyor. CHP, 24. Dnem TBMMnin meruiyetinin baraj uygulamas nedeniyle zedelendii dncesinden hareketle, yeni anayasann Anayasa Meclisi tarafndan hazrlanmas gerektiini ifade etmektedir. Bu ifade CHPnin yeni dnemde TBMM ats altnda anayasa almalarna pozitif katk verecei beklentileri konusunda midimizi zayflatr niteliktedir. CHPnin seim bildirgesinde dile getirdii krmz izgilerinden biri de parlamenter sistemdir. CHPye gre bakanlk sistemi tek adam tartmalarn beraberinde getirecek ve Trkiyede demokrasinin geliim srecini olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle, hkmet sistemi tartmalar sona ermeli, anayasada parlamenter sistemle uyumlu olmayan hkmler dzeltilmelidir. MHPnin nerisinin de ayn ynde olduunu hatrlatmak gerekir. Bildirgede bu kapsamda yer verilen bir dier neri hukukun stnlnn tesis edilmesidir. CHPnin bu konudaki nerisinin ana unsuru, beklendii zere, Adalet Bakan ve mstearnn HSYKdan karlmas ve yrtmenin basksnn sona erdirilmesidir. CHP iktidarnda yarg bamszlnn gvence altna alnaca belirtilmi, ancak bunun bakaca hangi dzenlemeler ile gerekletirileceine yer verilmemitir. Yine bu noktada CHPnin sadece yarg bamszl ile yetindii, yargnn tarafszl tartmalarn ise adeta grmezden geldii ifade edilebilir.
CHPnin seim bildirgesinde dile getirdii krmz izgilerinden biri de parlamenter sistemdir. CHPye gre bakanlk sistemi tek adam tartmalarn beraberinde getirecek ve Trkiyede demokrasinin geliim srecini olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle anayasada parlamenter sistemle uyumlu olmayan hkmler dzeltilmelidir.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma CHP bildirgesindeki en olumlu yanlardan biri, silahl kuvvetlerin siyasete karmasna kar ktklarn aka ifade etmeleridir. Ancak bildirgeden yaklak bir ay kadar sonra aklanan anayasa taslana bakldnda, CHPnin bu konudaki tavrnn net olmad ortaya kmaktadr. nk silahl kuvvetlerin sivil iradenin kontrolne verilmesini mmkn klacak anayasal hkmler taslakta hi yer almamtr. CHP bildirgesinde yer alan en dikkat ekici nokta ise, hi kukusuz kii hak ve zgrlklerine ynelik vurgudur. zellikle kii zgrl ve gvenlii, basn ve iletiim zgrl ile zel yaamn gizliliinin alt izilmitir. Bylece ete ve darbe tartmalar nedeniyle tutuklu bulunan kiilerin tutukluluklar bu haklarn ihlali olarak deerlendirilmektedir. CHPnin hazrlad anayasa taslanda ise, Anayasann balang ilkelerinin korunmas gerektii vurgulanmaktadr. Bilindii zere, 1982 Anayasasnn Balang ksm, devletin ideolojik tarafszl asndan sorunlar barndrd, etnik imalara yer verdii ve devleti kutsallatrd iin oka eletirilmitir. CHPnin anayasa taslanda bunlara sahip kmas olduka ilgintir. Yine CHPnin anayasa taslanda dikkat eken bir baka husus, vatandalk tanmnda etnik kken ifadesine yer verilmemesi hususudur ki bu kamuoyunda neredeyse zerinde uzlalan bir noktadr. Taslakta dikkat ekici bir dier nokta Laiklik ilkesinin pekimesi iin Din Kltr ve Ahlak Bilgisi dersi zorunlu olmaktan karlmal ifadesidir. Ayrca ibadethane statsnn anayasada tanmlanmas, Diyanetin yeniden yaplandrlmas gibi hususlar da CHPnin taslanda yer almaktadr. CHP taslana ilikin en nemli eletiri Trkiyenin anayasadan kaynaklanan ve demokratikleme nndeki engeller olarak gzken birok sorununa yer verilmemi olmasdr. rnein barts sorununun nasl zleceine ilikin cevap taslakta mevcut deildir. Ayn ekilde siyaset zerindeki vesayet kurumlarna ilikin CHP liderinin kamuoyunda tartmaya at birok konu taslakta yer almamtr. Aklanan taslakta CHP, siyasi partiler ve seimlere ilikin baz neriler de sralamtr. rgtlenme hakknn yeniden dzenlenmesi, seim barajlarnn drlmesi, siyasi partilere hazine yardmnn adil bir biimde yaplmas gibi nerilere yer verilmitir.
9
CHPnin hazrlad anayasa taslanda Anayasann balang ilkelerinin korunmas gerektii vurgulanmaktadr. Bilindii zere, 1982 Anayasasnn Balang ksm, devletin ideolojik tarafszl asndan sorunlar barndrd, etnik imalara yer verdii ve devleti kutsallatrd iin oka eletirilmitir.
SDE Analiz

10
Kamuoyunda oka tartlan anadilde eitim konusunda, CHP, devlet okullarnda anadilin renilmesi imknnn tannmas gerektiine dikkat ekmitir. Yine bu tr tartmalarn odanda yer alan demokratik zerklik konusunda, CHP, niter devlet vurgusunu tekrarlamay tercih etmi, ancak bu yapda yerel ynetimlerin glendirilmesini salayan bir yerel ynetim reformu yapacaklarn deklare etmitir. CHP tarafndan hazrlanarak kamuoyuyla paylalan bu olduka ksa taslakta dikkate deer bir baka husus YKn ve Askeri Yargtayn kaldrlmas, MGKnn ise anayasal bir kurum olmaktan karlmasdr. Bildirgede seim sistemi ve siyasi partilerle ilgili olarak da olduka ciddi neriler yer almaktadr. Bunlar arasnda siyasi partiler yasasnn demokra-
Ses Ver Trkiye bal ile duyurulan MHPnin 12 Haziran 2011 seimlerine ilikin beyannamesi olduka kapsaml bir metin olarak hazrlanmtr. Metin iinde toplumsal yaama ilikin hemen her konu hakknda poplist denebilecek bir dil kullanld dikkat ekmektedir.
tikletirilmesi, seim yasalarnda temsil ilkesini zedeleyen aksaklklarn dzeltilmesi, siyasi partilerin ileyiinde ve rgt yaplanmalarnda parti ii demokrasinin ve katlmcln salanmas, siyasi parti kapatma davalarnda Venedik Kriterlerinin hayata geirilmesi ve seilme yann 21e drlmesi gibi nerileri saymak mmkndr. Bildirgede Krt sorunu ifadesi kullanlmam, yerine Dou ve
Gneydouda tam demokrasi tanmlamas tercih edilmitir. Bu erevede, blgede toplumsal barn salanaca, Krtlerin kimliklerini yaamalarnn nndeki engellerin kaldrlaca, faili mehullerin aydnlatlaca, talep edenlere anadil renim olanann sunulaca, Dersim arivlerinin alaca gibi vaatlere yer verilmitir. Milliyeti Hareket Partisi Seim Beyannamesinde Demokratikleme ve Yeni Anayasa Tartmalar Ses Ver Trkiye bal ile duyurulan MHPnin 12 Haziran 2011 seimlerine ilikin beyannamesi olduka kapsaml bir metin olarak hazrlanmtr. Metin iinde toplumsal yaama ilikin hemen her konu hakknda poplist denebilecek bir dil kullanld dikkat ekmektedir. Ancak zellikle anayasa ve demokratikleme balkl ksm, MHPnin kendi izgisini koruduu ve ay-
SDE Analiz
nen yanstt ifadelerle kaleme alnmtr. Bu ksmda adalet baln tayan blmde genel olarak yarg sisteminin ileyii ile ilgili sorunlar sralanm, ancak somut nerilere yer verilmemitir. Adalet, temel hak ve zgrlklerin gvencesi ve devletin temel amala-
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma rndan biri haline getirilecek Adalet sistemi hakly koruyacak eklindeki nermeler, bunu nasl gerekletireceine ilikin detaylara girmeden alt alta yazlmtr. Ayn ekilde HSYK ve Anayasa Mahkemesi ile ilgili dzenleme yaplaca da belirtilmi, ancak nasl bir yaplanma ngrldnden bahsedilmemitir. Yeni anayasa ile ilgili ksm MHP beyannamesinin en ayrntl ksmlarndan biridir. Bu ksmda MHP sadece kamuoyundaki tartmal hususlarla ilgili olarak kendi duruunu ortaya koyan baz nermelere yer vermitir. Toplumsal uzlamayla dayal ve `Toplum Szlemesi Belgesi` niteliinde yeni bir anayasa hazrlanaca belirtildikten sonra; bu anayasada Cumhuriyet`in temel nitelikleri ve deimez maddelerin korunacann alt izilmitir. Ayrca Trk mill kimlii, demokratik rejim ve temel insan haklar gibi deerlerden vazgeilmesine, bunlarn tartlmasna izin verilmeyecei belirtilmitir. Metin, MHPnin Trk milli kimlii etrafnda biimlenen ve niter devlet kurgusunu esas alan bir anayasa istediini gstermektedir. Ancak metinde mevcut anayasann vesayeti nitelii ve yeni anayasann nasl bir felsefesi olaca gibi hususlardan hi bahsedilmemitir. Ayrca metinde mezhep, inan ve etnik kken gibi zellikler, mill btnln ayrlmaz paras olarak deerlendirilecek, farkl etnik kimliklere siyas ve hukuk stat tannmayacak, Trke dndaki dillere ve farkl kltrlere resm stat kazandrlmayacak yapay aznlk yaratlmasna izin verilmeyecek, Trk milleti yerine `Trkiyelilik` tanm konulamayacak, Trke`den baka ana dillerde eitim verilmeyecek, Trkiye`de zerk blgeler oluturulmayacak gibi krmz izgileri olduu da grlmektedir. Hkmet sistemi tartmalar asndan MHP de tpk CHP gibi dnmektedir. Bu noktada parlamenter sistem yeterli grlmekte ve yalnzca aksayan taraflarn dzeltilmesiyle ilgili dzenlemelerin yaplabilecei belirtilmektedir. MHP, siyasi partilerin kapatlmasyla ilgili hususta ise, olduka demokratik saylabilecek bir neride bulunmaktadr: Terr ve iddeti siyas ama ve ara olarak grme dnda siyas partiler kapatlmayacak, sorumlularna siyas ve ceza yaptrm uygulanacak. Beyannamede demokratikleme balamnda deerlendirilebilecek baz neriler eitim ve retim bal altnda sunulmutur. Bu ksm, tahmin edilecei zere anadilde eitim konusuna arlk verilerek hazrlanmtr.
11
MHP, siyasi partilerin kapatlmasyla ilgili hususta olduka demokratik saylabilecek bir neride bulunmaktadr: Terr ve iddeti siyas ama ve ara olarak grme dnda siyas partiler kapatlmayacak, sorumlularna siyas ve ceza yaptrm uygulanacak.
SDE Analiz

12
Metnin hemen banda Trke tek eitim dili olarak kalacak ifadesine yer verilerek net bir duru sergilenmitir. Anadilde eitime kar kmann doal bir sonucu olarak, lke iinde Trke dnda hibir dille eitim yaplamayaca ifade edilmitir: Eitimin hi bir kademesinde yabanc dille eitim yaplamayacak. Beyannamede yer verilen nemli bir sorun da barts sorunudur. MHP, niversitelerde bartsnn eitimin nnde bir engel olarak yer almasna ilikin dzenlemelerin kaldrlacan vaat etmektedir. Ancak burada MHPnin halen 2007 izgisinde olduu belirtilmelidir. Bu izgi, bartsnn sadece hizmet alanlar iin serbest braklacan savunmakta ve bylece kadnlarn bartl bir ekilde alma hayatnda bulunmalarnn n kesilmektedir.
MHP, niversitelerde bartsnn eitimin nnde bir engel olarak yer almasna ilikin dzenlemelerin kaldrlacan vaat etmektedir. Ancak bartsnn sadece hizmet alanlar iin serbest braklacan savunmakta ve bylece kadnlarn bartl bir ekilde alma hayatnda bulunmalarnn n kesilmektedir.
MHP beyannamesinde bulunan din eitiminin okullarda devlet eliyle verilmesine devam edilecek biimindeki ifadenin alt izilmelidir. Burada oluabilecek bir kafa karklnn nne gemek zere de mill birlik ve btnln salanmas, vatanda ile devlet arasndaki yaknlama ve eitli n yarglarn giderilmesinde nemli katklar salayaca iin biiminde bir erh dlmtr. Beyannamede kamu ynetimi balkl ksmda genel olarak merkeziyetilik, hizmet kalitesinin dkl, memurlara ynelik siyasi partilere ye olma yasa, merkez ve tara tekilat arasndaki uyumsuzluk gibi bilenen sorunlarn zlecei ifade edilmitir. Temel hak ve zgrlklerle ilgili tartmalara metinde yer verilmemesi ilgintir. Bu konu ile ilgili olarak neredeyse hibir neri ve dzenleme bulunmamaktadr. MHPnin beyannamesini hazrlayanlarn bu konuyla ilgili lke gereklii hakknda yeterince bilgi sahibi olmadklar iddia edilebilir. Metinde dikkat eken bir baka konu, darbe ve ete tartmalarnn odanda yer alan silahl kuvvetlerle ilgili ksmdr. Metni kaleme alanlar adeta Trkiyede asker-sivil ilikileri ile ilgili tartmalar hi takip etmeyen bir grnt sergilemektedir. Asker-sivil ilikileri konusunda ki bin yllk kkl maziye sahip Trk Ordusunun, Trk milletinin vicdanndaki saygnlnn, gnlk polemik konusu yaplarak i ve d kamuoyunda ypratlmasna frsat verilmeyecek eklindeki tuhaf ve anti-demokratik ierie sahip bir cmleye yer verilmesini bu durumun bir sonucu olarak grmek mmkndr.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma Emek, Demokrasi ve zgrlk Blou Seim Beyannamesi Emek, Demokrasi ve zgrlk Blou tarafndan Bar ve Demokrasi Partisince desteklenen bamsz adaylar adna aklanan seim beyannamesine bakldnda, Trkiyenin Krt sorununda kat ettii mesafeyi rahatlkla grmek mmkndr. Beyannamede Trkiyenin demokratikleme sorunu Krt sorunu erevesinde olduka cesur ifadelerle yer almtr. zm nerileri ve projelerde ilk dikkat eken husus budur. Beyannamenin en nemli eksiklii, bu kadar cesurca sylemlerin dile getirilmesine olanak salayan son 10 yl iindeki gelimeyi takdir eden herhangi bir ifadeye yer vermemesidir. Tam tersine siyasal iktidara ynelik ar eletirilrt seim beyannamesinde de kendisini hemen hissettirmektedir. Beyannamede demokratikleme sreci ile ilgili olarak dikkat eken ilk neri grubu siyasi partiler ve seim sistemi ile ilgilidir. Siyasi partilerle ilgili olarak yasal dzenlemelerin demokratik erevede yeniden ele alnmasnn nerildii metinde, hazine yardmnn seime girme yeterliine sahip siyasi partiler arasnda eit ekilde datlmas ynndeki neri de dikkat ekmektedir. Seim sistemi ile ilgili olaraksa, % 10luk lke barajnn tamamen kaldrlmas teklif edilmektedir. Ayrca beyannamede, bata Krt sorunu olmak zere, 12 Eyll ncesinde yaanan btn toplumsal olaylarn sebeplerinin aratrlmas ve bir nevi yzlemenin salanmas iin bir komisyon kurulmas gerektiinin de alt izilmektedir. Platformun seim beyannamesinde nemli bir talep yeni anayasa sreci ile ilgilidir. Btn siyasi partiler gibi Platform da Trkiyenin yeni anayasa ihtiyacn dile getirmektedir. Beyannamede somut neriler yer almamaktadr. Ancak yeni anayasa ile ilgili olarak yle bir tanmlamaya yer verilmektedir: Herhangi bir ideolojiyi dayatmayan, ulusu ve vatandal etnik temelde tanmlamayan, devletin yetkilerini snrlayan, bireysel kollektif haklara dayal, emekten yana, cinsiyet zgrlk, doaya saygy insane saygyla bir tutan, Trkiyenin btn farkl kltrlerini, inanlarn deerlerini koruyan yeni bir anayasay hep birlikte yapacaz. Yine demokratikleme kapsamnda YK ve MGKnn kaldrlmas da Platformun dikkat ekici nerileri olarak kabul edilebilir. Beyannamede kaldrlmas talebiyle yer verilen zel Yetkili Mahkemeler ise stiklal Mahkemelerinin zamana uyarlanm biimi olarak tanmlanmaktadr.
13
Emek, Demokrasi ve zgrlk Blou tarafndan Bar ve Demokrasi Partisince desteklenen bamsz adaylar adna aklanan seim beyannamesine bakldnda, Trkiyenin Krt sorununda kat ettii mesafeyi rahatlkla grmek mmkndr. Beyannamede Trkiyenin demokratikleme sorunu Krt sorunu erevesinde olduka cesur ifadelerle yer almtr.
SDE Analiz

14
Beyannamede, BDP izgisinde bugne dein pek yer verilmeyen dini inan ve ibadet hrriyeti ile ilgili olarak da ayr bir yer ald gzlenmektedir. Bu erevede barts yasann kaldrlaca ve maduriyetin giderilecei, Diyanet leri Bakanlnn kaldrlaca yerine zerk Blge Meclislerine bal inan zgrl kurullar kurulaca belirtilmektedir. Ayrca zorunlu din derslerinin kaldrlaca ve seimlik olarak dinler tarihi ve din bilgisi gibi derslere yer verilecei ifade edilmektedir. Metnin en ayrntl ksmlarndan biri, demokratik zerklikle ilgili ksmdr. Metinde demokratik zerklik demokratik Cumhuriyetin zne uygun niteliklerinin pekitirilmesi ifadesiyle tanmlanmakta ve Trkiyenin 20-25 zerk blgesel ynetime ayrlmas gerektii belirtilmektedir. Bu blgelerin her birinde katlmc demokrasi etrafnda rgtlenen; eitim, salk, kltr, sosyal hizmetler, tarm denizcilik, sanayi, imar, evre, turizm, telekomnikasyon, kadn, genlik, spor gibi hizmet alanlarndan sorumlu olan blge meclislerinin yer almas gerektii nerilmektedir. Merkezi hkmetin ise sadece dileri, maliye ve savunma hizmetleri ile itigal etmesi gerektii ifade edilmektedir. Krt sorunu balamnda, zerklik dnda, dier bir nemli tartma konusu olan resmi dil ve anadilde eitim konusunda da metin olduka cesurdur. Metne gre Trke, tm lkede geerli resmi dil olarak kullanlmaya devam edecek, blgeler kendi ihtiyalarna gre baka dilleri de ikinci, nc, dil olarak kullanabileceklerdir. Ayrca zerk blge ynetimleri isteyen herkese resmi dilin yannda, anadilinde eitim grme imkann da salayacaktr. Ayrca kamusal alanda dahil olmak zere, her ortamda anadilin kullanm mmkn olacaktr. Siyasi Partilerin Seim Beyannamelerinde Demokratikleme ve Yeni Anayasa Tartmalarndan Ortaya kanlar Seim beyannamelerinde genel olarak demokratikleme olarak alann izebileceimiz balklarda siyasi partilerin byk oranda rttklerini sylemek mmkndr. Yeni bir anayasa ihtiyac, olduka ar ileyen yarg dzeninin reformize edilmesi, siyasi partiler ve seim kanunlarnn bir an nce demokratik bir perspektifle yeniden ele alnmas, temel hak ve hrriyetler alannda (zellikle anadilde eitim, dini inan ve ibadet, vicdani red gibi) nemli admlarn atlmas ve Krt sorunun zmnn acil olarak ve demokratik bir biimde salanmas gibi hususlarda geni bir rtmenin bulunduu sylenebilir.
Krt sorunu balamnda, zerklik dnda, dier bir nemli tartma konusu olan resmi dil ve anadilde eitim konusunda da metin olduka cesurdur. Metne gre Trke, tm lkede geerli resmi dil olarak kullanlmaya devam edecek, blgeler kendi ihtiyalarna gre baka dilleri de ikinci, nc, dil olarak kullanabileceklerdir.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma Hemen btn siyasi partilerin seim beyannamelerinde yer verilen bu demokratikleme admlarnn atlmas durumunda lkedeki skntlarn nemli bir ksmnn zlecei aktr. te bu nedenle nmzdeki dnemde TBMMde yer alacak siyasi partileri bekleyen ok nemli bir olgunluk snav sz konusudur. Hepsinin seim beyannamelerinde vaat ettikleri dzenlemeler balamnda admlarn atlmasna katkda bulunmalar arttr. Yeni dnemde en azndan siyasi partiler kanunu, seim kanunu, merkezi ynetim-yerel ynetim ilikilerini dzenleyen kanunlar, anayasann temel hak ve hrriyetlerle ilgili ksmlar gibi btn siyasi partilerin zerinde uzlat konularda admlar atlmas beklenebilir.
15
Krt sorunu balamnda, zerklik dnda, dier bir nemli tartma konusu olan resmi dil ve anadilde eitim konusunda da metin olduka cesurdur. Metne gre Trke, tm lkede geerli resmi dil olarak kullanlmaya devam edecek, blgeler kendi ihtiyalarna gre baka dilleri de ikinci, nc, dil olarak kullanabileceklerdir.
SDE Analiz

16
Siyas Partilerin Seim Beyannamelerinde D Politika Projeksiyon ve Beklentiler

12 Haziran seimlerine ilikin genel sorunlardan ve seim beyannamele-
Seim beyannamelerinin hepsinde d politika blm en sona atlrken yurtdndaki vatandalar, Kbrs, Ortadou ve hassaten Irakn yannda Azerbaycan ile Karaba meselesi olduka nem verilen alt balklar olarak gze arpmaktadr.
rindeki pespayelikten beyannamelerin d politika blmleri de nasibini almaktadr. Bu alma erevesinde incelediimiz AK Parti, CHP, MHP ile Emek, zgrlk ve Demokrasi Blou ats altnda BDPnin destekledii bamsz adaylarn seim beyannamelerinin d politika blmleri incelenmitir. ncelenen blmden hareketle sonucu peinen dile getirmek gerekirse, hibir partinin Trkiyedeki semenleri seim beyannamelerini okumad iin sulamamas gerektii sylenebilir. Seim beyannamelerinin hepsinde d politika blm en sona atlrken yurtdndaki vatandalar, Kbrs, Ortadou ve hassaten Irakn yannda Azerbaycan ile Karaba meselesi olduka nem verilen alt balklar olarak gze arpmaktadr. Adalet ve Kalknma Partisi Seim Beyannamesi (AK Parti) AK Parti seim beyannamesini nicelik asndan deerlendirdiimizde, 160 sayfalk almann yaklak %10luk blm Lider lke Trkiye bal ile altndaki D Politikaya ayrlm olduunu gryoruz. D Politika Yaklammz, Avrupa Birlii le likiler, Amerika Birleik Devleti, Kbrs, Ortadou, Balkanlar, Rusya ve Kafkaslar, Orta Asya ve Trk Cumhuriyetleri, Afrika, Dou ve Gneydou Asya, Latin Amerika olarak balklandrlmtr. AK Parti, yaklak dokuz yldr tek bana iktidar olmann verdii zgveni satrlarna yanstrken yapacaklar kadar yaptklarn da vitrine tamaya gayret etmi ve bir nevi Yaptklarmz yapacaklarmzn teminatdr ilkesini ortaya koymaya almtr. AK Parti seim beyannamesin-
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma deki D Politika Yaklammz, AK Parti d politika vizyonunu, Trkiyenin tarihi birikiminin, jeo-politik konumunun ve kreselleen dnyann yeni dinamiklerinin gereki bir ekilde kavranmasna dayanmaktadr eklindeki realist balangc, mphem bir kendine vg takip etmektedir: AK Parti hkmetlerinin ortaya koyduu proaktif ve pozitif politika vizyonu, hem halkmzn tevecchn kazanm hem de komularmzn ve mttefiklerimizin takdirini toplamtr. Bu satrlardaki proaktif ve pozitif politika vizyonu ak olmad bir yana takdir eden komular ve mttefikler en azndan ismen sralanmamtr bile. Balangtaki realist d politika vurgusu ayn sayfada paradoksal bir ekilde liberal bir yaklama dnerek Kazan-kazan durumunun mmkn olduunu gsterdik ve bylece hem lkemizin milli karlarn koruduk hem de komularmzla ilikilerimiz dzelttik denilmektedir. D politika yaklamndaki bu savruk pragmatizm gerektiinde ite byle hem realist hem de liberal olmay mmkn klabilmektedir. Hatta Eref-i mahlkat olan insann onurunu ve asaletini koruyan, zgrlk ve gvenlik ihtiyacn dikkate alan, insan-odakl ve adalet merkezli bir kresel sistemin mmkn olduunu biliyoruz denilerek hem inac bir dile yaklalmakta hem de hiper kresellemeci bir perspektif de izlenmektedir. AK Parti, d politikasnn mmeyyiz vasflarndan biri blgesel ve kresel gelimelere bir btnlk iinde bakmak ve tepkisel deil ilkesel politikalar gelitirmek olarak izah edilmitir. AK Parti Seim beyannamesinde bar, istikrar ve ibirlii ortamnn kurulmas blgesel bak as olduu kadar kresel sistemde ngrlen bir ilke olarak lanse edilmekte ve komularla sfr sorun politikas da bu bak asnn bir sonucu olarak takdim edilirken Yksek Dzeyli Stratejik birlii Konseyi uygulamas da AK Partinin ikili ilikiler kavramn yeni bir boyuta tamas ve paradigma deiiklii olarak sunulmaktadr. Hatta Beyanname tay daha da ykselterek Kriz ncesinde ortaya koyduumuz proaktif ve nleyici diplomasi, kriz sonrasnda gsterdiimiz kriz ynetimi becerisi sayesinde blgemizde pek ok ihtilafn scak atmaya dnmesini engelledik denilmektedir. te yandan, Libyada ve Trkiyenin yan bandaki Suriyede yaanan scak atmalar konusunda ise bir aklama getirilememitir. Trkiyenin artan ve derinleen yumuak g kapasitesi; Trk dili ve kltrnn tantlmas ve retilmesine ynelik Yunus Emre Vakf, Medeniyetler ttifak Giriimi, Babakanlk Kamu Diplomasisi Koordinatrl, 90 lke ile vizelerin karlkl kaldrlmas ve bu lkelerin 30 kadarna dorudan uu ile kurumlar zerinden ve niceliksel olarak aklanmaktadr.
17
Balangtaki realist d politika vurgusu ayn sayfada paradoksal bir ekilde liberal bir yaklama dnerek Kazankazan durumunun mmkn olduunu gsterdik ve bylece hem lkemizin milli karlarn koruduk hem de komularmzla ilikilerimiz dzelttik denilmektedir.
SDE Analiz

18
Bu balamda, Hedefimiz yakn ve uzak komularmzn tamamyla vizelerin kaldrlmasdr. Yine bu erevede Trkiyenin engen Vize sistemine dhil edilmesi iin Avrupal muhataplarmz nezdindeki giriimlerimizi srdreceiz denilmektedir. Beyannamede dikkat eken noktalardan birisi, slamofobyann insanlk suu olduu aka ifade edilirken 2015-2016 BM Gvenlik Konseyi geici yeliine tekrar adaylk hedef olarak ortaya konmaktadr. Beyannamede Trkiyenin AB tam yeliini stratejik bir hedef olarak deerlendirilirken mzakerelerin balamasndan bu yana, neden daha ncesinde mzakere tarihi alabilmek iin mcadelenin verilmedii sarahatle izah edilmemektedir. te yandan, AK Parti yurt dndaki vatandalarnn asimilasyonuna hayr entegrasyonuna evet dediini ifade etmekte ve
AK Parti yurt dndaki vatandalarnn asimilasyonuna hayr entegrasyonuna evet dediini ifade etmekte ve kurduu Yurt D Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanl ile diasporadaki Trklere sahip kmay taahht etmektedir.
kurduu Yurt D Trkler ve Akraba topluluklar Bakanl ile diasporadaki Trklere sahip kmay taahht etmektedir. ABD ile ilikiler bahsinde AK Parti, Trkiye ile ABD arasndaki yapc ve kapsaml ilikileri gelitirmeyi ve sonu odakl bir erevede glendirmeye devam edecektir denilmekte ve Trkiye ABD arasndaki ekonomik ilikilerin glendirilmesi ve ticaret hacminin arttrlmas yeni dnemin en nemli hedeflerinden biri olarak konmaktadr. Kbrs konusunda AK Parti iktidarnda KKTCnin nceki yllarla kyaslanamayacak derecede artan saygnlnn yeni dnemde de arttrlmas almalarnn yaplaca mulk ifadelerle dillendirilirken nelerin yaplaca sralanmamtr. Trkiyenin Balkanlarda ve Ortadouda harici yahut yapay bir aktr olmayp corafyann asli paras olduunu ifade edilen Beyannamede, Ortadouya ilikin Oryantalist yaklamlar reddedilirken Ortadou halklarnn kendi tarihlerinin aktr olma iradesi son dnemdeki gelimeler nda zmnen desteklenmektedir. Beyannamede Ortadouda yaanan hadiseler normalleme sreci olarak grlrken Halkn ertelenmi taleplerinin gecikerek de olsa yerine getirilmesi olarak deerlendiriyoruz denilmektedir. Balkanlar bahsinde hiper kresellemeci perspektif inac anlayla mezcedilerek n plana kmakta ve Kresel bak amzn en nemli tatbik alanlarndan biri, gl tarihi ve kltrel balarmzn olduu Balkanlardr denilmektedir. Rusya ve Kafkaslar balnda, Rusya ile vizelerin tedrici olarak kaldrlmas, ikili ilikilerin ivme kazanmasna salayan nemli bir admdr ifadesiyle Kafkasya zelinde Azerbaycann siyas istikrar ve ekonomik kalknmasna zel bir nem atfedilmektedir. Orta Asya ve
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma Trk Cumhuriyetleri balnda Yksek Dzeyli Stratejik birlii uygulamasnn Krgzistan sonrasnda dier Trk Cumhuriyetleriyle de uygulamaya girecei belirtilmi ve Trk Dnyas Konseyinin kurulmasnn alt izilmitir. te yandan, bu Konseyin yaklak 20 yldr bamsz olan Trk Cumhuriyetlerle ilikilerde nasl bir ivme kazandraca aklanmamtr. Beyannamenin en mulk blm Afrika ve Latin Amerika blmleri olup son 8,5 ylda nemli admlar atld ifade edilse de ne olduuna dair bir bilgi yoktur. Dou ve Gneydou Asya balnda ASEAN Diyalog Orta olunmas bir hedef olarak ortaya konulmutur ama bu hedefin nasl gerekletirileceine dair bir kayt sz konusu deildir. Afganistan ve Pakistan arasnda kpr olmaya devam dillendiren Beyanname; in, Hindistan ve Japon ekonomileri ile olan ilikilerin glendirileceinin alt izilirken Uygur Trklerinin meru taleplerin karlanmas temel hak ve hrriyetlerinin gvence altna alnmas iin gerekli almalar sadece lfzen ifade etmitir. D yardmlar bahsinde Trkiyenin donr lke stats kazanmasnn alt izilirken Kzlay ve zellikle TKAnn almalar vgyle kaydedilmitir. Bu balamda, 2023 vizyonu erevesinde hedefimiz, Cumhuriyetimizin yznc ylnda Trkiye dnda bulunan ata yadigar eserlerimizin tamamnn restore edilmesi ve koruma altna alnmasdr denilerek bu almaya verilen nem belirtilmektedir. Trkiye, komularla sfr problem bahsinde halklar hi de hesaba katmadan Ortadoudaki diktatr rejimlerle problemleri sfrlama yoluna gittiinden, Seim Beyannamesinde AK Parti hkmetlerinin her zaman zulme kar kt ve mazlumun yannda yer ald belirtilse de, srailin Gazze saldrs haricinde bunu rnekleyecek ilkesel bir tutum sz konusu olmamtr. Trkiyede zellikle Suriye gndemde olduunda kategorik bir yaklam sergilediini Dileri Bakannn azndan dile getirerek Hsn Mbareke Msrdaki iktidarndan ekilmesini telkin ederken Suriyenin komu olmasnn gerekliine snarak one minute demekten kendini alkoymaktadr. Sonra da bunu AK Parti iktidarnn ilkesel d politikas olarak lanse etmek kafalarda olduka fazla soru iareti brakmaktadr. Btn bu eletirilerimizin tesinde dier Seim Beyannameleri ile kyaslandnda en derli toplu olann AK Partiye ait olan olduunu belirtmemek emee saygszlk olacaktr.
19
Beyannamenin en mulk blm Afrika ve Latin Amerika blmleri olup son 8,5 ylda nemli admlar atld ifade edilse de ne olduuna dair bir bilgi yoktur. Dou ve Gneydou Asya balnda ASEAN Diyalog Orta olunmas bir hedef olarak ortaya konulmutur ama bu hedefin nasl gerekletirileceine dair bir kayt sz konusu deildir.
SDE Analiz

20
Cumhuriyet Halk Partisi Seim Beyannamesi(CHP) 140 sayfalk CHP Seim Bildirgesinin 14 sayfas d politikaya ayrlmtr. Alt balklar ise yle sralanmtr: AB yelii, ABD le likiler, Uluslararas Kurululara yelik ve ttifak likileri, Kbrs, Trk-Yunan likileri, Ortadou, Irak, Rusya, Gney Kafkasya, Orta Asya Cumhuriyetleri le likiler, Balkanlar, Dou Akdeniz, Uzakdou Ve Gelimekte Olan lkeler ve Afrika. CHP Seim Bildirgesinin D Politika blm CHP iktidarnda Trkiye d politikas tm insanlar iin adil bir dnya yaratmay amalayan deerler temelinde ekillenecektir diyerek olduka liberal tandansl hiper kresellemeci bir cmle ile balamakta ve sonraki paragraf ise sanki bakas bir ulus-devlet iin mmknm gibi CHP d politikas yurtta merkezli olacaktr denerek bir totoloji ile devam etmektedir.
Ortadou alt balnda CHP, Orta Dou ile bitiik blgelerindeki istikrarszln ve alkantlarn ana nedeninin sregelen Filistin sorunu olduu grndedir. Sorunun zmnn blgeye ve tesine bar ve istikrar getirme yolunu aacak balca adm olduunu deerlendirmektedir.
AB yelii bahsinde Trkiyenin AB yeliinin Kbrs konusuyla ilikilendirilmesini; yelik srecimizin n koullara ve tek tarafl dnlere balanmasn kabul etmeyeceiz. Kbrs konusunda Kbrs Trk halknn meru taleplerinin AB mercileri tarafndan dikkate alnmasnn Avrupa ideallerine en uygun siyaset olduunun altn her ortamda izeceiz denmektedir. Fakat Kbrs alt balndaki Trkiye, Kbrs sorununun, KKTCnin ve Kuzey Kbrs Trk halknn kazanlm haklar korunarak ve Kbrsl Trkler ile Kbrsl Rumlarn siyasal eitlii salanarak zlmesini destekleyecektir ifadesiyle ne mevcut durumdan farkl bir ey anlatlmakta ne de bu durumun oluturduu paradoksun nasl giderilecei dillendirilmektedir. Byle hassas ve etrefilli bir meselede ortaya koyaca fark ile iktidar yolunda nemli bir avantaj kazanmas beklenen ana muhalefet partisi, zmszl zm gren statkocu anlay derinletirmektedir. Ortadou alt balnda CHP, Orta Dou ile bitiik blgelerindeki istikrarszln ve alkantlarn ana nedeninin sregelen Filistin sorunu olduu grndedir. Sorunun zmnn blgeye ve tesine bar ve istikrar getirme yolunu aacak balca adm olduunu deerlendirmektedir. Bu anlayla, Trkiyenin bu sorunun zmne ynelik tm bar abalarna gereki ve aktif katk salamas gereini savunmaktadr sanki 2010 Ara-
SDE Analiz
lkndan bu yana bata Kuzey Afrika olmak zere Ortadoudaki gelimelerden bihaber bir izgi izlenmitir. Gney Kafkasya bahsinde Trkiyenin ilikilerinin olduka hissedildii Grcistana dair bir ifadeye rastlanmazken Trkiye Cumhuriyeti yurtta Ermenilerin, Ermenistan ile Trkiye arasnda yaanan sorunlardan etkilenmemeleri iin tm nlemeleri alacaz ifadesi
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma nasl sorusuna cevap vermekten bir hayli uzak haliyle ii bo bir sylem olmaktan baka bir anlam ifade etmemektedir. Orta Asya Cumhuriyetleri le likiler blmnde Orta Asya Cumhuriyetleriyle ve dier bamsz devletlerle siyasi, ekonomik ve kltrel ierikli yakn ilikiler kuracak, ok ynl ibirlii olanak ve mekanizmalar yaratacak ve gelitireceiz ifadesi aynen Afrika lkeleriyle ilikilerimizi artracak ve eitlendireceiz ifadesi gibi nasl olacan anlatmayan havada duran sloganik bir dili yanstmaktadr. CHP Seim Bildirgesinde dikkate deer bir ifadede Sivil toplumun d politika kararlarnn oluumuna katks etkinletirilecek ve kurumsal hale getirilecektir. CHP iktidarnda, her politika alan olduu gibi, d politika alan da demokratikletirilecektir denilmesiyle sivil toplumun demokratik konsolidasyon iin nemi vurgulanmaktadr. CHPnin d politikasna k tutacak 10 ana ilke Barlk ile balarken CHPnin kurucu lideri Mustafa Kemal Atatrkn yurtta sulh, cihanda sulh szne yaplan vurgu Trk d politikasn dnyadaki btn deiime ramen hl statkocu bir ekilde okuduunu gstermektedir. Bildirgede Trkiyenin ABye adaylk sreci AKP iktidarnn hatalar ve Avrupadaki dier muhafazakr partilerin tavrlar nedeni ile durma noktasna gelmitir. Bu sreci tek kurtarabilecek olan, fikriyatlarnn temelinde evrenselcilik bulunan CHP ve dier Avrupal sosyal demokrat partilerinin ibirliidir. Trkiyenin ABye adayln CHP balatmtr, bu sreci mutlu sona CHP ulatracaktr denilerek sert bir AK parti eletirisi yaplmaktadr. CHP biraz daha ileri giderek CHP, deerler temelli ve yurtta merkezli tutarl politikalar ile, AKP dneminde yaralanan ilikileri onaracak, Trkiyenin ABye yeliinin nn aacak ve Trkiyeyi blgesel bar, kalknma ve demokrasi merkezi haline getirecektir denirken Bu ifadedeki hangi lkelerle ilikilerde yaralanma olduu belirtilmemitir. Bildirgedeki nemli bir muamma ise Avrupa ile olan ban evrensel deerler zerinden kuran sosyal demokrat bir parti olarak CHPnin d politikada ne karaca nemli bir dier ilke de evrenselcilik olacaktr denirken bu evrenselciliin ii sosyal demokrasi haricinde nasl doldurulaca aklanmamtr. Kald ki CHPnin tarihsel kkenleri dolaysyla sosyal demokrasiden ok da nasiplenemedii bir yana sosyal demokrasinin ne kadar evrensel olduu da ayr bir tartma konusudur. CHPnin bu liberal tandansl hiper kresellemeci sylemi paradoks pahasna realizmin sert duvarna toslarken yle denilmektedir: Son olarak, CHP tarafndan izlenecek olan d politika gerekilik temelinde ekillenecektir.
21
CHP Seim Bildirgesinde dikkate deer bir ifadede Sivil toplumun d politika kararlarnn oluumuna katks etkinletirilecek ve kurumsal hale getirilecektir. CHP iktidarnda, her politika alan olduu gibi, d politika alan da demokratikletirilecektir denilmesiyle sivil toplumun demokratik konsolidasyon iin nemi vurgulanmaktadr.
SDE Analiz

22
Milliyeti Hareket Partisi Seim Beyannamesi(MHP) Seim beyannamelerinin en genii olan MHPninki 205 sayfadan oluurken ayn ekilde d politika konusuna 6 sayfa ile en az yer ayran beyannamedir. Blm D politikada milli karlarmzn korunup gelitirilmesi temel hedef olacak eklinde yine baka trls mmkn olamayacak bir totoloji ile balamaktadr. Milliyeti Hareket Partisi, uluslararas ilikilere herhangi bir n yarg ile yaklamamakta, gelimeleri ve sorunlar gereki ve ok ynl milli bir strateji erevesinde deerlendirmektedir. Trk milleti iin vazgeilemez nitelik tayan unsurlar; mill kltrmze, toprak btnlmze ve niter devlet yapmza olan saygdr denilerek totoloji olduka yzeysel bir ekilde devam etmektedir. lkemizin konumu, tarih ve sosyokltrel yaps itibaryla byk ve kkl bir devlete sahip olduu hususu gz
D politika alanndaki en somut neri: Dier sektrlerle birlikte enerji sektrnde de Bamsz Trk Cumhuriyetleri ve Trk topluluklar ile yakn ibirlii salanacak, karlkl menfaat ilikilerine dayal, milli enerji ajanslar ve lkelerimiz arasnda da Trk Dnyas Enerji Konseyi kurulacaktr.
ard edilmeyerek, sadece ticareti esas alan bir anlay deil; tarih ve kltrel boyutlar da dikkate alan ahsiyetli bir d politika belirlenecektir denirken ahsiyetli sfat ile neyin kastedildii olduka mulktr. Bu mulaklk Trkiyeye kar tarihten gelen husumetleri bugne tayan ve Trkiyenin milli karlarn hedef alan lkelere kar, uluslararas hukuk ve meruiyet erevesinde gereken caydrc politikalar uygulanacaktr ifadesi ile olduka tehditkar bir tonda giderilmeye allsa da bu politikalarn neler olduu ve hangi lkelere uygulanaca saylmamtr. Beyannamedeki kresel perspektif u cmlede younlamaktadr: Milliyeti Hareketin Kresel G Trkiye lksnn en nemli unsurlarndan birisi, Trkiyenin bamsz, etkili ve sonu alc bir d politika izlemesidir denmekte ama bunun nasl baarlaca bir muamma olarak kalmaktadr. D politika alanndaki en somut neri: Dier sektrlerle birlikte enerji sektrnde de Bamsz Trk Cumhuriyetleri ve Trk topluluklar ile yakn ibirlii salanacak, karlkl menfaat ilikilerine dayal, milli enerji ajanslar ve lkelerimiz arasnda da Trk Dnyas Enerji Konseyi kurulacaktr. Trk Dnyas Bilimsel ve Teknolojik birlii Merkezi her ynden desteklenecek ve etkin bir ekilde almas salanacaktr. Bylece Trk dnyas ile ilikilerimiz bilim ve teknoloji alannda da gelitirilecek, Trk Dnyas Bilim ve Teknoloji Veri Taban oluturulacaktr.
SDE Analiz
Aslnda MHPnin d politika anlayn zetleyen cmle udur: Trk dnyas, d politikamzn ncelikli ve ayrcalkl ilgi alandr. Kbrs, Kafkasya ve Orta Asya Trk Cumhuriyetleri ile Balkan lkeleriyle ilikilerin bata ekonomik, sosyal, siyasi ve kltrel olmak zere, her alanda gelitirilmesi ve
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma derinletirilmesi d politikamzn temel hedeflerinden birisidir. Beyannamede Kbrs, Trkiyenin en nemli milli davasdr denirken bamszln sadece Trkiyenin tand bir devlet bamsz olmaya devam edecekse nasl olur da Trkiyenin en nemli milli davas olarak kalabileceine dair bir aklama sz konusu deildir. Bu cmleyle ya MHP Kbrsn bamszlndan en azndan zmnen ikyetidir ya da bu bamszln szde kalmasndan gayet memnundur. Beyannamede Partimiz, AB ile ilikileri Trkiye iin bir kimlik vekader sorunu olarak grmemektedir. Trkiyenin ne pahasna olursa olsun Avrupa Birliinin yrngesinde srklenmeye mecbur, mahkm ve muhta olmadn savunmaktadr denmekte ama MHP bu konuda neyi savunduunu da belirtmemektedir. MHP seim beyannamesinde Afrika, Uzak Dou ve Gney Dou Asya lkeleriyle ilikilerimizin gelitirilmesi ve dinamik bir ekonomik ibirlii ortamnn yaratlmas zel bir nem tamaktadr denilerek bir cmleyle geitirilirken Irak iin iki paragrafn ayrlmas olduka manidardr. Beyannamede yle denilmektedir: Irak politikamzn esas, Irakn toprak btnlnn muhafaza edilmesine ve Iraktaki Trkmen varlnn haklarnn korunmasna, Irak topraklarnn Trkiye iin gvenlik tehdidi oluturmamasna dayanmaktadr. Irak topraklarndan lkemize ynelen fiili terr tehdidi ve saldrlar karsnda, burada yuvalanan terr unsurlarnn tasfiyesi iin Trkiyenin uluslararas hukuktan kaynaklanan haklar kullanlacak, milli gvenliimiz iin gerekli btn tedbirler alnacaktr. Emek, Demokrasi ve zgrlk Blou Seim Beyannamesi 40 sayfalk bu en ksa seim beyannamesinin son blmnde d politikaya sadece 2 sayfa ayrlm olup, yle bir ifade ile balamaktadr: Demokratik zerk ynetimlerde, yeni idari ve siyasi yap erevesinde diplomatik faaliyetler merkezi hkmetin grev alannda olacaktr. Oransal olarak bakldnda d politikaya MHPden daha fazla blm ayran bu ksa beyannamede somut politikalar eliinde Blok d politika yaklamn ortaya koymaktadr. Silahl Kuvvetlerin snr dna gnderilmemesi, hibir lkenin toprak btnl ve snr dokunulmazlnn ihlal edilmemesi, Trkiyenin NATOdan ayrlmas ve lkedeki askeri slerin kapatlmas, nkleer enerji santrallerini ierecek ekilde nkleer silah kartl, biyolojik, bakteriyolojik ve kimyasal silah kartl net ifadelerle belirtilmitir. Kbrsllarn kendi
23
MHP seim beyannamesinde Afrika, Uzak Dou ve Gney Dou Asya lkeleriyle ilikilerimizin gelitirilmesi ve dinamik bir ekonomik ibirlii ortamnn yaratlmas zel bir nem tamaktadr denilerek bir cmleyle geitirilirken Irak iin iki paragrafn ayrlmas olduka manidardr.
SDE Analiz

24
kaderini tayin hakkna sayg gsterilecei beyan edilirken AB ile ilikilerin srdrlecei bir cmle ile beyan edilmitir. Beyannamenin bu blmndeki en ilgin ifadeler Ortadouya aittir. Devletlerin konfederalizmiyle sivil toplumun demokratik konfederalizmi e dzeyde nemli ve gerekli olup paralel ve tamamlayc ynde gelitirilecektir denirken ulus-devletin tesinde bir perspektif ak bir ekilde ifade edilmektedir. Daha ilginci ise sanki Blok TBMMde temsil edilmeyecek gibi muhalif bir dilin yansd u ifade nemlidir: Trkiyenin ABD ve srail devleti ile birlikte blge devletlerine kar giritii hegemonya abalarna kar bloumuz, tm blge halklaryla ortak mcadele cephesini savunacak ve bundan hareketle blgede Demokratik halklar Konfederasyonu hedefiyle hareket edecektir. zellikle son ifadeden de anlalaca zere Blok iindeki sol marjinal rgtlerin sosyalist-en-
En ilgin ifadeler Ortadouya aittir. Devletlerin konfederalizmiyle sivil toplumun demokratik konfederalizmi e dzeyde nemli ve gerekli olup paralel ve tamamlayc ynde gelitirilecektir denirken ulusdevletin tesinde bir perspektif ak bir ekilde ifade edilmektedir.
ternasyonalist dili beyannamenin en azndan bu blmnde nemli oranda hissedilmektedir.
SDE Analiz

25
Seim Beyannamelerinde Savunma ve Gvenlik Politikalar

Adalet ve Kalknma Partisi Seim Beyannamesi (AK PART) AK Parti 2007 seimleri sonras dnemde Krt sorununu ok boyutlu yaklam modeli ierisinde ele almaya balamtr. Bu balamda zellikle 2009 ylnda Milli Birlik ve Kardelik Projesi kapsamnda balatm olduu Demokratik Alm sreci ile sorunun zm yolunda Trk Siyasi tarihinde ilk nemli ve kapsaml sivil inisiyatifi balatmtr. Trkiyede genel anlamda demokratikleme admlarnn nemli bir paras olarak hayata geirilen bu sre; kimilerine gre ierii ve erevesi tam olarak belli olmamakla, toplumsal beklentilere cevap verememekle ve MHP iinse blclkle sulansa ve eletirilse de sorunun tanmlanmas, deerlendirilmesi ve zme ilikin farkl sivil iradeye, toplumsal dinamiklere ve demokratik hak ve zgrlklere dayal bir anlay ortaya koymas asndan byk nem tamaktadr. Sre soruna sadece gvenlik ve asayi eksenli yaklamann zm adna yetersiz ve hatta olumsuz yan etki ve sonular dourduuna vurgu yapmtr. Bata iktidar partisi olmak zere btn siyasi partilerin, sivil toplum rgtlerinin, ilgili kamu kurumlarnn, medyann, akademisyen ve aratrmaclarn, kanaat nderlerinin, mral ve Kandilin ve vatandalarn her birinin sorunun zm yolunda sorumluluk sahibi olduklar gerei vurgulanmtr. Bunun iin de iddetin terk edilmesi ve konunun siyasi zeminde ele alnmas gereklilii n plana karlmtr. AK Partinin 2007 seim beyannamesinde Krt sorununun zmne ynelik zel bir alma bulunmamaktadr. 2011 beyannamesinde dikkat eken nemli bir husus nceki yllardan farkl olarak aka Krt Sorunu ifadesi kullanlm ve ileri demokrasiden hareketle temel yol haritasnn izilmitir. Farkl kesimlerin maduriyetleri ile oluan toplumsal sorunlarmz milli
AK Partinin 2007 seim beyannamesinde Krt sorununun zmne ynelik zel bir alma bulunmamaktadr. 2011 beyannamesinde dikkat eken nemli bir husus nceki yllardan farkl olarak aka Krt Sorunu ifadesi kullanlm ve ileri demokrasiden hareketle temel yol haritasnn izilmitir.
SDE Analiz

26
birlik ve kardelik erevesinde zme iradesi biiminde tanmlanan Demokratik Almn iki temel hedefi bulunduu belirtilmektedir: terr ve iddeti sonlandrmak ve zgrlk alann genileterek demokratik standartlar ykseltmektir. AK Parti birbiriyle ilikili bu iki hedefin gereklemesini herkesin daha zgr, daha eit ve daha mreffeh bireyler olarak yaad bir Trkiyenin de n art olarak kabul ettiini ifade etmektedir. Devamnda bugne kadar gelinen noktann ve zmszlk politikalarn nedeninin sorunun yllar boyunca sadece terr ve gvenlik meselesi olarak ele alnmas olarak grlmektedir. Bu ynyle Ak Parti 2009da balatt Demokratik Alm ile ak bir ekilde ortaya koyup sahiplendii ok ynl ve boyutlu Krt sorununa ayn ekilde ok ynl ve aktrl perspektiften zm anlayn savunmaktadr. AK Parti, sorunun sadece gvenlik temelinde ele alnmas durumunda zm noktasnda yetersiz kalnaca inanc ierisinde zm demokrasinin derinletirilmesi, ekonomik eitsizliklerin giderilmesi ve kltrel haklarn tannmas eksenli politikalarda grmektedir. Bu erevede, AK Parti, Krt meselesinin zm iin OHALin kaldrlmas, Krte TV yaynnn serbest braklmas, Krte isimler zerindeki yasaklarn kaldrlmas, Krtenin retilmesine ynelik kurslarn almas, cezaevlerinde mahkmlar ile ailelerinin Krte grmesine imkn tannmas, seimlerde siyasi propagandalarn Krte yaplmas, salk ve dier kamu hizmetlerine ilikin olarak Trke konuamayan vatandalara sorunlarnn zm amacyla yardmc olunmas, hizmetlerin salkl yrtlmesi konusunda dzenlemeler yaplmas, Krte yerleim birimlerinin Krte isimlerinin iade edilmesi gibi uygulamalar hayata geirmitir. Beyannamede zgrlk ile gvenlik arasndaki dengenin byk bir hassasiyetle gzetilecei belirtilmitir. AK Parti bu dengenin salanmas konusunda gvenliin salanamad yerde zgrlklerden sz edilemeyecei, ancak gvenlik iin de zgrlklerin feda edilemeyecei grn benimsemektedir. AK Parti Demokratik anayasal zm perspektifini esas olarak 12 Hazirandan sonra oluacak Meclisin, yeni, sivil bir Anayasa yapmasn hedefliyor. AK Parti bu seim kampanyasnda sorunun zm iin yeni, sivil bir Anayasa talebini ne kartmaktadr. AK Parti savunma konusunu sadece silahl, askeri yntemlerin kullanld ulusal snrlarla snrl bir konu olarak grmemektedir. AK Partinin milli sa-
AK Parti, sorunun sadece gvenlik temelinde ele alnmas durumunda zm noktasnda yetersiz kalnaca inanc ierisinde zm demokrasinin derinletirilmesi, ekonomik eitsizliklerin giderilmesi ve kltrel haklarn tannmas eksenli politikalarda grmektedir.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma vunma siyaseti; insann refah ve huzurunu odak noktasna yerletiren bir perspektifi esas almaktadr. Ayrca gvenliin, sadece askeri yntemlerle deil, ayn zamanda siyasi, ekonomik ve sosyolojik unsurlarla beraber salanabilecei ngrsne yer verilmitir. AK Parti ayn zamanda lkenin i gvenliinin salanmasnn yan sra blgesinde gvenlik, bar ve istikrara katk iin de komularla sfr sorun politikasna byk nem verdiini ifade etmektedir. TSKnn modernizasyonu ve profesyonellemesi AK Partinin zerinde nemle durduu bir dier konudur. Bu balamda, kritik hudut noktalarnda grev yapmak zere profesyonel szlemeli er istihdam ile ilgili yasa karlarak yrrle konmutur. Bu uygulama ile AK Parti belirli bir sre iinde Ordunun Bat lkelerinde olduu gibi profesyonel bir yapya kavuturulmasn hedeflemektedir. Bedelli askerlik uygulamasna Ak Parti kar km, bu uygulamann toplumda adaletsizlie ve eitsizlie yol aacana vurgu yapmtr. Dier taraftan zamanla askerlik srelerinin de azaltlmas vaat edilmektedir. Uluslararas barn tesis edilmesi noktasnda Trkiyenin AK Parti dneminde nemli katklar bulunmaktadr. Bosna-Hersek, Afganistan, Kosova, Lbnan, Sudan ve Aden Krfezinde bar koruma ve destekleme harektlarna itirak ederek uygulad d siyaset ve savunma politikas bunun en somut gstergeleridir. 2011 beyannamesinde savunma sanayi alannda da bamll azaltacak ekilde tasarmdan retime kadar btn aamalarda yerli sava ua ve helikopter retimi gibi admlarla yerli savunma sanayinin glendirilecei ifade edilmitir. Beyannamede lke savunmasnn salanmasnda uluslararas ibirliinin en nemli aktr olan NATO ittifak ierisindeki Trkiyenin etkin ve belirleyici rolne de dikkat ekilmektedir. Cumhuriyet Halk Partisi Seim Beyannamesi (CHP) CHP, 1980l yllardan 2000li yllarn bana kadar Krt meselesini genel anlamda hak ve zgrlkler konusunun bir paras olarak grmtr. Buna paralel olarak sorunun tanmlanmasna ve zmne ynelik olarak raporlar yaymlayan CHP bir anlamda dnemin artlarn zorlayacak, iktidarlardan hesap soracak bir demokrat kimlikle hareket etmitir. Bu dnemde geleneksel devleti anlayn dna klm, Krt meselesine, devletin sadece
27
TSKnn modernizasyonu ve profesyonellemesi AK Partinin zerinde nemle durduu bir dier konudur. Bu balamda, kritik hudut noktalarnda grev yapmak zere profesyonel szlemeli er istihdam ile ilgili yasa karlarak yrrle konmutur.
SDE Analiz

28
bir gvenlik sorunu olarak yaklamasnn yanl olduunu vurgulanm, sorunun demokratik haklar, vatandalk, kimlik ve kltre sayg ile ekonomik gelime boyutlarnn grmezden gelindiini ne srmtr. Bu erevede zm iin; Krte yayn ve Krte eitime izin verilmesi, Krte isimlerin nndeki engellerin kaldrlmas, kapsaml bir yerel ynetim reformu yaplmas, ky koruculuu ve blge valilii uygulamalarnn tasfiye edilmesi, DGMlerin kapatlmas, blge iin zel ekonomik programlarn gelitirilmesi, katlmc ve oulcu ynetim anlayn getirecek, dnceyi su olmaktan karacak yeni bir anayasa hazrlanmas ve kye dnlerin nndeki engellerin kaldrlmas gibi neriler yaplmtr. 2000li yllardan sonra ise CHP bu demokrat ve zgrlk izgiden uzak-
2000li yllardan sonra ise CHP bu demokrat ve zgrlk izgiden uzaklaarak ulusalc izgiye yaklam ve sorunun asayi ynn ne kartp kimlik boyutundan kaynaklanabilecek riskleri yksek sesle ve hararetle ifade eden bir partiye dnmtr.
laarak ulusalc izgiye yaklam ve sorunun asayi ynn ne kartp kimlik boyutundan kaynaklanabilecek riskleri yksek sesle ve hararetle ifade eden bir partiye dnmtr. Srete CHP, Krt sorunuyla ilgili her adma sert tepki vermi, 2009 ylnda balatlan Demokratik Alma kar da MHP ile birlikte ok sert muhalefet yrtmtr. 22 Mays 2010da yaplan kurultayda CHPnin 7. Genel Bakan seilen Kemal Kldarolunun Dersimli olmas ve Partide Krt ve Alevi kimliiyle biliniyor olmas nedeniyle Krt sorununun zm adna kamuoyunda var olan umutlar artt. Ancak, Kldarolu Genel Bakan olduktan sonraki ilk kurultay konumasnda parti ve lke gndemine ilikin ok sayda nemli konuya deinmesine ramen Krt sorunu ve Alevi konusuna hi deinmeyerek kamuoyunda ok ciddi bir hayal krklna yol at. Ancak Kldarolu ve ekibi yeni dnemde farkl ve kucaklayc politikalar izlemeye ve en azndan sylem dzeyinde toplumun farkl kesimlerine hitap eden mesajlar vermeye balad. Bu balamda barts sorunu, Krt sorunu ve dier temel konularda lml alamalarda bulunuldu, 12 Eyll referandum srecinde genel af ve calan ile devlet arasndaki grmelerin olaan olduu ynndeki klaryla artk eski kat ve sert siyaset yaklamndan vazgeildiinin iaretleri verildi.
SDE Analiz
18 Aralk 2010 tarihinde yaplan kurultaydan sonra biraz daha net mesajlar verilmeye baland. Ancak seim ncesi Kldarolu ve ekibi olduka poplist bir politik anlay iinde hareket etme yolunu tercih etti. Bu erevede Krt demeden nc yol ifadesi kullanlarak, AK Parti ve BDP dnda
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma yeni bir alternatif olma arayna girdi. Blgenin farkl illerinde seim mitingleri veya toplant ve ziyaretleri yaplmaya baland. Kldarolu ilk defa 1921 ubat 2011de Vanda dzenlenen Krt Alm toplantsnda Krt Sorunundan sz etti. 2011 beyannamesinde gvenli ve huzurlu bir Trkiye iin CHP, d ilikilerde lkelerin terre kar aldklar tutumu nemle gzeteceklerini ve ticari ve ekonomik ilikilerini buna gre belirleyeceklerini ifade etmektedir. Terrle mcadelede, bata NATO Antlamas ve BMnin terrle mcadele szlemeleri olmak zere, uluslararas szlemelerde Trkiyeye tannan haklar sonuna kadar kullanacaklarn ve baka lkelerin de bu erevedeki yasal ykmllklerini uluslararas dzeyde vurgulayacaklarn bildirmektedir. Buradan hareketle, CHPnin terrle mcadele politikalarnn uluslararas rgt yelikleri kapsamnda ekillenecei anlalmaktadr. Terr rgtlerinin devamllnn en nemli unsurlarndan biri olan finans kaynaklarnn saptanaca ve kaynak aktarmnn nlenecei konusuna da nemle vurgu yaplmaktadr. Ayrca Beyannamede terrle mcadelede sadece silahl mcadele anlay yerine, devletin tm organlarnn, halkn ve medyann desteiyle btncl mcadele anlay ve iradesinin egemen klnmas nerisi de bulunmaktadr. Bu ynyle CHP, bir anlamda AK Partinin savunduu ve hayata geirmeye alt sivil iradeye dayal ok boyutlu terrle mcadele politikalarna paralel bir yaklam sergilemektedir. Milliyeti Hareket Partisi Seim Beyannamesi (MHP) MHP, geleneksel olarak Krt sorunu tanmlamasn kabul etmemekte ve konuyu d glerin Trkiyeye kar bir oyunu, terr, gvenlik ve asayi sorunu olarak ele almay tercih etmektedir. Bu yaklam erevesinde blgedeki feodal yapya da vurgu yaplarak blgenin sosyo-ekonomik ve eitim alanndaki eksiklerinin de sorunun kaynanda nemli rol oynadna iaret etmektedir. MHP gelenei ierisinde Krt meselesine ilikin olarak hazrlatlan ilk ve tek alma MP dneminde yaplmtr. Dou ve Gneydou Anadolu Meselesi isimli bu raporda Krtlerin, Trk soyundan geldii, Krt diye bir etnisitenin ve Krte diye bir dilin olmad, Osmanlcann bir trevi olduu ifade edilerek Tek Parti dnemini hatrlatan bir inkar ve red politikas kabul edilmitir.
29
MHP, geleneksel olarak Krt sorunu tanmlamasn kabul etmemekte ve konuyu d glerin Trkiyeye kar bir oyunu olarak ele almay tercih etmektedir. Blgedeki feodal yapya da vurgu yaplarak blgenin sosyo-ekonomik ve eitim alanndaki eksiklerinin de sorunun kaynanda nemli rol oynadna iaret etmektedir.
SDE Analiz

30
Gnmzde MHP maliyeti her geen gn artan bu sorun karsnda adeta ikili bir politika izlemektedir. zellikle Devlet Bahelinin Genel Bakanl srecinde sorunun toplumsal bir atmaya dnmesini, Trkler ile Krtler arasnda etnik bir atma dzeyine kmasn engellemek adna lkc genlii sokaklardan ve iddetten uzak tutma konusunda ok ciddi bir hassasiyet ve sorumluluk rnei ortaya koyulmutur. Ancak dier taraftan ise, bu sorun zerinden devaml olarak gerilim karma, kanl eylemler, atmalar ve ehitler zerinden siyasi kazan elde etme yollarna bavurulmaktadr. Bu birbiriyle elien tutum zellikle Referandum ve 12 Haziran seimleri ncesi byk hz kazanmtr. MHPnin sorunun zmne ok byk bir katks olabilir. Ancak, 12 Eyll Referandum sonular MHPye oy veren kitlelerin bir ksmnn Trkiyedeki demokratikleme abalarn olumlu karladn ve devamn istediini ortaya koymasnda ramen MHPnin hala srarla bu yndeki genel eilimlere srtn dnmesi pek anlalr bir politika deildir. MHP, zellikle Demokratik Almn balatld 2009dan itibaren normalin ok stnde bir abayla soruna kar sert, gerilimi artrc, siyasi kar elde etmeye ynelik bir yaklam ierisine girmi bulunmaktadr. Bu ynyle aslnda bir tarafta BDPnin gsterdii zm engelleyici rol dier tarafta MHP gstermektedir. Bu nedenle MHP gelenei 12 Eyll Referandumu, Ergenekon ve Balyoz davalar ve Alm konularnda gsterdii sert ve uzlamaz tavr ile kendi tabannda dahi ok ciddi eletirilere maruz kalmaktadr. MHP seim meydanlarnda kulland Terrle mzakere olmaz, mcadele olur sloganyla da sahip olduu yaklamdan henz taviz vermediini, konuyu tam anlamyla asayi, gvenlik ve terr eksenli grdn bir kez daha teyit etmektedir. Toplumun btn kesimlerinin daha iyi bir gelecek, ileri demokrasi, mreffeh bir lke ve toplumsal bar istedii bir ortamda MHPnin toplumun bu beklentilerine cevap verememesi halinde 12 Haziran seim sonular ve sonrasndaki parti ii sorunlar MHP iin pek de i ac olmayabilir. 2011 beyannamesinde MHP, gvenlik ve terr konusuna geni yer vermitir. lk olarak nleyici kolluk hizmetine arlk verilecei ve istihbarat hizmetlerinin etkinletirileceine dikkat ekilmitir. Beyannamede vatandalarn can ve mal gvenliine ynelik tehditlerin ortadan kaldrlmasna ynelik bir dizi taahhtlerde bulunulmaktadr. Gvenlik birimleri arasndaki egdmn salanacana ve gvenlik personelinin alma koullarnn iyiletirileceine yer verilmitir.
12 Eyll Referandum sonular MHPye oy veren kitlelerin bir ksmnn Trkiyedeki demokratikleme abalarn olumlu karladn ve devamn istediini ortaya koymasna ramen MHPnin hala srarla bu yndeki genel eilimlere srtn dnmesi pek anlalr bir politika deildir.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma MHPnin savunma politikalarna bakacak olursak, dier partiler gibi MHP de gl ve caydrc bir ordunun nemine vurgu yapmaktadr. Trk Silahl Kuvvetlerinin (TSK) hareket kabiliyetinin artrlaca ve caydrclnn ykseltilecei hedeflenmektedir. Bu kapsamda TSKnin grevini an artlarna uygun ve baarl bir biimde yerine getirebilmesi ve hareket kabiliyetinin artrlmasn ve caydrclnn ykseltilmesini teminen, askeri modernizasyon program balatlarak silah, tehizat ve ileri teknoloji kullanma kabiliyeti bakmndan dnyann en gl ordularndan birisi olmasnn salanaca belirtilmitir. Ayrca yerli harp sanayinin gelitirilmesinin ok nemli ve acil bir konu olduuna vurgu yaplmtr. Ancak burada TSKda profesyonelleme ve askerlik srelerine ilikin herhangi bir gr ortaya konmad dikkat ekmektedir. Emek, Demokrasi ve zgrlk Blou Seim Beyannamesi BDP destekli bamsz adaylar adna Emek, Demokrasi ve zgrlk Platformu tarafndan hazrlanan beyannamesi tam anlamyla AK Parti kartl zerine kurulu bir metindir. Beyannamede bir yandan atmadan beslenen te yandan kendisi dnda herkesi sava yanls ilan eden AKPnin iki yzn de tehir edeceiz ve kalc bar iin inisiyatif olacaz ifadesine yer verilmitir. Ky koruculuu sisteminin tamamen kaldrlmas, gemile yzlemek iin hakikatleri aratrma ve adalet komisyonu kurulmas, zorunlu askerlik uygulamasnn kaldrlmas ve vicdani ret hakknn tannmas da Beyannamedeki nemli taahhtlerdendir. Ayrca, Trk Silahl Kuvvetlerinin Kuzey Iraka yapt snr tesi operasyonlar kastedilerek, silahl kuvvetlerin hibir ekilde snr dna gnderilmeyecei ve hibir lkenin toprak btnl ve snr dokunulmazlnn da ihlal edilmeyecei vurgulanmaktadr. Bnyesindeki radikal sol ve ayrlk politik grlerin esintisiyle NATOdan klmasn ve lkedeki tm yabanc askeri slerin kapatlmasn da nermektedir. Beyannamede, demokratik z ynetim ya da onunla eanlaml olarak kullanlan demokratik zerklik demokratik Cumhuriyetin zne uygun niteliklerin pekitirilmesi olarak tanmlanmaktadr. BDP, Demokratik Alm srecine olumlu katk salamak yerine almn eksik ynlerini abartmak suretiyle sreci baltalamaya alma yolunu tercih etmektedir. Burada BDP yasal ve yasa d yollarla elde ettikleri taban kaybetme riski ile kar karya olduklarn dnmektedirler. Alm ve dier
31
BDP beyannamesi tam anlamyla AK Parti kartl zerine kurulu bir metindir. Beyannamede bir yandan atmadan beslenen te yandan kendisi dnda herkesi sava yanls ilan eden AKPnin iki yzn de tehir edeceiz ve kalc bar iin inisiyatif olacaz ifadesine yer verilmitir.
SDE Analiz

32
her trl gelimeler sonucunda ciddi anlamda taban kaybettiklerini ve adeta varlk nedenlerinin ortadan kalktn dnerek ok sert tepkiler gstermekte, gerilim siyasetini tercih etmektedirler. Ayrca 12 Haziran seimleri ncesindeki KCK operasyonlarnn Krt siyasetilerini tasfiye etmek amacyla yapld da nemli bir propaganda malzemesidir. KCK operasyonlar neticesinde tutuklanan alt isim BDPnin destekledi bamsz adaylar arasnda yer almtr. Krt siyasi hareketi tm stratejilerini devletin inkar ve asimilasyon politikalarn temel alarak oluturmutur. Ancak Babakan Erdoan 22 Maysta Vanda 2 Haziranda Diyarbakrda yapt seim mitinglerinde Trkiyede artk Krtlere kar inkar, red ve asimilasyon dneminin bittiini ve bundan geri dnn de artk mmkn olmadn ifade etti. Devletin en st konumunda bulunan Cumhurbakan Abdullah Gln ve Babakan Erdoann ayn yndeki aklamalar dikkatle incelenmelidir. Devletin Krt kimliini tanmas, sorunun zm yolunda nemli admlar atmas, toplumun farkl kesimlerinin ortak dnce, tartma ve zm retme srecini dhil olmas sonucunda Krt siyasi hareketinin de buna paralel sylem ve stratejilerini gzden geirmesi gerekmektedir. PKK ve calan ile iliki, iddeti aka knamama ve reddetmeme u anda BDPnin nndeki en ciddi sorunlarn banda gelmektedir. BDP artk yasal meru ve demokratik bir siyasi parti hviyetini kazanmak zorundadr. Ancak mevcut gerekler nda BDPnin bir kalemde PKK ve calan ile balarn koparmasn beklemenin ne kadar mmkn olabileceini de iyi deerlendirmek gerekir. Sorunun zm yolunda herkesin ak kalple, samimiyetle ve drst bir ekilde ortaya kmas, birbirine gvenmesi ve ortak deerler etrafnda bir araya gelmesi byk nem tamaktadr.
12 Haziran seimleri ncesindeki KCK operasyonlarnn Krt siyasetilerini tasfiye etmek amacyla yapld da nemli bir propaganda malzemesidir. KCK operasyonlar neticesinde tutuklanan alt isim BDPnin destekledi bamsz adaylar arasnda yer almtr.
SDE Analiz

33
Siyasal Partilerin Seim Beyannamelerinin Ekonomi Programlar Asndan Bir Karlatrmas

Seim beyannameleri, siyasal partilerin tek balarna veya koalisyon orta olarak iktidara geldiklerinde uygulayacaklar politikalar hakknda bilgi ierir. Bu beyannamelerde ekonomik ve sosyal sorunlarn zmne genellikle geni yer verilir. Bunun nedeni ise, ekonomik sorunlara ilikin zm nerileri dorudan vatandalarn yaam standardn etkileyecek olmasdr. Parlamentoda grup kurmas muhtemel olan siyasal partilerin (Ak parti, CHP, MHP ve BDP destekli Emek, Demokrasi ve zgrlk Blou) 12 Haziran 2011 seimleri iin hazrladklar seim beyannamelerinin sosyo-ekonomik sorunlara ilikin tespitleri ve zm nerileri deerlendirildi. Adalet ve Kalknma Partisi Seim Beyannamesinde Ekonomi Ak Partinin seim beyannamesinin bal ve ierii incelendiinde, ekonomi politikalarna ilikin olarak alt hususun n plana kt grlmektedir. lk olarak, Ak Partinin seimden ok nceleri dillendirmeye balad Cumhuriyetin 100nc yl sylemine seim beyannamesinde ulalacak hedefler noktasnda yer vermitir. Ak Partinin seim beyannamesinde nmzdeki seim dnemini kapsayan bir ufku benimsemesi, uzun vadeli dnebilme ve planlayabilme yeteneinin ortaya konmas asndan nem arz etmektedir. Seim beyannamesi aklanrken baz projelerin zamanla aklayacan syleyen Ak Parti, ufuk uzunluunu Kanal stanbul Projesi gibi lgn projeleri ile daha da grnr klmtr. Bu tr bir ufuk uzunluu, kendine gven asndan olduka nemlidir. Zaten Ak Parti, 2002 sonras ekonomi konularndaki baarsnda gveni tesis etmi olmalarnn ok nemli olduunu vurgulamaktadr.
Ak Partinin seim beyannamesi uzun vadeli dnebilme ve planlayabilme yeteneinin ortaya konmas asndan nem arz etmektedir. Seim beyannamesi aklanrken baz projelerin zamanla aklayacan syleyen Ak Parti, ufuk uzunluunu Kanal stanbul Projesi gibi lgn projeleri ile daha da grnr klmtr.
SDE Analiz

34
Trkiye Hazr Hedef 2023 baln tayan seim beyannamesinde, ekonomik sorunlara ilikin zm nerileri Byk Ekonomi bal altnda yarntl bir ekilde tartlmaktadr. Trkiyenin Cumhuriyetin 100nc ylnda, byklk bakmndan dnyann ilk 10 ekonomisi iinde yer almas, enflasyonun ve faiz oranlarnn katlc olarak tek haneli rakamlarda tutulmas, ihracatn 500 milyar dolara ulamas, kii bana milli gelirin 25 bin dolara ykselmesi ve en az 2 trilyon dolarlk bir ekonomi byklne ulalmas hedeflenmitir. AK Partinin seim beyannamesinde ekonomi politikalarna ilikin ikinci husus ise, ierik zenginliidir. Beyannamede, kresel ekonomik gelimelerden demeler dengesine, Ar-Ge ve inovasyondan savunma sanayine ve para politikasndan gmrk hizmetlerine kadar toplamda yirmi bir alt balk
AK Parti seim beyannamesinde, kresel ekonomik gelimelerden demeler dengesine, Ar-Ge ve inovasyondan savunma sanayine ve para politikasndan gmrk hizmetlerine kadar toplamda yirmi bir alt balk altnda snflandrlan konulara ilikin tespitlerini ve zm nerilerini Byk Ekonomi bal altnda sunmaktadr.
altnda snflandrlan konulara ilikin tespitlerini ve zm nerilerini Byk Ekonomi bal altnda sunmaktadr. Konular toplamda 44 sayfada (30dan 74e kadar) tartlmaktadr. Ak Parti beyannamesindeki nc husus ise, ekonomi politikalarnn zmne ilikin makul hedeflerin benimsenmi olmasdr. Dnyann en byk on ekonomisi arasna girme hedefi, yaklak ortalama yllk yzde 5-5.5lik gibi bir byme orannn belirlendii anlalmaktadr. Ekonomi konusunun alt balklar tartlrken, halen iktidarda olduu dnemde eitli bakanlk veya kamu kurumlar tarafndan gelitirilen strateji belgeleri (Sanayi Stratejisi Belgesi, stihdam Stratejisi Belgesi gibi) ve bu belgelerin uygulamaya konulan eylem planlarna seim beyannamesinde yer verilmitir. Bu strateji belgelerinde yer alan somut hedeflerin seim beyannamesinde de aynen benimsendii grlmektedir. Makro byklklere ilikin olarak ortaya konulan somut hedeflerin Trkiye gerekleriyle rten makul byklkler olduu anlalmaktadr. Seim beyannamesindeki drdnc husus ise, makroekonomik istikrarn ne kmas ve bunu bozucu ekonomi politikalarndan kanlmaya allmasdr. Bu erevede beyannamede, 2001 krizi ve Kresel Kriz karlatrmas yaplmaktadr. 2001 krizinin lkenin kt ynetilmesinin bir sonucu olduu ve bu srete bakalarnn Trkiyeyi ynettii belirtilirken, Kresel Krizin darda ortaya kt ancak bu sreci Ak Partinin ieride iyi ynettii ve dolaysyla krizin teet getii ifade edilmektedir. Beyanname, kresel ekonomideki krlganlklarn farknda olarak, son sekiz ylda oluturulan dengelerin bir seime heba edilmeyeceini ve makro ekonomik istikrarn
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma srdrleceini vurgulamaktadr. effaflk, sreklilik, tutarllk ve ngrlebilirlilik prensipleri zerine bina edilen ekonomi politika erevesinin ekonomik istikrar salamaya ynelik olduu ifade edilmektedir. Bu erevede, seim ekonomisi uygulamasndan kanlaca belirtilmektedir. Beinci husus, Ak Partinin seim beyannamesinde yaptklarmz yapacaklarmzn garantisidir yaklamnn ne karlmaya allmasdr. Beyannamede, ekonomi bal altnda yer alan konular tartlrken, 2002deki hali, mevcut durumu ve 2023 hedefi eklinde bir karlatrmal perspektifin benimsendii grlmektedir. Enflasyondan salk harcamalarndan, borlanmadan blnm yollara, kamu yatrmlarnn sresinden zelletirmeye, Merkez Bankas rezervlerinden istihdam tevik paketlerine birok konuda kat edilen mesafe ortaya konulmu ve her bir konuda 2023 hedefi beyan edilmitir. Altnc husus, Ak Parti, yoksulluk, sosyal yardmlar, eitim, salk ve engellilerle ilgili nerilerini, Gl Toplum bal altnda ayrca ele almaktadr. Bu kapsamda zellikle sosyal politika alannda yaptklarn ve yapacaklarn aklamaktadr. zellikle rekabeti bir ortamda insan ve insann niteliklerini korumaya ynelik olarak, ekonomi politikalar ile sosyal politikalarn sosyal restorasyon erevesinde btnletirildii ve bunun srdrlecei beyan edilmektedir. Yedinci husus ise, iki dnem iktidarda olan Ak Partinin ekonomideki krlganlklarn farknda olunduunu gstermesidir. Cari ak sorununun zm iin rekabetilii artracak ve yatrm ortamn iyiletirecek dzenlemeleri ieren yapsal reformlara devam edilecei beyan edilmektedir. Benzer ekilde, cari ak zerinde nemli bir bask unsuru olan enerjide da bamll azaltmaya dnk nlemler alnrken, nkleer enerjinin de hzla hayata geirilecei ifade edilmektedir. Cumhuriyet Halk Partisi Seim Beyannamesinde Ekonomi CHPnin 12 Haziran iin hazrlad seim beyannamesinde ekonomi politikalar ok nemli bir yer tutmaktadr. Ekonomi politikalarnda birka husus n plana kmaktadr. lk husus, seim ncesi 100. Yl sylemine ilikin nemli bir aklamas bulunmasa da, CHPnin seim beyannamesinde de, ufuk uzunluunun nemli bir yer tutmasdr. CHPnin 100. Yl Hedefleri ise, yzde 7lik bir byme oran ile 2,6 trilyon dolarlk bir ekonomiye ve 31
35
Ak Partinin seim beyannamesinde yaptklarmz yapacaklarmzn garantisidir yaklam ne karlmaya allmtr. Beyannamede, ekonomi bal altnda yer alan konular tartlrken, 2002deki hali, mevcut durumu ve 2023 hedefi eklinde bir karlatrmal perspektifin benimsendii grlmektedir.
SDE Analiz

36
bin 500 dolarlk kii bana Gayri Safi Yurtii Haslaya ykseltilmesi, ilk on ekonomi iinde yer almas, ihracatn 650 milyar dolara ykselmesi, her yl ortalama 800 bin kiiye istidam yaratlmas, isizlik orannn yzde 6ya drlmesidir. Ayrca Dou ve Gneydou Anadoluda ortalama yzde 9,5 orannda bymesi, blgesel farkllklarn azaltlmas ve bunun sonucunda bu blgelerin kii bana gelirlerinin Trkiye ortalamasnn yzde 75ini yakalamas beyannamede yer almaktadr. kinci husus, AK Parti gibi, CHPnin seim beyannamesi de ekonomi politikalar alannda zengin bir ierie sahiptir. CHP, ekonomi programn, srdrlebilir kalknma iin reten, byyen, paylaan, evre dostu ekonomi baln toplam 27 sayfada (19dan 46ya kadar) ve yaklak krk alt balk ile tartmaya amaktadr. Bu alt balklar ok geni bir yelpazedeki sorunlara odaklanmaktadr. Nkleer enerjiden istihdam seferberliine, ArGe ve yenilikilik almalarndan tarmsal desteklere ve biliim reformundan sanayi ve sanayiciye destee beyannamede yer almaktadr. Konular daha ok maddeler halinde ve hedeflerin ne olacana ynelik bir tarzda ele alnmaktadr. nc husus, CHPnin sosyal devlet sylemini n plana karmaya almasdr. Ak Parti gibi CHPde yoksulluk ve yoksullukla mcadele ile ilgili konular ayr bir balk altnda sunmay uygun grmtr. Bu erevede kamuoyunda ska gndeme gelen aile sigortasnn, engellilere destein, ocuklara yardmlarn genel zellikleri maddeler halinde sunulmaktadr. Ayrca, CHP, seim beyannamesinde yer alan birok ekonomik ve sosyal konuda ayrntl projeler gelitirmeye almaktadr. Aile sigortas, bedenli askerlik, reten ekonomi, yeni ekonomi stratejisi gibi raporlar retmitir. nceki seimlerde daha ok rejim sorunu zerinden siyaset yapman bir partinin toplumun sorunlarna ilikin somut projelerle siyasete ynelmesi, Trkiye demokrasisi asndan nemli bir kazantr. Drdnc husus, CHP, bir yandan makro dengelerin korunacan ve dier yandan yaratlan refahn toplumun tm kesimleri tarafndan haka paylalaca beyan edilmesidir. Makro anlamda, para politikasnda effafln salanaca, kamu reformunun gerekletirilecei, kurall maliye politikasnn benimsenecei ve mali disiplinin srdrlecei ifade edilmektedir. Ayrca Merkez Bankas, Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurulu, Sermaye Piyasas Kurulu, Hazine Mstearl ve Maliye Bakanlnn birlikte hareket etmesini salayacak bir Finansal stikrar Kurulunun oluturulmas dnlmektedir.
AK Parti gibi, CHPnin seim beyannamesi de ekonomi politikalar alannda zengin bir ierie sahiptir. CHP, ekonomi programn, srdrlebilir kalknma iin reten, byyen, paylaan, evre dostu ekonomi yaklak krk alt balk ile tartmaya amaktadr.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma Beinci husus, toplumun birok kesimine ynelik olarak ok sayda destekler ngrmesidir. Bu balamda, yoksul ailelere, ocuklara, emeklilere, renciye, tketiciye, krsal kalknmaya, esnafa, iftiye ve hayvancla bir dizi destekler ve muafiyetler dnlmektedir. Bu destekler maddeler halinde sralanmtr. Ancak bu desteklerin bykl belirsizliini korumakta ve bu destekleri karlamak iin gerekli olan kaynan nereden ve nasl karlanaca da detayl bir ekilde aklanmamaktadr. Altnc husus ise, kamu mdahaleciinin ngrlebilmesidir. CHP, Ziraat bankas ve Halk Bankas gibi kamu bankalarnn zelletirilmeyeceini ve eker fabrikalarnn zelletirme kapsam dna alnacan beyan edilmektedir. Ayrca zellikle Dou ve Gneydouda kamunun aktif olarak ekonomiye mdahale etmesi, istihdam yaratmas ve bylelikle blgesel gelimilik farknn azaltlmas gerektii beyan edilmektedir. Milliyeti Hareket Partisi Seim Beyannamesinde Ekonomi Seim beyannamesini ilk srada aklayan MHPin seim beyannamesinde de ekonomi politikalar n plana kmaktadr. lk olarak, MHPnin de ufuk uzunluunu beyannameye yanstm olmasdr. Ak Partinin Cumhuriyetin 100. Yl sylemini kullanacan tahmin ederek, kendi seim beyannamesinin balna bunu yanstmtr: 2023e Doru Ykselen lke Trkiye Szlemesi. MHP, 2023 vizyonunu dnemde ard ardna iktidar olma hedefiyle ekillendirmektedir: Onarm ve toparlanma (2011-2015), gelime, btnleme ve atlm (2015-2019) ve lider lke (2019-2023). Her bir dnemde ekonominin yllk ortalama yzde 7 bymesi, her bir dnemde yllk 700 bin yeni istihdam yaratlmas, GSYHnn 2023te 2.1. trilyon dolara ve kii bana gelirin 25 bin dolara ykseltilmesi ve ihracatn 400 milyar dolara ulamas hedeflenmektedir. D ve i artlarn her zaman ayn olaca varsaymyla; MHP, lineer bir ekilde 2023 hedeflerine ulamay ngrmektedir. kinci husus, beyanname ierii ile ilgilidir. Ak Parti ve CHP gibi MHPnin beyannamesi ierik asndan olduka zengindir. MHP, ekonomik sorunlara ilikin tartmalar, Ekonomik Hedef ve Politikalar bal altnda yer alan on bir alt konuyu 37 sayfada (63ten 90a kadar) tartmaktadr. Sorunlarn tespiti ve zm nerileri, para ve maliye politikalar, zelletirme, finansal piyasalar ve bankaclk, kamu maliyesi ve bor ynetimi politikas gibi alt balklar erevesinde yaplmaktadr.
37
Ak Parti ve CHP gibi MHPnin beyannamesi ierik asndan olduka zengindir. MHP, ekonomik sorunlara ilikin tartmalar, Ekonomik Hedef ve Politikalar bal altnda yer alan on bir alt konuyu 37 sayfada (63ten 90a kadar) tartmaktadr.
SDE Analiz

38
nc husus, MHP, yolsuzlukla mcadele, yoksullukla mcadele, alma hayat ve sosyal gvenlik, blgesel kalknma, turizm, tarm ve krsal kalknma gibi sorunlar ise ekonomiden ayr olarak, ayr balklar altnda sunmaktadr. Bu erevede toplumun farkl kesimlerine deiik mali destek ve yardm ngrlmektedir. Drdnc husus ise, seim beyannamesinde vaat ettii harcamalarn hangi kaynaklarla salanacann beyannamede yeterince aklanmamasdr. Bir yandan makroekonomik istikrar, bte disiplini, cari an azaltlmas, kamu ve zel sektr borlarnn srdrlebilir seviyeye ekilmesini ngrmektedir. Dier yandan birok alanda kamu gelirlerini azaltc, vergi indirimleri ve muafiyetleri ve kamu giderlerini artrc, harcama ve destekleri iermektedir. Bu tr vaatler, her eyden nce mali disiplini bozucu, bte aklarn artrc ve dolayssyla makroekonomik dengeleri yerinden oynatacak bir niteliktedir. Emek, Demokrasi ve zgrlk Blogu Seim Beyannamesinde Ekonomi Bamszlar Blou ise, slayt eklinde hazrlanan yaklak 40 sayfalk seim beyannamesinin 13 sayfasn ekonomi, eitim ve salk konularna ayrmaktadr. Ekonomi ayr bir balk altnda tartlmamaktadr. Vaatlerinde birka husus n plana kmaktadr. lk olarak, ekonomik sorunlara ilikin somut hedefler koyma yerine genel ifadelerin tercih edilmi olmasdr. Beyannamede yoksulluk ve yoksullukla mcadele, gelir dalmnda adalet, herkes iin parasz salk ve sosyal gvenlik hakk gibi konulara younlat grlmektedir. kinci husus ise, dier partilerle karlatrldnda, bamszlar blounun seim beyannamesinin ieriinin zayf olduu, tartlan konularn snrl kald ve yzeysel olarak ele alnd grlmektedir. nc husus, beyannamede sendikal haklar ile blgeler arasndaki ekonomik gelimilik dzeylerine vurgu yaplarak, Dou ve Gneydou Anadolu Blgesinin geri kalmlnn giderilmesine ynelik Merkezi Kalknma Fonu ngrlmesi ve ayrca belirli yatrmlarn younlatrld Blgesel Kalknma Merkezleri vaat edilmesidir. Drdnc husus ise, beyannamenin ekonomi programnda sol bir bak asnn kendini hissettirmesidir. Tekellemeye kar katlmc toplum eko-
Bamszlar Blou ise, slayt eklinde hazrlanan yaklak 40 sayfalk seim beyannamesinin 13 sayfasn ekonomi, eitim ve salk konularna ayrmaktadr. Ekonomi ayr bir balk altnda tartlmamaktadr. Vaatlerinde ise birka husus n plana kmaktadr.
SDE Analiz
Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma nomisi bal altnda, toplumdaki farkl kesimlerin ve alanlarn ynetime katlmas planlanmakta ve ayrca ok ortakl modern demokratik iletmeler ve kooperatifler oluturulmas ngrlmektedir. Silahlanma ve savunma harcamalarnn kslarak, eitime, sala ve sosyal gvenlie daha fazla pay ayrlmas dnlmektedir. zelletirme uygulamalarndan vazgeilecei ve parasz eitim ve herkesin salk hizmetlerinden cretsiz yararlanaca bir dzen ngrlmektedir.
39
Silahlanma ve savunma harcamalarnn kslarak, eitime, sala ve sosyal gvenlie daha fazla pay ayrlmas dnlmektedir. zelletirme uygulamalarndan vazgeilecei ve parasz eitim ve herkesin salk hizmetlerinden cretsiz yararlanaca bir dzen ngrlmektedir.
SDE Analiz

40
Notlar
SDE Analiz

Siyasi Partilerin Seçim Beyannameleri Karsilastirma

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Siyasi Partilerin Seçim Beyannameleri Karsilastirma

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SDE Analiz

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

SDE Politika ve Demokratikleme Program Koordinatrl

SDE ANALZ Haziran 2011

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

SYAS PARTLERN SEM BEYANNAMELER ZERNE BR KARILATIRMA

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Seim Beyannamelerinde Yeni Anayasa ve Demokratikleme

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyas Partilerin Seim Beyannamelerinde D Politika Projeksiyon ve Beklentiler

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

ternasyonalist dili beyannamenin en azndan bu blmnde nemli oranda hissedilmektedir.

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Seim Beyannamelerinde Savunma ve Gvenlik Politikalar

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasal Partilerin Seim Beyannamelerinin Ekonomi Programlar Asndan Bir Karlatrmas

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

Siyasi Partilerin Seim Beyannameleri zerine Bir Karlatrma

You might also like