SVEUILITE U ZADRU ODJEL ZA ARHEOLOGIJU ARHEOLOGIJA ANTIKE GRKE

SKOPAS
Seminarski rad

Mentor: Igor Borzi

Student: Tomislava Ani

Zadar,25.05.2011.

SKOPAS
Skopas je bio grki kipar i arhitekt, roen je oko 420. godine na otoku Parosu, u obitelji koja je i prije i poslije njega dala nekoliko kipara. Kao to su Miron i Poliklet u prvoj polovici petog stoljea dali svoj utisak skulpturi tog doba, tako je i Skopas unio nove, svoje elemente u stil skulpture etvrtog stoljea. Skopas je veliinu svog stvaralakog bia prikazivao najee tekim i bolnim stanjima due, koja pati i izgledom lica, oiju i usta ono o emu raniji kipari nisu posveivali puno panje. Ta njegova originalnost u prikazivanju ljudske due podigla je njegov stil na visoko mjesto u antikoj Grkoj. Skopas je bio sljedbenik visokih standarda klasine grke skulpture koje je postavio Poliklet. Odlike Skopasovih portreta su gotovo uvijek ovalne forme s duboko usaenim oima i blago otvorenim ustima. Skopas je od svih kasno klasinih majstora utjecao na umjetnost nadgrobnih reljefa, djelovao je izmeu 370. i 340. godine prije Krista. Skopas je sudjelovao u izradi Mauzoleja u Halinkarnasu, obnovi Artemiziona u Efezu, radio je kao kipar i arhitekt na hramu Atene Aleje u Tegeji, to je njegova prva vea umjetnika aktivnost. Skopas preferira motive u kojima moe prikazati krajnosti ljudske psihe.

HRAM ATENE ALEJE Hram Atene Aleje je jedan od najveih grkih hramova i upravo je Skopas radio kao arhitekt i kipar na ovom hramu. Skopas je ujedinio tri arhitektonska stila, kolonadu ove mramorne graevine ine stupovi dorskog stila; u pronaosu i opistodomu konstrukciju dre korintski stupovi; u naosu tu funkciju vre jonski stupovi. Takoer Skopas je radio i na plastinoj dekoraciji ovog hrama, prema nekim autorima, hram Atene Aleje bio je jedan od najljepih na Peloponezu, po poloaju i po umjetnikoj dekoraciji. Pauzanije daje podatke da je Skopas radio na istonom i zapadnom zabatu ovoga hrama. Na istonom zabatu prikazan je motiv lova na kalidonskog vepra, a na zapadnom je prikazana borba Ahila i Telefa pored rijeke Kajika. U prvoj kompoziciji prikazana je cijela grupa u kojoj su izdvojene figure Meleagra, Atalante, Telamona, i drugih. Karakter Skopasovog stila poznat je iz Pauzanijevog, Plinijevog opisa to potvruje nekoliko glava, otkrivenih prilikom arheolokih iskopavanja hrama atene Aleje. Sve te glave pokazuju zajednike crte i Skopasove namjere da u mramoru

iskae stanje due. Skopas je posveivao svu panju na izraz njihova psihikog stanja, pa sudei po glavama iz Tegeje, one su imale na licu izraz tuge pa ak i ponekad gorine.

MAUZOLEJ U HALIKARNASU Mauzolej u Halikarnasu je jedan od najzanimljivijih spomenika antike, koji je zbog svoje arhitekture i skulpture jo u doba antike privlaio pozornost onih koji su se bavili arhitekturom. Osnova Mauzoleja imala je oblik pravokutnika ije su strane iznosile 66x77 metara, a visina je iznosila 46 metara. Prema Vitruviju, na graevini su radila etiri umjetnika, Leohar, Brijaksid, Skopas i Praksitel, natjeui se iji e rad biti to ljepi. Teme reljefnih kompozicija bile su kentauromahija, amazonomahija i trke na kolima. Skopas je radio na istonoj strani Mauzoleja i pretpostavlja se da je njegovo djelo amazonomahija. Jedan od najzanimljivijih dijelova amazonomahije je dio gdje Herkul hvata amazonku, vjerojatno Hippolitu, kraljicu Amazonki, za kosu. Iza Herkula je prikazana borba Amazonki i Grka, ovaj dio je najslabije ouvan.

HRAM ARTEMIDE U EFEZU Hram Artemide u Efezu je jedan od sedam svjetskih uda. Sagraen je oko 340. godine prije Krista. Rimski pisac Plinije spominje kako je Skopas, jedan od poznatijih kipara 4. stoljea isklesao jedan od trideset est stupova na Artemizionu u Efezu. Stup koji je jedini sauvan pripisuje se Skopasu zbog stilskih razloga i bila bi izvanredna sluajnost da je taj jedini stup Skopasovo djelo. Meutim ako je Skopas suraivao na Mauzoleju u Halikarnasu, mogue da se njegova radionica preselila u Efez. Scena sa stupa prikazuje Hermesa, koji gleda u nebo i u desnoj ruci ima kerykeion1 te nosi petasos2. Bog se pojavljuje kao Hermes Psychopompos, koji je kasnije poznat kao voditelj dua u podzemni svijet. ena koja stoji ispred njega predstavlja vodia koja se identificira s mnogim traginim heroinama, ukljuujui Iphigeniju, Alkestiju ili Eurydiku.

1 2

kerykeion- krilati tap petasos- eir

MENADA
Menada je jedno od Skopasovih djela koje se esto spominje u izvorima. Djelo prikazuje enu, Dionizijevu pratilju, koja se prema predaji preputa razliitim uitcima. Menada je prikazana odjevena, ali ono to dri odjeu na okupu je samo jedna vezica, sve drugo se razbacalo po tijelu. Menada je prikazana u transu, visoko podignute glave.

APOLON CITHAROEDUSA
Statua Apolona Citharoedusa napravljena je u mramoru, visoka je 181 cm, to je zapravo rimska kopija Skopasovog djela, uva se u Rimu, u Kapitolijskom muzeju. Apolon je poznat kao Pothos kopija grkog originala iz 4. stoljea prije Krista.

KIP BOGA ARESA

Kip boga Aresa jo je jedno Skopasovo djelo, to jest rimska kopija njegova djela nastalog u 4.stoljeu prije Krista. Kip boga Aresa uva se u Palazzo Altemps u Rimu.

BISTA MELEAGRA
Bista Meleagra je poznato Skopasovo djelo iz kasne klasike oko 340.-330. godine prije Krista. Original ove biste je izgubljen, ali postoji kopija ovog djela.

OSTALA SKOPASOVA DJELA

Ostala Skopasova djela su bista Meleagra, Afrodita i Pothos, Afrodita,koja je kasnije je u Rimu, Apolon Smintheus i mi, Artemida u Tebi, Atena Pronaos iz Tebe, Hestia, Heraklo i brojni drugi.

ZAKLJUAK
Skopas je bio jedan od najveih kipara i arhitekata kasno klasinog perioda grke umjetnosti. Njegovu veliinu kao kipar dokazuju brojni grki i rimski pisci koji ga spominju u svojim djelima kao to su Plinije, Lukijan, Marcijal, Horacije, Ciceron, Pauzanije i mnogi drugi. Skopas je u svom umjetnikom radu unio nove prikaze skulptura do tada nepoznate u grkoj umjetnosti. Na taj je nain Skopas stvorio ne samo estetski nego i povijesni dokument o svom vremenu u kojem je djelovao.

LITERATURA:
1. Gavela,B.: Istorija umetnosti klasine Grke, 2. http://www.perzeus.com 3. http://www.wikipedia.com