2006 TRK DEPREM YNETMEL BLM 1 ve BLM 2 GENEL HKMLER ve DEPREME DAYANIKLI BNALAR N HESAP KURALLARI

1.

BALICA YENLK ve REVZYONLAR

Ynetmelik kapsamnn geniletilmesi (Madde 1.1) a) deprem blgelerinde yeni yaplacak binalar b) deprem ncesinde veya sonrasnda performans deerlendirilecek ve glendirilecek olan mevcut binalar (Blm 7) 2. Komu katlar aras rijitlik dzensizliine (yumuak kat) ilikin tanmn ve snrn deitirilmesi (Madde 2.3.2.4 c)

Prof. Dr. Erkan zer stanbul Teknik niversitesi

6. 3. Tayc sistemin dey elemanlarnn sreksizliine ilikin koullarn deitirilmesi (Madde 2.3.2.4 c) st katlardaki perdenin altta kolonlara oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.

Tayc sistem davran katsaylarnn (R) yeniden tanmlanmas (Tablo 2.5) a) deprem yklerinin tamamnn balantlar tersinir momentleri aktarabilen erevelerle tand prefabrike betonarme binalar b) kolonlar stten mafsall betonarme binalar tek katl prefabrike

c) deprem yklerinin prefabrike veya yerinde dkme perdelerle tand binalar 4. Farkl dorultularda birbirinden farkl R katsaylar kullanlmas ve buna ilikin koullar (Madde 2.5.1.3) d) deprem yklerinin prefabrike veya yerinde dkme perdeler ve balantlar tersinir momentleri aktarabilen prefabrike erevelerle tand binalar e) kolonlar stten mafsall tek katl elik binalar 5. Bina ykseklii boyunca birbirinden farkl R katsaylar kullanlmasna ilikin koullar (Madde 2.5.5.2) f) merkezi aprazl elik perdeler g) deprem yklerinin elik ereveler ve merkezi elik aprazl perdeler ile tand binalar

7.

Edeer deprem yk ynteminin uygulanabilecei binalarn ykseklik snrlarnn yeniden tanmlanmas (Tablo 2.6) Kar ykleri iin (n) hareketli yk katlm katsaysnn ak olarak tanmlanmas (Madde 2.7.1.2) Ek edeer deprem yknn yeniden tanmlanmas (Madde 2.7.2.2)

11. Elemanlarn asal eksenleri dorultularndaki i kuvvetlerin, tayc sisteme ayr ayr etkitilen, x ve y dorultularndaki depremlerin ortak etkisi altnda hesaplanmas (Madde 2.7.5) E1 = Ex 0.3 Ey E2 = 0.3 Ex Ey

8.

9.

12. Mod Birletirme Yntemi ile hesaplanan byklklere ilikin altsnr deerlerinin yeniden tanmlanmas (Madde 2.8.5) a) A1, B2 veya B3 tr dzensizliklerin en az birinin mevcut olmas halinde: = 0.90 b) dzenli binalarda: = 0.80

10. Binann birinci doal titreim periyodunun belirlenmesi (Madde 2.7.4) ve yksek yaplarda doal periyodun snrlandrlmas (Madde 2.7.4.2)

13. Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri uygulanmas halinde kullanlacak olan yapay, kaydedilmi ve benzetirilmi deprem yer hareketlerinin tanmnn ve salamas gereken koullarn geniletilmesi (Madde 2.9) 14. Greli kat telemelerinin tanmlanmas (Madde 2.10.1.3) snrlarnn yeniden

2006 TRK DEPREM YNETMEL BLM 3 BETONARME BNALAR N DEPREME DAYANIKLI TASARIM KURALLARI

15. Deprem derz boluklarnn hesabnda esas alnacak olan yerdeitirmelerin yeniden tanmlanmas (Madde 2.10.3.1) 16. Yapsal kntlara, mimari elemanlara, mekanik ve elektrik donanma etkiyen deprem yklerinin yeniden tanmlanmas (Madde 2.11)

Prof. Dr. Erkan zer stanbul Teknik niversitesi

BALICA YENLK ve REVZYONLAR

1. Betonarme binalarda kullanlacak malzemelere ilikin koullarn deitirilmesi (Madde 3.2.5) a) deprem blgelerindeki tm betonarme binalarda en az C20 snf beton kullanlmas b) vibratr kullanmna ilikin koullar c) nervrsz donat kullanmnn kstlanmas (etriye, iroz ve deme donats dnda) d) donatnn kopma ve akma dayanmlar arasndaki orann alt snrnn 1.15 olarak deitirilmesi e) donatnn kaynaklanmasna ilikin koullar 2. Kolonlarda brt enkesit alanna deitirilmesi (Madde 3.3.1.2) Ac N/(0.50fck) koulunun dey ykler ve depremin ortak etkisi altnda kontrol edilmesi (yk gvenlik katsaylar ile arttrlm dey ykler iin kontrolun TS500 Betonarme Standardna braklmas) ilikin koulun

3.

Konsol kolonlarda sarlma blgesinin tanmlanmas ve enine donatnn temel iinde devam ettirilmesine ilikin koullar (Madde 3.3.4.1) a) konsol kolonlarda sarlma blgesi uzunluunun kolon byk boyutunun 2 katndan az olmamas b) enine donatnn temel iinde 300 mmden ve en byk donat apnn 20 katndan az olmayan bir ykseklik boyunca devam ettirilmesi c) anak temellere mesnetlenen kolonlarda, sarlma blgesindeki enine donatnn anak ykseklii boyunca devam ettirilmesi

4.

Kirilerde boyuna donat dzenlenmesine ilikin baz koullarn deitirilmesi (Madde 3.4.3.1 ve 3.4.3.2) a) geni kolonlara birleen kirilerde boyuna donatnn kenetlenmesi b) kiri alt donatlarnn komu akla uzatlmas c) st montaj donatsnn kiri ortasndaki eklerinde zel deprem etriyelerinin kullanlmasna gerek olmamas

5.

Perdelerde minimum kalnlklara ilikin koullarn yeniden dzenlenmesi (Madde 3.6.1 ve 3.6.2.1) kat ykseklii 6 mden byk olan perdelerde, perde kalnlklar : Kat ykseklii 6 mden byk olan ve kat yksekliinin en az 1/5ine eit uzunluktaki elemanlarla yanal dorultuda tutulan perdelerde perde kalnl, yanal dorultuda tutulduu noktalar arasndaki yatay uzunluun en az 1/20sine eit olabilir. Ancak bu kalnlk 300 mmden az olamaz. kat ykseklii 6 mden byk olan perdelerde, perde u blgesi kalnlklar

6.

Kritik perde ykseklii tanmnn geniletilmesi (Madde 3.6.2.2)

7.

Perdelerin kesme gvenlii hesabnda esas alnacak kesme kuvvetinin 1.5 kat arttrlarak yeniden tanmlanmas (Madde 3.6.7.1)

8.

Prefabrike binalarn balantlarnn tasarmnda esas alnacak i kuvvetlerin arttrlmas (Madde 3.12.2.2) a) kaynakl balantlarda : i kuvvetlerin 2 kat b) dier balantlarda : i kuvvetlerin 1.5 kat

2006 TRK DEPREM YNETMEL BLM 4 ELK BNALAR N DEPREME DAYANIKLI TASARIM KURALLARI

BALICA YENLK ve REVZYONLAR

1. Sneklik dzeyi yksek merkezi aprazl perdelerin tanmlanmas (Madde 4.6) 2. Merkezi aprazl perdelerde, R tayc sistem davran katsays iin yeni deerler ngrlmesi (Tablo 2.5) 3. Tayc sistemleri her iki deprem dorultusunda farkl olan binalarda, her iki dorultuda farkl R katsaylar kullanlmasna olanak salanmas (Madde 4.2.1.3)

Prof. Dr. Erkan zer stanbul Teknik niversitesi

4. Dey dorultuda farkl tayc sistemler ieren elik veya betonarme-elik karma binalarda, farkl R katsaylar kullanlmasna olanak salanmas (Madde 4.2.1.4)

5. Arttrlm deprem ykleri ve o bytme katsaylar (Madde 4.2.4 ve Tablo 4.2) 6. Yap elemanlarnn i kuvvet kapasiteleri ve birleim elemanlarnn gerilme snr deerlerinin tanm (Madde 4.2.5) 7. Sneklik dzeyi yksek ve normal sistemlerde enkesit koullar (Tablo 4.3) 8. Basn kuvveti etkisindeki ubuklarda narinlik koulu (Madde 4.6.1.2 , 4.7.1.2 ve 4.8.1.2)

9. Sneklik dzeyi yksek merkezi aprazl perdelerde yatay yklerin dalm (Madde 4.6.2) 10.Sneklik dzeyi yksek dmerkez elik aprazl perdeler ve tasarm kurallar (Madde 4.8) 11.Sneklik dzeyi yksek dmerkez elik aprazl perdelerde ba kirilerinin tasarm (Madde 4.8.2) 12.elik erevelerde kiri-kolon birleim blgesi tasarm ve kayma blgesine ilikin koullar (Madde 4.3.4 ve 4.4.2)

13.Merkezi elik aprazl perelerde zel apraz dzenleri iin ek koullar (Madde 4.6.4) 14.Kapasite tasarm kavramna (Madde 4.3.4 ve 4.4.2) aklk getirilmesi

17.Yeterli sneklik koullarn salayan kiri-kolon birleim detaylar rnekleri (Bilgilendirme Eki 4A) a) sneklik dzeyi yksek erevelerin moment aktaran kiri-kolon birleimlerinde kullanm koullar b)sneklik dzeyi normal erevelerin moment aktaran kiri-kolon birleimlerinde kullanm

15.Kapasite hesaplarnda arttrlm akma gerilmelerinin (Daa) kullanlmas (Madde 4.2.3.6 ve Tablo 4.1) 16.Sadece ekme kuvveti tayacak ekilde hesaplanan ubuklarda narinlik koulu (Madde 4.7.1.4)

2006 TRK DEPREM YNETMEL BLM 7 MEVCUT BNALARIN DEERLENDRLMES VE GLENDRLMES

BALICA YENLKLER
1. Binalardan bilgi toplanmas, bilgi dzeyleri ve bilgi dzeyi katsaylarna ilikin hususlar (Madde 7.2) a) snrl bilgi dzeyi (bdk=0.70) b) orta bilgi dzeyi (bdk=0.90) c) kapsaml bilgi dzeyi (bdk=1.00) 2. Farkl deprem etkilerinin gz nne alnmas (Madde 7.8) a) servis depremi (50 ylda %50 72 yl) b) tasarm depremi (50 ylda %10 475 yl) c) en byk deprem (50 ylda %2 2475 yl)

Prof. Dr. Erkan zer stanbul Teknik niversitesi

3.

Yap elemanlarnda hasar snrlar ve hasar blgelerinin tanmlanmas (Madde 7.3) kesit hasar snrlar a) minimum hasar snr (HK) b) gvenlik snr (CG) c) gme snr (G) kesit hasar blgeleri a) minimum hasar blgesi b) belirgin hasar blgesi c) ileri hasar blgesi d) gme blgesi

kuvvet

Minimum Hasar Snr (MN)

Gvenlik Snr (GV)

Gme Snr (G)

Minimum Hasar Blgesi

Belirgin Hasar Blgesi

leri Hasar Blgesi

Gme Blgesi

ekildeitirme

4.

Binalarda deprem performans dzeylerinin tanmlanmas (Madde 7.7) a) b) c) d) hemen kullanm performans seviyesi (HK) can gvenlii performans seviyesi (CG) gme ncesi performans seviyesi (G) gme durumu

5. Bina nem katsaysnn kullanlmas yerine ok seviyeli performans hedeflerinin ngrlmesi (Tablo 7.7) Minimum Performans Hedefleri
Binann kullanm amac ve tr
Deprem sonras hemen kullanm gereken binalar Hastaneler, salk tesisleri, itfaiye binalar, haberleme ve enerji tesisleri, ulam istasyonlar, vilayet, kaymakamlk, belediye binalar, afet ynetim merkezleri, vb. nsanlarn uzun sreli ve youn olarak bulunduu binalar ve mzeler Okullar, yatakhaneler, yurtlar, pansiyonlar, askeri klalar, cezaevleri, mzeler, vb nsanlarn ksa sreli ve youn olarak bulunduu binalar Sinema, tiyatro, konser salonlar, kltr merkezleri, spor tesisleri, vb. Tehlikeli Madde eren Binalar Toksik, parlayc ve patlayc zellikleri olan maddelerin bulunduu ve depoland binalar, vb. Dier binalar Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar (konutlar, iyerleri, oteller, turistik tesisler, bina tr endstri yaplar, vb.) Depremin 50 ylda alma olasl % 50 % 10 %2

HK

HK HK CG HK CG

CG CG G

6.

Depremde bina performansnn belirlenmesi iin ngrlen hesap yntemleri (Madde 7.4) a) dorusal elastik analize dayanan dayanm bazl deerlendirme yntemleri (Madde 7.5) b) dorusal elastik olmayan analize dayanan ekildeitirme ve yerdeitirme bazl deerlendirme yntemleri (Madde 7.6)

6.

Depremde bina performansnn belirlenmesi iin ngrlen hesap yntemleri (Madde 7.4) a) dorusal elastik analize dayanan dayanm bazl deerlendirme yntemleri (Madde 7.5) b) dorusal elastik olmayan analize dayanan ekildeitirme ve yerdeitirme bazl deerlendirme yntemleri (Madde 7.6)

7.

Betonarme yap elemanlarnda hasar snrlarnn birim ekildeitirmelere bal olarak tanmlanmas (Madde 7.6.9)

7.

Betonarme yap elemanlarnda hasar snrlarnn birim ekildeitirmelere bal olarak tanmlanmas (Madde 7.6.9)

8. Binalarn glendirilmesi (Madde 7.9) a) Glendirmenin Temel lkeleri (Madde 7.9.2) Glendirme amacyla binalara eklenecek olan elemanlarn tasarm, genel olarak, yeni ina edilecek depreme dayankl binalarn tasarm ile ilgili esaslara gre (Blm: 3 ve 4) yaplacaktr. Glendirilen binalarn ve elemanlarnn deprem gvenliklerinin ve deprem performanslarnn belirlenmesinde ise, mevcut binalar iin verilen hesap yntemleri ve deerlendirme esaslar (Blm: 7) kullanlacaktr. b) Deerlendirme ve Glendirmede zlenecek Yol Ardk Yaklam Yntemi

DEERLENDRME GLENDRME TASARIMI

ekildeitirme bazl dorusal olmayan yntemler ile glendirme

Sa

Dayanm bazl dorusal yntemler ile glendirme

Sa
S ae
2

r= S ae 2 Sr
glendirilmis bina plastik sekildegistirme istemi
1 1

S ae 2 Sr

glendirilmis bina r= S ae 1 Sr
1

mevcut bina plastik sekildegistirme istemi

Sr

mevcut bina

Sd

Sd

c) Glendirme Trleri (Madde 7.9.3) Tayc sistem elemanlarnn eleman baznda, tekil olarak glendirilmesi ve iyiletirilmesi : Binann kolon, kiri, perde, eleman birleim blgeleri ve dolgu duvarlar gibi deprem yklerini karlayan elemanlarnn ve birleimlerinin, tekil olarak dayanm ve ekildeitirme kapasitelerinin (snekliklerinin) arttrlmasna ynelik olarak uygulanan ilemlerdir. Bu glendirmede ama, yapnn genel dayanm ve rijitlik zelliklerinden bamsz olarak, eleman dzeyindeki yetersizliklerin giderilmesi suretiyle binann deprem performansnn ykseltilmesidir. Yap sisteminin tmnn glendirilmesi : Deprem etkileri altnda yeterli bir dayanm kapasitesine sahip olmayan veya ekildeitirmeleri ve yerdeitirmeleri ngrlen performans dzeyi iin verilen snr deerleri aan yap sistemleri iin tmsel glendirme nlemlerinin uygulanmas gerekli olabilir. Bu amala, ok kere, mevcut yap sistemine yeni elemanlar eklenir.

d) Eleman Baznda Glendirme nlemleri kolonlarn sarglanmas kolon kesitlerinin bytlmesi kirilerin sarlmas

Kolonlarn sarglanmas : Kolonlarda kesme ve basn dayanmlarnn arttrlmas, sneklik dzeyinin ykseltilmesi ve bindirmeli eklerin zayflklarnn giderilmesi iin sarglama yntemlerinden yararlanlr. Sarglama ile arttrlamaz. kolonlarn eilme kapasiteleri

blme duvarlarnn glendirilmesi ....

Balca sarglama yntemleri betonarme sarg elik sarg lifli polimer (LP) sarg

Lifli polimer (LP) sarg uygulamas : kolonlarn kesme dayanmlarnn arttrlmas kolonlarn eksenel basn dayanmlarnn arttrlmas kolonlarn snekliinin arttrlmas kolonlarda yetersiz bindirme boyu iin sarglama

Kolon kesitlerinin bytlmesi : Kolonlarn eilme kapasitesinin arttrlmas iin kolon kesitleri bytlr. Bu ilem ile, ayn zamanda kolonlarn kesme ve eksenel kuvvet kapasiteleri de arttrlabilir. Bytlen kolona eklenen boyuna donatnn katlar arasnda sreklilii salanr. Kolon kesitinin bytlmesi ilemi, kolonun baland dm noktalarn da kapsamad srece, glendirme sadece kolon eilme momenti kapasitesinin artrlmas ile snrl kalmaktadr.

bytlm kolon kesiti

Kirilerin sarlmas : Kirilerde sneklik dzeyinin ykseltilmesi ve kesme dayanm yetersiz olan kirilerin kesme dayanmlarnn arttrlmas amacyla uygulanr. Balca sarma yntemleri dtan etriye ile sarma lifli polimer (LP) ile sarma

Sistem ve Ykler

M Diyagram

10

Blme duvarlarnn glendirilmesi : En ok (3) katl binalarda, temelden itibaren yap ykseklii boyunca sreklilik gsteren yma blme duvarlar glendirilerek yap tayc sistemine katlabilir. Bu amala, sz konusu duvar yzne hasr elik donatl har tabakas veya benzeri amal malzemeler uygulanr. Baz hallerde, glendirme amacyla, yapya blme duvarlar eklenebilir. Glendirilen blme duvarnn rijitlik ve dayanm zellikleri tanmlanarak, yap modeli iinde, basn kuvveti alan edeer diyagonal ubuk elemanlar ile temsil edilir.

e) Yap Sistemlerinin Tmsel Glendirilmesi ereve dzlemi eklenmesi iinde betonarme perde perde

ereve dzlemine bitiik betonarme eklenmesi

betonarme sisteme yeni ereveler eklenmesi elik tayc elemanlar ile glendirme .....

f) Yap sistemine glendirme perdeleri eklenmesi halinde uyulmas gereken temel ilkeler a) Glendirme perdelerinin konumlar b) Glendirme perdelerinin says ve plandaki yerleimi c) Perde temellerinin tasarm gereki ve ekonomik olarak

Uyulmas gereken temel ilkeler (devam) d1) Mevcut ereve kirilerini perdeye balayan dey ankraj ubuklar kullanlmal d2) Glendirme perdesini u kolonlarna balayan yatay ankraj ubuklar kullanlmal d3) Gerekli hallerde u kolonlarnn evresinde manto oluturulmal ve gerekli ek donat bu manto betonu iine yerletirilmeli

d) Betonarme perdelerin mevcut tayc sistem ile btnlemesi ve kuvvet aktarlmasnn salanmas

11

Uyulmas gereken temel ilkeler (devam) e) Glendirme perdelerinin, temelden balayarak perde st kotuna kadar srekli olmasnn salanmas ve perde u donatlarnn perde ykseklii boyunca srekli olmas f) Perde temelinin glendirme perdesinden ve mevcut bina kolonlarndan aktarlan dey ykleri ve eilme momentlerini temel zeminine gvenle aktaracak ekilde boyutlandrlmas

Dier Glendirme nlemleri Betonarme sistemin ktlesinin azaltlmas Mevcut dzensizliklerin azaltlmas veya giderilmesi Taban izolasyonu ve enerji snmleyici aygtlar kullanlmas ......

12