-Ip ile Kurulan Zarf-Fiilli Paralarn Trkmen Trkesinden Trkiye Trkesine Aktarm zerine

Ahmet KARADOAN
*

zet: imdiye kadar dier Trk topluluklarnda meydana getirilen eserlerin pek az Trkiye Trkesine aktarlmtr. Oysa Trk Dnyasnn kltr btnl, retilen kltr ve sanat eserlerinin karlkl olarak bilinmesiyle salanabilir. Aktarlan eserlerde de eitli aktarma hatalarna rastlanmaktadr. Aktarma hatalar ek, kelime, sz dizimi, deyimler ve cmle st birlikler gibi hemen hemen her dzeyde grlmektedir. Bu hatalarn nne geebilmek iin aktarma sorunlarn ayrntl olarak ileyen almalarn yaplmas gerekmektedir. Bu almada Trkmen Trkesindeki Ip zarf-fiil ekinin Trkiye Trkesine hangi durumlarda nasl aktarlabilecei incelenmitir. Sonuta, Ip ekinin Trkiye Trkesine duruma gre dokuz farkl biimde aktarlmas gerektii tespit edilmitir. Anahtar Kelimeler: Trk Leheleri, Trkmen Trkesi, Aktarma, -Ip Zarf-fiil Eki

Giri Gnmzde Trk leheleri, baz kk gruplar bir kenara braklrsa, kaynak bakmndan Ouz Trkesi, Kpak Trkesi, Uygur Trkesi ve Bulgar Trkesi gibi temel lehelere dayanmaktadr. Bu leheleri kullanan Trk topluluklar, hemen hemen btn Avrasyaya dalm durumdadr. Trk lehelerinin birbiriyle rtme oran, kaynak bakmndan ayn temel leheye dayanp dayanmamasyla yakndan ilgilidir. Bunda ayrca topluluklarn tarih boyunca birbiriyle girdikleri kltrel, iktisad, idar vb. ilikiler ve etkisinde kaldklar farkl yabanc kltrler de rol oynar. Trk Dnyas zerindeki snrlamalarn kalkmasyla birlikte, leheler arasnda aktarma faaliyetleri de hz kazanmtr. Kltr eserlerinin aktarlmasyla deiik corafyalar ve deiik siyas yaplardaki Trk topluluklarnn birbirlerine
*

Krkkale niversitesi, Fen-Edebiyat Fakltesi / KIRIKKALE ahkaradogan@yahoo.com bilig Gz / 2004 say 31: 207-218 Ahmet Yesevi niversitesi Mtevelli Heyet Bakanl

bilig, Gz / 2004, say 31

yaknlamas phesiz hz kazanacaktr. Bunun iin de aktarmalarn mmkn olduunca salkl yaplmas gerekmektedir. Leheler aras aktarmalar younlamaya baladktan sonra, aktarma meseleleriyle ilgili eitli almalar da yaplmtr (Akgz 1994; Gedikli 1994; Ercilasun 1997a, 1997b; lker 1999 vs.). Bu tr almalarda daha ok, ilk bakta gze arpan yanllardan bahsedilmektedir. Son dnemlerde, seyrek de olsa hata tiplerini tasnif etmeye ynelik eitli almalar yaplmaktadr. Uurlu, Kazak Trkesinden, Trkiye Trkesine aktarlan Abay Yolu romanndaki aktarma meseleleri zerine yapt almada, hata tiplerini kelime, yap bilgisi ve sz dizimi dzeylerinde tasnif etmitir (2000a). Bylece, hatalarn daha ok nerelerde ve hangi durumlarda yapld ortaya konmutur. Uurlu, daha sonraki almalarnda leheler arasndaki kelime e deerlii konusunu ileyerek aktarma meselelerini daha ayrntl biimde ortaya koymaya balamtr (2000b, 2002). Leheler arasnda istem (Valenz) farklarndan kaynaklanan aktarma hatalar da, yine ayn aratrc tarafndan ayrca ilenmitir (2001). Anlaldna gre, leheler arasndaki aktarma meselelerinin tm ynleriyle ve ayrntl biimde ortaya konmas iin her hata tipine ynelik mstakil almalarn yaplmas gerekmektedir. Bu almada Trkmen Trkesinde -Ip ile kurulan zarf-fiilli paralarn Trkiye Trkesine aktarmnda karlalan sorunlar ve bu ekin hangi durumlarda nasl aktarlaca, kanaatimizce hatal olan aktarma rnekleri erevesinde incelecektir. Trkmen Trkesindeki Ip Ekinin Trkiye Trkesindeki levce E Deerleri Trkmen Trkesi Ip = Trkiye Trkesi A: Trkmen Trkesindeki Ip ekin Trkiye Trkesine doru biimde aktarabilmek iin zarf-fiilli para ile temel para arasndaki zaman ilikisini dikkate almak gerekmektedir. Meseleye bu adan bakldnda, Trkmen Trkesindeki Ip ekinin duruma gre farkl ek veya yaplarla Trkiye Trkesine aktarlabilecei grlmektedir. Mesel, diyip coaap ber-, diyip gr-, diyip seslen- gibi kalp ifadelerde Ip ekinin Trkiye Trkesindeki ilevce e deeri A ekidir. Bu tr kalp ifadeler diye cevap ver-, diye bar-, diye seslen- biiminde aktarlmaldr. rnek: Sizin bilen dz yerde eekden-e bkip bilerin, diyip, ol sgnsz seslendi (TEA 11, 93). Sizinle dz yerde eekten atlayabilirim deyip, o sessizce seslendi (TEA 11, 93). Bu cmledeki zarf-fiilli para ile temel parada iki farkl hareket yoktur; zarffiilli para ile temel para tek bir hareketi karlamaktadr. Fakat zarf-fiilli parann aktarmnda -Ip ekinin kullanlmas iki farkl hareket olduu ynnde anlam vermektedir. Bunun engellenmesi iin aktarmada A ekinin tercih edil208

Karadoan, Ip- le Kurulan Zarf-Fiili Paralarn Trkmen Trkesinden Trkiye Trk

mesi gerekmektedir. Cmlenin doru aktarm u ekilde olmaldr: Sizinle dz yerde eekten atlayabilirim, diye sessizce cevap verdi. Ayn durum u cmle iin de geerlidir: Kimdekim han eyle gov gryen bolsa zi teitsin, diyip grd (TEA 11, 98). Her kim Han byle iyi gryorsa o defolsun, deyip bard (TEA 11, 98). Bu cmle de doru olarak u ekilde aktarlmaldr: Her kim Han byle iyi gryorsa defolsun, diye bard Bu arada, diyip zarf-fiilinin her zaman A ekiyle aktarlmamas gerekmektedir. Baz durumlarda diyip zarf-fiili ve temel para iki farkl hareketi gsterebilir. Bu gibi kullanmlarda duruma gre -Ip veya ArAk eklerinden biri tercih edilmelidir. Mesel, u cmledeki diyip zarf-fiili buna uygun olarak doru biimde aktarlmtr: Pulun getirerler, diyip, yaul bilen holadm (TEA 11, 278). Paran getirsinler, deyip ihtiyarla vedalatm (TEA 11, 278). Trkmen Trkesinde Ip zarf-fiil ekiyle kurulan tekrar gruplarnn Trkiye Trkesine Ip deil, A zarf-fiil ekiyle aktarlmas gerekir. Aadaki cmleler hatal aktarma rnek olarak verilebilir: Te serdarnklar bilen birleen yidekeler dnp-dnp svediler (TEA 11, 332). T Serdarnkilerle birleen yiitler dnp-dnp savatlar (TEA 11, 332). Bu cmlenin doru aktarm u ekilde olmaldr: Te Serdarnkilerle birleen yiitler dne dne savatlar. Grmz gl sndan, Isgap-sgap doyayn. (TEA 10, 40) Krmz gl kokusundan, Koklayp koklayp doyaym. (TEA 10, 40) Yukardaki cmlenin aktarmnda da Ip eki kullanlmtr. Ancak burada da Ip eki Trkiye Trkesine A zarf-fiil ekiyle aktarlmalyd. Trkiye Trkesine doru biimde yle aktarlabilir: Krmz gl kokusuna, Koklaya koklaya doyaym. Fiillerin iktidar biimleri Trkiye Trkesinde, asl fiilin A zarf-fiil ekiyle bilfiiline balanmasyla yaplmaktadr. Trkmen Trkesinde ise asl fiil, bilyardmc fiiline Ip ekiyle balanmaktadr. Dolaysyla fiillerin iktidar biimleri sz konusu olduunda Ip eki Trkiye Trkesine A ekiyle aktarlmaldr.
209

bilig, Gz / 2004, say 31

u cmledeki iktidar biiminde Ip eki bu durum dikkate alnarak doru biimde aktarlmtr; ancak kelime tercihi ynnden eksiktir: Yok, beyle drdne szleri die Alili bag tapp biler diyip, iinden pikir vren gcak: (TEA 11, 443). Yok, byle inci tanesi szleri ancak Alili bah bulabilir deyip iinden dnen gcak: (TEA 11, 443). Bu cmlenin tam doru aktarm yle olmaldr: Yok, byle inci gibi szleri sadece Alili bah bulabilir diye dnen (= fikir yrten) gcak: Ayrca, iki lehe arasnda e deeri bire hi olan gcak gibi kelimeler, dipnotla aklanmaldr; bk. Uurlu 2000b. Trkmen Trkesinde gcak kemana benzeyen bir algnn addr (T. Tekin 1995: 257). Yukarda bahsedilen farkl durumda Ip eki Trkiye Trkesine A ekiyle aktarlmaldr. Bu durumda, Trkmen Trkesindeki Ip ekinin Trkiye Trkesindeki ilevce e deerlerinden biri A ekidir. Trkmen Trkesi Ip = Trkiye Trkesi I: Trkiye Trkesinde tezlik bildiren ver- yardmc fiiliyle kurulan birleik fiil yaplarnda asl fiil yardmc fiile I zarf-fiil ekiyle balanmaktadr. Fakat Trkmen Trkesinde bu yap kurulurken, asl fiil Ip ekiyle ber- fiiline balanmaktadr. Bu sebeple Trkmen Trkesindeki Ip ber- yapsndaki Ip eki, Trkiye Trkesine I ekiyle aktarlmaldr. Yaplan kimi aktarmalarda bu duruma dikkat edilmedii iin yanllklara rastlanmaktadr. rnek: Sen maa gn mhletin iinde dadan bir telpek tikip ber! diyipdir (TEA 10, 63). Sen bana gn iinde tatan bir kalpak dikip ver demi (TEA 10, 63). Bu cmlenin doru aktarm yle olmaldr: Sen bana gn iinde tatan bir kalpak dikiver demi. Onda nme alp bereyin, halpa? (TEA 11, 452). yleyse ne alvereyim, mrit (TEA 11, 452). Yukardaki cmlede Ip ekinin aktarm doru yaplmtr; fakat halpa kelimesini Trkiye Trkesine stat kelimesiyle aktarmak daha doru olur. Cmlenin tam doru yle olmaldr: yleyse ne alvereyim, stadm? Trkmen Trkesi Ip = Trkiye Trkesi mAyA: Trkmen Trkesinde Ip bala- biiminde kullanlan kalp ifadeler Trkiye Trkesinde mAyA bala- eklindedir. Bu sebeple, Ip eki Trkiye Trkesine mA fiilden isim yapma eki ve A yaklama hli ekinden oluan -mAyA yapsyla aktarlma210

Karadoan, Ip- le Kurulan Zarf-Fiili Paralarn Trkmen Trkesinden Trkiye Trk

ldr. Buna dikkat edilmezse asl cmlenin anlam, aktarmada doru yanstlamaz. rnek olarak aadaki Trkmen Trkesi ve Trkiye Trkesine aktarlm cmleler karlatrlabilir: Hvallar iki- tarapdan berik syp baladlar (TEA 11, 327). Hiveliler iki- koldan ne doru saldrdlar (TEA 11, 327). Grlecei zere, bu cmlenin Trkiye Trkesine aktarlm ekli, aslndaki anlam yeterince yanstamamaktadr. Buna gre cmlenin doru aktarm yle olmaldr: Hiveliler iki koldan ileri doru saldrmaya baladlar. Aadaki cmlelerdeki -Ip eki doru biimde aktarlmtr. o mahal yag ya damcalap balapd (TEA 11, 287). O zaman yamur yeni yeni attrmaya balamt (TEA 11, 287). Toplar yanadandan arlap, cmle cahan lerzana getirip balad (TEA 11, 329). Toplar yeniden patlayp, cmle cihan titretmeye balad (TEA 11, 329). Bunun sonucunda, Trkmen Trkesindeki Ip ekinin Trkiye Trkesindeki ilevce e deerlerinden birinin de mAyA (< -mA-y-A) ekleri olduu sylenebilir. Trkmen Trkesi Ip = Trkiye Trkesi : Trkmen Trkesinde ska kullanlan Ip dur-, -Ip otur- gibi birleik fiil yaplarn Trkiye Trkesine aktarrken genellikle yardmc fiili hesaba katmamak; sadece asl fiili aktarmak gerekmektedir. Bu durumda tabi olarak Ip eki de hesaba katlmamaldr. Fakat aktarmalarda zaman zaman bu durumun dikkate alnmamasndan kaynaklanan hatalara rastlanmaktadr. u cmleler, bu duruma rnek tekil edebilir: eheri depesindeki epet Gn has aaklap, brn cam yal gzarp durd (TEA 11, 182). ehrin stndeki fet gne, gayet alalp pirin cam gibi kzarp durdu (TEA 11, 182). ep elinin pencesi bilen yacarp duran dodaklarn sprdi (TEA 11, 223). Sol elinin arkasyla yalanp duran dudaklarn sildi (TEA 11, 223). Ol sonra yp duran gzl-km aylara yene bir seretdi-de, uludan demcaazn ald. (TEA 11, 165) Sonra toplanp duran kzl-gm taklara bir daha bakt ve derinden nefes ald. (TEA 11, 165) Bu cmlelerin doru aktarm yle olmaldr: ehrin stndeki byk gne iyice alalarak pirin kse gibi kzard.
211

bilig, Gz / 2004, say 31

Sol elinin iiyle yalanan dudaklarn sildi. Sonra toplanan altn, gm taklara bir daha bakt ve derin bir nefes ald. Zaman zaman Trkiye Trkesinde de Ip dur- yaps kullanlmaktadr; fakat kullanm skl ok dktr. Bu yap, fiilde belirtilen hareketin srekli ve ska yapldn vurgulamak iin kullanlr. Oysa Trkmen Trkesinde hem ok sk kullanlmakta; hem de fiildeki hareketin srekli ve ska yaplmad durumlarda da kullanlmaktadr. Dolaysyla bu tr yaplar, Trkiye Trkesine Ip dur- biiminde aktarmak uygun olmamaktadr. Trkmen Trkesi Ip = Trkiye Trkesi zaman/kip eki: Yap bakmndan birbirinden bamsz iki cmle, Trkmen Trkesinde Ip ekiyle birbirine balanabilmektedir. Bu durumda, -Ip ile kurulan zarf-fiilli parann znesi ile temel parann znesi farkl olabilmektedir. Oysa, Trkiye Trkesinde Ipl zarf-fiilli para ile temel para arasnda bu bakmndan bir uygunluk vardr; hem zarf-fiilli paradaki hem de temel paradaki hareketin znesi ayndr. Trkmen Trkesinde Ip ekiyle birbirine balanan bu tr cmleler, Trkiye Trkesine iki ayr cmle olarak aktarlrsa bu fakl kullanm sorun olmaktan kar. Trkmen Trkesindeki tek cmleyi Trkiye Trkesine iki ayr cmle olarak aktarrken Ipl zarf-fiilli paradaki fiil, zaman eki eklenerek temel para durumuna getirilmelidir. Getirilecek zaman eki ise, temel parannkiyle ayn veya uyumlu olmaldr. Bu iki ayr cmle, yerine gre ve balama edatyla balanabilecei gibi, yazda virgl ile de ayrlabilir. Aadaki cmlelerin aktarmnda Ip ekinin bu tr kullanmna dikkat edilmedii iin yanllk yaplmtr. Bular stne-de yanan tammz garalp grnyen divarlarn grenimde incigim sandrap, yregim dilinyerdi. (TEA 11, 190). stne stlk yanan evimizin kararp duran duvarlarn grdmde inciim titreyip yreim paralanyordu. (TEA 11, 190). Bu cmlede anlam ynnden, zarf-fiilli para ile temel para birbirinden bamsz iki hareketi karlamaktadr. Zarf-fiilli parann znesi incigim; temel parann znesi yregim kelimeleridir. Dolaysyla, burada iki ayr zne vardr ve bunlar tek bir ykleme balamak Trkiye Trkesinde mmkn olmamaktadr. Cmlenin doru aktarm u ekilde olmaldr: stne stlk yanan evimizin kararan duvarlarn grdmde dizlerim titriyor, yreim paralanyordu. Ayn durum aadaki cmleler iin de geerlidir. Bu cmlelerin aktarmnda da yanl yaplmtr.
212

Karadoan, Ip- le Kurulan Zarf-Fiili Paralarn Trkmen Trkesinden Trkiye Trk

Emma ussa arnn Gzelin yanna barann grp, eyyem gabanp, gzi hanasndan kaycak bold (TEA 11, 111). Fakat Usta, arnn Gzelin yanna vardn grnce ok kskanp gz anandan kacak gibi oldu (TEA 11, 111). Bu cmlenin doru aktarm yle olmaldr: Fakat Usta, arnn Gzelin yanna vardn grnce ok kskand, gzleri yuvasndan kacak gibi oldu. Saldap, kmege gelen yigitler bilen akll-bal salamlabam bilmedi (TEA 11, 287). Titreyip yardma gelen yiitlerle doru drst selamlaamad (TEA 11, 287). Bu cmle de doru olarak u ekilde aktarlabilir: Titredi, yardma gelen yiitlerle doru drst selmlaamad bile. Trkmen Trkesi Ip = Trkiye Trkesi Ip: Trkmen Trkesindeki Ip zarf-fiil eki kimi durumlarda da Trkiye Trkesine ayn ekilde Ip ekiyle aktarlmaldr. Yukarda bahsedilen durumlarn dnda kalan ve temel paraya Ip ekiyle balanan zarf-fiilli paralarn aktarmnda, duruma uygun olmak artyla Ip eki tercih edilmelidir. Trkiye Trkesinde Ip ve ArAk ile kurulan zarf-fiilli paralardaki hareket, temel paradaki hareket ile ayn zamanda veya ondan daha nce olabilir. Bu sebeple Trkmen Trkesindeki bu duruma uygun kullanmlar, Trkiye Trkesine ArAkn yan sra Ip ile de aktarlabilir. Temel para ile Ip ve ArAk ile kurulan zarf-fiilli paralar arasndaki zaman ilikisinin sistematii hakknda ayrntl bilgi iin bk. Uurlu 1999. Hedef metinde Ip ile ArAk arasnda seim yapmak tamamen slp ile ilgilidir; biri dierinin yerine de kullanlabilir. Ancak bazen Ip tercih etmek slp bakmndan daha uygun olmaktadr. Aadaki rneklere bu dikkatle baklabilir: ne size pul, halva alp hezil edini diyip, bir gsm pul kle talaap gidiberipdir (NH, 90). te size ake, helva alarak karnnz doyurursunuz! diyerek bir avu akeyi gle atp yoluna devam eder (NH, 91). Buradaki hedef cmlede ArAk ekinin kullanlmas zarf-fiilli paradaki hareketin, temel paradaki hareket ile ayn anda gerekletii ynnde anlam vermektedir. Oysa kaynak cmleye gre zarf-fiilli paradaki hareket temel paradakinden daha ncedir. Bu anlam yanstabilmek iin ArAk yerine Ip tercih edilmelidir; nk Ip ekinde gemi zaman anlam daha belirgindir. Bu bahiste, baz Trk lehelerinde Ip ekinin gemi zaman eki kurulularnda kullanlmakta olduu hatrlanmaldr. Bu cmlenin slp bakmndan doru aktarm
213

bilig, Gz / 2004, say 31

yle olabilir: te size para, helva alp karnnz doyurun! deyip bir miktar paray gle atp gitmi. Trkmen Trkesi Ip = Trkiye Trkesi ArAk: Temel paraya Ip ekiyle balanan zarf-fiilli paralarn Trkiye Trkesine aktarmnda, bazen Ip eki yerine ArAk ekini tercih etmek slp bakmndan daha uygun olmaktadr. Bu sebeple Trkmen Trkesindeki bu duruma uygun kullanmlar, Trkiye Trkesine ArAk ile aktarlmaldr. Aadaki cmlelere bu adan baklabilir: Ana, onda iki sv ettiimiz bolar, diyip, Mral ylgrp, cogap beripdir. (TEA 10, 63) te o zaman iki svmz olur diye Mirali glmseyip cevap vermi. (TEA 10, 63) Bu cmlenin aktarmnda da zarf fiilli para ile temel para arasndaki zaman ilikisi slp bakmndan uygun olmayan biimde yanstlmtr. nk asl cmlede glmseme ii ile cevap verme ii ayn anda gereklemektedir. Fakat, cmlenin aktarmnda Ip ekinin kullanlmas glmseme iinin nce, cevap verme iinin sonra gerekletii ynnde anlam vermektedir. Cmlenin slpa dzgn aktarlabilmesi iin burada da ArAk ekinin kullanlmas gerekmektedir. Cmlenin doru aktarm yle olabilir: Mral, ite o zaman iki tane hayvan kesmi oluruz, diye glmseyerek cevap vermi. Trkiye Trkesinde Ip ve ArAk eklerinin kullanm alanlar yukardaki rneklerde olduu gibi kesin snrlarla ayrlm deildir. ounlukla birbirlerinin yerine kullanlabilirler. Ancak, verilen rneklerde olduu gibi, bazen slp bakmndan bu eklerden birini tercih etmek daha uygun olmaktadr. Sonu Bu almada, Trkmen Trkesindeki -Ip ile kurulan zarf-fiilli paralarn Trkiye Trkesine aktarlmasyla ilgili dokuz deiik durum tespit edilmi ve doru aktarm ekilleri aada zetlenmitir. 1. Trkmen Trkesindeki diyip coaap ber-, diyip gr-, diyip seslen- gibi kalp ifadelerdeki Ip eki, Trkiye Trkesine A zarf-fiil ekiyle aktarlmaldr. 2. Trkmen Trkesinde Ip zarf-fiil ekiyle kurulan tekrar gruplar da, Trkiye Trkesine A zarf-fiil ekiyle aktarlmaldr. 3. Trkmen Trkesinde Ip bil- biiminde kurulan iktidar fiiller, Trkiye Trkesine A bil- eklinde aktarlmaldr. 4. Trkmen Trkesinde Ip ber- biiminde kurulan birleik fiiller, Trkiye Trkesine I ver- eklinde aktarlmaldr.
214

Karadoan, Ip- le Kurulan Zarf-Fiili Paralarn Trkmen Trkesinden Trkiye Trk

5. Trkmen Trkesinde Ip bala- kalbnda kullanlan Ip eki, Trkiye Trkesine mAyA (< -mA-y-A) ekiyle aktarlmaldr.
6. Ip dur-, -Ip otur-,gibi birleik fiil yaplar Trkiye Trkesine aktarlrken birleik fiil yaps kullanlmamal, sadece asl fiil dikkate alnmaldr.

7. Trkmen Trkesinde Ip zarf-fiil ekiyle birbirine balanan kimi cmlelerin ise Trkiye Trkesine iki ayr cmle biiminde aktarlmas gerekmektedir. 8. Yukarda bahsedilen durumlarn dnda kalan ve Trkmen Trkesinde temel paraya Ip ekiyle balanan zarf-fiilli paralarn aktarmnda, slba uygun olmak artyla Ip eki kullanlabilir. 9. Temel paraya Ip ekiyle balanan zarf-fiilli paralarn Trkiye Trkesine aktarmnda, bazen ArAk ekini tercih etmek slp bakmndan daha uygun olmaktadr. Kaynaklar
AIKGZ, H. (1994), Trk Edebiyatlar Arasnda Aktarma ve Karlkl Yayn Meseleleri, II. Trk Dnyas Yazarlar Kurultay 8-9-10 Aralk 1994, Ankara: Trkiye lim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birlii: 49-51. ERCLASUN, A. B. (1997a), Leheler Aras Aktarma, Trk Dnyas zerine ncelemeler, Ankara: Aka Yaynlar 93: 91-100. ERCLASUN, A. B. (1997b), Trk Lehelerinin Aktarlmasnda Dikkat Edilecek Noktalar, Trk Dnyas zerine ncelemeler, Ankara: Aka Yaynlar 93: 179-207. GEDKL, Y. (1994), Trk Lehelerinden Metin Aktarma Yollar ve Metin Aktarmann lke ve Meseleleri, II. Trk Dnyas Yazarlar Kurultay 8-9-10 Aralk 1994, Ankara: Trkiye lim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birlii: 58-69. LKER, A. (1999), Leheden Leheye Aktarma zerine Baz Dnceler, 3. Uluslar Aras Trk Dil Kurultay 1996, Ankara: Trk Dil Kurumu Yaynlar 678: 553-560. NH = ZKAN, ., (1999), Ependi orta Szler, Yomaklar. Nasreddin Hoca Fkralar, Ankara: TKA Yaynlar. TEA 10 = CUMAEV, K. ve dierleri (1998), Balangcndan Gnmze Kadar Trkiye Dndaki Trk Edebiyatlar Antolojisi 10 (Nesir-Nazm). Trkmenistan Trk Edebiyat I (Akt.: A. Duymaz, M. Ergn, N. Biray), Ankara: Kltr Bakanl Yaynlar 2125. TEA 11 = CUMAYEV, K. ve dierleri (1998), Balangcndan Gnmze Kadar Trkiye Dndaki Trk Edebiyatlar Antolojisi 11 (Nesir-Nazm). Trkmenistan Trk Edebiyat II, (Akt.: A. Duymaz, M. Ergn, N. Biray), Ankara: Kltr Bakanl Yaynlar 2126. 215

bilig, Gz / 2004, say 31

TEKN, T. ve dierleri (1995), Trkmence Trke Szlk. Trk Dilleri Aratrmalar Dizisi 18, Ankara: Simurg Yaynlar. UURLU, M. (1999), -ArAK ve -p ile Kurulan Zarf-fiilli Paralarda Snr Vurgulayn Rol, 3. Uluslar Aras Trk Dili Kurultay 1996, Ankara: Trk Dil Kurumu Yaynlar 678: 1181-1187. UURLU, M. (2000a), Trk Leheleri Arasnda Aktarma Meseleleri ve Abay Yolu Roman, Bilig. Trk Dnyas Sosyal Bilimler Dergisi, 15: 59-80. UURLU, M. (2000b), Trk Leheleri Arasnda Kelime E Deerlii, 4. Uluslar Aras Trk Dil Kurultay 2000, Ankara: Trk Dil Kurumu Yaynlar. [Baskda] UURLU, M. (2001), Trk Lehelerinin Aktarmnda Valenz Szlklerinin nemi, Dou Akdeniz niversitesi, Uluslararas Szlkbilim Sempozyumu Bildirileri [Yaymlayan: Nurettin Demir-Emine Ylmaz], Gazimausa: 197-206. UURLU, M. (2002), Krgz ve Trkiye Trkesi Arasnda Bire Bir Kelime E Deerlii. Camiyla Romanndaki Meseleler zerine, Scholarly Depth and Accuracy. A Festschrift to Lars Johanson [Yaymlayan: Nurettin Demir-Fikret Turan], Ankara: Grafiker Yaynlar: 389-401.

216

On the Translation of the Adverbial Complement Formed by -Ip from Turkmen to Turkish
Ahmet KARADOAN
*

Abstract: So far few works of other Turkic people have been translated into Turkish. It is a fact that the cultural unity among the Turkic people is only possible if the existing culture and cultural works are known by each of them. Yet, in translated works we see various mistakes of translation. We face with them at various levels such as suffix, word, syntax, sayings and even paragraph structure. In order to overcome the problem, it is necessary to deeply investigate the translation mistakes. This study discusses how and in what conditions the adverbial complement of Ip of Turkmen can be translated into Turkish. It is shown that, on the bases of the conditions, there are eight different forms of translation of Ip from Turkmen to Turkish. Key Words: Turkic Languages, Turkmen, Translation, the Suffix -Ip

Krkkale University, Faculty of Arts and Sciences / KIRIKKALE ahkaradogan@yahoo.com bilig Autumn / 2004 Number 31: 207-218 Ahmet Yesevi University Board of Trustees