EVREMZ N DAHA DUYARLI OLALIM

EVREY KORUMAK N NERLER

P BLGS p kymetli maddelerin arzu edilmedikleri yerlerde bulunmasndan olumaktadr. p probleminin zm iin ilk adm "p meydana getirmekten saknmaktr". kinci adm ise "tekrar kullanmak ve/veya geri kazanmaktr". p konusunda halk bilinlendirmek iin (p miktarn azaltmak ve kymetli maddeleri geri kazanmak gibi) kampanyalar tertiplenmelidir. Plastik tabiat tarafndan imha edilemez. evreyi kirleten plastikler ayn zamanda yandklar taktirde hava kirliliine yol aabilirler. Bunun iin plastik su iesi yerine cam ie, plastik poet yerine ise kese kad veya file kullanlmas tercih edilmelidir. Bir plastik ienin su ortamnda paralanmadan 450 yl kalabildii unutulmamaldr. Teneke merubat kutular plkte fazla hacim tutmaktadr. Bunun iin mmkn olduunca teneke kutulu merubatlar az kullanlmaldr. Kullanld zaman da mutlaka bo kutu ezilerek hacmi azaltlmaldr. p tenekelerinin kirli olmas gerekmez. Sk sk ykayarak tertemiz bir p tenekesine sahip olmak konusunda halkmz bilinlendirilmelidir. Yerel ynetim ve belediyelere den grevler plerin belirtilen gn ve saatte toplanmasnda gerekli titizlik gsterilmelidir. Geri kazanmay tevik etmek iin ehrin muhtelif yerlerinde cam, kat, metal, plastik vb. "kumbaralar yerletirilmelidir. Ayda bir defa zel bir vasta ile tehlikeli atklar toplanmal ve bunlar 1200oC'de yaklmal veya zel olarak alan geirimsiz ukurlarda, ilerine suyun giremeyecei ve sznt sularnn etrafa yaylamayaca bir ekilde gmlmelidir. p toplamak iin kullanlan konteynerlerin kapaklar daima kapal tutulmal ve evrelerine p atlmamas iin gereken nlemler alnmal, sznt sularnn etrafa akmas nlenmelidir. Sktrmal p kamyonlar ile kl toplanmamaldr. Kl, kamyonlarn sktrma mekanizmalarn bozmaktadr. Bu yzden kl sktrmasz ayr aralarla toplanmaldr. Yollara yerletirilen p kutular tamadan boaltlmaldr. Endstriyel kat atklar belediye toplamyorsa, endstrilerin, atklarn gsterilen yere dkp dkmedikleri sk bir ekilde denetlenmelidir.

Hazrlayan Faruk KARTAL

EVREMZ N DAHA DUYARLI OLALIM

evre Bilinci in 10 Dakika! Daha temiz bir evrede yaamak ve yaatmak iin plerimi biriktirirken iki temel hususa dikkat etmeliyiz. 1.Kat (Gazete, dergi, karton kutu ve vs...), cam (ie ve kavanoz ve vs...), metal (teneke ve alminyum iecek kaplar ve vs...) metallerden Yaplm geri dntrlebilecek plerimizi ayr ayr biriktirmeliyiz. 2.Aada bahsedilen atk trlerinin tehlike zelliklerine dikkat ederek toplanmas veya bertaraf edilmesi gerekmektedir.

Sprey kutular Propan ve btan gibi itici gazlar,u an iin floroklorokarbon ve dimetileter iermektedirler.Tehlike: erdikleri maddeler genellikle yanc, yakc yada zehirlidir.Sprey kutular basn altnda dururlar ve fazla sndklarnda patlayabilirler. Kozmetikler ve Vcut Bakm rnleri Bunlar alkol, ya, gres yada solventler ierebilen ve parfmlerle ve koruyucu maddelerle kartrlan maddelerdir.Tehlike: Ksmen su iin tehlikelidirler.

Eski Laklar ve Boyalar Solvent ieren ve iermeyen boyalar ve laklar birbirlerinden ayrt edilir. Solvent iermeyen boyalara ve laklara dipersiyon boyalar dahildir. Solvent ieren boyalar ve laklar solvent ve solvent karmlaryla benzer zelliklere sahiptir.Tehlike:Boyalar ve laklar zehirli ar metal pigmentleri ierebilirler (rnein: kadmiyum, kurun, inko, krom). Kadmiyum hepsinden nce bbreklere zarar verir; kromatlar dier etkilerinin yan sra alerjilere neden olurlar. Kurun ncelikli olarak insan vcudunda kemikleri ve dileri zedeler. Bbreklere ve sinir sistemine zarar verir ve kanszla neden olabilir.

Hazrlayan Faruk KARTAL

EVREMZ N DAHA DUYARLI OLALIM

Solventler, Solvent Karmlar ve Tinerler a) Halojensiz solventler:Alifatik ve aromatik hidrokarbon bileikleridir (HCler). Bundan baka alkoller, aldehitler, eterler, ketonlar ve esterler gibi hidrokarbonlarda vardr. Gruplara dahil olanlar unlardr; Benzin aseton, etil asetat, metanol, fenol, benzol, toluol, ksilen nitro tinerler, parafin, naftya karl, metil pentanon. Tehlike: Bu maddeler yancdrlar ve havayla beraber patlayc gaz karmna neden olabilirler. Genellikle zehirlidirler ve su iin her zaman zehirlidirler.Metanol gibi baz solventler okfazla zehirlidirler Benzin gibi dierleri de kanserojendir. Metilpentanon dk konsantrasyonlarda bile gzde ve burunda tahrie ve ba arsna neden olur. b) Halojen ieren solventler: Metilklorit, etiklorit, etilenklorit, trikloretanol, kloroform, kloretan bileikleri, klorlanm benzinler ve klorlanm fenol. Tehlike: Bu maddeler zehirlidir, bazlar yancdr ve beyin, bbrek ve karacierde zarara neden olabilirler.Bunun dnda su iin zehirlidirler.Bazlarnn uyuturucu etkileri vardr ve sk sk ya giderici etkisi vardr.Klorlanm hidrokarbonlar doada ok zayf bir ekilde zlrler; dokularda kelti olutururlar ve uzun vadede etkilidirler.Su iin tehlikelidir ve yanmalar sonucunda dioksinler ve furanlar ortaya kabilirler.

Yalar ve Balmumlar Ya ya da stearin gibi zor bir ekilde zlebilen hidrokarbonlar ierirler. Tehlike: Su iin tehlikelidir. Eski yalar tamamen yada ksmen mineral ya yada sentetik yalar ve bazlar ok zararl olan birok katk maddesi kullanlm, yar sv yada sv materyallerdir.Bunlar arasnda yanma motorlar, transmisyon yada hidrolik (PCB'siz) yalar vardr. Tehlike:Eski yalar su iin tehlikelidir ve yancdr. Kk frnlarda yaklamazlar, nk eski yan iinde bulunan ar metal ve klor bileikleri atk hava ile atmosfere karr.

Laboratuar Kimyasallar ve Hafif Kimyasallar Laboratuar kimyasallar/hafif kimyasallar normalde uzmanlam satclardan elde edilebilen kat yada sv materyalleri ierir.Tehlike: Toksik, kostik, yanc, kendinden yanc zelliklere sahip olabilir yada su ile temasta zehirli gazlar oluturabilirler. zelliklerine gre ayr ayr toplanmalar gerekir.Hava, atk su ve/veya salk iin tehlikelidirler.

Hazrlayan Faruk KARTAL

EVREMZ N DAHA DUYARLI OLALIM

Cva eren Atklar Buna cva ieren termometreler, alterler ve laboratuar kimyasallar dahildir.Tehlike: Cva ieren atk son derece toksiktir ve oda scaklnda bile zehirli buhara neden olabilir.

Zararl Yapkan Kalntlar eren Bo Variller u an baka bir tzk olmadndan, bo variller ierdikleri maddelerin sebep olduklar zararlara gre toplanp preslendikten sonra satlr yada alnan firmaya geri verilir.

Florasan Tpleri ve Enerji Tasarruflu Lambalar Tehlike:Cva ve florasan tozu (ender olarak ar metaller) gibi ierdikleri maddeler zehirlidir. Darya ve ieriye doru patlama tehlikeleri vardr.

U EKLDE DORU YAPABLRZ

Burada ad geen atklar evsel atklarla atlmamal ve birbirleriyle de kartrlmamaldr. Bu atklar snflarna gre kapal, kokuyu nleyen kaplarda ,altlarna birer koruyucu tabak koyarak ayr olarak toplaynz ve bertarafnn salanmas iin giriimlerde bulununuz. evrede tehlikeli atklara kar dikkatli olunuz; mmkn olduunca deriyle temaslarndan kannz ve yeterli temiz hava akn salaynz. Baz maddeler (tehlikeli iaretlerine baknz) sadece koruyucu elbiselerin kullanmyla ( eldiven, az ve burun maskeleri) tutulmaldr. Motor ve motor yalar gibi burada ad geen baz atk maddeleri tekrar ilenebilir yahut depolanr. Bu ilemler ngrlen zel tesislerde yaplr. Hem zerine tabaka srlm tahta ve plastik atklar gibi normal atklarn hem de tehlikeli atklarn yaklmas son derece zararl gazlar meydana getirir. Bu nedenle de yakma ii sadece bu i iin ruhsat verilmi tesislerde gerekletirilir.

Hazrlayan Faruk KARTAL

EVREMZ N DAHA DUYARLI OLALIM

Tehlikeli atklarn miktarn mmkn olduunca az tutmak iin satn aldmz esnada bertaraf dnmemiz gerekir.rnein pil yerine iletmedeki elektrik an ve tekrar arj edilebilen pilleri kullanarak eski pillerin olumasn azaltabilirsiniz. Solvent ieren boyalar ve laklar yerine solvent ierenlerle ayn iyi zelliklere sahip su bazl boya ve laklar kullanabilirsiniz.

Tehlikeli Atk Probleminin Ortadan Kaldrlmas in Katlmlarnz u Ynlerde Yapnz.

Atnzn analizini yaptrnz. Atk beyannda bulununuz. Tehlikeli atklardan mmkn olduunca kanz. Tehlikeli atklarn dzenli olarak bertaraf edilebilmeleri iin ayr toplaynz ve bertaraf iletmelerine teslim ediniz.

Tehlikeli Atklarn Canllar zerindeki Etkileri Zehirli: nsan ve hayvanlar zehirleyerek zarar ve lmlerine neden olur. Kanserojen: nsan ve hayvanlarda eitli kanser trlerinin olumasna neden olur. Mutajen: Mutasyona, yani doal yapda fizyolojik deiikliklere neden olur.Bunun sonucunda eitli organlarda bakalamlar ortaya kar. Teratojen: Doan ocuklarda bakalamlar meydana gelir.

Tehlikeli Atklar Ne Kadar Zararl? * 1 litre ya, 1 milyon litre suyu kullanlmaz, 5 milyon litre suyu iilemez hale getirir. * 1 litre kullanlm motor ya 800 bin litre ime suyunu kullanlmaz hale getirir. * 1 litre benzin 800 bin litre ime suyunu kullanlmaz hale getirir. * 1 gram cva 10 milyon litre suyu ve 2 ton bal zehirler.

Hazrlayan Faruk KARTAL