MSPD alma Raporlar : 2001/6

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi

Yasemin Trker Kaya

Mali Sektr Politikalar Dairesi Eyll 2001

BANKACILIK DZENLEME VE DENETLEME KURUMU

MSPD alma Raporlar No: 2001/6

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi Yasemin Trker Kaya* Eyll 2001

Bu alma Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumunun grlerini yanstmaz. Sorumluluu yazarna aittir.

Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumu Uzman E-Mail: yturker@bddk.org.tr Tel: + 90 312 455 6784 Fax:+ 90 312 424 1749

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi zet

Genel olarak yerinde denetim amacyla kullanlan CAMELS deerlendirme sistemi, zellikle ABDde uzaktan gzetimin nemli aralarndan biridir. Bankalarn dzenli ve emin almalarn teminen uzaktan gzetim ve yerinde denetimin bir arac olarak kullanlan bu bileik performans deerinde; C sermaye yeterliliini (capital adequacy), A varlk kalitesini (asset quality), M ynetim yeterliliini (management adequacy), E kazan durumunu (earnings), L likiditeyi (liquidity), S ise piyasa risklerine duyarll (sensitivity to market risk) temsil etmektedir. Bu almada, Trkiye iin oluturulan CAMELS sistemi zerinden yaplan eitli analizlere yer verilmitir. almann veri seti TBB internet sayfasndan salanmtr. Bu yolla, herkese ak bir veri seti dahi kullanlarak yaplacak bir almann nemli ipular verebilecei ortaya konmak istenmitir. almada gzlem yllar olarak 1997 ve 2000 kullanlmtr. Analiz sonularna gre, oluturulan CAMELS sisteminin bileenlerinin 2000 ylnda 1997 ylna gre ktletii grlmektedir. Bankalarn aktif byklklerine gre oluturulan grup baznda CAMELS performanslar deerlendirildiinde; 1997 ylnda aktif byklne gre kk bankalarn daha iyi performans gsterdii, ancak, bu yapnn 2000 ylnda byk bankalar lehine deitii grlmektedir. Genel olarak sistemin ngr gcnn iyi olduu, CAMELS-1997 sistemi tarafndan baarl bulunan bankalarn sadece yzde 17sinin u anda TMSF kapsamnda olduu tespit edilmitir. Sistemin gzden kard bankalar gsteren bu orann dkl; CAMELS sisteminin lkemiz iin, dier lkelerde olduu gibi, erken uyar amal gelitirilme ansn ykseltmektedir. almada bankalarn 1997 ylnda aldklar CAMELS deeri ile TMSF bnyesine alnma olaslklar arasndaki iliki aratrlm ve bankalarn 1997 ylnda aldklar CAMELS notu ykseldike TMSF bnyesine alnma olaslklarnn dt tespit edilmitir.
Bankalarn CAMELS performanslarndaki farkllamay aratrmak iin yaplan nonparametrik test sonularna gre; bankalarn genel CAMELS deerleri 2000 ylnda 1997 ylna gre sistematik olarak farkllamtr. Bu farkllamann kaynann u anda TMSF kapsamndaki bankalardan kaynakland tespit edilmitir. TMSF dndaki bankalarn CAMELS deerlerinde ise bu iki yl arasnda belirgin bir farkllama tespit edilememitir. Dolaysyla, dier bankalarn genel durumunda belirgin bir deiiklik (iyi/kt) olmad deerlendirmesi yaplabilir.

Deerlendirme ve yorumlar iin Ercan Trkan ve Ahmet Akncya teekkr ederim.

CAMELS Analysis For Turkish Banking Sector

Abstract CAMELS is a supervisory rating system for evaluating banks overall financial condition. It was first introduced in USA for on-site monitoring. Now, it is used both onsite and off-site monitoring purposes. CAMELS has six components, Capital adequacy, Asset quality, Management, Earnings, Liquidity and Sensitivity to market risk. This paper demonstrates a CAMELS rating system developed for Turkey, which is used to analyze banks overall condition and to predict which banks will fail in the near future. It is clear that, very valuable and unique information about a banks condition can only be obtained by on-site examinations. However banks condition can change between on-site visits. Therefore supervisors also use off-site monitoring to maintain banks safety and soundness between on-site visits. The CAMELS system in this paper can be useful for both on-site and of-site monitoring purposes. The data set is taken from the Turkish Bankers Association web site. In this way, how well CAMELS work using an accessible by everyone data set for banks performance is investigated. 1997 and 2000 are chosen as an observation years. This paper shows that all the components of CAMELS have been deteriorated in 2000 compared to 1997. According to the peer group analysis, the smallest peer group banks CAMELS performance was better than the other peer groups in 1997. However this picture is changed in 2000 in favor of the biggest peer group banks. To test ability to predict of the system, the relationship between 1997 CAMELS rating of the banks and probability to undertaken by SDIF within 1998-2001 is investigated by using probit regression. According to the regression result, increasing CAMELS rating of the bank decreases their probability of undertaken by SDIF in the next periods. Furthermore, within the viable banks according to the 1997 CAMELS system, only 17 per cent is now SDIF banks. Therefore it would be useful to develop this CAMELS system for off-site surveillance. Non-parametric test are used to investigate systemic changes of banks performance. According to the test results, there is a systematic difference of banks performance from 1997 to 2000. This change comes from banks that are under the control of the SDIF now and no systematic difference is found for other banks.

NDEKLER I. BANKALAR N CAMELS DEERLENDRME SSTEM: Temel Noktalar........................................................................................................... 1 A. CAMELS Deerlendirme Sisteminin Oluturulmas ............................................... 1 B. CAMELS Bileenleri............................................................................................................ 2 C. CAMELS Sisteminin Kullanm ....................................................................................... 5 II. TRK BANKACILIK SEKTRNDE CAMELS ANALZ ................. 6 III. TRK BANKACILIK SEKTRNDE CAMELS DEERLENDRME SSTEM KULLANILARAK YAPILAN ANALZ SONULARI................. 8 A. CAMELS Bileen Analizi: 1997-2000 Karlatrmas ............................................ 8 B. Bankalarn Grup Baznda CAMELS Performanslarnn Karlatrlmas .......... 9 1. 1997 Yl Deerlendirmesi ...................................................................................... 10 2. 2000 Yl Deerlendirmesi ...................................................................................... 10 3. Grup Baznda 1997 ile 2000 Yllarnn Karlatrmas ..................................... 11 C. CAMELS Sisteminin Snanmas .....................................................................................11 D. Bankalarn CAMELS Deerleriyle TMSF Bnyesine Alnmalar Arasndaki Olasln Aratrlmas............................................................................................................13 E. Bankalarn CAMELS Performanslarnn Geliiminin Parametrik Olmayan (non-parametric) Testler Kullanlarak Karlatrlmas ................................................14 1. Genel Performansn Geliimi................................................................................. 15 2. TMSF Bankalar ile Dier Bankalar Arasnda Farkllama Var m? ................ 16 3. TMSF Bankalarnn CAMELS Performans 1997-2000 ................................... 17 4. TMSF Bankalar Dndaki Bankalarn CAMELS Performans 1997-2000 .. 17 IV. DEERLENDRME VE SONU........................................................ 18 KAYNAKA .................................................................................................. 20

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi I. BANKALAR N CAMELS DEERLENDRME SSTEM: Temel Noktalar

CAMELS ABDde denetim otoriteleri tarafndan oluturulan ve ticari bankalarn risk bazl denetimi srasnda genel durumunun tespitinde ve uzaktan gzetim faaliyetlerinde kullanlan bir deerlendirme (reyting) sistemidir. CAMELS ilk harflerini ald 6 bileenden olumaktadr. Buna gre; C sermaye yeterliliini, A varlk kalitesini (asset quality); M ynetim yeterlilii (management adequacy); E kazan durumunu (earnings); L likiditeyi (liquidity); S ise piyasa risklerine duyarll (sensitivity to market risk) temsil etmektedir. 1

A. CAMELS Deerlendirme Sisteminin Oluturulmas CAMELS deerlendirme sistemi oluturulurken ilk olarak bankalar her bir CAMELS bileeni iin deerlendirilmektedir. Bunun iin eitli finansal rasyolar kullanlmakta ve deerlendirme 1-5 aras bir lek zerinden yaplmaktadr. Buna gre 1 ilgili bileende en iyi performans gsteren bankalar temsil etmekte ve artan not ktleen durumu gstermektedir. Her bir bileen bu ekilde hesaplandktan sonra bu bileenlerin arlkl bir ortalamas o bankann genel notunu vermektedir. Bu deerlendirme yaplrken arlklar tamamen denetinin kontrolnde olup; bankann yaps, bykl, genel ve/veya bankaya zel konular dikkate alnmaktadr. Bankalarn hesaplanan CAMELS notu da yine 1 ila 5 arasndadr. Buna gre : 1 her ynden gl bankalar (bankann CAMELS oluturan her bir bileen iin notu 1 ya da 2 olmal), 2 genel olarak gl bankalar (her bir bileen deeri 3den kt olmamal), 3 Bankann performansyla ilgili problemler olduunu, tatminkar bir yapda almadn ve olas oklara kar yeterince dayankl olmadn ve denetilerin sorunlu alanlara eilmesi gerektiini, 4 genel olarak ciddi problemleri olan ve finansal/ynetimsel bozulmalarn yaand ve dolaysyla performans kt olan bankalar,
1997ye kadar 5 bileeni olan sistem (CAMEL) bu tarihten sonra piyasa risklerine duyarll gsteren Sin eklenmesiyle 6 bileenden olumaktadr.
1

2 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi 5 ok ciddi mali/ynetimsel problemleri olup, yksek batma riski tayan bankalar,

temsil etmektedir. CAMELS meydana getiren bileenler oluturulurken ayn mali rasyo birden fazla bileende kullanlabilir. rnein bankalarn varlk yaplarn deerlendirirken kullanlan rasyolarn bir ksm ayn anda hem karll, hem likiditeyi ve hem de varlk kalitesini etkileyebilmektedir.

B. CAMELS Bileenleri C ( apital) Sermaye yeterlilii - Bu bileen yoluyla bankann sermaye yeterlilii deerlendirilmektedir. Bu amala bankann sermayesini miktar ve kalite asndan deerlendiren rasyolar kullanlmaktadr. ABDde yetkililerin yerinde denetimde bankalarn sermaye yeterliliini deerlendirirken dikkate aldklar faktrler aada sunulmaktadr:2 -Sermayenin dzeyi ve kalitesi, bankann genel finansal durumunun banka bykl de dikkate alnarak deerlendirilmesi, -Acil ek sermaye yaratlmas gerektii durumlarda kaynak imkanlarnn durumu, -Problemli varlklarn durumu ve bunlara yeterli karln ayrlp ayrlmad, yeniden deerleme koullar, -Bilanonun varlk yapsnn muhtelif riskleri de ierecek ekilde ayrtrlmas. rnein, risk younlamas, ticaret d aktivetelerden kaynaklanan riskler, duran varlklarn durumu gibi, -Bilano d ilemlerin yaratt risklerin deerlendirilmesi, -Karllk durumu, -Bankann bymeye ilikin planlar, -Datlmam karlarn bykl, -Sermaye piyasalarna ve dier sermaye kaynaklarna eriim imkanlar.

CAMELS bileenleri deerlendirilirken gznne alnmas gereken kriterler konusunda Amerikada yerinde denetimde kullanlan kriterlerin yerald Federal Reserve Bank of Chicago, Supplemental Information, Fedwire February 1997 , 1-11 yaynndan faydalanlmtr.

3 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi A ( Asset) Varlk kalitesi Bu bileen yoluyla bankann varlk kalitesi deerlendirilmektedir. ABDde yerinde denetilerin bankann aktif kalitesi deerlendirilirken dikkate almalar gereken kriterler aada sunulmaktadr:

-Kredi kullandrma srecinin etkinlii/uygunluu, artlar, ynetimsel deerlendirme, kredi kullandrrken gerekli risk deerlendirmesinin yaplpyaplmamas ve buna uygun teminat alnmas, -Problemli varlklarn (tahsili gecikmi, yeniden yaplandrlm, idari/kanuni takibe alnm vb) tespiti ve izlenmesi ve bu srete gsterilen baar, -Kredi karlklarnn durumu, yeterli muhtemel zarar karlklklarnn ayrlmas, -Kredi riskinin dzeyi ve bilano d faaliyetlerde verilen teminatlarn, trev ilemlerin, kredi limitlerinin incelenerek deerlendirilmesi, -Kredi ve yatrm portfynn deerlendirilmesi, -Varlk younlamasnn deerlendirilmesi, -Sorunlu varlklarn tahsilatndaki baar, - denetim ve ynetim bilgi sistemlerinin durumu. M ( Management) Ynetim kalitesi- Ynetimsel kapasiteyi ve performans temsil etmekte olup, ABDde yerinde denetimde bu bileen deerlendirilirken gznne alnmas gereken kriterler aada sunulmaktadr: -Banka kararlarnn ynetim kurulu tarafndan desteklenme artlar, -Ynetim kurulunun ve st ynetimin faaliyetlere ait riskleri kontrol etme baarlar, stratejileri ve sektrdeki gelimelere ve yeni rn ve hizmetlere uyumu ve nderlik etme kapasiteleri, -Faaliyet alanlarndaki i konrol sistemlerinin yeterlilii, uygun politikalarn retilme dzeyi, -Bankann ynetim bilgi ve risk sistemlerinin yaps, bykl ve faaliyet alanlarna gre yeterlilii, -Mevzuata uygun ileyi, -Banka ynetiminin denetilerin deerlendirmelerini ve uyarlarn dikkate almas ve iyi alan, mevzuata uygun bir bankaclk sisteminin yaratlmasna katk yapma isteklilii,

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi -Ynetimin derinlii ve baars,

-st ynetim ve ynetim kurulunda otoritenin dalm, ynetiim (governance) kalitesi, -Bankann genel baars ve risk profili. E ( Earnings) Kazanlar- Bankann karlln deerlendiren bileen olup, hem tarihsel ve kalite olarak kazanlar deerlendirirken hem de mevcut yapnn srdrlebilirliini dikkate almaktadr. ABDde yerinde denetimde bankann aktif kalitesi deerlendirilirken dikkate almalar gereken kriterler aada sunulmaktadr: -Kazanlarn durumunun trende bal ve istikrar asndan deerlendirilmesi, -Datlmam karlar yoluyla banka iin yeterli sermayenin yaratlp yaratlmad, -Kazan kaynaklar ve kalitesi, -Btelendirme sistemleri ve ynetim bilgi sistemlerin deerlendirilmesi, -Karlk sisteminin ve yeniden deerlemenin durumu, -Kazanlarn piyasa riskine duyarll. L ( Liquidity) Likidite durumu- Bankann likidite pozisyonu bu bileen araclyla deerlendirilmektedir. ABDde yerinde denetimde bu bileen deerlendirilirken gznne alnmas gereken kriterler aada sunulmaktadr: -Likidite kaynaklarnn bugn ve gelecek iin deerlendirilmesi ve likidite ihtiyacnn bankann durumunu ve operasyonlarn olumsuz etkilemeden giderilmesi, -Para piyasalar ve benzeri fon piyasalarna eriim imkanlar, -Bankann fon kaynaklarnn farkllatrlma durumu (bilano ve bilano d), -Ksa vadeli oynak fonlara bamllk dzeyi, -Mevduatlarn geliimi ve istikrar, -Varlklarn menkul kymetlere dntrlebilme durumu ve ihtiya halinde satlabilme olanaklar, -Bankann likidite durumunun kaynak ynetimindeki etkinlik, likidite stratejileri ve ynetim bilgi sistemlerini de ierecek ekilde deerlendirilmesi.

5 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi S ( Sensitivity to market risk) Piyasa riskine duyarllk- Bu bileen yoluyla bankann faiz oranlarnda, kurlarda, mal fiyatlarnda, hisse senedi fiyatlarnda deiimlerden kaynaklanan piyasa riskine duyarll deerlendirilmektedir. Yerinde denetimde bu bileen deerlendirilirken gznne alnmas gereken kriterler aada sunulmaktadr:

-Bankann kazanlarnn ve sermaye deerinin piyasa koullarndaki olumsuz deiimlere duyarll, -Banka ynetiminin bankann maruz kald piyasa riskini tespit ve kontrol etmedeki baars, -Bankann ticari olmayan ilemlerde maruz kald faiz riskinin yaps, -Bankann ticaret ve dviz ilemlerinden kaynaklanan piyasa riski durumu.

C. CAMELS Sisteminin Kullanm ABDde yerinde denetim, risk bazl olup, bankalar CAMELS reyting sistemi araclyla deerlendirilmektedir. CAMELS notunun hesaplanmasnda yukarda zetlenen metot izlenmekle birlikte; denetilerin denetim srasnda bankaya ilikin nicel bilgiler kadar kullandklar nitel bilgiler de (bankaya ilikin gzlemler, denetinin deneyimleri gibi) bu notta etkili olmaktadr. Ancak CAMELS sisteminin kullanm yerinde denetimle snrl deildir. Bu sistem, ABDde uzaktan gzetim amacyla da kullanlmaktadr. CAMEL downgrade models olarak bilinen modeller araclyla u anda gl bir yapda olan bankalarn, gelecek dnemdeki CAMELS notlarnn dme olaslklar probit regresyon analizi kullanlarak aratrlmaktadr.3 CAMELS sistemi Hong Kong tarafndan denetim politikasn risk bazl ve ileriye dnk oluturmak ve bankann olas problemlerini mmkn olduunca erken tespit etmek amacyla 1999 Nisan ayndan itibaren FEDin eitim desteiyle uygulanmaktadr. Benzer ekilde, ngilterede denetim politikas olarak kullanlan RATE (Risk Assessment, Tools and Evaluation) sisteminde bankalarn risk
Bu amala oluturulan CAMEL downgrade modeli bir probit denklemdir. Bu denklemin baml deikeni tahmin ylnda notu 1veya 2 den 4-5 veya 6ya den bankalar iin 1, dier bankalar iin 0 deerini almaktadr. Aklayc deikenler CAMEL bileenlerini temsil eden finansal rasyolardr. Tahmin edilen denklem ile gelecek dnemde hangi bankalarn durumunda ktleme meydana gelecei olasl, 3er aylk periyotlar halinde tm bankalar iin yaynlanan call report taki veriler kullanlarak her bir banka iin aratrlmakta ve elde edilen sonular yerinde denetim yapan ekiplerle paylalmaktadr. Bylece denetimler arasnda bankann durumundaki deimelerin mmkn olan en az gecikmeyle izlenmesi salanmaya allmaktadr. ncelenen almalarda sisteme 1997 yl sonrasnda ilave edilen piyasa riskine duyarllk (S) deikeni yer almamaktadr. ABDde uzaktan gzetimde kullanlan aralar ve genel deerlendirmeler iin Cole, Cornyn ve Gunther (1995), Gilbert, Meyer ve Vaughan (1999) ve Gilbert, Meyer ve Vaughan (2000)e baklabilir.
3

6 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi deerlendirmesi CAMELBCOM4 yoluyla yaplmaktadr. Gney Kore, ili ve Arjantinde bankaclk sisteminin denetiminde CAMELS reyting sistemini kullanmaktadrlar.

II. TRK BANKACILIK SEKTRNDE CAMELS ANALZ almada zel sermayeli ticari bankalar, Trkiyede kurulmu yabanc bankalar, TMSF bankalar (toplam 45 banka) kapsanmaktadr.5 almada kullanlan veri seti Bankalar Birliinin internet sayfasndan salanmtr. Herkese ak bir veri setiyle allarak, sadece ilgili denetleyici otoritelerin ulaabildii veri setinin tekil/znel niteliklerine sahip olmadan yaplan bir analizin gc snanmaktadr. Metodoloji: Aadaki tablolarda 1997 ve 2000 yllar iin oluturulan CAMELS sisteminde kullanlan rasyolar ve referans deerleri yer almaktadr. Referans deerler, bankalarn seilen gstergeler itibariyle durumlarnn karlatrlabilmesi amacyla hesaplanmtr. Bunun iin ilk olarak, TMSF bankalar hari sistemde yer alan bankalarn ilgili her bir gsterge iin referans deer olarak kullanlacak veri setinin alt/st toplam yzde 20lik u deerlerde yer alan banka deerleri karlarak tralanm ortalama deer (trimmean) hesaplanmtr.6 Bu yolla hesaplanan referans deerleri sistemde ularda yer alan bankalarn genel ortalama zerinde yapacaklar yanltc katky dlam olmaktadr. Elde edilen ortalama deerler ilgili yln referans deeri olmakta ve bankalarn deerlendirilmesi referans deerin 100 olduu bir endeks araclyla yaplmaktadr. rnein 2000 ylnn sermaye yeterlilik rasyosunda referans deer 17.1dir. Buna gre, sermaye yeterlilik rasyosu 18 olan bir bankann endeks deeri 105.3 (18/17.1*100) olmaktadr. Tm bankalarn ilgili gstergeler iin endeks deerleri hesaplandktan sonra gsterge ile ilgili CAMELS bileeni arasndaki ilikinin ynne bal olarak bankalarn performans art deer olarak bulunmaktadr. Bir rnek vermek gerekirse; ilgili bankann sermaye yeterlilik rasyosu gsterge deeri 105.3 olsun. C bileeni ile sermaye yeterlilik rasyosu arasndaki iliki + olduuna gre art deer 105.3-100 = 5.3 olmaktadr. Eer iliki - ynl olsayd bu durumda art deer 100-105.3 = -5.3 olacakt.
4 C sermayeyi, A varlklar, M piyasa riskini, E kazanlar, L ykmllkleri temsil etmektedir. B ise iletmeyi temsil etmekte olup, bankann tam olarak llemeyen itibar, hukuki ve operasyonel riskler ve genel i konrol mekanizmalarnn kalitesini deerlendirmektedir. Dier faktr, C (controls), O (organisation) M (management) olup sz konusu 9 faktr bir genel reyting notuna dntrlmekte ve bu nota bankann nihai RATEi denilmektedir. 5 Kamu sermayeli bankalardan zerk saylabilecek yaps nedeniyle yalnzca Vakfbank almada yer almaktadr. 6 Tralanm ortalama yerine bankalarn aktif byklklerine gre arlklandrlmas da dnlebilir. Ancak bu yntemin Trk bankaclk sektrnn younlamann yksek olduu dnldnde byk bankalar ynne pozitif sapma (bias) yarataca ve kk bankalar cezalandraca eletirisini tad iin tercih edilmemitir.

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi 1997-2000 CAMELS Bileenleri ve Referans Deerleri
Deikenler Ksa sim likinin Yn

1997 yl 2000 yl Referan Referan s Deeri s Deeri

C (Capital) Sermaye yeterlilii Sermaye Yeterlilik Rasyosu SYR + 12.4 17.1 7 Dviz Pozisyonu/zkaynak DPO 124.4 150.6 Net Dnem Kar/Ortalama Toplam Aktifler NKA + 4.4 0.7 (zkaynak+Kar) /Toplam Aktifler OKTA + 10.1 11.8 A (Asset) Varlk kalitesi Takipteki Krediler/Toplam Krediler TKK 1.3 5.2 (tirakler+Bal Deerler+Sabit Kymetler)/Toplam ISTA 4.7 14.7 Aktifler Duran Aktifler/Toplam Aktifler DVTV 5.0 16.3 M (Management) Ynetim kalitesi Takipteki Krediler/Toplam Krediler TKK 1.3 5.2 ube Bana Net Kar SBNK + 144.9 260.3 Faaliyet Gideri/T.Aktif FGTA 2.5 3.5 E (Earnings) Kazanlar Net Dnem Kar/Ortalama Toplam Aktifler NKA + 4.4 0.7 Net Dnem Kar/Ortalama zkaynaklar NKOO + 67.7 17.8 Vergi ncesi Kar/Ortalama Toplam Aktifler VOKOTA + 5.6 1.3 Toplam Gelirler/Toplam Giderler TGTG + 128.1 111.7 L (Liquidity) Likidite durumu Likit Aktifler/T.Aktifler LATA + 44.3 43.2 YP Likit Aktifler/YP Pasifler YPLAYPP + 43.7 38.5 Net alma sermayesi/Toplam Aktifler NSA 5.7 4.2 S (Sensitivity to market risk) Piyasa riskine duyarllk Menkul Kymet Czdan/Toplam Aktifler MKCA 17.2 10.2 Menkul Kymet Czdan/Toplam Krediler MKCK 61.6 43.7 YP Aktifler/YP Pasifler YPAYPP 84.8 71.8 Net Faiz Geliri/Toplam Aktifler NFGTA 10.03 16.3 Dviz Pozisyonu/zkaynak DPO 124.4 150.6 Not: Veriler TBB internet sayfasnda yer alan Trk Bankaclk Sisteminde Rasyolar yaynndan alnmtr.

7 Dviz Pozisyonu, Yabanc Para Aktifler-Yabanc Para Pasifler olarak tanmlanmtr; sadece bilano ii dviz varlklar ve dviz ykmllklerini iermekte olup Net Genel Pozisyon/Sermaye Taban standart rasyosunda yer alan Net Genel Pozisyon tanmndan farkldr. Bir banka iin dviz pozisyonu/zkaynak rasyosunun hem pozitif hem de negatif olarak bymesinin olumsuz olarak deerlendirilmesi gerektiinden, bu rasyoya bal art deerler; referans deerin +/- 0.5 standart sapmas ile toplamna kadar olan aralkta kalan bankalar iin 0, referans deerle +/- 1 standart sapma toplam ile +/- 0.5 standart sapmas toplam aralnda kalan bankalar iin 10, bu araln dnda kalan bankalar iin ise 20 olarak alnmtr.

8 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi lgili bileenin tm gstergeleri iin art deerler hesaplandktan sonra, bileen deeri ilgili gstergelerin art deerlerinin basit ortalamas alnarak hesaplanmaktadr. Bylece 6 bileen baznda her bir bankann notlar bulunmakta, hesaplanan bu bileen deerlerinin arlkl/basit ortalamas alnarak bankann bileik performans-CAMELS deerine ulalmaktadr.8

almann bundan sonraki blmnde yukarda sunulan metodoloji kullanlarak 1997 ve 2000 yllar iin oluturulan CAMELS sistemleri eitli analizlerle deerlendirilecektir.

III. TRK BANKACILIK SEKTRNDE CAMELS DEERLENDRME SSTEM KULLANILARAK YAPILAN ANALZ SONULARI A. CAMELS Bileen Analizi: 1997-2000 Karlatrmas Trk bankaclk sektr iin, yukarda sunulan metadoloji kullanlarak CAMELS sistemi 1997 ve 2000 yllar iin oluturulmutur. Buna gre CAMELS bileenlerinin sistem ortalamalarna gre 1997-2000 geliimi aada zetlenmektedir. C- Sermaye yeterlilii: Sektr genelinde yaplan hesaplama, sermaye yeterlilii bileeninde ktleme yaandn gstermektedir. SYR gstergesinde ilerleme salanmasna ramen sermaye yeterliliini temsil eden dier rasyolardaki bozulma C bileeninin deerinin 2000 ylnda dmesine neden olmutur.9 A- Aktif Kalitesi: Bankaclk sektrnde Kasm 2000de yaanan krizin sektr zerinde neden olduu ciddi bozulma aktif kalitesi bileenin de gzlenmektedir. A bileenin sektr geneli deeri 2000 ylnda 1997ye gre dmtr. Sektrde aktif kalitesinde ciddi bir bozulma referans gstergelere gre incelendiinde, takipteki kredilerin toplam krediler iindeki pay yzde 1.3ten yzde 5.2ye kmtr. Buna ilavaten sektr genelinde itirak ve bal deerlerde yaanan art sonucu duran varlklarn toplam aktifler iindeki pay yzde 5ten yzde 16.3e ykselmitir.

almann ilerleyen blmlerinde bankalarn CAMELS notlar bileik performans deerleri olarak, 1-5 skalasnda snflandrlmadan kullanlmtr. Bankalarn sz edilen 5 kategoriye ayrlmas iin de ayn bileik endeks deerinin kullanlacak olmas da dikkate alnarak bu snflandrmann almada yaplacak analizler balamnda ek bir fayda salamayaca dnlmtr. 9 CAMELS referans deerlerinin sunulduu tabloda tralanm ortalama SYR deeri ykselmi grnmekle birlikte baz bankalar iin 2000 ylnda bu rasyonun verilmemi olmas ve dier rasyolardaki bozulma C bileeninin ortalama deerinin 2000 ylnda 1997ye gre dmesine neden olmutur.
8

9 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi M- Ynetim Kalitesi: 2000 ve 1997 yllar karlatrldnda, bankaclk sektrnde genel ynetimsel performans simgeleyen M bileenin sektr ortalama deeri dmtr. Yukarda sunulan tablodan izlenebilecei gibi, iki yl arasnda takipteki kredilerin toplam krediler iindeki paynn artt, sube bana net karn reel olarak geriledii ve faaliyet giderlerinin toplam aktifler iindeki paynn artt grlmektedir.

E- Kazanlar/karllk durumu: Sektr genelinde kazanlar simgeleyen E bileeninin de karlatrma yaplan yllar arasnda ktletii grlmektedir. Bankaclk sektrnn 2000 ylnda uygulamaya konulan yeni program ve Kasm aynda yaanan krize bal olarak karllnn ciddi oranda dt grlmektedir. L- Likidite durumu: 1997 ylna gre 2000 ylnda likiditeyi temsil eden L bileeni deerinde dme grlmektedir. Yukardaki tabloda sunulan referans gstergelerden nakit ynetimindeki baary gsteren net alma sermayesinin toplam aktifler ierisindeki pay yzde 5.7den yzde 4.2ye gerilemi, benzer ekilde bilano iinde likit aktiflerin pay azalmtr. S- Piyasa riskine duyarllk: Seilen gstergeler itibariyle bankaclk sisteminin piyasa riskine duyarllnn artt grlmektedir. Faiz riskine duyarll temsilen konulan menkul kymetler czdannn hem toplam aktifler hem de krediler iindeki paynda nemli art meydana gelmitir. Benzer ekilde kurdaki deiimlere duyarllk YP aktifler/YP pasifler ve dviz pozisyonu/zkaynak rasyolaryla izlenmitir. Bu rasyolara gre sistemdeki bankalarn piyasa riskine duyarll artmtr.

B. Bankalarn Grup Baznda CAMELS Performanslarnn Karlatrlmas almann bu blmnde, sistemdeki bankalarn CAMELS performanslar grup analiziyle ilikilendirilerek deerlendirilmitir. Gruplandrma iin bankalar aktif byklklerine gre sralanm ve 3 grup oluturulmutur. Benzer ekilde bankalar ilgili dnemlerde aldklar CAMELS notlarna gre de gruba ayrlmlardr. Bu gruplar arasndaki ilikiyi gsteren tablolar aada sunulmaktadr. Aktif gruplandrmada 45 banka 3 eit gruba ayrlmtr: 1997 yl iin ilk grup aktif bykl 1.2 milyar $ ve st olan bankalardan, ikinci grup aktif bykl1.2 milyar $-310 milyon $ aras bankalardan, nc grup ise aktif bykl 310 milyon $ altndaki bankalardan olumaktadr. 2000 yl iin ise ilk grup aktif bykl 1.5 milyar $ ve st, ikinci grup aktif bykl1.5 milyar $-

10 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi 735 milyon $ aras bankalardan, nc grup ise aktif bykl 735 milyon $ altndaki bankalardan olumaktadr.

1. 1997 Yl Deerlendirmesi Aada sunulan tabloya gre 1997 ylnda sistemdeki en kk 15 bankann (3. Grup) 7 tanesi CAMELS performans en iyi 15 banka arasnda yer alrken, yine 7 tanesi en kt CAMELS notu alan bankalar arasnda yer almaktadr. Dolaysyla kimi bankalar kk ve gl banka olmay baarrken, kimi bankalar kk ve zayf bir yapda faaliyet gstermeye devam etmektedir. Bankaclk sisteminde aktif byklne gre ikinci 15te (2. Grup) yer alan bankalarn dier iki gruba gre daha kt bir performans sergiledii gzlenmektedir. Aktif byklne gre en byk 15 banka (1. Grup) CAMELS performanslarna gre benzer bir baar sergileyememektedirler. Bu balamda, byk bankalarn ayn zamanda gl bankalar olamayabilecekleri grlmektedir.
Banka Gruplarnn 1997 Yl CAMELS Performans lk 15 (aktif by.) lk 15 (CAMELS notu) kinci 15 (CAMELS notu) nc 15 (CAMELS notu) TOPLAM 5 8 2 15 Grup % 33 53 13 100 kinci 15 (aktif by.) 3 6 6 15 Banka says ve grup yzdesi nc Grup 15 Grup % (aktif % by.) 7 47 20 40 40 100 1 7 15 7 47 100

2. 2000 Yl Deerlendirmesi Aada sunulan tabloda 2000 ylnda aktif byklne gre ilk 15 banka (1. Grup) arasnda yer alan bankalarn CAMELS performanslarnn dier gruplara gre daha iyi olduu grlmektedir. Aktif byklne gre ikinci 15te (2. Grup) yer alan bankalarn CAMELS performanslarnn olduka kt olduu grlrken aktif byklne gre nc 15te (3. Grup) yer alan bankalarn ikinci gruptaki bankalardan daha iyi bir performans gsterdikleri grlmektedir.

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi

Banka Gruplarnn 2000 Yl CAMELS Performans Banka says ve grup yzdesi

11

lk 15 (aktif by.) lk 15 (CAMELS notu) kinci 15 (CAMELS notu) nc 15 (CAMELS notu) TOPLAM 8 6 1 15

Gru p% 53 40 7 100

kinci 15 Grup (aktif % by.) 2 3 10 15 13 20 67 100

nc 15 (aktif by.) 4 4 7 15

Grup % 27 27 47 100

3. Grup Baznda 1997 ile 2000 Yllarnn Karlatrmas 2000 ylnda 1997 ylna gre aktif byklnde ilk 15 olan bankalarn CAMELS performanslarnn daha iyi olduu grlmektedir. 1997 ylnda baz kk bankalar ok iyi CAMELS performans gsterirken 2000 ylnda sistemin en k 15 bankann 1997 ylna gre daha kt bir CAMELS performans gsterdikleri grlmektedir. Keza aktif byklne gre ikinci 15te yer alan bankalarn CAMELS performanslarnda nemli bozulma grlmektedir. 2000 yl sonlarna doru yaanan krizde dikkate alndnda sistemdeki byk bankalarn daha gl bir yapda 2000 yln geirdikleri dier bankalarn genel performanslarnn ktletii ve tadklar risklerin artt sylenebilir.

C. CAMELS Sisteminin Snanmas Bilindii gibi CAMELS sistemi bankalarn gllnn llerek yerinde denetim esnasnda genel bir deerlendirme yaplmasna ve uzaktan gzetim amacyla da gelecek dnemlerde hangi bankaya ne younlukta ve sklkta denetim uygulanacann tespitine nemli katklarda bulunmaktadr. Bu balamda, yukarda sunulan CAMELS sisteminin 1997 yl banka performanslar deerlendirmesi almann yapld Eyll 2001 tarihi itibariyle bankaclk sisteminin durumuyla karlatrlacaktr. 4672 sayl Kanun ile deiik 4389 sayl Bankalar Kanununun 14.maddesinde bankalara kar denetlemeler sonunda alnacak tedbirler dzenlenmitir. Eer bir bankaya kar 14.maddede sralanan nedenlerle eitli tedbirler uygulanmas gerekiyorsa bu bankalarn performansyla ilgili problemler olduu aktr. Dolaysyla bu bankalar CAMELS sisteminde 1 ve 2 notunun verildii gl

12 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi bankalar arasnda yer alamaz. Ancak 14.maddenin 1 ve 2 nolu fkralarna gre eitli tedbirler almas istenen bankalarn performanslaryla ilgili problemleri olmakla birlikte bu sorunlarnn TMSF kapsam altna alnmalarn gerektirecek kadar byk olmad dnlmektedir. Bu nedenle bu bankalar CAMELS deerlendirmesinde 3 alan bankalara rnek gsterilebilir. CAMELS deerlendirmesinde 4 veya 5 alan bankalar ise performanslaryla ilgili ciddi problemler olup yksek batma riski tayan Trk Bankaclk sisteminde TMSF kapsamna alnan bankalara karlk geldii dnlmektedir.

Daha nce belirtildii gibi bu almada bankalar bileik CAMELS performans deerleri zerinden deerlendirilmi olup, 1-5 skalasnda bir snflandrmaya gidilmemitir. Oluturulan CAMELS serisinin performans da bileik CAMELS performans deerleri zerinden yaplmtr. 1997 ylnda CAMELS deeri olarak negatif deerler alan bankalarn eitli boyutlarda sorunlar yaad dnlmektedir. Dolaysyla bu bankalarn almann yazld tarih olan Eyll 2001 tarihindeki durumlar, kurulan CAMELS sisteminin erken uyar performansn lmekte bir gsterge olarak kullanlabilir. Ancak hakknda TMSF kapsamna alnma dndaki tedbirler uygulanan bankalar (Bankalar Kanunu 14.1 ve 14.2 kapsamnda olan bankalar) bu almann yazarnn da dahil olduu kamuoyu tarafndan bilinmemektedir. Bu nedenle 1997 yl iin hazrlanan CAMELS sisteminin gelecee ynelik tahmin gc daha sonraki yllarda TMSF kapsamna alnan bankalar ile snrlandrlmtr. CAMELS-1997 sisteminin gelecek yllarda alnan kararlara gre performans aadaki tabloda sunulmaktadr.
CAMELS notlar ve TMSFye alnma arasndaki iliki CAMELS-1997 sistemine gre Banka says Baarl Baarsz Toplam 1997 - 2001 Alnan 4 14 18 TMSF Alnmayan 19 8 27 kapsamna Toplam 23 22 45

1997 yl bandan almann yapld tarih olan Eyll 2001e kadar TMSF bnyesine toplam 18 banka alnmtr. 1997 yl iin yaplan CAMELS deerlendirmesinde negatif not alan 22 bankadan 14 tanesi u anda TMSF kapsamndadr. Dolaysyla kullanlan CAMELS sistemi sonraki ylda baarszla

13 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi urayan bankalarn yzde 60n doru tahmin etmektedir. 10 CAMELS-1997 sistemine gre baarsz olarak deerlendirilen 8 banka TMSF kapsamnda deildir.

Bu sonucun CAMELS-1997 sisteminin performansnn dkl eklinde yorumlanmas konusunda dikkatli davranlmas gerektii dnlmektedir. Bu bankalar arasnda CAMELS-1997 sistemi tarafndan yanl olarak baarsz deerlendirilen bankalar olabilecei gibi, TMSF kapsamna alnmamakla birlikte, daha nce belirtildii zere, eitli tedbirler alnmasn gerektiren problem tayan bankalar da olabilir. CAMELS sistemine gre baarl olarak bulunan 23 bankadan 19 tanesi u anda TMSF kapsamnda deildir. Dolaysyla CAMELS-1997 sistemine gre baarl bulunan bankalarn yzde 83 TMSF kapsamnda bulunmaktadr. CAMELS 1997 sistemine gre baarl bulunan bankalarn yzde 17si ise TMSF kapsamndadr. Yukarda sunulan tabloya gre CAMELS sisteminin gelecek dnem performans tahminlerinde iki tr hata ortaya kmaktadr. Bunlardan ilki CAMELS sistemi tarafndan baarsz bulunan ancak TMSF kapsamnda olmayan bankalar, ikincisi ise CAMELS sistemi tarafndan baarl bulunan ancak daha sonraki dnemlerde TMSF bnyesine alnan bankalardan dolay ortaya kmaktadr. Bu hata trlerinden ikincisinin sistemin performansnn deerlendirilmesinde daha nemli olduu dnlmektedir. nk bu hata CAMELS-1997 sisteminin kard banka baarszlklarnn orann gstermektedir ki bu oran yzde 17dir. Dier hata olan CAMELS-1997 sistemi tarafndan baarsz bulunan ancak TMSF kapsamna alnmayan bankalar, daha nce belirtildii gibi, kurulan sistemin hatasndan ya da eitli problemler yaayan ancak TMSF kapsamna alnmayan bankalardan kaynaklanmaktadr. Bununla birilikte bu hatann maliyeti olmakla birlikte (bankalarn gl olabilmesine ramen daha sk ve youn denetime tabi olmas gibi) bu maliyetin problemli bir bankann tespit edilememesinden kaynaklananan maliyet kadar byk olmad dnlmektedir.

D. Bankalarn CAMELS Deerleriyle Arasndaki Olasln Aratrlmas

TMSF

Bnyesine

Alnmalar

Bu blmde, bankalarn 1997 ylnda aldklar CAMELS notunun daha sonraki ylda TMSF bnyesine alnmalar olasln nasl etkileyecei
10

T.Ticaret Bankas 29.08.1997 tarihinde Fona devredilmi olduu iin oran 13 banka zerinden hesaplanmtr.

14 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi snanacaktr. Bunun iin iki deer alan baml deiken modellerinden (binary dependent variable models) olan probit modeli11 kullanlmtr. Oluturulan modelde baml deiken, TMSF bnyesine alnan bankalar iin 1, TMSF bnyesine alnmayan bankalar iin 0 deeri almaktadr. Aklayc deiken olarak ise bankalarn 1997 ylnda aldklar CAMELS notlar kullanlmtr. Denkleme ilikin tahmin sonular aada sunulmaktadr.

Bankalarn TMSF Bnyesine Alnma Olaslklar Baml Deiken: PROBTMSF Metot: ML - Binary Probit Gzlem: 1 45 Deiken Katsay St. Hata z istatistii CAMELS1997 -0.01 0.00 -2.4 Sabit -0.36 0.20 -1.80 McFadden R-squared 0.14 Baml dei. stand. sapma Regresyon st. Hata 0.46 Baml dei. ortalama Gzlem 18 Hata kareleri toplam PROBTMSF=1 Toplam Gzlem 45

Olaslk. 0.02 0.07 0.50 0.40 9.14

Denklem sonularna gre, bankalarn 1997 ylnda aldklar CAMELS deeri (CAMELS1997) ykseldike, TMSF bnyesine alnma olaslklar (PROBTMSF) azalmaktadr. Tabloda sunulan z istatistikleri CAMELS-1997 deiken katsaysnn istatistiksel anlamllk dzeyinin yksek olduunu gstermektedir.

E. Bankalarn CAMELS Performanslarnn Geliiminin Parametrik Olmayan (non-parametric) Testler Kullanlarak Karlatrlmas Bankaclk sektrnn 1997den 2000 ylna gelirken genel performansnn deerlendirilebilmesi iin hangi stokastik yntemin izleneceinin tespiti iin ilk olarak bankalarn CAMELS notlarndan oluan iki serinin (1997 ve 2000 yllar iin) dalm zellikleri aratrlmtr. Aada serilerin tanmlayc istatistikleri sunulmaktadr. Bu temel istatistikler bile bankalarn CAMELS deerlerinde dolaysyla performanslarnda bir ktleme olduunu gstermektedir. almada
11

Probit modeli kullanlarak, yalnzca iki deer alan (0-1) baml deikenin bilinen en kk kareler regresyon yntemiyle tahmin edilmesi durumunda ortaya kacak tahmin deerinin 0-1 aral dna tamas gibi eitli istenmeyen sonular nlenmektedir.

15 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi kullanlan bankalarn CAMELS deerleri hem ortalama hem de alt/st u noktalar itibariyle iki yl arasnda ktlemekte, bankalar birbirlerinden raksamaktadr. Jarque-Bera istatistii CAMELS serilerinin normal dalm zellikleri tamadn gstermektedir. CAMELS Serilerinin Dalm CAMELS-1997 Gzlem says Ortalama Medyan Maksimum Minumum Standart sapma Skewness Kurtosis Jarque-Bera istatistii Normal dalm olasl 45 -17.0 1.0 140.0 -635.0 108.5 -4.3 25.0 1044.8 0.00 CAMELS-2000 45 -839.4 -9.0 117.0 -18589.0 2875.9 -5.5 33.8 2007.90 0.00

CAMELS serileri normal dalm zellikleri tamadklar iin bu dalm varsaym altnda serilerin zelliklerini aratrma ya da karlatrma amal yaplan testleri (t testi, ANOVA testi gibi) geersiz klmaktadr. Bu almada eldeki serinin dalm konusunda kstlayc olmayan ve pek ok dalm iin kullanlabilen bu nedenle dalm bamsz testler olarak da bilinen parametrik olmayan (non-parametrik) testler kullanlmtr.12

1. Genel Performansn Geliimi 1997-2000 dneminde bankalarn genel performanslar Wilcoxon Matched Pairs testi kullanlarak deerlendirilmitir. Bu test yoluyla ayn gzlem setinden oluan dolaysyla aralarnda yksek korelasyon olmas beklenen serinin iki ayr dnem ya da durum iin incelenerek belirgin bir deiikliin oluup olumadn snanmaktadr. Test sonular aada sunulmaktadr.
Wilcoxon Matched Pairs Testi CAMEL2000 & CAMEL1997 Gzlem says 45 Z 2.23 Olaslk 0.025

12 Bu testler dalm varsaymlarn yumuatmalarnn yan sra bu almada olduu gibi sralanabilen seriler (ordinal/ranked) iin de ska kullanlmaktadr.

16 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi Yukarda sunulan test sonularna gre, almada kullanlan 45 bankann 2000 ylndaki genel performanslarnda 1997 ylna gre belirgin bir farkllama vardr.13 Bu farkllamann boyutlar parametrik olmayan testler araclyla aratrlacaktr.

2. TMSF Bankalar ile Dier Bankalar Arasnda Farkllama Var m? Bu blmde, bankalarn 1997 yl CAMELS notlarna gre u anda TMSF kapsamnda olan bankalarla dier bankalar arasnda bir farkllk olup olmad snanacaktr. Bu yolla, u anda TMSF kapsamnda olan bankalarn 3 yl ncesindeki genel durumlarnn ayn dnem iin dier bankalardan ayrlp ayrlmad test edilecektir. Bunun iin birbirinden bamsz seriler arasndaki farkllamay test etmek amacyla kullanlan ve non-parametric bir test olan Mann-Whitney U testi kullanlmtr. Test sonular aada sunulmaktadr.

Mann-Whitney U testi-1997 Grup 1 TMSF Bankalar 18 Grup 2 Dier Bankalar 27 Z 2.99 Olaslk 0.00

CAMELS1997

Yukarda verilen test sonularna gre 18 bankadan oluan TMSF bankalar ile dier bankalarn 1997 yl CAMELS notlar arasnda sistematik bir farkllama sz konusudur.14 Bu balamda, TMSF bankalarnn genel performanslarndaki ktlemenin 1997 yl verileri zerinden de izlenebildiini ve dier bankalar grubundan farkllatn sylemek mmkndr. Mann-Whitney U testi-2000 Grup 1 Grup 2 TMSF Bankalar Dier Bankalar CAMELS2000 18 27

Z 5.31

Olaslk 0.00

Gzlem says 15den fazla olduu iin test istatisii Z normal dalma yaknsamakta ve standart normal dalm tablosu kullanlabilmektedir. Olasln kk bulunmas; bankalarn 2000 ve 1997 yllarndaki CAMELS notlar arasndaki farklarn medyan deerinin sfr olduu boluk hipotezinin reddedilmesi anlamna gelmektedir. 14 Karlatrma yaplan gruplardan herhangi birindeki gzlem says 20nin zerindeyse Mann-Whitney U istatistii normal dalma yaknsamaktadr. Dolaysyla test sonucunda elde edilen ve normal dalma uyarlanm olan Z istatistii kritik deer olan 1.96dan (=0.05) byk olduu iin boluk hipotezi olan iki gruptaki bankalar arasnda sistematik bir farklln olmad reddedilmektedir.
13

17 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi Yukarda sunulan test sonularna gre 2000 ylnda TMSF bankalar ile dier bankalarn CAMELS performanslar beklendii zere sistematik olarak birbirinden farkldr. Z deerinin bykl bu farkllamann 1997 ylndan daha belirgin hale geldiini gstermektedir.

3.

TMSF Bankalarnn CAMELS Performans 1997-2000

TMSF bankalarn performanslarndaki gelimeyi test etmek amacyla Wilcoxon Matched Pairs Testi kullanlmtr. Test sonular aada sunulmaktadr.
Wilcoxon Matched Pairs Testi TMSF2000 & TMSF1997 Gzlem says 18 Z 3.33 Olaslk 0.00

Yukarda sunulan test sonularna gre TMSF bankalarn CAMELS deerlerinde test edilen iki ylda belirgin bir farkllama sz konusudur. Bu sonu, TMSF bankalarnn genel performanslarndaki bozulmann srmesi olarak yorumlanabilir.

4. TMSF Bankalar Dndaki Bankalarn CAMELS Performans 19972000 Sistemdeki TMSF bankalar dndaki bankalarn performanslarnda bir farkllama olup olmadn test etmek amacyla Wilcoxon Matched Pairs Testi kullanlmtr. Test sonular aada sunulmaktadr.
Wilcoxon Matched Pairs Testi Gzlem says TMSF2000 & TMSF1997 27

Z 1.24

Olaslk 0.21

Yukarda sunulan test sonularna gre TMSF bankalar dndaki bankalarn CAMELS notlarnda test edilen iki ylda belirgin bir farkllama grlmemektedir. Buna gre, bu bankalarn genel performanslarnn her iki dnemde ayn kald sylenebilir.

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi IV. DEERLENDRME VE SONU

18

Bu almada Trk bankaclk sektr iin hazrlanan bir CAMELS analizinin sonular sunulmutur. CAMELS deerlendirme sistemi lke rneklerinde genel olarak yerinde denetim amacyla kullanlmakla birlikte zellikle ABDde uzaktan gzetimin de nemli aralarndan bir olmutur. Bankalarn durumlarn mmkn olan tm kriterler dikkate alnarak oluturulan bir bileik performans deeri ile ifade etmek hem bankalararas karlatrmalar mmkn klmakta ve hem de bankann tarihsel geliimininin izlenmesini kolaylatrmaktadr. Ayrca bir erken uyar sistemi eklinde alarak bankalarn sorunlarn bymeden tespit etme ve buna bal daha youn ve sk denetimi mmkn klmaktadr. Trkiye iin oluturulan CAMELS sisteminde literatrde yer alan almalarda kullanlan mali rasyolarla ve Trk bankaclk sektrnde nemli olduu dnlen dier mali rasyolar birlikte kullanlmtr. almann veri seti TBB internet sayfasndan salanmtr. Bu yolla herkese ak bir veri seti dahi kullanlarak yaplacak bir almann nemli ipular verebilecei ortaya konmak istenmitir. almann ilk blmnde CAMELS deerlendirme sistemi temel noktalar itibariyle tantlmtr. kinci blmde Trk bankaclk sektr iin oluturulan sistem anlatlmaktadr. Trk bankaclk sektr iin CAMELSn bileenlerinin 2000 ylnda 1997 ylna ylna gre ktletii grlmektedir. 1997 ve 2000 yllar iin bankalarn CAMELS performanslar aktif byklkleri baznda karlatrldnda anlaml sonular bulunmutur. 1997 ylnda aktif byklne gre kk bankalarn dierlerine gre daha iyi performans gsterdikleri ancak bu yapnn 2000 ylnda byk bankalar lehine deitii tespit edilmitir. 1997 yl iin oluturulan CAMELS sisteminin performans bankalarn gelecek dnemlerde (1998-Eyll 2001) TMSF kapsamna alnma durumlar balamnda snanmtr. Genel olarak sistemin ngr gcnn iyi olduu dnlmektedir. CAMELS-1997 sisteminin performansn greli olarak baarl bulduu bankalardan sadece 4 tanesi daha sonraki dnemde TMSF kapsamna alnmtr. Yani CAMELS-1997 sistemi tarafndan baarl bulunan bankalarn sadece yzde 17si u anda TMSF kapsamndadr. Sistemin gzden kard bankalar gsteren bu orann dkl, CAMELS sisteminin lkemiz iin de dier lkelerde olduu gibi erken uyar amal gelitirilme ansn ykseltmektedir.

19 Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi almada bankalarn 1997 ylnda aldklar CAMELS deeri ile TMSF bnyesine alnma olaslklar arasndaki iliki aratrlm ve bankalarn 1997 ylnda aldklar CAMELS notu ykseldike TMSF bnyesine alnma olaslklarnn dt tespit edilmitir.

almann son blmnde bankalarn CAMELS performanslarndaki farkllama hem sektr genelinde hem de TMSF bankalar ve dier bankalar baznda oluturulan grup analizi ile karlatrlmtr. Yaplan non-parametrik test sonularna gre bankalarn genel CAMELS deerleri 2000 ylnda 1997 ylna gre sistematik olarak farkllamtr. Bu sonu almann ilk ksmnda sunulan genel rasyo analizlerini dorulamaktadr. Ayrca sektr iinde TMSF bankalarnn CAMELS performanslarnn her iki yl iin de dier bankalardan belirgin bir farkllama iinde olduu bulunmutur. TMSF bankalarnn her iki dnem balamnda CAMELS performanslarndaki belirgin farkllamann bu bankalarn yaplarndaki bozulmann sonucu olduu dnlmektedir. TMSF dndaki bankalarn CAMELS deerlerinde ise bu iki yl arasnda belirgin bir farkllama tespit edilememitir. Dolaysyla dier bankalarn genel durumunda belirgin bir deiiklik (iyi/kt) olmad deerlendirmesi yaplabilir.

Trk Bankaclk Sektrnde CAMELS Analizi KAYNAKA

20

Cole, R.A., B G. Cornyn ve J. Gunther (1995), FIMS: A New Monitoring System for Banking Institutions, Federal Reserve Bulletin, Vol. 18, No. 1, Ocak, 1-15 Cole, R.A. ve J. Gunther (1995), A camel Ratings Shelf Life, FRB of Dallas, Financial Industry, Aralk, 13-20 Federal Financial Institutions Examination Council (1999), U Users Guide for the Uniform Bank Performance Report, Mart Federal Financial Institutions Examination Council (1996), Uniform Financial Institutions Rating System, Federal Register, Vol. 61, No.245, Notices, Aralk, 67021-67029 FRB of Chicago-Fedwire (1997), Uniform Financial Institutions Rating System, February, 1-11 Gilbert, R.A., A. Meyer ve M.D. Vaughan (2000), The Role of Camel Downgrade Model in Bank Surveillance, FRB of St. Lois, Working Paper 2000-021A, Austos Gilbert, R.A., A. Meyer ve M.D. Vaughan (1999), The Role of Supervisory Screens and Econometric Models in Off-Site Surveillance, FRB of St. Lois, Review, Aralk, 31-56 Hilbers P., R. Krueger ve M. Moretti (2000), New Tools for Assessing Financial System Soundness, Finance and Development, Vol. 37, No.3, Eyll, 1-6 Hirtle, B. ve J. Lopez (1999), Supervisory Information and the Frequency of Bank Examinations, FRBNY Economic Policy Review, Nisan, 1-19 Scott, Jr., F. David ve E. Raymond (1991), The Secrecy of Camels, Bankers Magazine, Eyll/Ekim, 47-51 Wheelock, D ve P. Wilson (1999), The Contribution of On-site Examination Ratings to an Emprical Model of Bank Failures, FRB of St. Lois, Working Paper 1999-023A, Kasm