You are on page 1of 11

1

4. 0 PENGENALAN
- Per kat aan mat r iks ber asal dar i per kat aan Lat in yang ber maksud r ahim
- Pada 1850, J ames Sylvest er t elah member i maknanya dar i segi mat emat ik iait u susunan beber apa nombor dalam bent uk
t er t ent u
- Pada har i ini, mat r iks digunakan meluas dalambidang ekonomi, kej ur ut er aan, sist em komunikasi and lain
2
- Cont oh: Penj ualan buah seper t i bet ik (B), r ambut an (R) dan t embikai (T) oleh penj ual di kedai M dan N seper t i ber ikut
- Masalah di at as boleh dinyat akan sebagai
|
|
.
|

\
|
50
40

20
30

15
25
4. 1. 1 Tat at anda Mat r iks
- Nombor -nombor dalam sesuat u mat r iks dipanggil unsur mat r iks
- Unsur -unsur disusun mengikut bar is dan laj ur
Bar is adalah gar is menguf uk unsur - unsur mat r iks
|
|
|
|
|
.
|

\
|


2 5 2
6 2 0
4 3 0
4 4 1
Laj ur adalah gar is menegak unsur - unsur mat r iks

|
|
|
|
|
.
|

\
|


2 5 2
6 2 0
4 3 0
4 4 1

4. 1. 2 Per ingkat Mat r iks
- Per ingkat mat r iks adalah bilangan bar is dan laj ur yang membent uk sesuat u makt r iks
- Per lu dit ulis bilangan bar is dahulu diikut i bilangan laj ur
- Cont oh
Nyat akan per ingkat bagi mat r iks-mat r iks ber ikut
a)
|
|
|
.
|

\
|

6 9 3 5
1 0 3 8
7 4 4 1
b) ( ) 0 4 2 c)
|
|
|
.
|

\
|
4
3
1
B R T
M 25 30 40
N 15 20 50
BAB 4
MATRI KS
menunj ukkan bar is kedua
menunj ukkan laj ur kedua
2
Penyelesaian
a)
|
|
|
.
|

\
|

6 9 3 5
1 0 3 8
7 4 4 1
Per ingkat 3 x 4. Mempunyai 3 bar is dan 4 laj ur
b) ( ) 0 4 2
Per ingkat 1 x 3. Mempunyai 1 bar is dan 3 laj ur
c)
|
|
|
.
|

\
|
4
3
1
Per ingkat 3 x 1. Mempunyai 3 bar is dan 1 laj ur
- Cuba ini!!!
Ber i per ingkat mat r iks ber ikut
a)
|
|
.
|

\
|
4 3 1
2 0 1
b)
|
|
|
.
|

\
|
2 6 7
4 5 5
3 1 4
c)
|
|
|
.
|

\
|
5 8
1 9
2 5
Penyelesaian
- Simbol [ a
BL
] ser ing digunakan sebagai t at at anda bagi mat r iks
- Cont oh:
Diber i mat r iks A =
|
|
|
.
|

\
|
7 5 0
9 6 4
0 2 1
Nyat akan unsur bagi
a) a
12
b) a
22
c) a
31
Penyelesaian
4 3 2 1
1
2
3
bar is
laj ur
Laj ur ke-2
Bar is per t ama
|
|
|
.
|

\
|
7 5 0
9 6 4
0 2 1
3
a) Maka unsur bagi a
12
ialah 2 iait u per silangan ant ar a bar is per t ama dengan laj ur ke-2
b) Maka unsur bagi a
22
ialah 6 iait u per silangan ant ar a bar is ke-2 dengan laj ur ke-2
c) Maka unsur bagi a
31
ialah 0 iait u per silangan ant ar a bar is ke-3 dengan laj ur per t ama
- Cuba ini!!!
Diber i A =
|
|
|
.
|

\
|


5 2 1 1
4 2 3 1
4 1 2 1
Nyat akan unsur bagi
a) a
11
b) a
23
c) a
34
Penyelesaian
4. 1. 3 J enis- J enis Mat r iks
Mat r iks Sif ar
- Mat r iks yang mempunyai semua unsur ber nilai 0
- Cont oh
Mat r iks Segiempat Sama
- Mat r iks yang mempunyai bilangan bar is dan laj ur yang sama
- Cont oh
A =
|
|
|
.
|

\
|
1 4 1
8 5 3
2 0 2
B =
|
|
.
|

\
|
2 1
7 6
C=
|
|
|
.
|

\
|
3 0 5
0 2 8
6 8 1
Mat r iks Pepenj ur u
- Mat r iks segiempat yang semua unsur nya adalah sif ar kecuali pada pepenj ur u ut ama.
- Cont oh
A =
|
|
|
.
|

\
|
33
22
11
0 0
0 0
0 0
a
a
a
B =
|
|
.
|

\
|
5 0
0 3
= mat r iks pepenj ur u C=
|
|
|
.
|

\
|
2 0 0
0 8 0
0 0 3
= mat r iks pepenj ur u
D =
|
|
|
.
|

\
|
9 0 0
8 4 0
3 5 2
= mat r iks bukan pepenj ur u E =
|
|
.
|

\
|
0 0 1
0 6 0
5 0 0
= mat r iks bukan pepenj ur u
pepenj ur u
|
|
|
.
|

\
|
0 0 0
0 0 0
0 0 0
4
Mat r iks I dent it i (I )
- Mat r iks segiempat sama, yang mana semua unsur pada pepenj ur u ut ama mempunyai nilai 1 dan semua unsur yang lain
adalah sif ar
- Dit andakan dengan simbol I
- Cont oh
I =
|
|
|
.
|

\
|
1 0 0
0 1 0
0 0 1
= ident it i I =
|
|
.
|

\
|
1 0
0 1
= ident it i I =
|
|
|
|
|
.
|

\
|
0 0 0 1
0 0 1 0
0 1 0 0
1 0 0 0
= bukan ident it i
Mat r iks Segit iga
- Mat r iks segiempat sama dikat akan sebagai mat r iks segit iga at as j ika semua unsur di bawah pepenj ur u adalah sif ar
- Mat r iks segiempat sama dikat akan sebagai mat r iks segit iga bawah j ika semua unsur di at as pepenj ur u adalah sif ar
- Cont oh
A = mat r iks segit iga at as B = mat r iks segit iga bawah
4. 1. 4 Mat r iks I st imewa
Mat r iks Tr ansposisi
- J ika A suat u mat r iks per ingkat m x n, mat r iks t r ansposisi diper oleh dengan menukar gant ikan bar is dengan laj ur yang
sepadan dengan mat r iks t er sebut
- Dit andakan sebagai A
T
- Cont oh
A =
|
|
.
|

\
|
0 4 3
1 6 5
Maka A
T
=
|
|
|
.
|

\
|
0 1
4 6
3 5
B =
|
|
|
.
|

\
|
2 3
0 2
1 1
Maka B
T
= |
|
.
|

\
|
2 0 1
3 2 1
Mat r iks Simet r i
- Mat r iks segiempat sama A simet r i j ika mat r iks t er sebut sama dengan mat r iks t r anposisinya iait u A = A
T
- Cont oh
Tent ukan samada mat r iks A dan B mat r iks simet r i at au bukan
A =
|
|
|
.
|

\
|

0 4 3
4 1 2
3 2 1
B =
|
|
|
.
|

\
|

0 4 3
4 1 2
3 2 1
Semua nombor di at as
Semua nombor di bawah
|
|
|
|
|
.
|

\
|

2 2 1 1
0 7 5 1
0 0 1 5
0 0 0 1
|
|
|
.
|

\
|
9 0 0
8 4 0
3 5 2
5
Penyelesaian
Car i t r ansposisi bagi A & B
A
T
=
|
|
|
.
|

\
|

0 4 3
4 1 2
3 2 1
= A (sama dengan soalan) Maka mat r iks A adalah simet r i
B
T
=
|
|
|
.
|

\
|

0 4 3
4 1 2
3 2 1
= B (lain dengan soalan) Maka mat r iks B t idak simet r i
4. 2 PENYELESAI AN MASALAH MATRI KS
4. 2. 1 Penambahan Mat r iks
- Hanya boleh dilakukan j ika mat r iks-mat r iks yang t er libat mempunyai per ingkat yang sama di mana set iap unsur dit ambah
kepada unsur yang sepadan dengannya
- Cont oh
A =
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12 11
a a a
a a a
a a a
B =
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12 11
b b b
b b b
b b b
Maka A + B =
|
|
|
.
|

\
|
+ + +
+ + +
+ + +
33 33 32 32 31 31
23
23 22 22 21 21
13 13 12 12 11 11
b a b a b a
b a b a b a
b a b a b a
- Cont oh
Diber i mat r iks-mat r iks
A =
|
|
.
|

\
|
1 4 2
1 1 2
B =
|
|
.
|

\
|
1 1 2
1 1 0
C =
|
|
|
.
|

\
|
5 0 1
4 5 3
1 2 2
Hit ung A + B
Penyelesaian
A + B =
|
|
.
|

\
|
1 4 2
1 1 2
+
|
|
.
|

\
|
1 1 2
1 1 0

=
|
|
.
|

\
|
+ + +
+ + +
1 1 ) 1 ( 4 2 2
1 1 1 1 0 2
=
|
|
.
|

\
|
2 3 4
2 0 2
B + C t idak boleh dilakukan ker ana per ingkat kedua-dua mat r iks t idak sama.
A =
|
|
|
.
|

\
|
1 4 1
8 5 3
2 0 2
B =
|
|
|
.
|

\
|

0 4 3
4 1 2
3 2 1
C =
|
.
|

\
|
0 1
4 2
D =
|
|
|
.
|

\
|
2 6 7
4 5 5
3 1 4
Hit ungkan B + C dan A + D
C ub a i ni ! ! !
6
4. 2. 2 Penolakan Mat r iks
- Hanya boleh dilakukan j ika mat r iks-mat r iks yang t er libat mempunyai per ingkat yang sama di mana set iap unsur dit olak
kepada unsur yang sepadan dengannya
- Cont oh
A =
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12 11
a a a
a a a
a a a
B =
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12 11
b b b
b b b
b b b
Maka A - B =
|
|
|
.
|

\
|



33 33 32 32 31 31
23
23 22 22 21 21
13 13 12 12 11 11
b a b a b a
b a b a b a
b a b a b a
- Cont oh
Diber i
|
|
|
.
|

\
|

=
3 5 1 7
2 3 3 1
10 4 1 3
A dan
|
|
|
.
|

\
|



=
1 0 3 1
0 3 1 4
0 8 5 2
B dapat kan A B.
Penyelesaian
|
|
|
.
|

\
|



=
) 1 ( 3 0 5 ) 3 ( 1 1 ) 7 (
0 ) 2 ( ) 3 ( 3 1 3 ) 4 ( 1
0 10 ) 8 ( 4 5 ) 1 ( ) 2 ( 3
B A

|
|
|
.
|

\
|

=
4 5 4 8
2 6 2 5
10 12 6 5
B A
4. 2. 3 Pendar aban Mat r iks Dengan Mat r iks
- Hasil dar ab AB bagi dua mat r iks A dan B hanya boleh dilakukan j ika bilangan laj ur dalam A adalah sama dengan bilangan
bar is dalam B
- Mat r iks yang t er hasil mempunyai per ingkat bar is A x laj ur B
- Cont oh
A =
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12 11
a a a
a a a
a a a
B =
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12 11
b b b
b b b
b b b
Maka A x B =
|
|
|
.
|

\
|
+ + + + + +
+ + + + + +
+ + + + + +
33 33 23 32 13 31 32 33 22 32 12 31 31 33 21 32 11 31
33 23 23 22 13 21 32 23 22 22 12 21 31 23 21 22 11 21
33 13 23 12 13 11 32 13 22 12 12 11 31 13 21 12 11 11
b a b a b a b a b a b a b a b a b a
b a b a b a b a b a b a b a b a b a
b a b a b a b a b a b a b a b a b a
7
- Cont oh
A =
|
|
|
.
|

\
|
8 0 4
9 2 6
3 3 1
B =
|
|
|
.
|

\
|
6 8 7
2 1 5
4 9 4
Penyelesaian
Langkah 1 : Past ikan samada oper asi pendar aban boleh dilakukan at au t idak
Mat r iks A adalah Mat r iks B adalah
3 x 3 3 x 3
Langkah 2 : Nyat akan j enis mat r iks yang akan t er hasil apabila oper asi dar ab dilakukan
Apabila A x B , mat r iks yang akan t er hasil adalah mat r iks 3 x 3
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12 11
c c c
c c c
c c c
ker ana
Mat r iks A adalah Mat r iks B adalah
3 x 3 3 x 3
Langkah 3 : Car i nilai mat r iks C yang akan t er hasil
Unt uk menggant ikan nilai di C
11
, dar ab dan t ambahkan kesemua bar is per t ama A dengan laj ur per t ama B
A
|
|
|
.
|

\
|
8 0 4
9 2 6
3 3 1
x B
|
|
|
.
|

\
|
6 8 7
2 1 5
4 9 4
= C
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 22 21
13 12
40
c c c
c c c
c c
J adi 1(4) + 3(5) + 3(7) = 40
Unt uk menggant ikan nilai di C
22
, dar ab dan t ambahkan kesemua bar is kedua A dengan laj ur kedua B
A
|
|
|
.
|

\
|
8 0 4
9 2 6
3 3 1
x B
|
|
|
.
|

\
|
6 8 7
2 1 5
4 9 4
= C
|
|
|
.
|

\
|
33 32 31
23 21
13 12
128
40
c c c
c c
c c
J adi 6(9) + 2(1) + 9(8) = 128
Unt uk menggant ikan nilai di C
32
, dar ab dan t ambahkan kesemua bar is ket iga A dengan laj ur kedua B
A
|
|
|
.
|

\
|
8 0 4
9 2 6
3 3 1
x B
|
|
|
.
|

\
|
6 8 7
2 1 5
4 9 4
= C
|
|
|
.
|

\
|
33 31
23 21
13 12
100
128
40
c c
c c
c c
J adi 4(9) + 0(1) + 8(8) = 100
Dan begit ulah set er usnya sehingga t er bent uk mat r iks C yang bar u
|
|
|
.
|

\
|
64 100 72
82 128 97
28 36 40
3 x 3
Laj ur A adalah sama dengan bar is dalam
B. Maka oper asi dar ab boleh dit er uskan
8
- Cont oh
Car i hasil dar ab A x B dan B x A
|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A dan
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B
Penyelesaian
Langkah 1 : Past ikan samada oper asi pendar aban boleh dilakukan at au t idak
Mat r iks A adalah Mat r iks B adalah
4 x 3 3 x 2
Langkah 2 : Nyat akan j enis mat r iks yang akan t er hasil apabila oper asi dar ab dilakukan
Apabila A x B , mat r iks yang akan t er hasil adalah mat r iks 4 x 2
|
|
|
|
|
.
|

\
|
42 41
32 31
22 21
12 11
c c
c c
c c
c c
ker ana
Mat r iks A adalah Mat r iks B adalah
4 x 3 3 x 2
Langkah 3 : Car i nilai mat r iks C yang akan t er hasil
C
11

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B C
12

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B
1(2) + 0(-3) + 1(4) = 6 1(0) + 0(-1) + 1(5) = 5
C
21

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B C
22

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B
2(2) + (-7)(-3) + 8(4) = 57 2(0) + (-7)(-1) + 8(5) = 52
C
31

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B C
32

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B
0(2) + 1(-3) + (-4)(4) = -19 0(0) + 1(-1) + (-4)(5) = -21
Laj ur A adalah sama dengan bar is dalam
B. Maka oper asi dar ab boleh dit er uskan
4 x 2
9
C
41

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B C
42

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
1 2 6
4 1 0
8 7 2
1 0 1
A
|
|
|
.
|

\
|
=
5 4
1 3
0 2
B
6(2) + 2(-3) + 1(4) = 10 6(0) + 2(-1) + 1(5) = 3

|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
3 10
21 19
47 57
5 6
AB
Tet api B x A t idak wuj ud ker ana B ialah mat r iks 3 x 2 dan A ialah mat r iks 4 x 3, yakni laj ur A t idak sama dengan bar is B
- Cont oh
Diber i A =
|
|
.
|

\
|
1 0
1 2
B =
|
|
.
|

\
|
7 1
1 6
. Hit ung AB dan BA
Penyelesaian
AB =
|
|
.
|

\
|
1 0
1 2
|
|
.
|

\
|
7 1
1 6
BA =
|
|
.
|

\
|
7 1
1 6
|
|
.
|

\
|
1 0
1 2
=
|
|
.
|

\
|
+ +
+ +
) 7 ( 1 ) 1 ( 0 ) 1 ( 1 ) 6 ( 0
) 7 ( 1 ) 1 ( 2 ) 1 ( 1 ) 6 ( 2
=
|
|
.
|

\
|
+ +
+ +
) 1 ( 7 ) 1 ( 1 ) 0 ( 7 ) 2 ( 1
) 1 ( 1 ) 1 ( 6 ) 0 ( 1 ) 2 ( 6
=
|
|
.
|

\
|

8 2
5 12
=
|
|
.
|

\
|

8 2
5 12
4. 2. 4 Pendar aban Mat r iks Dengan Skalar
- Hasil dar ab skalar dengan mat r iks diper oleh dengan mendar abkan set iap unsur dalam mat r iks t er sebut dengan skalar
t er sebut .
- Cont oh
Diber i A =
|
|
.
|

\
|
4 3
2 1
B =
|
|
.
|

\
|
3 0
1 2
C =
|
|
.
|

\
|
1 0
0 1
Hit ung nilai
a) 3A a) 2B + 3C
Penyelesaian
a) 3A = 3
|
|
.
|

\
|
4 3
2 1
=
|
|
.
|

\
|
) 4 ( 3 ) 3 ( 3
) 2 ( 3 ) 1 ( 3
=
|
|
.
|

\
|
12 9
6 3
b) 2B + 3C = 2
|
|
.
|

\
|
3 0
1 2
+ 3
|
|
.
|

\
|
1 0
0 1
=
|
|
.
|

\
|
9 0
2 7

10
BRAI N TEASER
ASSESSMENT 4a
1) St at e t he dimensions f or below mat r ices:
Nyat akan per ingkat mat r iks unt uk mat r iks-mat r iks ber ikut :
i) ( ) 3 2 iii)
|
|
|
.
|

\
|
6 7 2
4 1 3
2 0 1
ii)
|
|
|
.
|

\
|
5
4
3
iv)
|
|
|
.
|

\
|
7 5
9 1
2 3
2) For
|
|
|
.
|

\
|

2 7 1
4 8 0
3 5 3
, st at e t he element s of :
Unt uk mat r iks
|
|
|
.
|

\
|

2 7 1
4 8 0
3 5 3
, ber ikan unsur -unsur :
i- a
23
ii- a
21
iii- a
31
The challenge is t o ent er a dif f er ent number in each cir cle (f r om 1 t hr ough 21) so t hat
t he sum of t he digit s in any st r aight line is t he same.
11
3) Given A =
|
|
|
|
|
.
|

\
|

4 3 1 5
1 2 1 4
1 1 1 2
4 3 2 1
, calculat e:
Diber i A =
|
|
|
|
|
.
|

\
|

4 3 1 5
1 2 1 4
1 1 1 2
4 3 2 1
, hit ung
a- a
22
+ a
13
b- a
11
+ a
32
c- 2a
11
a
23
d- a
44
5a
31
e- a
34
x a
13
f - a
41
x (3a
23
)
4)
A =
|
|
.
|

\
|
5 0
0 3
B =
|
|
.
|

\
|
2 3
4 2
C=
|
|
|
.
|

\
|
0 0 1
0 1 0
1 0 0
D =
|
|
|
|
|
.
|

\
|

3
5
5
3
E =
|
|
.
|

\
|
8 6 4
6 4 2
F =
|
|
.
|

\
|
1 0
0 1
Det er mine which t he mat r ices ar e:
a) Diagonal
b) Squar e
c) Symmet r ic
d) I dent it y
Tent ukan yang manakah diant ar a mat r iks-mat r iks di at as
a) Mat r iks pepenj ur u
b) Mat r iks segiempat sama
c) Mat r iks simet r i
d) Mat r iks ident it i
5) Given t he below mat r ices and det er mine A
T
, B
T
& C
T
Diber i mat r iks ber ikut dan dapat kan A
T
, B
T
& C
T
A =
|
|
|
.
|

\
|

0 3
3 4
2 1
B =
|
|
|
.
|

\
|
3
2
1
C=
|
|
.
|

\
|

1 0 1
1 2 5
6) A =
|
|
.
|

\
|
5 9
7 3
B =
|
|
.
|

\
|
5 3
4 3
C=
|
|
.
|

\
|
6
2
D =
|
|
.
|

\
|
7 5
2 4
Solve:
Dapat kan:
i. A + B
ii. A C
iii. D + (B A)
iv. B + C
7) A =
|
|
.
|

\
|
1 4
1 2
B =
|
|
.
|

\
|
3 2
1 0
M =
|
|
|
.
|

\
|

2 7 1
4 8 0
3 5 3
, N =
|
|
|
.
|

\
|
5
1
2
P=
|
|
|
.
|

\
|
12 5 1
5 3 1
3 2 1
Solve:
Dapat kan:
a) AB c) BM
b) MN d) PM

You might also like