Programación 2005-2006

I.E.S.
MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006
Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 1 de 83 24-Sep-05
ASIGNATURA / MDULO CURSO E GRUPO (S) PROFESOR / A (ES / AS)
CIENCIAS DA NATUREZA 1 DE ESO M LUZ CORRAL FRAGA
A)
Obxectivos do curso
xerais
OBXECTIVOS 1 CURSO 1. Desenvolver estratexias para aprender de forma autnoma por medio da utilizacin de tcnicas como a construccin de grficas, mapas conceptuais e anlise de textos cientficos (1, 2, 5). 2. Entender e utiliza-los conceptos bsicos adquiridos sobre o noso planeta e o Universo para describir e interpreta-los fenmenos e procesos naturais que se producen neles (3, 8, 9). 3. Saber representar en tboas de datos resultados estatsticos de diversos estudios (propiedades da materia, caractersticas dos seres vivos, etc.) e a sa transformacin en diagramas de barras (2, 7). 4. Desenvolve-la capacidade de organizacin participando de forma responsable na planificacin e realizacin de actividades relacionadas co manexo de instrumentos propios do laboratorio de Ciencias como a lupa binocular e o microscopio ptico (4, 5). 5. Recoller, organizar e clasificar informacin obtida de diversas fontes sobre avances tecnolxicos, as sas achegas benestar social e a sa incidencia no medio ambiente (5, 7, 8). 6. Aplica-los coecementos adquiridos sobre o funcionamento do corpo humano e a sa relacin co medio para propiciar actitudes e hbitos saudables, desenvolvendo unha actitude crtica perante a contaminacin do aire a da auga (6, 7). 7. Recoece-los diversos materiais que se atopan no medio natural, tanto mesturas como substancias puras, apreciando a
OBXECTIVOS DE REA 1. Iniciarse no coecemento e aplicacin do mtodo cientfico e entende-la ciencia como algo integrado que se compartimenta en distintas materias para poder afondar nos diferentes aspectos da realidade. 2. Modifica-las preconcepcins que dificultan a anlise dos fenmenos naturais baixo unha perspectiva cientfica, para achegarse s conceptos adecuados para esta etapa. 3. Comprender e expresar con propiedade mensaxes cientficas orais e escritas. Saber interpreta-las representacins da informacin propias da ciencia, como son diagramas, grficas, tboas ou expresins matemticas axeitadas nivel da etapa. 4. Interpreta-los principais fenmenos naturais, as como as sas aplicacins tecnolxicas, desde unha perspectiva cientfica. 5. Participar de xeito responsable na planificacin e realizacin de actividades de tipo cientfico. 6. Utilizar de forma autnoma diferentes fontes de informacin, avaliando o seu contido de xeito persoal, crtico, tolerante e non dogmtico, principalmente no relativo a cuestins cientficas e tecnolxicas. 7. Recoecer e valorala importancia da ciencia e das sas contribucins na mellora da tecnoloxa e, en consecuencia, das condicins de vida da humanidade.
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 8. Adquirir coecementos sobre o funcionamento do organismo humano para desenvolver e afianzar hbitos de coidado e hixiene corporal e mental. 9. Aplica-los coecementos adquiridos para gozar do medio natural, dndolle o seu xusto valor e participando na sa conservacin e mellora.
Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 2 de 83 24-Sep-05 importancia do uso adecuado deles e participando na sa conservacin (7, 8, 9). 8. Distingui-las propiedades xerais da materia e as sas unidades mis usuais, manexando con soltura os cambios de unidades, e iniciar alumno no mtodo cientfico coa medida das densidades (1, 4). 9. Aprecia-la importancia da formacin cientfica sobre a diversidade dos seres vivos e o medio no que habitan para adoptar unha postura crtica perante os factores que a poidan afectar (7, 8). 10. Entende-la ntima conexin existente entre diversas disciplinas da ciencia para mellor comprende-la relacin entre a estructura e composicin da Terra e os seres vivos que a habitan (9)
B) Contidos
UNIDADES DIDCTICAS POR BLOQUES DE CONTIDOS BLOQUE I. OS SERES VIVOS 1. A Terra, un planeta habitado Ser vivo ou non vivo?// A materia dos seres vivos// Un lugar para vivir// A diversidade dos seres vivos e o medio//Dous medios: acutico e terrestre// Que clasificar?// A clasificacin que fan os cientficos// Que unha especie? 2. Animais. Os vertebrados Que un animal?// Caractersticas dos vertebrados// Os peixes: o dominio do medio acutico// Os anfibios: vertebrados de dobre vida// Os rptiles: verdadeiros vertebrados terrestres// As aves: mquinas para voar// Os mamferos: vertebrados con pelo// Os seres humanos somos mamferos// Os vertebrados no seu medio 3. Os invertebrados Os animais mis sinxelos// Vermes anelados. Anlidos// Animais con cuncha. Moluscos// Artrpodos. Arcnidos, crustceos e miripodos// Artrpodos. Insectos// Equinodermos// Invertebrados en tdolos ambientes 4. As plantas e os fungos Que unha planta?// As flores// A semente e o froito//Plantas con semente pero sen froito// Plantas sen flores e sen semente// As plantas e o medio// Os fungos non son animais nin plantas 5. As clulas e os organismos Os seres vivos estamos formados por clulas// Organismos unicelulares e pluricelulares// Clulas animais e clulas vexetais// A nutricin clular// A relacin das clulas co medio// A reproduccin celular 6. Os seres vivos mis sinxelos Protozoos e algas: organismos sinxelos con ncleo// As bacterias: clulas sen ncleo// Os microorganismos no seu medio// Os virus: parasitos celulares BLOQUE II. O PLANETA TERRA 7. A Terra no universo Ideas antigas sobre o universo// O sistema solar// As rbitas planetarias// Satlites e multitude de obxectos// Aln do sistema solar
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006
8. Un planeta moi singular: a Terra A forma da Terra// En continuo movemento// O da e a noite// Por que hai estacins?// As fases da La// Os eclipses// Un planeta orixinal// A biosfera e as sas relacins 9. Minerais: moitos e moi tiles Minerais, rochas e civilizacin// Unha gran diversidade de minerais// Outras propiedades caractersticas// Minerais que constiten as rochas// Minerais metalferos// As minas e os seus productos 10. Diversidade e utilidade das rochas Diversidade de rochas, diversidade de usos// Cmo se observa unha rochaRochas cristalinas// Rochas dos volcns// Rochas formadas por fragmentos// Rochas formadas por lminas// Para qu utilizmo-las rochas// De que est feita a mia casa? 11. A atmosfera terrestre A atmosfera e o aire// Estructura da atmosferaOrixe e evolucin da atmosfera// A atmosfera, un medio para a vida// A mquina trmica// A contaminacin do aire 12. A auga na Terra A Terra, o nico planeta con auga lquida// A distribucin de auga na Terra// A auga dos ocanosA auga nos continentes// Auga en continuo movemento// A auga, unha substancia moi especial// A auga que usamosA auga contamnase co uso// A depuracin das augas BLOQUE III. A MATERIA 13. A materia do universo Diversidade da materia// A materia cambia de estado// Caractersticas dos slidos// Caractersticas dos lquidos// Caractersticas dos gases// Materia homoxnea e heteroxnea// Mesturas e substancias puras// Substancias puras: compostas e simples 14. Propiedades comns da materia Magnitude, unidade e medida// A lonxitude// A superficie e o volume// A masa// A densidade// A materia est formada por tomos// tomos e substancias ACTITUDES, VALORES E NORMAS. 1. Valoracin da investigacin cientfica como mtodo para obter coecemento. 2. Interese pola observacin de fenmenos naturais. 3. Interese pola realizacin correcta de experiencias, confeccin de informes, representacin de datos, etc. 4. Cooperacin e responsabilidade na realizacin de traballos en equipo. 5. Respecto das normas de utilizacin de equipos e instrumentos de laboratorio, as como das normas de seguridade nel. 6. Valoracin da necesidade dun consumo e utilizacin axeitada e responsable dos recursos naturais. 7. Valoracin das construccins tradicionais facendo unha correlacin co tipo de substrato litolxico. 8. Sensibilizacin diante dos seres vivos e da natureza no seu conxunto. Valoracin da interdependencia dos seres vivos entre si e co medio. 9. Interese polos hbitos de hixiene corporal e prevencin de enfermidades. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS DE CARCTER XERAL 1. Desenvolver a capacidade de expresarse correctamente de forma oral e escrita. 2. Utilizar correctamente a terminoloxa cientfica. 3. Desenvolver a capacidade de dilogo para chegar a solucins consensuadas. 4. Comprender e extraer informacin expresada en linguaxe non verbal: mapas, grficos, imxes, tboas de datos, etc. 5. Elaborar tboas de datos e grficos. 6. Desenvolver a capacidade de razoamento lxico.
7. Desenvolver a capacidade de crtica sobre a informacin obtida por diferentes fontes. 8. Aplica-los coecementos adquiridos na rea a problemas da vida coti. 9. Adquiri-lo hbito de recurrir diccionario para coecer o significado de novos termos.
C) Contidos mnimos esixibles

I. OS SERES VIVOS 1. Descricin da composicin e organizacin da materia viva e diferenciacin da inerte 2. Recoecemento da importancia do carbono para a vida 3. Diferenciacin entre unha clula eucariota e unha procariota 4. Coecemento das funciones vitais e establecemento de relacins entre elas 5. Explicacin da unidade dos seres vivos, relacionando as sas diferencias e a presencia de determinadas estructuras coa sa adaptacin medio 6. Clasificacin dos cinco reinos e as caractersticas que os definen 7. Coecemento dos organismos includos no reino Fungi e clasificacin nun reino independente das plantas 8. Coecemento das caractersticas dos reinos Protoctistas ( protozoos e algas) e Moneras (bacterias) 9. Descricin dos virus e a sa forma de actuacin, as como relacionar algunhas enfermidades tpicas co organismo que as produce 10. Clasificacin e caractersticas xerais dos seres invertebrados e vertebrados 11. Descricin do concepto de metamorfose 12. Descricin dos rasgos que caracterizan especie humana 13. Saber utilizar claves dicotmicas de clasificacin 14. Explicacin do proceso da fotosntese e diferenciacin da fotosntese e da respiracin 15. Clasificacin das plantas atendendo presencia o ausencia de flores 16. Descricin das partes da raz, talo e das follas relacionndoas coa sa funcin II. O PLANETA TERRA 1. Coecemento da posicin relativa dos distintos corpos que compoen o sistema solar e, en especial, a do sistema Terra- La 2. Interpretacin de grficas e esquemas relativos s compoentes fundamentais do Sistema Solar. 3. Utilizacin de debuxos observables para explicar os eclipses, estacins, etc. 4. Interpretacin de diagramas e grficas que permitan explicar a estructura da Terra en capas 5. Representacin e interpretacin das distintas escalas do Universo 6. Identificacin do aire como una mestura, determinacin dos seus compoentes e algunhas caractersticas do nitrxeno e do osxeno (smbolo, masa atmica e estado) 7. Coecemento do papel protector que l atmosfera ten sobre a vida en no noso Planeta e o grao de contaminacin do aire sobre os seres vivos 8. Coecer o ciclo da auga
9. Relacionar as propiedades da auga 10. Citar exemplos de usos da auga 11. Coecer os efectos da contaminacin as como a sa depuracin 12. Identificacin e clasificacin de rochas e minerais a partir das sas 13. 14.
caractersticas e tendo en conta o proceso por lo cal se formaron. Recoecemento da presencia de minerais e rochas de distintos tipos en obxectos e materiais presentes na vida coti Utilizacin de diversas fontes de informacin para describir e localizar os principais xacementos minerais en Galicia
III. A MATERIA 1. Definicin do concepto de materia 2. Clasificacin de distintas propiedades da materia en intensivas e extensivas; medibles e non medibles 3. Definicin do concepto de magnitude e relacin das unidades cos instrumentos utilizados 4. Determinacin experimental de masa, volume e densidade de slidos, lquidos e gases 5. Distinguir entre sistema homoxneo e sistema heteroxneo 6. Diferenciar entre sustancia pura e mestura. 7. Coecer os principais instrumentos del laboratorio 8. Distinguir entre disolvente e soluto, tipos de disolucins 9. Diferenciar de forma precisa entre cambio fsico e cambio qumico 10. Recoecer e diferenciar as propiedades mis elementais dos elementos metlicos e dos non metlicos 11. Comprender a natureza elctrica da materia 12. Comprensin dos fenmenos elctricos como consecuencia da propia constitucin da materia 13. Recoecer e distinguir os constituntes internos do tomo, as como a sa distribucin no interior deste 14. Relacionar os conceptos de tomo, molcula, sustancia simple e composto 15. Describir as propiedades do hidrxeno e do helio
D) Metodoloxa didctica
Pretendemos realizar unha ensinanza personalizada, nun ambiente aberto e motivador, que favoreza a actividade so alumno, a toma de decisins, a participacin e a creatividade. Partirase dos coecementos previos e terase en conta a atencin a diversidade dando unha resposta adecuada s necesidades de alumnos e alumnas. As situacins de aprendizaxe sern variadas: gran grupo, grupo medio, pequeno grupo, traballo individual... utilizando unhas ou outras en funcin das actividades a realizar. Incluiranse tamn estratexias metodolxicas para adquisicin de habilidades,
modificacin de conductas etc. Na medida en que o grupo-clase ou a nivel individual o necesite. A metodoloxa basearase no tratamento cientfico de situacins problemticas abertas para os/as alumnos/as, o cal podemos sintetizar da seguinte forma:
Plantexar situacins problemticas abertas, que xeren interese e que sexan identificadas como tales. Propoer alumnado o estudio cualitativo das situacins problemticas plantexadas e a toma de decisins, para delimitar problemas e para que expliciten as sas ideas funcionalmente. Orienta-lo tratamento cientfico dos problemas mediante: a)A emisin de hipteses; b) A elaboracin de estratexias de resolucin, includo deseos experimentais, para contrastar as hipteses; c) A realizacin destas estratexias e o anlise dos resultados. Aqu poden xerarse conflictos cognitivos e formularse novas hipteses. Plantexa-lo manexo reiterado dos novos coecementos nunha ampla variedade de situacins, poendo un nfase especial nas relacins Ciencia/Tcnica/Sociedade. Favorecer en particular as actividades de sntese, a elaboracin de informes e a concepcin de novos problemas.
E) Procedementos de avaliacin CRITERIOS XERAIS DE AVALIACIN

1. Explicar a organizacin do sistema solar e as caractersticas dos movementos da terra e da la, as como algunhas das principais concepcins sobre o sistema planetario que se teen aceptado ao longo da historia. 2. Razoar por que os elementos qumicos mis abundantes no universo son, en xeral, os que teen o menor nmero de protns e explicar as propiedades destes elementos. 3. Realizar correctamente clculos sinxelos empregando o Sistema Internacional de Unidades. 4. Describir a materia en termos atmico-moleculares. Aplicar o coecemento da composicin universal da materia para explicar a existencia de elementos qumicos, tanto en substancias inertes como nos seres vivos, a diferenza entre elementos e compostos, substancias puras e mesturas, sistemas homoxneos e heteroxneos. Relacionar estes conceptos cos de mineral, rocha, aire e auga maria. 5. Diferenciar os estados de agregacin da materia, slido, lquido e gasoso, atendendo a propiedades macroscpicas xerais (forma, dimensins, masa e densidade), relacionndoos, xunto das propiedades da auga, coas peculiaridades da hidrosfera. 6. Coecer as caractersticas fisicoqumicas da terra e a sa incidencia na orixe, desenvolvemento e mantemento da vida. 7. Explicar as funcins comns todos os seres vivos tendo en conta a teora celular. Recoecer a existencia dunha mesma configuracin bsica e estrutural
8.
que permite, a partir das estruturas mis sinxelas, extrapolar datos aos diferentes grupos de seres vivos e establecer as clasificacins oportunas. Establecer os criterios que serven para clasificar os seres vivos. Identificar os principais modelos taxonmicos a que pertencen os animais e plantas mis comns, subliando os trazos morfolxicos mis relevantes e localizando as autctonas de Galicia no seu contexto natural. Relacionar a presenza de determinadas estruturas coa sa adaptacin ao medio. Describir as caractersticas principais da especie humana.
INSTRUMENTOS DE AVALIACIN (tipos de exame e preguntas, valoracin do traballo diario individual, preguntas na clase)
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN Para avalia-la consecucin de aprendizaxes referidas s conceptos empregaranse instrumentos diversos como: probas de diagnstico inicial fichas de seguimento cuestionarios debates, postas en comn probas obxectivas probas abertas Logo de cada unidade temtica aplicarase como instrumento cuantitativo unha proba (control) que recolla: preguntas de eleccin mltiple preguntas de asociacin ou correspondencia reorganizacin de items probas alternativas: correcto/incorrecto, verdadeiro/falso, si/non, etc. Probas de resposta curta Probas de resposta elaborada Deste xeito poderase valora-las capacidades lxica, comprensiva e expresiva as como o grao de coecemento do tema abordado. Para avalia-los procedementos, tcnicas e actitudes basearmonos na observacin do traballo do alumno: caderno traballos en equipo debates realizacin de experiencias informes de experiencias relacins internas dentro do grupo- clase. Poderase asemade realizar unha autoavaliacin a travs de cuestionarios, fichas ou directamente a travs de asambleas de clase, sobre os traballos realizados, onde os alumnos/as opinen acerca do seu propio rendemento, individualmente ou por equipos.
AVALIACIN DO PROCESO E DA PRCTICA DOCENTE: Despois de cada avaliacin, unha das reunins do Departamento dedicarase a revisar os resultados obtidos na avaliacin, as como os procesos, metodoloxa, ritmos, etc. Os profesores que imparten a mesma asignatura a distinto curso pero mesmo nivel comunicaranse con frecuencia para analizar a marcha da asignatura e poder seguir o mesmo ritmo, facilitando as a confeccin das probas globais comns.
SISTEMA DE CUALIFICACIN
O sistema de cualificacin basearase en: a) Observacin directa. b) Cadernos da aula e laboratorio. c) Probas escritas obxectivas e de desenvolvemento. En cada avaliacin a cualificacin global calcularase tendo en conta os resultados das probas escritas realizadas (80 %) e a nota de clase (20 %).
As probas escritas: podern inclur preguntas da materia tratada na clase, das actividades realizadas, das prcticas de laboratorio e, en xeral, de toda a tarefa desempeada. Todo exame considerarase aprobado se o alumno obtn un 50% do total da puntuacin. A nota de clase valorar actitude, conceptos e procedementos. Non ser unha mera media aritmtica. Tendo en conta que o alumno non so debe ser ensinado senn tamn educado, para valorar alumno o profesor ter en conta:
a)
En canto s contidos de concepto: as preguntas (interrogacins) na clase, controis peridicos, sadas pizarra para a realizacin de exercicios e, tamn, os traballos presentados. A cualificacin computarase como notas positivas ou negativas.
b)
En canto s procedementos: o caderno de actividades reflectir o conxunto das actividades que se realicen na asignatura. En particular debern estar reflectidas: as prcticas, exercicios e traballos que se propoan. Valorarase como notas de clase tanto o contido como a forma en que este expresado e reflectido . Non facer as actividades propostas, facelas deficientemente ou non corrixilas implicar unha nota NEGATIVA.
c)
En canto s actitudes: 1) Interese polas cuestins acadmicas: Valorarase positivamente o interese demostrado polo alumno e polo tanto, se considerar como falta de interese e se valorar negativamente estar desatento, falando ou desinteresado durante as explicacins do profesor ou dos compaeiros de clase. 2) O respecto cara se mesmo e cara o contorno. O
profesor ter en conta, por exemplo, aspectos tales como os hbitos de limpeza e hixiene do alumno, o respecto cara o medio ambiente, etc. Considerarase tamn como negativo, por exemplo, ter pintadas as mesas, tirar obxectos que ensucien o solo, etc. 3) O respecto cara s demais: Neste aspecto sern CUALIFICADAS NEGATIVAMENTE as actitudes que impliquen desconsideracin e falta de respecto cara o profesor ou cara os outros alumnos e POSITIVAMENTE aquelas outras que impliquen axuda, cooperacin, solidariedade e sociabilidade. 4) A asiduidade no traballo. O profesor valorar positivamente o estudio diario ou frecuente e a realizacin no tempo e forma das tarefas que lle sexan encomendadas alumno. Non traer feitas as tarefas o traelas feitas moi deficientemente supor unha cualificacin NEGATIVA. Non estudiar da supor tamn unha cualificacin NEGATIVA 5) Asistencia a clase e puntualidade. Valorarase positivamente non faltar inxustificadamente e ser puntual. Tras cada avaliacin haber unha proba escrita de recuperacin que versar sobre a totalidade dos contidos conceptuais e procedimentais expostos no trimestre correspondente. Ocasionalmente, para aqueles alumnos que presenten deficiencias puntuais nalgunha unidade didctica concreta a recuperacin poder consistir na realizacin dun traballo proposto polo profesor. Para os alumnos que aprobaron tdalas avaliacins ou as sas recuperacins a nota da avaliacin final ordinaria ser a media das cualificacins do curso, tendo sempre en conta as notas dos controis e as notas de clase, tal e como se indicou mis arriba.
SISTEMA DE RECUPERACIN (ordinaria, e suficiencia)

Os alumnos que non superaron algunha avaliacin parcial realizarn unha proba final en xuo co fin de supera-la/as avaliacins suspensas. Os alumnos que non logren supera-la/s avaliacins suspensas tern a materia suspensa, tendo que presentarse proba extraordinaria de setembro. A nota da avaliacin final ordinaria dos alumnos que superen a/as avaliacins suspensas calcularase tendo en conta as probas escritas (80%) e as notas de clase (20 %). Na convocatoria de setembro os alumnos realizarn unha nica proba escrita aberta examinndose da totalidade da materia. Neste caso a nota estar determinada pola nota do exame exclusivamente
G) Materiais e recursos didcticos

Libro do alumno: Ciencias da Natureza Ecosfera, SM. Bibliografa. Biblioteca. Prensa. Material audiovisual. Vdeos, transparencias e diapositivas. Pizarra Material de laboratorio. Sadas e visitas didcticas. Conferencias e charlas. Cadernos de traballo e de prcticas.
H) Temas transversai
Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 10 de revisin: 83 24-Sep-05
A educacin para a sade, para o consumo e para o coidado do medio ambiente cobran unha importancia esencial subliando actuacins vinculadas a contidos do seguinte tipo: 1. Anlise dos mecanismos bsicos que rexen o funcionamento do medio fsico. 2. Avaliacin das repercusins que sobre o medio teen as actividades humanas. 3. Conformacin de argumentos slidos e contrastados que contriban defensa, conservacin e mellora do medio natural como elementos determinantes da calidade de vida. 4. Disposicin favorable conservacin e mellora do medio natural. 5. Recoecemento dos graves problemas s que se enfronta a vida humana sobre a Terra. 6. Sensibilidade cara racionalizacin no uso dos recursos naturais. 7. Actitude crtica perante o reparto desigual dos recursos e solidariedade con quen sufre escaseza de alimentos e recursos. Tamn podemos amosar a vinculacin coa educacin moral, cvica, para a paz e para a igualdade de oportunidades entre sexos por medio do fomento desenvolvemento de actitudes como: 1. A tolerancia intelectual para aceptar e estar abertos a obras, opinins, interpretacins e puntos de vista diferentes dos propios. 2. A flexibilidade e maila disposicin receptiva e crtica perante ideas ou formulacins novas. 3. Recoecemento do valor da discrepancia como necesaria, en ocasins para acadar solucins mis ricas e integradoras. 4. A valoracin do patrimonio cientfico e mailo respecto e a confianza s logros que, mesmo en condicins histricas e sociais adversas, foi impulsado e/ou sostido polas mulleres.
I) Actividades complementarias e extraescolares previstas

Para o curso 2005-2006, no curso de 1 de ESO, en coordinacin co Departamento de Educacin Fsica, trataranse de levar a cabo as seguintes actividades: 1. Sada de tdolos alumnos/as de 1 e 2 de ESO dentro da localidade. Percorrido a p visitando o encoro da Ribeira e o Parque da Fraga, para poernos en contacto directo coa Natureza e co obxectivo de estimula-lo coecemento, respecto e coidado do noso contorno (3 avaliacin) 2. Solicitude de participacin dos alumnos de 1 Curso de ESO no programa Imos Mar (Atlntida) da Direccin Xeral da Xuventude, co obxectivo de acadar unha aproximacin dos rapaces medio mario cun sentido cientfico mesmo tempo que se pretende unha sensibilizacin ambiental. 3. Solicitude do programa Coece a Galicia Verde, organizado pola Direccin Xeral de Xuventude para o alumnado de 1 de ESO. Actividade encamiada a acadar respecto pola natureza e iniciar s rapaces no coecemento da flora e fauna galega. 4. Visita s Instalacins do Parque Elico Experimental Sotavento polos alumnos de 1 curso de ESO.
K) Medidas de atencin diversidade

Dende a rea das Ciencias da Natureza, coidamos que a atencin non ten porque ser individualizada se os coecementos previos dos alumnos/as non estn excesivamente afastados do que se pretende, pois normalmente os problemas dos alumnos/as ordinarios consiste en carecer de base suficiente, non estar motivados para emprendelas tarefas que se lles propn, carecer de estratexias de memorizacin... Tendo en conta os aspecto anteriores, dende a metodoloxa pdense artellar estratexias que permitan que se vaia avanzando cara s obxectivos previstos sen que algns alumnos/as queden definitivamente no camio. Estratexias a seguir: Establecer secuencias de contidos que se amosen integrados para ir avanzando dende aspectos mis sinxelos cara a outros mis complexos. Establecer secuencias de contidos en espiral que retomen contidos abordados anteriormente. Conectar os novos contidos cos coecementos previos, experiencias e valores mediante exemplos da realidade. Establecer tarefas con distintos tipos de realidade e con distintos soportes (grficos, debuxos, textos...) para atender s distintos estilos de aprendizaxe. Organizar o traballo en parellas ou pequenos grupos de xeito que todos tean que aportar un aspecto para que se poida remata-la a tarefa. No suposto de que as medidas anteriores non foran suficientes, recurrirase Reforzo educativo, no que se realizarn: Secuencias de contidos Introduccin de actividades alternativas de reforzo. Seleccin de materiais. Distintos niveis de dificultade das actividades. Variacin do tempo adicado aprendizaxe dos contidos. Priorizar os contidos ou eliminar contidos secundarios. Se as necesidades educativas dalgn alumno/a o precisa, resolveranse elaborando a adaptacin curricular, para ese alumno/a determinado, despois de ter esgotado as medidas antes citadas de intervencin educativa.
CIENCIAS DA NATUREZA 2 DE ESO M LUZ CORRAL FRAGA
A)
Obxectivos do curso
xerais
B) Contidos
UNIDADES DIDCTICAS POR BLOQUES DE CONTIDOS BLOQUE I. FUNCINS DOS SERES VIVOS 1. Os seres vivos se alimentan As funcins dos seres vivos// A composicin dos seres vivos// A alimentacin dos animais A transformacin dos alimentos// As sustancias que incorporan os vexetais// A fotosntese// O transporte no interior da planta// Das formas OBXECTIVOS DE REA OBXECTIVOS 2 CURSO
1. Iniciarse no coecemento e aplicacin do 1. Recoece-las fases do mtodo cientfico, aplicndoo mtodo cientfico e entende-la ciencia a estudios sinxelos. (Obx. 1,3,4) como algo integrado que se 2. Comprender e expresar mensaxes cientficas compartimenta en distintas materias para utilizando a linguaxe oral e escrita con propiedade, poder afondar nos diferentes aspectos da as como interpretar diagramas, grficas, tboas, realidade. expresins matemticas sinxelas e outros modelos 2. Modifica-las preconcepcins que dificultan de representacin. (Obx. 3) a anlise dos fenmenos naturais baixo 3. Interpretar cientificamente os principais fenmenos una perspectiva cientfica, para relacionados coa materia, a enerxa e os seres vivos, achegarse s conceptos adecuados para as como algunhas aplicacins tecnolxicas, usando esta etapa. as leis e conceptos das Ciencias da Natureza 3. Comprender e expresar con propiedade necesarias para elo. (Obx. 4) mensaxes cientficas orais e escritas. 4. Participar de maneira responsable na planificacin e Saber interpreta-las representacins da realizacin de actividades cientficas. (Obx. 5) informacin propias da ciencia, como son diagramas, grficas, linguaxe ou 5. Utilizar de forma autnoma diferentes fontes de expresins matemticas axeitadas nivel informacin, includas as novas tecnoloxas da da etapa. informacin e a comunicacin, co fin de avaliar o seu contido e adoptar actitudes persoais crticas sobre 4. Interpreta-los principais fenmenos cuestins cientficas e tecnolxicas estudiadas naturais, as como as sas aplicacins longo do curso. (Obx. 6) tecnolxicas, desde unha perspectiva cientfica. 6. Aplica-los coecementos adquiridos sobre as relacins entre o medio natural e os seres vivos para 5. Participar de xeito responsable na valorar e participar na sa conservacin e mellora. planificacin e realizacin de actividades (Obx. 9) de tipo cientfico. 7. Aprecia-la importancia da formacin cientfica e 6. Utilizar de forma autnoma diferentes recoecer aportacins da ciencia para a mellora na fontes de informacin, avaliando o seu calidade de vida. (Obx. 7) contido de xeito persoal, crtico, tolerante e non dogmtico, principalmente no 8. Entender que o coecemento cientfico moi amplo relativo a cuestins cientficas e e profundiza nos distintos aspectos dunha mesma tecnolxicas. realidade mediante as distintas disciplinas que o integran. (Obx. 2,7) 7. Recoecer e valora-la importancia da ciencia e das sas contribucins na 9. Mostrar actitudes de interese e curiosidade cara a mellora da tecnoloxa e, en consecuencia, actividade cientfica. (Obx. 2,4,5) das condicins de vida da humanidade. 10. Desenvolver habilidades para manipular o material 8. Adquirir coecementos sobre o de laboratorio, seguindo procesos ordeados e funcionamento do organismo humano conformando hbitos de hixiene e seguridade no para desenvolver e afianzar hbitos de traballo. (Obx. 5) coidado e hixiene corporal e mental. 11. Relaciona-los coecementos adquiridos no curso con 9. Aplica-los coecementos adquiridos para problemas e situacins propios de seu entorno, gozar do medio natural, dndolle o seu descubrindo interrelacins entreol cuidado do medio xusto valor e participando na sa ambiente, consumo e sade. (Obx. 2,4,8,9) conservacin e mellora.
diferentes de nutricin. 2. A respiracin dos seres vivos Os animais respiran// As plantas tamn respiran// Os intercambios respiratorios nos animais// O transporte de gases nos animais//Qu en realidade respirar?// Sustancias orgnicas, osxeno e enerxa. 3. Coordinacin, relacin e adaptacin O comportamento dos animais// Como responde un ser vivo?// Como detectan os estmulos?// A comunicacin entre receptores e efectores// O comportamento das plantas 4. A reproduccin A reproduccin asexual// A reproduccin sexual dos animais// Diversidade na reproduccin sexual// A reproduccin sexual nas plantas con sementes// O significado da reproduccin BLOQUE II. O ENTORNO E OS SERES VIVOS 5. Os ecosistemas. Relacins trficas O escenario da vida// Alimentndose no ecosistema// Cadeas e redes trficas// O trnsito de materia e enerxa no ecosistema// Estabilidade e cambios nos ecosistemas// A enerxa que utilizamos 6. A enerxa externa do planeta O Sol produce enerxa// A atmosfera, un bo filtro// Un reparto desigual// O efecto invernadoiro Qu move o aire?// A hidrosfera como regulador trmico// A enerxa solar move s axentes externos 7. O solo Alteracins das rochas// Da rocha solo// Caractersticas do solo// A vida no solo// Influencia humana nos solos BLOQUE III. A DINMICA DO PLANETA 8. Augas superficiais e augas subterrneas As augas superficiais// O inesgotable traballo dos ros// Procesos catastrficos// As augas subterrneas// Circulacin e importancia das augas subterrneas 9. Os glaciares, o vento e el mar Los glaciares modifican el Relevo// O vento como axente xeolxico//Os traballos do mar Sedimentacin maria e formas litorais// Intervencins nas costas// Os axentes xeolxicos deixan pegadas 10. A enerxa interna del planeta. Volcns e terremotos Os volcns// Os terremotos// Distribucin dos terremotos e tectnica de placas// Relevo e placas litosfricas// Una perspectiva global BLOQUE IV. MATERIA E ENERXA 11. Materia en accin Como explicamos as transformacins?// Quen produce as transformacins?// A enerxa, una magnitude fsica de accin// Formas bsicas de enerxa// Formas da enerxa e o seu aproveitamento// Cambio e conservacin Medida da enerxa// Enerxa e medio ambiente 12. O movemento e as forzas Movemento e marcos de referencia// O movemento relativo// Como medimos o movemento// Representacin grfica do movemento// A magnitude forza Forzas e movemento// A interaccin gravitatoria// O traballo e a enerxa mecnica// A materia e a escala de observacin 13. Luz, son e calor A enerxa transmtese a distancia// A materia, un vehculo para o son// Como se propaga a luz?Materia e luz// Orixe dos colores// Fsica da vista e o odo// Calor e temperatura// Escalas de temperatura// Propagacin da enerxa trmica 14. Las sustancias se transforman. Cambio qumico Identificar as sustancias// Cambio qumico// Cambios qumicos e escala microscpica// Cambios qumicos e conservacin// Escritura dos cambios qumicos// Enerxa nos cambios qumicos Qumica industrial
ACTITUDES, VALORES E NORMAS. 1. Valoracin da investigacin cientfica como mtodo para obter coecemento. 2. Interese pola observacin de fenmenos naturais. 3. Interese pola realizacin correcta de experiencias, confeccin de informes, representacin de datos, etc. 4. Cooperacin e responsabilidade na realizacin de traballos en equipo. 5. Respecto polas normas de utilizacin de equipos e instrumentos de laboratorio, as como polas normas de seguridade no mesmo. 6. Consumo e utilizacin axeitada e responsable das reservas de auga. 7. Sensibilizacin diante dos seres vivos e da natureza no seu conxunto. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS DE CARCTER XERAL 1. Utilizar correctamente a terminoloxa cientfica. 2. Comprender e extraer informacin expresada en linguaxe non verbal: mapas, grficos, imxes, tablas de datos, etc. 3. Elaborar tboas de datos e grficos. 4. Desenvolver a capacidade de razoamento lxico. 5. Desenvolver a capacidade de crtica sobre a informacin obtida por diferentes fontes. 6. Aplica-los coecementos adquiridos na rea a problemas da vida coti.

BLOQUE I. FUNCINS DOS SERES VIVOS 1. Nomear e definir as distintas funcins dos seres vivos. 2. Explicar por que se di que a clula a unidade da vida. 3. Explicar las diferentes etapas que comprende la nutricin auttrofa e a hetertrofa. 4. Explicar as diferencias entre a reproduccin asexual e a sexual. 5. Diferenciar a reproduccin en animais e vexetais. 6. Explicar algunhas tcnicas utilizadas para reproducir plantas asexualmente.. 7. Explicar que se entende por coordinacin e a sa importancia nos seres vivos. 8. Establecer as diferencias entre coordinacin nerviosa e coordinacin hormonal. 9. Explicar que se entende por adaptacin e a sa importancia nos seres vivos. 10. Citar exemplos de adaptacins morfolxicas, fisiolxicas e de conducta. BLOQUE II. O ENTORNO E OS SERES VIVOS 1. Definir os conceptos de poboacin, biocenose, biotopo, biosfera, ecosistema e ecosfera, poendo en cada caso un exemplo. 2. Explicar qu condiciones deben cumprirse para que un biotopo e unha biocenose constitan un ecosistema. 3. Explicar o fluxo da enerxa e o ciclo da materia nun ecosistema. 4. Definir o concepto de nivel trfico, citar os distintos niveis trficos que se encontran nun ecosistema e explicar a funcin de cada nivel. 5. Explicar esquemas que representen cadeas e redes alimentarias sinxelas.
6. Interpretar pirmides trficas sinxelas. 7. Explicar qu se entende por biomasa, por que interesante a nivel ecolxico e cales son as principais fontes de biomasa. 8. Explicar algunhas implicacins da accin humana sobre os ecosistemas. 9. Explicar de donde procede a enerxa emitida polo Sol. 10. Razoar as vantaxes e inconvenientes da enerxa solar. 11. Relacionar as capas da atmosfera cos procesos que teen lugar en cada unha delas. 12. Indicar a importancia da capa de ozono para o desenvolvemento da vida na Terra. 13. Describir as consecuencias para o planeta se aumenta o efecto invernadoiro. 14. Citar os principais gases que contriben a aumentar o efecto invernadoiro e explicar de donde proceden. 15. Indicar a importancia do vento na formacin das ondas e das correntes ocenicas superficiais. 16. Explicar a influencia da la na formacin das mareas. 17. Coecer a importancia da hidrosfera na regulacin da temperatura. 18. Comprender como orixina o Sol os axentes xeolxicos externos. 19. Diferenciar os conceptos de relevo e paisaxe. 20. Definir o concepto de axente xeolxico. 21. Diferenciar meteorizacin fsica e qumica e aportar exemplos. 22. Entender a accin dos seres vivos como axentes xeolxicos externos. 23. Saber que o solo e describir os procesos que conducen a sa formacin. 24. Recoecer a complexidade do solo e a importancia deste para o desenvolvemento da vida. 25. Coecer os horizontes, compoentes e propiedades dol solo. 26. Analizar as consecuencias derivadas da prdida de solo. 27. Comprender como se producen a erosin, o transporte e a sedimentacin elicos. BLOQUE III. A DINMICA DO PLANETA 1. Saber que son as augas salvaxes e cale o seu efecto sobre o terreo. 2. Coecer as caractersticas dos torrentes. 3. Saber como se produce a erosin, o transporte e a sedimentacin en cada un dos tres tramos dun ro. 4. Saber que son as augas subterrneas, destacando a sa orixe, accin e aproveitamento. 5. Definir os glaciares e coecer a accin xeolxica do xeo. 6. Relacionar as formas de erosin maria co tipo de rochas que compoen as costas. 7. Saber que o movemento das augas do mar un recurso enerxtico renovable. 8. Comprender o proceso de formacin dlas rochas sedimentarias. 9. Coecer as principais rochas sedimentarias. 10. Saber cal a erixe da enerxa xeotrmica.. 11. Describir como se producen os volcns. 12. Distinguir as partes dun volcn. 13. Explicar como se producen os terremotos. 14. Describir os elementos d un terremoto. 15. Explicar a formacin do relevo debido s procesos xeolxicos internos. 16. Relacionar as zonas de maior risco ssmico e volcnico coas zonas dos
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 lmites das placas..
BLOQUE IV. MATERIA E ENERXA 1. Definir materia 2. Diferenciar entre Corpos e sistemas materiais. 3. Recoecer a diferencia entre o concepto de traballo fsico e o significado corrente de realizar un traballo. 4. Recoecer as Fontes de enerxa renovables e non renovables. 5. Coecer a enerxa en Galicia: realidade e alternativas. 6. Explicar se un corpo est ou non en movemento, o observar os cambios de posicin que experimenta desde un punto de referencia. 7. Representar posicins, traxectorias e desprazamentos de corpos que estn en movemento. 8. Definir o concepto fsico de forza e poer exemplos, extrados do noso contorno, de forzas que acten sobre corpos. 9. Explicar os efectos que as forzas poden provocar nun corpo. 10. Recoecer a diferencia entre traballo desde el punto de vista fsico e as sas acepcins na linguaxe ordinaria. 11. Diferenciar os conceptos de calor e temperatura. 12. Distinguir a enerxa trmica (contida polos corpos) do calor (como trnsito de enerxa trmica). 13. Coecer as distintas unidades de calor. 14. Distinguir as diferentes formas de transmisin da calor 15. Entender a natureza ondulatoria do son. 16. Explicar fenmenos naturais referidos transmisin do son. 17. Distinguir as calidades sonoras. 18. Coecer os efectos prexudiciais do rudo e valorar as actitudes de prevencin da contaminacin acstica, propoendo medidas correctoras para combatela. 19. Coecer o mecanismo de formacin de sombras, penumbras e eclipses e reproducilo mediante diagramas de raios. 20. Utilizar os diagramas de raios para comprender o tipo de imaxes que se forman nos espellos planos e curvos. 21. Explicar a descomposicin da luz e resolver cuestins de composicin de cores. 22. Recoecer os fenmenos que dan lugar visin das cores en materiais transparentes e opacos 23. Clasificar correctamente diferentes transformacins segundo sexan fsicas o qumicas. 24. Resolver exercicios nos que haxa que aplicar a lei de conservacin da masa. 25. Aplicar en casos sinxelos a lei de proporcins constantes e ser capaz de interpretala desde o punto de vista atmico.
Pretendemos realizar unha ensinanza personalizada, nun ambiente aberto e motivador, que favoreza a actividade so alumno, a toma de decisins, a participacin e a creatividade. Partirase dos coecementos previos e terase en conta a atencin a diversidade dando unha resposta adecuada s necesidades de alumnos e alumnas.
As situacins de aprendizaxe sern variadas: gran grupo, grupo medio, pequeno grupo, traballo individual... utilizando unhas ou outras en funcin das actividades a realizar. Incluiranse tamn estratexias metodolxicas para adquisicin de habilidades, modificacin de conductas etc. Na medida en que o grupo-clase ou a nivel individual o necesite. A metodoloxa basearase no tratamento cientfico de situacins problemticas abertas para os/as alumnos/as, o cal podemos sintetizar da seguinte forma: Plantexar situacins problemticas abertas, que xeren interese e que sexan identificadas como tales. Propoer alumnado o estudio cualitativo das situacins problemticas plantexadas e a toma de decisins, para delimitar problemas e para que expliciten as sas ideas funcionalmente. Orienta-lo tratamento cientfico dos problemas mediante: a)A emisin de hipteses; b) A elaboracin de estratexias de resolucin, includo deseos experimentais, para contrastar as hipteses; c) A realizacin destas estratexias e o anlise dos resultados. Aqu poden xerarse conflictos cognitivos e formularse novas hipteses. Plantexa-lo manexo reiterado dos novos coecementos nunha ampla variedade de situacins, poendo un nfase especial nas relacins Ciencia/Tcnica/Sociedade. Favorecer en particular as actividades de sntese, a elaboracin de informes e a concepcin de novos problemas.

1. Interpretar os sistemas materiais como partes do universo que a ciencia delimita, a diferentes escalas, para o seu estudo, destacando a enerxa como unha propiedade intrnseca capaz de orixinar cambios neles. 2. Describir algunhas das transformacins que se producen nos sistemas materiais (movemento macroscpico, deformacins, cambios de estado e de orde interna) analizando algunhas das sas causas (actuacin de forzas, calor ou transferencia de enerxa). Aplicar estes conceptos ao estudo da terra como sistema material e aos seres vivos. 3. Diferenciar os conceptos de masa e peso, de enerxa cintica e potencial, as como os de calor e temperatura. 4. Analizar a incidencia que teen algunhas actuacins individuais e sociais relacionadas coa enerxa sobre a deterioracin ou a mellora do ambiente as como sobre a calidade de vida. 5. Explicar fenmenos sinxelos relacionados coa propagacin da luz e o son, analizando as sas caractersticas, as como as estruturas e o funcionamento dos rganos que os detectan.
6. Relacionar a desigual distribucin da enerxa na superficie do planeta coa orixe dos axentes xeolxicos externos, explicando a incidencia destes na modelaxe do relevo terrestre e na formacin das rochas sedimentarias. 7. Relacionar a enerxa interna do planeta co vulcanismo, os terremotos, a formacin do relevo e a xnese das rochas magmticas e metamrficas, situando nun mapa as zonas en que esas manifestacins son mis intensas e frecuentes. 8. Definir os conceptos de nutricin celular e respiracin aplicando os coecementos sobre a obtencin de enerxa. Realizar experiencias que poan de manifesto a incidencia e relevancia dos procesos de fotosntese e respiracin no desenvolvemento da vida. 9. Diferenciar os mecanismos que teen que utilizar os seres pluricelulares para realizar as sas funcins, distinguindo entre os procesos que producen enerxa e os que a consomen. Distinguir entre nutricin auttrofa e hetertrofa e entre reproduccin animal e vexetal. 10. Distinguir os conceptos de biosfera e ecosfera, explicando, mediante esquemas sinxelos, o fluxo de enerxa nos ecosistemas. Caracterizar un ecosistema empregando eses conceptos, recoecer os seus compoentes e interpretar algunhas das relacins existentes entre eles, as como a sa repercusin na variabilidade dos ecosistemas.
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN Para avalia-la consecucin de aprendizaxes referidas s conceptos empregaranse instrumentos diversos como: probas de diagnstico inicial fichas de seguimento cuestionarios debates, postas en comn probas obxectivas probas abertas Logo de cada unidade temtica aplicarase como instrumento cuantitativo unha proba (control) que recolla: preguntas de eleccin mltiple preguntas de asociacin ou correspondencia reorganizacin de items probas alternativas: correcto/incorrecto, verdadeiro/falso, si/non, etc. Probas de resposta curta Probas de resposta elaborada Deste xeito poderase valora-las capacidades lxica, comprensiva e expresiva as como o grao de coecemento do tema abordado. Para avalia-los procedementos, tcnicas e actitudes basearmonos na observacin do traballo do alumno: caderno
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 traballos en equipo debates realizacin de experiencias informes de experiencias relacins internas dentro do grupo- clase.
Poderase asemade realizar unha autoavaliacin a travs de cuestionarios, fichas ou directamente a travs de asambleas de clase, sobre os traballos realizados, onde os alumnos/as opinen acerca do seu propio rendemento, individualmente ou por equipos. AVALIACIN DO PROCESO E DA PRCTICA DOCENTE: Despois de cada avaliacin, unha das reunins do Departamento dedicarase a revisar os resultados obtidos na avaliacin, as como os procesos, metodoloxa, ritmos, etc. Os profesores que imparten a mesma asignatura a distinto curso pero mesmo nivel comunicaranse con frecuencia para analizar a marcha da asignatura e poder seguir o mesmo ritmo, facilitando as a confeccin das probas globais comns.
As probas escritas: podern inclur preguntas da materia tratada na clase, das actividades realizadas, das prcticas de laboratorio e, en xeral, de toda a tarefa desempeada. Todo exame considerarase aprobado se o alumno obtn un 50% do total da puntuacin. A nota de clase valorar actitude, conceptos e procedementos. Non ser unha mera media aritmtica. Tendo en conta que o alumno non so debe ser ensinado senn tamn educado, para valorar alumno o profesor ter en conta:
a)
b)
En canto s procedementos: o caderno de actividades reflectir o conxunto das actividades que se realicen na asignatura. En particular debern estar reflectidas: as prcticas, exercicios e traballos que se propoan.
Valorarase como notas de clase tanto o contido como a forma en que este expresado e reflectido . Non facer as actividades propostas, facelas deficientemente ou non corrixilas implicar unha nota NEGATIVA.
c)
En canto s actitudes: 1) Interese polas cuestins acadmicas: Valorarase positivamente o interese demostrado polo alumno e polo tanto, se considerar como falta de interese e se valorar negativamente estar desatento, falando ou desinteresado durante as explicacins do profesor ou dos compaeiros de clase. 2) O respecto cara se mesmo e cara o contorno. O profesor ter en conta, por exemplo, aspectos tales como os hbitos de limpeza e hixiene do alumno, o respecto cara o medio ambiente, etc. Considerarase tamn como negativo, por exemplo, ter pintadas as mesas, tirar obxectos que ensucien o solo, etc. 3) O respecto cara s demais: Neste aspecto sern CUALIFICADAS NEGATIVAMENTE as actitudes que impliquen desconsideracin e falta de respecto cara o profesor ou cara os outros alumnos e POSITIVAMENTE aquelas outras que impliquen axuda, cooperacin, solidariedade e sociabilidade. 4) A asiduidade no traballo. O profesor valorar positivamente o estudio diario ou frecuente e a realizacin no tempo e forma das tarefas que lle sexan encomendadas alumno. Non traer feitas as tarefas o traelas feitas moi deficientemente supor unha cualificacin NEGATIVA. Non estudiar da supor tamn unha cualificacin NEGATIVA 5) Asistencia a clase e puntualidade. Valorarase positivamente non faltar inxustificadamente e ser puntual. Tras cada avaliacin haber unha proba escrita de recuperacin que versar sobre a totalidade dos contidos conceptuais e procedimentais expostos no trimestre correspondente. Ocasionalmente, para aqueles alumnos que presenten deficiencias puntuais nalgunha unidade didctica concreta a recuperacin poder consistir na realizacin dun traballo proposto polo profesor. Para os alumnos que aprobaron tdalas avaliacins ou as sas recuperacins a nota da avaliacin final ordinaria ser a media das cualificacins do curso, tendo sempre en conta as notas dos controis e as notas de clase, tal e como se indicou mis arriba. SISTEMA DE RECUPERACIN (ordinaria, e suficiencia) Os alumnos que non superaron algunha avaliacin parcial realizarn unha proba final en xuo co fin de supera-la/as avaliacins suspensas. Os alumnos que non logren supera-la/s avaliacins suspensas tern a materia suspensa, tendo que presentarse proba extraordinaria de setembro. A nota da avaliacin final ordinaria dos alumnos que superen a/as avaliacins suspensas calcularase tendo en conta as probas escritas (80%) e as notas de clase (20 %). Na convocatoria de setembro os alumnos realizarn unha nica proba escrita aberta examinndose da totalidade da materia. Neste caso a nota estar determinada pola nota do exame exclusivamente ALUMNOS DE 2 DE ESO CON CIENCIAS DA NATUREZA DE 1 DE ESO PENDENTE.-. A materia obxecto de avaliacin a que consta na programacin da asignatura
correspondente. A xefa de Departamento coordinar a atencin a alumnos con materias pendentes. O seguimento e avaliacin dos alumnos corresponder profesor que imparta a materia no presente curso. O departamento propor unha serie de actividades de recuperacin a realizar longo do curso. Os alumnos deben entregar as actividades feitas na casa profesor encargado do seu seguimento e avaliacin. Efectuaremos tres exames correspondentes a cada avaliacin. Ademais, avaliaranse traballos realizados polos alumnos na casa consistentes na resolucin de cuestins ou problemas referentes s temas propios de cada avaliacin. Datas previstas de exames: 1 Avaliacin (temas 1-5): 22 de novembro de 2005 2 Avaliacin (temas 6-10):14 de febreiro de 2006 3 avaliacin (temas 11-14): 26 de maio de 2006 Na nota final computaran as actividades realizadas un 15% e a media dos exames un 85%.

Libro do alumno: Ciencias da Natureza Ecosfera, SM. Bibliografa. Biblioteca. Prensa. Material audiovisual. Vdeos, transparencias e diapositivas. Pizarra Material de laboratorio. Sadas e visitas didcticas. Conferencias e charlas. Cadernos de traballo e de prcticas.
A educacin para a sade, para o consumo e para o coidado do medio ambiente cobran unha importancia esencial subliando actuacins vinculadas a contidos do seguinte tipo: 1. Anlise dos mecanismos bsicos que rexen o funcionamento do medio fsico. 2. Avaliacin das repercusins que sobre o medio teen as actividades humanas. 3. Conformacin de argumentos slidos e contrastados que contriban defensa, conservacin e mellora do medio natural como elementos determinantes da calidade de vida. 4. Disposicin favorable conservacin e mellora do medio natural. 5. Recoecemento dos graves problemas s que se enfronta a vida humana sobre a Terra. 6. Sensibilidade cara racionalizacin no uso dos recursos naturais. 7. Actitude crtica perante o reparto desigual dos recursos e solidariedade con quen sufre escaseza de alimentos e recursos. Tamn podemos amosar a vinculacin coa educacin moral, cvica, para a paz e para a igualdade de oportunidades entre sexos por medio do fomento desenvolvemento de actitudes como: 1. A tolerancia intelectual para aceptar e estar abertos a obras, opinins, interpretacins e puntos de vista diferentes dos propios.
2. A flexibilidade e maila disposicin receptiva e crtica perante ideas ou formulacins novas. 3. Recoecemento do valor da discrepancia como necesaria, en ocasins para acadar solucins mis ricas e integradoras. 4. A valoracin do patrimonio cientfico e mailo respecto e a confianza s logros que, mesmo en condicins histricas e sociais adversas, foi impulsado e/ou sostido polas mulleres.

Para o curso 2005-2006, no curso de 2 de ESO, en coordinacin co Departamento de Educacin Fsica, trataranse de levar a cabo as seguintes actividades: 1. Sada de tdolos alumnos/as do Ciclo dentro da localidade. Percorrido a p visitando o encoro da Ribeira e o Parque da Fraga, para poernos en contacto directo coa Natureza e co obxectivo de estimula-lo coecemento, respecto e coidado do noso contorno (3 avaliacin) 2. Participacin dos alumnos/as de 2 Curso de ESO no programa da Xunta de Galicia As riquezas do mar, cunha viaxe o Grove onde se visitar o Acquariumgalicia e se realizar un percorrido en catamarn pola Ra de Arousa, observando unha biestacin maria. 3. Visita a Trmica de ENDESA polos alumnos de 2 curso de ESO, instalacins da Empresa ENDESA Cogeneracin y Renovables (ECYR). Esta actividade coordinarase co Departamento de Tecnoloxa.

Dende a rea das Ciencias da Natureza, coidamos que a atencin non ten porque ser individualizada se os coecementos previos dos alumnos/as non estn excesivamente afastados do que se pretende, pois normalmente os problemas dos alumnos/as ordinarios consiste en carecer de base suficiente, non estar motivados para emprendelas tarefas que se lles propn, carecer de estratexias de memorizacin... Tendo en conta os aspecto anteriores, dende a metodoloxa pdense artellar estratexias que permitan que se vaia avanzando cara s obxectivos previstos sen que algns alumnos/as queden definitivamente no camio.Estratexias a seguir: Establecer secuencias de contidos que se amosen integrados para ir avanzando dende aspectos mis sinxelos cara a outros mis complexos. Establecer secuencias de contidos en espiral que retomen contidos abordados anteriormente. Conectar os novos contidos cos coecementos previos, experiencias e valores mediante exemplos da realidade. Establecer tarefas con distintos tipos de realidade e con distintos soportes (grficos, debuxos, textos...) para atender s distintos estilos de aprendizaxe. Organizar o traballo en parellas ou pequenos grupos de xeito que todos tean que aportar un aspecto para que se poida remata-la a tarefa. No suposto de que as medidas anteriores non foran suficientes, recurrirase Reforzo educativo, no que se realizarn:
Secuencias de contidos Introduccin de actividades alternativas de reforzo. Seleccin de materiais. Distintos niveis de dificultade das actividades. Variacin do tempo adicado aprendizaxe dos contidos. Priorizar os contidos ou eliminar contidos secundarios.
Se as necesidades educativas dalgn alumno/a o precisa, resolveranse elaborando a adaptacin curricular, para ese alumno/a determinado, despois de ter esgotado as medidas antes citadas de intervencin educativa.
BIOLOXA E XEOLOXA 3 DE ESO (3 GRUPOS) JOS M. VIAS DIGUEZ/ANTONIO FONTELA GONZLEZ
A)
Obxectivos do curso
xerais
OBXECTIVOS 3 CURSO 1. Introducir alumno no coecemento e manexo do mtodo cientfico, as como na correcta comunicacin do traballo cientfico (1). 2. Comprender e expresar mensaxes cientficas utilizando a linguaxe oral e escrita con propiedade, utilizando diferentes cdigos de comunicacin, como diagramas, tboas ou grficas (2). 3. Utiliza-las leis e os conceptos bsicos das Ciencias da natureza para interpreta-los principais fenmenos xeolxicos relacionados cos minerais e as rochas, valorando as aplicacins destes de interese econmico e industrial (3). 4. Entende-la relacin entre a estructura e o funcionamento do corpo humano, recoecendo a necesaria coordinacin entre os distintos sistemas vitais (3). 5. Participar responsablemente na planificacin e realizacin de diversas actividades cientficas, prcticas ou tericas, en grupo ou individuais (4). 6. Seleccionar, de forma autnoma e crtica, informacin proveniente de distintas fontes co fin de elaborar criterios persoais sobre cuestins cientficas e tecnolxicas (5). 7. Adquirir coecementos sobre o funcionamento do organismo humano para desenvolver e afianzar hbitos de coidado e sade corporal e unha actitude crtica perante o consumo de
OBXECTIVOS DA REA PARA A ETAPA 1. Iniciarse no coecemento e aplicacin do mtodo cientfico e entende-la ciencia como algo integrado que se compartimenta en distintas materias para poder afondar nos diferentes aspectos da realidade. 2. Modifica-las preconcepcins que dificultan a anlise dos fenmenos naturais baixo unha perspectiva cientfica, para achegarse s conceptos adecuados para esta etapa. 3. Comprender e expresar con propiedade mensaxes cientficas orais e escritas. Saber interpreta-las representacins da informacin propias da ciencia, como son diagramas, grficas, tboas ou expresins matemticas axeitadas nivel da etapa. 4. Interpreta-los principais fenmenos naturais, as como as sas aplicacins tecnolxicas, desde unha perspectiva cientfica. 5. Participar de xeito responsable na planificacin e realizacin de actividades de tipo cientfico. 6. Utilizar de forma autnoma diferentes fontes de informacin, avaliando o seu contido de xeito persoal, crtico, tolerante e non dogmtico, principalmente no relativo a cuestins cientficas e tecnolxicas. 7. Recoecer e valorala importancia da
ciencia e das sas contribucins na drogas (6,8). mellora da tecnoloxa e, en 8. Utiliza-los coecementos adquiridos consecuencia, das condicins de vida nas Ciencias da natureza para da humanidade. comprende-lo valor do medio natural e 8. Adquirir coecementos sobre o a necesidade da sa conservacin e funcionamento do organismo mellora (6,9). humano para desenvolver e afianzar 9. Recoecer e valorar as achegas da hbitos de coidado e hixiene corporal ciencia para a mellora das condicins e mental. de existencia do ser humano, 9. Aplica-los coecementos adquiridos profundando especialmente no campo para gozar do medio natural, mdico (8). dndolle o seu xusto valor e 10. Entende-la ciencia como un proceso participando na sa conservacin e que engloba diversas disciplinas que mellora. profundan en diferentes aspectos dunha mesma realidade (9).
B) Contidos
UNIDADES DIDCTICAS POR BLOQUES DE CONTIDOS BLOQUE I ESTRUCTURA E FUNCIN D CORPO HUMANO 1. O corpo humano O noso organismo est formado por clulas// As clulas teen necesidades comns//O transporte a travs da membrana// funcionamento da clula// Clula con diferentes funcins// Tecidos// rganos e sistemas de rganos 2. Dos alimentos s nutrientes Os alimentos e os seus compoentes// O sistema dixestivo//A dixestin//O resultado da dixestin// Unha alimentacin equilibrada// Alimentacin e sade// A conservacin dos alimentos 3. A utilizacin dos nutrientes As clulas utilizan os nutrientes// Unha dieta axeitada s necesidades// A obtencin do osxeno// O intercambio de gases// A ventilacin pulmonar// Substancias nocivas para o sistema respiratorio// A eliminacin dos residuos// Como funcionan os riles?//A dobre funcin do ril 4. O transporte de substancias no organismo O sangue: un lquido complexo// Enfermidades relacionadas co sangue//Os vasos sanguneos// O corazn// O corazn o motor da circulacin// O traxecto do sangue: un dobre circuto// Enfermidades cardiovasculares// Catro sistemas para unha funcin: a nutricin 5. A coordinacin do noso organismo A neurona: unidade do sistema nervioso// Organizacin do sistema nervioso// Alteracins no sistema nervioso// As drogas repercuten na sade//A coordinacin hormonal//Que o estrs? 6. Estmulo e resposta. Receptores e efectores A percepcin do medio// Sentidos do tacto, olfacto e gusto// Sentido do odo// Sentido da vista// A elaboracin da resposta// O sistema locomotor//Os movementos do esqueleto 7. A sade e a enfermidade Sade e enfermidade// A hixiene// Axentes causantes das enfermidades infecciosas// A transmisin das enfermidades infecciosas// O organismo defndese// A medicina axdanos 8. A transmisin da vida Os aparatos reproductores// As clulas reproductoras// Os ciclos sexuais da muller// A reproduccin asistida// As enfermidades de transmisin sexual//Os mtodos anticonceptivos BLOQUE II MINERAIS E ROCHAS
9. Os minerais Minerais, cristais e vidro// Cmo identificar un mineral// Clasificacin dos minerais (I)// Clasificacin dos minerais (II)// Utilidade dos minerais 10. Orixe das rochas sedimentarias Cmo clasifica-las rochas// Cmo se orixinan as rochas sedimentarias// Os fsiles e a orixe das rochas// Unhas rochas estratificadas// Rochas sedimentarias detrticas// Rochas sedimentarias non detrticas//A orixe do carbn e do petrleo 11. A orixe das rochas gneas Volcns en erupcin// Paisaxe volcnica// Tipos de actividade volcnica//As rochas magmticas// Rochas plutnicas// Rochas filonianas e emprazamentos 12. Transformacins das rochas As rochas cambian// O metamorfismo e os seus efectos nas rochas// Rochas metamrficas// Hai un ciclo das rochas?// Consumidores de rochas ACTITUDES, VALORES E NORMAS. 1. Valoracin da investigacin cientfica como medio de coecemento. 2. Valoracin da actitude de perseveranza e esforzo dos cientficos para explicar interrogantes que se formula a humanidade. 3. Interese na realizacin correcta das experiencias recollida de datos, confeccin de informes, etc. 4. Valoracin da importancia da pulcritude na rea-lizacin de tdolos traballos, tanto propios como alleos. 5. Actitude receptiva e dialogante cara s puntos de vista dos seus compaeiros e valoracin do dilogo como medio de resolucin de conflictos interpersoais. 6. Respecto polas persoas e tolerancia coas peculiaridades individuais. 7. Coidado e respecto polo material e instrumentos de laboratorio. 8. Interese pola observacin dos seres vivos e os fenmenos naturais. 9. Comprensin de que o ser humano non alleo dinmica que estn sometidos o resto dos seres vivos. 10. Valoracin da importancia das rochas, dos mine-rais e do solo para as actividades humanas, as como das necesidades de recupera-las zonas deterioradas por unha previa explotacin industrial. 11. Interese polos hbitos de hixiene corporal e pre-vencin de enfermidades. 12. Interese por informarse acerca de cuestins de sexualidade e disposicin favorable para acudir en demanda de axuda a pais, profesionais e centros especializados. 13. Valoracin dos hbitos axeitados do comporta-mento humano e a sa repercusin na sade. 14. Valoracin dos efectos sobre a sade dos hbitos de alimentacin e de hixiene. 15. Actitude responsable e crtica ante as insinuacins de consumo de drogas e de actividades que supoan un atentado contra a sade persoal ou colectiva. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS DE CARCTER XERAL 1. Elaboracin de informes sobre as prcticas de laboratorio, inclundo a descricin de materiais e mtodo, observacins, medidas, resultados e conclusins. 2. Resolucin de problemas e cuestins, con prantexamentos propios e posterior discusin destes en grupo. 3. Realizacin dos clculos necesarios. 4. Expresin correcta dos resultados en canto a unidades, nmero de cifras significativas e representacin grfica. 5. Crtica de resultados e comentarios incorrectos. 6. Bsqueda de gazapos, relativos a temas cientficos, nos medios de comunicacin. 7. Traballos fora do horario escolar sobre recompilacin de datos e investigacin.
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 8. Uso correcto da linguaxe cientfica.

BLOQUE I ESTRUCTURA E FUNCIN D CORPO HUMANO 1. Definir clula como la unidade morfolxica e funcional dos seres vivos 2. Identificar os seguintes orgnulos en debuxos: membrana plasmtica, retculo endoplasmtico rugoso, retculo endoplasmtico liso, aparato de Golgi, centriolos, envoltura nuclear, nuclolo, cromatina, mitocondria, cloroplasto, parede vexetal e vacolo vexetal. 3. Definir funcin de nutricin, relacin e reproduccin 4. Definir tecido 5. Recoecer en esquemas sencillos tecido epitelial, tecido seo, tecido conxuntivo e sangue 6. Citar la funcin de los seguintes aparatos o sistemas do corpo humano: dixestivo, circulatorio, respiratorio, excretor, reproductor, nervioso, endcrino e locomotor 7. Citar as funcins do sangre 8. Sinalar nun esquema os principais rganos do aparato dixestivo. 9. Indicar onde ten lugar e en qu consiste a dixestin mecnica, dixestin qumica e absorcin de nutrientes 10. Sinalar en debuxos, as partes do corazn e as principais veas e arterias. 11. Describir de forma sinxela a circulacin do corazn 12. Sinalar en un esquema as partes do aparato respiratorio 13. Describir de forma sinxela o intercambio gasoso 14. Sinalar en un esquema as partes do aparato urinario, ril e nefrona 15. Describir de forma sinxela a formacin da urina 16. Identificar, nun exemplo dado, o estmulo, receptor, efector e a respuesta 17. Sinalar as partes dunha neurona 18. Sinalar nun debuxo as partes do odo 19. identificar en esquemas os principais elementos do olfacto, do tacto e do gusto 20. Sinalar nun esquema as partes do ollo. 21. Sinalar nun esquema e citar as principais funcins do cerebro, cerebelo, bulbo raqudeo e mdula espinal 22. Sinalar nun esquema as principais glndulas endcrinas, e citar as principais hormonas que producen indicando a sa funcin 23. Sinalar nun esquema os principais msculos e osos do corpo 24. A partir dun movemento concreto, relacionalo coa accin sincronizada de sos, msculos, articulacins e sistema nervioso, indicando a funcin de cada un dos elementos no movemento. 25. Definir reproduccin sexual e citar los caracteres sexuais primarios e secundarios. 26. Sinalar en un esquema as partes do aparato reproductor masculino 27. Definir espermatoxnese 28. Sinalar en un esquema las partes do aparato reproductor feminino 29. Definir ovoxnese 30. Sinalar en esquemas, los principais acontecementos e hormonas que interveen no ciclo ovrico e menstrual. 31. Definir fecundacin e coecer nde ten lugar 32. Definir: inseminacin artificial, fecundacin in vitro e estimulacin da ovulacin
33. Describir de forma sinxela os principais mtodos anticonceptivos 34. Indicar sntomas, tratamento e prevencin das ETS. 35. Definir sade e enfermidade 36. Indicar as principais caractersticas das enfermidades transmisibles e non transmisibles. 37. Definir organismo patxeno 38. Distinguir los elementos de una cadea de transmisin dunha enfermidade. 39. Definir inmunidade, inmunidade natural e inmunidade adquirida 40. Citar as enfermidades mis frecuentes relacionadas coa nutricin, relacin e reproduccin, citando medidas de prevencin e hbitos saudables. 41. Realizar informes nos que se debe inclur: ttulo da actividade, obxectivos, material utilizado, descricin de la actividade, resultados e conclusins. BLOQUE II MINERAIS E ROCHAS 1. Definir mineral, cristal, materia cristalina e materia amorfa 2. Definir: cristalizacin, solidificacin, sublimacin e precipitacin qumica. 3. Definir simetra e recoecer os seus elementos 4. Definir: densidade, dureza, exfoliacin, cor, brillo e raia. 5. Definir isomorfismo e polimorfismo 6. Recoecer de visu un mineral de cada un dos seguintes grupos: elementos, sulfuros, fosfatos, silicatos, sulfatos, xidos e carbonatos. 7. Definir recurso mineral e xacemento mineral. 8. Definir rocha e citar os principais minerais que as forman. 9. Distinguir entre rochas sedimentarias, magmticas e metamrficas. 10. Distinguir entre rochas detrticas e non detrticas 11. Recoecer conglomerados, areniscas, arxilas, calizas, sal xema, carbn e petrleo, indicando a sa principal utilizacin. 12. Recoecer lousas, xistos, cuarcitas e mrmores, indicando as sas principais utilizacins 13. Recoecer granito, basalto e obsidiana, indicando os seus usos mis frecuentes 14. Explicar mediante un esquema o ciclo litolxico 15. Citar os principais riscos xeolxicos. 16. Realizar informes nos que se debe inclur: ttulo da actividade, obxectivos, material utilizado, descricin da actividade, resultados e conclusins.
No segundo ciclo da ESO empregarase unha metodoloxa constructivista que permita acadar coecementos significativos mediante a participacin activa dos alumnos/as no seu proceso de aprendizaxe baixo a direccin orientadora e integradora do profesor. Ao comenzo de cada unidade farase unha avaliacin inicial dos coecementos e das ideas previas que os alumnos/as paseen sobre o tema. Sobre esta base conectaranse os novos aprendizaxes seguindo unha lia de pensamento lxico. A introduccin no tema farase a travs actividades de iniciacin, como son a interpretacin de datos, imaxes e situacins que esperten a curiosidade dos alumnos, ou prantexando situacins contradictorias para producir un desequilibrio mental fronte a ideas ou conceptos errneos. Ao mesmo tempo, cando se inicia unha nova unidade, se propor un debate sobre a utilidade dos coecementos e o interese para os alumnos/as, c obxecto de espertar a curiosidade intelectual, o sentido crtico e a autonoma de xuzos. Tamn se planificar a secuenciacin de contidos contando coa participacin do alumnado. O desenvolvemento dos contidos vaise facer, cunha perspectiva globalizadora, lxica, sistemtica e interdisciplinar, a travs de actividades amplas e globais que faciliten a comprensin e interiorizacin dos contidos, ao tempo que estimulan o emprego, comprensin e interpretacin da linguaxe verbal e a linguaxe icnica. Unhas actividades irn enfocadas resolucin dun problema ou a interpretar unha observacin, seguindo o mtodo cientfico de construccin do coecemento. Outras servirn para reforzar, complementar e interiorizar os novos coecementos adquiridos, sobre todo para os alumnos con dificultades. As actividades de ampliacin teen a finalidade de conducir na profundizacin sobre aspectos complementarios relacionados cs contidos, e irn dirixidas aos alumnos/as que avanzan mis rapidamente. Algunhas das actividades poden consistir en: resolucin de cuestionarios, problemas e situacins reais, interpretacin de esquemas e grficas, consulta bibliogrfica, fichas e informes, actividades de reforzamento, debates sobre noticias de prensa ou acontecementos locais, prcticas de laboratorio e campo, actividades abertas que estimulen a reflexin e o esprito crtico, cuestionarios de autoavaliacin, resumes, esquemas, memorias, conclusins, comportamento acorde cos contidos actitudinais, etc. Para centrar e coordinar as ideas pdese recorrer a proxeccins de vdeos, diapositivas ou aclaracins de conceptos por parte do profesor, sobre todo nos apartados de mis difcil comprensin que sern reforzados con algns exemplos que tern que complementar os alumnos/as coa sa participacin.
1. Defini-los conceptos de materia amorfa, materia cristalina, materia mineral e cristal. 2. Identifica-los minerais mais frecuentes de Galicia e de Espaa. 3. Identifica-las principais rochas sedimentarias, magmticas e metamrficas relacionando a sa orixe coas sas estructuras e texturas. 4. Defini-lo concepto de estrato e explica-lo seu valor xeolxico. 5. Establece-las aplicacins de interese industrial e econmico dos minerais e das rochas de Galicia. 6. Describi-la morfoloxa celular e explica-lo funcionamento dos orgnulos mais importantes. 7. Describi-los rganos e aparellos humanos implicados nas funcins vitais e establece-las relacins entre estas e os hbitos de hixiene e sade. 8. Explica-los procesos fundamentais da dixestin e asimilacin dos alimentos e xustificar, a partir deles, os hbitos alimenticios saudables. 9. Explica-la misin integradora do sistema nervioso diante dos diferentes estmulos, coece-lo seu funcionamento, enumerar algns factores que o alteran e reflexionar sobre a importancia de hbitos de vida saudable, valorando os diferentes mtodos de prevencin. 10. Explica-la importancia integradora do sistema endcrino, coecendo as causas das sas alteracins mis frecuentes e valora-la importancia do equilibrio entre tdolos rganos do corpo humano. 11. Explica-lo movemento, identificando os rganos que interveen nel e a sa funcin. 12. Distinguir reproduccin de sexualidade na especie humana; coece-lo funcionamento do aparello reproductor da muller e do home e introducirse nos avances da ciencia para facilita-la reproduccin e o control da natalidade nos nosos das. Reflexionar sobre os hbitos de hixiene saudables. 13. Valora-la contribucin da ciencia mellora da calidade de vida e considera-lo progreso como un proceso continuo, coordinado e sometido a erros e limitacins.
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN Para avaliar empregaranse procedementos e instrumentos axeitados, tales como traballos individuais e en grupo, probas escritas, tarefas, observacin, debate, prcticas, cuestionarios de autoavaliacin, etc. Os alumnos/as elaborarn un caderno da asignatura que recoller os aspectos tericos e prcticos desenvolvidos na aula. Faranse actividades peridicas de procedementos sobre a unidade que se est impartindo nese momento para valorar o grao de seguimento da materia. O remate de cada unidade temtica faremos unha proba escrita que incluir os conceptos e procedementos contemplados nos criterios de avaliacin. Os alumnos/as que non superan positivamente unha avaliacin realizarn unha proba escrita de recuperacin durante a avaliacin seguinte.
As probas escritas: podern inclur preguntas da materia tratada na clase, das actividades realizadas, das prcticas de laboratorio e, en xeral, de toda a tarea desempeada. Todo exame considerarase aprobado se o alumno obtn un 50% do total da puntuacin. A nota de clase valorar actitude, conceptos e procedementos. Non ser unha mera media aritmtica. Tendo en conta que o alumno non so debe ser ensinado senn tamn educado, para valorar alumno o profesor ter en conta:
a)
b)
c)
En canto s actitudes: 1) Interese polas cuestins acadmicas: Valorarase positivamente o interese demostrado polo alumno e polo tanto, se considerar como falta de interese e se valorar negativamente estar desatento, falando ou desinteresado durante as explicacins do profesor ou dos compaeiros de clase. 2) O respecto cara se mesmo e cara o contorno. O
profesor ter en conta, por exemplo, aspectos tales como os hbitos de limpeza e hixiene do alumno, o respecto cara o medio ambiente, etc. Considerarase tamn como negativo, por exemplo, ter pintadas as mesas, tirar obxectos que ensucien o solo, etc. 3) O respecto cara s demais: Neste aspecto sern CUALIFICADAS NEGATIVAMENTE as actitudes que impliquen desconsideracin e falta de respecto cara o profesor ou cara os outros alumnos e POSITIVAMENTE aquelas outras que impliquen axuda, cooperacin, solidariedade e sociabilidade. 4) A asiduidade no traballo. O profesor valorar positivamente o estudio diario ou frecuente e a realizacin no tempo e forma das tarefas que lle sexan encomendadas alumno. Non traer feitas as tarefas o traelas feitas moi deficientemente supor unha cualificacin NEGATIVA. Non estudiar da supor tamn unha cualificacin NEGATIVA 5) Asistencia a clase e puntualidade. Valorarase positivamente non faltar inxustificadamente e ser puntual. Tras cada avaliacin haber unha proba escrita de recuperacin que versar sobre a totalidade dos contidos conceptuais e procedimentais expostos no trimestre correspondente. Ocasionalmente, para aqueles alumnos que presenten deficiencias puntuais nalgunha unidade didctica concreta a recuperacin poder consistir na realizacin dun traballo proposto polo profesor. Para os alumnos que aprobaron tdalas avaliacins ou as sas recuperacins a nota da avaliacin final ordinaria ser a media das cualificacins do curso, tendo sempre en conta as notas dos controis e as notas de clase, tal e como se indicou mis arriba.

Os alumnos que non superaron algunha avaliacin parcial realizarn unha proba final en xuo co fin de supera-la/as avaliacins suspensas. Os alumnos que non logren supera-la/s avaliacins suspensas tern a materia suspensa, tendo que presentarse proba extraordinaria de setembro. A nota da avaliacin final ordinaria dos alumnos que superen a/as avaliacins suspensas calcularase tendo en conta as probas escritas (80%) e as notas de clase (20 %). Na convocatoria de setembro os alumnos realizarn unha nica proba escrita aberta examinndose da totalidade da materia. Neste caso a nota estar determinada pola nota do exame exclusivamente ALUMNOS DE 2 DE ESO CON CIENCIAS DA NATUREZA DE 1 DE ESO PENDENTE.-. A materia obxecto de avaliacin a que consta na programacin da asignatura correspondente. A xefa de Departamento coordinar a atencin a alumnos con materias pendentes. O seguimento e avaliacin dos alumnos corresponder profesor que imparta a materia no presente curso. O departamento propor unha serie de actividades de recuperacin a realizar longo do curso. Os alumnos deben entregar as actividades feitas na casa profesor encargado do seu seguimento e avaliacin. Efectuaremos tres exames correspondentes a cada avaliacin. Ademais, avaliaranse traballos realizados polos alumnos na casa consistentes na resolucin de cuestins ou problemas referentes s temas propios de cada avaliacin. Datas previstas de exames: 1 Avaliacin (temas 1-5): 22 de novembro de 2005 2 Avaliacin (temas 6-10):14 de febreiro de 2006
3 avaliacin (temas 11-14): 26 de maio de 2006 Na nota final computaran as actividades realizadas un 15% e a media dos exames un 85%.

Libro do alumno:Bioloxa e xeoloxa, Ecosfera, SM. Bibliografa. Biblioteca. Prensa. Material audiovisual. Vdeos, transparencias e diapositivas. Pizarra Material de laboratorio. Sadas e visitas didcticas. Conferencias e charlas. Cadernos de traballo e de prcticas.
1.Educacin Ambiental (EA) 2. Educacin para a Paz (EP) 3. Educacin do Consumidor (ECs) 4. Educacin Vial (EV) 5. Educacin para a Igualdade (EI) 6. Educacin para a Sade (ES) 7. Educacin para a Convivencia (EC)
Para o curso 2005-2006, no curso de 3 de ESO trataranse de levar a cabo as seguintes actividades:
1. Solicitude de participacin dos alumnos de 3 e 4 Curso de ESO nos itinerarios en espacios naturais protexidos da Corua. Orden de preferencia: 1.- Ra de Ortigueira-Ladrido; 2.- Lagoa e Areal de Valdovio; 3.- Parque Natural das Fragas do Eume. (2 avaliacin). 2. Visita dos alumnos de 3 e 4 Curso de ESO s novas exposicins da DOMUS (A Corua) e participacin nos obradoiros escolares. (2 avaliacin). 3. Participacin no programa Atlntida consistente na realizacin de actividades de formacin, navegacin e observacin do medio mario. Data prevista: Novembro (3 das). 4. Participacin dos alumnos no Da da Ciencia na calle (A Corua), con obxecto de aproximar s alumnos forma de traballo dos cientficos (sbado 6 de maio). 5. Presentacin de traballos dos alumnos de 3 de ESO o Premio Lus Freire.
Axuda individualizada do profesor: Para afianza-los contidos a un alumno ou a un pequeno grupo. Axuste do grao de complexidade das actividades: Determnanse para cada unidade os contidos fundamentais e complementarios, e elabranse actividades con diferente nivel de complexidade para os alumnos que manifesten algunha dificultade para traballar certos contidos. Os alumnos que avancen mis rapidamente realizarn actividades complementarias ou de ampliacin para profundizar nos contidos a travs dun traballo mis autnomo e que requiren un maior nivel de abstraccin. Graduacin dos niveis de aproximacin dos criterios de avaliacin: O nivel de esixencia e os procedementos e instrumentos de avaliacin estarn da cordo coas capacidades dos alumnos. Non se pode esixir o mesmo grao de complexidade a un alumno con algn grao de deficiencia que a outros mis capacitados. Tamn se ter en conta o esforzo e o interese mostrado polos alumnos menos avantaxados. Actividades de reforzo: Relaciona-los contidos con actividades e feitos da vida normal permite reforzar eses coecementos. A observacin directa, a lectura de artigos de prensa relacionados coa materia, os exercicios no caderno de traballo, as actividades de autoavaliacin, o debate, a heteroavaliacin, etc., son algunhas das actividades sobre as que se poden enfoca-las tarefas de reforzo.
BIOLOXA E XEOLOXA 4 DE ESO (2 GRUPOS) FRANCISCO JOS DAVILA FERRACES
A)
Obxectivos do curso
xerais
OBXECTIVOS 4 CURSO 1. Identificar algunhas das contribucins mis importantes da Bioloxa e a Xeoloxa no desenvolvemento social e persoal dos seres humanos, valorando a constante presencia do coecemento cientfico e tecnolxico na vida diaria, as como a sa funcionalidade nos diferentes mbitos da vida. 2. Comprende-los procesos biolxicos e xeolxicos bsicos que caracterizan o funcionamento da natureza, co fin de establecer unha interpretacin cientfica dos diferentes fenmenos que se estudian no curso. 3. Valora-la dimensin social e tecnolxica da Bioloxa e a Xeoloxa, interesndose polas realizacins cientficas e tecnolxicas, comprendendo as vantaxes e os problemas que a sa evolucin presenta natureza, ser humano e s sociedade en xeral. 4. Relaciona-la experiencia coti coa cientfica recoecendo o interese e curiosidade da sociedade, en xeral, por coece-lo desenvolvemento de novas aplicacins cientficas da ciencia na vida diaria. 5. Desenvolver hbitos, recursos e habilidades propios do mtodo cientfico como son a observacin, a
OBXECTIVOS DE REA PARA A ETAPA 1. Iniciarse no coecemento e aplicacin do mtodo cientfico e entende-la ciencia como algo integrado que se compartimenta en distintas materias para poder afondar nos diferentes aspectos da realidade. 2. Modifica-las preconcepcins que dificultan a anlise dos fenmenos naturais baixo unha perspectiva cientfica, para achegarse s conceptos adecuados para esta etapa. 3. Comprender e expresar con propiedade mensaxes cientficas orais e escritas. Saber interpreta-las representacins da informacin propias da ciencia, como son diagramas, grficas, tboas ou expresins matemticas axeitadas nivel da etapa. 4. Interpreta-los principais fenmenos naturais, as como as sas aplicacins tecnolxicas, desde unha perspectiva cientfica. 5. Participar de xeito responsable na planificacin e realizacin de actividades de tipo cientfico. 6. Utilizar de forma autnoma diferentes fontes de informacin, avaliando o seu contido de xeito persoal, crtico, tolerante e non dogmtico, principalmente no relativo a cuestins cientficas e tecnolxicas. 7. Recoecer e valorala importancia da ciencia e das sas contribucins na mellora da tecnoloxa e, en consecuencia, das condicins de vida da humanidade. 8. Adquirir coecementos sobre o funcionamento do organismo humano para desenvolver e afianzar hbitos de coidado e hixiene corporal
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 e mental. 9. Aplica-los coecementos adquiridos para gozar do medio natural, dndolle o seu xusto valor e participando na sa conservacin e mellora.
Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 37 de revisin: 83 24-Sep-05 busca de informacin exhaustiva e a elaboracin de hipteses cribles luz das teoras e principios da ciencia. 6. Aplica-los fundamentos cientficos e metodolxicos propios da materia na realizacin de traballos tanto individuais coma en equipo, utilizando diferentes fontes para obter informacin, expoendo as hipteses de maneira clara e coherente, e sendo crtico cos resultados. 7. Identificar expresins de carcter cientfico da linguaxe coti segundo os coecementos biolxicos e xeolxicos adquiridos, relacionando a experiencia diaria coa cientfica. 8. Coece-lo funcionamento dos seres vivos como diferentes estratexias adaptativas medio ambiente. 9. Analiza-los avances cientficos no mbito da Bioloxa e das sas aplicacions, no estudio dos fenmenos relacionados coa herdanza, a xentica e a evolucin. 10. Recoece-lo crecente interese social e poltico polos avances nos mbitos da enxeera xentica e da biotecnoloxa. 11. Analiza-los elementos e factores que determinan o desenvolvemento e evolucin do ser humano, adquirindo hbitos e actitudes que favorezan a calidade de vida e o benestar persoal. 12. Utiliza-las leis e os conceptos bsicos da Bioloxa e a Xeoloxa para valorar algunhas problemticas actuais froito da transformacin da natureza pola accin humana e que inflen na evolucin e desenvolvemento do medio natural, especialmente no mbito da propia Galicia. 13. Analizar informacin e contrastar hipteses para desenvolve-lo pensamento crtico e
Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 38 de revisin: 83 24-Sep-05 determina-la sa utilidade no debate sobre as aplicacins e usos dos novos coecementos na Bioloxa e a Xeoloxa. 14. Desenvolver hbitos, recursos e habilidades propios do estudio da Bioloxa e a Xeoloxa como son a observacin, a busca de informacin exhaustiva e a descricin rigorosa. 15. Coecer e aplica-lo mtodo do traballo cientfico na resolucin de diversas situacins, valorando a necesidade do seu uso en investigacin, na identificacin e control de variables dentro da experimentacin, no contraste de hipteses, e na comunicacin do traballo realizado.
B) Contidos
UNIDADES DIDCTICAS POR BLOQUES DE CONTIDOS BLOQUE I XENTICA E EVOLUCIN 1. Reproduccin e herdanza Caracteres hereditarios e adquiridos// Localizacin da informacin xentica.// Os cromosomas e a cromatina// Cariotipos e cromosomas homlogos// Xenes e caracteres// Mitose e meiose. Formacin de gametos. 2. As leis da herdanza Caracteres hereditarios, xenes, alelos dominantes, codominantes e recesivos// Individuos homocigotos e heterocigotos. Fenotipo e fenotipo// Leis de Mendel//Herdanza de caracteres na especie humana: albinismo, daltonismo, grupo sanguneo e factor Rh// Herdanza do sexo e herdanza ligada sexo. 3. Xenes e manipulacin xentica Estructura da molcula de ADN// Os cromosomas como lugar de situacin dos xenes// O cdigo xentico: traduccin da secuencia de nucletidos a aminocidos// Mutacins e diversidade gentica//Organismos transxnicos. 4. A evolucin dos seres vivos Orixe da diversidade biolxica. Lamarckismo e darwinismo// A seleccin natural e a evolucin//Feitos que amosan a evolucin//As mutacins como fonte de diversidade// Teora sinttica da evolucin//Adaptacin das poboacins seu medio// A orixe da vida: Pasteur, Oparin e Miller. BLOQUE II. ECOLOXA 5. Os organismos e o medio Comunidade, bitopo e ecosistema. Factores biticos e abiticos. Factores limitantes// A vida nos medios terrestre e acutico// Relacins intraespecficas e interespecficas. 6. A enerxa no ecosistema Niveis trficos no ecosistema// Cadeas e redes trficas. Fluxo da enerxa no ecosistema, transformacins e degradacin en forma de traballo e calor//Produccin no ecosistema//Pirmides ecolxicas: de produccin, de biomasa e de nmero de individuos//Ciclos bioxeoqumicos do carbono e do nitrxeno. 7. Diversidade de ecosistemas Factores que determinan a distribucin dos seres vivos no planeta// Os grandes biomas// Os ecosistemas marios.//Principais ecosistemas
de Espaa// Ecosistemas caractersticos: o bosque mediterrneo, os ecosistemas fluviais, os lagos e tremedais e as zonas litorais. 8. Cambios nos ecosistemas Cambios no tamao das poboacins. Causas e modelos. Potencial bitico e resistencia ambiental// Relacins de depredacin e de competencia// Nicho ecolxico//Cambios peridicos nos ecosistemas// Sucesin ecolxica. 9. Intervencin humana nos ecosistemas Medio ambiente e impacto ambiental// Recursos. Concepto e clasificacin// Impactos: explosin demogrfica, esgotamento dos recursos, contaminacin, almacenamento de residuos, chuvia cida, diminucin da capa de ozono// A ocupacin do medio// Causas e solucins dos problemas medioambientais. BLOQUE III A DINMICA DA TERRA 10. O relevo terrestre e a sa modelaxe Como se representa o relevo. O mapa topogrfico// Os procesos xeolxicos modifican o relevo.// Procesos gravitacionais// Por que o relevo diferente duns sitios a outros?// A influencia do tipo de rocha// Relevos crsticos// Relevos granticos. 11. Clima e evolucin do relevo Accin das augas superficiais e morfoloxa dos climas temperados// Os glaciares e a morfoloxa glaciaria// Accin do vento e morfoloxa dos climas ridos// Accin xeolxica do mar// Influencia da estructura no relevo// A evolucin do relevo. 12. Mvense os continentes? Cambios na distribucin de terras e mares. Eustatismo e isostase// O crebacabezas continental. Mobilismo. Antecedentes. Argumentos de Wegener//A teora da deriva continental. Valoracin actual// Como son os fondos ocenicos? Dorsais, sedimentos e idade// Como o interior terrestre? Propiedades, composicin e dinmica. 13. Tectnica de placas Un ocano novo e en extensin. Caractersticas das dorsais e das rochas do fondo ocenico. Extensin ocenica// Regularidade na distribucin de volcns e terremotos.// As placas litosfricas. Lmites: dorsais, zonas de subduccin e fallas transformantes// O movemento das placas e as sas causas: conveccin e escorregamentos gravitatorios// Nacemento dos ocanos// Ideas bsicas da tectnica de placas. 14. Consecuencias do movemento das placas Resposta dos materiais ante os esforzos. Tipos de deformacins. Factores que inflen no comportamiento das rochas// Conceptos de direccin e buzamento dos estratos// Deformacins plsticas: dobras. Elementos e tipos de dobras// Criterios de superposicin// Deformacins por rotura: fracturas. Diclases e fallas. Elementos e tipos// Formacin das cordilleiras. Tipos de cordilleiras// Como funciona a Terra. 15. Historia da Terra e da vida A orixe da Terra. A aparicin da vida e as sas consecuencias// As eras xeolxicas// Principais acontecementos durante o Precmbrico//A Terra e a vida no Paleozoico// O Mesozoico: a era dos rptiles// O Cenozoico: a era dos mamferos// A aparicin e evolucin dos homnidos. ACTITUDES, VALORES E NORMAS 1. Organizacin de normas propias de funcionamento nun grupo de traballo, desenvolvendo unha actitude crtica ante o traballo persoal e o resto dos compoentes do grupo. 2. Actitude de respecto ante as diferencias entre as persoas, valorando como aspecto positivo dos grupos a variabilidade nas caractersticas dos seus compoentes. 3. Hbito de argumentacin do propio discurso, permanecendo abertos s criterios dos demais cunha actitude flexible e non dogmtica.
4. Valoracin da incidencia dun medio ambiente san na vida das persoas, acompaada dunha actitude crtica, e da valoracin do esforzo solidario de persas e institucins comprometidas na defensa ambiental. 5. Recoecer e valora-las contribucins da ciencia mediante a reflexin sobre o papel desta e da tecnoloxa na sociedade actual e da sa repercusin na calidade de vida. 6. Progreso na capacidade de realizar unha valoracin mis axustada da ciencia, a partir da sa consideracin como actividade humana en continua elaboracin, que ten limitacins e que est sometida a presins extracientficas. CONTIDOS PROCEDIMENTAIS DE CARCTER XERAL 1. Elaboracin de informes sobre as prcticas de laboratorio, inclundo a descricin de materiais e mtodo, observacins, medidas, resultados e conclusins 2. Resolucin de problemas e cuestins, con prantexamentos propios e posterior discusin destes en grupo. 3. Realizacin dos clculos necesarios. 4. Expresin correcta dos resultados en canto a unidades, nmero de cifras significativas e representacin grfica. 5. Crtica de resultados e comentarios incorrectos. 6. Bsqueda de comunicacin. gazapos, relativos a temas cientficos, nos medios de
7. Traballos fora do horario escolar sobre recompilacin de datos e investigacin. 8. Uso correcto da linguaxe cientfica.

BLOQUE I XENTICA E EVOLUCIN 1. Precisar o concepto de desenvolvemento sostible. Describir a estructura e composicin do ncleo celular e a sa importancia. 2. Coecer a estructura dos cidos nucleicos e a sa funcin. 3. Comprender a importancia dos cromosomas nos seres vivos. 4. Diferenciar os distintos tipos de reproduccin celular e as principais caractersticas 5. Precisar o concepto de xene, xenotipo e fenotipo 6. Coecer e aplicar as leis de Mendel 7. Interpretar a teora cromosmica da herencia 8. Explicar ol concepto de mutacin, a sa orixe e os principais tipos de mutacin 9. Coecer que a inxenera xentica e os seus obxectivos en animais e prantas, as como as sas principais aplicacins
10. Describir as distintas teoras sobre a orixe da vida 11. Diferenciar o fixismo e o evolucionismo, coecendo as distintas teoras da evolucin 12. Explicar as distintas probas nas que se apoia a evolucin 13. Comprender o proceso de formacin de unha nova especie 14. Describir o proceso evolutivo que tivo lugar en as nosas islas BLOQUE II. ECOLOXA 1. Interpretar o concepto de ecosistema. 2. Recoecer as distintas formas nas que se agrupan as poboacins, os cambios que sofren e como interaccionan entre si. 3. Explicar o concepto de adaptacin e a sa importancia nos diferentes medios. 4. Describir a distribucin dos grandes biomas de acordo coas sas caractersticas. 5. Construr unha cadea trfica recoecendo os distintos niveis trficos e as relaciones entre eles. 6. Precisar o ciclo da materia e o fluxo da enerxa nos ecosistemas. 7. Explicar o concepto de ciclo bioxeoqumico e precisar o ciclo da auga e do carbono. 8. Interpretar o concepto de sucesin ecolxica. 9. Explicar o concepto de medio ambiente. 10. Recoecer as distintas formas de contaminacin na natureza. 11. Comprender as acciones que o home realiza sobre o medio ambiente. 12. Describir os grandes problemas ambientais globais da Terra. 13. Precisar o concepto de desenvolvemento sostible. BLOQUE III A DINMICA DA TERRA 1. Comprender as causas que fan cambiar a codia terrestre 2. Coecer o ciclo del auga 3. Diferenciar os distintos mecanismos de accin dos axentes externos sobre l codia terrestre 4. Precisar os factores que interveen no modelado terrestre 5. Describir os distintos sistemas morfoclimticos e os principais factores que os orixinan 6. Diferenciar os distintos tipos de relevos 7. Comprender como o home intervn na paisaxe e a importancia da sa conservacin 8. Interpretar e realizar mapas topogrficos 9. Coecer os mtodos de estudio do interior da terra 10. Diferenciar as distintas capas que forman o interior da terra e as sas principais caractersticas 11. Describir a codia terrestre 12. Describir o proceso por o cal os continentes estanse desprazando 13. Localizar nun mapamundi as 8 grandes placas nas que se divide a codia terrestre 14. Coecer os procesos xeolxicos que teen lugar nos bordos das placas, relacionndoos con oroxenias, volcns e terremotos 15. Enunciar as probas da tectnica de placas
16. Coecer a orixe de terremotos e volcns e as sas consecuencias 17. Precisar os mtodos de prediccin e prevencin para os riscos ssmicos e volcnicos 18. Describir os fenmenos que dan lugar s montaas 19. Distinguir os conceptos de pregue,falla e diaclasa 20. Debuxa e interpretar os elementos de pregues e fallas 21. Diferenciar os mtodos de datacin 22. 23. 24. Coecer a importancia dos fsiles no estudio da historia da Terra Comprender o proceso de fosilizacin Describir as caractersticas fundamentais de cada era xeolxica
No segundo ciclo da ESO empregarase unha metodoloxa constructivista que permita acadar coecementos significativos mediante a participacin activa dos alumnos/as no seu proceso de aprendizaxe baixo a direccin orientadora e integradora do profesor. Ao comenzo de cada unidade farase unha avaliacin inicial dos coecementos e das ideas previas que os alumnos/as paseen sobre o tema. Sobre esta base conectaranse os novos aprendizaxes seguindo unha lia de pensamento lxico. A introduccin no tema farase a travs actividades de iniciacin, como son a interpretacin de datos, imaxes e situacins que esperten a curiosidade dos alumnos, ou prantexando situacins contradictorias para producir un desequilibrio mental fronte a ideas ou conceptos errneos. Ao mesmo tempo, cando se inicia unha nova unidade, se propor un debate sobre a utilidade dos coecementos e o interese para os alumnos/as, c obxecto de espertar a curiosidade intelectual, o sentido crtico e a autonoma de xuzos. Tamn se planificar a secuenciacin de contidos contando coa participacin do alumnado. O desenvolvemento dos contidos vaise facer, cunha perspectiva globalizadora, lxica, sistemtica e interdisciplinar, a travs de actividades amplas e globais que faciliten a comprensin e interiorizacin dos contidos, ao tempo que estimulan o emprego, comprensin e interpretacin da linguaxe verbal e a linguaxe icnica. Unhas actividades irn enfocadas resolucin dun problema ou a interpretar unha observacin, seguindo o mtodo cientfico de construccin do coecemento. Outras servirn para reforzar, complementar e interiorizar os novos coecementos adquiridos, sobre todo para os alumnos con dificultades. As actividades de ampliacin teen a finalidade de conducir na profundizacin sobre aspectos complementarios relacionados cs contidos, e irn dirixidas aos alumnos/as que avanzan mis rapidamente.
Algunhas das actividades poden consistir en: resolucin de cuestionarios, problemas e situacins reais, interpretacin de esquemas e grficas, consulta bibliogrfica, fichas e informes, actividades de reforzamento, debates sobre noticias de prensa ou acontecementos locais, prcticas de laboratorio e campo, actividades abertas que estimulen a reflexin e o esprito crtico, cuestionarios de autoavaliacin, resumes, esquemas, memorias, conclusins, comportamento acorde cos contidos actitudinais, etc. Para centrar e coordinar as ideas pdese recorrer a proxeccins de vdeos, diapositivas ou aclaracins de conceptos por parte do profesor, sobre todo nos apartados de mis difcil comprensin que sern reforzados con algns exemplos que tern que complementar os alumnos/as coa sa participacin.

1. Recoecer na natureza, ou mediante fotos e diapositivas, indicadores de procesos de erosin, transporte e sedimentacin, sinalando o axente causante e os factores externos predominantes na modelaxe do relevo. 2. Explica-las principais manifestacins da dinmica interna da Terra luz da tectnica global e realizar mapas mundiais e zonais de situacin de placas litosfricas. 3. Coece-las principais unidades temorais na historia da Terra cos seus acontecementos mis importantes, e explica-la importancia dos fsiles como testemuos paleobiticos e paleoambientais. 4. Interpretar mapas e cortes xeolxicos simplificados centrndose na secuenciacin de acontecementos no tempo. 5. Describi-los procesos de divisin celular, explicando as diferencias no mecanismo e finalidade da mitose e da meiose. 6. Aplica-las leis de Mendel para a resolucin de problemas sinxelos de transmisin de caracteres hereditarios, incidindo en xentica humana. 7. Expoer razoadamente datos que sustentan a teora da evolucin, as como as controversias suscitadas respecto. 8. Caracterizar un ecosistema a travs da identificacin dos seus compoentes abiticos e biticos e das interaccins principais. 9. Relaciona-la circulacin da materia e da enerxa nos ecosistemas coa dispoibilidade de recursos biolxicos, e os cambios na estructura e dinmica dos ecosistemas con impactos asociados a determinadas actividades humanas.
INSTRUMENTOS DE AVALIACIN (tipos de exame e preguntas, valoracin do traballo diario individual,
preguntas na clase)
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIN Para avaliar empregaranse procedementos e instrumentos axeitados, tales como traballos individuais e en grupo, probas escritas, tarefas, observacin, debate, prcticas, cuestionarios de autoavaliacin, etc. Os alumnos/as elaborarn un caderno da asignatura que recoller os aspectos tericos e prcticos desenvolvidos na aula. Faranse actividades peridicas de procedementos sobre a unidade que se estea impartindo nese momento para valorar o grao de seguimento da materia. O remate de cada unidade temtica faremos unha proba escrita que incluir os conceptos e procedementos contemplados nos criterios de avaliacin. Os alumnos/as que non superan positivamente unha avaliacin realizarn unha proba escrita de recuperacin durante a avaliacin seguinte. AVALIACIN DO PROCESO E DA PRCTICA DOCENTE: Despois de cada avaliacin, unha das reunins do Departamento dedicarase a revisar os resultados obtidos na avaliacin, as como os procesos, metodoloxa, ritmos, etc. Os profesores que imparten a mesma asignatura a distinto curso pero mesmo nivel comunicaranse con frecuencia para analizar a marcha da asignatura e poder seguir o mesmo ritmo, facilitando as a confeccin das probas globais comns.
As probas escritas: podern inclur preguntas da materia tratada na clase, das actividades realizadas, das prcticas de laboratorio e, en xeral, de toda a tarea desempeada. Todo exame considerarase aprobado se o alumno obtn un 50% do total da puntuacin. A nota de clase valorar actitude, conceptos e procedementos. Non ser unha mera media aritmtica. Tendo en conta que o alumno non so debe ser ensinado senn tamn educado, para valorar alumno o profesor ter en conta:
a)
En canto s contidos de concepto: as preguntas (interrogacins) na clase,
controis peridicos, sadas pizarra para a realizacin de exercicios e, tamn, os traballos presentados. A cualificacin computarase como notas positivas ou negativas.
b)
c)
En canto s actitudes: 1) Interese polas cuestins acadmicas: Valorarase positivamente o interese demostrado polo alumno e polo tanto, se considerar como falta de interese e se valorar negativamente estar desatento, falando ou desinteresado durante as explicacins do profesor ou dos compaeiros de clase. 2) O respecto cara se mesmo e cara o contorno. O profesor ter en conta, por exemplo, aspectos tales como os hbitos de limpeza e hixiene do alumno, o respecto cara o medio ambiente, etc. Considerarase tamn como negativo, por exemplo, ter pintadas as mesas, tirar obxectos que ensucien o solo, etc. 3) O respecto cara s demais: Neste aspecto sern CUALIFICADAS NEGATIVAMENTE as actitudes que impliquen desconsideracin e falta de respecto cara o profesor ou cara os outros alumnos e POSITIVAMENTE aquelas outras que impliquen axuda, cooperacin, solidariedade e sociabilidade. 4) A asiduidade no traballo. O profesor valorar positivamente o estudio diario ou frecuente e a realizacin no tempo e forma das tarefas que lle sexan encomendadas alumno. Non traer feitas as tarefas o traelas feitas moi deficientemente supor unha calificacin NEGATIVA. Non estudiar da supor tamn unha cualificacin NEGATIVA 5) Asistencia a clase e puntualidade. Valorarase positivamente non faltar inxustificadamente e ser puntual. Tras cada avaliacin haber unha proba escrita de recuperacin que versar sobre a totalidade dos contidos conceptuais e procedimentais expostos no trimestre correspondente. Ocasionalmente, para aqueles alumnos que presenten deficiencias puntuais nalgunha unidade didctica concreta a recuperacin poder consistir na realizacin dun traballo proposto polo profesor. Para os alumnos que aprobaron tdalas avaliacins ou as sas recuperacins a nota da avaliacin final ordinaria ser a media das cualificacins do curso, tendo sempre en conta as notas dos controis e as notas de clase, tal e como se indicou mis arriba.

Os alumnos que non superaron algunha avaliacin parcial realizarn unha proba final en xuo co fin de supera-la/as avaliacins suspensas. Os alumnos que non logren supera-la/s avaliacins suspensas tern a materia suspensa, tendo que presentarse proba extraordinaria de setembro. A nota da avaliacin final ordinaria dos alumnos que superen a/as avaliacins suspensas calcularase tendo en conta as
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 probas escritas (80%) e as notas de clase (20 %).
Na convocatoria de setembro os alumnos realizarn unha nica proba escrita aberta examinndose da totalidade da materia. Neste caso a nota estar determinada pola nota do exame exclusivamente

Libro do alumno:Bioloxa e xeoloxa, Ecosfera, SM. Bibliografa. Biblioteca. Prensa. Material audiovisual. Vdeos, transparencias e diapositivas. Pizarra Material de laboratorio. Sadas e visitas didcticas. Conferencias e charlas. Cadernos de traballo e de prcticas.
1.Educacin Ambiental (EA) 2. Educacin para a Paz (EP) 3. Educacin do Consumidor (ECs) 4. Educacin Vial (EV) 5. Educacin para a Igualdade (EI) 6. Educacin para a Sade (ES) 7. Educacin para a Convivencia (EC)

Para o curso 2005-2006, no curso de 4 de ESO trataranse de levar a cabo as seguintes actividades: 1. Solicitude de participacin dos alumnos de 3 e 4 Curso de ESO nos itinerarios en espacios naturais protexidos da Corua. Orden de preferencia: 1.- Ra de Ortigueira-Ladrido; 2.- Lagoa e Areal de Valdovio; 3.- Parque Natural das Fragas do Eume. (2 avaliacin). 2. Visita dos alumnos de 3 e 4 Curso de ESO s novas exposicins da DOMUS (A Corua) e participacin nos obradoiros escolares. (2 avaliacin). 3. Participacin dos alumnos no Da da Ciencia na calle (A Corua), con obxecto de aproximar s alumnos forma de traballo dos cientficos (sbado 1 de maio)
Axuda individualizada do profesor: Para afianza-los contidos a un alumno ou a un pequeno grupo. Axuste do grao de complexidade das actividades: Determnanse para cada unidade os contidos fundamentais e complementarios, e elabranse actividades con diferente nivel de complexidade para os alumnos que manifesten algunha dificultade para traballar certos contidos. Os alumnos que avancen mis rapidamente realizarn actividades complementarias ou de ampliacin para profundizar nos contidos a travs dun traballo mis autnomo e que requiren un maior nivel de abstraccin. Graduacin dos niveis de aproximacin dos criterios de avaliacin: O nivel de esixencia e os procedementos e instrumentos de avaliacin estarn da cordo coas capacidades dos alumnos. Non se pode esixir o mesmo grao de complexidade a un alumno con algn grao de deficiencia que a outros mis capacitados. Tamn se ter en conta o esforzo e o interese mostrado polos alumnos menos avantaxados. Actividades de reforzo: Relaciona-los contidos con actividades e feitos da vida normal permite reforzar eses coecementos. A observacin directa, a lectura de artigos de prensa relacionados coa materia, os exercicios no caderno de traballo, as actividades de autoavaliacin, o debate, a heteroavaliacin, etc., son algunhas das actividades sobre as que se poden enfoca-las tarefas de reforzo.
BIOLOXA E XEOLOXA 1 BACHARELATO (2 GRUPOS) FRANCISCO JOS DAVILA FERRACES/ M BEATRIZ SUREZ ALONSO
A)
1. Desenvolver valores e actitudes propias do pensamento cientfico: procura de informacin, curiosidade, capacidade crtica, traballo sistemtico e rigoroso, cuestionamento daquilo que parece obvio, apertura ante novas ideas e necesidade de verificacin dos feitos, etc. 2. Comprende-los conceptos bsicos, leis, teoras e modelos mis importantes da bioloxa e da xeoloxa, que lles permitan ter unha visin global e unha formacin cientfica bsica que sustente os seus estudios posteriores.
Obxectivos do curso
xerais
3. Analizar criticamente diferentes hipteses, teoras e modelos que posibiliten desenvolve-lo pensamento crtico e valora-las sas contribucins desenvolvemento da bioloxa e da xeoloxa. 4. Explicar, comprender e utilizar termos, conceptos e expresins cientficas relacionados cos coecementos biolxicos e xeolxicos adquiridos e aplicalos experiencia diaria. 5. Utilizar con certa autonoma destrezas investigadoras, tanto documentais como experimentais: reunir informacins coherentes, presentar problemas, formular hipteses, etc. 6. Recoece-la influencia na sociedade dos avances cientficos e tecnolxicos da bioloxa e da xeoloxa e mostrar interese polos problemas que esta influencia pode xerar. 7. Interpretar globalmente os fenmenos da xeodinmica luz da tectnica de placas. 8. Interpreta-lo funcionamento dos seres vivos como diferentes estratexias adaptativas ambiente.
B) Contidos
Os contidos de bioloxa abranguen nun primeiro ncleo o estudio dos criterios nos que se basea a clasificacin dos seres vivos e cmo se estructuran en diferentes niveis de organizacin; nun segundo ncleo, cntranse no estudio anatmico e fisiolxico dos dous grandes reinos (o reino plantas e o reino animais). Os contidos da xeoloxa estructranse en dous ncleos: o primeiro, dedicado estudio dos sistemas terrestres internos, resaltando os mtodos de estudio e algunhas consecuencias das sas interrelacins; e o segundo ncleo, dedicado anlise dos procesos de cristalizacin e dos distintos mecanismos de formacin de rochas e depsitos minerais, relacionndoos coa dinmica xeral do planeta.
DISTRIBUCIN DOS CONTIDOS DA MATERIA DE BIOLOXA E XEOLOXA EN UNIDADES DIDCTICAS E TEMAS PARA PRIMEIRO DE BACHARELATO U.D. 1: AS BASES DA VIDA Tema 1: A natureza bsica da vida Tema 2: A organizacin celular dos seres vivos Tema 3: A organizacin pluricelular U.D. 2: PERPETUACIN DA VIDA Tema 4: A perpetuacin da vida Tema 5: A reproduccin sexual en animais e plantas Tema 6: A diversidade dos seres vivos U.D. 3: O MANTEMENTO DA VIDA
Tema 7: A obtencin do alimento nos vexetais Tema 8: O procesamento do alimento nos animais Tema 9: A utilizacin do alimento Tema 10: Regulacin do funcionamento do organismo U.D. 4: ESTUDIO DOS SISTEMAS TERRESTRES Tema 11: A xeoloxa entre o infinitamente pequeno e o infinitamente grande Tema 12: O interior terrestre U.D. 5: DINMICA E EVOLUCIN DA LITOSFERA Tema 13: Dinmica Litosfrica Tema 14: Manifestacins da dinmica litosfrica: Metamorfismo Tema 15: Magmatismo e tectnica de placas Tema 16: Os procesos xeolxicos externos e o relevo DISTRIBUCIN DOS CONTIDOS POR BLOQUES DE COECEMENTOS (CURRCULO OFICIAL) I. Estructura interna da Terra. Mtodos de estudio e interpretacin dos datos. A estructura e a natureza fsico-qumica da Terra. Principais hipteses acerca da composicin e da orixe da codia, do manto e do ncleo. A mquina trmica do interior da Terra. Modelos de conveccin da calor interna. O movemento das placas: principios e fenmenos xeolxicos asociados.
II. Os procesos e os ambientes petroxenticos. A materia cristalina. Os minerais e os cristais. Clasificacin. Cristaloxnese. Nucleacin e crece-mento dos cristais. Solidificacin, cristalizacin e recristalizacin. Aplicacins dos cristais. Principais depsitos minerais de Galicia e importancia econmica. Procesos de formacin e evolucin dos magmas. Depsitos minerais asociados. Tipos de magmas e tectnica global. As rochas magmticas. Factores do metamorfismo. Rochas metamrficas. Depsitos minerais asociados. Ambientes e procesos sedimentarios. A estratificacin e o seu valor xeolxico. As rochas sedi-mentarias. Morfoxnese e edafoxnese.
III. Formas de organizacin dos seres vivos. A unidade organizativa e funcional dos seres vivos. Teora celular. Seres unicelulares procariotas e eucariotas. Seres pluricelulares. Diferenciacin celular. Distintos niveis de organizacin. Clasificacin mediante taxns. Caractersticas dos 5 reinos. Histoloxa vexetal. Introduccin estudio dos tecidos: tecidos protectores (epiderme e sber), parnquima, tecidos conductores (xilema e floema), tecidos esquelticos e meristemos. Organografa vexetal. A raz, o talo e a folla. Histoloxa animal. Tecido epitelial, conectivo, muscular e nervioso. Organografa animal.
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 IV. O reino Plantas.
O proceso de nutricin nas plantas: captacin de nutrientes, intercambio gasoso, transporte de nutrientes e excrecin. O proceso de relacin: os tropismos e as nastias. Principios hormonas vexetais. A reproduccin nas plantas. Reproduccin sexual e asexual. Alternancia de xeracins. Tcnicas de reproduccin aplicadas na agricultura.
V. O reino Animais.
O proceso de nutricin en animais. Captacin de nutrientes, dixestin, intercambio gasoso, transporte e excrecin. Regulacin e control dos procesos fisiolxicos nos animais: coordinacin nerviosa e regulacin endcrina. A homeostase. O proceso da reproduccin en animais. Modalidades de reproduccin. Reproduccin asexual e sexual. Vantaxes adaptativas. Mtodos de manipulacin da reproduccin. Implicacins.
VI. Actitudes, valores e normas. 1. Valoracin da importancia do rigor e da meticulosidade, propios do traballo cientfico, para a realizacin de traballos de investigacin. 2. Valoracin da investigacin cientfica como medio de coecemento, do seu carcter non dogmtico e da sa provisionalidade. 3. Valoracin da importancia dos avances tecnolxicos cara desenvolvemento da xeoloxa e a bioloxa. 4. Actitude tolerante na confrontacin das propias ideas coas doutras persoas, evitando posturas dogmticas e respectando as particularidades e actitudes dos demais. 5. Curiosidade e respecto por tdalas formas de vida e concienciacin da nosa responsabilidade persoal e social fronte degradacin da biosfera. 6. Valoracin das unidades bsicas que compoen calquera sistema (clula, especie, persoas), do sistema mesmo e dos factores que interveen nel. 7. Responsabilidade ante as implicacins ticas, morais, sociais e econmicas da alteracin dos procesos naturais de reproduccin. 8. Actitude de respecto cara sexo e valoracin da reproduccin sexual como un mecanismo que xera variabilidade xentica e permite a subsistencia das especies en condicins adversas.

Enumranse dentro dos criterios xerais de avaliacin
Como se recolle no Decreto 231/2002, a metodoloxa didctica do bacharelato deber segui-lo proceso de avance e de construccin de coecementos cientficos: partirase de coecementos previos adquiridos polos alumnos e alumnas na etapa anterior e afondarase no seu estudio, ampliando o abano destes. Empregarase unha metodoloxa constructivista que permita acadar coecementos significativos mediante a participacin activa dos alumnos/as no seu proceso de aprendizaxe baixo a direccin orientadora e integradora do profesor. Ao comenzo de cada unidade farase unha avaliacin inicial dos coecementos e das ideas previas que os alumnos/as poseen sobre o tema, co obxecto de reestructuras os coecementos existentes. Sobre esta base conectaranse os novos aprendizaxes seguindo unha lia de pensamento lxico. A introduccin no tema farase a travs actividades de iniciacin, como son a interpretacin de datos, imaxes e situacins que esperten a curiosidade dos alumnos, ou prantexando situacins contradictorias para producir un desequilibrio mental fronte a ideas ou conceptos errneos. Ao mesmo tempo, cando se inicia unha nova unidade, se propor un debate sobre a utilidade prctica dos coecementos e o interese que pode supoer para os alumnos/as, c obxecto de espertar a curiosidade intelectual, o sentido crtico e a autonoma de xuzos. Tamn se planificar a secuenciacin de contidos contando coa participacin do alumnado. O desenvolvemento dos contidos vaise facer, cunha perspectiva globalizadora, lxica, sistemtica e interdisciplinar, a travs de actividades amplas e globais que faciliten a comprensin e interiorizacin dos contidos, ao tempo que estimulan o emprego, comprensin e interpretacin da linguaxe verbal e a linguaxe icnica. As actividades e procedementos estarn adaptadas aos obxectivos do currculo e s capacidades reais do alumnado. A organizacin dos procedementos seguir a secuencia das fases do procedemento cientfico: planificacin, investigacin, interpretacin e aprendizaxe, e comunicacin de resultados. O profeosr xogar o papel de director de investigacin, propoendo as actividades e supervisando os procedementos e avaliando os resultados. Unhas actividades irn enfocadas resolucin dun problema ou a interpretar unha observacin, seguindo o mtodo cientfico de construccin do coecemento. Outras servirn para reforzar, complementar e interiorizar os novos coecementos adquiridos, sobre todo para os alumnos con dificultades. As actividades de ampliacin teen a finalidade de conducir na profundizacin sobre aspectos complementarios relacionados cs contidos, e irn dirixidas aos alumnos/as que avanzan mis rapidamente. Algunhas das actividades poden consistir en: resolucin de cuestionarios, problemas e situacins reais, interpretacin de esquemas e grficas, consulta bibliogrfica, fichas e informes, actividades de reforzamento, debates sobre noticias de prensa ou acontecementos locais, prcticas de laboratorio e campo, actividades abertas que estimulen a reflexin e o esprito crtico, cuestionarios de autoavaliacin, resumes, esquemas, memorias, conclusins, comportamento acorde cos contidos actitudinais, etc. Para centrar e coordinar as ideas pdese recorrer a proxeccins de vdeos, diapositivas ou aclaracins de conceptos por parte do profesor, sobre todo nos apartados
de mis difcil comprensin que sern reforzados con algns exemplos que tern que complementar os alumnos/as coa sa participacin.

1. Identificar as caractersticas do traballo cientfico e as repercusins da ciencia na sociedade. I. Distinguir feitos e interpretacins. II. Propoer hipteses. III. Emitir teoras. IV. Analizar a relevancia econmica e social dos descubrimentos. 2. Coecer e aplicar algunhas das tcnicas de traballo utilizadas na investigacin de diversos aspectos (da xeoloxa, botnica, ecoloxa, etc.) do noso planeta. I. Interpretar mediante teledeteccin formacins e estructuras xeogrficas. II. Aplicar o traballo de campo sobre unha zona para recoecer e identificar estructuras xeolxicas a macroescala, mesoescala e microescala. 3. Relacionar feitos e datos, sobre a estructura da Terra, coas teoras que a explican. I. Suscitar interrogantes relativos estructura e composicin da Terra. II. Emitir hipteses explicativas destes fenmenos. III. Analizar os resultados obtidos a partir de datos sobre os cambios da velocidade de transmisin das ondas ssmicas ou da densidade. IV. Contrastar as hipteses emitidas. 4. Interpretar fenmenos e sucesos planetarios utilizando a teora da tectnica global. I. Coecer as ideas bsicas sobre a tectnica global. II. Analizar as caractersticas bsicas das placas litosfricas, os seus bordos e movementos. III. Interpretar algns fenmenos actuais que suceden na Terra segundo esta teora (presencia de volcns, expansin de ocanos e formacin de cordilleiras). IV. Ser conscientes da existencia de fenmenos que a teora da tectnica global non pode explicar. 5. Relacionar os procesos petroxenticos coa teora da tectnica de placas. I. Coecer os procesos petroxenticos. II. Relacionar os procesos petroxenticos coa tectnica de placas. III. Aplicar os coecementos explicacin de exemplos concretos. 6. Explicar os procesos de formacin de rochas magmticas, metamrficas e sedimentarias. I. Establecer unha clasificacin das rochas magmticas, sedimentarias e metamrficas segundo o seu proceso de formacin.
II. Analizar as caractersticas dos tres principais grupos de rochas. 7. Coecer os principais depsitos minerais do noso contorno e a sa importancia econmica. I. Coecer os diferentes recursos xeolxicos con interese econmico en Espaa. 8. Enumerar os distintos niveis de organizacin dos seres vivos relacionndoos co proceso evolutivo e co desempeo das tres funcins vitais. I. Definir as caractersticas que diferencian os seres vivos dos non vivos. II. Coecer a estructura organizativa dos seres vivos: clulas, tecidos, rganos. III. Coecer os principais bioelementos e biomolculas. IV. Saber representar esquematicamente as biomolculas mis importantes. V. Relacionar as caractersticas e propiedades das biomolculas coas funcins que realizan nos seres vivos. VI. Coecer que a estructura organizativa dos seres vivos un proceso da evolucin. VII. Coecer que esta estructura organizativa responde s necesidades de levar a cabo as sas funcins vitais: nutricin, relacin e reproduccin. 8. Identificar os seres vivos e clasificalos dentro dos principais grupos taxonmicos. I. Comprender os conceptos de xnero e especie. II. Coecer unha das posibles clasificacins dos seres vivos e valorar a sa utilidade. 9. Explicar e identificar as caractersticas dos principais tecidos animais e vexetais. I. Identificar os procesos mis significativos do desenvolvemento embrionario en vexetais e animais. II. Recoecer as caractersticas xerais dos diferentes tecidos vexetais e animais e relacionalas coa sa funcin. 11. Explicar os mecanismos bsicos que inciden no proceso da nutricin relacionndoos coa presencia de determinadas estructuras que os fan posibles. I. Entender os mecanismos bsicos do proceso de nutricin, como a dixestin mecnica e qumica, a absorcin de alimentos, a sa distribucin e a eliminacin dos refugallos. II. Relacionar os procesos que se dan durante a nutricin coa existencia de estructuras anatmicas axeitadas a cada forma de vida. 12. Relacionar algunhas das constantes vitais dos organismos coa coordinacin neuroendcrina e indicar, as mesmo, aplicacins derivadas do coecemento da funcin das hormonas. I. Coecer a relacin entre o sistema nervioso e o endcrino. II. Explicar cmo se desencadea o mecanismo da accin hormonal en resposta s estmulos. III. Establecer relacins entre estes mecanismos e o mantemento da hemostase.
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 IV.
Coecer algunhas aplicacins prcticas das hormonas.
13. Describir os diferentes modelos reproductivos e indicar as vantaxes que proporciona a reproduccin sexual sobre a asexual, as como algunhas contribucins prcticas do coecemento do proceso reproductor nos seres vivos. I. Entender a vantaxe que supn para a supervivencia dunha especie a contribucin xentica de ambos os dous gametos. II. Coecer algunhas aplicacins prcticas do coecemento da reproduccin tanto en medicina como en agricultura e gandera. 14. Recoller e ordenar datos de maneira operativa, dicir, que a sa interpretacin e utilizacin facilite traballos posteriores. I. Recollida de datos como: altura, peso, cor de ollos II. Ordenacin correcta dos datos para a sa interpretacin e utilizacin en traballos posteriores. 15. Intervir de maneira ordenada e respectuosa en debates. I. Expoer en pblico traballos, expresndose con claridade e fundamentando axeitadamente as opinins propias. II. Escoitar, comprender, respectar e criticar opinins diferentes das nosas. 16. Desear e realizar pequenas investigacins sobre as funcins dos seres vivos servndose dalgns dos procedementos do traballo cientfico. I. Levar a cabo algns procedementos propios do traballo cientfico, desde a proposta do problema ata a comunicacin dos resultados, para o estudio das funcins dos seres vivos. 17. Contrastar diferentes fontes de informacin e elaborar informes sobre problemas biolxicos e xeolxicos relevantes (conservacin das especies, intervencin humana na reproduccin, etc.). I. Buscar bibliografa axeitada seu nivel referente a temas cientficos de actualidade (conservacin de especies, intervencin humana na reproduccin). II. Estructurar o traballo de maneira axeitada.
No bacharelato viselle a dar unha maior importancia s contidos conceptuais mediante a valoracin das correspondentes probas escritas, sen menospreciar as actividades e as actitudes relativas s contidos procedementais e actitudinais. A avaliacin inicial ten como obxectivo a obtencin de informacin sobre a situacin inicial de cada alumno ao inicio de cada unidade didctica. Para valorar os coecementos e actitudes previas empregaranse actividades de inicio: cuestionarios, debates, bombardeo de preguntas, autoavaliacin.
A avaliacin durante o proceso de aprendizaxe ten carcter orientador e autocorrector. Avaliase o traballo realizado e o grao no que se van alcanzando os obxectivos mediante a realizacin das actividades formativas. A avaliacin final ten por obxecto coecer o grao de consecucin dos obxectivos didcticos ao final de cada un e do conxunto dos temas. A tal fin empregaranse actividades de avaliacin relativas aos criterios de avaliacin correspondentes a cada unha das unidades didcticas: resolucin de cuestins e problemas, interpretacin de situacins, cuestionarios de autoavaliacin, etc. a) Procedementos 1. Observacin sistemtica do traballo do alumno na aula, laboratorio, etc. 2. Intercambios orais cos alumnos (dilogos, preguntas orais, postas en comn). 3. Anlises e revisin dos cadernos, traballos, informes realizados. 4. Probas especficas de avaliacin. b) Instrumentos 1. Diario de clase do profesor para o rexistro individual de anotacins de datos e valoracins sobre la execucin das actividades, tarefas, actitudes e hbitos de traballo de cada alumno. 2. Probas escritas (exames). 3. Caderno do alumno como instrumento do rexistro dos traballos individuais e de grupo dos alumnos. O exame presentar unha informacin en forma de texto, datos, grficas, etc. e diversas cuestins. As informacins versarn sobre os contidos de Xeoloxa ou Bioloxa que se foron traballando. Por exemplo, poden ser: hipteses histricas sobre a orixe e evolucin do sistema solar, comunicacins relacionadas con la Tectnica Global (volcns, terremotos), experiencias sobre a orixe da vida, debuxos ou fotografas de biomolculas, clulas, tcnicas de reproduccin asistida, posicionamentos ticos ante a biotecnoloxa, modelos terrestres, grficas, etc. As cuestins sern coherentes cos obxectivos e criterios de avaliacin que pretenden que os alumnos e alumnas sexan capaces de comprender, identificar, analizar, aplicar e explicar os conceptos e procedementos. Haber que ter en conta as seguintes consideracins: A diversidade de temas seleccionados como texto (imaxes, grficas, cientfico, divulgativo, experiencias, ... ), a sa extensin e complexidade ser adecuado tempo do que van dispoer os alumnos e as alumnas. As cuestins demandarn: explicacins de conceptos (definicins, exposicin de teoras,..); identificacin o anlises de elementos do texto; aplicacins procedimentais (deseos experimentais, emisin de hipteses, plantexamento de problemas,...); so en aqueles casos ms significativos, conexins do tema con aspectos transdisciplinares (sociais, tecnolxicos, ambientais, sade, etc.) As cuestins tern, preferentemente, carcter aberto, no sentido de que posibiliten mis dunha solucin plausible, aparecendo de forma explcita o solicitar o razoamento.). Outras cuestins, pechadas, plantexaranse como exercicios que poen de manifesto algn coecemento especfico do tema.
SISTEMA DE CALIFICACIN
En cada unha de las avaliacins as valoracins porcentuais en cada un dos instrumentos de avaliacin utilizados a seguinte: A. OBSERVACIN DIRECTA..10% ( Cuestionarios, informes, caderno de traballo e actitude) PROBAS ESCRITAS...90%
B.
Considerando que la avaliacin es continua, a cualificacin so ser positiva se os alumnos teen superado todos os contidos mnimos propostos para esa avaliacin. As probas escritas sern cualificadas sobre 10 puntos, establecndose en 5 puntos o aprobado. En cada trimestre realizaranse 2 ou mis probas escritas, e so se calcular a nota media entre as mesmas cando a cualificacin de cada unha delas sexa superior a 4. Cando o alumno non alcance esa cualificacin, realizar un exame global de recuperacin de todas as unidades didcticas impartidas na avaliacin. Unha avaliacin aprobada implicar que a materia de esa avaliacin est eliminada. A cualificacin final ser la nota media de las cualificacins das tres avaliacins. A nota do exame de recuperacin de unha ou varias avaliacins so ter o valor de materia recuperada e non de nota da avaliacin. No clculo da cualificacin final do alumno terase en conta a totalidade das notas sacadas en cada avaliacin, a sa actitude e o traballo realizado en cada unha, segundo a ponderacin estimada por este departamento tal e como est especificado mis arriba.

Os alumnos que non superaron algunha avaliacin parcial realizarn unha proba final en xuo co fin de supera-la/as avaliacins suspensas. Os alumnos que non
logren supera-la/s avaliacins suspensas tern a materia suspensa, tendo que presentarse proba extraordinaria de setembro. A nota da avaliacin final ordinaria dos alumnos que superen a/as avaliacins suspensas calcularase tendo en conta as probas escritas (90%) e as notas de clase (10 %). Na convocatoria de setembro os alumnos realizarn unha nica proba escrita aberta examinndose da totalidade da materia. Neste caso a nota estar determinada pola nota do exame exclusivamente

O libro de texto dos alumnos : Bioloxa e xeoloxa, Ecosfera, SM. Outros recursos usados na aula/laboratorio son: Bibliografa. Biblioteca. Prensa. Material audiovisual. Vdeos didcticos especficos para cada actividade ou tema, transparencias e diapositivas. Pizarra Material de laboratorio. Sadas e visitas didcticas. Conferencias e charlas. Fichas de reforzo e de prcticas. Material de campo. Material informtico.
Tdolos temas transversais teen en comn actitudes de respecto mutuo, solidariedade e non violencia. Estas actitudes desenvolveranse ou afianzaranse a travs da actividade diaria, mediante o traballo en equipo, cortando as situacin violentas entre os alumnos e pedndolles que analicen a sa actitude. Educacin para a paz: analizarase o efecto destructor das guerras no medio ambiente e as persoas. Educacin vial: as sadas cos alumnos pola cidade e o seu contorno permitir observar e comentar a actitude de conductores e transentes, as como servir de modelo para inculcar normas de conducta adecuada. Por outra parte sern de gran utilidade a lectura e comentario de noticias locais sobre a regulacin do trfico na cidade ou sobre iniciativas para diminur o consumo e a contaminacin polo transporte.
Educacin medioambiental: identificaranse e analizaranse as actitudes fronte o medio ambiente. Educacin sexual e para a sade: abordase o estudio da sade e da sexualidade (funcionamento dos rganos sexuais, hixiene, compoentes do comportamento sexual, tcnicas de reproduccin asistida). Educacin do consumidor: actividades relacionadas co consumo de alimentos, alimentos transxnicos e productos comerciais en xeral, co fin de desenvolver o hbito de ler ben tdala informacin consumidor e analizar os criterios de eleccin. As mesmo, analizaranse algns hbitos consumistas.

1. Participacin no programa Atlntida consistente na realizacin de actividades de formacin, navegacin e observacin do medio mario. Data prevista: Novembro (5 das). 2. Participacin dos alumnos no Da da Ciencia na calle (A Corua), con obxecto de aproximar s alumnos forma de traballo dos cientficos (sbado 1 de maio)

Dentro da aula as medidas de atencin diversidade basearanse na posibilidade de adecuarnos grupo en concreto e a cada alumno en particular. Para elo necesario que manifesten os seus coecementos previos conceptuais, actitudinais e procedimentais en relacin con cada unidade didctica e cada actividade, as como a axuda que necesitan. Por outra parte, trtase de contribur desenvolvemento das capacidades expresadas nos obxectivos xerais pero, anda que o nivel de consecucin ten que ser uniforme, a obtencin das mesmas pode variar dependendo de cada situacin particular, basicamente o nivel de capacitacin do alumno. As medidas previstas son: o o o o o Facer a clase moi participativa para apreciar os coecemento previos do alumno Desenvolver variedade de actividades dentro de cada unidade didctica Facer sempre unha posta en comn na clase das actividades unha vez concludas Adecuar as actividades e o material grupo e s alumnos Prestar na clase axuda e orientacin segundo as necesidades de cada grupo de traballo
CIENCIAS DA TERRA E DO MEDIO AMBIENTE 2 BACHARELATO (1 GRUPO) M BEATRIZ SUREZ ALONSO
A)
1. Recoece-la existencia e a magnitude dos problemas ambientais, como resultado da interaccin entre os sistemas naturais e a sociedade humana. 2. Comprende-lo funcionamento bsico dos sistemas terrestres, as interaccins que se dan entre eles e as relacins mutuas co sistema humano. 3. Analiza-las causas que dan lugar a riscos naturais e coecer algunhas das medidas utilizables para a sa prediccin, prevencin e correccin. 4. Avalia-los beneficios econmicos procedentes dos recursos naturais, inclundo tanto o valor directo asociado seu consumo ou resultante da sa introduccin no mercado, como os beneficios procedentes do seu papel funcional ou os servicios sociedade. 5. Recoece-la existencia de lmites para a explotacin de recursos naturais, en funcin da sa renovabilidade e do impacto xerado, avaliando a sostibilidade de diferentes alternativas de utilizacin. 6. Saber utilizar certas tcnicas e instrumentos de tipo qumico, biolxico e xeolxico de tratamento de datos e estatsticas, as como as asociadas s novas tecnoloxas para abordar problemas ambientais. 7. Investigar algns problemas ambientais desde unha perspectiva cientfica globalizadora, recollendo datos, elaborando conclusins e propoendo alternativas. 8. Tomar conciencia de que a natureza ten unha capacidade de carga que limita a presin que a humanidade pode exercer, polo que debemos coece-lo seu funcionamento e actuar en consecuencia para asegura-lo noso benestar e o das xeracins futuras. 9. Mostrar actitudes de proteccin do medio escolar, familiar e local, criticando razoadamente medidas inadecuadas, e participar activa e reflexivamente en accins orientadas cara sa proteccin.
Obxectivos do curso
xerais
B) Contidos
I. INTRODUCCIN S CIENCIAS AMBIENTAIS. I.1. A natureza sistmica dos problemas ambientais. -Os problemas ambientais como interaccin de sistemas naturais e socioeconmicos. Interdisciplinariedade das ciencias ambientais. -Sistemas: lmites e compoentes, estructura e interaccins, cambios, homeostase e autoorganizacin. Complexidade e modelos dinmicos. -Os conceptos de recurso natural, residuo, impacto ambiental e risco natural desde a perspectiva da teora de sistemas. I.2. Ciencia ambiental, informacin e novas tecnoloxas. -Metodoloxa cientfica e comunicacin da informacin, a sa fiabilidade. Acceso informacin ambiental en Internet. -Teledeteccin: tcnicas e productos. Sistemas de Informacin Xeogrfica (SIX): fundamentos, tipos e aplicacins. Modelos informticos de simulacin. I.3. Cambios ambientais no pasado e crise ambiental. -Intensidade e ritmo de cambio na historia da Terra: a evolucin da xeosfera, hidrosfera, atmosfera e biosfera. -Os cambios ambientais de orixe antrpica: a sa relacin coa evolucin demogrfica, das tecnoloxas e co modelo econmico de crecemento continuo. -Crise ambiental e sostibilidade como alternativa. Principios operativos de sostibilidade. II. OS SUBSISTEMAS TERRESTRES E A SA PROBLEMTICA II.1. A biosfera. -Os ciclos bioxeoqumicos como modelo de interaccin dos subsistemas terrestres. -Fluxo de enerxa nos ecosistemas, relacins trficas, produccin e eficiencias. -Cambios no tempo: dinmica de poboacins, sucesin e perturbacin. -Distribucin espacial: factores condicionantes. -Erosin da biodiversidade e conservacin; os espacios protexidos. -Ecosistemas urbanos: o problema dos residuos. II.2. A atmosfera. -Estructura vertical. Funcin protectora, regulacin trmica e invernadoiro. Dinmica da troposfera, tempo e clima. Clima de Galicia no contexto ibrico. -Contaminacin, orixe e caractersticas do smog e da precipitacin cida. Control da calidade do aire, medidas de prevencin e correccin. -Impactos globais: destruccin de ozono estratosfrico e cambio climtico inducido. II.3. A hidrosfera. AMBIENTAL.
-Ciclo hidrolxico. Os recipentes hdricos: ocanos e a sa dinmica, augas continentais superficiais e subterrneas. -Recursos biolxicos na hidrosfera: pesca e acuicultura. -Recursos hdricos: dispoibilidade e demanda, xestin e planificacin hidrolxica. -Contaminacin e calidade da auga. Tratamento e depuracin. Outros impactos: sobreexplotacin e salinizacin de acuferos. Contaminacin maria. II.4. A edafosfera. -O solo: concepto, compoentes e organizacin. Trazos xerais dos solos de Galicia en relacin s factores de edafoxnese. -O solo como recurso e recursos biolxicos asociados. -Impacto das actividades agropecuarias e forestais. Erosin e degradacin de solos, deforestacin e desertificacin. II.5. A xeosfera. -Panormica da xeodinmica externa e interna en relacin s fluxos de enerxa incidentes na superficie terrestre. Xeodinmica e xnese de depsitos minerais. -Recursos minerais, impacto da minera e restauracin ambiental. Recursos enerxticos e impacto da sa obtencin e utilizacin. -Riscos naturais: clasificacin, avaliacin, medidas preventivas e correctoras. III. MEDIO, POLTICA E SOCIEDADE. III.1. A resposta do sistema humano. -Modelos socioeconmicos e medio: recapitulacin. A diferente perspectiva dos pases mis e menos desenvolvidos. -Instrumentos de xestin ambiental: lexislacin ambiental, ordenacin do territorio e avaliacin do impacto ambiental. IV. ACTITUDES, VALORES E NORMAS Concienciacin da situacin de crise ambiental na que nos atopamos, e de que as vas de solucin non recaen nun determinado colectivo como os cientficos, os economistas, o mercado e os polticos. Actitude crtica ante o gran volume de informacin ambiental que se achega, tanto con respecto infalibilidade de especialistas cientficos, como a visins catastrofistas ou a polticas irrenunciables. Valoracin dos aspectos ticos da problemtica ambiental como motor de aproximacin a actitudes de participacin cidad activa tendentes solidariedade intra e interxeneracional. Valoracin de aspectos estticos ligados a posturas conservacionistas de ecosistemas e paisaxes. Desenvolvemento de hbitos de consumo compatibles
coa reutilizacin e reciclaxe. Desenvolvemento de hbitos de aforro e uso racional da auga a nivel persoal, familiar, escolar e comunitario. Interese pola implantacin de hbitos de consumo de recursos biolxicos (madeira, pesca, etc.) resultantes de tcnicas de explotacin sostibles, e de alimentos obtidos mediante prcticas agrcolas conservativas. Adopcin de hbitos de comportamento compatibles coa mellora da calidade de vida.

Aparecen subliados nos criterios xerais de avaliacin
Pretndese continuar co desenvolvemento de estratexias deseadas o curso anterior, de forma que o alumno participe na sa propia aprendizaxe a travs de proxectos e resolucin de cuestins; aplicando charlas explicativas de carcter significativo, naqueles casos nos que se considere oportuno pola complexidade dos conceptos a impartir. En definitiva, queremos desenvolver un proceso de ensino-aprendizaxe constructivo e significativo partindo dos coecementos previos dos alumnos e posibilitando as vas para que tea lugar a incorporacin dos contidos propostos, desenvolvendo habilidades e fomentando o espritu investigador e o seu carcter crtico.

1. Aplicar a Teora de Sistemas ao estudo da complexidade e do carcter interdisciplinar das Ciencias ambientais, chegando a definir o concepto de Ambiente baixo un enfoque sistmico e realizando modelos sinxelos que reflictan a estrutura dun sistema natural ou a sa variacin no tempo. Intntase avaliar se o alumnado entende o ambiente como un sistema de interaccins complexas; deduza a profunda interdependencia de todos e cada un dos procesos que ocorren na Terra; que sexa capaz de elaborar modelos de sistemas sinxelos, de enumerar unha serie de repercusins en cadea da alteracin de calquera das variables das que se compoen e de valorar a importancia da toma de decisins no funcionamento dos sistemas.
2. Situar correctamente na escala do tempo xeolxico os cambios ambientais de orixe natural acontecidos ao longo da historia do planeta, e comparalos cos que teen a sa orixe nas actuacins humanas. Pretndese coecer se o alumnado pode comprender modelos sinxelos sobre a regulacin do clima no noso planeta; de sinalar na escala do tempo xeolxico os momentos mis representativos dos principais cambios ambientais na historia da Terra: cambios na composicin atmosfrica (aparicin da vida, aumento de osxeno atmosfrico, baixada do CO2, aparicin do ozono, e aparicin do azote atmosfrico), glaciacin carbonfera, desertizacin trisica, extincin dos dinosauros e glaciacins cuaternarias; de sinalar as causas e efectos sobre o clima terrestre dos ditos cambios; e de comparar a duracin destes cos outros cambios debidos s intervencins humanas (incremento do efecto invernadoiro e outros cambios na composicin atmosfrica). 3. Analizar as interaccins mutuas entre o sistema econmico humano e os sistemas naturais terrestres, utilizando os conceptos de recursos, residuos, riscos e impactos, e clasificando cada un deles segundo diferentes criterios. Intntase avaliar se o alumno capaz de deducir que o sistema econmico est includo dentro do sistema ecolxico; que est supeditado a este ltimo tanto polas sas fontes ou entradas (os recursos) como polos seus sumidoiros ou sadas (contaminacin, residuos e impactos); e que non sostible no tempo, desde ningn punto de vista (ecolxico, econmico ou social), calquera intervencin humana que presupoa que o sistema econmico un sistema illado e marxe do sistema ecolxico. 4. Relacionar as interaccins enerxticas entre as diferentes capas do interior terrestre, cos procesos de formacin de recursos e cos riscos e impactos que os ditos procesos ocasionan no sistema humano. Trtase de coecer se o alumnado capaz de diferenciar entre os procesos xeolxicos externos e internos en canto transferencia de materia e ao fluxo de enerxa; de comprender que a xeosfera se comporta como un sistema con das entradas de enerxa que se mantn en equilibrio dinmico e, por iso, que pode ser fonte de recursos enerxticos e minerais e causante de riscos; de contrastar a diferenza existente entre os procesos lentos e os paroxsmicos. 5. Explicar as interrelacins entre os sistemas fludos externos da Terra, orixe, estrutura en influencia sobre os demais sistemas, especialmente o humano. Qurese coecer se o alumnado capaz de comprender o funcionamento da mquina climtica como un sistema constitudo polas capas fludas; describir as entradas e sadas do dito sistema, as como as sas transferencias de materia e enerxa; as como as sas consecuencias sobre o clima, os cambios no relevo e a sa influencia para os seres vivos; e de valorar a importancia da sa investigacin hora de predicir e facerlles fronte aos riscos climticos. 6. Indicar algunhas variables que inciden na capacidade da atmosfera para difundir contaminantes, razoando en consecuencia cales son as condicins meteorolxicas que provocan un meirande perigo de contaminacin e distinguir as diferenzas da qumica ambiental nas diversas capas atmosfricas. Pretndese avaliar se o alumnado coece algunhas variables que inflen na capacidade
difusora da atmosfera (presin, humidade, temperatura, gradientes, topografa, urbanizacins, etc.) que poidan modificala, aumentando o risco de contaminacin; as como os seus efectos sobre a sade humana ou sobre o contorno. Ademais, que sexan capaces de determinar algunhas das principais formas de deteccin, prevencin e correccin da contaminacin atmosfrica. 7. Utilizar tcnicas qumicas e biolxicas para detectar o grao de contaminacin presente en mostras de auga, valorando o nivel de adecuacin para o desenvolvemento da vida e o consumo humano. Pretndese avaliar se os alumnos e alumnas aprenderon a calcular algns dos parmetros que hoxe se usan para determinar a calidade das augas como a DBO, a cantidade de O2 disolto, a presenza de materia orgnica ou as especies biolxicas indicadoras de contaminacin, sabendo a partir deles diagnosticar o seu grao de adecuacin para o desenvolvemento da vida, ou o consumo humano. Ademais, pretendemos que coezan as principais tcnicas de depuracin das augas e que manexen algunhas leis para a sa proteccin. 8. Indicar as repercusins da progresiva perda de biodiversidade, enumerando algunhas novas alternativas para frear esa tendencia. Qurese coecer se o alumnado sabe valorar a biodiversidade na sa triple dimensin como un legado recibido, froito de millns de anos de evolucin que necesario preservar, como a lingua e a cultura. Ademais, que sexan capaces de determinar as causas naturais e inducidas que a poen en perigo e de enumerar algunhas medidas de carcter persoal, social ou poltico para a sa preservacin. 9. Explicar nunha cadea trfica, como se produce o fluxo de enerxa e o rendemento enerxtico de cada nivel, deducindo as consecuencias prcticas que deben terse en conta para o aproveitamento dalgns recursos. Qurese coecer se o alumnado sabe aplicar a regra do 10%, valorando que as perdas en forma de calor fan diminur o rendemento enerxtico de cada nivel; e que sexan capaces de extrapolar as repercusins prcticas que ten, por exemplo, o feito de consumir maioritariamente alimentos dos ltimos niveis trficos. 10.Determinar os beneficios que se obteen da explotacin de recursos enerxticos, minerais, hdricos, forestais, etc., considerando os prexuzos do seu esgotamento e os do impacto ambiental producido pola dita explotacin. Qurese coecer se o alumnado sabe clasificar os recursos en renovables e non renovables; que comprendan o significado da dita clasificacin e que aprendan que a renovabilidade dun recurso renovable est condicionada polo ritmo da sa utilizacin. Pretndese que sexan capaces de analizar as causas e os efectos das variacins en canto ao seu uso. Ademais, pretndese que sexan capaces de detectar, criticar e achegar unha serie de medidas para evitar os impactos producidos pola explotacin dos recursos, valorando a importancia dos custos ocultos, e da posta en prctica duns mecanismos de ecoeficiencia. 11.Investigar as fontes de enerxa que se utilizan actualmente en Espaa e o resto de Europa, avaliando o seu futuro e o doutras alternativas enerxticas. Pretndese avaliar se os alumnos poden realizar pequenas investigacins, recollendo
datos sobre as fontes de enerxa utilizadas no noso pas e na UE, sobre a sa dependencia do exterior e sobre o seu futuro, avaliando ademais a sa rendibilidade. 12.Planificar unha investigacin para avaliar os riscos mis frecuentes que pode sufrir unha zona xeogrfica do noso pas, tendo en conta as sas caractersticas climticas, litolxicas, estruturais e as debidas ao impacto humano, realizando un informe en que se indiquen algunhas medidas para mitigar os riscos. Qurese saber se o alumnado sabe detectar e clasificar os principais riscos que afectan a unha zona xeogrfica concreta; diferenciar, en canto sa contribucin ao risco total, entre os tres factores de risco (perigo, vulnerabilidade e exposicin); distinguir entre perigo e risco. Ademais, aprendern e aplicarn a cada caso concreto os principais mtodos de predicin e prevencin. 13.Enumerar as razns polas cales existen en Espaa zonas sometidas a unha progresiva desertizacin, propondo algunhas medidas razoadas para paliar os seus efectos. Trtase avaliar a comprensin das causas polas que no noso pas o risco de erosin moi elevado; da influencia que teen os factores que incrementan a erosividade, como o tipo de precipitacins; ou a erosionabilidade, como o relevo, a litoloxa ou a cobertura vexetal; e a accin humana nos procesos erosivos: Ademais, pretendemos que se coezan algunhas medidas para a proteccin dos nosos solos. 14.Avaliar o impacto ambiental dun proxecto onde se definan algunhas accins que poidan causar efectos negativos no ambiente. Qurese coecer se o alumnado pode identificar e avaliar o impacto ambiental dun proxecto (obra pblica, fbrica, etc.), mediante o uso dalgunhas tcnicas como a matriz causa-efecto de Leopold e outras, determinando a interseccin entre as accins humanas e os efectos ambientais, e obtendo como resultado global unha valoracin cualitativa do impacto. 15.Diferenciar entre un problema ambiental os argumentos do modelo "conservacionista" e os do "desenvolvemento sostible". Pretendese saber se os alumnos saben diferenciar, nun texto, ou en informacins de prensa, os argumentos do modelo conservacionista ou do desenvolvemento sostible, entendendo que a visin dos problemas ambientais vara segundo o grao de desenvolvemento econmico e social e ten en conta diferentes intereses e criterios. Ademais, pretendemos que comparen eses dous modelos con outro: a explotacin incontrolada e que aprendan a argumentar en contra deste ltimo a partir das regras de Herman Daly e doutras novas elaboradas coa finalidade de lograr a sustentabilidade ecolxica, econmica e social. 16.Propor unha serie de medidas de tipo comunitario que poida seguir a cidadana, encamiadas a aproveitar mellor os recursos, a diminur os impactos, a mitigar os riscos e a conseguir un medio mis saudable. Tratase de avaliar se os alumnos e alumnas coecen e asumen as grandes alternativas mundiais para aproveitar mellor os recursos e diminur os impactos, reducndoas a recomendacins sinxelas que poden ser seguidas por unha comunidade, como as referidas ao aforro de enerxa e de auga, ou diminucin de impactos por efecto dos aerosois, ou a participacin en accins cidads encamiadas proteccin do ambiente, ou a evitar a aparicin de situacins de risco.
17.Utilizar modernas tcnicas de investigacin (GPS, fotografas de satlites, radiometras, etc.) baseadas nas novas tecnoloxas da informacin e da comunicacin, en pequenas investigacins ambientais. Pretndese avaliar o coecemento das principais aplicacins das novas tecnoloxas ao estudo do ambiente, que aprendan as principais tcnicas en que estn baseadas, que interpreten fotografas areas e que valoren a importancia das novas tecnoloxas hora de previr e corrixir o estrago ambiental ou na deteccin e prevencin dalgns riscos.
Os procedementos e instrumentos de avaliacin coinciden basicamente cos que pretendemos desenvolver nas demais materias do bacharelato; por isto, remitmonos s comentados na programacin de Bioloxa e de Xeoloxa de 1.
CRITERIOS DE CALIFICACIN 1. Faranse das probas escritas como mnimo por avaliacin (modelo de exame tipo selectividade) que incluirn conceptos e procedementos contemplados nos criterios de avaliacin. Considrase aprobado a partir de 5. So se calcular a nota media entre as mesmas cando a cualificacin de cada unha delas sexa superior a 4. Cando o alumno non alcance esa cualificacin, realizar un exame global de recuperacin de todas as unidades didcticas impartidas na avaliacin.
2. Faranse actividades peridicas de procedementos sobre a unidade que se estea impartindo nese momento para valorar o grao de seguimento da materia. 3. Terase en conta a observacin diaria das actitudes (asistencia, puntualidade, presentacin de traballos e actitude positiva ante o traballo). 4. Cada avaliacin levar unha nota numrica no boletn de informacin dos pais. A nota ser a media das probas escritas. As actitudes e o cumprimento das actividades servirn para redondear a media a un nmero enteiro. 5. A cualificacin final ser a nota media das cualificacins das tres avaliacins. A nota do exame de recuperacin de unha ou varias avaliacins so ter o valor de materia recuperada e non de nota da avaliacin. No clculo da cualificacin final do alumno terase en conta a totalidade das notas sacadas en cada avaliacin, a sa actitude e o traballo realizado en cada unha.
EXAMES 1 AVA (19
DATAS* 27-10-05 (xoves) 13-12-05 (martes)
CONTIDOS Bloque I Introduccin s Ciencias Ambientais Temas Bloque II.1 A Biosfera
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 Decembro)
10-01-06 Recuperacin 1 (martes) 9-02-06 Temas II.2 Atmosfera 2 AVA (xoves) 9-03-06 Temas II.3 A Hidrosfera (15 Marzo) (xoves) 30-03Recuperacin 2 06(xoves) 27-04-06 Temas II.4 A Edafosfera e parte temas II.5 3 AVA (xoves) Xeosfera. (22 Maio) 11-05-06 Resto temas II.5 e Bloque III Medio ambiente, (xoves) poltica e sociedade 18-05-06 Repesca Final (xoves) *As datas de exame non se cambiarn unha vez fixadas, os contidos de cada exame son orientativos

Os alumnos que non superaron algunha avaliacin parcial realizarn unha proba final en xuo co fin de supera-la/as avaliacins suspensas. Os alumnos que non logren supera-la/s avaliacins suspensas tern a materia suspensa, tendo que presentarse proba extraordinaria de setembro. A nota da avaliacin final ordinaria dos alumnos que superen a/as avaliacins suspensas calcularase tendo en conta as probas escritas (90%) e as notas de clase (10 %). Na convocatoria de setembro os alumnos realizarn unha nica proba escrita aberta examinndose da totalidade da materia. Neste caso a nota estar determinada pola nota do exame exclusivamente

Espacios: as clases impartiranse de forma habitual na aula do grupo. Cando a ocasin o requira utilizarase o laboratorio e traballarase en equipo nalgunhas ocasins. Textos: o libro de texto da editorial McGraw- Hill, utilizaranse outros como material de consulta na aula e tdolos dispoibles no departamento e na biblioteca. Material audiovisual e informtico: naquelas ocasins nas que se precise, utilizarase o material de diapositivas, vdeo, can e programas informticos do departamento. Exercicios de actividades: faremos uso dos diversos libros de texto para extraer as diferentes actividades de aula, as como os exercicios propostos nas PAUs longo de anos anteriores.
A educacin ambiental nesta materia pasa de ser un elemento transversal do currculo a ser ncleo fundamental, pero ademais, brinda enormes posibilidades noutros contidos transversais como son a educacin para sade, para o consumo, para a paz ou a educacin cvica. En cada Unidade teranse presentes os seguintes temas transversais:

Educacin ambiental que intrnseca nesta materia e est presente en todas as unidades didcticas. Educacin moral e cvica. O alumnado ha de comprender, coecer e valorar a importancia do cumprimento das leis existentes no noso pas. Por exemplo, as relativas Vida Silvestre ou Proteccin da Flora e da Fauna. Ademais, aprender a criticar actitudes que supoan unha dilapidacin ou unha exposicin a un determinado risco, valorando a necesidade da adopcin dunha serie de medidas persoais, sociais ou polticas para lograr un medio mis seguro e saudable. Educacin para a sade. Estdase en varios apartados, sobre todo nos referidos contaminacin da auga, do aire ou do chan e ao estudar as consecuencias dos riscos de tipo tecnolxico ou os naturais. Educacin para o consumo. Tratarase reiteradamente. Por exemplo: anlise da maior eficiencia enerxtica conseguida cunha alimentacin predominante do primeiro nivel trfico; serve para que o alumnado reflexione sobre os problemas ecolxicos derivados dunha dieta maioritariamente carnvora. Nalgunha actividade considerada para informar ao consumidor sobre a existencia de custos ocultos, ou a dilapidacin, implicado no consumo de determinados produtos ou recursos enerxticos. Ademais, salintase o valor das ecoetiquetas para o fomento dun consumo responsable. Educacin para a paz e a igualdade de oportunidades. Por exemplo ao analizar e criticar o feito de que existan diferenzas Norte/Sur tan marcadas, o feito de que o patrimonio xentico do Sur est a ser comercializado polo Norte, o papel da muller, a igualdade entre os sexos, a pobreza, etc. Educacin vial. Ao longo do curso acadmico introduciranse nas actividades, sempre que sexa posible, preguntas relativas a fomentar actitudes que eviten o elevado nmero de accidentes mortais que padecen os mozos, como consecuencia da conducin temeraria ou do consumo de drogas ou alcol, durante as fins de semana. Pensamos que ser un momento moi adecuado hora de abordar o tema dos denominados riscos tecnolxicos ou culturais. Interculturalidade. Proporanse actividades encamiadas a valorar as relacins custobeneficio implicadas nos diferentes costumes e relixins dos distintos pases. Por exemplo: os mitos da "vaca sagrada" e do "cocho abominable"

-Visita planta de reciclaxe de Sogama (Cerceda)
Son as descritas na programacin de bioloxa e Xeoloxa de 1 de bacharelato.
BIOLOXA 2 BACHARELATO (2 GRUPOS) M BEATRIZ SUREZ ALONSO
A)
O coecemento da bioloxa a este nivel tratar de que os alumnos/as poidan desenvolve-las capacidades seguintes:
Obxectivos do curso
xerais
*Comprende-los principais conceptos da bioloxa celular e molecular e a sa articulacin en leis, teoras e modelos, valorando o papel que desempean no desenvolvemento desta, chegando a utiliza-la linguaxe cientfica axeitada. *Aplica-los coecementos da bioloxa na interpretacin de fenmenos e na resolucin de problemas e situacins da vida coti. *Ter certa autonoma nas estratexias caractersticas da investigacin cientfica (considerar problemas, formular e contrastar hipteses, planificar deseos experimentais, etc.) utilizando os procedementos propios da bioloxa para simular pequenas investigacins de xeito terico (mediante o ordenador), en problemas complexos, facendo uso da prctica nos sinxelos. *Comprende-las limitacins da bioloxa, as como a interaccin coa tecnoloxa e a sociedade e valoralos aspectos da investigacin cientfica como camio para mellora-la calidade de vida. *Ter capacidade de confrontar diferentes formas de informacin para opinar e criticar sobre os diferentes problemas relacionados coa bioloxa. *Comprender que a bioloxa un proceso dinmico que est sometido s cambios da propia ciencia e mostrar unha actitude aberta e flexible fronte a opinins diversas. *Comprende-las leis e os mecanismos da herdanza, partindo de que a clula a unidade estructural e funcional dos seres vivos. *Destacar, nunha escala dimensional, o papel dos microorganismos en relacin cos demais seres vivos.
B) Contidos
CURRCULO OFICIAL: Os contidos estructranse en grandes apartados: Bioloxa molecular, Fisioloxa celular, Xentica, Microbioloxa e Inmunoloxa. A ensinanza desta materia abordarase desde unha triple perspectiva: formalizacin sistematizada dos coecementos mis relevantes, utilidade dos mesmos e cambio dos conceptos cientficos como producto das investigacins feitas da a da. Para iso preciso a valoracin das implicacins sociais e persoais dos coecementos biolxicos e dos novos descubrimentos que promovan unha actitude investigadora considerando as diferentes teoras e modelos. Os contidos debern reflectir que a ciencia unha actividade sometida a continua revisin, con aplicacin directa tanto no manexo da linguaxe cientfica como na vida coti para contribur formacin de persoas informadas e crticas, con capacidade hora de valora-
las diferentes informacins e decidir respecto. Para acadar isto, na elaboracin da programacin didctica incorporaranse actividades prcticas adecuadas s contidos, as como lecturas de libros de divulgacin e artigos cientficos. I. A clula e a base fsico-qumica da vida Compoentes moleculares das clulas: tipos, estructuras, propiedades e papel que desempean Recoecemento experimental dos diferentes tipos de compoentes moleculares en funcin das sas propiedades e caractersticas. A clula. Unidade de estructura e funcin. Diferentes mtodos de estudio da clula. Modelos tericos e avances no estudio da clula.Tipos de organizacin: procariotas e eucariotas. Clulas animais e vexetais. Diferencias mis significativas. II. Fisioloxa celular Estudio das funcins celulares. Aspectos bsicos do ciclo celular.Fases da divisin celular. Estudio da meiose. Papel das membranas nos intercambios celulares: Permeabilidade selectiva. Introduccin metabolismo: catabolismo e anabolismo. Aspectos fundamentais, enerxticos e de regulacin que presentan as reaccinsmetablicas. ATP e enzimas. A respiracin celular: o seu significado biolxico. Diferencias entre a va aerobia e anaerobia. Orgnulos celulares implicados no proceso. A fotosntese como proceso de aproveitamento enerxtico e de sntese de macromolculas. Estructuras celulares nas que se produce o proceso. III. A base qumica da herdanza Aspectos qumicos e xentica molecular. Xentica mendeliana: leis naturais que explican a transmisin dos caracteres hereditarios. Teora cromosmica da herdanza. O ADN como portador da informacin xentica. Aspectos histricos do seu descubrimento e da interpretacin da sa funcin nos seres vivos. Concepto de xene. Mecanismos responsables da sa transmisin e variacin. Alteracins da informacin xentica: consecuencias e implicacins na adaptacin e na evolucin das especies. Seleccin natural. Caractersticas e importancia do cdigo xentico. Importancia da xentica na medicina e na mellora de recursos. A investigacin actual sobre o xenoma humano. Repercusins sociais e presente e futuro da manipulacin xentica. IV. Microbioloxa e biotecnoloxa Os microorganismos: un grupo taxonmico heteroxneo. As sas formas de vida. A utilidade dos microorganismos. A produccin industrial de sustancias socialmente tiles a partir destes organismos. Importancia dos microorganismos na manipulacin xentica. Os microorganismos como axentes patxenos. Repercusins econmicas e sociais. V. Inmunoloxa A inmunidade: a infeccin e os mecanismos de defensa do organismo fronte mesma. O sistema inmunitario. Concepto de antxeno. Tipos de inmunidade: celular e humoral. Clases de clulas implicadas(macrfagos e linfocitos B e T). Estructura e funcin dos anticorpos. Alteracins do sistema inmunitario. A importancia industrial da fabricacin de soros e vacinas. Sistema inmune e doazn de rganos. VI. Actitudes, valores e normas Rigor e precisin na realizacin das experiencias e curiosidade ante o desenvolvemento das mesmas. Coidado e respecto polo material e polos instrumentos de laboratorio. Valoracin dos vexetais como transformadores da enerxa luminosa e renovadores do osxeno atmosfrico. Valoracin da auga como unha substancia fundamental para a vida da clula e, consecuentemente, dos seres vivos. Valoracin das experiencias mendelianas e da transcendencia dos seus resultados. Interese por avalia-lo avance da xentica no estudio do xenoma. Valoracin da
investigacin cientfica aplicada mellora das condicins de vida das persoas e na produccin de medicamentos e outras materias. Valoracin das repercusins xeradas a partir da utilizacin de tcnicas de enxeera xentica nos productos transxnicos. Valoracin da relevancia dos sistemas inmunolxicos e dos avances da investigacin cientfica para os organismos. Responsabilidade ante as medidas de hixiene e sade. Valoracin do rigor nas formulacins e na utilizacin dos termos nas discusin e nos debates de tipo cientfico. EXPERIENCIAS PRCTICAS Pdense agrupar en: Actividades de laboratorio, que permitan a identificacin das sustancias presentes nas mostras orgnicas (prctica 1), a manipulacin de material biolxico para poder observar clulas e identificar nas mesmas as fases da mitose (prctica 2), e o estudio comparativo de diferentes microorganismos (prctica 3), Actividades de obradoiro, que posibiliten a construccin de modelos de molculas (prctica 4) e de procesos (prctica 5), Actividades de bibliografa, nas que os alumnos poidan elaborar traballos mediante documentacin bibliogrfica (englbanse na prctica 6 algns temas que pola sa actualidade deberan ser tratados). Prctica 1.- Determinacin e observacin de principios inmediatos en alimentos: Azcares reductores (tincin con reactivo de Fehling), amidn (tincin con Lugol), lpidos (tincin con Sudn III) e protenas (reaccin de Biuret). Obxectivos: Identificacin de principios inmediatos mediante ensaios simples de laboratorio Caracterizacin dos distintos tipos de molculas en funcin das sas propiedades qumicas Valorar a importancia das tcnicas de identificacin para detectar fraudes alimenticios
Prctica 2.- Estudio da mitose en clulas de raiz de cebola: Tincin con fucsina cida e/o orcena. Obxectivos: Observacin de cromosomas e estudio das etapas da mitose Adquirir experiencia na utilizacin de tcnicas de procesamento de tecidos para o seu estudio a microscopa ptica Coecer o manexo do microscopio ptico Coecer e manexar as unidades de medida das clulas Valorar a contribucin decisiva da microscopa no estudio e coecemento da clula Prctica 3.- Observacin de bacterias: Tincin de Gram (serrapio dental, iogur).
Obxectivos: Utilizacin de tcnicas sinxelas para a observacin de microorganismos Coecer o manexo do microscopio ptico para a observacin de bacterias (importancia do obxectivo de inmersin) Coecer e manexar as unidades de medida das clulas e establecer comparacins entre tamaos de procariotas e de eucariotas Recoecer os distintos modelos de parede bacteriana Prctica 4.- Construccin de modelos tridimensionais en papel de estructuras secundarias de protenas e de ADN. Obxectivos: Facilitar a comprensin da estructura espacial destas macromolculas Axilizar a comprensin terica do desenvolvemento das macromolculas Caracteriza-la estructura secundaria do ADN Na medida do posible utilizar o modelo tridimensional do ADN para explicar a sa replicacin Destacar que a funcionalidade das protenas e dos cidos nucleicos depende da sa estructura tridimensional Prctica 5.- Reproduccin mediante modelos (en papel) do proceso da sntese proteica. Obxectivos: Caracterizar os distintos tipos de ARN e diferencialos do ADN Resaltar a importancia da complementariedade de bases e do cdigo xentico na sntese proteica Representar o fluxo de informacin desde unha determinada secuencia de bases do ADN secuencia de aminocidos dunha protena Facilitar o estudio e a comprensin terica do proceso de traduccin Ver exemplos dos distintos tipos de mutacins que afectan secuencia de bases do ADN e demostrar os efectos sobre a protena traducida Prctica 6.- Bsqueda de informacin en libros e revistas (cientficas e de divulgacin) sobor os seguintes temas: Proxecto xenoma humn, clonacin en animais, e prantas transxnicas, e anlise das sas repercusins biolxicas, econmicas e sociais. Obxectivos: Identificacin das diferentes repercusins que teen os coecementos da bioloxa na sociedade Coecer as posibilidades cientficas que ofrecen as tcnicas de clonacin
Apreciar a importancia do proxecto Xenoma Humano, especialmente en canto a que posibilitar diminur os riscos de padecer enfermidades de base xentica Recoecer a importancia da Biotecnoloxa en campos como a deteccin prematura de patoloxas, a reproduccin ou a produccin de alimentos DISTRIBUCIN DOS CONTIDOS POR BLOQUES E TEMAS BLOQUE I. INTRODUCCIN TRABALLO CIENTFICO 1. BIOLOXA E INVESTIGACIN 2. A MATERIA VIVA E O SEU ESTUDIO BLOQUE II. A BASE FSIO-QUMICA DA VIDA 3. SOMOS AUGA E SALES? 4. OS GLCIDOS 5. LPIDOS E SISTEMAS CCLICOS 6. AMINOCIDOS E PROTENAS 7. NUCLETIDOS E CIDOS NUCLEICOS BLOQUE III. ESTRUCTURA E FISIOLOXA CELULAR 8. A CLULA. O NCLEO 9. A MEMBRANA PLASMTICA E OUTROS ORGNULOS MEMBRANOSOS 10. HIALOPLASMA, CITOESQUELETO E ESTRUCTURAS NON MEMBRANOSAS DA CLULA 11. METABOLISMO CELULAR E DO SER VIVO 12. CATABOLISMO E OBTENCIN DE ENERXA 13. FORMAS DE NUTRICIN E ANABOLISMO BLOQUE IV. HERENCIA E XENTICA MOLECULAR 14. REPRODUCCIN CELULAR 15. AS LEIS DA HERENCIA 16. EXPRESIN XNICA: DO ADN S PROTENAS 17. XENTICA E EVOLUCIN BLOQUE V. MICROBIOLOXA E INMUNOLOXA 18. O MUNDO MICROBIANO 19. IMPORTANCIA DOS MICROORGANISMOS PARA A BIOSFERA E PARA AS PERSOAS 20. O SISTEMA INMUNITARIO. TIPOS DE INMUNIDADE 21. INMUNODISFUNCINS E MODIFICACIN DA RESPOSTA INMUNITARIA 22. BIOTECNOLOXA

Aparecen subliados nos criterios xerais de avaliacin

Recoece-la estructura interna das clulas tanto microscopio ptico como electrnico (utilizando neste caso microfotografas), identificando os seus orgnulos, representndoos e describindo a funcin a desempear en cada caso. 2. Diferenciar en esquemas e microfotografas unha clula procaritica dunha eucaritica e distinguir se animal ou vexetal. 3. Identifica-las principais macromolculas (molculas tipo) e relacionalas coa sa funcin biolxica, partindo do coecemento das unidades constituntes, as como destaca-la importancia da auga e dos sales minerais. 4. No ciclo celular, interpreta-lo papel que desempea o ncleo na divisin celular e o fenmeno da apoptose. 5. Valora-lo significado biolxico das reaccins metablicas, destacando o papel da respiracin celular, as diferencias entre os procesos aerobios e anaerobios e as diferencias entrmbolos dous respecto da rendibilidade enerxtica. 6. Na fotosntese, diferencia-la fase lumnica e escura, identificando as estructuras celulares onde se leva a cabo, as como os productos iniciais e finais que interveen no proceso. Recoecer e valora-lo papel da enerxa neste proceso. 7. Nos cidos nucleicos, destaca-la importancia do ADN como portador da informacin xentica. Interpreta-lo cdigo xentico. 8. Na herdanza, relaciona-la meiose e as mutacins coa variabilidade xentica dos seres vivos. 9. Recoece-las aplicacins e as limitacins nas investigacins xenticas, valorando o coecemento do xenoma e a sa relacin coa medicina e a agricultura. 10. Valora-lo interese dos microorganismos polo seu papel nos ciclos bioxeoqumicos, na industria alimenticia, na farmacutica e na mellora do medio ambiente. Coece-la patoxenidade dalgns microorganismos nos seres vivos. 11. Comprende-los mecanismos de defensa dos seres vivos fronte presencia de sustancias estraas, inclundo os procesos infecciosos e salientando o papel das defensas naturais. 12. Valora-la importancia dos avances da bioloxa nos transplantes para a mellora da calidade da vida. 1.
Os procedementos e instrumentos de avaliacin coinciden basicamente cos que pretendemos desenvolver nas demais materias do bacharelato; por isto, remitmonos s comentados na programacin de Bioloxa e de Xeoloxa de 1.
cualificadas sobre 10 puntos, establecndose en 5 puntos o aprobado.
Faranse 5 exames durante o curso seguindo sempre o modelo das PAAU. Os exames sern
Os tres primeiros exames sern parciais. O cuarto, programado para o mes de abril, ser global, posibilitando as que os alumnos realicen un repaso de toda a materia antes das probas de selectividade e servindo tamn como exame de recuperacin. Os alumnos que aproben este exame so tern que examinarse no ltimo da materia non avaliada ata ese momento. Neste caso a nota final do curso farase cunha media ponderada dos cinco exames, na que o cuarto contar 4 veces e o resto unha vez cada un. Para os que suspendan o exame global, a cualificacin vir determinada pola nota do quinto exame no que entrar toda a asignatura.
Para redondear a nota a un nmero enteiro terase en conta a observacin diaria das actitudes (asistencia, puntualidade, presentacin de traballos e actitude positiva ante o traballo). O redondeo (+/- 0,5) poder ser alza ou baixa. Sera a baixa cando dos anteriores factores derive unha valoracin negativa do traballo do alumno.
EXAMES 1 AVA (19 Decembro) 2 AVA (15 Marzo)
DATAS* grupo A 9-1205 (Venres + recreo) grupo B 12-1205 grupo A 17-0206 (Venres + recreo) grupo B 20-0206 grupo A 24-0306 (Venres + recreo) grupo B 27-0306 (Luns + recreo) grupo A 21-0406 (Venres + recreo) grupo B 24-0406 (Luns + recreo)
CONTIDOS 0.- INTRODUCCIN 1.- NIVEIS DE ORGANIZACIN DOS SERES VIVOS 2.- BIOELEMENTOS, AUGA E SALES MINERAIS 3.INTRODUCCIN BIOMOLCULAS 3.1.Carbohidratos 3.2.Lpidos 3.3.- Protenas. 3.4- cidos Nucleicos 4.- INTRODUCCIN CLULA 4.1.- A organizacin celular 4.2.- Envolturas Celulares: Membrana Plasmtica e Parede Celular Vexetal . Trasporte a travs das membranas 4.3.- O Citoplasma: Citosol e Orgnulos 7.- METABOLISMO 7.1.- Introduccin Metabolismo (Enzimas) 7.2.- O catabolismo 7.3.- O Anabolismo 8.- A FOTOSNTESE
3 AVA (22 Maio)
5.- CICLO e DIVISIN CELULARES 5.1. O ciclo celular en clulas eucariotas: interfase e mitose 5.2. Meiose XENTICA MENDELIANA 10.- FLUXO DE INFORMACIN XENTICA NOS SERES VIVOS 11.- A REPLICACIN DO ADN 12.- A TRANSCRIPCIN 13.- O CDIGO XENTICO 14.- A TRADUCCIN 15.- REGULACIN DA EXPRESI N XNICA 16.AS MUTACINS
I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 Grupos A e B 19-05-06 (venres tarde)
17.- TAXONOMA DOS MICROORGANISMOS 18.- UTILIDADE DOS MICROORGANISMOS 19.- A ENXEERA XENTICA E AS SAS APLICACINS 20.- OS MICROORGANISMOS COMO AXENTES PATXENOS 21.- INTRODUCCIN INMUNOLOXA 22.- MECANISMOS DE DEFENSA NATURAL INESPECFICOS: 23.- MECANISMOS DE DEFENSA ESPECFICOS24.- A INMUNOESTIMULACIN: VACINAS E SOROS 25.ALTERACINS DO SISTEMA INMUNITARIO 26.- A SIDA. RECOPILACIN E REPASO
As notas da 1 e 2 avaliacin sern as notas obtidas nos exames de avaliacin. O redondeo efectuarase o xuzo do profesor e en funcin da actitude do alumno e das notas obtidas nos controis peridicos, que valoraran o traballo diario.
Para os alumnos que superen o exame global de abril, a nota da avaliacin final de xuo calcularase como media ponderada dos exames realizados tal e como se indicou mis arriba, facendo o redondeo final coas notas de clase.

Os alumnos que non superen o exame global de Abril deben examinarse en maio nunha proba final de toda a asignatura, de acordo co modelo das PAAU. Se non aproban a proba final, a materia estar suspensa, tendo que presentarse a proba extraordinaria de setembro. Se superan esta proba final a cualificacin da avaliacin ordinaria de xuo estar determinada pola nota da proba final redondeada a un nmero enteiro coa actitude mostrada longo do curso. En setembro farase unha proba de selectividade.

*Libro de texto. Biologa 2 Editorial SM * Caderno do alumno. Cada alumno dispor dunha libreta na que ir recollendo todo aquelo que indique o profesor e en particular as fichas de exercicios debidamente cumprimentadas. * Material de laboratorio. * Libros, peridicos e revistas. * Presentacins multimedia. * Direccins de internet: http://www.dnaftb.org/dnaftb/29/concept/index.html http://www.bioxeo.com http://www.ehu.es/biomoleculas/AN/an4.htm
BLOQUE TEMTICO I: A clula e a base fsico-qumica da vida Temas transversais: Educacin para a sade, Educacin ol consumidor, Educacin ambiental. BLOQUE TEMTICO II: Fisioloxa celular Temas transversais: Educacin moral e cvica, Educacin ambiental, Educacin do consumidor, Educacin para a sade. BLOQUE TEMTICO III: A base qumica da herdanza Temas transversais: Educacin ambiental, Educacin para a sade. Educacin en materia de comunicacin. BLOQUE TEMTICO IV: Microbioloxa e biotecnoloxa Temas transversais: Educacin moral e cvica, Educacin ambiental, Educacin do consumidor, Educacin para a sade. BLOQUE TEMTICO V: Inmunoloxa Temas transversais: Educacin ambiental, Educacin para la sade. Educacin en materia de comunicacin.
Non temos actividades complementarias nin extraescolares previstas

ALTERNATIVA RELIXIN 1 E 2 DE ESO M LUZ CORRAL FRAGA/ ANTONIO FONTELA GONZLEZ
Os obxectivos xerais e os contidos da Alternativa Relixin no presente curso axstanse s programados polo Departamento o Curso 2004-05.
A)
Obxectivos do curso
xerais
1. Potencia-la curiosidade natural do alumno/a para axudalo a adquirir un coecemento obxectivo e emprico do entorno a travs da observacin, experimentacin e investigacin. 2. Comprender e establecer relacins entre os feitos e fenmenos do entorno, e contribur activamente no posible defensa, conservacin e mellora do medio ambiente. 3. Analizar manifestacins da intervencin humana no medio, desde unha postura de defensa e recuperacin do equilibrio ecolxico, comportndose diariamente de forma coherente coa valoracin realizada. 4. Recoecer nos elementos do entorno os cambios e transformacins realizados co paso do tempo. 5. Comprender as informacins dos medios de comunicacin relativas medio ambiente e analiza-las tendencias dos datos aportados (estatsticas, informes, opinins,...) segundo as fontes de procedencia.
6. Comprender o medio ambiente como un sistema no que diferentes elementosfsicos, naturais, sociais....- interaccionan entre si provocando cambios que poden ocasionar distintos problemas ambientais, s que, tras analizalos criticamente, hai que buscar solucins. 7. Identificar, plantexarse e resolver interrogantes relacionados cos elementos significativos do seu entorno, utilizando estratexias de busca, almacenamento e tratamento da informacin. 8. Experimenta-lo cultivo da terra descubrindo as plantas e valorando o esforzo necesario para obtelas. 9. Tomar conciencia de que na Natureza todo se recicla. 10. Coecer o derroche que supn o lixo e as sas consecuencias econmicas e ecolxicas. 11. Adquirir unha actitude contraria despilfarro e valorar positivamente os envases retornables.
B) Contidos
Os contidos traballados nesta materia contriben o desenvolvemento das capacidades nos mbitos da autonoma persoal e a identificacin grupal, facilitando a adquisicin de hbitos e actitudes relacionadas co medio ambiente, desde unha aproximacin cientfica medio. A continuacin descrbense os tres tipos de contidos, que deben traballarse de forma coordinada, sendo todos eles igualmente importantes.
EIXE CONCEPTUAL A paisaxe natural como ecosistema. Os vexetais como elementos esenciais para o equilibrio do medio Os usos mis frecuentes dos vexetais: plantas de interese industrial, medicinal, ornamental.... As condicins necesarias para o crecemento dos vexetais: tcnicas de cultivo, modificacins de exemplares (podas, enxertos), patoloxas... Vexetacin autctona: o bosque de folla perenne (arbustos, rbores, lianas, herbas, musgos e fungos). Modificacin da paisaxe pola accin humana. Relacin entre os seres vivos e o hbitat natural. A defensa e conservacin do medio ambiente. Aproveitamento do solo e tarefas agrcolas. Manexo dun vocabulario bsico: entorno, interaccin, impacto, cambio, equilibrio, ecosistema, diversidade, recursos, consumo... EIXE PROCEDIMENTAL
Fundamentado no contacto directo co medio desenvolvendo mtodos de observacin e investigacin a travs de: Traballo de campo: observacin sistemtica, rexistro Observacin e identificacin dos compoentes da paisaxe e dos diferentes medios, destacando a sa influencia nas formas de vida do seu entorno. Anlise de mostras de solo, auga e aire Estudio morfolxico de animais e plantas do entorno e as cultivadas no horto escolar. Coidado dos seres vivos animais e plantas do hbitat natural e das plantas de bosque, xardn e horto. Uso de tcnicas de sementeira, repicado, rego e coidado xeral dos vexetais no xardn e no invernadoiro. Utilizacin de procedementos de traballo cientfico para investigar o proceso de xerminacin de sementes. Realizacin de curvas de crecemento. Realizacin de experimentos de reproduccin asexual. Cultivo en condicins controladas. Estudio comparativo da velocidade de crecemento e de rendementos. Realizacin de cultivos hidropnicos Uso de tcnicas de reciclado de papel e de obtencin de abonos a partir de residuos. Deseo dun invernadoiro tendo en conta os parmetros nos que se basea o seu funcionamento: transparencia, hermetismo, ventilacin e humidade. EIXE ACTITUDINAL Sensibilidade e respecto pola conservacin do medio ambiente. Interese e curiosidade pola observacin do nacemento e crecemento das plantas. Valoracin dos vexetais como elementos imprescindibles nos ecosistemas Valoracin da importancia do traballo agrcola, recoecendo a dificultade que supn a aprendizaxe das sas tcnicas e o esforzo que esixe realizalo. Valoracin da riqueza natural do entorno escolar. Coecemento e aplicacin das normas de seguridade e hixiene no campo manipular elementos perigosos: lume, residuos, restos... Respecto e coidado de animais, bosque, parques e xardns, evitando accidentes e actuacins que os poidan deteriorar. Interese polos distintos modos de reproduccin dos vexetais e as tcnicas de tratamento dos mesmos.
Todos eles, como xa temos feito referencia, traballados no territorio concreto do entorno escolar o do horto e invernadoiro escolar.
Procedementos de avaliacin
Anda que a avaliacin desta materia non culmina cunha cualificacin, parece lxico pensar que todo profesor ou profesora que desenvolva ditas actividades deber seleccionar algunhas principio do curso, deber perseguir uns obxectivos e facer un
seguimento, non s da asistencia dos seus alumnos e da participacin nas tarefas, senn tamn do grao de aproveitamento de ditas actividades. Froito da informacin que recabe destes procesos ser a revisin do previamente deseado, procedendo a eliminar, ampliar o modifica-los materiais que empregue, ou revisar a sa metodoloxa ou os agrupamentos, ou tantas e tantas cousas que inflen na prctica docente. A avaliacin dar informacin sobre o grao do progreso do alumnado, tanto nos procedementos como nas actitudes que pretenden fomenta-las actividades propostas. Ademais deber de servir para dar informacin s pais, de forma oral ou por escrito, acerca das tarefas que o seu fillo realiza e se estn levando a cabo segundo os obxectivos previstos. En definitiva, o profesor ou profesora debe recoller datos que sirvan, por una parte, para poder realizar a sa propia avaliacin e, por outra, para poder realizar o seguimento do traballo dos seus alumnos. Por conseguinte, anda que a materia non ter unha cualificacin si se realizar unha anlise dos logros do alumnado respecto s actividades realizadas, seguimento das tarefas e do grao de aproveitamento das mesmas. Asemade realizarase unha anlise das orientacins, dos obxectivos e da metodoloxa utilizada.
Materiais e recursos didcticos

Invernadoiro. Material de xardinera. Bibliografa. Biblioteca. Prensa. Material audiovisual. Vdeos, transparencias e diapositivas. Pizarra Material de laboratorio. Sadas e visitas didcticas. Conferencias e charlas. Cadernos de traballo e de prcticas.
Actividades complementarias e extraescolares previstas

Para o curso 2005-2006, cos alumnos de 1 2 de ESO matriculados en Alternativa Relixin, o Departamento de Bioloxa e Xeoloxa tratar de levar a cabo as seguintes actividades: 1. Participacin no proxecto Voz Natura. Fundacin Santiago Rey Fernndez- Latorre 2. Participacin na Campaa Escolar de Educacin Ambiental para prevencin de Incendios Forestales. Ministerio de Medio Ambiente.

Programación 2005-2006

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Programación 2005-2006

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I.E.S.

MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 1 de 83 24-Sep-05

ASIGNATURA / MDULO CURSO E GRUPO (S) PROFESOR / A (ES / AS)

CIENCIAS DA NATUREZA 1 DE ESO M LUZ CORRAL FRAGA

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 3 de 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 4 de 83 24-Sep-05

C) Contidos mnimos esixibles

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 5 de 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 6 de 83 24-Sep-05

E) Procedementos de avaliacin CRITERIOS XERAIS DE AVALIACIN

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 7 de 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 8 de 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de revisin: Px 9 de 83 24-Sep-05

SISTEMA DE RECUPERACIN (ordinaria, e suficiencia)

G) Materiais e recursos didcticos

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 10 de revisin: 83 24-Sep-05

I) Actividades complementarias e extraescolares previstas

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 11 de revisin: 83 24-Sep-05

K) Medidas de atencin diversidade

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 12 de revisin: 83 24-Sep-05

ASIGNATURA / MDULO CURSO E GRUPO (S) PROFESOR / A (ES / AS)

CIENCIAS DA NATUREZA 2 DE ESO M LUZ CORRAL FRAGA

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 13 de revisin: 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 14 de revisin: 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 15 de revisin: 83 24-Sep-05

C) Contidos mnimos esixibles

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 16 de revisin: 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006 lmites das placas..

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 17 de revisin: 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 18 de revisin: 83 24-Sep-05

E) Procedementos de avaliacin CRITERIOS XERAIS DE AVALIACIN

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 19 de revisin: 83 24-Sep-05

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 20 de revisin: 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 21 de revisin: 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 22 de revisin: 83 24-Sep-05

G) Materiais e recursos didcticos

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 23 de revisin: 83 24-Sep-05

I) Actividades complementarias e extraescolares previstas

K) Medidas de atencin diversidade

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 24 de revisin: 83 24-Sep-05

I.E.S. MONCHO VALCARCE Programacin 2005-2006

Departamento de Bioloxa e Xeoloxa Data de Px 25 de revisin: 83 24-Sep-05