TRK YE CUMHUR YET ANAYASASININ BAZI MADDELER NDE DE KL K YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKL F KARILATIRMA TABLOSU 22.03.

.2010 1982 Anayasas Teklif Metni X. Kanun nnde eitlik X. Kanun nnde eitlik MADDE 10 Herkes, dil, rk, renk, cinsiyet, siyasi dnce, MADDE 10 Herkes, dil, rk, renk, cinsiyet, siyasi dnce, felsefi inan, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrm felsefi inan, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrm gzetilmeksizin kanun nnde eittir. gzetilmeksizin kanun nnde eittir. Kadnlar ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet, bu eitliin Kadnlar ve erkekler eit haklara sahiptir. Devlet, bu eitliin yaama gemesini salamakla ykmldr. yaama gemesini salamakla ykmldr. Bu maksatla alnacak tedbirler eitlik ilkesine aykr olarak yorumlanamaz. ocuklar, yallar ve engelliler gibi zel surette korunmas gerekenler iin alnacak tedbirler eitlik ilkesine aykr saylamaz.

Hibir kiiye, aileye, zmreye veya snfa imtiyaz tannamaz.

Devlet organlar ve idare makamlar btn ilemlerinde kanun Hibir kiiye, aileye, zmreye veya snfa imtiyaz tannamaz. nnde eitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadrlar. Devlet organlar ve idare makamlar btn ilemlerinde kanun nnde eitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadrlar. A. zel hayatn gizlilii MADDE 20 Herkes, zel hayatna ve aile hayatna sayg gsterilmesini isteme hakkna sahiptir. zel hayatn ve aile hayatnn gizliliine dokunulamaz. (nc cmle mlga: 3/10/2001-4709/5 md.) A. zel hayatn gizlilii MADDE 20 Herkes, zel hayatna ve aile hayatna sayg gsterilmesini isteme hakkna sahiptir. zel hayatn ve aile hayatnn gizliliine dokunulamaz. (nc cmle mlga: 3/10/2001-4709/5 md.)

(Deiik: 3/10/2001-4709/5 md.) Mill gvenlik, kamu dzeni, su (Deiik: 3/10/2001-4709/5 md.) Mill gvenlik, kamu dzeni, su ilenmesinin nlenmesi, genel salk ve genel ahlkn korunmas ilenmesinin nlenmesi, genel salk ve genel ahlkn korunmas veya bakalarnn hak ve zgrlklerinin korunmas veya bakalarnn hak ve zgrlklerinin korunmas
1 / 29

1982 Anayasas sebeplerinden biri veya birkana bal olarak, usulne gre verilmi hkim karar olmadka; yine bu sebeplere bal olarak gecikmesinde saknca bulunan hallerde de kanunla yetkili klnm merciin yazl emri bulunmadka; kimsenin st, zel ktlar ve eyas aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin karar yirmidrt saat iinde grevli hkimin onayna sunulur. Hkim, kararn el koymadan itibaren krksekiz saat iinde aklar; aksi halde, el koyma kendiliinden kalkar.

Teklif Metni sebeplerinden biri veya birkana bal olarak, usulne gre verilmi hkim karar olmadka; yine bu sebeplere bal olarak gecikmesinde saknca bulunan hallerde de kanunla yetkili klnm merciin yazl emri bulunmadka; kimsenin st, zel ktlar ve eyas aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin karar yirmidrt saat iinde grevli hkimin onayna sunulur. Hkim, kararn el koymadan itibaren krksekiz saat iinde aklar; aksi halde, el koyma kendiliinden kalkar. Herkes, kendisiyle ilgili kiisel verilerin korunmasn isteme hakkna sahiptir. Bu hak; kiinin kendisiyle ilgili kiisel veriler hakknda bilgilendirilme, bu verilere erime, bunlarn dzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amalar dorultusunda kullanlp kullanlmadn renmeyi de kapsar. Kiisel veriler, ancak kanunda ngrlen hallerde veya kiinin ak rzasyla ilenebilir. Kiisel verilerin korunmasna ilikin esas ve usuller kanunla dzenlenir.

V. Yerleme ve seyahat hrriyeti MADDE 23 Herkes, yerleme ve seyahat hrriyetine sahiptir.

V. Yerleme ve seyahat hrriyeti MADDE 23 Herkes, yerleme ve seyahat hrriyetine sahiptir.

Yerleme hrriyeti, su ilenmesini nlemek, sosyal ve ekonomik Yerleme hrriyeti, su ilenmesini nlemek, sosyal ve ekonomik gelimeyi salamak, salkl ve dzenli kentlemeyi gelimeyi salamak, salkl ve dzenli kentlemeyi gerekletirmek ve kamu mallarn korumak; gerekletirmek ve kamu mallarn korumak; Seyahat hrriyeti, su soruturma ve kovuturmas sebebiyle ve Seyahat hrriyeti, su soruturma ve kovuturmas sebebiyle ve su ilenmesini nlemek; su ilenmesini nlemek; Amalaryla kanunla snrlanabilir. Amalaryla kanunla snrlanabilir.

Vatandan yurt dna kma hrriyeti, vatandalk devi ya da Vatandan yurt dna kma hrriyeti, ancak su soruturmas ceza soruturmas veya kovuturmas sebebiyle snrlanabilir. veya kovuturmas sebebiyle hkim kararna bal olarak
2 / 29

1982 Anayasas snrlanabilir.

Teklif Metni

Vatanda snr d edilemez ve yurda girme hakkndan yoksun Vatanda snr d edilemez ve yurda girme hakkndan yoksun braklamaz. braklamaz. I. Ailenin korunmas I. Ailenin korunmas ve ocuk haklar

MADDE 41 Aile, Trk toplumunun temelidir ve eler arasnda MADDE 41 Aile, Trk toplumunun temelidir ve eler arasnda eitlie dayanr. eitlie dayanr. Devlet, ailenin huzur ve refah ile zellikle anann ve ocuklarn Devlet, ailenin huzur ve refah ile zellikle anann ve ocuklarn korunmas ve aile planlamasnn retimi ile uygulanmasn korunmas ve aile planlamasnn retimi ile uygulanmasn salamak iin gerekli tedbirleri alr, tekilat kurar. salamak iin gerekli tedbirleri alr, tekilat kurar. Her ocuk, yeterli himaye ve bakmdan yararlanma, yksek yararna aka aykr olmadka, ana ve babasyla kiisel ve dorudan iliki kurma ve srdrme hakkna sahiptir. Devlet, ocuk istismar, cinsellik ve iddete kar ocuklar koruyucu tedbirleri alr. A. Toplu i szlemesi hakk A. Toplu i szlemesi ve toplu szleme hakk

MADDE 53. iler ve iverenler, karlkl olarak ekonomik ve MADDE 53. iler ve iverenler, karlkl olarak ekonomik ve sosyal durumlarn ve alma artlarn dzenlemek amacyla sosyal durumlarn ve alma artlarn dzenlemek amacyla toplu i szlemesi yapma hakkna sahiptirler. toplu i szlemesi yapma hakkna sahiptirler. Toplu i szlemesinin nasl yaplaca kanunla dzenlenir. (Ek: 23.7.1995-4121/4 md.) 128 inci maddenin ilk fkras kapsamna giren kamu grevlilerinin kanunla kendi aralarnda kurmalarna cevaz verilecek olan ve bu maddenin birinci ve ikinci fkralar ile 54 nc madde hkmlerine tabi
3 / 29

Toplu i szlemesinin nasl yaplaca kanunla dzenlenir.

1982 Anayasas olmayan sendikalar ve st kurulular, yeleri adna yarg mercilerine bavurabilir ve dareyle amalar dorultusunda toplu grme yapabilirler. Toplu grme sonunda anlamaya varlrsa dzenlenecek mutabakat metni taraflarca imzalanr. Bu mutabakat metni, uygun idar veya kanun dzenlemenin yaplabilmesi iin Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Toplu grme sonunda mutabakat metni imzalanmamsa anlama ve anlamazlk noktalar da taraflarca imzalanacak bir tutanakla Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur. Bu fkrann uygulanmasna ilikin usuller kanunla dzenlenir. Ayn iyerinde, ayn dnem iin, birden fazla toplu i szlemesi yaplamaz ve uygulanamaz.

Teklif Metni

Ayn iyerinde, ayn dnem iin, birden fazla toplu i szlemesi yaplamaz ve uygulanamaz. Memurlar ve dier kamu grevlileri, toplu szleme yapma hakkna sahiptirler. Toplu szleme yaplmas srasnda uyumazlk kmas halinde taraflar Uzlatrma Kuruluna bavurabilir. Uzlatrma Kurulu kararlar kesindir ve toplu szleme hkmndedir. Toplu szleme hakknn kapsam, istisnalar, toplu szlemeden yararlanacaklar, toplu szlemenin yaplma ekli, usul ve yrrl, Uzlatrma Kurulunun tekili, alma usul ve esaslar ile dier hususlar kanunla dzenlenir.

4 / 29

1982 Anayasas B. Siyas Partilerin Uyacaklar Esaslar Madde 69 - Siyas partilerin faaliyetleri, parti ii dzenlemeleri ve almalar demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanmas kanunla dzenlenir. Siyas partiler, ticari faaliyetlere giriemezler. Siyas partilerin gelir ve giderlerinin amalarna uygun olmas gereklidir. Bu kuraln uygulanmas kanunla dzenlenir. Anayasa Mahkemesince siyas partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluunun tespiti, bu hususun denetim yntemleri ve aykrlk halinde uygulanacak yaptrmlar kanunda gsterilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim grevini yerine getirirken Saytaydan yardm salar. Anayasa Mahkemesinin bu denetim sonunda verecei kararlar kesindir.

Teklif Metni B. Siyas Partilerin Uyacaklar Esaslar Madde 69 - Siyas partilerin faaliyetleri, parti ii dzenlemeleri ve almalar demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanmas kanunla dzenlenir. Siyas partiler, ticari faaliyetlere giriemezler. Siyas partilerin gelir ve giderlerinin amalarna uygun olmas gereklidir. Bu kuraln uygulanmas kanunla dzenlenir. Siyas partilerin mal denetimi Saytay tarafndan yaplr. Saytayca siyas partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluunun tespiti, bu hususun denetim yntemleri ve aykrlk halinde uygulanacak yaptrmlar kanunda gsterilir. Saytayn bu denetim sonunda verecei kararlar kesindir.

Siyas partilerin kapatlmas, Yargtay Cumhuriyet Basavcsnn Siyas partilerin kapatlmas, Yargtay Cumhuriyet Basavcsnn aaca dava zerine Anayasa Mahkemesince kesin olarak talebi zerine, Trkiye Byk Millet Meclisinde grubu karara balanr. bulunan her bir siyas partinin beer ye ile temsil edildii ve Meclis Bakannn bakanlnda oluturulacak Komisyonun ye tam saysnn te iki ounluu ve gizli oyla verecei izin zerine alacak dava, Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara balanr. Komisyonun bu karar, yarg denetimi dndadr. Reddedilen izin bavurusunda ileri srlen sebepler, hibir ekilde yeni bir bavuruya konu olamaz. Siyas parti gruplarnda ve Trkiye Byk Millet Meclisinde izin konusunda grme yaplamaz ve karar alnamaz. Bir siyas partinin tz ve programnn 68 inci maddenin drdnc fkras hkmlerine aykr bulunmas halinde temelli kapatma karar verilir.
5 / 29

1982 Anayasas Bir siyas partinin 68 inci maddenin drdnc fkras hkmlerine aykr eylemlerinden tr temelli kapatlmasna, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin ilendii bir odak haline geldiinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyas parti, bu nitelikteki fiiller o partinin yelerince youn bir ekilde ilendii ve bu durum o partinin byk kongre veya genel bakan veya merkez karar veya ynetim organlar veya Trkiye Byk Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup ynetim kurulunca zmnen veya aka benimsendii yahut bu fiiller dorudan doruya anlan parti organlarnca kararllk iinde ilendii takdirde, sz konusu fiillerin oda haline gelmi saylr.

Teklif Metni Bir siyas partinin 68 inci maddenin drdnc fkras hkmlerine aykr eylemlerinden tr temelli kapatlmasna, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin ilendii bir odak haline geldiinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyas parti, bu nitelikteki fiiller o partinin yelerince youn bir ekilde ilendii ve bu durum o partinin byk kongre veya genel bakan veya merkez karar veya ynetim organlar veya Trkiye Byk Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup ynetim kurulunca zmnen veya aka benimsendii yahut bu fiiller dorudan doruya anlan parti organlarnca kararllk iinde ilendii takdirde, sz konusu fiillerin oda haline gelmi saylr. Meclis almalarndaki oy ve szler, Mecliste ileri srlen dnceler ve Meclise baka bir karar alnmadka bunlarn Meclis dnda tekrar veya aa vurulmas ile idarenin eylem ve ilemleri, odaklamann tespitinde gzetilemez. Anayasa Mahkemesi, yukardaki fkraya gre kapatma yerine, dava konusu fiillerin arlna gre ilgili siyas partinin Devlet yardmndan ksmen veya tamamen yoksun braklmasna karar verebilir. Devlet yardmndan yoksun braklma, bal olduu kapatma davasnn ve kararnn usulne tabi olup tek bana dava konusu klnamaz.

Anayasa Mahkemesi, yukardaki fkralara gre temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin arlna gre ilgili siyas partinin Devlet yardmndan ksmen veya tamamen yoksun braklmasna karar verebilir.

Temelli kapatlan bir parti bir baka ad altnda kurulamaz. Bir siyas partinin temelli kapatlmasna beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucular dahil yeleri, Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya ilikin kesin kararnn Resmi Gazetede gerekeli olarak yaymlanmasndan balayarak be yl sreyle bir baka partinin kurucusu, yesi, yneticisi ve deneticisi olamazlar. Bir siyas partinin kapatlmasna beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucular dahil yeleri, Anayasa Mahkemesinin kapatmaya ilikin kesin kararnn Resmi Gazetede gerekeli olarak yaymlanmasndan balayarak yl sreyle bir baka partinin kurucusu, yesi, yneticisi ve deneticisi olamazlar.

6 / 29

1982 Anayasas Teklif Metni Yabanc devletlerden, uluslararas kurululardan ve Trk Yabanc devletlerden, uluslararas kurululardan ve Trk uyrukluunda olmayan gerek ve tzel kiilerden maddi yardm uyrukluunda olmayan gerek ve tzel kiilerden maddi yardm alan siyas partiler temelli olarak kapatlr. alan siyas partiler kapatlr. Siyas partilerin kurulu ve almalar, denetlenmeleri, kapatlmalar ya da Devlet yardmndan ksmen veya tamamen yoksun braklmalar ile siyas partilerin ve adaylarn seim harcamalar ve usulleri yukardaki esaslar erevesinde kanunla dzenlenir. VII. Dileke hakk MADDE 74 Vatandalar (Ek ibare:3/10/2001-4709/26 md.) ve karlkllk esas gzetilmek kaydyla Trkiyede ikamet eden yabanclar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve ikyetleri hakknda, yetkili makamlara ve Trkiye Byk Millet Meclisine yaz ile bavurma hakkna sahiptir. Siyas partilerin kurulu ve almalar, denetlenmeleri, kapatlmalar ya da Devlet yardmndan ksmen veya tamamen yoksun braklmalar ile siyas partilerin ve adaylarn seim harcamalar ve usulleri yukardaki esaslar erevesinde kanunla dzenlenir. VII. Dileke, bilgi edinme ve kamu denetisine bavurma hakk MADDE 74 Vatandalar (Ek ibare:3/10/2001-4709/26 md.) ve karlkllk esas gzetilmek kaydyla Trkiye'de ikamet eden yabanclar, kendileriyle veya kamuyla ilgili dilek ve ikyetleri hakknda, yetkili makamlara ve Trkiye Byk Millet Meclisine yazyla bavurma hakkna sahiptir.

Kendileriyle ilgili bavurmalarn sonucu, (Ek ibare:3/10/20014709/26 md.) gecikmeksizin dileke sahiplerine yazl olarak Kendileriyle ilgili bavurmalarn sonucu, gecikmeksizin dileke bildirilir. sahiplerine yazl olarak bildirilir. Bu hakkn kullanlma biimi kanunla dzenlenir. Herkes bilgi edinme ve kamu denetisine bavurma hakkna sahiptir. Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanlna bal olarak kurulan Kamu Denetilii Kurumu idarenin ileyiiyle ilgili ikyetleri inceler. Kamu Badenetisi Trkiye Byk Millet Meclisi tarafndan gizli oyla drt yl iin seilir. lk iki oylamada ye tamsaysnn te iki ve nc oylamada ye tamsaysnn salt ounluu aranr. nc oylamada salt ounluk
7 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni salanamazsa, bu oylamada en ok oy alan iki aday iin drdnc oylama yaplr; drdnc oylamada en fazla oy alan aday seilmi olur. Bu maddede saylan haklarn kullanlma biimi, Kamu Denetilii Kurumunun kuruluu, grevi, almas, inceleme sonucunda yapaca ilemler ile Kamu Badenetisi ve kamu denetilerinin nitelikleri, seimi ve zlk haklarna ilikin usul ve esaslar kanunla dzenlenir.

5. Milletvekilliinin dmesi MADDE 84. (Deiik: 23.7.1995 - 4121/9 md.) stifa eden milletvekilinin milletvekilliinin dmesi, istifann geerli olduu Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanlk Divannca tespit edildikten sonra, Trkiye Byk Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlatrlr.

5. Milletvekilliinin dmesi MADDE 84. (Deiik: 23.7.1995 - 4121/9 md.) stifa eden milletvekilinin milletvekilliinin dmesi, istifann geerli olduu Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanlk Divannca tespit edildikten sonra, Trkiye Byk Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlatrlr.

Milletvekilliinin kesin hkm giyme veya kstlanma halinde Milletvekilliinin kesin hkm giyme veya kstlanma halinde dmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararnn Genel Kurula dmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararnn Genel Kurula bildirilmesiyle olur. bildirilmesiyle olur. 82 nci maddeye gre milletvekilliiyle badamayan bir grev veya hizmeti srdrmekte srar eden milletvekilinin milletvekilliinin dmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu zerine Genel Kurul gizli oyla karar verir. Meclis almalarna zrsz veya izinsiz olarak bir ay ierisinde toplam be birleim gn katlmayan milletvekilinin milletvekilliinin dmesine, durumun Meclis Bakanlk Divannca tespit edilmesi zerine, Genel Kurulca ye tamsaysnn salt ounluunun oyuyla karar verilebilir. 82 nci maddeye gre milletvekilliiyle badamayan bir grev veya hizmeti srdrmekte srar eden milletvekilinin milletvekilliinin dmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu zerine Genel Kurul gizli oyla karar verir. Meclis almalarna zrsz veya izinsiz olarak bir ay ierisinde toplam be birleim gn katlmayan milletvekilinin milletvekilliinin dmesine, durumun Meclis Bakanlk Divannca tespit edilmesi zerine, Genel Kurulca ye tamsaysnn salt ounluunun oyuyla karar verilebilir.

8 / 29

1982 Anayasas Teklif Metni Partisinin temelli kapatlmasna beyan ve eylemleriyle sebep olduu Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya ilikin kesin kararnda belirtilen milletvekilinin milletvekillii, bu Son fkra yrrlkten kaldrlmaktadr. kararn Resm Gazetede gerekeli olarak yaymland tarihte sona erer. Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanl bu kararn gereini derhal yerine getirip Genel Kurula bilgi sunar. B. Bakanlk Divan B. Bakanlk Divan

Madde 94. Trkiye Byk Millet Meclisinin Bakanlk Divan, Madde 94. Trkiye Byk Millet Meclisinin Bakanlk Divan, Meclis yeleri arasndan seilen Meclis Bakan, Bakanvekilleri, Meclis yeleri arasndan seilen Meclis Bakan, Bakanvekilleri, Ktip yeler ve dare Amirlerinden oluur. Ktip yeler ve dare Amirlerinden oluur. Bakanlk Divan, Meclisteki siyas parti gruplarnn ye says Bakanlk Divan, Meclisteki siyas parti gruplarnn ye says orannda Divana katlmalarn salayacak ekilde kurulur. Siyas orannda Divana katlmalarn salayacak ekilde kurulur. Siyas parti gruplar Bakanlk iin aday gsteremezler. parti gruplar Bakanlk iin aday gsteremezler. Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanlk Divan iin, bir yasama Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanlk Divan iin, bir yasama dneminde iki seim yaplr. lk seilenlerin grev sresi iki, ikinci dneminde iki seim yaplr. lk seilenlerin grev sresi iki yldr, devre iin seilenlerin grev sresi yldr. ikinci devre iin seilenlerin grev sresi ise o yasama dneminin sonuna kadar devam eder. (Deiik: 3.10.2001-4709/30 md.) Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan adaylar, meclis yeleri iinden, Meclisin topland gnden itibaren be gn iinde, Bakanlk Divanna bildirilir. Bakan seimi gizli oyla yaplr. lk iki oylamada ye tamsaysnn te iki ve nc oylamada ye tamsaysnn salt ounluu aranr. nc oylamada salt ounluk salanamazsa, bu oylamada en ok oy alan iki aday iin drdnc oylama yaplr; drdnc oylamada en fazla oy alan ye, Bakan seilmi olur. Bakan seimi, aday gsterme sresinin bitiminden itibaren, be gn iinde tamamlanr. (Deiik: 3.10.2001-4709/30 md.) Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan adaylar, meclis yeleri iinden, Meclisin topland gnden itibaren be gn iinde, Bakanlk Divanna bildirilir. Bakan seimi gizli oyla yaplr. lk iki oylamada ye tamsaysnn te iki ve nc oylamada ye tamsaysnn salt ounluu aranr. nc oylamada salt ounluk salanamazsa, bu oylamada en ok oy alan iki aday iin drdnc oylama yaplr; drdnc oylamada en fazla oy alan ye, Bakan seilmi olur. Bakan seimi, aday gsterme sresinin bitiminden itibaren, be gn iinde tamamlanr.

9 / 29

1982 Anayasas Teklif Metni Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanvekillerinin, Ktip yelerinin Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanvekillerinin, Ktip yelerinin ve dare Amirlerinin adedi, seim nisab, oylama says ve ve dare Amirlerinin adedi, seim nisab, oylama says ve usulleri, Meclis tznde belirlenir. usulleri, Meclis tznde belirlenir. Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan, Bakanvekilleri, yesi bulunduklar siyas partinin veya parti grubunun Meclis iinde veya dndaki faaliyetlerine; grevlerinin gerei olan haller dnda, Meclis tartmalarna katlamazlar; Bakan ve oturumu yneten Bakanvekili oy kullanamazlar. Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan, Bakanvekilleri, yesi bulunduklar siyas partinin veya parti grubunun Meclis iinde veya dndaki faaliyetlerine; grevlerinin gerei olan haller dnda, Meclis tartmalarna katlamazlar; Bakan ve oturumu yneten Bakanvekili oy kullanamazlar.

10 / 29

1982 Anayasas B. Yarg Yolu Madde 125 - darenin her trl eylem ve ilemlerine kar yarg yolu aktr. (Ek hkmler: 13/08/1999 - 4446/2 md.) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz artlama ve szlemelerinde bunlardan doan uyumazlklarn milli veya milletleraras tahkim yoluyla zlmesi ngrlebilir. Milletleraras tahkime ancak yabanclk unsuru tayan uyumazlklar iin gidilebilir. B. Yarg Yolu

Teklif Metni Madde 125 - darenin her trl eylem ve ilemlerine kar yarg yolu aktr. (Ek hkmler: 13/08/1999 - 4446/2 md.) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz artlama ve szlemelerinde bunlardan doan uyumazlklarn milli veya milletleraras tahkim yoluyla zlmesi ngrlebilir. Milletleraras tahkime ancak yabanclk unsuru tayan uyumazlklar iin gidilebilir.

Cumhurbakannn tek bana yapaca ilemler ile Yksek Cumhurbakannn tek bana yapaca ilemler ile Yksek Askeri urann kararlar yarg denetimi dndadr. Askeri urann kararlar yarg denetimi dndadr. Ancak, Yksek Askeri urann Silahl Kuvvetlerden her trl iliik kesme kararlarna kar yarg yolu aktr. dari ilemlere kar alacak davalarda sre, yazl bildirim dari ilemlere kar alacak davalarda sre, yazl bildirim tarihinden balar. tarihinden balar. Yarg yetkisi, idari eylem ve ilemlerin hukuka uygunluunun denetimi ile snrldr. Yrtme grevinin kanunlarda gsterilen ekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kstlayacak, idari eylem ve ilem niteliinde veya takdir yetkisini kaldracak biimde yarg karar verilemez. Yarg yetkisi, idar eylem ve ilemlerin hukuka uygunluunun denetimi ile snrl olup, hibir surette yerindelik denetimi eklinde kullanlamaz. Yrtme grevinin kanunlarda gsterilen ekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kstlayacak, idar eylem ve ilem niteliinde veya takdir yetkisini kaldracak biimde yarg karar verilemez.

dari ilemin uygulanmas halinde telafisi g veya imkansz dari ilemin uygulanmas halinde telafisi g veya imkansz zararlarn domas ve idari ilemin aka hukuka aykr olmas zararlarn domas ve idari ilemin aka hukuka aykr olmas artlarnn birlikte gereklemesi durumunda gereke gsterilerek artlarnn birlikte gereklemesi durumunda gereke gsterilerek yrtmenin durdurulmasna karar verilebilir. yrtmenin durdurulmasna karar verilebilir. Kanun, olaanst hallerde, skynetim, seferberlik ve sava Kanun, olaanst hallerde, skynetim, seferberlik ve sava halinde ayrca milli gvenlik, kamu dzeni, genel salk nedenleri halinde ayrca milli gvenlik, kamu dzeni, genel salk nedenleri ile yrtmenin durdurulmas karar verilmesini snrlayabilir. ile yrtmenin durdurulmas karar verilmesini snrlayabilir.

11 / 29

1982 Anayasas Teklif Metni dare, kendi eylem ve ilemlerinden doan zarar demekle dare, kendi eylem ve ilemlerinden doan zarar demekle ykmldr. ykmldr. 1. Genel ilkeler MADDE 128. Devletin, kamu iktisad teebbsleri ve dier kamu tzelkiilerinin genel idare esaslarna gre yrtmekle ykml olduklar kamu hizmetlerinin gerektirdii asl ve srekli grevler, memurlar ve dier kamu grevlileri eliyle grlr. 1. Genel ilkeler MADDE 128. Devletin, kamu iktisad teebbsleri ve dier kamu tzelkiilerinin genel idare esaslarna gre yrtmekle ykml olduklar kamu hizmetlerinin gerektirdii asl ve srekli grevler, memurlar ve dier kamu grevlileri eliyle grlr.

Memurlarn ve dier kamu grevlilerinin nitelikleri, atanmalar, Memurlarn ve dier kamu grevlilerinin nitelikleri, atanmalar, grev ve yetkileri, haklar ve ykmllkleri, aylk ve denekleri grev ve yetkileri, haklar ve ykmllkleri, aylk ve denekleri ve dier zlk ileri kanunla dzenlenir. ve dier zlk ileri kanunla dzenlenir. Ancak, mal ve sosyal haklara ilikin toplu szleme hkmleri sakldr. st kademe yneticilerinin yetitirilme usul ve esaslar, kanunla st kademe yneticilerinin yetitirilme usul ve esaslar, kanunla zel olarak dzenlenir. zel olarak dzenlenir. 2. Grev ve Sorumluluklar, Disiplin Kovuturulmasnda Gvence 2. Grev ve Sorumluluklar, Disiplin Kovuturulmasnda Gvence

Madde 129 - Memurlar ve dier kamu grevlileri Anayasa ve Madde 129 - Memurlar ve dier kamu grevlileri Anayasa ve kanunlara sadk kalarak faaliyette bulunmakla ykmldrler. kanunlara sadk kalarak faaliyette bulunmakla ykmldrler. Memurlar ve dier kamu grevlileri ile kamu kurumu niteliindeki Memurlar ve dier kamu grevlileri ile kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve bunlarn st kurulular mensuplarna meslek kurulular ve bunlarn st kurulular mensuplarna savunma hakk tannmadka disiplin cezas verilemez. savunma hakk tannmadka disiplin cezas verilemez. Uyarma ve knama cezalaryla ilgili olanlar hari, disiplin Disiplin kararlar yarg denetimi dnda braklamaz. kararlar yarg denetimi dnda braklamaz.

12 / 29

1982 Anayasas Teklif Metni Silahl Kuvvetler mensuplar ile hkimler ve savclar hakkndaki Silahl Kuvvetler mensuplar ile hkimler ve savclar hakkndaki hkmler sakldr. hkmler sakldr. Memurlar ve dier kamu grevlilerinin yetkilerini kullanrken iledikleri kusurlardan doan tazminat davalar, kendilerine rcu edilmek kaydyla ve kanunun gsterdii ekil ve artlara uygun olarak, ancak idare aleyhine alabilir. Memurlar ve dier kamu grevlileri hakknda iledikleri iddia edilen sulardan tr ceza kovuturmas almas, kanunla belirlenen istisnalar dnda, kanunun gsterdii idari merciin iznine baldr. G. Hkim ve savclarn denetimi MADDE 144 Hkim ve savclarn grevlerini; kanun, tzk, ynetmeliklere ve genelgelere (Hkimler iin idar nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapp yapmadklarn denetleme; grevlerinden dolay veya grevleri srasnda su ileyip ilemediklerini, hal ve eylemlerinin sfat ve grevleri icaplarna uyup uymadn aratrma ve gerektiinde haklarnda inceleme ve soruturma, Adalet Bakanlnn izni ile adalet mfettileri tarafndan yaplr. Adalet Bakan soruturma ve inceleme ilemlerini, hakknda soruturma ve inceleme yaplacak olandan daha kdemli hkim veya savc eliyle de yaptrabilir. H. Asker yarg MADDE 145 Asker yarg, asker mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafndan yrtlr. Bu mahkemeler, asker kiilerin; asker olan sular ile bunlarn asker kiiler aleyhine veya asker mahallerde yahut askerlik hizmet ve grevleri ile Memurlar ve dier kamu grevlilerinin yetkilerini kullanrken iledikleri kusurlardan doan tazminat davalar, kendilerine rcu edilmek kaydyla ve kanunun gsterdii ekil ve artlara uygun olarak, ancak idare aleyhine alabilir. Memurlar ve dier kamu grevlileri hakknda iledikleri iddia edilen sulardan tr ceza kovuturmas almas, kanunla belirlenen istisnalar dnda, kanunun gsterdii idari merciin iznine baldr. G. Adalet hizmetlerinin denetimi MADDE 144- Adalet hizmetleri ile savclarn idar grevleri ynnden Adalet Bakanlnca denetimi, adalet mfettileri eliyle yaplr. Buna ilikin usul ve esaslar kanunla dzenlenir.

H. Asker yarg MADDE 145- Asker yarg, asker mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafndan yrtlr. Bu mahkemeler; asker kiilerin, sadece askerlik hizmet ve grevleriyle ilgili olarak iledikleri asker sulara ait davalara bakmakla grevlidirler.

13 / 29

1982 Anayasas ilgili olarak iledikleri sulara ait grevlidirler.

davalara

Teklif Metni bakmakla Devletin gvenliine, anayasal dzene ve bu dzenin ileyiine kar sulara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde grlr. olmayan kiiler asker

Asker mahkemeler, asker olmayan kiilerin zel kanunda Sava hali haricinde, asker belirtilen asker sular ile kanunda gsterilen grevlerini ifa mahkemelerde yarglanamaz. ettikleri srada veya kanunda gsterilen asker mahallerde askerlere kar iledikleri sulara da bakmakla grevlidirler. Asker mahkemelerin sava veya skynetim hallerinde hangi sular ve hangi kiiler bakmndan yetkili olduklar; kurulular ve gerektiinde bu mahkemelerde adl yarg hkim ve savclarnn grevlendirilmeleri kanunla dzenlenir. Asker yarg organlarnn kuruluu, ileyii, asker hkimlerin zlk ileri asker savclk grevlerini yapan asker hkimlerin mahkemesinde grevli bulunduklar komutanlk ile ilikileri, mahkemelerin bamszl, hkimlik teminat, askerlik hizmetinin gereklerine gre kanunla dzenlenir. Kanun, ayrca asker hkimlerin yarg hizmeti dndaki asker hizmetler ynnden asker hizmetlerin gereklerine gre tekilatnda grevli bulunduklar komutanlk ile olan ilikilerini de gsterir. A. Anayasa Mahkemesi 1. Kuruluu

Asker mahkemelerin sava halinde hangi sular ve hangi kiiler bakmndan yetkili olduklar; kurulular ve gerektiinde bu mahkemelerde adl yarg hkim ve savclarnn grevlendirilmeleri kanunla dzenlenir. Asker yarg organlarnn kuruluu, ileyii, asker hkimlerin zlk ileri, asker savclk grevlerini yapan asker hkimlerin grevli bulunduklar komutanlkla ilikileri, mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat esaslarna gre kanunla dzenlenir.

A. Anayasa Mahkemesi 1. Kuruluu

MADDE 146. Anayasa Mahkemesi onbir asl ve drt yedek MADDE 146. Anayasa Mahkemesi ondokuz yeden kurulur. yeden kurulur. Cumhurbakan, iki asl ve iki yedek yeyi Yargtay, iki asl ve bir Trkiye Byk Millet Meclisi; iki yeyi Saytay Genel yedek yeyi Dantay, birer asl yeyi Asker Yargtay, Asker Kurulunun kendi bakan ve yeleri arasndan, her bo yer Yksek dare Mahkemesi ve Saytay genel kurullarnca kendi iin gsterecekleri er aday iinden, bir yeyi ise baro
14 / 29

1982 Anayasas Bakan ve yeleri arasndan ye tamsaylarnn salt ounluu ile her bo yer iin gsterecekleri er aday iinden; bir asl yeyi ise Yksekretim Kurulunun kendi yesi olmayan yksekretim kurumlar retim yeleri iinden gsterecei aday arasndan; asl ve bir yedek yeyi st kademe yneticileri ile avukatlar arasndan seer.

Teklif Metni bakanlarnn avukatlar arasndan gsterecekleri er aday iinden yapaca gizli oylamayla seer. Trkiye Byk Millet Meclisinde yaplacak bu seimde, her bo yelik iin ilk oylamada ye tam saysnn te iki ve ikinci oylamada ye tam saysnn salt ounluu aranr. kinci oylamada salt ounluk salanamazsa, bu oylamada en ok oy alan iki aday iin nc oylama yaplr; nc oylamada en fazla oy alan aday ye seilmi olur. Cumhurbakan; yeyi Yargtay, iki yeyi Dantay, bir yeyi Askeri Yksek dare Mahkemesi genel kurullarnca kendi bakan ve yeleri arasndan her bo yer iin gsterecekleri er aday iinden; yeyi Yksekretim Kurulunun kendi yesi olmayan yksekretim kurumlar retim yeleri arasndan gsterecei er aday iinden; be yeyi st kademe yneticileri, serbest avukatlar veya Anayasa Mahkemesi raportrleri arasndan; iki yeyi ise yksek renim grm Trkiye Cumhuriyeti vatandalar arasndan seer. Yargtay, Dantay, Asker Yksek dare Mahkemesi ve Saytay genel kurullarndan, Anayasa Mahkemesi yeliine aday gstermek iin yaplacak seimlerde, her bo yelik iin, bir ye ancak bir aday iin oy kullanabilir; en fazla oy alan kii aday gsterilmi saylr. Baro bakanlarnn avukatlar arasndan gsterecekleri aday iin yaplacak seimde de her bir baro bakan ancak bir aday iin oy kullanabilir ve en fazla oy alan kii aday gsterilmi saylr.

Yksekretim kurumlar retim yeleri ile st kademe Anayasa Mahkemesine ye seilebilmek iin, krkbe yan yneticileri ve avukatlarn Anayasa Mahkemesine asl ve yedek doldurulmu olmas kaydyla; yksekretim kurumlar ye seilebilmeleri iin, krk yan doldurmu, yksekrenim retim yelerinin profesr veya doent unvann kazanm,
15 / 29

1982 Anayasas Teklif Metni grm veya renim kurumlarnda en az onbe yl retim avukatlarn en az yirmi yl fiilen avukatlk yapm, st yelii veya kamu hizmetinde en az onbe yl fiilen alm veya kademe yneticilerinin yksekrenim grm ve en az en az onbe yl avukatlk yapm olmak arttr. yirmi yl kamu hizmetinde fiilen alm olmas arttr. Anayasa Mahkemesi, asl yeleri arasndan gizli oyla ve ye Anayasa Mahkemesi yeleri arasndan gizli oyla ve ye tam tamsaysnn salt ounluu ile drt yl iin bir Bakan ve bir saysnn salt ounluu ile drt yl iin bir Bakan ve Bakanvekili seer. Sresi bitenler yeniden seilebilirler. daire bakan seilir. Sresi bitenler yeniden seilebilirler. Anayasa Mahkemesi yeleri, asl grevleri dnda resm veya Anayasa Mahkemesi yeleri asl grevleri dnda resmi veya zel hibir grev alamazlar. zel hibir grev alamazlar. 2. yeliin sona ermesi 2. yelerin grev sresi ve yeliin sona ermesi

MADDE 147. Anayasa Mahkemesi yeleri altmbe yan MADDE 147- Anayasa Mahkemesi yeleri oniki yl iin doldurunca emekliye ayrlrlar. seilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi yesi seilemez. Anayasa Mahkemesi yeleri altmbe yan doldurunca emekliye ayrlrlar. Zorunlu emeklilik yandan nce grev sresi dolan yelerin baka bir grevde almalar ve zlk ileri kanunla dzenlenir. Anayasa Mahkemesi yelii, bir yenin hkimlik mesleinden karlmay gerektiren bir sutan dolay hkm giymesi halinde kendiliinden; grevini salk bakmndan yerine getiremeyeceinin kesin olarak anlalmas halinde de, Anayasa Mahkemesi ye tamsaysnn salt ounluunun karar ile sona erer. 3. Grev ve yetkileri Anayasa Mahkemesi yelii, bir yenin hkimlik mesleinden karlmay gerektiren bir sutan dolay hkm giymesi halinde kendiliinden; grevini salk bakmndan yerine getiremeyeceinin kesin olarak anlalmas halinde de, Anayasa Mahkemesi ye tamsaysnn salt ounluunun karar ile sona erer. 3. Grev ve yetkileri

MADDE 148. Anayasa Mahkemesi, kanunlarn, kanun MADDE 148. Anayasa Mahkemesi, kanunlarn, kanun hkmnde kararnamelerin ve Trkiye Byk Millet Meclisi hkmnde kararnamelerin ve Trkiye Byk Millet Meclisi tznn Anayasaya ekil ve esas bakmlarndan tznn Anayasaya ekil ve esas bakmlarndan uygunluunu denetler. Anayasa deiikliklerini ise sadece ekil uygunluunu denetler ve anayasa ikayeti bavurularn
16 / 29

1982 Anayasas bakmndan inceler ve denetler. Ancak, olaanst hallerde, skynetim ve sava hallerinde karlan kanun hkmnde kararnamelerin ekil ve esas bakmndan Anayasaya aykrl iddiasyla, Anayasa Mahkemesinde dava alamaz. Kanunlarn ekil bakmndan denetlenmesi, son oylamann, ngrlen ounlukla yaplp yaplmad; Anayasa deiikliklerinde ise, teklif ve oylama ounluuna ve ivedilikle grlemeyecei artna uyulup uyulmad hususlar ile snrldr. ekil bakmndan denetleme, Cumhurbakannca veya Trkiye Byk Millet Meclisi yelerinin bete biri tarafndan istenebilir. Kanunun yaymland tarihten itibaren on gn getikten sonra, ekil bozukluuna dayal iptal davas alamaz; defi yoluyla da ileri srlemez.

Teklif Metni karara balar. Anayasa deiikliklerini ise sadece ekil bakmndan inceler ve denetler. Ancak, olaanst hallerde, skynetim ve sava hallerinde karlan kanun hkmnde kararnamelerin ekil ve esas bakmndan Anayasaya aykrl iddiasyla, Anayasa Mahkemesinde dava alamaz. Kanunlarn ekil bakmndan denetlenmesi, son oylamann, ngrlen ounlukla yaplp yaplmad; Anayasa deiikliklerinde ise, teklif ve oylama ounluuna ve ivedilikle grlemeyecei artna uyulup uyulmad hususlar ile snrldr. ekil bakmndan denetleme, Cumhurbakannca veya Trkiye Byk Millet Meclisi yelerinin bete biri tarafndan istenebilir. Kanunun yaymland tarihten itibaren on gn getikten sonra, ekil bozukluuna dayal iptal davas alamaz; defi yoluyla da ileri srlemez. Herkes, Avrupa nsan Haklar Szlemesi kapsamndaki anayasal hak ve zgrlklerden birinin kamu gc tarafndan ihlal edildii iddiasyla ve kanun yollarnn tketilmi olmas artyla Anayasa Mahkemesine bavurabilir. Anayasa ikyetinde kanun yolunda gzetilmesi gereken hususlarda inceleme yaplamaz. Anayasa ikyetine dzenlenir. ilikin usul ve esaslar kanunla

Anayasa Mahkemesi Cumhurbakann, Bakanlar Kurulu yelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargtay, Dantay, Asker Yargtay, Asker Yksek dare Mahkemesi Bakan ve yelerini, Basavclarn, Cumhuriyet Basavcvekilini, Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu ve Saytay Bakan ve yelerini

Anayasa Mahkemesi Cumhurbakann, Bakanlar Kurulu yelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargtay, Dantay, Asker Yargtay, Asker Yksek dare Mahkemesi Bakan ve yelerini, Basavclarn, Cumhuriyet Basavcvekilini, Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu ve Saytay Bakan ve yelerini

17 / 29

1982 Anayasas grevleriyle ilgili sulardan dolay Yce Divan sfatyla yarglar.

Teklif Metni grevleriyle ilgili sulardan dolay Yce Divan sfatyla yarglar.

Yce Divanda, savclk grevini Cumhuriyet Basavcs veya Yce Divanda, savclk grevini Cumhuriyet Basavcs veya Cumhuriyet Basavcvekili yapar. Cumhuriyet Basavcvekili yapar. Yce Divan kararlar kesindir. Yce Divan kararlarna kar yeniden inceleme bavurusu yaplabilir. Genel Kurulun bu bavuru zerine verdii kararlar kesindir.

Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen dier grevleri de Anayasa Mahkemesi, Anayasa ile verilen dier grevleri de yerine getirir. yerine getirir. 4. alma ve yarglama usul MADDE 149. (Deiik: 3.10.2001-4709/33 md.) Anayasa Mahkemesi, Bakan ve on ye ile toplanr, salt ounluk ile karar verir. Anayasa deiikliklerinde iptale ve siyas parti davalarnda kapatlmaya karar verebilmesi iin bete oy okluu arttr. 4. alma ve yarglama usul MADDE 149. Anayasa Mahkemesi, daire ve Genel Kurul halinde alr. Daireler, daire bakannn bakanlnda drt yenin katlmyla toplanr. Genel Kurul, Mahkeme Bakannn bakanlnda en az ondrt ye ile toplanr. Daireler ve Genel Kurul kararlarn salt ounlukla alr. Anayasa ikyetlerinin kabul edilebilirlik incelemesi iin n komisyonlar oluturulabilir. Siyas partilere ilikin dava ve bavurulara, iptal ve itiraz davalar ile Yce Divan sfatyla yrtlecek yarglamalara Genel Kurulca baklr. Anayasa deiikliinde iptale, siyas partilerin kapatlmasna ya da Devlet yardmndan yoksun braklmasna karar verilebilmesi iin ye tamsaysnn te iki oy okluu arttr. ekil bozukluuna dayal iptal davalar Anayasa Mahkemesince ekil bozukluuna dayal iptal davalar Anayasa Mahkemesince ncelikle incelenip karara balanr. ncelikle incelenip karara balanr.
18 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni

Anayasa Mahkemesinin kuruluu ve yarglama usulleri kanunla; Anayasa Mahkemesinin kuruluu, Genel Kurul ve dairelerin mahkemenin alma esaslar ve yeleri arasndaki iblm yarglama usulleri kanunla; Mahkemenin alma esaslar, kendi yapaca tzkle dzenlenir. daire ve komisyonlarn oluumu ve iblm kendi yapaca tzkle dzenlenir. Anayasa Mahkemesi Yce Divan sfatyla bakt davalar dnda kalan ileri dosya zerinde inceler. Ancak, gerekli grd hallerde szl aklamalarn dinlemek zere ilgilileri ve konu zerinde bilgisi olanlar arabilir (Ek ibare: 23.7.1995-4121/14 md.) ve siyas partilerin temelli kapatlmas veya kapatlmasna ilikin davalarda, Yargtay Cumhuriyet Basavcsndan sonra kapatlmas istenen siyas partinin genel bakanlnn veya tayin edecei bir vekilin savunmasn dinler. D. Asker Yargtay MADDE 156 Asker Yargtay, asker mahkemelerden verilen karar ve hkmlerin son inceleme merciidir. Ayrca, asker kiilerin kanunla gsterilen belli davalarna ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar. Asker Yargtay yeleri birinci snf asker hkimler arasndan Asker Yargtay Genel Kurulunun ye tam saysnn salt ounluu ve gizli oyla her bo yer iin gsterecei er aday iinden Cumhurbakannca seilir. Asker Yargtay Bakan, Basavcs, kinci Bakan ve daire bakanlar Asker Yargtay yeleri arasndan rtbe ve kdem srasna gre atanrlar. Asker Yargtayn kuruluu, ileyii, mensuplarnn disiplin ve zlk ileri, mahkemelerin bamszl, hkimlik teminat ve Anayasa Mahkemesi Yce Divan sfatyla bakt davalar dnda kalan ileri dosya zerinde inceler. Ancak, anayasa ikayeti bavurularnda duruma yaplmasna karar verilebilir. Mahkeme ayrca gerekli grd hallerde szl aklamalarn dinlemek zere ilgilileri ve konu zerinde bilgisi olanlar arabilir (Ek ibare: 23.7.1995-4121/14 md.) ve siyas partilerin kapatlmasna ilikin davalarda, Yargtay Cumhuriyet Basavcsndan sonra kapatlmas istenen siyas partinin genel bakanlnn veya tayin edecei bir vekilin savunmasn dinler. D. Asker Yargtay MADDE 156 Asker Yargtay, asker mahkemelerden verilen karar ve hkmlerin son inceleme merciidir. Ayrca, asker kiilerin kanunla gsterilen belli davalarna ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar. Asker Yargtay yeleri birinci snf asker hkimler arasndan Asker Yargtay Genel Kurulunun ye tam saysnn salt ounluu ve gizli oyla her bo yer iin gsterecei er aday iinden Cumhurbakannca seilir. Asker Yargtay Bakan, Basavcs, kinci Bakan ve daire bakanlar Asker Yargtay yeleri arasndan rtbe ve kdem srasna gre atanrlar. Asker Yargtayn kuruluu, ileyii, mensuplarnn disiplin ve zlk ileri, mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat

19 / 29

1982 Anayasas askerlik hizmetlerinin gereklerine gre kanunla dzenlenir. III. Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu

Teklif Metni esaslarna gre kanunla dzenlenir. III. Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu

MADDE 159- Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu, MADDE 159- Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu, mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat esaslarna gre mahkemelerin bamszl ve hkimlik teminat esaslarna gre kurulur ve grev yapar. kurulur ve grev yapar. Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu yirmibir asl ve on yedek yeden oluur; daire halinde alr. Kurulun Bakan, Adalet Bakandr. Adalet Bakanl Mstear Kurulun tabii yesidir. Kurulun asl ve yedek yesi Yargtay Genel Kurulunun, iki asl ve iki yedek yesi Dantay Genel Kurulunun kendi yeleri arasndan, her yelik iin gsterecekleri er aday iinden Cumhurbakannca, drt yl iin seilir. Sresi biten yeler yeniden seilebilirler. Kurul, seimle gelen asl yeleri arasndan bir bakanvekili seer. Kurulun Bakan Adalet Bakandr. Adalet Bakanl Mstear Kurulun tabi yesidir. Kurulun, drt asl yesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yksek retim kurumlarnn hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarnda grev yapan retim yeleri, st kademe yneticileri ile avukatlar arasndan Cumhurbakannca, bir asl ve bir yedek yesi Anayasa Mahkemesi raportrleri arasndan Anayasa Mahkemesince, asl ve iki yedek yesi Yargtay yeleri arasndan Yargtay Genel Kurulunca, bir asl ve bir yedek yesi Dantay yeleri arasndan Dantay Genel Kurulunca, yedi asl ve drt yedek yesi birinci snf olup, birinci snfa ayrlmay gerektiren nitelikleri yitirmemi adl yarg hkim ve savclar arasndan adl yarg hkim ve savclarnca, asl ve iki yedek yesi birinci snf olup, birinci snfa ayrlmay gerektiren nitelikleri yitirmemi idar yarg hkim ve savclar arasndan idar yarg hkim ve savclarnca, drt yl iin seilir. Sresi biten yeler yeniden seilebilir. Kurul yelii seimi, yelerin grev sresinin dolmasndan nceki altm gn iinde yaplr. Cumhurbakan tarafndan seilen yelerin grev sreleri dolmadan Kurul yeliinin boalmas durumunda, boalmay takip eden altm gn
20 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni iinde, yeni yelerin seimi yaplr. Dier yeliklerin boalmas halinde, asl yenin yedei tarafndan kalan sre tamamlanr. Yargtay ve Dantay genel kurullarndan seilecek Kurul yelii iin her yenin, birinci snf adl ve idar yarg hkim ve savclar arasndan seilecek Kurul yelii iin her hkim ve savcnn; ancak bir aday iin oy kullanaca seimlerde, en fazla oy alan adaylar srasyla asl ve yedek ye seilir. Bu seimler her dnem iin bir defada ve gizli oyla yaplr. Kurulun, Adalet Bakan ile Adalet Bakanl Mstear dndaki asl yeleri, grevlerinin devam sresince kanunda belirlenenler dnda baka bir grev alamazlar. Kurulun ynetimi ve temsili Kurul Bakanna aittir. Kurul Bakan dairelerin almalarna katlamaz. Kurul, kendi yeleri arasndan daire bakanlarn seer. Bakan, yetkilerinden bir ksmn bakanvekili olarak belirledii daire bakanna devredebilir.

Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu; adli ve idar yarg hkim ve savclarn meslee kabul etme, atama ve nakletme, geici yetki verme, ykselme ve birinci snfa ayrma, kadro datma, meslekte kalmalar uygun grlmeyenler hakknda karar verme, disiplin cezas verme, grevden uzaklatrma ilemlerini yapar. Adalet Bakanlnn, bir mahkemenin veya bir hkimin veya savcnn kadrosunun kaldrlmas veya bir mahkemenin yarg evresinin deitirilmesi konusundaki tekliflerini karara balar. Ayrca Anayasa ve kanunlarla verilen dier grevleri yerine getirir.

Kurul, adl ve idar yarg hkim ve savclarn meslee kabul etme, atama ve nakletme, geici yetki verme, ykselme ve birinci snfa ayrma, meslekte kalmalar uygun grlmeyenler hakknda karar verme, disiplin cezas verme, grevden uzaklatrma ilemlerini yapar; Adalet Bakanlnn, bir mahkemenin kaldrlmas veya yarg evresinin deitirilmesi konusundaki tekliflerini karara balar; ayrca, Anayasa ve kanunlarla verilen dier grevleri yerine getirir. Hkim ve savclarn grevlerini; kanun, tzk, ynetmeliklere ve genelgelere (hkimler iin idar nitelikteki

21 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni genelgelere) uygun olarak yapp yapmadklarn denetleme; grevlerinden dolay veya grevleri srasnda su ileyip ilemediklerini, hal ve eylemlerinin sfat ve grevleri icaplarna uyup uymadn aratrma ve gerektiinde haklarnda inceleme ve soruturma ilemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu Bakannn oluru ile Kurul mfettilerine yaptrlr. Soruturma ve inceleme ilemleri, hakknda soruturma ve inceleme yaplacak olandan daha kdemli hkim veya savc eliyle de yaptrlabilir. Kurulun meslekten karma cezasna ilikin olanlar dndaki kararlarna kar yarg mercilerine bavurulamaz.

Kurul kararlarna kar yarg mercilerine bavurulamaz.

Kurulun grevlerini yerine getirmesi, seim ve alma Kurula bal Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, usulleriyle itirazlarn Kurul bnyesinde incelenmesi esaslar birinci snf hkim ve savclardan Kurulun teklif ettii kanunla dzenlenir. aday arasndan Kurul Bakan tarafndan atanr. Kurul mfettileri ile Kurulda geici veya srekli olarak altrlacak hkim ve savclar, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Kurula aittir. Adalet Bakanlnn merkez kuruluunda geici veya srekli Adalet Bakanlnn merkez, bal ve ilgili kurulularnda geici olarak altrlacak hkim ve savclarn muvafakatlarn alarak veya srekli olarak altrlacak hkim ve savclar ile adalet atama yetkisi Adalet Bakanna aittir. mfettilerini, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanna aittir. Adalet Bakan Hkimler ve Savclar Yksek Kurulunun ilk toplantsnda onaya sunulmak zere, gecikmesinde saknca bulunan hallerde hizmetin aksamamas iin hkim ve savclar geici yetki ile grevlendirebilir. Kurul yelerinin seimi, dairelerin oluumu ve iblm, Kurulun ve dairelerin grevleri, toplant ve karar yeter saylar, alma usul ve esaslar, dairelerin karar ve ilemlerine kar yaplacak itirazlar ve bunlarn incelenmesi usul ile Genel Sekreterliin kurulu ve grevleri kanunla dzenlenir.

22 / 29

1982 Anayasas GE C MADDE 15. 12 Eyll 1980 tarihinden, ilk genel seimler sonucu toplanacak Trkiye Byk Millet Meclisinin Bakanlk Divann oluturuncaya kadar geecek sre iinde, yasama ve yrtme yetkilerini Trk milleti adna kullanan, 2356 sayl Kanunla kurulu Mill Gvenlik Konseyinin, bu Konseyin ynetimi dneminde kurulmu hkmetlerin, 2485 sayl Kurucu Meclis Hakknda Kanunla grev ifa eden Danma Meclisinin her trl karar ve tasarruflarndan dolay haklarnda ceza, mal veya hukuk sorumluluk iddias ileri srlemez ve bu maksatla herhangi bir yarg merciine bavurulamaz. Bu karar ve tasarruflarn idarece veya yetkili klnm organ, merci ve grevlilerce uygulanmasndan dolay, karar alanlar, tasarrufta bulunanlar ve uygulayanlar hakknda da yukardaki fkra hkmleri uygulanr. (Son fkra mlga: 3.10.2001-4709/34 md.)

Teklif Metni

Geici 15 inci madde yrrlkten kaldrlyor.

GE C MADDE 18- Bu Kanunun 6 nc maddesiyle Anayasann 69 uncu maddesinde yaplan deiiklikler, Anayasa Mahkemesinde grlmekte olan davalarda da uygulanr. GE C MADDE 19- Bu Kanunun yrrle girdii tarihte Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek yeleri asl ye sfatn kazanr. Bu Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren otuz gn iinde, birer ye, Saytay Genel Kurulunun ve baro bakanlarnn gsterecekleri er aday arasndan Trkiye
23 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni Byk Millet Meclisi tarafndan seilir. Trkiye Byk Millet Meclisinde yaplacak seimde, her bo yelik iin ilk oylamada ye tam saysnn te iki ve ikinci oylamada ye tam saysnn salt ounluu aranr. kinci oylamada salt ounluk salanamazsa, bu oylamada en ok oy alan iki aday iin nc oylama yaplr; nc oylamada en fazla oy alan aday ye seilmi olur. Saytay Genel Kurulunda, Anayasa Mahkemesi yeliine aday gstermek iin yaplacak seimlerde, bir ye ancak bir aday iin oy kullanabilir; en fazla oy alan kii aday gsterilmi saylr. Baro bakanlarnn avukatlar arasndan gsterecekleri aday iin yaplacak seimde de her bir baro bakan ancak bir aday iin oy kullanabilir ve en fazla oy alan kii aday gsterilmi saylr. Cumhurbakan, yksekrenim grm Cumhuriyeti vatandalar arasndan iki yeyi seer. Trkiye

Anayasa Mahkemesi yeliine aday gsteren kurumlarn halen mevcut yeleri ile kendi kontenjanlarndan seilmi yedek yeler, tamamlama seiminde gz nnde bulundurulur. Anayasa ikayetine ilikin gerekli dzenlemeler iki yl iinde tamamlanr. Uygulama kanununun yrrle girdii tarihten itibaren anayasa ikyeti bavurular kabul edilir. Anayasa Mahkemesinde halen belli grevlere seilmi olanlarn bu sfatlar seilmi olduklar srenin sonuna kadar devam eder. Bu Kanunun yrrle girdii tarihte ye olanlar ya haddine kadar grevlerine devam ederler.

24 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni GE C MADDE 20- Bu Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren otuz gn iinde aada belirtilen esas ve usuller dahilinde Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu yeleri seilir. a) Cumhurbakan, hkimlik mesleine alnmasna engel bir hali olmayan; yksek retim kurumlarnn hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarnda en az onbe yldan beri grev yapan retim yeleri, st kademe yneticileri ile meslekte fiilen onbe yln doldurmu avukatlar arasndan drt ye seer. Cumhurbakan, st kademe yneticileri arasndan seecei Kurul yesini, bakanlk, mstearlk, mstear yardmcl, valilik, Cumhurbakanl Genel Sekreterlii, kamu kurum ve kurulularnda genel mdrlk veya tefti kurulu bakanl grevlerini yapanlar arasndan seer. b) Anayasa Mahkemesi, bir asl ve bir yedek yeyi Anayasa Mahkemesi raportrleri arasndan seer. Mahkeme Bakan bu Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren yedi gn iinde Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu ye adaylk bavurularn iln eder. lan tarihinden itibaren yedi gn iinde adaylar bavurularn yaparlar. Bavuru tarihinin sona erdii gnden itibaren onbe gn iinde Mahkeme, adaylar arasndan bir asl ve bir yedek yeyi seer. c) Yargtay Genel Kurulu, Yargtay yeleri arasndan asl ve iki yedek ye seer. Bu Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren yedi gn iinde Yargtay Birinci Bakan adaylk bavurusunu ilan eder. lan tarihinden itibaren yedi gn iinde adaylar Birinci Bakanla bavurur. Bavuru tarihinin sona erdii gnden itibaren onbe gn iinde Yargtay Genel Kurulu seim yapar. Her Yargtay yesinin
25 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni sadece bir aday iin oy kullanabilecei seimde, en fazla oy alan adaylar srasyla asl ve yedek ye seilmi olur. ) Dantay Genel Kurulu, Dantay yeleri arasndan bir asl ve bir yedek ye seer. Bu Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren yedi gn iinde Dantay Bakan adaylk bavurusunu ilan eder. lan tarihinden itibaren yedi gn iinde adaylar Bakanla bavurur. Bavuru tarihinin sona erdii gnden itibaren onbe gn iinde Dantay Genel Kurulu seim yapar. Her Dantay yesinin sadece bir aday iin oy kullanabilecei seimde, en fazla oy alan adaylar srasyla asl ve yedek ye seilmi olur. d) Yedi asl ve drt yedek ye birinci snf olup, birinci snfa ayrlmay gerektiren nitelikleri yitirmemi olan adli yarg hkim ve savclar arasndan, adli yarg hkim ve savclar tarafndan Yksek Seim Kurulunun gzetim ve denetiminde seilir. Bu Kanunun yrrle girdii tarihten itibaren be gn iinde Yksek Seim Kurulu adaylk bavurularn iln eder. ln tarihinden itibaren gn iinde adaylar Yksek Seim Kuruluna bavurur. Bavuru tarihinin sona erdii gnden itibaren iki gn iinde Yksek Seim Kurulu adaylarn bavurularn inceler ve aday listesini belirleyerek iln eder. Takip eden iki gn iinde bu listeye kar itiraz edilebilir. tiraz sresinin sona erdii gnden itibaren iki gn iinde tirazlar incelenir, sonulandrlr ve kesin aday listesi iln edilir. Yksek Seim Kurulunun kesin aday listesini iln ettii tarihten sonraki ikinci Pazar gn her ilde, il seim kurulunun gzetim ve denetimi altnda yaplacak seimlerde, o ilde ve ilelerinde grev yapan hkim ve savclar oy kullanr. l seim kurullar o ilde oy kullanacak hkim ve savclarn saysna gre sandk kurullar oluturur. Sandk
26 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni kurullarnn ilem, tedbir ve kararlarna kar yaplan ikyet ve itirazlar il seim kurulunca karara balanr. Adaylar propaganda yapamazlar; sadece, Yksek Seim Kurulu tarafndan belirlenen usul ve esaslar erevesinde zgemilerini bu i iin tahsis edilmi bir internet sitesinde yaymlayabilirler. Bu seimlerde her semen sadece bir aday iin oy kullanabilir. Seimlerde en ok oy alan adaylar srasyla asl ve yedek ye seilmi olur. Kullanlacak oy pusulalaryla ilgili dier hususlar Yksek Seim Kurulu tarafndan belirlenir. Yksek Seim Kurulu, oy pusulalarn kendisi bastrabilecei gibi gerektiinde uygun grecei il seim kurullar vastasyla bastrmaya da yetkilidir. Yaplacak seimlerde, 26/4/1961 tarihli ve 298 sayl Seimlerin Temel Hkmleri ve Semen Ktkleri Hakknda Kanunun bu bende aykr olmayan hkmleri uygulanr. e) asl ve iki yedek ye birinci snf olup, birinci snfa ayrlmay gerektiren nitelikleri yitirmemi idari yarg hkim ve savclar arasndan, idari yarg hkim ve savclar tarafndan Yksek Seim Kurulunun gzetim ve denetiminde seilir. Blge idare mahkemelerinin bulunduu illerde, il seim kurulunun gzetim ve denetimi altnda yaplacak bu seimlerde, o blge idare mahkemesinde ve yarg evresi ierisinde kalan yerlerde grev yapan idari yarg hkim ve savclar oy kullanr. Bu seimler hakknda da (d) bendi hkmleri uygulanr. Birinci fkrann (a), (b), (d) ve (e) bentleri uyarnca seilen Hkimler ve Savclar Yksek Kurulunun asl yeleri bu Kanunun yrrle girdii tarihten sonraki otuzuncu gn takip eden i gn grevlerine balarlar. Bu Kanunun yrrle girdii tarihte, Hkimler ve Savclar
27 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni Yksek Kurulunun Yargtaydan gelen asl ve yedek yelerinin grevleri, seilmi olduklar srenin sonuna kadar devam eder. Bu yelerden grev sresini tamamlayanlarn yerine birinci fkrann (c) bendi uyarnca seilenler srayla greve balarlar. Bu madde uyarnca seilen yelerin greve balamasn mteakip yaplacak ilk Kurul toplantsnda, Hkimler ve Savclar Yksek Kurulunun Dantaydan gelen asl ve yedek yelerinden ad ekme suretiyle belirlenen bir asl ve bir yedek yesinin grevi sona erer. Kalan asl ve yedek ye ise seilmi olduklar srenin sonuna kadar grevlerine devam eder. Bu yelerden grev sresini tamamlayanlarn yerine birinci fkrann () bendi uyarnca seilenler greve balarlar. Birinci fkrann (c) ve () bentleri uyarnca seilen yelerden, nc ve drdnc fkra uyarnca greve balayanlarn grev sresi, birinci fkrann (a), (b), (d) ve (e) bentleri uyarnca seilen dier Kurul yelerinin grev sresinin bittii tarihte sona erer. lgili kanunlarda gerekli dzenlemeler yaplncaya kadar, Hkimler ve Savclar Yksek Kuruluna seilen asl yeler, Yargtay daire bakan iin ilgili mevzuatnda ngrlen tm mal ve sosyal haklar ile emeklilik hakkndan aynen yararlanrlar. Ayrca, Kurulun Bakan dndaki asl yelerine, 30000 gsterge rakamnn memur aylklarna uygulanan katsay ile arpm sonucu bulunacak miktarda aylk ek tazminat denir. lgili kanunlarda dzenleme yaplncaya kadar, Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu, a) Anayasa hkmlerine aykr olmamak kaydyla,
28 / 29

1982 Anayasas

Teklif Metni yrrlkteki kanun hkmlerine gre Kurul eklinde alr. b) kinci fkra uyarnca asl yelerinin greve balad tarihten itibaren bir hafta iinde Adalet Bakannn bakanlnda toplanr ve bir geici Bakanvekili seer. c) En az onbe ye ile toplanr ve ye tam saysnn salt ounluu ile karar verir. ) Sekreterya hizmetleri Adalet Bakanl tarafndan yrtlr. Bu madde hkmleri, ilgili kanunlarda gerekli dzenlemeler yaplncaya kadar uygulanr. MADDE - Bu Kanun yaym tarihinde yrrle girer ve halkoyuna sunulmas halinde tmyle oylanr.

29 / 29