Agdas Endustriyel Sartnamesi

Sakaryada Temiz Havann Gvencesi...
AGDA ENDSTRYEL TESSLER DOALGAZ TEKNK ESASLARI
REV : 01072010
NDEKLER :
1. AMA 2. KAPSAM 3. TANIMLAR 4. ENDSTRYEL TESSLERDE DOALGAZ TESSATI 4.1. Gaz Teslim Noktas 4.1.1. Servis Kutusu 4.1.2. Basn Drme ve lm stasyonu 4.1.2.1. Basn Drme ve lm stasyonu Ekipmanlar 4.2. Boru Hatt Tasarm 4.2.1. Azami gaz eki kapasitesi 4.2.2. Gaz teslim noktas k basnc 4.2.3. Gaz hz 4.2.4. Boru hatt 4.2.5. AKV 4.2.6. zolasyon Flan 4.2.7. Tahliye Hatt (Vent) 4.2.8. Emniyet Solenoid Vanas 4.2.9. Saya 4.2.10. Gzergh seimi 4.2.10.1. Yeralt boru hatlar 4.2.10.2. Yerst boru hatlar 4.2.10.3. Isl genleme hesab 4.2.11. kincil Basn Drme stasyonu 4.3. Malzeme Seimi 4.3.1. Endstriyel tesislere ait doalgaz tesisatlarnda kullanlacak elik boru ve fittingler 4.3.1.1. elik Borular 4.3.1.2. Fittingler 4.3.1.3. Vanalar 4.3.1.4. Flanlar ve Aksesuarlar 4.3.1.5. Saplama ve Somunlar 4.3.1.6. Szdrmazlk Contas 4.3.1.7. Dili Balantlarda Kullanlacak Malzemeler 4.4. elik Tesisatn Kaynakla Birletirilmesi 4.4.1. Teknik Bilgiler 4.4.2. Elektrot Malzemesi 4.4.3. Kaynaklarn Kalifikasyonu 4.4.4. Kaynak Hatalar 4.4.5. Kaynak Kalite Kontrol 4.4.6. Kaynak kalitesinin AGDA tarafndan kontrol 4.5. Testler 4.5.1. n test (Mukavemet Testi) 4.5.2. Szdrmazlk testi 4.5.3. AGDAn Kontrol 4.6. Endstriyel tesislerde polietilen boru kullanm 4.6.1. Polietilen Borulara Ait Genel zellikler 4 4 4 9 10 11 10 10 11 11 11 11 12 12 12 13 13 13 14 15 17 18 22 24 24 24 25 25 26 26 26 26 26 27 30 31 31 31 32 32 32 32 33 33 33
4.6.2. 4.6.2.1. 4.6.2.2. 4.6.2.3. 4.6.2.4. 4.6.2.5. 4.6.2.6. 4.7. 4.8. 4.9. 4.9.1. 4.9.1.1. 4.9.1.2. 4.9.1.3. 4.9.1.4. 4.9.1.5. 4.9.1.6. 4.9.2. 4.10. 4.10.1. 4.10.2. 4.10.3. 4.10.4. 4.10.5. 4.10.5.1. 4.10.5.2. 4.11. 4.11.1. 4.11.2. 4.12. 4.12.1. 4.12.2. 4.13. 4.13.1. 4.13.2. 4.13.3. 4.13.4. 4.13.5. 4.14. 4.14.1. 4.14.2. 4.14.3. 4.14.4. 4.15. 4.16. 5.6.7
PE Borularn Tesisatlandrlmas Gzergh Tespiti Trane Boyutlar Tranenin Almas Polietilen Borularn Traneye Yerletirilmesi Polietilen Borularn Birletirilmesi Geri Dolgu lemi Sayalar Elektronik Hacim Dzelticiler Brlr Gaz Kontrol Hatt (Gas Train) Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar Fanl Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar (Q 1200 KW ) Fanl Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar (Q > 1200 KW) Atmosferik Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar Tek Kademeli Proses Bekleri Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar ki Kademeli Proses Bekleri Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar Oransal Proses Bekleri Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar Gaz kontrol hatt ekipmanlar balant ekilleri Hesap Yntemleri Boru ap Hesap Yntemi l Hacim Hesab Saya Hacimleri Havalandrma Hesab Endstriyel Bacalar ve Hesap Yntemi Bacalarn Boyutlandrlmas Baca gaz emisyon deerleri Yakc Cihazlara Ait Elektrik Tesisat ve Topraklamas Elektrik Tesisat Topraklama Tesisat Katodik Koruma Galvanik Anotlu Katodik Koruma Katodik Koruma Hesap Yntemi Mutfak Tesisat Basn Kapasite Endstriyel Mutfaklarda Kullanlan Cihazlar Havalandrma Mutfak cihazlar emniyet ekipmanlar Radyant stclar Cihazlarn Yerletirilmesi Tesis Hacmi Bacalar Havalandrma El alomalar Elektirik Jeneratrleri Talimatlar,tavsiyeler,proje dosya format
34 34 34 34 35 35 36 36 40 41 41 43 44 45 46 47 48 49 49 49 50 51 52 58 58 60 62 62 63 64 64 65 69 69 70 71 72 73 74 74 74 74 75 77 79 81
ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES
TEKNK ARTNAME 1 AMA Bu teknik artnamenin amac; snma, proses ve kojenerasyon uygulamalarnda doalgaz tketimin yaplaca ticari ve endstriyel tesislerde ii sal ve i gvenlii kurallarna bal kalarak doalgaz tesisatn projelendirme ve uygulama esaslarn belirlemektir. 2 - KAPSAM Endstriyel ve retim amal ticari tesisler bu teknik artnamede ngrlen koullara gre projelendirilecek ve dnm ileri bu esaslara uygun olarak AGDA yetki belgesine haiz sertifikal firmalar tarafndan gerekletirilecektir. Bu artnamede belirlenen kurallar: a) Doalgaza dnm yaplacak endstriyel tesislerde veya bu kapsamdaki doalgaz tesisatnda yaplabilecek ek ve deiiklikler ile ilgili hususlar (Dahili i tesisat), b) Doalgaz ihtiyac kapasitelerine baklmakszn (Gaz teslim noktas servis kutusu ya da istasyon olan ) Endstriyel ve retim amal ticari tesisleri, c) 200 m3/h kapasitesine kadar olan tketimler iin 300 mbarg kl servis kutusu ile gaz kullanm olan yerleri, d) Endstriyel ve ticari tesislerde snma amal olan kullanmlar kapsar. e) Organize sanayi blgelerinde ki tesisleri. 3. TANIMLAR 3.1 Datm irketi:
EPDK tarafndan belirlenen bir blgede doal gazn datm ve mahalli boru hatt ebekesi ile nakli faaliyetlerini yapmaya yetkili klnan tzel kiidir.
Endstriyel Kurulu: Sanayi Odasna kaytl olan ve retim maksatl faaliyet gsteren, doalgaz tesis genelinde proses, snma ve/veya mutfak tketimi maksatl kullanan kurululardr. 3.2 Byk Ticari Kurulu: Ticaret Odasna kaytl olup iletme ile ticari gaz kullanm szlemesi yapan kurululardr. 3.3 Mteri: letme ile doalgaz kullanm szlemesi imzalayan gerek veya tzel kiidir. 3.4 Szleme: AGDA ile mteri arasnda doal gazn sat koullarn belirlemek maksadyla imzalanan akittir. 3.5 Datm ebekesi: Doal gazn kent giriindeki ana basn drme ve lm istasyonlarndan alnarak gaz teslim noktalarna iletimini salayan yeralt gaz boru hatlarnn tmdr.
-3-
3.6 Gaz Teslim Noktas: Mteriye gaz arznn salanaca noktadr. (Servis Kutusu veya Basn Drme ve lm stasyonu) 3.8 Tam Yanma: Doalgazn, kimyevi bileimine uygun olarak hesaplanm gerekli miktarda yakma havas ile kimyasal tepkimeye girmesi olaydr. CH4 + 2O2 + 8N 2 3.9 Is Gc: Is gc, su, buhar veya hava gibi bir s tayc akkana, bir s reticisi tarafndan birim zamanda aktarlan yararl s miktardr. kW, kcal/h 3.10 Anma Is Gc (QN): Anma s gc, belirli bir yakt (kat, sv veya gaz) iin TS 4040da yer alan artlar salamak zere nceden belirtilen ve kararl durumda, s reticisinden s taycs akkana srekli olarak aktarlan s miktardr. kW, kcal/h 3.11 Anma Is Gc Alan (AN): Anma s gc alan AN, belirli bir yakt tr (kat, sv, gaz) iin, s reticisinin kararl duruma erimesinden sonra anma s gcn srekli olarak veren, bir tarafnda stc akkann bulunduu ve dier tarafn alev ve scak yanm gazlarn yalad, imalat tarafndan s reticisinin (scak su kazan, buhar kazan vb.) etiketinde belirtmi olduu alan olup birimi m2 dir. 3.12 st Isl Deer: st sl deer, belirli bir scaklk derecesinde bulunan 1 Nm3 gazn tam yanma iin gerekli minimum hava ile kartrlarak herhangi bir s kayb olmadan yakldnda ve yanma rnleri balang derecesine kadar soutulup karmndaki su buhar youturulduun da aa kan s miktardr. Sembol Ho, Birimi kcal/Nm3tr. 3.13 Alt Isl Deer: Alt sl deer, belirli bir scaklk derecesinde 1 Nm3 gazn, tam yanma iin gerekli minimum hava ile kartrlarak herhangi bir s kayb olmadan yakldnda ve yanma rnleri, karmdaki su buhar youturulmadan balang scaklna kadar soutulduunda aa kan s miktardr. Sembol Hu, birimi kcal/Nm3tr. Hesaplamalarda esas alnan deer 8250 kcal/Nm3 tr. 3.14 Wobbe Says: Wobbe says, bir gazn sabit beslenme basncnda yaklmas ile aa kan s ile ilgili olup aadaki formlle hesaplanr. W = Gazn st sl deeri / (Gazn bal younluu) 1/2 CO2 + 2H2O + 8N 2 + ENERJ
-4-
3.15 Gaz Modl: Bir cihazn wobbe says farkl baka bir gazla alabilir hale dntrlmesinde, s girdi paritesi ve primer hava srklenmesinin doru deerini elde etmek iin, cihazn daha nce alt gazla ayn olmas gereken orandr. Sistemde gaz kesintisine gidildiinde Propan ya da mix LPG fakirletirilerek fakirletirme nitesi ile ayn tesisatta kullanm salanabilir. 3.16 Gaz Brlr: Gaz brlr, gaz yanma havas (oksijen) ile belli oranlarda kartran ve s ihtiyacna gre gerekli gazhava karm orann, alevin biim ve bykln ayarlamak suretiyle, issiz ve tam yanma sonucu alevin meydana gelmesini salayan, bu amala otomatik kumanda, kontrol, ayar, ateleme ve gvenlik tertibat ile donatlan ve gerektiinde yakma havasn cebri veya tabii olarak salayan elemanlar ieren bir cihazdr. 3.17 Test Nipeli: Szdrmazlk testi, bakm ve ayarlar srasnda yaplacak basn lmlerinde kullanlmak amac ile aksesuarlar ve boru hatlar zerine konulan elemanlardr. Ancak sz konusu test nipeli gaz tesisat zerinde kullanlacak olan gaz filtresi,reglatr gibi elemanlarn zerinde olmas halinde, tesisat zerine ikinci bir test nipeli koyulmasna gerek yoktur. 3.18 Brlr Gaz Kontrol Hatt: Brlr gaz iletme ve emniyet elemanlarndan (kresel vana, manometre, filtre, minimum gaz basn presostat, maksimum gaz basn presostat, solenoid vanalar, vb.) oluan armatr grubudur. 3.19 Valf (Ventil): Valf, szdrmazlk (kapatma) eleman olup ak ynne kar hareket ederek szdrmazlk yzeyinden uzaklamak (valfn almas) veya yaklamak (valfin kapanmas) suretiyle ak kesen bir tesisat elemandr. 3.20 Vana: Ak kesme tesisat elemandr. 3.21 Kaynak: Birbirinin ayn veya eritme aralklar birbirine yakn iki veya daha fazla metalik veya termoplastik paray, s, basn veya her ikisi birden kullanlarak ayn ya da yaklak eritme aralnda ilave malzeme katarak veya katmadan yaplan birletirme veya dolgu ilemidir. 3.22 Metal Kayna: Metalik malzemeleri, s, basn veya her ikisi birden kullanlarak; ayn cinsten eritme aralnda, ayn ya da yaklak bir malzeme (ilave metal) katarak veya katmadan yaplan birletirme ya da doldurma ilemidir.
-5-
3.23 Klape: Klape, szdrmazlk (kapatma) eleman olup yatay veya dey bir eksen etrafnda dnerek ak dorultusuna zt ynde oturma yzeyinden almak (ama durumu) veya oturma yzeyine yaklamak (kapatma durumu) suretiyle ak kesen bir tesisat elemandr. 3.24 Yanm Gaz Klapesi: Bacada veya yanm gaz kanalnda termik veya mekanik olarak alan bir klapedir. 3.25 Atk Gaz k Borusu (Duman Kanal): Gaz tketim cihaz ile baca arasndaki irtibat salayan daire, kare veya dikdrtgen kesitli baca balant kanallardr. 3.26 Atk Gaz Bacas: Gaz tketim cihazlarnda yanma sonucu oluan atk gazlarn atmosfere atlmasn salayan kanaldr. 3.27 Atk Gaz Ak Sigortas: Atk gaz borusuna/kanalna monte edilen ve bacada meydana gelen kuvvetli eki, ylma ve geri tepme durumlarnda gaz kesen emniyet tertibatdr. 3.28 Yangn Vanas: Gaz kontrol hattnda kesme vanasndan nce konulan ve yangn v.b. bir nedenle ortam scaklnn belirli bir deere ykselmesi durumunda gaz akn otomatik olarak kesen vanadr.(Kapasitesine baklmakszn istee baldr.) 3.29 Esnek Balant Eleman: Boru hattnn, gzergah zerinde mesnetlendii noktalarda (farkl oturma zeminine sahip yaplarn dilatasyon noktalar v.b.) meydana gelebilecek birbirinden bamsz dinamik zorlanmalarda, brlr gaz yolu hatlarnda tesisat zerindeki titreimi absorbe etmek ve boru hattnn zarar grmesini engellemek amac ile boru hatt zerine yerletirilen elemanlardr. 3.30 Sertifikal Mhendis: Sertifika Ynetmeliine gre sertifika alm firmalarda, proje ve/veya uygulama yapan sertifikal mhendislerdir. 3.31 Sertifikal Firma: Sertifika Ynetmeliine gre sertifika alm gerek veya tzel kiidir. 3.32 Proses: Bir maddeye enerji verilerek, genelde bu enerji sdr ve bu maddeden enerji transferi yaplmak suretiyle malzemenin ilenmesi olarak adlandrlr.
-6-
3.33 Normal Metrekp: Bir atmosfer basnta (1013,25 mbarg) ve 0C de kuru gazn hacmine normal metrekp denir. 3.34 Standart Metrekp: Bir atmosfer basnta (1013,25 mbarg) ve 15C de kuru gazn hacmine standart metrekp denir. 3.35 Bal Younluk: Ayn basn ve scaklk artlar altnda 15C ve 1013,25 mbarda belirli bir hacimdeki gaz ktlesinin ayn hacimdeki kuru hava ktlesine orandr. 3.36. Radyant Istc: nsan boyundan yksek seviyeden, gaz yakp bulunduu mekna s transferini nm ile yaparak stan cihazlardr. 3.37. Kazan: Isnma veya proses amal scak su veya su buhar reten, baz hallerde kullanm amal scak su temin eden cihazlardr. 3.38. Boyler: Kazan ile e gdml alan veya kendine ait bir yakma sistemi bulunan kullanm amal scak su retim maksatl cihazlardr. 3.39. Baca apkas: Bacann eki etkisini dzenleyen, bacay harici etkilerden koruyan ve baca k ucuna yerletirilen apkadr. 3.40. Etkili Baca Ykseklii: Atk gazn bacaya girdii yer ile atk gazn bacay terk ettii nokta arasndaki ykseklik farkdr. (TS 11386, TS 11388-EN13384-2, TS 11389 - EN13384-1) 3.41 Mstakil (Bireysel) Baca: Tek bir birime hizmet vermek zere ina edilmi, binann bir katndan atnn stne kadar kan ve dier katlarla cihaz balants olmayan bacadr. 3.42. Hidrolik ap: Kanal kesit alann (A), kanal evre uzunluuna (U) blmnn 4 katdr. Dh = 4.A/U A : Kanal kesit alan U : Kanal evre uzunluu Dh : Hidrolik ap 3.45. Tabii Havalandrma Sistemi: Yanma iin gerekli yakma havasn bulunduu kapal ortamdan alan cihazlarn havalandrmasnn d atmosfere ak blmden tabii olarak yaplmasn salayan sistemdir. (kanal, menfez vb.)
-7-
3.46. Cebri (Mekanik) Havalandrma Sistemi: Alt ve st havalandrmann, vantilatr, aspiratr gibi mekanik sistemlerle havalandrma kanallar kullanlarak saland sistemdir. 3.47. Alt Havalandrma: Yakc cihaz iin gerekli yakma havasn temin iin tesis edilen sistemdir. 3.48. st Havalandrma: Ortamda bulunabilecek atk ve/veya i gazlarn d ortama tahliyesi ve yakma havasn alt havalandrma noktasndan ortama giriin rahat yaplabilmesi iin tesis edilen sistemlerdir. 3.49. EN: Avrupa standartlar (European Norm) 3.50.IEC: Uluslararas Elektroteknik Komisyonu (International Electrotechnical Commission) 3.51.ISO: Uluslararas Standardizasyon Kuruluu(International Organization for Standardization) 3.52.TS: Trk Standartlar 3.53.TSE: Trk Standartlar Enstits 4.ENDSTRYEL TESSLERDE DOALGAZ TESSATI Endstriyel tesislerde doalgaza dnm ilemi ihtiya duyulan gaz debisine ve basncna uygun gaz teslim noktas tesis edilmesi ve sonrasndaki tesisatn artnameye uygun olarak tasarmlanmas ile yaplr. Tm tesisat bileenleri ve yakc cihaz seiminde TS, EN, ISO, IEC standartlarndan herhangi birine, bu standartlara haiz olmayan malzemeler, TSE tarafndan kabul gren dier standartlardan birine uygun olmaldr. Standartlarda yaplabilecek deiikliklerde yeni tarihli standardn resmi gazetede yaynlanmasndan sonra yeni standart geerli olur. Endstriyel Tesislerde Dnm zellikleri : Endstriyel tesislerin doalgaza dnm, dnm yaplacak tesisin mevcut kazan ve yakc (brlr) durumuna, kazan dairesi ve havalandrlmas ile emniyet sistemine ve baca gibi esas unsurlara baldr. Montaj yaplacak doalgaz hatt, ihtiya duyulan Gaz Teslimnoktalar tesis edilmesi ve sonraki tesisat donanmnn Teknik artnameye uygun olarak tasarm ve Uygulamas yaplmaldr. Tesis iine giri basnc ile ilgili proje baznda AGDA grleri esas alnacaktr. Dnm yaplacak bir endstriyel tesis iin gerekli kriterleri aadaki gibidir: -Gaz debisi ve basn deerleri tespit edilmeli. -Belirlenen debi ve basnca gre boru hatt tasarm yaplmal. -Tesiste bulunan Yakc Cihazlarn tipi ve ya irdelenmeli. -Kazan dairesinin konumu ve havalandrlmas teknik artnamelere gre dnlmeli. -Kapasiteye uygun Yakc Cihazlarn seimi yaplmal. -Mevcut baca artnameye gre dzeltilmeli veya yeniden yaplmal. -Emniyetli bir iletme, standartlara uygun malzeme ve iiliktir.
-8-
4.1 Gaz Teslim Noktas: Endstriyel tesise gaz teslimin yaplaca noktadr. Gaz teslim noktasnn tipi tesis iin gerek duyulan gaz debisi, gaz basnc veya blgedeki AGDA doal gaz hattnn elik veya PE olmasna gre deikenlik gsterir. Yukardaki esaslara bal olarak gaz arznn salanaca gaz teslim noktas tipleri; - Servis kutusu - stasyon (PE hattan beslenen) - stasyon (elik hattan beslenen) eklinde olabilir. 4.1.1 Servis Kutusu: PE ebekeden beslenir. htiya duyulan gaz debisinin 200 m/he kadar olduu endstriyel tesisler iin uygundur. Giri basnc 1 - 4 barg, k basnc max 300 mbarg dr. 4.1.2 Basn Drme ve lm stasyonu: a. stasyon (PE hattan beslenen): PE ebekeden beslenir. htiya duyulan gaz debisinin 500 m/he kadar olduu endstriyel tesisler iin uygundur. Giri basnc 1 - 4 barg, k basnc max. 0,3 bargdr. 500 m3/h ve 0,3 bar zerindeki gaz debisi taleplerinde AGDAn onay alnmaldr. b. stasyon (elik hattan beslenen): elik hattan beslenir. Giri basnc (6- 12)-19 bargdr. k basnc min. 4 bargdr. 4 barg alt k basnc taleplerinde AGDAn onay alnmaldr. 4.1.2.1 Basn Drme ve lm stasyonu Ekipmanlar: stasyon aada belirtilen ekipmanlardan olumaktadr. 1-zolasyon balant elemanlar: stasyonun elektriksel yaltmn salamak amacyla giri flan sonras ve k flan ncesi bulunur. 2-Filtre: Gaz iinde bulunabilecek 5 mdan byk toz ve paracklar tutarak reglatr, kontro ekipmanlar ile sayac koruyan elemandr. 3-Reglatr: Gaz teslim noktas giri basncn AGDA ile mteri arasndaki anlamada belirlenen basn deerine drmek ve srekliliini salamak iin kullanlan ekipmandr. ki adet reglatr hatt olan basn drme ve lm istasyonlarnda, reglatrlerden bir tanesi yedektir. l ve gvenlik
-9-
4-Emniyet kapama Vanas stasyonlarda k basncnn ayarlanan emniyet snrlar ierisinde olduunu srekli kontrol edebilmek amacyla bu emniyet elemanlar kullanlmtr. Bunlar reglatr ncesi ayr bir eleman olabilecei gibi reglatrlerle monoblok eklinde de olabilmektedir. Reglatrn k basn deerinin ayarlanan maksimum deer zerine kmas durumunda gaz akn keser. 5-Saya: Faturalama iin gerekli okumay yapar. stasyonlarda genellikle rotary ve trbin tipi sayalar kullanlmaktadr. Sayalar zerinde standart artlar (1.01325 barg ve 15C) esas alnarak basn, scaklk ve sktrlabilirlik faktrne gre bir elektronik hacim dzeltici mevcuttur. Ancak istasyon da kullanlacak sayalarn minimum lme deerlerinin, gaz hattnda kullanlacak olan kk kapasiteli cihazlarn gaz debisinin zerinde kalmas durumunda, sayalar AGDAIN onayn almak kayd ile gaz tesisatnn zerine koyulacaktr. Saya seimleri kk kapasiteli cihazlarn tketim deerleri dikkate alnarak yaplacaktr. 6-Emniyet tahliye vanas ve hatt: Bu vanalar, sistemi ar basnca kar korur. Anlk basn ykselmelerinde fazla gaz sistemden tahliye ederek reglatrn (shut-off) kapanmasn ve hattn devre d kalmasn nler. NOT: stasyonun periyodik bakm veya herhangi bir sebeple devre d kalmas durumunda istasyona mdahale yalnzca AGDA yetkilileri tarafndan yaplr. 4.2 Boru Hatt Tasarm: 4.2.1 Azami gaz eki miktar: Mteri ile AGDA arasnda yaplan doalgaz sat szlemesinde belirlenen saatlik maksimum gaz eki miktardr (m/h). Boru ap belirlenirken ileride olabilecek tketim artlar gz nne alnarak saptanan maksimum kapasite dikkate alnmaldr. Projelendirme ve boru hatt tasarm esnasnda cihazlarn anma sl kapasiteleri deil, cihaz zerinde bulunan (flemeli, flemesiz, atmosferik tip) brlr ya da bek gibi yakc cihazlarn maksimum sl kapasitelerine gre gaz tketim deerleri hesaplanacaktr. Toplam tketim miktar tesisteki mevcut yakc cihazlarn gaz tketim kapasiteleri aritmetik olarak toplanacak ve edeer zaman faktr 1 olarak alnacaktr. 4.2.2 Gaz teslim noktas k basnc: Mteri ile AGDA arasnda yaplan doalgaz sat szlemesinde; gaz teslim noktas tipine, kapasitesine ve mteri ihtiyacna gre belirlenen basntr. 4.2.3.Gazn hz: Sistemde gereksiz grlt ve titreimi nlemek amacyla kabul edilebilir maksimum gaz hz 25 m/sndir. Mutfak hatt maksimum gaz hz 300 mbargde 15 m/sndir.
-10-
4.2.4 Boru hatt: Gaz teslim noktasndan sonra ekilecek boru hattnn elik olan ksmlarnn tamamnda kaynakl birletirme yaplmaldr. Gaz teslim noktasndan sonra tesis genelinde boru tesisatnn tamam elik veya bir ksm elik bir ksm PE boru kullanlarak yaplabilir. PE boru kullanm ile ilgili uygulamalar gaz teslim noktasnn tipine gre deiir. Gaz teslim noktasnn elik hattan beslenen istasyon olmas durumunda; toprak alt hatlarda PE boru kullanlmas sz konusu ise, istasyon kndan sonraki minimum 5mlik ksm elik boru olmal (P0 hatt), daha sonra PE/elik gei paras ile PE boruya geilmelidir. Hattn toprak stne kaca noktadan 1m ncesinde tekrar elik boruya gei yaplmaldr. stasyon ncesi ve sonras katodik koruma yaplmaldr. 4.2.5 AKV (Ana Kesme Vanas ) : Gaz teslim noktasnn istasyon olmas durumunda, istasyon snrlar dnda kalmak kouluyla minimum 2m. uzakla AKV konulmaldr (TS EN 331, TS 9809). Gerek istasyon k flann da ve istasyon AKV balantlarnda flanlar arasnda elik conta kullanlacaktr. Boru hattnn giri yapt bina ile istasyon arasndaki mesafenin 50m.den byk olmas durumunda bina dna ikinci bir AKV konmaldr. stasyon ile ikincil basn drme istasyonu arasndaki mesafe 10m.den daha az ise, basn drme ve lm istasyonu knda AKV konulmasna gerek yoktur. Gaz teslim noktasnn servis kutusu olmas durumunda AKV saya ncesinde konulmaldr. Sayacn, boru hattnn giri yapt binaya olan mesafesinin 50m.den fazla olmas durumunda bina dna ikinci bir AKV konulmaldr. Ak ortamda bulunan AKVler koruyucu kutu iine alnmaldr. AKVn, toprak altna konulmas halinde aadaki rogar artlar salanmaldr. * Su veya yamur giriini engelleyecek ekilde (contal) kapak yaplmal, * Rogar iinde birikebilecek su iin gider bulunmal, * AKVye yaplabilecek mdahale ve bakm onarm almalarna engel olmayacak boyutlarda oluturulmaldr. 4.2.6 zolasyon Flan: Boru hattnn topraktan kt noktaya yakn bir yere konmaldr. DN 80 e kadar olan aplarda kaynakl izolasyon mafsal ya da izolasyon flan, DN 80 ve zerinde olan aplarda izolasyon flan kullanlacaktr. stasyon (Giri-k) ap Seim Hesaplar : D: Boru ap (mm) Q: Max.ak debisi (Nm3/h) Pmut: Mutlak basn (bara) (Pmut = Patm + Piletme) Pil (barg) : Gaz hattnn iletme basnc Patm : (Atmosfer basnc = 1 bar) V: Ak hz (m/sn) (Giri hz max 20 m/sn k hz max 25 m/sn) Giri ap Seim Kriterleri: Minimum giri basnc ve maksimum gaz ak debisinde, gaz hz 20 m/snyi gemeyecek ekilde giri ap seilir.
-11-
k ap Seim Kriterleri: Minimum k basnc ve maksimum gaz ak debisinde, gaz hz 25 m/snyi gemeyecek ekilde k ap seilir. D= 18,82* [Q / (V*Pmut)]1/2 Reglatr Seim Hesaplar : Q: Debi (Nm3/h) Cg: Reglatr geirgenlik katsays Pmut: Mutlak basn (bara) Piletme: Gaz hattnn iletme basnc (barg) Patm : Atmosfer basnc= 1 barg (Pmut = Patm + Piletme) K: Doalgaz katsays (0,52) Q=K*Cg* Pmut 4.2.7 Tahliye Hatt (Vent) : Boru hattndaki gazn gerektiinde tahliyesi iin; boru hattna (hat binaya girmeden nce), emniyet kapama vanalar sistemine, basn tahliye vanalarna, brlr ncesi gaz kontrol hattna monte edilmelidir. Bir kesme vanas ve bir k borusundan ibarettir. Kapal mahallerde bulunan tahliye borularnn ucu emniyetli bir ortama ve at seviyesinin en az 1.5m yukarsna karlmaldr. Eer at seviyesine karlma durumu mmkn olmuyor ise tahliye borusu potansiyel tutuma kaynandan uzaa, gaz birikme olasl olmayan bir d ortama karlmaldr. Tahliye borular kelepelerle sabitlenmelidir. Mmkn olduunca boru boyu ksa olmal ve gereksiz dirseklerden kanlmaldr. Boru boyu 20m.yi geiyorsa boru ap bytlmelidir. Tahliye borusunun ap ana gaz tesisatnn giriindeki boru apnn 1/4 olmaldr ( min. DN 20) Relief tahliye hatt ile manuel tahliye hatt kesinlikle birbirine ortak hat olarak balanmamal sz konusu hatlar ayr ayr tesisatlandrlmaldr. Tahliye borusunun ucu iine yabanc madde veya yamur, kar suyu girmeyecek ekilde olmaldr. 4.2.8 Emniyet Solenoid Vanas: Herhangi bir gaz kaa durumunda kapal mahallerde birikebilecek gaz alglayarak sesli ve kl sinyal verecek, exproof zellikli gaz alarm cihaz ve bina dnda buna irtibatl normalde ak selenoid vana kullanlmaldr (TS EN 161). Gaz alarm cihaz ve selenoid vanalarn konulaca mahaller ve adetleri hakknda AGDAn onay alnmaldr. 4.2.9 Saya: Gaz teslim noktasnn servis kutusu olmas durumunda; saya bina dna konulmaldr. Sayacn bina iine konulmasnn gerektii durumlarda bina dna mutlaka bir ana kesme vanas konulmal ve saya mahalli havalandrlmaldr. (Bu uygulama AGDAn onay alnmak suretiyle yaplabilir.) Trbin, krkl (G6 ve zeri) ve rotary tip saya kullanlmas durumunda sayatan nce filtre konulmaldr. (DIN 3386, TS 10276) Gaz teslim noktasnn basn drme ve lm istasyonu olmas durumunda; saya istasyon iinde bulunur (Trbinmetre, Rotarymetre v.b.). Ancak AGDA minimum lm kapasitelerini dikkate alarak sayalarn gaz hatt zerinde olmasna karar vermekte serbesttir. Saya seimlerinde tesislerde yedek cihaz olmas halinde sz konusu bu cihazlar alyor kabul edilerek gaz tketim kapasiteleri de gz
-12-
nne alnarak saya seimleri yaplacaktr. ift hatl istasyonlarn lm hatt da ift olmaldr. Tesis iinde mutfak bulunuyorsa mutfak sayac ayr olmal ve istasyon iinde yer almaldr. 4.2.10 Gzergh seimi: Gzergh seimi srasnda boru hattnn mekanik hasar ve ar gerilime maruz kalmayaca emniyetli yerlerden geirilmesine dikkat edilmelidir. Boru hatt yakt depolar, drenaj kanallar, kanalizasyon, havalandrma bacas, asansr boluu ve yangn merdivenleri gibi yerlerden geirilmemelidir. Boru hatlar takviye amac ile yaplm herhangi bir yapnn eleman ya da onu glendiren bir sistem gibi dnlemez, yaplamaz. Yeraltndaki gaz borular dier borulara ve binalara yeterli emniyet mesafesinden gitmelidir. Gerekli emniyet mesafeleri aadaki Tablo1 de verilmitir. Boru hattnn, farkl oturma zemine sahip yaplarn dilatasyon blgelerindeki gei noktalarnda oluabilecek mekanik zorlanmalara kar esnek balant eleman kullanlmaldr. (TS 10878 ). Boru hatlarnn havasz veya yeteri kadar havalandrlmayan yerlerden zorunlu olarak gemesi durumunda AGDAn onay alnmal ve aadaki tedbirlere uyulmaldr. a) Gaz boru hatt elik klf iine alnmal, b) Klf borusu iin de kaynakl ekler kullanlmamal, c) Bu yerlerde hibir yardmc boru eleman tesis edilmemeli, d) Korozyon tehlikesi sfra indirilmeli, e) Uygun havalandrma dzenei oluturulmaldr. PARALEL VEYA DKNE GE ELEKTRK KABLOLARI KANALZASYON BORULARI AGRESF AKIKAN BORULARI OKSJEN BORULARI METAL BORULAR SENTETK BORULAR AIK SSTEMLER (KANAL VS.) DER ALTYAPI TESSLER MNMUM MESAFE 50 cm. DK GE = 50cm. PARALEL GE = 100 cm. 50 cm. 30 cm. DK GE = 50 cm. PARALEL GE = 150 cm. 50 cm.
Tablo1 Doalgaz borusunun dier yeralt hatlarna minimum gei mesafeleri
-13-
4.2.10.1 Yeralt boru hatlar: Toprak altnda kalan elik borular PE kaplama (hazr PE veya scak PE sarg) ve katodik koruma ile korozyona kar, gerek duyulan noktalarda da mekanik darbe ve zorlanmalara kar elik klf kullanlarak koruma altna alnmaldr. Kaynak noktalar % 50 bindirmeli 2 kat scak PE sarg yaplmaldr. (TS 5141 EN 12954, TS 5139, TS 4356, TS EN 10289) a) Borunun trane iine yerletirilmesi: Boru trane iine indirilmeden evvel 10cm. sar kum (da kumu) serilmelidir. Boru yatrldktan sonra boru st yzeyinden 30cm.ye kadar tekrar sar kum doldurulmal ve zerine ikaz band ( 20 veya 40cm. geniliinde sar renkli zemin zerinde krmz ile 187 Doalgaz Acil ibaresi bulunan plastik bant ) ekilmelidir. kaz band zerine tekrar 10cm. kalnlnda sar kum ve bunu takiben 20cm. stabilize malzeme (toprak) doldurulmaldr. Tranede boru st yzeyi minimum derinlii 60cm. olmaldr.
20 cm. 10 cm. 30 cm.

PE KAPLI DOALGAZ BORUSU (ELK)
TOPRAK KAZ BANDI
SARI KUM
10 cm.
20 cm. ekil-1 elik boru hatlarna ait trane detay

*Tesislerde toprak alt hatlarn geecei ksmlarda; taban ve yan duvarlar beton olan (mevcut) kanallar kesinlikle kullanlmayacaktr. Toprak altnda kalan polietilen kapl elik doalgaz borusunun katodik korumasnn verimli alabilmesi ve yamur sularnn tabanda birikmemesi asndan ekil1deki elik boru hatlarna ait trane detayna uygun toprak alt uygulamas yaplacaktr.
-14-
b) Klfl geiler: Borunun ar yke maruz kald (yol geii v.b.) durumlarda trane derinlii arttrlmal ve boru st seviyesinin trane st seviyesine olan mesafesi 80cm. olmaldr. Zorunlu nedenlerle boru st kodunun 80cm.den az olduu yerlerde elik klf iine alnmas uygundur. Klf borusunun i ap doalgaz borusunun d apndan en az 6cm. byk olmaldr. Gaz borusunun klf borusu iinde kalan ksm da hazr PE sargl veya scak PE sargl olmaldr. Klf borusunun ve doalgaz borusunun birbirine temasn nlemek iin araya kauuk, plastik gibi ayrclar konmaldr. laveten klf ve ana boru arasna su ve yabanc madde giriini nlemek iin u ksmlar kauuk nevi bir malzeme ile kapatlmaldr. Klf borusu da hazr PE kapl veya scak PE sargl olmaldr. Binalara paralel giden toprakalt gaz borular ile binalar arasnda en az 1m. mesafe olmaldr. Doalgaz borusunun yeraltndan binaya girmesi halinde boru, elik veya et kalnl fazla olan PE, PVC muhafaza ierisine alnmaldr.
ekil-2 Muhafaza borusu detay 1- Gaz boru hatt 2- Klf borusu ile boru arasna konulan ayrc (Separatr) 3- Klf borusu (elik) 4- Klf borusu ile borunun arasn kapama yks (kauuk, plastik v.b.) 5- Yksk bilezii (Paslanmaz elik)
Boru ve klf eksenlenerek yerletirilmeli ve iki boru arasndaki boluk mastik dolgu ile doldurulmaldr.
-15-
4.2.10.2 Yerst boru hatlar: Toprak st boru hatlar tesise ait yaplara kelepeler vastas ile mesnetlenmeli veya tayc konsol sistemleri kullanlmaldr. Borunun destek, konsol ve kelepelerle temas yzeylerini koruyacak tedbirler alnmaldr. Boru hatlar kolon, kiri v.b. yap tayc elemanlarn delmek sureti ile tesis edilmemeli, gzergh boyunca herhangi bir yap elemanna temas etmemelidir. elik boru hatlar yaplarda deme veya sva altnda kalmamaldr. Yap ilerinde korozif ortam (yksek rutubet, asidik ortam v.b.) olmas durumunda boru hatt ve fittingler korozyona kar nce antipas, sonra koruyucu boyalarla (sar renkli) boyanmak sureti ile tam korunmu olmaldr. (TS EN 10289) Yerst boru hatlarnn, dier yerst borularyla paralel gitmesi durumunda minimum doalgaz boru d ap kadar bir mesafeden gemesi gerekmektedir. Gaz borusu, tahrip edici (agresif) akkan ve d yzeyi terleme yapan borularn stnden gemelidir. Yerst borular ile basn drme ve lm istasyonlar ve kabinleri iin topraklama yaplmaldr. Doalgaz borusunun binalara d duvarlardan girmesi durumunda, boru elik veya et kalnl fazla olan PE, PVC muhafaza ierisine alnmal ve aradaki boluk mastik dolgu ile doldurulmaldr.
BORU API DN 15 DN 20 DN 25 DN 32 DN 40 DN 50 DN 65 DN 80 DN 100 DN 125 DN 150 DN 200 DN 250 1/2" 3/4" 1" 1 1/4" 1 1/2" 2" 2 1/2" 3" 4" 5" 6" 8" 10"
TAIYICI ARALIKLARI DKEY TAIYICILAR YATAY TAIYICILAR 3,0 m 2,5 m 3,0 m 3,0 m 3,0 m 3,5 m 3,5 m 3,5 m 4,5 m 4,5 m 5,5 m 5,5 m 5,5 m 6,0 m Tablo 2 Tayc konsol aralklar 2,5 m 3,0 m 3,0 m 3,5 m 4,0 m 4,0 m 5,5 m 6,0 m 6,0 m 7,0 m 8,5 m 9,0 m .
-16-
4.2.10.3 Isl Genleme: Mevsimsel s deiiklikleri ve ortama bal olarak oluabilecek sl genlemelere kar boruda oluabilecek uzama ve bzlmeleri karlamak amac ile gerekli hallerde genleme balants yaplmaldr. (Kompansatr TS 10880) Bir borunun uzama miktar L aadaki formlle bulunur.
L = L . . t = L . . (t1 t2)
L : Uzama miktar (m) L : Borunun snmadan nceki uzunluu (m) : Borunun uzama katsays (m / mC) t = (t1 t2) : Borunun ilk ve son scakl arasndaki fark (C) Mevsimsel sl deiiklikler iin, t1 = 35 C t2 = -10 C = 1.18 x 10 5 (m / mC) alnmaldr. Scaklk deerleri blgesel olarak deikenlik gsterebilir. * L 40 mm. olmaldr. L > 40 mm. olmas durumunda borunun uzama ve bzlmesini karlamak zere genleme balants konulmaldr. NOT:Isl genleme hesabnda D boru ap dikkate alnmaz . Sertifikal Firmalar, gaz tesisat zerinde kaynakl kompansatr kullandnda kompansatrn gaz tesisatnda kullanlan elik doalgaz borusu ile (D) ap ve boru et kalnlnn ayn olmasna dikkat etmek zorundadr.
-17-
GAZ TESLM NOKTASIIN ELK HATTAN BESLENEN BASIN DRME VE LM STASYONU OLMASI DURUMUNDA
ekil-3
-18-
GAZ TESLM NOKTASIIN PE HATTAN BESLENEN BASIN DRME VE LM STASYONU OLMASI DURUMUNDA
ekil-4
-19-
GAZ TESLM NOKTASIIN SERVS KUTUSU OLMASI DURUMUNDA
ekil-5
-20-
4.2.11 kincil Basn Drme stasyonu: Endstriyel tesislerde, gaz teslim noktas k basncnn tesisatn tasarm gerei farkl basn deerlerine drlmesi gerektii durumlarda ikincil basn drme istasyonu tesis edilmelidir. kincil basn drme istasyonundan sonra, gaz kullanm nitelerine giden branmanlarn dalm bir kollektr ile yaplyorsa, kollektrn kesit alan branmanlarn kesit alanlarnn toplamnn 1.5 katna eit olmaldr. kincil basn drme istasyonunda da 25 m/sn hz limitinin almamas gerekmektedir. Gaz ekiinin 200 m/hten byk olduu durumlarda, basn drme ve lm istasyonu ift hatl ise ikincil basn drme istasyonu da ift hatl olmal veya ikinci bir monitr reglatr konmaldr. kincil basn drme istasyonlarn her yl periyodik olarak kontrol endstriyel tesis tarafndan yaptrlmaldr. Kontrol sonularn belirtir belge, endstriyel tesisin yetkililerine teslim edilmelidir. AGDAn gerekli grd durumlarda yetkililere sunulmaldr. kincil basn drme istasyonun da yaplacak tm kaynaklar % 100 filmli olarak imal edilmelidir. NDT raporlar ve kaynak filmleri proje dosyasna konulmaldr. kinci basn drme istasyonu yaknnda doal gaz yangnlarna uygun yangn sndrclerin bulunmaldr. kincil basn drme istasyonu dizayn ve yer seim kriterleri aada verilmitir. Yer Seimi Kriterleri 1. Olas bir sarsnt durumunda istasyonun ve giri vanasnn, yknt altnda kalmamas konusuna dikkat edilmelidir. 2. Olas bir yanma ve patlama durumunda, istasyonun etkilenmemesi, yangn sirayeti ihtimalin dk olmas konusuna dikkat edilmelidir. 3. stasyona (Bakm, kontrol montaj ve demontaj uygulamalarnda) ulamn kolay olmas dikkate alnmaldr. 4. Yanc ve parlayc madde imalat sahalar ve depolarna olan uzakla dikkat edilmelidir. 5. Tesise ait trafo binas, alter sahas, enerji nakil hatt gibi noktalara olan mesafe gz nnde bulundurulmaldr (min 10 m). 6. Tesis ii ve/veya d trafik akndan (otomobil, kamyon, forklift, i makineleri, seyyar retim bantlar v.b.) istasyonun darbe grmemesi konusu dikkate alnmaldr. 7. kinci basn drme istasyonlar havalandrlm kabin iinde olmaldr. 8. kinci kademe basn drme istasyonu kabini zerine ve evresine gerekli uyar levhalar aslmaldr.
-21-
200 m3/h > Olmasi durumunda : KNC KADEME REGLATR GRUBU
8 3 1 2 5 4 6 7 12 11 9 10
ekil - 6 kinci kademe basn drme istasyonu ( iki hatl )
200 m3/h < Olmasi Durumunda :
-OFF REGULATOR
ekil 6.1 kinci kademe basn drme istasyonu ( tek hatl )
-22-
1 - Sprme Te si 2 -Giri vanas (Kresel) (TS EN 331,TS 9809) 3 -Manuel Tahliye hatt 4 -Manometre (TS 837) 5 -Filtre (DIN 3386)(TS 10276) 6 -Manometre (TS 837) 7 -Shut-offlu reglatr (DIN 3380-DIN 3381)(TS EN 88, TS 10624) 8 -Relief valf (DIN 3381) 9 - Manometre (TS 837) 10 -Tahliye 11 -k vanas (Kresel) (TS EN 331,TS 9809) 12 -Normalde ak solenoid vana 4.3 Malzeme Seimi: Kullanlacak btn cihazlar ve gaz armatrleri, saya, boru, vana, fittings vb. malzemelerin sertifika kontrol AGDA tarafndan yaplm, EN, DIN, ISO v.b. standartlardan birini alm olmaldr. Cihazlar (zel retim amal Kazan, brlr, bek v.b.) yukardaki artlarn salanamad durumlarda, TSE ve/veya cihazlara gaz yakma uygunluu verme akreditasyonuna sahip bir kurumdan zel inceleme raporunu alm olmaldr. Bu artnamenin yaynndan sonra kacak olan TS, EN, DIN, ISO v.b.standartlara ve ynetmeliklere uyulacaktr. 4.3.1 Endstriyel tesislere ait doalgaz tesisatlarnda kullanlan elik boru ve fittingler: 4.3.1.1. elik Borular: elik borular aadaki standartlardan birine uygun olmaldr. TS 6047 EN 10280 (B) - API 5L (GRB) DIN 2448 ( boyutlar ) TS 6047-3 ISO 3183-3 Mekanik zellikleri malat Standart Kimyasal Bileimleri
Snflandrma Akma muk. ekme muk. Mn P S C max. max. max. max. Min. Mpa Min. Mpa GR B 241 241 413 414 Dikili 1.15 0.04 0.05 0.26 Dikili 1.15 0.04 0.05 0.26
Dikili API 5L Borular
Dikili TS 6047-1-2 B Borular EN 10280-1-2
Tablo-3 elik borulara ait mekanik ve kimyasal zellikler malatdan alnan borular boru zelliklerini belirtir iaret ve kodlamalar tamaldr. Boru standartlar incelenmi, ap ve et kalnlklar Tablo-4de verilmitir. Ancak boru retim firmalarnn kataloglar esas alndn da DN 40 ( 1 ) a kadar boru aplarn da GR A boru tesisat da kullanlabilir.
-23-
Nominal ap (mm.) 15 20 25 32 40 50 65 80 100 125 150 200 250 300
D ap (mm.) 21.3 26.9 33.7 42.2 48.3 60.3 73.0 88.9 114.3 141.0 168.3 219.1 273.0 323.0
Cidar Kalnl (mm.) 2.80 2.90 3.40 3.60 3.70 3.90 5.20 5.50 6.00 6.60 7.10 8.18 9.27 9.50
Tablo 4 elik borulara ait boyutlar 4.3.1.2 Fittingler: Fittingler aada belirtilen standartlardan birine uygun olmaldr. TS 2649 DIN 2606, ASTM A 234, ANSI B 16.9 (Dirsek) DIN 2615 (Te) DIN 2616 (Redksiyon) 4.3.1.3 Vanalar: Vanalar ilgili standartlardan birine uygun olmaldr. TS 9809 TS EN 331 API 6 D Vanalarn basn snflar maksimum alma basncna gre seilmelidir. (ANSI 150 veya ISO PN 20 gibi.)
-24-
ANSI Class 150 Class 300 Class 400 Class 600 Class 900 Class 1500 Class 2500
ISO PN 20 PN 50 PN 64 PN 100 PN 150 PN 250 PN 420
alma Basn(bar) ( -29 + 38 C o ) 19.0 49.6 66.2 99.3 149 248 414
Yeralt vanalarnda kumanda kollarnn ya da nihai dnme limitlerinin kum, vs. gibi nedenlerle zelliklerini yitirmemesine dikkat edilmelidir. Bu amala vanalarda muhafazal kollar ya da zel koruyucu yaplar kullanlmaldr. 4.3.1.4 Flanlar ve Aksesuarlar: Flanlar aadaki standartlara uygun olmaldr. Kaynak boyunlu flanlar ANSI B 16.5, DIN 26302631-2632-2633-2634-2635, TS ISO 7005-1 olmaldr. Flanlarn szdrmazlk yzeyleri alma koullarna ve contalara gre ayarlanmaldr. 4.3.1.5 Saplama ve Somunlar: TS 80 (Genel) Malzeme: -Saplama Cr-Mo elii ASTM A 193 B7 -Somun ASTM A 194 2H 4.3.1.6 Szdrmazlk Contas: Conta DIN 2690-DIN 3754 Perbunan Viton olabilir Contalar 120 C den daha yksek scaklklara mukavim yanmaz bir malzemeden yaplmaldr. zolasyon flanlarnda kullanlan izolasyon malzemeleri ve contalar s, basn, nem v.b. dier koullar altnda yaltc zelliklerini muhafaza edebilmelidir. 4.3.1.7 Dili Balantlarda Kullanlacak Malzemeler: (Yalnzca zorunlu olarak yaplmas gereken balantlar da) Dili balantlarda standardna uygun plastik esasl vb. szdrmazlk malzemeleri kullanlmaldr. (TS EN 751-2 ) 4.4 elik Tesisatn Kaynakla Birletirilmesi: Kaynaklar amacna, uygulama usulne ve ilemin cinsine gre snflara ayrlr. Endstriyel tesislerde yaplacak olan doalgaz tesisatlarnda aada yazl yntemlerle kaynakl birletirme ilemi yaplacaktr.
-25-
4.4.1 Teknik Bilgiler: 4.4.1.1. Kaynak: Birbirinin ayn veya erime aralklar birbirine yakn iki veya daha fazla metalik veya termoplastik paray s, basn veya her ikisini birden kullanarak ayn trden bir malzeme ekleyerek veya eklemeden birletirmektir. Bu artnamede kaynak terimi iki parann tamamlanm kaynakl birleimini ifade eder. 4.4.1.2 Kaynak: Bu artnamede kaynak terimi kayna bizzat yapan kii anlamndadr. 4.4.1.3 Tesisatlarda Kullanlan Kaynak Yntemleri: a.) Elektrik ark kayna (E): rtl elektrot ile elektrik ark kaynanda ark, i paras ve eriyen elektrot arasnda yanar ve bu ekilde eriyen elektrot ayn zamanda kaynak metali haline geer. Elektrot rts de ayn anda yanarak erir. Bu esnada aa kan gaz ark blgesini korur ve oluan cruf kaynak dikiini rterek kaynak blgesine korunmasn salar. Elektrotlarn rt tipi yaplacak kaynak iin trne gre seilir. b.) Tungsten koruyucu gaz kayna (Argon kayna-TIG): Kaynak iin gerekli s, tungsten elektrot ile i paras arasnda bir ark ile salanr. Dolgu malzemesi ark ierisinde el verilir ve orada eritilir. Kaynak banyosu ve bunun yaklarndaki malzeme yzeyi havann etkisinden kaynak fleci ierisinden gelen asal gaz (argon,helyum)ile korunur. c.) Elektrik ark kayna-Argon kayna: Bu kaynak yntemleri kombinasyonu tesisat kaynaklarnda kullanlabilir. Kk paso sellozik elektrot kullanarak daha iyi bir nfuziyet salanmas iin elektrik ark kayna yntemi ile yaplr.Dier pasolar argon kayna yntemi ile gerekletirilir.Baka bir alternatif olarak kk paso argon kayna dier pasolar elektrik ark kayna ile yaplabilir. d.) Gaz alt kayna (Metal koruyucu gaz kayna MAG): Toprak kablosunu i parasna balayp,torcun ucundaki tel elektrotu kaynak azna dedirmek kafi gelmektedir. Zira sistem uygun ark boyunu,kendisi otomatik olarak sabit tutmaktadr. Kaynak banyosu havann etkisinden alamsz,dk alaml ve yksek alaml eliklerde aktif gazlarla (karbondioksit-argon,karbondioksit-oksijen karmlar) korunur. 4.4.1.4 Kaynak ilemi srasnda dikkat edilecek hususlar: Borularn kaynaa hazrlanmas: Borulara kaynak yaplmadan nce aadaki ilemler yaplmaldr.
-26-
a) Borularn kontrol: Kontrolde zellikle aadaki hatalara dikkat edilmelidir. Bklme, balarda eilme, entikler, izikler, korozyona uram yerler, bombeler, kaplamada hasarlar vs.. b) Temizlik: Borularn ii montajdan nce temizlenmelidir. Montajn tamamlanmasndan sonra bina giriindeki AKV. (L>50m. ise) kapatlarak basnl hava kullanlarak boru iindeki kirlilik tahliye edilmelidir. c) Kaynak Az Almas: Boru ular dzeltilmi, nominal ap 2 ve zeri borularda kaynak az alm olmaldr. Boru i ve d yzeyinde kaynak azndan itibaren 5cm.lik ksmda yzey temizlii yaplmaldr.
Boru d yzeyi Kaynak Az 5 cm.
5 cm. Boru i yzeyi

ekil-7 Kaynak az
d) Paralarn Eksenlenmesi: Kaynak ilemi srasnda i ve d eksen kakl olmamaldr. e) Borularn kaynak iin pozisyonlandrlmas: Tesisatlarda boyuna dikili borular kullanlmaktadr. ki borunun boyuna dikileri boru et kalnlnn en az 10 kat kadar bir mesafeye kaydrlarak pozisyonlandrlr ve montaj yaplr. Boylamasna veya spiral kaynak dikii
L
t: Boru et kalnl L: Dikiler aras mesafe, L mm 10.t ekil 7.1 Kaynak Dikilerin Durumu
-27-
d) Aln kaynak detay: Orijinal olarak hazrlanm kaynak aznda hata yoksa talama yaplmamaldr. Kaynak aznda darbeden dolay entikler mevcutsa ve adm yksekliin eit olmad durumlarda tala dzeltmeler yaplmaldr. Kesilmi borularda yeniden kaynak az almaldr. Uygun boru-boru aln kayna detay aada gsterilmitir.
30 0
+5
37.50 2.50
1.60.8 mm
t 0.88 (22)
Adm ykseklii 1.6 0.8 (Adm ykseklii)
ekil-7.2 Boru-Boru aln Kayna Montaj detay e) Fittings-Boru Kayna Detay: Fitting boru kayna montajnda et kalnl farkndan dolay i az kakl meydana gelir. Kaln olan malzemede i eksenden dier malzemeyle ayn seviyeye gelecek ekilde talanr. Fitting boru montaj detay aada gsterilmitir. 1.6 mm E/20+1 E E 2 2, 4 e E e
ekil-7.3 Fitting Boru Aln Kayna Montaj detay f) Kaynak lemi: Boru et kalnl 3 ile 4mm arasnda ise 3 pasoda yaplr. Kk,scak,Kapak. Malzeme et kalnl 4mmyi geen borularda kaynak ilemi en az; Kk, Scak, Dolgu, Kapak olarak 4 paso halinde yaplr.
1.6 mm
ekil 7.4 Tamamlanm bir kaynak kesiti
-28-
g) Kurtaz Kayna: Kurtaz kayna byk apta borudan kk apta branman alndnda standart TEE mevcut olmad artlarda manometre ve tahliye hatlarnda kullanlabilir. Kurtaz yaplacak malzemenin i apna eit derecede matkap ucu ile branman alnacak blge delinir. AGDA teknik personeli tarafndan gzle muayenenin yaplabilmesi iin branman blgesine weldolet kaynatlmaldr. Aada detay verilen ekilde montaj gerekletirilir. Bran balantlarnda standart Tee paras kullanlmas zorunludur. (DIN 2615)
ekil 8 Kurtaz Kaynak Detay
4.4.2. Elektrod Malzemesi: Kaynak ile birletirme ileminde Sellozik veya Bazik tip elektrotlar kullanlmaldr. Kaynak ileminde kullanlacak akm aralklar elektrot apna gre aadaki tabloda verilmitir. Elektrod ap mm 2.5 3.25 4.00 Akm Aralklar ( A ) En Dk ( A ) En Yksek ( A ) 50 90 65 130 100 180 Tablo 5 Elektrot apna gre akm aralklar
-29-
4.4.3.Kaynaklarn Kalifikasyonu : elik boru hatlarnda kaynak ilemleri, ancak sertifikal (LOYD, TV lisansl akredite kurululardan veya Teknik niversitelerden alnm) kaynaklar tarafndan yaplabilir. Sertifika snavlar TS 6868-1 EN 287-1:2000 e uygun olmaldr. Yetkili tesisat firmalar, endstriyel tesislerde, altrmak istedii kaynaknn sertifikasn AGDA Proje Onay birimine teslim ettikleri proje dosyasnda bulundurmak zorundadr. 4.4.4 Kaynak Hatalar: Kaynak noktalarnda; yetersiz nfuziyet, yapma noksanl, souk bindirme, yakp delme hatas, cruf hatalar, gzenek hatalar, atlak hatalar, yanma entii olumamaldr. 4.4.5 Kaynak Kalite Kontrol: Tahribatsz Muayene Metodlar Radyografik metod Ultrasonik metod Dye penetrant Gzle muayene eklinde olabilir.
Tahribatsz muayene metodlar arasnda en sklkla kullanlan radyografik metottur. Radyografik metod API 1104 nolu standarda uygun olarak yaplr.
TOPRAKALTI VE BNA HATLAR TESS GAZ KULLANIM MAHAL Proses Buhar Isnma Mutfak Q 200 m/h ve/veya P 300 mbar %100 %100 %100 %100 Q < 200 m/h ve P< 300 mbar %100 %100 %50 %50
BNA DII HATLAR Q 200 m/h ve/veya 300 mbar %25 %25 %25 %25 P Q < 200 m/h ve P< 300 mbar %25 %25 %25 %25
Tablo 6 Kaynak Filmi Oranlar
-30-
4.4.6 Kaynak kalitesin AGDA tarafndan kontrol: Sertifikal firma projenin onayn takiben, AGDA Tesisat Mdrlne bal Tesisat Kontrol Mhendisi nezaretinde kaynak izometrisini yerinde hazrlamaldr. AGDA Tesisat Kontrol Mhendisi hazrlanan bu kaynak izometrisi zerinde rntgen ekilecek olan kaynak blgelerinin tespitini ve numaralandrlmasn yapar. Verilen kaynak izometrisinde, kaynak rntgenlerini eken NDT firmasnn ve Tesisat Kontrol Mhendisin kae ve imzas bulunmaldr. Film raporlarnn onaylar ayr bir Level-2 tarafndan yaplmaldr. Kaynak noktalarnn da ekilmesi gereken film oranlar Tablo-6de verilmitir. Kaynak filmlerinin kontrol ve kaynak izometrisine uygunluu AGDA tarafndan kontrol edilir. Film ekme iini yapacak NDT firmas yeterlilik dosyasn AGDAa sunmal, film ekme ilemini yapacak olan personelin belgeleri proje dosyasn da yer almaldr. 4.5 Testler: Tesisatn tamamlanmasndan sonra yeterli firma testleri yaptna dair evrak, AGDAn kontrolnden nce proje dosyas iinde Tesisat Mdrlne teslim etmelidir. 4.5.1 n test (Mukavemet Testi) a) Yeralt boru hatlar iin Test basnc Test sresi Test akkan Test ekipman : Maksimum alma basncnn 1,5 kat : 2 Saat : Test basncnn 6 bargn zerinde olmas durumunda mukavemet testinin su ile yaplmas zorunludur. Test basncnn 6 bargn altnda olmas durumda test, hava veya azot gaz ile yaplmaldr. : 0,1 barg hassasiyetli metalik manometre
b) Yerst boru hatlar iin Test basnc Test sresi Test akkan : Maksimum alma basncnn 1,5 kat : Test edilen ksmn tamamn kontrol etmeye yetecek sre : Test basncnn 6 bargin zerinde olmas durumunda mukavemet testinin su ile yaplmas zorunludur. Test basncnn 6 bargin altnda olmas durumda test, hava veya azot gaz ile yaplmaldr.
4.5.2.Szdrmazlk testi a) Yeralt boru hatlar iin Test basnc : Maksimum alma basncnn 1,5 kat Stabilizasyon sresi : 24 Saat (Boruyu basnlandrdktan sonra, teste balamadan evvel, boru, hava ve toprak arasndaki scaklk dengelenmesi iin geecek sre) Test sresi : 48 Saat (lmler her gn ayn saatte alnmaldr) Test akkan : Hava veya azot gaz. Test ekipman : 5 mbar. hassasiyetli cival U manometre veya metalik manometre.
-31-
llen basn deerleri, boru yanna topraa yerletirilecek ( 1/10 C ) hassasiyetli bir termometre ile llen yer scakl deiimine gre dzeltilmelidir. Toprak scakl deiimine gre dzeltilen ilk ve son basn deerleri arasndaki fark 13 mbar dan az ise test kabul edilebilir. b) Yerst boru hatlar iin Test basnc Stabilizasyon sresi Test sresi Test akkan Test ekipman : Maksimum alma basncnn 1,5 kat : 15 Dak. (Boruyu basnlandrdktan sonra, teste balamadan evvel, boru, hava ve toprak arasndaki scaklk dengelenmesi iin geecek sre) : Test edilen ksmn tamamn kontrol etmeye yetecek sre. : Hava veya azot gaz. :5 mbar. hassasiyetli cival U manometre veya metalik manometre.
* lk ve son okunan basn deerleri arasndaki fark 5 mbardan az ise test kabul edilebilir. *Not:Mevsimsel scaklk dnemini dikkate alnarak zellikle yaz aylarnda scakln ve hava nemin yksek olduu dnemlerde test ilemi iin sadece azot gaz kullanlacaktr. 4.5.3.AGDAn Kontrol: Kontrol esnasnda tesisatn tamam iletme basncnn 1,5 kat basnta, 0,1 bar hassasiyetli metalik manometre ile 45 dak. (15 dak. stabilizasyon, 30 dak. test) mukavemet testine tabi tutulur. Szdrmazlk testi ise U manometre vastas ile 80-110 mbar. basnta ve tesisatn byklne gre 15-30 dak. sre ile yaplr. Test ileminde sadece azot gaz kullanlmaldr. 4.6.Endstriyel Tesislerde Polietilen boru kullanm: Endstriyel tesislerde basn drme ve lm istasyonundan sonra PE hat denmesi, kullanlacak PE malzemenin AGDA PE Boru ve Fittings artnamesine uygunluu ve retici firma tarafndan alnm standartlara uygunluk belgelerinin AGDAa sunulmas ve AGDA Tesisat Mdrlnden kullanm onay alnmas halinde mmkndr. Endstriyel tesislerde kullanlabilecek PE boru aplar 20, 32, 40, 63, 110 ve 125 ile snrlandrlmtr.
4.6.1 Polietilen Borulara Ait Genel zellikler: - tesisatlarda sadece yksek younluklu PE 80 HDPE borular kullanlmaldr. -PE borular sar renkli olmaldr. -PE borularda standart boyut oran SDR 11 olmaldr. TS EN 1555 2 standardnda SDR yerine SBO ksaltmas kullanlmaktadr. (SBO 11) -PE borular para eklinde ya da kangal halinde sarlm olmaldr.
-32-
4.6.2 PE Borularn Tesisatlandrlmas: 4.6.2.1 Gzergah Tespiti : Gzergah tespitinde tesis yetkililerinin altyap konusunda verecei bilgiye gre hareket edilebilir. Bunun mmkn olmad durumlarda PE hattn projede gemesi ngrlen gzergah zerinde AGDAn tespit edecei noktalarda almal ve deneme ukurlar neticesine gre nihai gzergah tespit edilmelidir.
L + 100 cm.
50 cm.
50 cm. 50 cm. TRANSE L L + 100 cm.
ekil-9 Deneme ukuru ebatlar
4.6.2.2.Trane Boyutlar : PE borularn denecei traneler Tablo-7de verilen llere uygun olmaldr.
BORU API (mm.) 20 32 63 110 125
TRANE GENL (cm.) 40 40 40 50 60
TRANE DERNL (cm.) 100 100 100 100 100
Tablo 7 PE borular iin trane boyutlar 4.6.2.3. Tranenin Almas : Traneler Tablo-7de verilen llerde dikey olarak kazlacaktr. Trane yan duvarlarnda borunun denmesi esnasnda boruya hasar verebilecek kesici veya delici hibir madde (kesici ta, kaya, inaat at, demirler) bulunmamaldr. Traneler mmkn olduunca dz almal, tranenin yn deitirmesi gereken durumlarda dn yar ap boru d apnn minimum 30 kat olmaldr. Bu deerin salanamad durumlarda dirsek kullanlmaldr. Kazdan kan malzeme trane kenarndan en az 50cm. uzaa ylmaldr.
-33-
4.6.2.4. Polietilen Borularn Traneye Yerletirilmesi : Trane aldktan sonra tabana sktrlm kalnl 10cm. olan sar kum(da kumu) serilmelidir. Kangal veya para halindeki PE borularn traneye yerletirilmesi esnasnda boru serme makaralar kullanlmaldr. Kangal halindeki borular sarm dolaysyla gerilme altnda olduklarndan alrken evredekilere zarar vermemesi iin gerekli tedbirler alnmaldr. Kangal zerindeki eritler teker teker ve ncelikle orta ksmlarndan balanlarak almaldr. Kangal almadan nce boru makaras, hareket etmeyecek bir ekilde sabitlenmelidir. Ayrca boru serme esnasnda izilmeleri nlemek iin, kum torbalar ile boru altn beslemek gerekmektedir. PE borular ile binalar arasnda en az 1m. mesafe bulunmaldr. Binalara yer altndan giri yapld durumlarda temele en az 1m. kala PE borudan elik boruya gei yaplmaldr. Boru feri AGDA nezaretinde yaplmaldr. PE hat denmesi durumunda istasyon knda ve bina girilerinde kullanlmas zorunlu olan elik hatlar iin katodik koruma ve PE kaplama uygulanmaldr.
10 cm.
KAPLAMA MEKANK STABLZE DOLGU MALZEMES IKAZ BANDI
30 cm. 10 cm. 30 cm.
SARI KUM
D
10 cm. 40 - 60 cm. SARI KUM
ekil- 10 PE boru hatlarna ait trane detay 4.6.2.5. Polietilen Borularn Birletirilmesi : PE borularn birletirilmesi elektrofzyon teknii kullanlarak ve AGDA Yetkilisinin kontrol altnda yaplmaldr. PE borunun kaynak yaplacak ksmlar kazyc bak (scraper) ile soyularak boru zerindeki korozif rt kaldrlmal ve solvent ile bu ksmlar temizlenmelidir. PE borularn azlanmas ve kaynak yaplmas esnasnda pozisyonerler kullanlmal ve kayna takiben souma sresi sonuna kadar pozisyonerler sklmemelidir. Kaynak sresi, souma sresi ve kaynak yapabilme koullar iin fitting retici firmasnn ngrd deerlere uyulmaldr. Genel olarak elektrofzyon kayna 5 C ile +35 C scaklklar arasnda yaplabilir. Scak havalarda PE borularn yzey ssnn +35 Cyi gememesi salanmaldr.
-34-
4.6.2.6. Geri Dolgu lemi : Boru serilen trane blmlerinde borunun d etkenlere maruz kalmamas iin kontrolden sonra beklenmeden derhal geri dolgu ilemine geilmelidir. Boru st kodundan itibaren 30cm. kalnlnda sar kum konulmal ve zerine trane geniliince sar renkte plastik ikaz band yerletirilmelidir. kaz band zerine 10cm. sar kum, 30cm. stabilize malzeme ve st yzey dolgusu iinde 10cm. kalnln da kaplama dklmelidir. Kaplama malzemesi olarak beton veya mekanik stabilize malzeme kullanlmaldr. Dolguda mekanik stabilize malzeme ve beton kalnlklar sabit olup, kalnl deien malzeme ikaz band zerine konulan sar kum olmaldr. Sktrma ilemi her 20cm.de bir titreimli sktrma aleti (kompaktr) vastas ile yaplmaldr. Boru serildikten sonra kaynak ilemi yaplana dek yabanc maddelerin boru ierisine girmesini nlemek iin boru az kapal tutulmaldr. PE boru gzergahnn asfalt veya beton olmayan blmlerden gemesi halinde, geri dolgunun ikaz bandndan sonraki st ksm toprak dolgu yaplabilir. Toprak dolgu ierisinde bulunan ta, kaya gibi maddelerin ap 5cmden byk olmamaldr. 4.7.Sayalar: Her saya giriine kesme vanas konulmaldr. Bina merdiven sahanlklarnda saya vanas 1,90 2,10m arasnda bir ykseklie, bina dna konuluyorsa rahat ulalabilecek ve herhangi bir darbeye maruz kalmayacak bir ykseklie konulmaldr. Vanalarn doal gaz borusu zerine tesis edilmeleri ekil 11 deki gibi yaplmaldr.
1-Saya 2-Rakor 3-Esnek Ba. 4-Vana 5-Test nipeli ekil 11 Krkl saya balant ekli Duvara monte edilecek sayalar, uygun ask ve destekler zerine yerletirilmelidir. Yap dna konulmas gereken vanalar ve sayalar, koruyucu ve korozyona dayankl malzemeden olmak kaydyla duvara veya duvar iine konulabilir. Saya kutusunun kapa srekli havalandrmay salayacak ekilde olmal ve saya gstergesi okuma penceresi bulunmaldr. Saya ve saya vanasna gerektiinde mdahale edilebilmesi iin saya kutusu yeterli byklkte olmal ve kilitli olmamaldr. (ekil-12)
-35-
ekil 12 Krkl saya kutu ekli
Krkl tip saya balantlarnda n gerilme oluturmayacak ve deiik tip sayalarn kullanmna imkan salayabilecek ekilde saya giri balantlar esnek balant yaplmaldr. Esnek balant eleman kullanlmas halinde TS10878 e uygun PE kapl olmaldr. ( standart deiiklii halinde yrrle giren standart geerli olacaktr. ) Saya ve balant borular, duman bacalar zerine yerletirilmemelidir. Sayalar duvar ile arasnda en az 2cm aralk kalacak ekilde duvara yerletirilmelidir. Saya sklmesinde statik elektrikten korunmak iin sayacn giri k borular arasnda bir iletken tel ile kprleme yaplmaldr. Sayalar elektrik anahtar, elektrik sayac, priz, buat ve zil gibi elektrikle alan alet ve cihazlardan, scak su borularndan en az 15cm uzaa yerletirilmelidir. Sayalar, ilgili grevlilerin kolayca girip kontrol edebilecekleri ve gstergeleri kolayca okuyabilecekleri, ayrca gaz rahata kesip aabilecekleri ekilde aydnlk, havalandrlabilen, rutubetsiz ve donmaya kar korunan ok scak olmayan (en ok 35C) yerlere yerletirilebilir. Sayalar yanc ve patlayc maddelerin bulunduu yerlere yerletirilemez. Ticari mahallerde sayalar mahal iine, girie en yakn noktaya konulabilir. (24 Saat ak olduu taahht edilen yerlerde). Bu durumda, mahal iine girilmeden uygun bir yere emniyet vanas konulmaldr. Rotary ve trbinli sayalar imalat katalog ve talimatlarna gre yalanabilecek ve bakm yaplabilecek ekilde yerletirilmelidir. Bu tip saya kullanlmas durumunda saya ncesinde filtre bulunmaldr. Kullanlacak olan filtrenin gzenek akl 50 m olmaldr. Trbinli tip
-36-
sayalarda saya giri ve knda 5D mesafesinde balant eleman kullanlmamaldr. Rotary sayalarda en uygun balant gaz aknn stten yapld dey balantdr Baz sayalarda numaratr kafas kendi etrafnda 350 dnebildiinden yatay ya ( ekil 13 ve ekil 14 ) 1 2 3
da dey balantnn nemi yoktur. Rotary sayata balant yn nemlidir. Balant esnasnda saya zerindeki ok ynne dikkat edilmelidir. Rotary saya giriine konik filtre konulmaldr.
1-Vana 2-Filtre 3-Saya ekil. 13. Trbinli sayalara ait balant
Gaz girii
1-Kresel vana 2-Filtre 3-konik filtre 4-rotary saya
ekil.14. Rotary saya balant ekli Test nipelleri her saya sonrasna konulmaldr. Test nipeli taklmas iin zel imal edilmi balant elemanlar kullanlmaldr.
-37-
G4 (dahil) ile G25(dahil) aras krkl tip sayalar kullanlacaktr.
G6,G10,G16 ve G25 krkl tip saya kullanlmas durumunda da saya ncesinde filtre bulunmaldr. Kullanlacak olan filtrenin gzenek akl 50 m olmaldr. G40 ve zeri sayalar rotary veya trbin tip olmaldr.
SAYA TP Krkl Tip Krkl Tip Krkl Tip Krkl Tip Krkl Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip Rotary veya Trbin Tip
SAYA Qmax(m SINIFI /h) G4 6 G6 10 G10 16 G16 25 G25 40 G40 65 G65 100 G100 160 G160 250 G250 400 G400 650 G650 1000 G1000 1600 G1600 2500 G2500 4000 G4000 6500 G6500 10000
Tablo. 8 Sayalarn maximum debi aral
Doal gaz tesisatnda kullanlacak olan her cihazn minimum tketim debileri sayalarn minimum okuma debisinden az olmamaldr. Krkl tip sayalar TS 5910 EN 1359a, Rotary tip sayalar TS EN 12480e, Trbinli tip sayalar TS 5477 EN 12261e uygun olmaldr. Krkl tip sayalarda lm aral (turn down ratio) 1:160, Rotary tip sayalarda lm aral 1:160 ve trbin tipli sayalarda lm aral 1:20ye uygun olmaldr. AGDA hazrlad rotary ve trbinli tip sayalarla ilgili artnamede zellik ve bu oranlar deitirebilir. *lk yalamada Rotary sayaca ya konurken gaz verilmemi olmal ve saya basn altnda bulunmamaldr. Ya, rnga ile sayaca boaltlmaldr. Saya ya seviye gstergelerin ortasna kadar yala doldurulmaldr.
-38-
Tm sayalar dengeli olarak, tam terazisinde tesisata balanmaldr. Sayacn tesisata Balanmasndan nce boru tesisat basnl hava ile sprlerek, kaynak cruflar, kalntlar temizlenmelidir. Rotary sayalar; titreimden etkilenmemesi ve kolay bakm yaplabilmesi iin uygun bakm aralklar (*duvardan enaz 20 cm ) braklarak yerletirilmelidir. Saya Seimi Tesiste gerekli saya bykln belirlemek iin temel olarak iki faktrn bilinmesi nem arz etmektedir; 1-Tesis iin gerekli maksimum gaz debisi. 2-Sayacn bulunduu hattaki minimum gaz basnc Eer yakc cihazlarn/ tesisin tkettii debiyi biliyorsak saya numaratrndeki debi scaklk ve sktrlabilirlik faktrn ihmal ederek alttaki denklemden bulunabilir: Qtketim= Pmut *Qsaya Burada : Qtketim= Yakc cihazlarn tketim debisi, (m3/h) Qsaya= Saya numaratrnde grlen debi, (m3/h) Pmut= Mutlak basn (bara) (Pmut = Patm + Piletme) Minimum Saya Debi Hesab Bir trbin saya iin minimum debi deeri, maksimum debide olduu gibi mutlak basnla arplarak bulunamaz. Bunun iin zel bir forml kullanlmaktadr: Qmin LP DvPmutlak
QminHP =
Dv = Gazn izafi younluu Pmut=Patmosfer+Piletme QminLP=Sayacn atmosfer basncndaki minimum deeri QminHP=Sayacn Yksek basntaki minimum deeri 4.8.Elektronik Hacim Dzelticiler (korrektr) : Trbinmetreler ve Rotarymetreler de llen tketimin basn ve scaklk faktrleri dikkate alnarak standart tketimin hesaplanmasnda Elektronik Hacim Dzelticiler kullanlacaktr.
-39-
Elektronik hacim dzelticiler uzaktan okumaya ve Scada sistemleri tarafndan izlenebilmeye uyumlu olmas ve GPRS / GSM zerinden haberleebilmeleri gereklidir. Elektronik hacim dzelticiler TS 10877 EN 12405 standardna uygun olmalar gereklidir. *Elektronik Hacim Dzelticiler AGDAn belirledii artname esaslar erevesinde seimi yaplacaktr. 4.9.Brlr Gaz Kontrol Hatt (Gas Train): Doalgaz yakan cihazlarn (brlr, bek v.b.) emniyetli ve verimli olarak almalarn temin etmek maksadyla tesis edilen sistemlerdir. Gaz kontrol hattnda kullanlacak olan ekipmanlar yakcnn kapasitesine, brlr tipi ve ekline bal olarak deiiklik gsterir. Buna gre gaz kontrol hattndaki ekipmanlar belirlenirken sistemin zellikleri gz nnde bulundurulmaldr. Ayrca brlr seiminde doalgazn alt sl deeri Hu = 8250 kcal/Nm, cihaz verimi % 90, dnm yaplan (dnmden nce sv yaktl tam silindirik) kazanlarda % 70 alnarak hesaplamalar yaplmaldr. Bulunan deer seilen brlrn min. ve max. kapasite snrlarnn arasnda olmaldr. Brlr tipi seiminde aada belirtilen cihaz kapasite snrlar gz nnde bulundurulmaldr. a- 100 kwa kadar olan kapasitelerde tek kademe, iki kademe veya oransal b- 100-600 kw aras iki kademeli ya da oransal c- 600 kw zeri kapasitelerde oransal tip brlr kullanlacaktr. Yakma sistemin zellikleri ile ilgili brlr firmasnn bilgilendirilmesi tavsiye edilir. AGDAn ve brlr firmasnn tavsiyesi dorultusunda yukardaki kapasite snrlarnda deiiklik yaplr. 4.9.1. Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar: 1-Kresel Vana: (TS EN 331, TS 9809) Her brlrn giriine bir adet kresel vana konulmaldr. 2-Esnek boru [Kompansatr: (TS 10880)] Brlrdeki titreimin tesisata geiini zayflatmak iin kullanlan ekipmandr. niversal tip olmaldr. (Eksenel hareket, asal hareket ve yanal eksen sapmalarn karlayabilen) Esnek borunun reglatr sinyal hattndan sonra konulmas tavsiye edilir.(Standartlar da olabilecek deiiklikler de yrrle giren standart geerli olacaktr.) 3-Test nipeli: Brlr gaz kontrol hattnda giri ve ayar basnlarn lmek iin kullanlr. 4-Manometre: (TS 837) Hat zerindeki gaz basncn lmek iin kullanlan ekipmandr. Gaz kontrol hattndaki manometreler musluklu tip olmaldr. 5-Filtre: (DIN 3386) (TS 10276) Brlr orifisinin yabanc partikllerden dolay tkanmasn nlemek ve dier emniyet kontrol ekipmanlar ile basn reglatrn korumak amacyla kullanlan ekipmandr. Kullanlacak filtrenin gzenek akl 50 m olmaldr.
-40-
6-Gaz basn reglatr: (TS 10624, TS EN 88) Gaz kontrol hatt giriindeki gaz basncn brlr iin gerekli basnca dren ekipmandr. *Gaz basn reglatrnn emniyet kapatmal (shut-off) olmamas halinde, fanl ve atmosferik brlr gaz kontrol hatlarnda kullanlan tm armatrlerin dayanm basnlar reglatr giri basncnn min. 1.2 kat olmaldr. rnek; Reglatr giri basnc 300 mbarg ise gaz yolu armatrlerin dayanm basnc 360 mbarg olmaldr. 7-Minimum gaz basn alglama tertibat: (min. gaz basn presostat) (TS EN 1854) Reglatr kndaki gaz basncnn brlrn normal alma basncnn altnda kalmas durumunda solenoid valfe kumanda ederek akn kesilmesini salayan ekipmandr. Tm gaz kontrol hatlarnda bulunmaldr . 8-Maksimum gaz basn alglama tertibat (max. gaz basn presostat): (TS EN 1854) Reglatr kndaki gaz basncnn brlrn normal alma basncnn stne kmas durumunda solenoid valfe kumanda ederek gaz akn kesen ekipmandr. 1200 KW ve zeri kapasitelerde kullanlmas zorunludur. 1200 KWa kadar olan kapasitelerde kullanlmas tavsiye edilir. Gaz basn reglatrnn emniyet kapatmal (shut-off) olmamas halinde, kullanlmas zorunludur. 9-Otomatik Emniyet Kapama Valfi (Solenoid Valf): (TS EN 161) Sistemin devre d kalmas gerektii durumlarda ald sinyaller dorultusunda gaz akn otomatik olarak kesen ve ilk alma esnasnda sistemin emniyetli olarak devreye girmesini salayan ekipmanlardr. Gaz kontrol hattnda iki adet seri olarak balanm A snf solenoid valf bulunmaldr. 10-Szdrmazlk kontrol cihaz (Valf dorulama sistemi): (TS EN 1643, EN 1643) Otomatik emniyet kapatma vanalarnn etkin bir ekilde kapanp kapanmadn kontrol eden ve cihaz ii gaz kaaklarn belirleyen ekipmandr. 1200 KW ve zeri olan kapasitelerde bulunmaldr. 1200 KWa kadar olan kapasitelerde bulunmas tavsiye edilir *Ayrca kapasitelerine baklmakszn, kzgn, kaynar sulu, alak ve yksek basnl buharl sistemlerde kullanlmas zorunludur. 11-Relief Valf (Emniyet tahliye vanas): (DIN 3381, TS 11655) Sistemi ar basnca kar koruyan anlk basn ykselmelerinde fazla gaz sistemden tahliye ederek reglatrn devre d kalmasn nleyen ekipmanlardr. Ani kapamal reglatr kullanlmas durumunda bulunmas zorunludur. 12-Brlr: (TS EN 676) Sistemde birden fazla brlr bal olmas durumunda ve bunlardan bir veya bir kann yedek kullanlacak olmas halinde; endstriyel tesisten yedek kullanm ile ilgili taahht yazs alnr. Saya seimi haricindeki hesaplamalarda yedek cihazlar gz nnde bulundurulmaz.
-41-
13-Yangn Vanas:(DIN 2999) Yangn v.b. nedenle ortam scaklnn belirli bir deere ykselmesi durumunda gaz akn otomatik olarak kesen ekipmandr. Kullanm opsiyoneldir. 4.9.1.1 Fanl Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar (Q 1200 KW ) ekil.15. Fanl brlr gaz kontrol hatt Q 1200 KW
8 3 1 2 4 5 6 7 5 9
10
10 3
11
1234567891011-
Kresel vana (TS EN 331, TS 9809) Kompansatr (TS 10880, DIN 30681) Test nipeli Filtre (TS 10276, DIN 3386) Manometre (musluklu) (TS EN 837) Gaz basn reglatr (TS EN 88, TS 10624, TS11390 EN 334 ) Relief valf (TS 11655, DIN 3381) Tahliye hatt (vent) Presostat (Min. gaz basn) (TS EN 1854, EN 1854) Solenoid valf (TS EN 161) Brlr (TS EN 676)
-42-
4.9.1.2 Fanl Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar (Q > 1200 KW)
8 12 1 2 3 4 5 6 7 5 9 9A
10
10 3
11
13
ekil 16 Fanl Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar (Q > 1200 KW) 1- Kresel vana (TS EN 331, TS 9809) 2- Kompansatr (TS 10880, DIN 30681) 3- Test nipeli 4- Filtre (TS 10276, DIN 3386) 5- Manometre (musluklu) (TS EN 837 ) 6- Gaz basn reglatr (TS EN 88, EN 88,TS 10624, TS11390 EN 334, EN 334) 7- Relief valf (TS 11655, DIN 3381) 8- Tahliye hatt (vent) 9- Presostat (Min. gaz basn) (TS EN 1854, EN 1854) 9A- Presostat (Max.gaz basn) (TS EN 1854, EN 1854) 10- Solenoid valf (TS EN 161, EN 161) 11- Brlr (TS EN 676) 12- Yangn Vanas (DIN 2999) 13-Szdrmazlk Kontrol Cihaz (TS EN 1643, EN 1643) Fanl Brlrlerde Dier Emniyet Ekipmanlar a- Alev denetleme cihaz Alev sndnde brlr durdurmak amacyla her brlrde bulunmaldr. b- Hava ak anahtar Brlr fan tarafndan yeterli hava salanamadnda brlr durdurmak zere her brlrde bulunmaldr. c- Emniyet termostat Kontrol termostatna ek olarak, kontrol termostat arzasnda devreye girmek zere, tm scak sulu kazanlarda bulunmaldr. Manuel (elle kumandal) resetli olmas tavsiye edilir. d- Emniyet presostat Kontrol presostatna ek olarak, kontrol presostat arzasnda devreye girmek zere tm buhar kazanlarnda bulunmaldr.
-43-
4.9.1.3 Atmosferik Brlr Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar
7 2 1 3 4 5 6 2 8
9 10 4
ekil. 17. Gaz yolu elemanlar ( Atm. Brlr ) 12345678910Kresel vana (TS EN 331, TS 9809) Manometre (musluklu) (TS EN 837, EN 837) Gaz filtresi (TS 10276, DIN 3386) Test nipeli Gaz basn reglatr (TS EN 88, EN 88,TS 10624, TS11390 EN 334, EN 334) Relief valf (TS 11655, DIN 3381) Tahliye hatt (vent) Presostat (Min. gaz basn) (TS EN 1854, EN 1854) Solenoid valf (TS EN 161, EN 161) Brlr (TS 11391)
-44-
4.9.1.4. Tek Kademeli Gaz Proses Bekleri Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar
ekil-18 Tek Kademeli Gaz Proses Beki Gaz Yolu Q<350KW 1- Kresel vana (TS EN 331, TS 9809) 2- Kompansatr (TS10880) (Dner tip ocaklarda bek giriinde kullanlacak olan kompansatr min/ 1.5 m olacaktr) 3- Test Nipeli 4- Gaz filtresi (TS10276, DIN3386) 5- Manometre (musluklu) (TS EN 837, EN 837) 6- Gaz basn reglatr (TS EN 88, EN 88,TS 10624, TS11390 EN 334, EN 334) (emniyet kapatmal) 7- Relief valf (DIN3381) (reglatr ani kapamal ise) 8- Tahliye hatt (vent) 9- Presostat (alt gaz basn) ( TS EN 1854) 9A-Presostat (st gaz basn) ( TS EN 1854) 10- Solenoid valf (TS EN 161) 11- Gaz proses beki 12- Vantilatr 13- Presostat (hava basn) (TS EN 1854)
-45-
4.9.1.5. ki Kademeli Gaz Proses Bekleri Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar
ekil-19 ki Kademeli Gaz Proses Beki Gaz Yolu Akm emas 1- Kresel vana (TS EN 331, TS 9809) 2- Kompansatr (TS10880) (Dner tip ocaklarda bek giriinde kullanlacak olan kompansatr min( 1.5 m olacaktr) 3- Test Nipeli 4- Gaz filtresi (TS10276, DIN3386) 5- Manometre (musluklu) (TS EN 837, EN 837) 6- Gaz basn regulatoru (TS EN 88, EN 88,TS 10624, TS11390 EN 334, EN 334) (emniyet kapatmali) 7- Relief valf (DIN3381) (reglatr ani kapamal ise) 8- Tahliye hatt (vent) 9- Presostat (Gaz basn) ( TS EN 1854) 9A-Presostat (Gaz st basn) ( TS EN 1854) 10- Solenoid valf (TS EN 161) 11- Gaz proses beki 12- Vantilatr 13- Presostat (hava basn) (TS EN 1854)
-46-
4.9.1.6. Oransal Gaz Proses Bekleri Gaz Kontrol Hatt Ekipmanlar
ekil- 20 Oransal Gaz Proses Beki Gaz Yolu Akm emas 1- Kresel vana (TS EN 331. TS 9809) 2- Kompansatr (TS10880) (Dner tip ocaklarda bek giriinde kullanlacak olan kompansatr (min 1.5 m olacaktr) 3- Test Nipeli 4- Gaz filtresi (TS10276. DIN3386) 5- Manometre (musluklu) (TS EN 837, EN 837) 6- Gaz basn reglatr (TS EN 88, EN 88,TS 10624, TS11390 EN 334, EN 334) (emniyet kapatmal) 6A- Eit basn reglatr 7- Relief valf (DIN3381) (reglatr ani kapamal ise) 8- Tahliye hatt (vent) 9- Presostat (Gaz alt basn) ( TS EN 1854) 9A-Presostat (Gaz st basn) ( TS EN 1854) 10- Multiblok solenoid valf (TS EN 161) 11- Gaz proses beki 12- Vantilatr 13- Presostat (hava basn) (TS EN 1854) 14- Servomotorlu vana *Not: 1200 KW ve zeri kapasitelerde szdrmazlk kontrol cihaz (TS EN1643) kullanlmas zorunludur.
-47-
4.9.2 Gaz kontrol hatt ekipmanlar balant ekilleri: Gaz ayar setinde kullanlacak olan boru ve fittingslerin malzeme zellikleri (DIN 4788 BS 5885) standartlarna uygun olmaldr. 1) ap DN 50 Kaynakl, Flanl ,Dili (300 mbarga kadar) 2) DN 50 < ap Kaynakl, Flanl (300 mbarg zeri) Brlr gaz kontrol hattndan sonra brlre kadar ekilecek hatta zorunlu dili balantlar da szdrmazl salamak amacyla plastik esasl vb. szdrmazlk malzemeleri kullanlmaldr. ( TS EN 751-2 ) *Brlr gaz yolu zerindeki kaynakl birletirmelerin tamamnn ( %100) kaynak filmi ekilmelidir. Esnek boru balantlar mmkn olduunca ksa tutulmal ve yksek scaklk, korozyon ve mekanik darbelere kar korunmaldr. Esnek borular dili ve flanl balantl ve metal donanml olmaldr. Esnek balantlar alma basncnn 3 kat basnca dayankl olmaldr. Esnek borunun giriine kresel vana konulmaldr. Kullanlacak vana ve filtrenin ap tesisat ile ayn olmaldr. Brlr tesisatlarndaki gaz hz 45 m/sn deerini gememelidir. Ancak yksek hzlarda almann gerek sistemde meydana getirebilecei grlt, gerekse anmaya sebep olacann gz ard edilmemesi gerekmektedir. Bu nedenle 25 m/snlik hz limitinin almamas tavsiye edilmektedir. 4.10 Hesap Yntemleri: 4.10.1 Boru ap Hesap Yntemi: 50 mbarg ve daha dk basnlar iin kullanlacak forml aada verilmitir. P1 P2 = 23.2 x R x Q1.82 / D 4.82 ; P R/L = P1 P2 (abs.barg)
P1 : Giri basnc (mutlak basn abs.bar) P2 : k basnc (mutlak basn abs.bar) R : Gaz sabiti (R = 0.6 alnr) Q : Gaz debisi (m/h) D : Boru ap (mm.) Dier kayplar (yerel ve ykselmeden kaynaklanan) hesaplanarak tablo halinde verilir. W = 353.677 x Q / (D x P2) W : Hz (m/sn) W 6 m/sn olmaldr. 50 mbarg st basnlar iin kullanlacak forml aada verilmitir. P1 2 P2 2 =29.160 x L x Q 1.82 / D 4.82 P1 : Giri basnc (mutlak basn abs.bar) P2 : k basnc (mutlak basn abs.bar) L : Boru edeer boyu ( m.) Q : Gaz debisi (m/h) D : Boru ap (mm.) W = 353.677 x Q / (D x P2) W : Hz (m/sn) W 25 m/sn olmaldr.
-48-
Doalgaz Boru Uzunluuna lave Edilecek Edeer Uzunluklar(metre olarak) KAYNAKLI BALANTILAR Boru ap DN 25 DN 32 DN 40 DN 50 DN 65 DN 80 DN 100 DN 125 DN 150 DN 200
Dirsek (m) 0.5 1 1.2 2 2 2 2.5 3 3 3
Tee (m) 0.5 1 1.2 2 2 2 2.5 3 3 3
Kresel Vana (m) 0.6 1 1.2 2 2 2 2.5 5 5 5
Tablo 9 Edeer Uzunluk Tablosu
4.10.2 l Hacim Hesab: Brlrl cihazlarda servis kutusundan yada istasyon kndan itibaren tketim cihazlarna kadar olan boru i hacmi (atmosfer basncndaki l hacim ) 21 mbarg tesisatlarda tketici cihaz kapasitesinin 1/500, 300 mbarg ve zerindeki tesisatlarda cihaz debisinin 1/1000 deerinden daha dk olmayacaktr. l Hacim (V) V= [(*D2 / 4 ) * L] + S / 1000 V=l Hacim.......................................................m3 D=Boru i ap....................................................m L=Boru Uzunluu.................................................m S=Saya Hacmi .................................................dm3 (V ) l Hacim > Cihaz Debisi Yukardaki byklk salandnda seilen (D) boru ap kabul edilecektir. *AGDA, zorunlu hallerde tesisatn l hacmin yetersiz kald uygulamalarda, brlr gaz yolu giriinde ana kapama vanasndan sonra eksik l hacmi karlayabilecek kapasitede byk apl borudan kaynakl imal edilebilecek hacim tplerine izin verebilir.
-49-
4.10.3 Saya Hacimleri (Krkl Sayalar in): SAYA TP SAYA HACM (dm3) 1.2 5 10 10 20 Tablo 10
G4 G6 G 10 G 16 G 25
*Rotary ve trbin tip sayalarda saya hacmi dikkate alnmaz.Saya hacmi (0) sfr kabul edilir.
BORU API HESAPLAMA ZELGES 50 mbarg Piletme (mbarg) Tesisat Debi Boru Vana Dirsek Edeer Basn Giri Blm m3/h Boyu Aded Adedi Uzunluk Kayb Basnc (m) (mbar) (abs.bar) (m) i k Basnc (abs.bar) ap Hz (D) (m/sn) (mm)
Tablo 11
-50-
BORU API HESAPLAMA ZELGES 50 mbarg > PL (Mbarg) Tesisat Q Blm m3/h L (m) DN W (mm) (m/sn) P R/L pr (mbar/m (mbar) ) h pf pa (mbar) (m) (mbar) P (mbar)
Tablo 12 DEERLER TESPT TABLOSU EKLEME PARASI EKLEME PARASI BLM NO 1 Dirsek Redksiyon Te (dz gei) Te (zt gei) Vana TOPLAM Tablo 13 4.10.4 Havalandrma Hesap Yntemi: Yakc cihaz bulunan kapal mahallerde gerek yanma havasnn temini ve gerekse muhtemel bir gaz kaanda gaz birikimini nlemek iin, doal ya da mekanik yntemlerle havalandrma yaplmaldr. Havalandrma pencereleri ve menfezler, gaz birikiminin olabilecei l noktalar ve mahal st seviyelerine yakn noktalara konulmaldr. A) Doal Havalandrma (Atmosferik ve fanl brlrl kazanlar) Tabii havalandrmada alt ve st menfezlerin d hava ile direkt temas etmesi salanmaldr. Kazan dairesi toprak kotunun altnda kalyor ise havalandrma uygun boyutlarda kanallar ile salanmaldr. Havalandrma menfez ve kanallar korozyona kar mukavim, kolay yanmayan; galvaniz, alminyum, bakr, DKP sac v.b. malzemelerden imal edilebilir (TS 3419). DKP sac kullanlmas durumunda menfez ve kanallar antipas zeri yal boya ile boyanacaktr. Toplam kurulu gc 1000 kWa kadar olan kazan dairelerin havalandrmasnda dorudan dar alan menfezler iin yeterli kesit alan aadaki formle gre hesaplanmaldr. 0.5 0.5 0.0 1.5 0.5 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
-51-
S A = F a 2.25 ( Qbr + 70 ) SA F F=1 F=1 F = 1,2 F = 1,1 F = 1,25 a a=1 a = 1,2 Qbr : Alt havalandrma net kesit alan (cm2 ) : Menfezin geometrisine bal katsay : Uzun kenar, ksa kenarnn 1,5 katndan fazla olmayan dikdrtgen : Dairesel : Izgaral : Uzun kenar, ksa kenarnn 5 katna kadar olan dikdrtgen : Uzun kenar, ksa kenarnn 10 katna kadar olan dikdrtgen : Menfezin zgara katsays : Izgarasz : Izgaral : Toplam Anma Isl Gc (kW)
Toplam kurulu gc 1000 kwn zerine olan kazan dairelerinin havalandrmasnda toplam anma sl gcnn her 1 kw iin 1,6 m3 /h hava ihtiyac vardr. Buradan hareketle dorudan dar alan menfez iin gerekli kesit alan aadaki forml ile hesaplanmaldr.
SA =
Qbr SA
Qbr
Anma Isl Gc (kw)
3600
:Toplam
:Menfez Kesit alan ( m2 )
Kazan dairelerinde pis hava at miktar, toplam anma sl gcnn her 1kw iin 0,5m3/h olmaldr. Buradan hareketle pis hava at iin gerekli menfez kesit alan aadaki forml ile hesaplanmaldr.
S = S A 0.6
S : Pis Hava At iin net kesit alan ( m2 )
Menfez zeri dikdrtgen deliklerde ksa kenar en az 10mm olmaldr. Izgara kafes vb.lerin gz aralklar en az 10x10mm olmaldr. Havalandrma iin kanatlarn kullanlmas durumunda hesaplamalar iin TS 7363 standard uygulama kurallar dikkate alnmaldr.
Havalandrma menfezlerin panjurlu olmas durumunda hesaplanan kesitlerin 1.5 kat alnmaldr.
-52-
PS HAVA BACASI YKSEKL LE KEST ARASINDAKI BAINTI
ve
DOAL HAVALANDIRMA KANAL UZUNLUU LE DOAL HAVALANDIRMA KEST ARASINDAK BAINTI GRAFKLER
-53-
3000
2500
10
15
20
30
40
80
2000
Pis Hava Bacas Kesidi ( cm 2 )
1500
1000
av sH Pi
k se k Y s ca a
i( li
700
SA
500
450
400
350
300
250
200
150 60 100
150
300
700
1500
3000
4000
6000
200
500 Grafik . 1
1000
2000
5000
7000
Qbr ( kW )
-54-
3000
10
7,5 6
2500
2000
Kanal Kesidi (cm)
1500
al an K
un Uz
u u
) (m
1000
90 ve 45 yn deiimlerinde srasyla 3 m ve 1,5 m edeer uzunluk alnmaldr. Izgaralar iin 0,5 m edeer uzunluk alnr.
500 300
100
200
300
400
500
600
700
br
800
900
1000
1100
Toplam Anma Isl Gc
(kW)
Grafik . 2
-55-
B) Mekanik Havalandrma (Atmosferik ve fanl brlrl kazanlar) Mekanik havalandrma hesap yntemi brlr tipine ve kapasitesine gre farkllk gsterir. Tabii havalandrmas mmkn olmayan kazan dairelerinin cebri olarak havalandrlmas gerekir. Cebri havalandrma iin gerekli en az taze hava ve egzost havas miktarlar brlr tipine ve kapasitesine gre aadaki formllerden hesaplanmaldr.
flemeli brlrler iin Alt havalandrma hesab: Vhava = Qbr * 1,184 * 3,6 Sa = Vhava / ( 3600 * V ) V =Kanaldaki hava hz (m/sn) (m3/h) (m2) 5 ile 10 arasnda alnmaldr.
st havalandrma hesab: VEgzost = Qbr * 0,781 * 3,6 S = VEgzost / (3600 * V ) V =Kanaldaki hava hz (m/sn) (m3/h) (m2) 5 ile 10 arasnda alnmaldr.
Atmosferik brlrler iin Alt havalandrma hesab: Vhava = Qbr * 1,304 * 3,6 Sa = Vhava / ( 3600 * V ) V =Kanaldaki hava hz (m/sn) (m3/h) (m2) 3 ile 6 arasnda alnmaldr
st havalandrma hesab: VEgzost = Qbr * 0,709 * 3,6 S = VEgzost / (3600 * V ) V =Kanaldaki hava hz (m/sn) (m3/h) (m2) 3 ile 6 arasnda alnmaldr.
st Havalandrma aklklar d ortama direkt olarak almal, bunun mmkn olmad durumlarda havalandrma kanallarla yaplmaldr. Mahaller endirekt olarak havalandrlmamaldr. Kanal uzunluu (yatay ve dey uzunluklar ile dirsek edeer uzunluklar toplam) 10m. ve zerinde ise havalandrma mekanik olarak yaplmaldr. Havalandrma kanallarnda 90lik dirsek edeer uzunluu 3m., 45lik dirsek edeer uzunluu 1.5m. ve zgaralar iin edeer uzunluk 0,5m. alnmaldr. st
-56-
havalandrma, havalandrma bacas ile (metraj snrlandrmas olmakszn) tabii olarak yaplabilir. Alt havalandrma kanal brlr seviyesine kadar indirilmelidir. Alt ve st havalandrmalarn her ikisi de tabii veya mekanik (cebri) yaplabilir. Tek bana st havalandrma mekanik olamaz. Alt havalandrma mekanik, st havalandrma tabii olabilir. Taze hava veya egzost fanlarnn herhangi bir nedenle devre d kalmas durumunda brlrn de devre d kalmasn salayan otomatik kontrol sistemi kullanlmaldr. 4.10.5. Endstriyel Bacalar ve Hesap Yntemi : Bacalar; s, youma ve yanma rnlerinden etkilenmeyecek malzemeden ilgili standartlara (TS 1856-1,2) uygun olarak imal edilmelidir. Dairesel kesitli bacalar tercih edilmelidir. Kare ve dikdrtgen kesitli bacalarn kesiti daire kesitli bacalara gre % 30 daha fazla olmaldr. Dikdrtgen kesitli bacalarda uzun kenar ksa kenarn en ok 1.5 kat olmaldr. Baca eksenleri ancak bir sapma yapabilir. Baca sapma as deyle 30 den byk olmamaldr. Bacalar szdrmaz olmal, s yaltm yaplmal ve kesit daralmas olmamaldr. Cihaz baca balantlar % 3 ykselen eimle bacaya balanmal ve baca kesitini daraltacak ekilde baca iine sokulmamaldr. Baca balantlarnda 90lik dnlerden kanlmaldr. Mmkn olduunca 45 lik dirseklerle girilmelidir. Baca balantlarnda gereksiz dirseklerden kanlmaldr. 90 lik her bir dirsek 1 m. kabul edilir. Baca k noktalarnda baca apkas kullanlmaldr. Tayc boru, dahili boru, atk gaz borusu ve aksamlarnn malzemesi olarak yukarda ki malzemeler kullanlr. Bu malzemelerin seiminde, mekanik zelliklerin scakla bal olarak deitii dikkate alnmaldr. Bacalar korozyona kar korunmu olmaldr. Bacalarda atk gazlardan dolay oluabilecek korozyona kar; uygun malzeme seilmeli, kaplama, d rt ve sa kalnlna korozyon zamm ilave edilerek boyutlandrma yaplmaldr. Mevcut baca kesitlerin hesaplanan kesitten byk olmas durumunda, mevcut baca ierisinden elik baca geirilerek baca kesiti uygun hale getirilmelidir. Mevcut baca iine elik baca geirilmesi durumunda da baca s yaltm salanmaldr. elikten yaplan ve d ortamda bulunan bacalar ift cidarl ve s yaltm salanm olmaldr. elik bacalarda mutlaka baca topraklamas ve drenaj yaplmaldr. Baca gaz analizi yaplabilmesi iin test noktas braklmaldr. Cihaz bacasnn, cihaza entegre olarak imal edildii durumlarda, retici firmadan veya yetkili datcdan (yurt dndan gelen cihazlar) alnacak retim kataloglar proje dosyasnda bulunmaldr. 4.10.5.1 Bacalarn Boyutlandrlmas: Bir bacann boyutlar; duman gaz miktar, scakl, d ortam scakl, cihaz alma sresi, baca ykseklii ve yk (rzgar, sl yk, basn ykleri, mesnetlenme artlarnn muhtemel deiimlerinden meydana gelen ykler, depremi dikkate alan zel ykler, darbe neticesi meydana gelen dzensiz ykler v.b.) gibi deikenlere baldr. Boyutlandrma hesaplar ilgili standarda (TS 11389 EN 13384-1) uygun olarak yaplmaldr.
-57-
BACA APIIN TS 11389 EN 13384-1 E GRE HESABI Baca hesab ile ilgili geni bilgi TS 11389 EN 13384-1 da mevcuttur. Bu hesaplama bilgisayar program yardmyla yaplmaldr. Bacann boyutlandrlmasnda gerekli olan ana veriler unlardr; Yakacak cinsi Kazan ve brlr zellikleri Deniz seviyesinden jeodezik ykseklik Baca gaz miktar Baca gaznn kazandan k scakl Kazan bulunduu hacime giden havan, kazan ve balant paralarnn gerekli fleme basnlar Balant parasn konstrksiyonu ve uzunluu Baca malzemesi, konstrksiyonu ve ykseklii
Basn artlar : PZ = PH PR PZE =PW + PFV + PL PZ > PZE PZ : Atk gazn bacaya girdii yerdeki alt basn (Pa) PZE :Atk gazn bacaya girdii yerdeki gerekli alt basn (Pa) PR :Baca ierisindeki srtnme basnc (Pa) PH :Baca ierisindeki atk gazn statik basnc (Teorik eki) (Pa) PW : Is reticisi iin gerekli itme basnc . (Pa) (Tablo 16 veya Grafik 3) (Kazan kataloundan okunan duman gaz kar direncini yenebilecek uygun brlr seilmesi durumunda bu deer sfr olarak alnabilir.) PFV : Balant kanal iin gerekli itme basnc. ( Pa ) PL : Besleme havas iin gerekli itme basnc. ( Pa ) ( cihaz katalounda verilmemise min. 4 Pa alnacak )
-58-
4.10.5.2. Baca gaz emisyon deerleri Baca gaz emisyon deerleri Tablo-14de verilen deerlerde olmaldr. AGDAn gaz verme ilemini takiben cihazlara ait baca gaz emisyon lm deerleri i tesisat mdrlne teslim edilmelidir. YAKIT DOALGAZ BACAGAZI DEERLER O2 CO2 Yanma Kayb Yanma Verimi Hava Fazlal % % % % MN. 1 9,5 4 92 1,05 MAX. 4,5 11,5 8 96 (1,2 - 1,25)
Tablo-14 Baca gaz emisyon deerleri
Yakma Isl Gc 100 MW'n altnda olan tesislerde (% 3 O2) CO (Karbonmonoksit) miktar NOX (Azot Oksitleri) miktar SOX (Kkrt Oksitleri) miktar Aldehit (Formaldehit olarak, HCHO miktar) 100 mg/m 80 ppm 0,008 % Herhangi bir snrlama yoktur. 100 mg/m 34 ppm 0,034 % 20 mg/m
Yakma Isl Gc 100 MW'n stnde olan tesislerde (% 3 O2) 100 mg/m 80 ppm 0,008 % 500 mg/m 243 ppm 0,024 % 60 mg/m 21 ppm 0,0021 % Herhangi bir snrlama yoktur.
Tablo-15 Kirletici parametreler ve snr deerleri
-59-
PL PW PRV PFV PR PH TW TMV Te Tm Tu To TL HV HB
Besleme havas iin gerekli itme basnc ( Pa ) Is reticisi iin gerekli itme basnc ( Pa ) Balant kanalndaki srtnme basnc ( Pa ) Balant kanal iin gerekli itme basnc ( Pa ) Baca ierisindeki srtnme basnc ( Pa ) Baca ierisindeki atk gazn statik basnc ( Pa ) Cihaz atk gaz k scakl ( K ) Ekleme parasndaki atk gaz ortalama scakl ( K ) Bacaya giriteki atk gaz scakl ( K ) Atk gaz ortalama scakl ( K ) Bacann getii ortam scakl ( K ) Baca k azndaki atk gaz scakl ( K ) D hava scakl ( K ) Is reticisi baca k az ile atk gazn bacaya girdii nokta arasndaki ykseklik fark ( m ) Etkin baca ykseklii ( m )
TL To
Tu HB PR
Tm PH PH
PRV HV PL PW PL PW PZE
ekil 21. Bir bacada kullanlan tm parametrelerin gsterimi
Te PHV
TW PFV Tmv PFV
-60-
4.11.Yakc Cihazlara Ait Elektrik Tesisat ve Topraklamas 4.11.1. Elektrik Tesisat : Cihazlar iin gerekli elektrik enerjisinin alnaca elektrik panosu etanj tipi ex-proof olmal, kumanda butonlar pano n kapana monte edilmeli ve kapak almadan butonlarla ama ve kapama yaplabilmelidir. Brlr kumanda panosu etanj tipi olmal mmkn ise ana kumanda panosundan ayrt edilebilecek ekilde ve brlre daha yakn bir yer seilerek monte edilmelidir. Ana pano ile brlr kumanda panosu arasnda ekilecek besleme hatt projede hesaplanm kesitte NYM tipi antigron kablo ile yaplmaldr. Brlr kumanda panosu ile brlr arasna ekilecek iletkenler kondivit veya galvanizli su borusu ierisinden tavandan ekilerek tesisat yaplmal, kesinlikle boru ierisinde kablo eki bulunmamaldr. Ek yaplmas gereken yerlerde mutlaka buat kullanlarak ekleme klemensleri ile ek yaplmaldr. Boru tesisatlarnda eleman giri klar rakorlarla yaplmaldr. Brlrlere yakn hareket ihtimali olan tesisat plastik veya metal spiraller ile NYAF tipi kablolarla, dier iletkenler ise NYA tipi kablolarla yaplmaldr. Aydnlatma sistemi tavandan en az 50cm. aaya sarkacak biimde veya st havalandrma seviyesinin altnda kalacak ekilde zincirlerle veya yan duvarlara etanj tipi flouresan yada contal glop tipi armatrlerle yaplmal ve tesisat ise antigron kablolarla ekilmelidir. Mekanik havalandrma gereken yerlerde fan motoru brlr kumanda sistemi ile akuple (paralel) almal, fanda meydana gelebilecek arzalarda brlr otomatik olarak devre d kalacak ekilde otomatik kontrol nitesi yaplmaldr.
-61-
Buhar kazan bulunan sistemlerde, sistemin elektrik enerjisi sistemi en az iki yerden kumanda edebilecek ekilde otomatik kumanda niteli alarm ve k ikazl sistemlerle kontrol altna alnacak ekilde dizayn edilmelidir. Kazan dairelerinde muhtemel tehlikeler karsnda kazan dairesine girmeden dardan kumanda edebilecek ekilde yangn butonuna benzer caml butonla kazan dairesinin tm elektriin kesilmesini salayacak biimde ilave tesisat yaplarak kazan daireleri kontrol altna alnmaldr.
ekil-22 Linye hatt emas 4.11.2. Topraklama Tesisat : Her kazan dairesi iin zel topraklama tesisat yaplmaldr. Topraklama tesisat : a)0.5 m, 1 mm. kalnlnda bakr levha ile b)0.5 m, 2 mm. kalnlnda galvanizli levha ile c)Bakr ubuk elektrotlar ile yaplabilir. (En az 16 mm. apnda ve 1.5 m. uzunlukta.) Her halde en az 16 mm ok telli (rgl) bakr iletken pabu kullanlarak lehim veya kaynak ile tutturulur. Levha trnde olanlar 1 m. toprak altna gmlerek toprak zerinde kalan iletken boru muhafazas ile kazan dairesi ana tablosuna irtibatlandrlr. Bakr elektrotlar ise topraktan 20cm. derinlie yerletirilerek yine ayn sistemde kazan dairesindeki ana tabloya balanmak sureti ile ana topraklama yaplmaldr. Ana tablo ile kumanda tablosu ve cihazlarn topraklamasnda kullanlacak topraklama iletkeni ise projede hesaplanm faz iletken kesitinde veya bir st kesitte olmaldr.
-62-
Bakr elektrotlarn zellikleri 16mm. apnda dolu, som bakr ubuktan en az 1.5m. boyunda, 20 mm. apnda dolu, som bakr ubuktan en az 1.25m. boyunda olmal ve ubuk elektrotlarn topraklama direnci 5 snrlarnn altnda kalmaldr. - Topraklama elektrotlar kesinlikle bakr kaplama ubuktan yaplmamal. - Topraklama tesislerinin lmleri kabul tutanaklarnda belirtilmelidir. Yukarda belirtilen ve istenen tm bilgiler, a) TSE standartlarna uygun malzeme kullanlmal, b) Elektrik tesisat kuvvetli akm ve i tesisat ynetmelii esaslarna gre hazrlanmaldr. 4.12. Katodik Koruma Toprak alt elik borularn korozyona kar aktif olarak korunmas iin katodik koruma yaplmaldr. Borunun yeraltndan yerstne kt noktalarda elektriksel yaltm salamak zere yerden minimum 0.5m. yksee izolasyon flan konulmaldr. (Ref : TS 5141 EN 12954 ) 4.12.1. Galvanik Anotlu Katodik Koruma
AGDA SERVS KUTUSU
ekil-23 Galvanik anotlu katodik koruma sistemi 1) Galvanik anot boru hattndan en az 3 m. uzaa ve 1 1,5 m. derinlie gmlmelidir. 2) Anot st mutlaka boru tabanndan aada olmaldr. 3) Anotun su geirmez muhafazas karldktan sonra anotun stne su dklmelidir. 4) Anot kablosu bakrdan yaplm en az 6 mm kesitinde NYY tipi yaltlm kablo olmaldr. 5) Katodik koruma sistemi tamamlandnda voltaj -0.85 Volt veya daha negatif olmaldr. 6) Birden fazla anot kullanlaca zaman anotlar birbirine paralel balandktan sonra lm kutusuna bir kablo ile balanmaldr. DN 80 e kadar olan aplarda kaynakl izolasyon mafsal yada izolasyon flan, DN 80 ve zerinde kaynakl flanl izolasyon contas kullanlacaktr.
-63-
ekil 24 zolasyon mafsal 4.12.2. Katodik Koruma Hesap Yntemi Doalgaz boru hattnn iinden gemekte olduu zeminin cinsi ve zellikleri korozyon asndan ok nemlidir. Bilhassa zeminin elektriksel zgl direnci, zeminin korozif zelliini belirlemede l olarak kullanlmaktadr. Zeminin bnyesindeki tuzluluk ve nem arttka zeminin elektriksel zgl direnci azalr. Bu durumda zeminin elektriksel iletkenlii artacandan metal yzeyinde korozyon hcrelerinin olumas kolaylar. TS 5141 EN 12954 e gre zeminin elektriksel zgl direnci ile zeminin korozif zellii arasndaki snflandrma aada grlmektedir. Zemin zgl Direnci (xcm) < 1000 1000< < 3000 3000< < 10000 10000< Zemin korozif zellii ok korozif Korozif Orta korozif Az korozif
Tablo-16 Zeminlerin elektriksel zgl direnlerine gre snflandrlmas Galvanik anotlu katodik koruma sisteminde anotlar boru boyunca boru hatt zerinde en dk toprak zgl direncine sahip blgeye konulmaldr. Zeminin elektriksel zgl direnci TSE 4363e gre Wenner 4 elektrot metodu ile llmelidir. Hesaplamada kullanlan bant aadadr. = 2..a.R : Zemin elektriksel zgl direnci ( x cm.) a : lmde kullanlan elektrotlar aras mesafe (cm.) R : l cihaz zerinde okunan diren deeri () Zemin PH : Zemin ierisinde bulunan zlm tuzlarn cinsi, miktar, PH deeri, zeminin korozif zelliini belirler. Doal zeminlerde PH genellikle 4 - 9 arasndadr. Zeminin PH arazi tipi PH-metrelerle yerinde llmelidir.
-64-
Zemin Redoks Potansiyeli : Zemin koroziflik zelliini tam olarak belirleyebilmek iin boru hatt boyunca gerekli grlen yerlerde redoks potansiyel deeri llmelidir. Redoks potansiyelini lmek iin platin elektrot kullanlmaldr. Platin elektrot zemin ierisine daldrldktan sonra herhangi bir referans elektrot ile arasndaki potansiyel fark llmelidir. Zemin redoks potansiyeli forml aada verilmitir. E Red = E P + E Ref + 60 (PH-7) E Red : Zemin redoks potansiyeli (mV) E P : Zemin iine daldrlan platin elektrotun potansiyeli (mV) E Ref : Cu / CuSO 4 Referans elektrodun hidrojen elektroduna gre potansiyel fark. mV) PH : Zemin PH deeri. Redoks potansiyeli (mV) < 100 100 200 200 400 400 < E Red Zemin korozif zellii iddetli korozif Korozif Orta korozif Az korozif
(E Ref = 316
Tablo-17 Redoks potansiyeli deerlerine gre zeminlerin snflandrlmas Galvanik Anot zellikleri : Kullanlacak Mg anotlar kesinlikle daha nce kullanlm anot veya baka bir Mg alaml anot olmamaldr. Dkm yaplm Mg anotlarn kimyasal bileimi aadaki gibi olmaldr. % Al = 0.05 max. % Zn = 0.03 max % Mn = 0.17 max % Si = 0.2 max % Cu = 0.05 max % Ni = 0.01 max % Fe = 0.02 max % Pb = 0.006 max % Sn = 0.001 max % Mg = Geri kalan Magnezyum Anotlarn Elektrokimyasal zellikleri : Elektrot potansiyeli (Ref : Cu / CuSO 4 elektrod) 1500 mV (Deniz suyu iinde) Teorik akm kapasitesi :3.94 Amper.saat / kg. elie kar devre potansiyeli : 650 mV Anot verimi : % 50 Kullanlaca zemin zgl elektrik direnci : 4000 x cm. (max)
-65-
Magnezyum Anotlarn Anot Yata Malzemesi (B tipi) : Jips (CaSO 4 . 2H 2 O) : % 25 - 30 Bentonit : % 40 - 50 SodyumSlfat (Na 2 SO 4) : % 25 - 30 zgl elektrik direnci : % 25 - 50 Galvanik anotlarla yaplacak katodik koruma sistemlerinde galvanik anot olarak TS 5141 EN 12954 e uygun Mg anotlar kullanlmaldr. Mg anotlar zerinde 1m. uzunluunda ve en az 1x10 mm kesitinde NYY kablo monte edilmi olarak bulunmaldr. Ancak gerek l kutusuna yakn ve gerekse l kutusundan uzak olan Mg anotlarn kablolar eksiz olarak l kutusu zerinden ntlenerek boruya balanabilecek uzunlukta olmaldr. Mg anotlarn iine dkm srasnda konan akm tayc iletken nervrl demirden yaplm olmaldr. Bu malzemenin yzeyinde olabilecek kir, pas, ya v.s. yabanc maddeler tamamen temizlenmi olmaldr. Bantlar : K = x A K : Koruma akm ihtiyac : Akm younluu A : Borunun yzey alan A = x D x 10 3 x L D : Borunun d ap L : Boru uzunluu R anot = ( / 2..l).[ln(8.l / d) 1] R anot : Anotlarn zemin iindeki direnci : Zemin elektrik zgl direnci d : Anot ap (Anot yata dahil) l : Anot uzunluu (Anot yata dahil) R i = (1 / 2..l1).[ln(8.l1 / d1) 1] R i : Anot metalinden dolgu maddesin gei direnci 1: Anot yata zgl direnci d1 : Anot ap (plak) l1 : Anot uzunluu (plak) R T = R anot + R i () RT : = E / RT Tek anot direnci () Tek anottan ekilen akm (mA) (mA) (mA/m) (m) (m) (mm) (m) () () ( x cm.) (cm.) (cm.) () () ( x cm.) (cm.) (cm.)
(mA)
-66-
Anot Says = K / Anot says x Anot arl (kg) x Anot verimi x Eskime faktr Anot mr (yl) = Akm iddeti (A) x Teorik akm kapasitesi (kg/A.yl) Anot verimi : 0.50 Eskime faktr : 0.85 Teorik akm kapasitesi : 3.94 (kg / A.yl)
PE (polietilen) Scak Sargl Esas olmak zere 20 yl mr iin ANOT Koruma Uzunluu (Metre)
BORU API DN 25 DN 32 DN 40 DN 50 DN 65 DN 80 DN 100 DN 125 DN 150
M-1A 2 LB 150 110 85 70 55 45 40 30 25
M-1 3,5 LB 260 190 160 130 100 80 70 50 40
M-2 6,5 LB 480 380 300 240 190 150 120 100 80 Tablo-18
M-3 11 LB 760 600 480 380 290 240 190 155 130
M-4 17 LB 1270 1000 800 640 490 400 320 250 210
-67-
4.13. Mutfak Tesisat 4.13.1. Basn: retici firmalarn, cihaz alma basnlaryla ilgili tavsiye ettii deerler alnr. Endstri ve sanayi tesislerinde idari bina ve sosyal tesisler ay oca, mutfak nitelerine giri basnc maksimum cihaz yanma basnc olup, hat basncn bina dnda bu deere drlmesi zorunludur. Sistem basncndan cihazlarn alma basnlarna dme shut-off emniyetli regltrlerle yaplmaldr. Bina dnda uygun bir yere koyulacak olan Regltr gruplar kaynakl olarak imal edilmeli, kaynaklara % 100 rntgen ekilmelidir.
-OFF REGULATOR
ekil.25 Mutfaklarda Basn drlerek gazn kullanlmas
V: Kresel Vana (TS 9809, TS EN 331) F: Filtre (TS 10276) R: Basn Reglatr (TS 10624, EN 88)
Pg:300 mbar,1 barg P:(21-50) mbar * Filtreden sonra konulan manometre opsiyoneldir. Reglatr ncesi manometre 0-600 mbar reglatr sonras manometre 0-60 mbar olmaldr. Manometreler TS EN 837 ye uygun,63mm apnda, balant ap ve hassasiyeti KL 1,6 olmaldr.
-68-
4.13.2. Kapasite : Mutfak tketimin belirlenmesinde retici firmalarn vermi olduu kapasite deerleri dikkate alnmaldr. retici katalou verilemeyen cihazlarn kapasitelerin belirlenmesinde Tablo 19 ve 20 esas alnmaldr. BEK NO 1 2 3 4 5 6 AP (cm) 12 15 18 23 25 30 Kcal/h 10500 13500 15000 16000 31000 35000 m/h 1,3 1,65 1,8 1,95 3,75 4,25
Tablo 19 Bek apna gre ocak kapasiteleri
Kcal/h Kuzine alt frn Pasta frn m. boru bekli) Benmari (1 m iin) (3x1 8.000 20.000 4.000
m/h 1 2,4 0,5
Tablo 20 Mutfak Cihazlar kapasite deerleri Enjektr Meme Kesitine Gre Gaz Debisi Hesab : V = c * A * ( 2 * P / )1/2 m3/h Burada: c= Enjektr Sabitesi (0.8- 0.95 ) A= d2 * p / 4 Enjektr Kesit alan (m2) P= Enjektr Basnc [N/m2] (1 mbar= 100 N/m2) = Gaz younluu (0.58-0.65 kg/m3) = zafi younluk * Hava Younluu =d * 1.29 kg/m3 Mutfaklarda gaz alarm cihaz ve buna bal normalde ak solenoid vana kullanlmaldr.
-69-
4.13.3. Endstriyel Mutfaklarda Kullanlan Cihazlar: Frn : Yemeklerin genellikle kuru atmosferde piirildii, kapal kutu eklinde kapakl bir cihazdr. , d veya i ve d stmal olabilir. Kapasiteleri genellikle 7 9 kW h tir. Setst ocak : Metal bir zemin zerinde bulunan ak brlr grubudur. Her bir brlrn kapasitesi yaklak 3 6 kW h tir. Kapal ocaklarda bu katagoriye girmekte olup, brlr kapan altnda yaklmaktadr. Kapasiteleri genellikle 12 15 kW h tir. Frnl set st ocaklarda sistem iki ayr cihaz olarak incelenmelidir. Gril : Bu cihazlarda brlr bir zgaran altndadr. Kapasiteleri 30 kW a kadar deimektedir. Tost makinas : Gril ile benzer olup, brlr metal zgarann st ksmnda bulunur. Kapasiteleri genellikle 5 16 kW h tir. Mstakil ocaklar : Genellikle kk metal ayaklar zerinde tek veya ift brlrl cihazlardr. Uzun sreli kaynatma ilerinde kullanlrlar. Kapasiteleri genellikle 8 12kW h arasnda deiir. Fritz : Bu cihazlarda kzartma yan bulunduu kap ya bir brlr tarafndan yada yan iinden geen ve iinde alev bulunan tpler tarafndan stlr. Kapasiteleri genellikle 8 35 kW h arasnda deiir. Buharl piiriciler : Grnt olarak frnlar andran bu cihazlarda buhar retmek iin su stlr. ki farkl tipi vardr. i. Atmosferik tip : Buhar atmosfer basncnda retilir. ii. Basnl tip : Buhar yaklak olarak 35 mbar basnta retilir. Bu tip cihazlar otomatik buhar tahliye vanal ve szdrmaz olmaldr. Daha yksek basnl modeller de gn getike yaygnlamaktadr. Kapasiteleri genellikle 13 20 kW h arasnda deiir. Byk stclar : Bu tip silindirik stclar alt ksmdan direk veya indirek olarak stlr. Kapasitesi 45lt n altnda olan stclar portatif olabilir. Kapasiteleri genellikle 8 17 kW h arasnda deiir. Su kaynatma cihazlar : Bu cihazlar srekli kaynar su elde etmek iin kullanlr. ki farkl tipi vardr. 1. Atmosferik tip : snan suyun genlemesi prensibine gre alr ve atmosfere aktr. Kapasiteleri 12 36 kW h arasnda deiir. 2. Basnl tip : Buhar basnc 300-520 mbar civarnda olan, bir vana yardm ile basnl kaynar suyun dar alnd, szdrmaz olarak retilen cihazlardr. Kapasiteleri genellikle 8 32 kW h arasnda deiir. Kahve makinas : ki adet kombine kabin bulunduu su kaynatma cihazlardr. Kzatma sac : Hzl kzartma yaplan, alttan stlan metal salardr. Kapasiteleri genellikle 5 15 kW h arasnda deiir. Byk kaynatma kaplar : Direk veya indirek olarak stlan, ayakl, 180 lt veya daha byk kapasiteli kaynatma kaplardr. ndirek stmada su veya buhar kullanlr. Kapasiteleri genellikle 9 35 kW h arasnda deiir. Bulak havuzu: Bulak ykanmas iin suyun yaklak 90 OC ye stld, paslanmaz elik kaplardr. Kapasiteleri genellikle 8 16 kW h arasnda deiir. Scak tutma dolaplar : Tabaklar veya yemekleri scak tutmak iin kullanlan,direk veya indirek stmal, kabin eklinde cihazlardr. Kapasiteleri genellikle 2 7 kW h arasnda deiir. Benmari : Yemekleri servise hazr halde tutmak iin kullanlan, direk yada indirek stmal st ak cihazlardr. Kapasiteleri genellikle 5 11 kW h arasnda deiir. Hareketli fritzler : Yaklak bir metre geniliinde, dikdrtgen eklinde, kendi gvdesi zerinde oturan, gbek hizasnda ve ok derin olmayan bir kab bulunan cihazlardr. Kabn altnda bulunan bar brlr ile direk olarak stlr. Kapasiteleri genellikle 12 18 kW h arasnda deiir. Yukardaki tanmlar mutfak cihazlarn genel tanmlar olup, cihazlarn doru katagoriye konmas nemlidir. reticiler mutfak cihazlarn genellikle mterilerin zel isteklerine gre imal ederler ancak bu cihazlar burada belirtilen temel standartlardan birine uyar.
-70-
4.13.4. Havalandrma: Mutfaklarda doal havalandrma hesaplar aadaki formlle yaplmaldr: Alt Havalandrma : SA = 540 + (Q 60) x 4.5 st Havalandrma : S = SA / 2 Q = Cihazlarn toplam kapasitesi (KW) Alt havalandrma kanallar; ak yanmal mutfak cihazlarnn yanma rejimini etkilememesi iin cihazlardan yeterli uzakla yerletirilmelidir. Alt ve st havalandrma aklklarnn mmkn olduunca birbirine zt cephelerde yerletirilmesi tavsiye edilir. Mutfak cihazlarn balant paralar esnek olmaldr. Cihazlar mutlaka sabitlenmi olmaldr. reticin uygun grd durumlarda dier balant ekilleri, standartlara uygun olmas kouluyla kabul edilir. Endstriyel mutfaklardaki mevcut mekanik havalandrma sistemleri, sistem deerlerin AGDA tarafndan kabul edilmesi halinde kullanlabilir. 4.13.5. Mutfak cihazlar emniyet ekipmanlar 1.Alev denetleme tertibat : Denetlenen alevin kaybolmas halinde, gaz beslemesini kapatan bir tertibattr. Sadece ana brlrn gaz beslemesi kapatlyorsa basit kontrol olarak adlandrlr. Hem ana brlrn hem de ateleme brlrnn gaz beslemesi kapatlyorsa tam kontrol olarak adlandrlr. 2.Alev Dedektr: Alevin dorudan etki ettii alev denetleme tertibat alglama elemann bir parasdr. Bu etki sinyale evrilerek dorudan veya dolayl olarak kapatma valfine iletilir. 3.Scaklk Reglatr (Termostat): Cihazn almasn; ap-kapatmak, ap-dk hzda altrmak veya oransal kontrol ile kontrol altnda tutarak scakln belli snrlar iinde nceden tespit edilen deerde sabit kalmasn salayan paradr. Aadaki tabloda termostatn hangi cihazlarda kullanlmas gerektii belirtilmitir. 4.Ar Is Snrlama Tertibat: El ile ayarlanabilen ve scakln nceden belirlenen emniyetli bir deerde snrlanmasn temin eden tertibattr. Aadaki tablo 21de ar snma snrlama tertibatnn hangi cihazlarda kullanlmas gerektii belirtilmitir. Burada belirtilen emniyet kurallar TS EN 203 -1 kapsamndadr. Burada belirtilmeyen hususlarda TS EN 203 -1 artlar geerlidir. (cm) (cm)
-71-
Cihazlar Frnlar Set st Ocak Gril, Tost Makinas, Mstakil Ocak
Alev Kontrol Cihaz Evet Evet, eer pilot veya otomatik ateleme varsa Evet, eer pilot veya otomatik ateleme varsa
(Scaklk Reglatr) Termostat Evet stee Bal
Ar Is Snrlama Tertibat -
stee Bal
stee Bal, varsa manuel resetli olmal
Fritz
Evet Evet, eer pilot veya otomatik ateleme varsa Evet, eer 45 litre kapasiten stndeyse
Evet
Buharl Piiriciler
stee Bal
Byk Istclar Su Kaynatma Cihaz, Kahve Makinas Kzartma Sac Byk Kaynatma Kaplar Bulak Havuzu
stee Bal
Evet Evet Evet Evet
stee Bal stee Bal stee Bal Evet
Evet, eer pilot veya otomatik ateleme Scak Tutma Dolaplar varsa veya 3 kWn stnde giri varsa Evet, eer pilot veya otomatik ateleme varsa veya 3 kWn stnde giri varsa
stee Bal
Benmari
stee Bal
Hareketli Alak Fritzler
Evet
Evet
Tablo 21 Mutfak cihazlar emniyet ekipmanlar

-72-
4.14 .Radyant stclar: nsan boyundan yksek seviyeden, gaz yakp bulunduu mekana s transferini nm ile yaparak, stan cihazlardr. a) Luminus radyant stc: nsan boyundan yksee aslarak, asld seviyenin altndaki ortam, gazn; seramik plaka, metal kafes veya benzeri bir malzeme d yzeyinde veya d yzey yaknda yanyla veya atmosferik bir brlrle metal kafes veya benzeri malzemede yanyla snacak ve nm ile stacak ekilde tasarlanm cihazlardr. Bu cihazlar TS EN 419-1e uygun ve CE sertifikal olmaldr. b) Tpl radyant stc: nsan boyundan yksee aslarak, asld seviyenin altndaki ortam, iinden yanma rnlerin geiiyle snan tp veya tpler sayesinde nm ile stacak ekilde tasarlanm cihazlardr. Tek brlrl cihazlar TS EN 416-1e, ok brlrl cihazlar TS EN 777-1e uygun ve CE sertifikal olmaldr. 4.14.1 Cihazlarn Yerletirilmesi: * Istclar mekanik hasar grmeyecekleri yerlere yerletirilmeli veya etkin ekilde korunmaldr. * Istclar tayacak konsol, zincir ve benzeri elemanlar mekanik mukavemet asndan yeterli olmal ve korozyana kar korunmaldr. * Yanc ve parlayc gazlarn youn olduu blgelere stc yerletirilmemelidir. Ancak, scaktan etkilenebilen veya yanabilen malzemelerle, stc ve/veya baca arasndaki emniyet mesafeleri iin retici firma talimatlar uygulanmaldr. * Her stc giriine, bir adet manuel kesme vanas konulmaldr. Istclar, brlr, fan ve kontrol ekipmanlarn montaj tarz, iletme ve bakmn kolay bir ekilde yaplmasn salamaldr. * Istc cihazlarn yerletirilmesinde genel kurallar iin retici firma talimatlar uygulanmaldr. * Yukarda anlan retici talimatlar proje ile birlikte verilmelidir. 4.14.2 Tesis Hacmi: Radyant stclarn yerletirilecei tesis hacmi, en az, kurulu nominal gcn her bir KW iin 10m olmaldr. 4.14.3 Bacalar: * Bacalar; baca gazlar, youma ve sdan etkilenmeyecek kalitede ve kalnlkta ve/veya retici talimatlarna uygun olmaldr. * Istc kndaki baca balang ap bitime kadar korunmaldr. Ancak, birden fazla stcnn baland fanl baca sistemlerinde retici talimatlarna uygun olarak, baca kesiti daraltlabilir. * Bacalarda youmann nlenmesi iin gerekli tedbirler alnmaldr. Baca ift cidarl olmal ve/veya oluabilecek youma tahliye edilmelidir. Gerekli grlen hallerde, tahliye borusu, donmaya kar korunmaldr.
-73-
* Istc alt zaman, stc baca scakl ve yakndaki yanabilir dier malzemelerin scakl 65C yi amamaldr. Baca ve yanabilir maddeler arasnda en az, 25cm olmaldr. * Bacalarn boyutu tayaca toplam yk ve ilgili dier faktrler gz nne alnarak tespit edilir. Ortak bacal sistemlerde, boyut ve basn kayplar iin retici firma talimatlarna uyulur. * Baca klar, bina temiz hava girileri ve aklklarna yakn yaplmamaldr. * Baca ve balant elemanlarnn yapld malzemeler salam, korozyona direnli, asbest iermeyen ve yanmaz olmaldr. 4.14.4 Havalandrma: Avrupa Normu TS EN 13410a gre yaplmaldr. Bu Norm TS EN 416-1 veya TS EN 419-1 a uygun radyant stclarn, konut d, endstriyel kullanm alanlarndaki havalandrma taleplerini belirler. EN 416-1 Tek brlrl, gaz yaktl, tpl radyant stclar - Blm 1- Emniyet TS EN 419-1 Konut d kullanml, gaz yaktl, luminus radyant stclar -Blm1- Emniyet 4.14.4.1 Egzost havas tahliyesi: Doal havalandrma : *Yanma rnleri ile karm olan tesis havasn tahliyesi, mmkn olduunca mahyaya yakn ekzost aklklarndan, radyantlarn seviyesinin zerinden yaplmaldr. *Ekzost aklklar, rzgardan etkilenmeyecek ekilde imal edilip, yerletirilmelidir. *Kapayc veya ksclara, ancak, radyantlarn emniyetle almas otomatik olarak temin edilebiliyor ise izin verilebilir. Aksi takdirde ; ekzost aklklar kapatlamaz veya kslamaz. *Ekzost aklklarnn say ve yerletirme dzeni, radyant stclarn yerleim dzene ve tesisin geometrisine baldr. *Radyant stc ile ekzost akl arasndaki yatay mesafe; duvardaki aklklarda; aklk merkezinin yerden yksekliinin 6 katn atdaki aklklarda; aklk merkezinin yerden yksekliinin 3 katn aamaz. *Doal havalandrma yoluyla, tesiste kullanlan her KW iin 10m/saat hava tahliye edilmesi yeterlidir. *Baka amalar iin gereken havalandrma miktar var ise hesaba alnmaldr. Hava akl says ve boyutu, byk havalandrma miktarna gre hesaplanr. *Hesaplama yntemleri aadaki gibidir ; a) Ekzost edilecek hava miktarnn hesaplanmas VTOP = VTOP QNB L QNB . L : Toplam ekzost edilecek hava miktar (m/saat) : Tm radyantlarn toplam sl gc (KW) : Belirlenen ekzost hava miktar ( 10m/ saat)/KW
Burada;
b) Ekzost aklnda tahliye hava hz Grafik 1den alnabilir.

-74-
Burada ;
h : Ekzost akl ve hava giri akl merkezleri aras dey mesafe (m) v : Tahliye hz (m/saniye) t : Scaklk fark (t2 t1 ) C t1 : en dk d hava scakl C t2 : tesis ii scakl C
Grafik - 9 dirsek ve ite engeli olmayan ekzost akl ve devreleri iin geerlidir.
4.4 4.0 3.6 3.2 2.8
h = 20 m h = 15 m
h = 10 m
1
2.4 2.0 1.6 1.2 0.8 0.4 h=5m
10
15
20
25
30
35
40
Grafik - 3 Ekzost aklklarnda tahliye havas hz 1 : Tahliye havas hz (m/saniye) 2 : Scaklk fark t ( C ) c) Ekzost aklnn serbest kesitinin hesab aadadr. V A Burada ; = v x 3600 x n A : Ekzost aklnn serbest kesiti (m ) V : Toplam ekzost edilecek hava miktar (m/saat) v : Tahliye havas hz (m/saniye) n : Ekzost hava akl says
Yark ve aralklarn sabit kesitleri ekzost akl olarak kullanlabilir.
-75-
Mekanik (cebri) havalandrma : *Tesis havasna karm yanma rnleri, fanlar kullanlarak, radyant stclarn st seviyesinden tahliye edilirler. Sadece, dik erili fanlar kullanlr. *Radyant stclarn almas sadece, ekzost havasnn emilii temin edildii srece mmkn olmaldr. *Ekzost aklklarnn say ve yerletirme dzeni, radyant stclarn yerleim dzenine ve tesisin geometrisine baldr. Radyant stc ile fan arasndaki yatay mesafe; Duvara monte edilen fanlarda; fan merkezinin yerden yksekliin 6 katn atya monte edilen fanlarda; fan merkezinin yerden yksekliin 3 katn aamaz. *Fanlar, stclarn st seviyesine, mmkn olduunca mahyaya yakn monte edilmelidir. *Mekanik havalandrma yoluyla, tesiste kullanlan her KW iin 10m/saat hava tahliye edilmesi yeterlidir. *Baka amalar iin gereken havalandrma miktar var ise hesaba alnmaldr. *Fan kapasitesi, byk havalandrma deerine gre hesaplanr. *Hesaplama yntemleri aadaki gibidir. a) Ekzost edilecek hava miktarnn hesaplanmas VTOP = QNB . L Burada ; VTOP : Toplam ekzost edilecek hava miktar (m/saat) S QNB : Tm radyantlarn toplam sl gc (KW) L : Belirlenen ekzost hava miktar ( 10m/saat)/KW b) Bir veya ok fan ile, en az, a) blmnde hesaplanm, VTOP deeri kadar kapasite salanmaldr. zel Durum : Aada belirtilen hallerde doal veya mekanik havalandrma gerekmez; zel bir tedbir uygulanmadan tesisin yaps gerei oluan hava deiimi miktar 1.5 hacim/saatten byk ise, Tesis hacmin her 1 m iin kurulu g 5 Wtan az ise, 4.14.4.2. Yakma Havas Temini Hava giriini salayacak aklklar radyant stclarn alt seviyesine yerletirirler. Hava giri aklklarn toplam net kesit alan, ekzost aklklarnn toplam net kesit alanndan az olamaz. Hava giri aklklarnda otomatik ama kapama sistemi olmas halinde, radyant stclar ancak hava girilerin almas durumunda alabilmelidir. 4.15. El alomalar: 4.15.1. Kapsam: Bu blm lehimleme, ekillendirme, kesme amacyla kullanlan alomalarn gaz ve hava hatlarnda bulunmas gereken asgari kontrol ekipmanlar ve bunlarn emniyetli kullanm ile ilgili kurallar kapsar. Scak alev elde etmek zere, O2 ile zenginletirme durumunda O2 orann, hava miktarnn %27 sini gemesi durumunda aada belirtilen kontrol ekipmanlarna ilave olarak sisteme alev tutucu konulacaktr.
-76-
4.15.2.Brlrler: Gaz, hava ve O2 karm brlr kafasnda yaplabilir veya n karml olabilir. n karml sistemlerde, karm brlre tayan borunun mmkn olduu kadar ksa olmas gerekir. Brlrler muhtemel hava akmndan ve dier cihazlardan etkilenmeyecek ekilde yerletirilmelidir. Kullanldklar ortamda yeterli havalandrma olmasna ve kullanlacak her brlr iin 6m3 ten byk hacim olmasna dikkat edilmelidir. 4.15.3. Gaz Kontrol Hatlar: 1. Gaz hatt giriine manuel kresel vana konulacaktr. 2. Kresel vanadan sonra ters ak nleyecek tek yollu vana konulacaktr. 3. Tek yollu vanadan sonra sabit bir basn reglatr konulacaktr. Bu reglatrn deiik ak miktarlarnda hassas ve sabit k basnc salayacak kalitede olmasna dikkat edilmelidir. 4. Gaz kontrol hattndaki ekipmanlardan sonra brlre kadar esnek boru kullanlacaktr. 5. Tesisat, montajn tamamlanmasndan sonra szdrmazlk testine tabi tutulacak ve hemen devreye alnacaktr. 6. Gaz kontrol hattndaki ekipmanlar en iyi ekilde supportlanacak ve sabitlenecektir. 4.15.4. Hava/O2 Kontrol Hatlar: 1. Hava hatt giriine manuel kresel vana konulacaktr. 2. Kresel vanadan sonra ters ak nleyecek tek yollu vana konulacaktr. 3. Hava/O2 hattndaki ekipmanlardan sonra brlre kadar esnek boru kullanlacaktr. 4. Tesisat, montajn tamamlanmasndan sonra szdrmazlk testine tabi tutulacak ve hemen devreye alnacaktr. 5. Hava/O2 hattndaki ekipmanlar en iyi ekilde supportlanacak ve sabitlenecektir. 4.15.5. Bacalar : 1. Kapasitesi 12 kw /h den byk brlrler iin baca yaplmas zorunludur. 2. Bacalar yanmaz malzemeden yaplmal ve yeterli ekilde supportlanmaldr. 3. Baca brlrlerin yanmasn etkilemeyecek ekilde dizayn edilecek ve ucu atmosfere ak olacaktr. 4. Baca klarna , kesit alan bacann kesit alanndan daha kk balk monte edilmelidir. 5. Hava/O2 hattndaki ekipmanlar en iyi ekilde supportlanacak ve sabitlenecektir. 6. Kapasitesi 12 kw /h den kk brlrler iin yeterli havalandrma yaplmas kaydyla baca yaplmas zorunlu deildir. 4.15.6. Esnek Borular : 1. Esnek borular doalgaz iin retilmi olmasna dikkat edilmeli ve mmkn olduu kadar ksa kullanlmaldr. 2. Esnek borularn dayanm basnc, normal alma basncnn 3 katndan byk olmaldr . 3. Madde 4.15.3. ve 4.15.4 de belirtilen vanalar kolay ulalabilir konumda deilse, esnek boru balantsndan nce vana konulmaldr. 4. esnek borular ve balant yerleri haftada bir kere sabun kp ile kaak kontrolne tabi tutulacaktr. Esnek borularn mekanik hasara uramamasna dikkat edilmeli ve hasar grm olanlar hemen deitirilmelidir. 4.16.Elektrik jeneratrleri Doal gazin yanmas sonucunda aa kan isi enerjisini, elektrik enerjisine eviren ve bir grup hlinde alan, gidip
-77-
gelme hareketli, iten yanmal motorlardr (ekil 26) 4.16.1 Cihazlarn monte edilecekleri yerler iin genel kurallar Jeneratr dairesi olarak adlandrlan mstakil bir mahalle tesis edilmelidir. Yaam mahallerine tesis edilemez. Scak su kazanlar, kzgn su kazanlar, buhar kazanlar, buhar jeneratrleri gibi yakma havasn, bulunduu ortamdan alan cihazlarla ayni ortamda bulunmamaldr. Elektrik jeneratr dairelerinde kati, sv, gaz yakt tank veya depolar bulunmamaldr. Elektrik jeneratr dairesi dna elektrik jeneratr dairesinin tm elektriinin kesilmesini salayacak bir tesis (Ana kesme alteri) bulunmaldr. Elektrik jeneratr dairesi ara kat veya at katnda olmas durumunda, binann yeni statik yk dalm uygun olmaldr. Elektrik jeneratrlerine ait doal gaz boru hatlarnn birletirilmesi kaynakl yaplmaldr. Elektrik jeneratr dairesine emniyet kurallarna uyulmaldr. Elektrik jeneratrlerinin egzoz sisteminde mutlaka susturucu bulunmaldr. Jeneratrn yerletirildii zemine titreimi iletmesini nlemek iin titreim izolatrleri kullanlmaldr. Elektrik Jeneratrleri dairelerinde solenoid vana ile irtibatlandirilmi ve ust havalandrmadan daha yksek bir seviyeye patlayc ortam korumal (ex-proof) gaz alarm cihaz tesis edilmelidir. Solenoid vana, oluabilecek bir gaz kaa durumunda gaz alarm cihazndan ald sinyal dorultusunda Elektrik jeneratr dairesine gaz giriini engelleyecek bir noktaya yerletirilmelidir. Boru hatt zerindeki ayar kumanda lme ve kontrol cihazlarnn dili balant ile yaplmas durumunda TS 61e uyulmaldr. Gaz kontrol hatt ekipmanlar kazan gaz kontrol hatlarna uygun olmaldr. Atik gaz k borular szdrmazl salayacak ekilde birletirilmeli ve balantlarda kullanlacak szdrmazlk maddeleri sya dayankl olmaldr. Atik gaz k borular; jeneratrn yerletirildii mahal dndaki baka yaam mahallerinden geirilmemelidir. Atik gaz k borusu zerinde ve yatayda, Elektrik jeneratr baca adaptrnden sonra 3D mesafede, bu salanamyor ise deye donu dirseinden 2D mesafede baca gazi analizi numune alma noktas bulunmaldr. Elektrik Jeneratrlerinde, ithalat, imalat firma tarafindan onayli baca ayrntlar ku llan ilmali ve atk gaz tesisatnda, imalat firma tarafndan temin edilen ve imalat firma talimatlarnda belirtilen orijinal paralar kullanlmaldr. Bunlar imalat talimatlarna gre monte edilmelidir. Elektrik jeneratrlerine ait baca klar mutlaka dorudan d ortama ak, hava sirklsyonu olan yerlere balamal ve herhangi bir hava giri noktasndan en az 5 m uzaa atlmaldr. Geit ve koridorlara, dar saak aralklarna, binalarn havalandrma ve aydnlk boluklarna, balkonlara (ak veya kapal), asansr boluklar ve atik gaz kn engelleyen kntl yap ksmlarnn altlarna, baka birimlere temiz hava salayan aklklara, binalar aras avlulara, dorudan rzgr direncine maruz kalabilecek yerlere balanmamaldr. nsanlarn getii yerlerde, rnein kaldrmlarda baca k ykseklii en az 2,3 m olmaldr. Ak alanlarda baca k yerden en az 1 m ykseklikte olmaldr. Baca klar di darbeye maruz kalabilecei yerlerde paslanmaz veya galvaniz elik tel orgu kafeslerle korunmaldr. Ara trafiinin olduu yerlerde bu durum oluabilecek bir darbeye kar gz nnde bulundurularak arttrlmaldr. Darya taan at veya ahap kaplamann, stten bacaya uzakl en az 1,5 m olmaldr. 4.16.2 Elektrik jenerator dairesinde havalandirma Elektrik Jeneratrlerinin soutma havas ihtiyac imalat firma tarafndan belirtilmeli ve yakma havas ihtiyacna ilave edilmelidir. Elektrik jeneratrlerine ait havalandrma menfez kesitleri veya havalandrma fan debileri belirlenirken yakma havasnn ve soutma havasnn toplam deeri esas alnmaldr. Soutma havas temini iin tabii havalandrma kesit alan Kazan dairesi havalandrma hesabna gre hesaplanr. Elektrik jeneratr dairesinde cebri havalandrma Kazan dairesi cebri havalandrma hesabna gre yaplmaldr.
-78-
ekil 26 - Elektrik jeneratr dairesi 4.16.3 Doal Gaz ile Ak Ortamda alan Kabinli Tip Stand-by Elektrik Jeneratrlerin Yerleim veMontaj Kurallar
1- Jeneratrn soutulabilmesi ve kolay servis ve bakim yaplabilmesi iin jeneratr etrafnda en az 1 m ve jeneratr zerinde en az 2 m boluk olmaldr. 2- Yetkisiz kiilerin jeneratr mahalline giriini engellemek ve kiileri uyarmak amacyla jeneratrn evresi jeneratre en az 1 m. mesafe olacak ekilde tel it ile evrilmeli ve uyar levhalar aslmaldr. Bu mahallin erisinde yangn sndrme cihazlar dnda baka bir cihaz bulundurulmamal ve mahal baka amalar iin kullanlmamaldr. 3- Eer jeneratr toprak zemin zerine yerletirilecek ise jeneratrn altnda 2O cm. derinliinde ve 15 cm. yksekliinde, en az jeneratr taban yzey boyutlarnda bir kaide olmaldr. 4- Beton zemine oturtulacak asesiz elektrik jeneratorlerinde; en az 2O cm. yksekliinde ve en az jeneratr boyutlarnda betonarme kaide bulunmaldr. 5- Jeneratr altndaki beton kaide suya ve jeneratrn arlna dayankl bir yapda olmaldr. 6- Jeneratrn altnda kat varsa yapnn statik dayanmnn uygun olduuna dair inaat mhendisleri odasna kaytl bir inaat mhendisinden rapor alnmaldr. 7- Elektrik jeneratrlerinin egzost sisteminde mutlaka susturucu bulunmal ve jeneratrn zemine titreimini letmesini nlemek iin titreim izolatrleri kullanlmaldr. Bu izolatrler motor aya ile ase arasna yerletirilmelidir. 8- Jenerator egzost borusu ile en yakin pencere veya havalandrma menfezi arasi en az 5 m. olmaldr. 9- Jeneratrn egzostu bir sistem ile uzatlacak ise bu sistemin dizayn, boyutu ve malzemesi retici firma tarafndan onaylanacak ve bu bilgileri ieren onayl evraklar proje dosyasna konulacaktr. 10- Elektrik jeneratrnn yerletirildii blgeye emniyet kurallar ve cihazlarn kullanm talimatlar aslmal, Sertifikal firma kulland cihazlara ait garanti belgelerini, yetkili servislerin listesini, acil durumlarda bavurulmas gereken telefonlar aboneye vermelidir. 11- Elektrik j e n e r a t o r l e r i n i n d e v r e y e a l i n m a s i n d a , iletilmesinde v e b a k m n d a r e t i c i i t h a l a t firmann talimatlarna uyulmaldr. 12- Elektrik jeneratrlerine ait doal gaz tesisat borularnn birletirilmesi kaynakl yaplmaldr. 13-Elektrik jeneratr gaz hatt, motorun salkl altrlabilmesi iin reticinin istedii alma basncna ve gaz debisine uygun ekilde dizayn edilmeli ve gaz hattnda srasyla uygun apta manel doal gaz vanas, gaz filtresi,manometre , vent bulunmal ve cihazn gaz kontrol hattna flex ile balanmaldr. Boru hatt zerindeki ayar kumanda lm ve kontrol cihazlarnn dili balant ile yaplmas durumunda TS 61e uyulmaldr. Balantlar; Zorunlu dili balant dnda ki balantlar kaynakl ve flanl olarak yaplmal, gaz kontrol hattna ait kaynaklarn % 100 rntgeni ekilmelidir.
-79-
5. TALMAT VE TAVSYELER 5.1.TALMATLAR: 5.1.1 Sertifikal firma dnm ve tesisatlarda grevlendirecei tm elemanlar, doal gaz almalarnda emniyet kurallar, teknik kurallar, mteri ilikileri ve ayrca acil durumlarda alnacak nlemler ile ilgili bilgilendirmeli, alma esnasnda her trl emniyet tedbirini almaldr. 5.1.2.Sertifikal Firma AGDAn kontrolndeki gaz hatlarna veya ebekeye taklm olan herhangi bir ekipmana kesinlikle mdahale etmemeli, almalarda byle bir ihtiya ortaya karsa durumu acilen AGDA doal gaz acil servisine (187) bildirmelidir. 5.1.3.Sertifikal Firma dnm iini tamamladktan sonra tesis yneticisi ve teknik grevli veya ilgili kiiye doal gaz kullanmnda genel emniyet kurallar ve acil durum nlemleri konusunda eitim vermeli, ayrca tm emniyet ve yakc cihazlar iin de yazl iletme talimatlar hazrlayp imza karl ayn ahslara teslim etmelidir. Hazrlanan bu talimatlar tesisin iinde kolay okunacak bir yere aslmaldr. 5.2. TAVSYELER : 5.2.1. Yaktta ekonomi salanmas ve evre kirliliini en aza indirmek bakmndan gazl merkezi yakma tesisleri, d hava scaklna bal otomatik (3 veya 4 yollu vanal vb.) kumanda tertibat ile donatlacak biimde tasarmlanmas ve yaplmas tavsiye edilir. Otomatik kumandann fonksiyonunu gereince yaplabilmesi iin stma sisteminin btn devreleri (TS 2164) e direnli olarak tasarmlanmaldr. Sistem ile proje ve detaylarnn dzenlenmesinde TS 2164de yer alan kurallara uyulmaldr. 5.2.2. Is ekonomisi bakmndan, s reticilerinin yerletirildii mahallerdeki btn scak su borularnn, s yaltmna tabi tutulmas ve yaltm malzemesinin s geirgenlik direncinin min. 0,65 m2.K/W olmas tavsiye edilir. 5.2.3. Doalgaz tesisatnn yllk periyodik bakmnn tesisat yapan yeterli firmaya yada konuda uzman baka bir kuruma yaptrlmas tavsiye edilir.
-80-
6.UYARILAR: Herhangi bir alma esnasnda fabrika iinde veya sahada gaz kaa olmas halinde kullanc tarafndan alnmas gereken nlemler unlardr:
BNA NDE GAZ KAAI OLMASI DURUMUNDA 1-Basn drme ve lm istasyonunun giri ve k vanalar ile bina dnda bulunan kesme vanalarn KAPALI konumuna getirin. 2-Brlr ncesi gaz kontrol hatlarndaki tahliye vanalarn (k borular bina d ile irtibatl olan) AIK durumuna getirerek gazn tahliye edilmesini salayn. 3-Gaz kaann bulunduu blgeyi srekli havalandrn. 4-Ortamda bulunan ve kvlcm retebilecek unsurlara kar nlem aln. (Elektrik anahtarlar ile ama ve kapama ilemi yapmayn.) 3- AGDAn 187 nolu acil telefonunu arayarak doru ve ak adres ile durum hakknda bilgi verin.
AIK ALANDA GAZ KAAI OLMASI DURUMUNDA 1- Basn drme ve lm istasyonunun giri ve k vanalar ile bina dnda bulunan kesme vanalarn KAPALI konumuna getirin. 2-Yakn evrede bulunan kvlcm oluturabilecek unsurlara kar nlem aln. 3- Kaan olduu blgeye uyar iaretleri koyun ve yabanc ahslarn alana girmesine engel olun.
4- AGDAn 187 nolu acil telefonunu arayarak doru ve ak adres ile durum hakknda bilgi verin.
-81-
GAZIN ALEV ALMASI DURUMUNDA 1- Basn drme ve lm istasyonunun giri ve k vanalar ile bina dnda bulunan kesme vanalarn KAPALI konumuna getirin. 2- AGDA ACL ( 187 ) ve TFAYE ( 110 ) telefonlarn arayarak adres ve durum ile ilgili bilgi verin. 3- TFAYE ve AGDA grevlileri ulaana dek KURU KMYEV TOZ ieren yangn sndrcler ile mdahale edin.
-82-
PROJE DOSYASI FORMATI
AGDA ENDSTRYEL VE TCAR TESSAT E BALAMA DOSYASI NDEKLER 1. PROJE MRACAAT EVRAKLARI.
1.1 Proje kapa 1.1. Proje bavuru dilekesi 1.2. Mteri ve mteahhit bilgileri ( Firma tam ismi,Adres,Telefon,Fax bilgileri) 1.3. Proje onay bedeli dendi makbuzu 1.4. Sigorta poliesi ( Yaplacak tesisata ait sigorta poliesi) 1.5. Proram (Haftalk bazda i kalemlerini ayrntl gsteren i program.) 2.1. Mteahhit firma yetkilendirme yazs ( Mteri yetkilileri tarafndan imzalanm.) 2.2. AGDA ile yaplan szleme (veya kapasite taahht yazs) 2.3. Mteri Firma yetkilileri mza Sirkleri 2.4. Sanayi odas kayt belgesi
2. MTER BELGELER.
3. MTEAHHT FRMA BELGELER.
3.1. Mteri ile Mteahhit firma arasndaki doalgaz dnm szlemesi. 3.2. Mteahhit firma yetkilisi imza sirkleri. 3.3. Yetkili mhendis ve saha sorumlusu yazs. 3.4. Yetkili mhendis imza sirkleri. 3.5. Yetkili mhendis ve saha sorumlusu na ait son 4 Aylk SSK Bildirgeleri. 3.6. Yetkili mhendis ve saha sorumlusu Sertifikalar. 3.7. Akredite kurululardan alnm kaynaklara ait sertifikalar. 3.8. Kaynaklara ait son 4 aylk SSK bildirgeleri 3.9. AGDA onayl Tesisat ve Servis Hatlar Sertifikas
4. PROJE BLGLER.
4.1. Projenin Tanm (Hot-Tap veya take-of vanas lokasyonundan balayarak gzergah aklamas,branman alnan ana hattn tanm ve yeri,hat kapasitesi,hat basnc,mteri istasyonu tipi,kapasitesi vb.bilgileri ieren aklama,) 4.2. Kapsam (Projenin kapsam,tesis bilgileri varsa tadilat veya ek tesise ait aklamalar vb.) 4.3. Yaplacak ler ( Proje kapsamnda ana aamalarn ksaca izah. Ana hat gzergah kamulatrma ilemleri, zel gei blgeleri izah, ana i kalemleri ncelik sralamas gibi faaliyetlerin aklanmas)
5. TOPLAM TKETM DAILIM TABLOSU.
5.1nite ad,tketim noktas,tketim miktar,mevcut,yeni,yedek,toplam tketim,kurulu fiili kapasite
-83-
6. TASARIM ESASLARI.
6.1. Malzeme standartlar 6.2. Kaynak Prosedr 6.3. Tahribatsz muayene prosedr 6.4. Test Prosedrleri (Mukavemet testi,Szdrmazlk testi) 6.5. Boru boyama prosedrlei 6.6. Duvar ve Yol geileri 6.7. Topraklama Esaslar
7. DOALGAZ TESSATI BLGLER.
7.1. Doalgaz tesisat yerleim plan (Bina ii alanlarda 1/50, Bina d alanlarda 1/100 veya 1/200 lekli; gerekli yerlerde detay gsterimi yaplarak) 7.2. Doalgaz tesisat izometrik plan, 7.3. Doalgaz tesisat malzeme notasyonlu izometrik plan, 7.4. Doalgaz tesisat boru hatt malzeme listesi (Boru,fitting,vana,filtre,reglatr, saya vb. btn komponentler gsterilecek) 7.5. Malzeme kataloglar ve sertifikalar
8. DOALGAZ TESSATI HESAPLAMALARI.
8.1. Tketim cihazlar kapasite hesaplamalar 8.2. Boru hatt hesap izometrisi 8.3. Edeer uzunluk tablosu 8.4. Doalgaz tesisat basn kayb ve hz hesab 8.5. Havalandrma Hesab 8.6. Isl genleme hesab 8.7. Tayc sistemler mukavemet hesab 8.8. Elektrik linye hatt 8.9. Baca hesaplar ( yetkili baca firmas tarafndan imzal ) 9.1. Hendek detay 9.2. Duvar ve yol gei detay 9.3. Konsol detay 9.4. Topraklama ve kprleme detaylar 9.5. Havalandrma detaylar
9. DOALGAZ TESSATI DETAY PROJELER.
10.KATODK KORUMA.
10.1 10.2 10.3 10.4
Katodik koruma hesaplar Anot yerleim plan (Boru hatt izometrisinde belirtilecek) Katodik koruma l kutusu detay Anot balant detaylar
11.KNC KADEME BASIN DRME STASYONLARI

11.1 11.2 11.3 11.4
stasyon Genel Yerleim Plan (1/200 ila 1/500 lekli) stasyon P&I Diyagram stasyon Malzeme ve Basn Snflar Listesi stasyon Hesaplamalar (Filtre,Saya,Reglatr seimi,Relief Valve,boru ap ve hz hesab vb.) 11.5 stasyon Beton Kaidesi Temel Detay Projesi (Varsa) 11.6 stasyon yerleim Alan Tel it ve Topraklama Plan (1/50 veya 1/100 lekli)
-84-
11.7 Topraklama Hesaplar 11.8 Malzeme Katalog ve Sertifikalar (Tm cihaz ve ekipmanlarn bakm ve onarm klavuzu) 11.9 2 yl yedek malzeme listesi ( bitirme dosyas ile verilebilir)
12.GAZ KONTROL HATTI
12.1 Ak emas 12.2 Ekipman Tablosu 12.3 Kataloglar ve sertifikalar
13.DOALGAZ KULLANICILARI(Tketim cihazlar, Yakma cihazlar, proses vb.)

13.1 Doalgaz kullanclar tablosu, 13.2 Doalgaz kullanclar kataloklar,sertifika ve retici firma belgeleri, 13.3 Doalgaz uygunluk belgeleri
14.GAZ ALARM SSTEM DETAYLARI

14.1 14.2 14.3 14.4 Dedektr yerleim Plan PID emas, Ekipman Listesi, Pano Akm emas,
NOT : (1) Madde 4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14 ve 15deki btn proje hesap sayfalar, plan ve izometrik izimler vb. Mteahhit Yetkili Mhendisi tarafndan imzalanm olacaktr. (2) Dosya bir nsha slak imzal (orijinal) olarak hazrlanp gerekli dzeltme ve tamamlamalar takiben onaylanr.Toplam nsha olacak ekilde oaltlr.Bir nsha AGDA da kalr.Bir nsha mteahhide bir nsha mteriye verilir. (3) Komponent seimleri ilgili katalogdaki seim aba, diyagram, tablosu vb. zerinde iaretlenmi olacaktr.
-85-
AGDA ENDSTRYEL VE TCAR TESSAT BTRME DOSYASI
NDEKLER
1. tesisat kabul tutanaklar 2.Proje onay bedeli dendi makbuzu ( As-Built) 3.Sunum dilekesi 4.Toplam tketimin nitelere gre dalm tablosu ( nite ad, tketim noktas, tketim
miktar, durumu (mevcut, yeni, yedek), toplam tketim (kurulu fiili kapasite)) 5.Mteri ve Mteahhit bilgileri (Firma ismi, Adres, Telefon, Faks bilgileri)
6.Proje Bilgileri 7.Doalgaz Tesisat bilgileri
8.Uygulama Detaylar
7.1Tesisat yerleim plan (As-Built izim) 7.2Tesisat zometrik izim (As-Built) 7.3Malzeme notasyonlu izometrik izim (As Built) 7.4Malzeme katalog ve sertifikalar (Deiiklik ve ekleme varsa bunlara ait) 7.5e balama dosyasna gre deiiklik olmas durumunda ilgili hesap,tablo,izometri vb.nin son durumu 8.1zel gei(ler) detaylar (As-Built) 8.2Konsol/Support, hendek detaylar (ie balama dosyasna gre farkllklar varsa izilecektir) (As-built)
9.kinci Basn Drme stasyonu
10.Gaz kontrol hatlar
9.1stasyon genel Yerleim Plan (1/200 ila 1/500 lekli ) (As-Built) 9.2stasyon P&I Diyagram (As-built) 9.3stasyon Malzeme ve Basn Snflar Listesi 9.4stasyon Yerleim Alan Tel it ve Topraklama Plan (1/50 veya 1/100 lekli) 9.52 yllk yedek malzeme listesi 10.1Gaz kontrol hatt malzeme listesi 10.2Gaz kontrol hatt izim 10.3Sertifiklar ve kataloglar 11.1Dogalgaz kullanclar tablosu 11.2 Sertifikalar ve tablolar 12.1Notasyonlu kaynak izometrisi 12.2 Radyografik muayene raporlar
11. Doalgaz Kullanclar
12. Tahribatsz Muayeneler 13. Topraklama
13.4 Test raporlar 13.2 Detay izimler (As-Built)
14.Katodik koruma
14.1. Test raporlar 14.2. Detay izimler 14.3. Boru hatt notasyonlu izometrik izimi (Anot ve l kutusu noktalar TIJ (zole flan K)
-86-
15.Test Tutanaklar 16.Tutanaklar
15.1. Mukavemet testi tutanaklar 15.2. Szdrmazlk testi tutanaklar 16.1. Gzergah Almas 16.2. Kanal Kazs 16.3. Boru Dizgisi 16.4. Boru Bkm 16.5. Boru Kayna 16.6. NDT 16.7. zolasyon 16.8. ndirme ve Kapama (kaz Band Serilmesi) 16.9. Hat aretlerinin Montaj 16.10. Gzergah Tesviyesi 16.11. Temel Betonun Dklmesi
NOT : (1) Madde 4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15 ve 16daki btn proje hesap sayfalar, plan ve izometrik izimler vb. Mteahhit Yetkili Mhendisi tarafndan imzalanm olacaktr. (2) Radyografik test raporu, szdrmazlk ve mukavemet test raporlar, indirme ve kapama tutana vb. belgelerde Mteahhit Firma Yetkilisinin imzalar bulunacaktr. (3) Dosya bir nsha slak imzal (orijinal) olarak hazrlanp gerekli dzeltme ve tamamlamalar takiben onaylanr.Toplam nsha olacak ekilde oaltlr.Bir nsha AGDAda kalr.Bir nsha mteahhide
-87-
7.ATIF YAPILAN TRK STANDARTLARI

S. NO
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1O
TS.NO
TS EN 2 03
TARH
27.12.2005
AIKLAMA
P i i rme Ci h a zl a r- Gaz Y a k a n - En d s tri ye l Tip B l m G ve n lik Ku r a l l a r Bu standard, kresel vanalar ve dipten yatakl (kapal) konik tapal vanalarn yapn, performans ve emniyetli kullanm iin genel kurallar kapsar. Ayn zamanda deney metotlar ve iaretleme kurallarn da Bacalar-Konut ve Benzeri Binalar in-Tasarm ve Yapm Kurallar Ba c a l a r I s ve a k k an di n a m i i h e s a p l a m a m e to tla r B l m 2 : Bir den o k stma te r ti b a t n a ba l b a ca l a r Fi l tr e ler - D a h i li G az T es i s a t l ar n da K u l l a n lan Bo ru s i s te m l e ri - Gaz t e s i s a t n d a k u ll a n lan - A n ma b a s n c 0,5 bara k a d a r o l an ( 0 ,5 ba r h a r i ) o n d u l e li m e ta l h o r tu m ve h o r tu m d o n a n m l a r Ba c a l a r I s ve a k k an di n a m i i h e s a p l a m a m e to tla r B l m 1 : Tek s t ma t e rt ib a t n a b a l b a c a l a r Ka to d ik Ko r u m a -Su ya G m l ve ya Su y a D al d r l m M e ta li k Y a p l a r i n -Bo ru H a t la r in G e n el P r e n s i pl e r ve U y g u lama elik Bo r u l a r-Ko r o z yo n a Ka r Ko r u mak in P o li e t il e n ile Ka p l a n mas Ku r a l l a r elik Bo r u l a r- Ko r o z yo n a K a r Ko r u n m a -B i t m Es a s l M a d d e l e rle S cak Ol ar ak Ka p l a n m a s Ku ra ll a r K y d a ve k y d an u z a k t ak i bo ru h a tl a r n d a k u l l a n lan elik b o r u lar ve b a l a n t p a r a l a r- H ar icen s v epo k si ve de iime u r a m e p o k si k a p l a m a l a r Ko m p a n s a t r le r - e l ik K r k l - Gaz Bo ru H a tl a r ve Te s is a t n da Ku ll a n lan Y a p tr c l a r - Ko n va n si yo n el Ka t ve Sa bit K t leli Kat M u h te va s n n T a y i n i Fi l tr e ler - D a h i li G az T es i s a t l ar n da K u l l a n lan Bo ru b a l a n t p ar a lar e li k ( Ka yn ak a z l ve ya fla n l) Fl a n l a r -M e ta li k -B l m 1 : e lik F l a n l a r Co n talk M a l z e m e ler-1 n ci, 2 n ci ve 3 n c A lie G a zl a rl a ve S cak Su l e Tem as H a li n d e O lan V i d al M e tal ik Ba l a n t la rda Ku l l a n l a n B l m 2:Se r tl e m e yen Co n t a B ilei kl e ri Ka yn a k l ar n y e ter li lik s n a v - Er g itme k a yn a - B l m 1 : el i k ler P l s ti k b o ru s i s te m l e ri Gaz ya k tl ar n ta n m asn da k u l l a n l an P o li e t il e n den ( P E) B l m 2 : Bo r u l a r Gaz Sa ya l ar -D i y a fr a m l Gaz say alar D n er ye r d e i tir m e l i g az s a ya l a r Gaz Sa ya l ar -T rbin Tipi Say alar Fi l tr e ler - D a h i li G az T es i s a t l ar n da K u l l a n lan Gaz R e g l a t rl e r i -Y a n c G a zl ar ( D o al g a z -H a va g a z v e ( L P G) i n -Gi ri Ba s n c 0,0 2 M P a -0,4 M P a ( 0 ,2 Ba r-4 B ar) Ol an V a n a d o r u l ama s i s te m l eri - G az b r l r leri ve gaz yak an ci h a z l a rn o to matik k a p a m a va n al a r i in E m n iyet Ba s n T a h l iye ve A n i Ka p ama V a n a l a r let m e Ba s n c 1 0 M P a ( 1 0 0 b ar ) 'a Ka d ar Ol an Gaz Be s l e m e T e si s le ri i n Br l r l e r O to m a t ik f l e m e l i G az ya k tl a r iin P o ta n si ye l P a t lay c A t m o s fe r l er d e Ku l l a n lan E lek t ri k li Ci h a z l a rKen di n den G ve n l ik " i " D o a l G a z -B i n a T e s i s a t P r o jel e n d ir me ve U ygu lama Ku r a ll ar Ba c a l a r - M e t al ba ca l ar i in k u r al l a r B l m 1: H a z r b aca bileen le ri Ba c a l a r - M e t al ba ca l ar i in k u r al l a r B l m 2: M e t al a s ta rl ar ve baca b a l a n t bo r u l a r D o a l Ze m i n l e rin El e k t rik z g l D ir e n l e ri n i n Sa h a da T a yi n iW e n n er D r t Ele k tr o d M e to du l e
TS EN 3 31 TS 1 1 3 86 TS 1 1 3 88 EN 13 3 84-2 TS 1 0 2 76 TS 1 0 8 78 TS 1 1 3 89 EN 13 3 84-1 TS 5 1 4 1 EN 1 29 5 4 TS 5 1 3 9 TS 4 3 5 6
23.03.1999 28.04.1994 02.03.2006 22.04.1992 06.02.2007 02.03.2006 26.04.2003 07.04.1987 19.03.1985
11 12 13 14 15 16 17 18 19 2O 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3O 31 32
TS EN 1 0 2 8 9 TS 1 0 8 80 TS EN 8 27 TS 1 0 2 76 TS 2 6 4 9 TS I SO 7 00 5-1 TS EN 7 51-2 TS EN 2 87-1 TS EN 1 5 5 5 -2 TS TS TS TS 5 9 1 0 EN 1 35 9 EN 1 2 4 8 0 5 4 7 7 EN 1 22 6 1 1 0 2 76
12.04.2004 21.04.1993 20.07.2006 22.04.1992 24.04.2007 20.03.1998 10.11.1998 09.01.2007 27.12.2004 13.04.1999 17.04.2008 05.03.2003 22.04.1992 12.01.1993 06.03.2008 10.04.1995 25.04.2006 03.07.2007 18.12.1990 12.10.2006 12.10.2006 11.12.1984
TS 1 0 6 24 TS EN 1 6 4 3 TS 1 1 6 55 TS EN 6 76 TS EN 6 00 7 9-1 1 TS 7 3 6 3 TS EN 1 85 6-1 TS EN 1 85 6-2 TS 4 3 6 3
-88-

33 34 TS 9 8 0 9 TS EN 4 19-1 13.03.2001 19.04.2002 V a n al a r -D a tm V a n a l a r ( Bo ru H a tl ar n da Ku ll a n l a n l ar H a ri ) K r e s e l -Y a n c G a zl ar in ( D o a l Gaz ve S v l a t r l m P e tr o l G a z " L P G " ) -A n ma a p ( D N ) 6 5 mm'd en 5 00 mm ( d a h i l ) ' y e Ka d a r I s t c l ar- Gaz Y a k a n - P a rl ak R a d ya n t- T a va n a A s l a n - Ko n u t D M a h a l ler de Ku ll a n l a n - B l m 1: Em n i yet K u r al l ar
35 36 37 38 39 4O
TS EN 4 16-1 TS EN 7 77-1 TS EN 1 34 1 0 TS 1 1 3 91 TS EN 1 61 TS 2 1 6 4
22.03.2002 27.02.2001 08.01.2003 28.04.1994 06.12.2007 18.10.1983
I s t c l ar - Gaz Y a k an - R a d ya n t T p l - Ev H a r i ci Ku l l a n m l a rda Tek B r l r l - T a va n a A s lan - B l m 1 : E m n i yet I s t c Si s te m l e r- R a d ya n t T pl - G az Y a k a n - o k Br l r l - T a va n a A s l a n - Ko n u t D Ku l l a n m i n - B l m 1 :Siste m D- E m n iyet R a d y a n t I s t c l a r-Gaz Y a k a n -T a v a n a A s l a n -Ko n u t A m a l Ku ll a n l m ayan Bi n a la r i in H a v a l a n d r ma Ku r a ll ar Gaz B r l rl er i-A tm o s fer i k -G e n e l K u r a ll a r Gaz br l rl er i ve g az l ci h a zl a r iin o to m a t ik k a p ama v a n alar Ka l o ri fe r T e s i s a t P r o je l e n d ir me Ku r a l l a r
-89-

Agdas Endustriyel Sartnamesi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Agdas Endustriyel Sartnamesi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sakaryada Temiz Havann Gvencesi...

AGDA ENDSTRYEL TESSLER DOALGAZ TEKNK ESASLARI

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

Tablo1 Doalgaz borusunun dier yeralt hatlarna minimum gei mesafeleri

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

20 cm. 10 cm. 30 cm.

TOPRAK KAZ BANDI

20 cm. ekil-1 elik boru hatlarna ait trane detay

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

GAZ TESLM NOKTASIIN SERVS KUTUSU OLMASI DURUMUNDA

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

200 m3/h > Olmasi durumunda : KNC KADEME REGLATR GRUBU

ekil - 6 kinci kademe basn drme istasyonu ( iki hatl )

200 m3/h < Olmasi Durumunda :

ekil 6.1 kinci kademe basn drme istasyonu ( tek hatl )

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

Dikili API 5L Borular

Dikili TS 6047-1-2 B Borular EN 10280-1-2

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

Nominal ap (mm.) 15 20 25 32 40 50 65 80 100 125 150 200 250 300

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ISO PN 20 PN 50 PN 64 PN 100 PN 150 PN 250 PN 420

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

Boru d yzeyi Kaynak Az 5 cm.

5 cm. Boru i yzeyi

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

Adm ykseklii 1.6 0.8 (Adm ykseklii)

ekil 7.4 Tamamlanm bir kaynak kesiti

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ekil 8 Kurtaz Kaynak Detay

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

Tablo 6 Kaynak Filmi Oranlar

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

50 cm. 50 cm. TRANSE L L + 100 cm.

ekil-9 Deneme ukuru ebatlar

BORU API (mm.) 20 32 63 110 125

TRANE GENL (cm.) 40 40 40 50 60

TRANE DERNL (cm.) 100 100 100 100 100

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

KAPLAMA MEKANK STABLZE DOLGU MALZEMES IKAZ BANDI

30 cm. 10 cm. 30 cm.

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

ekil 12 Krkl saya kutu ekli

ENDSTRYEL VE BYK TKETML TESSLER DNM ARTNAMES

1-Vana 2-Filtre 3-Saya ekil. 13. Trbinli sayalara ait balant

1-Kresel vana 2-Filtre 3-konik filtre 4-rotary saya