Ilya V.

Gaiduk Lin bang X Vit v chin tranh Vit Nam

Li tc gi

Mc d trong sut cuc chin tranh, Vit Nam dn ch cng ho c hai ng minh hng mnh Lin X v Trung Quc ng h, nhng cc nc ny li khng c cc nh s hc nghin cu v cuc chin ng Dng ti. Hin cn mt khi lng ln ti liu vit v chnh sch ca M, v s ti liu phn tch chnh sch ca Bc Vit Nam v cn nhiu bi bo v chnh sch ca Trung Quc. Nhng ngi ta c th ung cng v ch cng khng tm ra mt ti liu phn tch ton din v cc hot ng ca Lin X trong cuc chin tranh ny cng cc chnh sch ca Moskva. Rt cuc th Lin X khng phi l ngi trc tip tham chin. Moskva cung cp cho Bc Vit Nam nhng khon vin tr qun s v kinh t then cht cn thit cho H Ni i ph li c M ln ch Ngu Si Gn. Moskva cn h tr tuyn truyn xut bn v pht thanh ln n ti c ca ch ngha quc M. Nhng nhn chung Lin X lun c duy tr mt v th thp i vi cuc chin, thng ng sau hu trng v c nhiu hot ng gin tip, trnh cng khai l mt trong cc hot ng ngoi giao. Khng nhng vy m hu ht cc ti liu trong h s ca ngi Nga c th cho thy vai tr ca Moskva trong cuc xung t ny vn khng h tm kim c Vic a ra cng khai cc ti liu mt tng t nh vy trong kho ti liu mt ca M ch mi c tin hnh gn y. Vic xut bn cc tuyn tp m phn v cc ti liu ca Quc hi M nm 1983 l khi im ca qu trnh ny, nhng phi n sau khi Lin X sp nm 1991 cc quan chc M mi sn sng a ra cc ti liu phc ho bc tranh t nhiu c tnh ton din v quan h X-M trong chin tranh Vit Nam. V khng th ch xut pht t cc ti liu ny tm ra li gii p cho nhiu vn lin quan n vic Lin X dnh lu vo cuc xung t ny nh cc vn bn cht quan h gia Moskva - H Ni, nh gi ca cc quan chc Lin X v cuc chin cng nh hng ca n i vi quan h quc t, v v tr ca Vit Nam, ng Dng trong vic hoch inh chnh sch i ngoi ca Lin X. Nhng phn tch nh gi c tinh lch s ca Lin X v Nga ch gy thm kh khn cho nhng ngi quan tm n chnh sch ca Lin X. Cc ti liu vit v Vit Nam Lin X thng khng khch quan. Hu ht cc sch ny xut hin trong hoc ngay sau khi xy ra xung t ng Dng do cc nh bo vit ra miu t s vic theo quan im t tng chnh thc. H u khng c nh gi ton din v cuc chin tranh ny, b qua nh gi v chnh sch ca Lin X i vi chin tranh. Nhiu cun sch khc ca cc quan chc ng v Chnh ph bin minh cho s dnh lu ca Lin X trong cuc chin Vit Nam, v ang c nhc li trong cc bi x lun ng trn bo s tht c ca Lin X. Nhng iu quan trng hn l nhiu vic b b qua. Cc nh hc gi Lin X cng c ng gp vo vic nghin cu v chin tranh Vit Nam, nhng ho hon lm mi buc phi s dng n cc ngun thng tin h tr khc, v cc ti liu nghin cu ca h ch hn ch trong khun kh quy nh ca h t tng chnh thng v quyn li quc gia. Hn na, ngay sau thng li ca nhng ngi cng sn Nam Vit Nam v s sp ca ch Si Gn c, s ch ca cc nh hc gi Lin X i vi chin tranh ny ngy cng suy gim v khng bao gi tr li nh xa na. Vic thiu ti liu v t quan tm n cuc chin tranh Vit Nam to ra tnh trng thiu hiu bit nghim trng v cuc xung t ng Nam v vai tr ca Lin X trong cuc xung t . Cuc o chnh khng thnh hi thng 8-1991 v s tan r ca Lin X a ti s sp ca

ch cng sn Nga. chun b xt x ng cng sn Lin X (CPSU) cc nh lnh o mi ca Nga m li h s ca ng tm kim bng chng chng li ch cng sn cng cc i din ch . K t khi ng cng sn kim sot ton b cc lnh vc chnh sch v i sng Lin X, y l ln u tin cc ti liu quan trng v chnh sch i ngoi ca Lin X lu tr trong h s c a ra cng khai cho cc quan chc ca ch mi cng cc nh hc gi nghin cu. Do mt s tho thun gia c quan lu tr h s ca Lin X v cc t chc khoa hc Nga v quc t, cc nh nghin cu c to iu kin thun li tip xc cc ti liu lu tr. Mt tho thun nh vy c k kt gia Trung tm lu tr ti liu hin hnh (tn t sau o chnh ca c quan lu tr h s ca Ban Chp hnh Trung ng ng cng sn Lin X), Vin lch s th gii ca Vin hn lm khoa hc Nga, v D n lch s quc t v Chin tranh Lnh thuc Trung tm cc nh hc gi quc t Woodrow Wilson Washington. Tho thun ny quy nh rng cc hc gi Nga v phng Ty tham gia d n ny c tip cn vi cc ti liu " ht b mt" trong h s lu tr ca ng cng sn Lin X, v cui cng cc ti liu ny s c th cng khai cho mi ngi c nguyn vng nghin cu lch s ch cng sn Lin X (Ti l mt trong nhng ngi tham gia vo d n trn). y l c hi duy nht i vi cc nh s hc c cc ti liu c tit l t h s ca ng cng sn v chnh sch trong Chin tranh Lnh ca Lin X. Nh mi ngi bit, qu trnh phn loi cc ti liu ht tnh b mt din ra chm chp so vi i hi cn nhiu ti liu mi ca cc nh s hc, Ban lnh o Trung tm lu tr ti liu hin hnh (TKHSD) ng tin hnh bin php (cha c t trc ti nay) m cc ti liu cn mt vi nh sau ny s a cng khai ra trc cng lun. V ti l mt trong s t cc nh hc gi tp trung nghin cu v chin tranh Vit Nam (l ngi Nga duy nht c mi quan tm nh vy) nhn c rt nhiu ti liu mt v ti mt v quan h Lin X v Bc Vit Nam, cc hot ng ca Lin X trong qu trnh chin tranh Vit Nam, nhng nh gi ca Moskva v cuc chin v nh hng ca n i vi v tr ca Lin X ng Nam trn chnh trng quc t. Nhng ti liu ny gm cc bo co hng qu, hng nm ca i s qun Lin X H Ni: bo co v cc cuc trao i ca cc quan chc Lin X v ngoi quc; cc bo co tin tnh bo ca KGB v GRU (tnh bo qun i), c chun b ti hai v quc t ca Ban chp hnh Trung ng (V quan h vi cc ng cng sn v cng nhn cc nc t bn ch ngha, V quan h vi cc ng cm quyn ti cc nc x hi ch ngha) thc s lm o ln cch nhn c ca ti v chnh sch ca Lin X i vi cuc chin Vit Nam cng quan h ca Moskva vi ng minh Bc Vit Nam. Chnh sch ca lch s ho ra khng phi l trung thc v nht qun nh hot ng tuyn truyn ca nhng ngi cng sn c to dng ln. Thay vo l mt chnh sch phc tp v y tranh ci, mu thun. tng vit mt cun sch v chnh sch ca Lin X i vi chin tranh Vit Nam thot u do cc ng nghip ca ti nu ra. Sau khi c bo co ca ti chun b cho mt hi ngh v bng chng mi trong lch s Chin tranh Lnh c t chc Moskva hi thng 1 nm 1993, h ng vin ti tip tc nghin cu v vn ny, v v mc ch ti s s dng su thng sang M tm ti liu trong h s ca M. Trn thc t s tng hp cc ti liu ca Lin X v ca M nh vy lm bc tranh ton cnh v chnh sch ca Lin X ng Nam trong nhng nm chin tranh ngy cng hon chnh v r rng hn. Tuy nhin, ma gt hi ca cc hc gi tm ti liu trong h s lu tr ca Nga nhanh chng i n mn kt thc Moskva. Mt bng c cho vic cc quan chc Nga thay i hn chnh sch c tm thy trong m ti liu v Vit Nam, v vic t Thi bo New York ng ti mt bo co ca Bc Vit Nam v s lng cc t binh chin tranh ngi M. iu ny gy tranh ci ngoi giao v hng lot li buc ti ln phn bc trong gii quan chc Nga, M v Cng ho X hi Ch Ngha Vit Nam. Quan trng hn l cc nh lnh o Nga tha nhn mt cch mun mng rng cc ti liu trong

kho h s lu tr ca ng c th c dng phc v cho cc mc ch chnh tr ca ring h v ch c a ra vo nhng thi im thch hp, nhng khng a ra cng khai ton b cc ti liu . Kt qu l cc quan chc quyt nh chm dt ton b vic thu thp ti liu Trung tm lu tr ni trn, bao gm c cc ti liu v Cuc chin tranh Vit Nam. Li mt ln na cc nh s hc quan tm n Cuc chin Vit Nam phi o bi tm kim tng mu thng tin trong cc n phm chnh thc ca Lin X, sch v, cc bo co ca cc gii chc thm quyn v h s lu tr ca Nga trong nhiu hi ngh nc ngoi, v mt s ti liu c dnh ring cho cc khch du lch trong Trung tm lu tr trn. Trong bi cnh nh vy, nhu cu vit mt cun sch da trn c s ch yu l cc ti liu mt ca Lin X cng nh cc ti liu c a ra cng khai mi y ca h s lu tr M ngy cng tr nn cp bch hn. Hai mi nm tri qua k t khi kt thc Chin tranh ng Dng ln th hai, v chng ta cn phi c s nh gi, phn tch khch quan v ton din v kt qu, cng hu qu ca cuc xung t ny nh hng khng khip n nh th i vi sinh mnh ca hng ngn ngi M v Vit Nam, cng nh i vi cc quan h quc t trong Chin tranh Lnh. Cun sch ny khng phi l s lit k ton din cc s kin xy ra trong sut nhng nm thng ca cuc chin ng Dng ln th hai. N cng khng phi l s khi qut chung v chnh sch ca Lin X trong giai on . Thay vo , phn tch c chnh sch ngoi giao ca Lin X i vi cuc xung t ng Nam . Ti xin tp trung phn tch cc nhn t, xu hng v ng c hnh ng nh hng n qu trnh ra quyt nh chnh ca Lin X trong nhng nm . Mt s phn tch nh vy bao trm tng th quan h Lin X vi mt s nc. Hin nhin l cc mi quan h vi Bc Vit Nam v vi M chim mt v tr quan trng trong cc k hoch ca Moskva i vi cuc chin tranh. Vic quan h vi Trung Quc ngy cng xu i, v tnh trng th ch gia hai cng quc cng sn ny cng tng cng nh hng ln n phng hng, chnh sch ca Lin X, v i khi quyt nh quan im v chin tranh ca Ban lnh o Lin X cng cc gii php ngoi giao ca h. Hn na, trong chnh sch Vit Nam ca mnh, Lin X cn phi xem xt n cc nc ng minh ng u; Anh l nc ng ch tch Hi ngh Geneva; Php l nc tham gia Cuc chin tranh ng Dng ln th nht vo nhng nm 50 v nc ch nh t chc Ho m Paris v Vit Nam trong giai on 1968-1973. Cun sch ca ti bt u t 1964, mt nm qu cho c M ln Bc Vit Nam. Lc vn c th trnh mt cuc i u qun s thng qua vic tin hnh hi m i ti tho hip hoc t ra cng to s hiu bit ln nhau gia hai nc ny. Lc thc ra khng c mt cn tr no i vi mt tin trnh nh vy, tr nhng nh kin mnh ca cc nh lnh o M v Chin tranh Lnh v ch quyt tm chn ng ch ngha cng sn. Cc cuc nm bom ca M chng Bc Vit Nam sau ny lm tiu tan cc kh nng i n mt gii php ho bnh sm sa cho cuc xung t ny. Nm 1964 cng l mt nm qu i vi pha Lin X. Thi ca Lin X i vi cuc xung t ng Dng chuyn bin dn dn t mt chnh sch khng can d vo cc s kin xy ra n chnh sch ng h mnh m nhng ngi cng sn Vit Nam v cuc u tranh ca h. Bc ngot trong thay i chnh sch ny chnh l cuc khng hong Vnh Bc B hi thng 8 nm 1964. Vic nghin cu dng li thi im 1973, nm m cc bn k Hip nh chm dt chin tranh v vn hi ho bnh Vit Nam. Vic ny chm dt s dnh lu trc tip ca M vo cuc chin v m ra mt giai on mi ca cuc xung t l giai on i u gia hai th lc th ch ngi Vit m khng c s can thip nc ngoi. Giai on sau nm 1973 cng c nh du bng hng lot nhng din bin mi trong quan h quc t v quan h tay i gia cc nc ny-v cn c phn tch trong mt cun sch khc. Ti khng h c mun nh gi c ti hay v ti i vi mi nc tham gia cuc xung t ny hoc tm ra k th c trong qu trnh Chin tranh Vit Nam. Nhng nc tham chin xc nh hnh ng ca mnh bng cc h thng gi tr khc nhau n ni i khi kh c th tm ra c s tng ng nh nht gia cc gi tr ny. iu m bn ny cho l ng n li hon ton khng th chp nhn c i vi bn kia.

Chnh ph M coi hnh ng ca h l ng n v mc ch ca h l nhm ngn chn s ch p ca ngi cng sn i vi quyn t do ca nhn dn Nam Vit Nam. Cn H Ni th tuyn b cuc chin tranh ca mnh l chn chnh v v phm gi trn c s ch quyn quc gia, thng nht nc Vit Nam, v gii phng nhn dn min Nam khi ch thng tr t bn. Cc nh lnh o Trung Quc v Lin X li c cc ng c ring, tuy gn gi vi cc ng c ca Bc Vit Nam nhng vn khng hon ton tng ng. Mi bn tham gia trong cuc xung t u c th a ra hng ngn nhng v d chng minh cho hnh ng v nhn o ca pha i phng. Nhng cc nh lnh o ca bt c nc no tham gia cuc xung t ny u c hng theo nhng xem xt, cn nhc v o l. c bit trong trng hp ngoi giao, o l c coi l c s ch yu cho cc hot ng tuyn truyn. c gng thu hiu c ng c v chnh sch ca cc nh lnh o chnh tr, ti hon ton chia s kt lun ca nh s hc ngi Anh F.A. Simpson rng: "Cch thc d dng nht vit s hay xy dng ln nhng ngi anh hng hon ho v nhng k hung thc s. khng ch l s tm ti khm ph ra cc c im nhn vt v gi v ngh thut m vic pht hin ra chng thc s l qu trnh loi b cc bng chng. Nhim v thm tra cc bng chng tht t nht, v kt qu thu li l c th lm mt i hnh tng ngi hng v gn nh chc chn l mt i cht hung ca con ngi". thu hiu c cc ng c trong chnh sch ca Lin X i vi Vit Nam, toi khng th ln trnh nhiu vn quan trng: mc Moskva nghing v tng cng quan h vi phng Ty, c bit l vi M nh hng n cc quyt nh ca Kreml ng h Bc Vit Nam trong cuc khng chin chng xm lc M nh th no? Vic lo cng c uy tn trong Phong tro cng sn th gii v cuc cnh tranh vi Trung Quc c nh hng quyt nh n thi ca gii lnh o Lin X i vi cuc chin tranh Vit Nam khng? Liu c s mu thun gia vic Lin X vin tr qun s cho H Ni v Lin X khuyn khch mt gii php thng qua m phn i vi cuc xung t ny khng? Ti khng h ngn ngi a ra cc cu tr li c tnh cht khng nh i vi cc cu hi ny cng nh cc cu hi khc. Khng phi ton b cc ti liu v vn trn u sn c cho ti nghin cu phn tch, ngay c khi h s lu tr Nga c lc c cng khai m ca cho nghin cu hn hin nay. Mt s ti liu cha ng cc bng chng trc tip v qu trnh ra quyt nh cp cao nht hin c lu gi Kreml v khng th tip cn c. Nhng ngi hy vng tm kim c thm nhiu chi tit v ni dung, v vic hp tc v kinh t, qun s gia Lin X v Bc Vit Nam, cng nh v cc chin dch tuyn truyn ng h nhn dn Vit Nam, c th b tht vng, v cun sch ny ch tp trung nghin cu phn tch v mt ngoi giao ca cuc xung t ny v dnh li tt c cc lnh vc khc mi ngi nghin cu nh gi thm. V mt no , quyn sch ny ch l mt toan tnh ph ho thm cho biu tng lch s ng ch ca cuc chin tranh Vit Nam hin vn tn ti sinh ng trong th gii Ty phng, vi ci nhn t "pha bn kia chin tuyn". Cch nhn ny c th l ln u tin, ch da trn cc bng chng h s ti liu. Nhng c nhiu vn , mi lin h cng cc khong cch khc nhau trong nhn nhn vn cn phi gii quyt. Khi vic m kho h s lu tr Nga, cng nh Vit Nam v Trung Quc vn tip tc, th s c nhiu c hi nghin cu vit thnh mt lch s quc t ton din v cuc xung t ny v ng gp gip hiu bit su sc hn v K nguyn Chin tranh Lnh vi y ry nhng nghch l ca n

Chng 1 m trc" ca cuc chin Chin tranh ging nh mt tm thm kch, c on m ca n. Nhng tht bt hnh l t ngi c th nhn ra c iu trc khi qu mun. Mt khc, ai bit c c bao nhiu cuc chin tranh c th c trnh khng xy ra. u nm 1964, khng mt ai c th d on c rng, th gii s nhanh chng chng kin mt cuc xung t ng Dng c tc ng n nhiu quc gia v h thng ln cc mi quan h quc t. Mc d, nhiu nh quan st rt lo ngi v tnh hnh ng Nam v bo ng v nhng pht trin nguy him trong khu vc, nhng a s cc chnh tr gia v cc nh phn tch chnh tr hy vng l c th trnh c bc ngot cht ngi ca cc s kin trn. Trong s c cc nh lnh o X vit, nhng ngi c l do ring ca h t nhiu hy vng v vn ny. Nm 1964, Lin X ngi ta bt u xut bn mt th ca Nikita S. Khrusev, Ch tch Hi ng B trng Lin X gi nguyn th cc quc gia trn ton th gii v Ch tch Hi ng B trng ny d nh (theo cch t vn ca ng) l "thu ht s quan tm ti mt trong nhng vn (theo quan im ca chng ti) rt quan trng cho s nghip cng c ho bnh" l v nhng cuc tranh chp lnh th gia cc quc gia v cc bin php gii quyt ca h. Bc th ny l mt s khi u mang tnh ho bnh rt c trng ca X vit tp trung vo vic miu t Lin X l mt chin s u tranh cho ho bnh mt cch bn b. ng thi bc th cng th hin quan im ca Lin X v tnh hnh quc t lc . Bc th cng bao gm nhng on ni v Vit Nam, mc du iu ny khng r rng l vn v tranh chp lnh th, Khrusev vit: "Xt theo mt vi kha cnh th mt vn na lin quan n lnh th. y l vn s thng nht t nc c, Triu Tin v Vit Nam. Sau chin tranh (Th gii th II), mi nc ny b chia lm hai nc vi nhng h thng x hi khc nhau. Mong mun thng nht t nc ca nhn dn cc nc ng thng cm v tn trng. Tt nhin, nguyn vng thng nht t nc phi c gii quyt bi chnh ngi dn trong cc nc v bng chnh quyn ca h, ch khng phi bng s can thip qun s t bn ngoi hoc xm lc, v d nh xy ra Nam Triu Tin v Nam Vit Nam" Mc d Vit Nam c cp n on cui trong phn bc th ca Khrusev, nhng tnh hnh ng Dng vn l mi lo ngi ch yu i vi Moskva v c coi nh l mt s khc nhau c bn so vi nhng din bin c v Triu Tin. Trong bc th ca mnh ng khng nh quan im sau: " gii quyt c vn ny th vic trnh s dng v lc, cho php ngi dn nhng nc gii quyt nhng yu cu v thng nht t nc mt cch ho bnh l cn thit. Tt c cc quc gia khc phi khuyn khch cch lm ny". R rng l tnh hnh bt n Vit Nam lm cc nh chnh tr X vit lu tm khi h cp n Vit Nam hai on trn trong bc th ca Khrusev. Nhng liu li pht biu ny c phi l s quan tm ca mt nc x hi ch ngha ny i vi nc x hi ch ngha khc? Xt theo mt vi kha cnh no th iu ny l ng bi v nghi l x giao ng vai tr rt quan trng trong i sng chnh tr ca Moskva. Nhng cc nh lnh o X vit dng nh cng lu tm n cc s kin Vit Nam t nm 1964. Khng c iu g b mt i vi Moskva rng k t nm 1959 cc nh cng sn Vit Nam tp trung vo vic thng nht t nc bng qun s. Nhng ti liu chnh thc ca i hi ng lao ng ln th 3 (ng ca nhng ngi cng nhn Vit Nam, c t chc vo thng 9 nm 1960) c in n ti Lin X vo nm 1961, chng t s xc nh ca ng i vi vic tng gp i nhim v chin lc ca cch mng Vit Nam, l s cng nhn Cuc cch mng x hi ch ngha min Bc Vit Nam v Cng cuc gii phng min Nam khi "s thng tr ca quc M v b l tay sai" v Cng cuc thng nht t nc. Theo ngh quyt ca Hi ngh ln th 15 ca Trung ng ng Lao ng Vit Nam nm 1959 v

cuc hp c bit ca B Chnh tr din ra vi thng sau , th nhim v ny bao gm c vic nh hng cho cc ng vin Cng sn Vit Nam v mt cuc u tranh qun s thng nht t nc. H Ni tin rng s c "mt tnh th cch mng" Nam Vit Nam. Do vy m ngi ta quyt nh tng cng nhng n lc qun s min Nam kt hp vi "mt cuc phn cng chng li k th trn mt trn chnh tr". y ban Trung ng ng Bc Vit Nam a ra mt k hoch hnh ng c th hon thnh nhim v ny. Tt c nhng bin php ny cng vi s ra i ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam (vit tt l NLFSV, hoc Vit Cng, mt t chc mang t tng v c s tr gip ca Bc Vit Nam) thng 12 nm 1960, cho nhng ngi X vit thy rng c mt s pht trin mi ang c hnh thnh trong khu vc. u tin, nhng s kin ng Nam dng nh rt c ngha i vi Moskva. Khu vc ny cha bao gi l mi quan tm chnh ca gii lnh o X vit bi s xa xi v yu km ca phong tro cch mng trong khu vc. S tr gip ca Lin X cho Vit Minh i vi cuc chin ng Dng u tin v i vi Nh nc Vit Nam dn ch cng ho sau nm 1954 l mt ngoi l. Nhng trong c hai trng hp ny, vin tr ca Lin X vn t hn so vi Trung Quc, l nc m cc lnh o Vit Nam c nhng quan h cht ch hn. iu ny cng ng khi xem xt n s hp tc qun s gia Lin X v Bc Vit Nam. Trong cuc khng chin chng thc dn Php ca ngi Vit Nam, Nc Cng ho Nhn dn Trung Hoa vin tr cho Vit Nam v s v kh n dc. Sau nm 1954, Lin X tham gia vo vic t chc li cc lc lng v trang ca nc Vit Nam dn ch cng ho v gi ti Vit Nam cc c vn qun s v v kh, mt s c chuyn cho Vit Cng. Nhng s gip ny l khng ng k. V vy, trc nm 1964, Lin X ch yu vn l mt quan st vin trc nhng din bin Vit Nam. Vi vai tr ny phc v cho chin lc cng tn ti ho bnh ca Khrusev vi phng Ty v trnh nhng cuc xung t ging nh cuc khng hong tn la Cuba nm 1962. Vi v th ny c th thc hin c trong bi cnh ng Dng vn tn ti mt cuc u tranh gia cc phe nhm khc nhau ca x hi Vit Nam. Thm ch vic cc c vn qun s M c phi ti min Nam Vit Nam cng khng th hin mi quan ngi nhiu i vi Moskva bng s ln mnh v nh hng ca Trung Quc trong khu vc. Lin X c th tip tc a ra nhng bi pht biu v nhng tuyn b ku gi mt gii php ho bnh i vi vn thng nht t nc, Lin X c th m bo vi Vit Nam dn ch cng ho v s ng h ca h trong cuc khng chin ca nhng ngi yu nc min Nam Vit Nam, Lin X c th cung cp cho h (thng qua H Ni), vin tr ha hn di dng v kh ca c, cung cp dc phm y t v nh vy c th xy dng nhng mi quan h n nh vi phng Ty. Th nhng quyt nh ca Trung ng ng Lao ng Vit nam vo nm 1959 v 1960 thch thc nhng chin thut ny ca Kreml. Bng vic thay i nhng quan im ca Lin X vo u nm 1964 cng nhanh chng lm su sc mi bt ho gia Lin X v Cng ho Nhn dn Trung Hoa. S xung t gia hai ng cng sn lc pht trin ti mt s knh ch cng khai v nhng giai on ngng xung t ngy cng tr nn him hoi. S bt ho Trung-X tc ng mnh m n nhng cn nhc ca Lin X i vi khu vc ng Nam . nh hng ca Trung Quc vo khu vc ny lun lun mnh m, khng ch bi l do a l duy nht. Vo u nhng nm 60, v tr ca Trung Quc trong khu vc, c bit i vi Vit Nam, thm ch cn pht trin mnh m hn. Cc nh cng sn Trung Quc v Vit Nam pht hin ra rng h c nhiu im chung trn con ng i ti phong tro cng sn th gii, v vai tr ca cuc u tranh gii phng dn tc v v vic cng tn ti ho bnh vi cc nc t bn ch ngha. H c chung mt tnh cm rt su nng v ch ngha dn tc m iu thng nht quan im ca h v thi i vi cc "ng ch" Lin X. Do c nhng trin vng v mt nc Vit Nam thng nht, nn H Ni v Bc Kinh c mt s nht tr rng u tranh chnh tr, qun s l nhng bin php chnh t c mc ch ny. Nhng bt ng nh v nhng vn nh th ny l: Liu Bc Vit Nam c nn gi lc lng qun s gip lc lng Gii phng dn tc min Nam Vit Nam trong cuc khng chin chng M v "b l tay sai" hay khng? Liu Vit Cng c nn trng cy vo lc lng qun s ring ca

mnh hay khng? t c n. S pht trin nh hng ca Trung Quc ng Nam xy ra ng thi vi s gim i mt cch tng i li ch ca Lin X trong khu vc. Khrusev dng nh c thuyt phc rng cch thc ti u gii quyt vi nhng hon cnh trn l cho chng t pht trin vi s dnh lu t nht ca Lin X, gii hn ch yu s ng h v tinh thn. Quan im ny vn gi nguyn, khng thay i cho n khi c chuyn ving thm ca on i biu ng Lao ng Vit Nam ti Moskva vo thng 1, 2 nm 1964. on i biu Vit Nam ti Moskva vo ngy 31-1-1964 do L Dun dn u, cng vi nhng i din li lc ca gii lnh o H Ni nh L c Th v Hong Vn Hoan (c hai l y vin B Chnh tr v l B th Trung ng ng Lao ng Vit Nam). Bo Pravda ng mt bi ngn gn v chuyn thm ca nhng ngi Vit Nam ny m khng c mt li tit l no v mc ch ca chuyn i. c gi c th cho l nhng con ngi Vit Nam ny n ch yu l thm quan Moskva-Lng L-nin, Cung in Thanh nin, Nh ht ln. Nhng vo ngy 9 thng 2, bo Pravda in trn trang nht v cuc hp in Kreml gia on i biu Vit Nam v B th th nht ng cng sn Lin X Khrusev cng vi mt bc nh chp nh lnh o X vit ang mm ci v nhng gng mt rng r ca cc v khch. Bi bo nhn xt rng, cuc gp din ra trong bu khng kh "thm tnh hu ngh" v nhng vn v li ch chung c tho lun. Quan trng hn l on tip theo nhn mnh rng: "C hai bn th hin s on kt ca Phe x hi ch ngha v Phong tro Cng sn th gii, tng cng tnh on kt v hu ngh ca CPSV (ng cng sn Lin X) v PTV (t Nga ch ng ca giai cp cng nhn Vit Nam) ca Lin X v Vit Nam dn ch cng ho trn nn tng ch ngha Mc-L nin v nhng nguyn tc c bn ca phong tro v sn quc t. C hai ng t chnh sch ca h da trn nhng nguyn tc ca cng lnh v tuyn b ca cc ng cng sn v cng nhn". Cu cui cng ny m ch rng khng c s khc bit gia hai ng i vi vn trn v l trung tm ca s bt ng gia Lin X v Trung Quc. Theo bi bo th ng Lao ng Vit Nam dng nh l ngi ng h mnh m cho nhng ngi X vit. Nhng tnh hnh thc t th phc tp hn. Thng 3 nm 1964, trong mt bc in ca Ban b th Trung ng ng cng sn Lin X gi i s Lin X Paris a ni dung chi tit ca nhng cuc tho lun trong chuyn thm ca L Dun v cc ng ch ca ng ta Lin X. Ni dung ca bc in th hin r rng rng chuyn thm ny c cc nh lnh o H Ni chun b vi mc ch l khuyn cc i tc X vit ca h hy ng h nhng quyt nh ca ng Lao ng ti Hi ngh ln th 9 y ban Trung ng thng 12 nm 1963 v xem xt lp trng ca Lin X i vi nhng quyt nh ny, t c mc ch trn, nhng ngi Vit Nam chun b mt bi pht biu di by mi ba trang gii thch quan im ca h v "nhng vn chin tranh v ho bnh, v phong tro gii phng dn tc v v s thng nht ca H thng cng sn th gii v Phe x hi ch ngha". Hn na, L Dun cng lu rng phi on ca ng ta ch cp n nhng vn c s khc nhau v mt quan im gia ng Lao ng Vit Nam v ng cng sn Lin X. Hi ngh ln th 9, ng ca nhng ngi cng nhn cng a ra mt quyt tm to ln nhm chun b mt cuc tng khi ngha min Nam v da ra mt chin lc cho cuc khi ngha ny. Hi ngh ny nhn mnh n nhu cu hnh thnh nhng n v v trang hng mnh v "nh r vic u tranh ba khu vc chnh ca min Nam: vng ni, nng thn v thnh th. Nhng ngi Cng sn Vit Nam cng tin rng "s phi hp ca cc lc lng" tr thnh li th cho s thnh cng ca cuc cch mng min Nam Vit Nam. Mc d thng li cui cng ca cuc cch mng ny c th ginh c ch sau mt giai on chuyn tip". Quyt nh theo ui mt cuc u tranh qun s ca Hi ngh 9 i hi khng ch s huy ng tt c cc ngun lc ca Vit Nam dn ch cng ho m c s gip ca cc ng minh, c bit l t Trung Quc v Lin X.

Cc nh lnh o ng ca giai cp cng nhn Vit Nam n Moskva di dng mt phi on thm d khng nh thi ca Lin X i vi Vit Nam. Trong nhng ln gp g vi cc nh lnh o X vit, cc s gi Vit Nam khng b hp trong nhng vn ca Vit Nam v ng Nam . H mun bit quan im ca Lin X trn phm vi ln ca cc vn v h hiu rng bt k mt s bt ng no u c th cn tr hoc lm phc tp nghim trng n s hp tc gia hai nc. n tng ca Moskva trong nhng cuc tho lun ny l quan im cc ng nghip Vit Nam ca h, th hin s nh hng rt mnh t Bc Kinh nhng mm do hn. L Dun v cc ng nghip ca ng ta khng ngn ngi ch trch lp trng ca Lin X trn nhng vn nh cng tn ti ho bnh vi cc nc phng Ty, vic gip ca Lin X cho n trong cuc xung t gia n v Trung Quc, vic Lin X t ch gip Trung Quc ch to v kh ht nhn v s kim nhit tnh ca Lin X trong vic gip cc Phong tro gii phng dn tc trn th gii. Nhng ngi Vit Nam tin rng c mt him ho tht s v cuc chin tranh ht nhn v rng nn ho bnh ch c th c bo v thc s bng nhng cch thc ca mt cuc u tranh cch mng. Cng tn ti ho bnh vi cc nc t bn s lm hn ch tnh trit ca cuc u tranh vi "ch ngha t bn c hu" v nh bi n tng bc. Cc nh lnh o Lin X kt lun: "Ni cch khc, cc nh lnh o ng Lao ng Vit Nam thc s loi b c hi theo ui mt chnh sch cng tn ti ho bnh". Theo pha Moskva, khi th hin quan im ca h v Phong tro gii phng dn tc, L Dun cng iu ho vai tr ca h trong "s nghip cch mng" vo cc nc thuc th gii th ba v tin rng kh nng thnh cng ca cuc cch mng x hi ch ngha chu , Phi v M La tinh s su hn so vi cc nc pht trin phng Ty. Do vy, nhim v chnh ca cc nc x hi ch ngha v Phong tro Cng sn quc t l tp trung nhng n lc ca h to ra "mt bc t ph vo s lin kt yu t gia cc mt xch ca ch ngha quc". Cc nh lnh o ng Lao ng Vit Nam tin rng hu nh khng c mt iu kin thch hp no cho vic t chc nhng cuc cch mng dn ch ton quc v tip tc tin ln ch ngha x hi mt cch ho bnh. Nhng ngi X vit kt lun: "Cc nh lnh o Vit Nam tin rng, chnh cc Phong tro gii phng dn tc (chc khng phi h thng x hi ch ngha), ng mt vai tr tin phong trong tin trnh cch mng th gii". Nh vy, cc v khch t H Ni "coi nh tm quan trng ca s gip m Lin X v cc nc x hi ch ngha khc cung cp cho nhng ngi u tranh cho t do v c lp dn tc". Cc i din ca Vit Nam dn ch cng ho cng nhn mnh n cuc u tranh chng li ch ngha xt li v s on kt vi phong tro cng sn th gii. H ng h tng v mt Hi ngh ca cc ng cng sn v ng Cng nhn quc t. nhng khng khng yu cu v cuc m phn s b gia ng cng sn Lin X v ng cng sn Trung Quc. Cc nh lnh o X vit khng tho mn vi lp trng ca H Ni. Khrusev cho pha Vit Nam hiu rng s khng c trin vng cho vic hp tc cht ch gia hai nc nu H Ni khng thay i lp trng ca h, khi L Dun v cc i biu khc Kreml, ng ta nhn mnh "mt cch thng thn v thn tnh" s thiu nht qun gia cc bi pht biu ca cc nh lnh o Vit Nam th hin s thng cm i vi ng cng sn Lin X v Lin bang X vit vi cc hnh ng thc t ca Trung ng ng Lao ng Vit Nam. Khrusev cnh bo cc i tc ca ng rng, nhng hnh ng nh vy l i ngc li s on kt v hp tc gia ng Lao ng Vit Nam v ng cng sn Lin X v cng khng ph hp vi li ch ca x hi ch ngha v phong tro cng sn th gii. Cc nh lnh o X vit cng khai th hin s quan tm i vi nhng Ngh quyt ca Hi ngh 9 ng ca giai cp cng nhn Vit Nam v cnh bo v hu qu xu c th xy ra trong chnh sch ca H Ni. Thc s nhng n tng do bo Pravda to ra v cuc gp gia Khrusev v on i biu Vit Nam ch l s la bp. Gia hai nc c nhiu bt ng hn l nht tr. Tuy nhin, Moskva vn lc quan v chuyn thm ca on i biu Vit Nam.

Sau khi nhn ra ra iu ny, cc nh lnh o ca ng Lao ng thc thi r nt lp trng ng h Trung Quc, mt B th ca y ban Trung ng ng cng sn Lin X vit trong bc in gi n Php: "Cng vi vic , cch c x ca cc i biu Vit Nam, cch thc trnh by cc vn ca h lm cho ta c th kt lun rng ng cng sn Lin X v cc ng anh em khc c th duy tr v pht trin cc mi lin h vi ng Lao ng Vit Nam trong khi vn kin tr gii thch cho h v ng hng chung ca Phong tro cng sn th gii, l ng vi cc kin ti cc Hi ngh quc t nm 1957, 1960, v nu ln mi him ho ca tnh hnh chia r b phi hin ti ca Trung Quc v nhng ngi ng h cc b phi ny". R rng l, mc d khng ng vi cc quan im ca cc ng ch Vit Nam, ngi X vit khng mong mun loi b trin vng ca s hp tc. Nhng iu c ngha l s hp tc ny ph thuc vo s thay i thi ca H Ni i vi Moskva. Trong khi nhng ngi X vit ch hn ch s gip ca h i vi Vit Nam v mt tinh thn. Vi ngy sau chuyn thm, mt chng trnh tuyn truyn mnh m ny c th c thit k b li s thiu thin ch ca Moskva trong vic gip v vt cht nhiu hn i vi Vit Nam. Ngy 12 thng 2 nm 1964, ch hai ngy sau khi on i biu Vit Nam ri Moskva, bo Pravda ng mt bi bo vi ta : "Khng ai c th chin thng nhng ngi yu nc Nam Vit Nam", vi ch k y ngha l "ngi quan st". Tc gi du tn ny m bo vi "nhng ngi yu nc" rng Lin X ng h cuc u tranh chnh ngha ca nhn dn Vit Nam v rng Lin X vn l "mt ngi bn ng tin cy ca tt c nhng ai u tranh cho ho bnh, t do v gii phng dn tc". Hai tun sau, t Pravda li ng mt bi bo v Vit Nam, nhng ln ny l mt bi vit chnh thc do TASS a ra, tuyn b rng "Nhn dn Lin X khng th th vi nhng bin chuyn ng Nam ". Bi bo mt ln na nhn mnh rng nhn dn Lin X l "nhng ngi ng h trung thnh chnh sch on kt vi nhng ai u tranh cho t do v c lp v rng Lin X s tip tc cm thng su sc vi cuc u tranh gii phng dn tc chnh ngha ca nhng ngi yu nc min Nam Vit Nam v s c th c s gip cn thit cho Cuc u tranh ny". Li ha v s "gip cn thit" c th c ngh ra khng ch cho nhng ngi bn Vit Nam ca Moskva, m cn dnh cho c M. Cc nh lnh o X vit hiu rng nhng din bin nguy him ng Nam c th c ngn chn khi c s kim ch ca c H Ni v Washington. l l do ti sao m Moskva nhc i nhc li khng mt mi v vic chm dt s dnh lu ca M Vit Nam l cn thit cho vic bnh thng ho tnh hnh trong khu vc ng Nam . Nhng li ha gip Vit Cng bin h cho v tr ca Lin X vi cc ng minh cng sn ca h m bng chng l chuyn thm Moskva thng 7 nm 1964 ca on i biu Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam c y ban on kt -Phi ca Lin X mi. S kin ny chng minh rng cc nh lnh o X vit trnh nhng tip xc chnh thc vi Vit Cng cp nh nc. Trong cc cuc gp vi i din ca y ban on kt -Phi, nhng ngi Cng sn Nam Vit Nam a ra mt s nhng yu cu, bao gm c nhng yu cu v vic tng vin tr v kh, n dc. c bit l h yu cu vin tr y t v tin (bng la M). H cng chun b m mt phi on thng trc ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam Lin X, nu nh c c mt li mi sn sng t pha Chnh ph Lin X. y ban on kt -Phi ngh y ban Trung ng ng Cng sn Lin X tip on i biu Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam v ngh ny cng nh nhng yu cu t pha cc i biu min Nam Vit Nam c Ban i ngoi Trung ng ng cng sn (Lin X) cn nhc. Ban i ngoi chun b mt bn d tho p li nhng ngi yu nc Vit Nam. Ban ny ngh rng y ban on kt -Phi v cc t chc qun chng ca Lin X sn sng cung cp thuc men cho Mt trn Gii phng min Nam Vit Nam, mi mt nhm bnh binh mi n cha cc bnh vin ca Lin X, cho php thanh thiu nin t min Nam Vit Nam ti hc ti cc trng trung hc chuyn nghip v i hc Lin X. V vic vin tr qun s, y ban ny thng bo vi cc i biu rng y l vn thuc trch

nhim ca Nh nc v phi c quyt nh cp Nh nc gia Lin X v Vit Nam dn ch cng ho v vic vn chuyn v kh cho Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam phi thng qua H Ni. Nhng y ban ny t chi n tip on i biu cp trung ng, bi v nu trng hp xy ra th "cc nh yu nc" c th "li mt ln na" yu cu c vin tr v kh v ti chnh v ng thi phi tr li mt cch dt khot. y ban ny cng ngh trnh tr li vn thnh lp phi on thng trc ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam Lin X. Cc nh lnh o X vit ng vi nhng ngh trn. Chnh sch ca Lin X i vi Vit Nam c mt s hn ch, l ch ng h trn lnh vc tuyn truyn v hn ch trn tt c cc lnh vc hot ng khc. R rng l H Ni khng tho mn vi lp trng ca Moskva. bin nhng k hoch thng nht t nc thnh hin thc, Bc Vit Nam cn s gip vt cht di dng v kh, n dc, lng thc v cc phng tin vn ti t cc ng minh ca h. Vo ma h nm 1964, ch c Trung cng l sn sng cung cp nhng vin tr nh trn, m vic lm ny phn no trng khp vi nhng quan im ca Trung Quc v nhng din bin ang xy ra ng Nam . Kt qu l, v th ca Lin X i vi Vit Nam dn ch cng ho v Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam nhanh chng b phai m, trong khi nh hng ca Trung Quc pht trin vng chc. Moskva c th bng lng vi v th ny duy tr s n nh trong khu vc. Nhng tin trnh ca cc s kin ng Dng dn dn dn n cuc chin. Nu Lin X hy vng tho b gii php qun s ca Bc Vit Nam bng cch t chi khng cung cp tt c s gip t bn ngoi th thc s h b tht bi. H Ni vn kin tr trong quyt tm t ti mc tiu ca mnh bng tt c cc bin php, trong c qun s. Theo Spasovski (i din ca Ba Lan y ban kim sot quc t v Vit Nam), lp trng ca H Ni c khng nh. Trong mt ln ni chuyn vi Konstatin (i s Lin X Campuchia), Spasovski, ngi va n thm H Ni, ni vi ng nghip X vit ca ng ta rng Bc Vit Nam sn sng tham chin vi M v ch Si Gn ginh thng li hon ton, mc d iu c ngha l s xy ra mt cuc chin ko di nhiu nm. Bc Kinh khuyn khch quyt tm ca cc nh lnh o Vit Nam tin hnh cuc chin lu di. Khong u nm 1956, Mao Trch ng ni vi cc nh lnh o Vit Nam: "Khng th gii quyt vn chia ct t nc trong chc lt. N cn mt thi gian nu mi nm khng , chng ta sn sng i n mt trm nm". Sau kin ny c cc c vn Trung Quc lin tc nhc i nhc li. Tng t nh vy, hy vng ca cc nh lnh o X vit rng vic tuyn b ng h Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam bng qun s c th hn ch M leo thang trong cuc chin ng Dng ho ra l v ch. Cng trong cuc ni chuyn vi Krutikov, Spasovski trch li ca Th tng Vit Nam dn ch cng ho Phm Vn ng rng, Bc Vit Nam c th to ra nhng iu kin thun li cho mt cuc rt lui ca M trong danh d, nu nh chnh quyn M mong mun iu . Nhng tht khng may, theo nhn xt ca Spasovski, ngi M khng biu l mong mun nh vy. S e ngi ca Moskva tng ln khi tnh hnh ng Nam ngy cng phc tp. iu th hin trong din bin hot ng ca Chnh ph Lin X ngy 27 thng 7. Vic Lin X e do rt khi chc Ch tch Hi ngh Geneve v Lo l mt li cnh bo r rng t pha Moskva i vi cc bn tham chin ng Dng. Nhng thm ch s th hin ny ca Lin X cng khng lm chm li c tc ca cuc xung t m iu tr nn thc s nguy him vi ngy sau Vnh Bc B, khi M buc ti Bc Vit Nam rng tu phng ng li ca Bc Vit Nam tn cng hai trong s nhng tu tun tiu ca M khi ang lm nhim v: Ngy 3 thng 8, bo Pravda c mt mu tin ngn v s kin Vnh Bc B, trch dn ngun tin t Tng hnh dinh ca Tng t lnh qun i M Thi Bnh Dng. Khng mt ai trong s cc c gi ca t bo ch n on tin ny. Thm ch rt t ngi trong s h bit c Vnh Bc B u. Nhng i vi cc nh lnh o X vit th tin tc ny l

ng ch : tnh hnh ng Nam ti nguy him. Khi Vit Nam cn ang trong mt cuc ni chin vi s tham gia hn ch ca cc c vn M, th Moskva c th cung cp s gip cho Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam m khng can thip su hn vo tnh th phc tp ca Vit Nam. Trong bi cnh nh vy, Lin X c th chng tr li s ch trch c lit ca Trung Quc cho rng Lin X tm kim t ti mt s tho hip vi phng Ty bng chnh sinh mnh ng minh ca h. Nhng mt khi cuc chin tranh tng lc xy ra ti Vit Nam, th Kreml c th phi c mt lp trng r nt hn, thm ch iu c th gy tn hi n quan h gia hai nc. S vic xy ra bt ng nh vy khng c li g i vi cc nh hoch nh chnh sch ca Lin X. Trong khi h ch ng tm thy li ch t s sa ly ca M trong cuc xung t c lit, Vit Nam c th l mt trng hp sai lm ca Lin X: l, h phi i ph vi nhiu nhn t khng xc nh v vi mt ng minh khng ng tin cy. Do vy, Lin X p li s kin Vnh Bc B vi mt thi c phn tng phn. Ngy 5 thng 8, TASS a ra mt bn tin (cng vi s thng k cc s kin) trong c cnh bo vi M rng nhng hnh ng ca M c th dn ti mt cuc xung t qun s rng ln nh cc nh quan st nhn xt, ging iu ca bn tin ny rt n ho. Cng ngy hm , Ch tch Khrusev gi mt bc th ti Tng thng Lyndon Johnson. Mt ln na, li l ca bc th rt thn trng v d dt. Khrusev thng bo vi Tng thng Jonhson, ng bit v s kin Vnh Bc B: "Ngay t lc u, ngoi nhng tuyn b c a ra trong nhng ngy gn y Washington, t mnh lnh c ban b cho cc lc lng qun i M, t cc bn tin ca cc hng thng tn v cng t tuyn b ca ngi pht ngn ca T lnh Qun i nhn dn Vit Nam chng ti khng c mt thng tin no khc". Bng cch thu ht s ch ca Jonhson vo cc ngun tin ca ng ta, Khrusev r rng mun nhn mnh mt thc t rng Lin X khng dnh lu g n cc cuc xung t Vnh Bc B. Sau , ng Ch tch Hi ng B trng Lin X ny tip tc lp lun ca mnh, ch trch s p li bng v lc ca M chng Vit Nam dn ch cng ho v lu n nhng hu qu nghim trng m s kin ny c th gy ra i vi tnh hnh quc t. iu ny dng nh l mi lo ngi chnh ca cc nh lnh o X vit. Khrusev khng ch r nhng khu vc, con ngi bc l tham vng thi bng ln lng ham mun, thm du vo la v ng cng khng ch r nhng k trong trng thi hiu chin nn xem xt mt cch thn trng v kim ch R rng rng Khrusev ang cp n ng c vin Tng thng ng Cng ho Barry Goldwater, nhng nh lnh o X vit ny cng c th cp n Bc Kinh vi s tr gip ca h trong cuc u tranh ginh thng nht bng bo lc ca Vit Nam. Th v hn l, cng trong s bo Pravda, vi nhng tin tc v s kin Vnh Bc B xut hin mt cy bt tn l Ivanov (mt ci tn rt thng dng Nga), vit mt bi bo ta : "Mt cuc chin tranh ? khng phi l iu ti t". Tc gi trch dn nhng bi pht biu ca cc quan chc cao cp ca chnh ph Trung Quc, nh Trn Ngh, B trng B Ngoi giao ca Trung cng v mt quan chc giu tn khc gi cho mt t bo ca o ng ta nu cu hi: "i din cao cp ca Trung Quc ang ni g?" v "Cng ng th gii ang lo lng v tnh hnh cng thng ng Nam ". Lin X v cc nc yu chung ho bnh thc hin mi n lc ngn chn cuc chin ang bng n trong khu vc ny ca th gii. Nhng mt thnh vin cao cp ca Chnh ph Cng ho Nhn dn Trung Hoa, sau nhng lp lun mp m nhn mnh trong mt cuc phng vn rng: "Chin tranh ng Nam khng phi l mt iu thc s ti". Trong bt k mt s kin no, Khrusev u c gng thuyt phc Tng thng M th hin s bnh tnh v kim ch i vi nhng din bin ng Dng. S cp ca ng ta ti "trch nhim to ln" ca hai cng quc trong vic m bo rng nhng s kin nguy him xy ra bt k ni no trn th gii s khng bin thnh nhng yu t u tin trong mt chui nhng s kin cn nghim trng hn v khng th o ngc" m c ng h bi vai tr cng bng, cng khai ca Lin X i vi cuc chin". ng cng nhn mnh rng khng c mt yu cu Chnh ph Lin X cp n Tng thng M

trong mi quan h vi nhng din bin Vnh Bc B: "Nu c xut hin mt mi e do cho ho bnh, ti tin tng mt cch su sc rng chng ta khng phi i nhng li yu cu v thnh cu t bt k ai, m chng ta phi hnh ng nhm loi b mi e do khng mt cht do d". Tuy nhin, li ku gi ca Khrusev khng lm thay i quyt tm ca M chng li "xm lc" ca Bc Vit Nam i vi ch Si Gn. Li gii p ca Johnson i vi bc th ca cc nh lnh o X vit li cho Moskva mt hy vng mng manh rng nhng din bin ng Nam c th thay i c bn theo chiu hng tt p hn. Tng thng M nhn mnh mt ln na rng, t nc ng "s lun dt khot v kin nh trong s p li tch cc i vi nhng hot ng xm lc v sc mnh ca chng ti th hin tng xng vi bt k thch thc no ". Vi s p li mang tnh tiu cc ca Jonhson, iu r rng i vi cc nh lnh o Lin X l s kin Vnh Bc B nh du mt bc ngot mi ng Dng. Nh Douglas Pike nhn xt: "Trong khi bn thn n khng c g c bit quan trng, s kin Vnh Bc B biu tng cho mi quan h mi m H Ni i hi t Moskva. Bn cht ca chin tranh thay i nh l thc t ca n: t anh Vit Cng chn t vi khu sng ngn t to cho ti nhng lc lng qun i Cng sn Vit Nam c trang b nhng v kh hin i nht m th gii cng sn c th sn xut". Nhng phi tri qua mt khong thi gian, Lin X v Bc Vit Nam mi t c s hp tc ton din trong cuc chin tranh chng " quc M". Trong khi , Moskva tin hnh bc i u tin trong l trnh t ti mi quan h hu ngh vi H Ni. Mt i s mi ca Lin X ti Vit Nam dn ch cng ho c ch nh vo cui thng 8 nm 1964, Ilia S. Sherbakov l mt nhn vt li lc ca ng cng sn Lin X. T nhng nm 30, ng bt u s nghip ca mnh vi t cch l mt vin chc ca ng. Nm 1949, ng c bt vo mt chc v ca Ban i ngoi Trung ng ng cng sn Lin X. ng tt nghip Hc vin qun s - ngoi giao, mt Hc vin ni ting ca Lin X, chuyn o to cn b tnh bo cho hot ng i ngoi ca Lin X. Trong y ban Trung ng ng cng sn, Sherbakov trng thnh mt cch nhanh chng, nm 1953 ng l V trng Ban i ngoi c chc nng gim st cc mi quan h vi cc ng cng sn ca cc nc x hi ch ngha. Ngay trc khi c b nhim ti H Ni, ng c iu ti Bc Kinh vi cng v l Tham tn cng s. V th v i s mi ny hon ho khng ch trong hot ng ca ng m c trong hot ng chnh tr quc t. Trn thc t, Sherbakov c c tt c nhng phm cht cn thit cho v tr i s ca Lin X ti Vit Nam dn ch cng ho. Nh C quan thng tin ca M nhn xt trong mt bn bo co: "Quan h ca Lin X vi Bc Vit Nam c tng cng vo cui nm 1964". "iu m ngi ta cn H Ni l mt ngi c kinh nghim trn lnh vc ny v mt ngi c th chim c lng tin ca cc nh lnh o in Kreml". Nhng mi quan h ca Sherbakov y ban trung ng cho php ng ta khng nhng thoi mi khi thc hin chnh sch ca Moskva m cn t nhiu t do th hin kin ca mnh v nhng mi quan h Lin X-Bc Vit Nam m khng s ai "Trung ng" (ch in Kreml) phn i quan im ca ng. Nhng yu t ny c cc nh lnh o X vit cn nhc. H cn mt bc tranh chnh xc v cc s kin xy ra ti Vit Nam. B mc kt trong vng la, cc nh lnh o X vit bt u tm kim li thot. Nhng nhng s thay i Kreml ch lm cng thng thm tin trnh ny v khng phi l im xut pht. iu ny gii thch ti sao nhng chuyn hng ca Lin X i vi cuc chin Vit Nam dng nh din ra qu nhanh ngay sau khi "Ban lnh o tp th mi" ln nm chnh quyn. Tuy nhin cc nh lnh o mi in Kreml thng bo rng chnh sch i ngoi ca Lin X s khng thay i. H tuyn b cng khai v iu ny ti nhiu din n khc nhau, cng nh trong cc cuc trao i kn vi cc chnh tr gia phng Ty. V d nh: i s Lin X Washington, A. Dobrynin gp Tng thng Johnson v m bo vi ng ta rng Moskva vn cam kt thc hin cc ngha v quc t ca mnh v bo Pravda nhanh chng thng tin cho c gi X vit v cuc gp ny.

Pht l chuyn vo thng 11, Moskva sn sng chuyn hng t gip mang tnh tuyn truyn thun tu cho H Ni v Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam, sang vin tr v vt cht nhiu hn. Cc nh lnh o X vit khng t b cc mi quan h ca h vi M, nhng sau thng 11, cc mi quan h ny li b rng buc vi cc chnh sch ca M Vit Nam. Mt yu t mi v quan trng b sung vo chnh sch ca Lin X trong giai on quan trng ny: nhng n lc ca cc nh lnh o X vit nhm tm kim nhng bin php ho bnh gii quyt cuc chin ng Nam . Do , nh Douglas Bile nhn xt, chnh sch ca Lin X trong cuc chin Vit Nam th hin trn ba kha cnh: Th nht: Moskva quyt nh trong mt s gii hn, H Ni c th nhn c tt c nhng gip v kinh t v qun s cn thit theo ui cuc chin. Th hai: Lin X khng th hy sinh chin lc ho hon ca h vi phng Ty, nhng thay vo Lin X c th iu chnh chnh sch Vit Nam theo hng "nu v khi cn thit". Th ba: Lin X tp trung vo vic gii quyt cuc chin bng bin php thng lng nh mt m bo ti u nhm chng li vic b ko su vo cuc chin, mc d Lin X nhn thy rng chnh sch ny khng c chp nhn H Ni. Vo thng 11, nhng biu hin v thi mi ca Lin X c th hin r rng. Ngy 9 thng 11, Ch tch Hi ng B trng Lin X Kosygin tip on i biu Vit Nam dn ch cng ho do Phm Vn ng dn u n Moskva, tham d nhng hot ng k nim ln th 47-Cch mng thng 10. y l chuyn thm cng khai u tin ca cc nh lnh o H Ni k t khi Khrusev b cch chc. Mc d vo thng 10 c mt chuyn thm b mt, din ra ngay sau Hi ngh Trung ng ng cng sn Lin X, khi H Ni khao kht duy tr cc mi quan h vi cc nh lnh o X vit mi v tm kim nhng ngi ny, ci m h khng th tm thy c t Khrusev, do vy m h c Th tng Vit Nam dn ch cng ho n Moskva. Vo thng 10 v thng 11, ch ca cc cuc hi m c th hin r rng, l s hp tc ca Lin X vi H Ni. C l do chnh xc tin rng hai ng t ti s hiu bit trn nguyn tc v vn vin tr qun s, v mt nh lnh o X vit s ti thm Vit Nam ngay sau lm r cc chi tit. Ln u tin, trong bn tuyn b ca TASS ngy 27 thng 11 cha ng mt li ha hn v vic tng gp i vin tr cho Vit Nam, cng vi mt li cnh bo "nhng k nui dng cc k hoch phiu lu bn o ng Dng phi nhn thc c rng, Lin X s khng lm ng vi s phn mt nc x hi ch ngha anh em v sn sng cung cp cho Vit Nam s gip cn thit". Tip theo , ngy 24 thng 12, B Chnh tr ng cng sn Lin X mi Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam m phi on thng trc Lin X. Lin X chp nhn bc i ny trong bi cnh Trung Quc v cc nc x hi ch ngha khc c nhng quyt nh tng t, do li mi ca Lin X xem ra c ngha hn. Vo thng 12, cc nh lnh o X vit tin hnh mt trong nhng n lc cui cng ca h nhm ngn chn M tham gia trc tip vo cuc chin Vit Nam. Ngy 9 thng 12, B trng B Ngoi giao Lin X Andrei Gomyko ang M d i Hi ng Lin Hp Quc v gp Ngoi trng M Dean Rusk ti i s qun Lin X Washington. Vit Nam l ch trong cuc hi m ca h. Gromyko c gng thuyt phc i tc ca ng: "M phm phi mt sai lm ln bng vic dnh lu vo cuc chin Nam Vit Nam. Bi v, M khng c li ch g lin quan n khu vc ny". ng ta cng nu ra thc mc "nhng thc s ca M l g?". Rusk a ra nhng lp lun thng thng ca Washington v him ho cng sn t Bc Kinh v H Ni, v ngha v ca M i vi chnh ph Si Gn v s chnh ng trong cc mc tiu ca M. Gromyko nhn thy s nhn mnh ca Rusk v quyt tm thc hin ngha v ca M: "Ngoi trng M lp i, lp li rng nu H Ni v Bc Kinh yn cho cc nc lng ging, th chng ti s khng . Mt khc, ng ta nhn mnh, chng ti ang trong mt tnh th rt nghim trng v mt ln na, ng ta ch c th ni rng, nu H Ni v Bc Kinh yn cho khu vc ny, chng ti s rt qun. Nu khng, y s xy ra mt cuc chin tht s".

Nhng tuyn b ny ca M truyn n Moskva cng vi nhng thng tin thiu hy vng tng t nh vy t H Ni. Sherbakov vit t th ca Vit Nam dn ch cng ho: "Cn c vo nhng quyt nh ca B Chnh tr (ca y ban Trung ng ng Lao ng Vit Nam) v nhng s kin khc c th nhn xt rng, cc k hoch ca ban lnh o Vit Nam s tp trung vo vic t t tng s lng ca lc lng Qun gii phng dn tc min Nam Vit Nam v tng cng cc hot ng qun s ng thi vi hot ng tng t lm xi mn ch b nhn t bn trong". Kt hp nhng s kin ny v nhng thc t khc, cc quan chc X vit vi v thc hin nhng iu chnh cui cng trong chnh sch ca h i vi Vit Nam, trong khi cuc chin tranh dng nh khng phi vi thng na m l vi ngy na s n ra.

Chng 2 Bc ngot

Nu nh s kho lo bt u mt cuc l khng cn thit, th nhng s kin u nm 1965 dng nh ng h quan im ny. iu qu cho cc nh lnh o chnh tr m qung theo ui nhng din bin ng Nam nhm to ra cho h mt tnh th m chin tranh tr thnh cch la chn duy nht. iu ny c bit ng vi chnh quyn Johnson, mc d cc nh lnh o X vit i mt vi mt vn tng t nh vy. V tr ca M min Nam Vit Nam xu i nhanh chng trong nhng thng cui cng ca nm 1964. Chnh quyn Si Gn vn b mt n nh v nhng chng trnh bnh nh c xy dng cng c chnh quyn vng nng thn cho thy khng c hiu lc. Qun i Vit Nam Cng ho th ng trc nhng hot ng ang tng ln ca Vit Cng. T 26 thng 12 n 2 thng 1, nhng n v qun i Vit Nam Cng ho c trang b n tn rng v c hun luyn chu o di s h tr ca cc c vn M v cc trang thit b qun s b nh bi trong mt cuc giao tranh Bnh Gi. Theo CIA, Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam lc hu nh m rng nh hng n mi ng ngch min Nam Vit Nam. Mt trn ny t nhn l " kim sot c ba phn t t nc v 8 triu trong s 14 triu dn ca min Nam Vit Nam". Cc bn bo co ca to i s M Si Gn trng hp vi nhng tn ton ca CIA. Cc quan chc M min Nam Vit Nam tin rng cc nh lnh o Bc Vit Nam c th nhn nhn li tnh hnh nm 1964 "vi cm gic mn nguyn". Nhng cuc ni lon min Nam Vit Nam tng ln ng k. Vit Cng m rng khu vc, phm vi cc hot ng v ginh c mt s thng li qun s. Tht bi ca M v chnh quyn Si Gn trong vic dp tan cuc ni lon ny dn n s sa st hn v tinh thn trong qun i v lm tng s mt n nh chnh tr Nam Vit Nam. iu ny ngc vi bi cnh chnh tr min Bc, "n khng c s thay i r rng hng ng lnh o cao cp hoc trong cc chnh sch ln". Mi quan tm cao Washington v din bin ca cc s kin ny lm cho Tng thng Johnson v cc c vn ca ng thin v mt gii php qun s ngy cng tng ln Vit Nam. Vo cui thng 11 nm 1964 mt k hoch hai giai on c vch ra Washington bao gm, nhng cuc nm bom ca khng qun vo Bc Vit Nam v y c xem nh l mt bin php cui cng buc H Ni chm dt s ng h cho Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam. Mc d nhng cuc nm bom ny khng nm trong chng trnh ngh s ca Washington vo thi im , nhng vic Tng thng Johnson thng qua cc k hoch ny phn nh tm trng ca chnh quyn. Thnh cng ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam min Bc Vit Nam u thng 1 nm 1965 cng c quyt tm ca cc nh hoch nh chnh sch M. Cho ti cui thng , h cho rng vic tr a li Vit Nam dn ch cng ho nh l mt bin php thch hp c bn c th hin trong bc th ca C vn an ninh quc gia Mc George Bundy gi Tng thng ngy 27 thng 1, vi ci tn l "Fork in the Y Memo". Tc gi (cng l pht ngn

vin ca B trng B Quc phng Robert Mc Namara), a ra hai gii php cho Vit Nam: "Gii php th nht l s dng sc mnh qun s ca chng ta Vin ng buc to ra s thay i trong chnh sch ca cng sn; Gii php th hai l trin khai tt c cc lc lng ca chng ta cng vi din bin ca cuc hi m nhm cu vn ci nh nht cn bo v m khng lm tng thm ng k nhng him ho qun s hin nay ca chng ta". R rng l bin php th hai khng nm trong chng trnh ny ca M. Washington hiu rng, hng ti mt gii php qun s i vi cuc chin ng Dng s bao hm nhng him ho chc chn v nhiu vn cha xc nh c, trong s c th c phn ng ca Lin X i vi cuc tn cng qun s ca M vo nc Vit Nam dn ch cng ho. Cc nh lnh o M cn nhc trin vng ny mt cch nghim tc trong sut thng 1 v u thng 2, suy ngh k nhng lp lun ca h cho vic ng h hoc bi b s dnh lu qun s. C ba vn ny sinh trong u ca cc nh lnh o M" Vn th nht, cp n nhng cch thc tham gia ca Lin X vo cuc chin. Th hai, cc nh lnh o M tho lun v tc ng ca s leo thang ca M trong quan h MX. Th ba l, trin vng ni chung cho s ho hon v cc mi quan h Trung-M ni ring cng c cn nhc Washington. Ban lnh o Hoa K khng hy vng Lin X s ng ngoi khi M tn cng vo Vit Nam dn ch cng ho. Nhng thi ca Moskva i vi nhng trin vng v cuc chin ng Nam nh th no v s gip no m h sn sng cung cp cho Bc Vit Nam nu nh M thc hin nhng k hoch tr a chng H Ni? Nhng vn ny dng nh gy ra s lo ngi cho Ngoi trng M Rusk, khi ng ta xut hin trc y ban i ngoi Thng vin ngy 8 thng 1 trnh by v tnh hnh ng Nam . Theo Rusk, Lin X mong mun trnh dnh lu vi M trong cuc chin khu vc ny. Hn na, Lin X lo s v nhng hu qu ca cuc chin gia mt bn l Bc Vit Nam v Trung cng vi bn kia l "th lnh ca th gii t sn". Rusk cho rng: "Chng ti c c mt du hiu cho thy rng h ang lo lng v mt trin vng c bit s din ra trong tnh hnh ny". CIA ng vi quan im ny v c th hin trong bo co thng 1: "Lin X dng nh ngy cng lo lng v kh nng leo thang trong cuc chin c Nam Vit Nam v Lo, ang tm kim mt vi bin php ngn cn cc hot ng ca M v Bc Vit Nam". Qua k hoch gip ca Lin X cho ng minh Vit Nam, CIA nhn xt rng: "S p li ca Lin X i vi cc k hoch nm bom ca M s bao gm c n lc ngoi giao v tuyn truyn mnh m, kt hp cht ch vi s gip bng qun s cho Bc Vit Nam, trong hu nh chc chn s gm c pho phng khng v Rada". Tnh bo M cng tin rng Vit Nam cng c th thc gic Lin X vin tr tn la t i khng v cc my bay phn lc tin tin. Vo thi im ny, Lin X thc s bt u nhng chuyn tu vn chuyn v kh cho h thng phng khng ca Vit Nam dn ch cng ho. Trong bo co ngy 3 thng 2, CIA cho thy rng cc loi v kh phng khng gn y bt u xut hin Bc Vit Nam. Ngy 9 thng 2 William Bundy, Tr l B trng B Quc phng v cc vn an ninh quc t, trnh ln cc thnh vin trong tiu ban v cc vn Vin ng ca y ban i ngoi Thng

vin M vi thng tin rng, Lin X trang b phng khng ng k cho sn bay chnh khu vc H Ni. Trng tm ca cc cuc tho lun Washington vo thng 1 v u thng 2 nm 1965 tp trung vo hai vn c quan h mt thit vi nhau, l kh nng chnh sch ca Lin X hng vo M v Trung Quc. Cc nh hoch nh chnh sch ca M tin rng Trung Quc l mt vn ch yu ca Lin X, khi xem xt n s pht trin mnh lit ca hai cng quc ginh vai tr lnh o trong phong tro Cng sn quc t. Theo cc c vn ca Tng thng, v l do ny nn Moskva sn sng tng cng v tr ca mnh trong cc nc x hi ch ngha v thm ch c th hy sinh mt vi mc tiu ho hon vi phng Ty. Quan im ny c Liewllyn Thompson, mt chuyn gia v Lin X v l i s lu ng, pht biu trc y ban i ngoi Thng vin M ngy 14 thng 1: "R rng l trong cc thng sp ti, phn ln vic bn tm ca cc nh lnh o X vit l quan h gia h vi Trung cng". Thompson nhn xt: "Bi v h ang tranh ginh vi Trung cng to nh hng ti cc ng cng sn khc, do bt k iu g h lm u s lin quan n vic vn c nh hng n quan h Trung-X nh th no?". Thompson cho rng, quan h gia Lin X vi phng Ty c xp hng th yu trong chng trnh ngh s ca Lin X. Vi ngy sau, Ngoi trng Rusk pht biu cng quan im nh vy, thm ch cn thng thng hn khi bo co vi Thng vin v tnh hnh ng Nam : "Suy ngh hin nay ca ti l vn Trung Quc l ni bn tm ln Moskva v bt k iu g m h v chng ta ang lm v ang bn ch bng mt phn trong vn ca h vi Bc Kinh. Theo s cm nhn c bn nht, vn Bc Kinh l u tin chnh sch i ngoi hng u ca h". Cc nh gi ca tnh bo M ng h (v i khi cn thi phng) quan im ny bng cch phn tch s pht trin trong chnh sch ca Lin X ng Nam , t nhng d bo v s rn nt trong quan h Trung-X: "Kt qu ca s bn tm ca Lin X i vi Trung Quc, theo cc nh phn tch M, l mt v tr khng th ho hp, hn na i vi Moskva v lnh vc quan h X-M, c bit trong trng hp nhng hot ng theo k hoch ca M chng li Bc Vit Nam. Trong mt d bo tnh hnh quc gia c bit ngay sau cc cuc nm bom tr a ca M chng li Bc Vit Nam. Ban lnh o tnh bo M (sau nhng d bo v nhng n lc ca Trung Quc nhm khot su thm s kh x ca Lin X), d bo rng: "Chnh sch chung ca Lin X s nng n hn i vi M". Chnh iu ny s nui dng cc hnh ng cn tr vic lm ho du nhng cng thng v lm tng c ch th ch ca Lin X v cc vn ng-Ty khc. ng thi, tnh bo M cng nhn mnh rng, Lin X s khng mun kch ng mt cuc khng hong ln bt k ni no, v d nh Berlin hoc Cuba, h l phn ng i vi cc hnh ng ca M. Mc d Washington lo ngi v s sa st c th trong cc mi quan h X-M, nhng trin vng v mt Lin minh Trung-X thc s l mt cn c mng cho cc nh hoch nh chnh sch ca M. Rusk tin rng nu khng thc hin nhng hnh ng mnh m ngn chn him ho ca Trung Quc ng Nam , th Lin X v Trung Quc d kt hp cc n lc ca h li vi nhau buc " quc M" rt lui c cc khu vc khc trn th gii. Nh ng trnh by ti cuc iu trn trc y ban i ngoi Thng vin: "Nu nh Bc Kinh c th chng minh c rng, ng li, chnh sch ca h em li nhng li ch thc t, nh nhng thnh cng ng Nam v Indonesia, th s c mt kh nng rt to ln l, Moskva s n lc thu hp mi ngn cch gia Moskva v Trung Quc bng cch hng ti quan im mang nng tnh qun s ca Bc Kinh i vi cuc cch mng th gii".

Vi ngy sau Ngoi trng M li th hin nim tin mt ln na cng ti chnh y ban ny: "Ti tht s tin tng rng nu Bc Kinh ginh c thnh cng ng kinh ngc ng Nam hoc chng li n , th Trung Quc c th lm tng thm trin vng Lin X s thu hp khong cch vi Bc Kinh bng cch tin hnh theo nh hng v t tng v chin thut ca Bc Kinh. Mt khc, nu nh nhng ngi Cng sn Trung Quc b chn li ti cc gii hn hin ti ca h, th nhng c hi s c chng minh rng, Bc Kinh s tin xa hn theo chiu hng cng tn ti ho bnh (t nht qua nhiu bc). Ti khng bao gi hy vng iu xy ra sm". kin phn i v kh nng thit lp li mi quan h hu ngh gia Moskva v Bc Kinh l do Mike Mansfield, th lnh phe a s ti Thng vin a ra. Trong bc th ca ng gi Tng thng Johnson sau mt cuc tho lun ti Nh Trng, Mansfield cho rng s can thip trc tip ca M vo cuc chin Vit Nam c th dn ti "mt mc hp tc gn gi hn gia Lin X v Trung Quc iu c th t bc l r bng vic Lin X phc hi li vin tr qun s cho Trung Quc v vic vn chuyn hng vin tr ca Lin X qua Trung Quc cho Bc Vit Nam. y c th l mt bt li rt ln bi v mt trong nhng hy vng ca phng Ty l khuyn khch s rn nt gia hai cng quc cng sn, mt hy vng m ti tin chc rng by gi gim xung mt mc ng k". T rt nhiu cuc tho lun Washington u nm 1965 m chng c th nh hng n cc mi quan h X-M trong cuc chin Vit Nam v cng c th rt ra hai kt lun: Mt l: Lin X khng hi lng vi cuc xung t qun s ng Dng v mong mun tht s dn xp ho bnh, cng sm cng tt. Hai l: Trong cuc chy ua lu di ny, Lin X khng mong mun lm nguy hi n cc mi quan h vi phng Ty ni chung, c bit l vi M bi v cuc xung t ny nm mt gc xa xi ca th gii. Trong khi cc nh phn tch ngi M ang lm r s ri rm ca tnh hnh th gii, c th nh hng n hot ng ca M Vit Nam, th hai s kin xy ra vo thng 2 lm thay i c bn tnh hnh v to ra mt bc chuyn mi trong cuc chin Vit Nam. Ngy 31 thng bo ch Moskva a tin rng Ch tch Hi ng B trng Lin X Kosygin s thm H Ni vo u thng 2. Chuyn thm ny to ra mt bc tin trong quan h gia Lin X v Bc Vit Nam sau cuc gp ca cc nh lnh o X vit vi Phm Vn ng vo thng 10 v 11 nm 1964. Khong cch gia cc cuc gp ny v chuyn thm ca Kosygin c nh du bng nhng thay i v cht trong mi quan h song phng gia Lin X v Vit Nam dn ch cng ho. Ngoi vic m ca phi on thng trc Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam vo cui thng 12 nm 1964, Lin X tng cng cc n lc ca h mt cch r rng bo v H Ni khi nhng cuc cng kch c th xy ra, bng cch chuyn ti Vit Nam dn ch cng ho cc loi v kh phng khng. H cng y mnh s gip tinh thn bng cch ln n chnh sch ca M Vit Nam v ng Nam . Nhng chuyn hng ny trong chnh sch c cc "ng ch" Vit Nam hoan nghnh. Cc nh ngoi giao X vit bo co vi Moskva rng, Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam min Nam Vit Nam t ra mn nguyn vi tin tc v s ng h ca Lin X trong cuc u tranh ca h. ng thi h cng nhn mnh rng, v tr ca Lin X trong khu vc s ph thuc vo mc vin tr ca Lin X cho cuc u tranh ca Vit Nam.

R rng rng, chuyn thm ca Kosygin c d nh nhm cng c nn tng mi trong cc mi quan h gia Lin X v Vit Nam dn ch cng ho, ng thi lm r cc chi tit trong quan h gia hai nc vi cc vn qun s l trng tm ti cc cuc tho lun. Do vy on i biu Lin X gm c Th trng B Quc phng, Nguyn soi Konstantin Vershinia, Ph ch tch y ban Nh nc v ngoi thng, Tng G.S. Didorovich v B trng hng khng dn dng Engenii Loginov. CIA lu n tm quan trng ca chuyn thm ca Lin X trong bo co tnh bo ngy 1 thng 2. CIA thy rng mt trong nhng mc ch chnh chuyn thm ca Kosygin l "cng c lng tin v nhng tuyn b cng khai c nhc li k t thng 11 rng, Lin X "khng th c th vi s phn ca mt nc x hi ch ngha anh em v rng Lin X sn sng cung cp cho H Ni s gip cn thit". CIA coi chuyn thm ny nh "nh cao trong s trao i quan im k t khi Khrusev b ". Nhng cng theo tnh bo M, Moskva cng ang theo ui cc mc ch khc bng cch gi mt phi on cao cp ti H Ni. Hai thng sau c c nhng bng chng mi, CIA cho l "Kosygin chc chn nh bo ng cho Bc Vit Nam khng c nh gi thp quyt tm ca M nhm ngn chn thng li ca Cng sn min Nam". Nhim v ca ng ta l ku gi H Ni trnh nhng hnh ng c th to ra s tr a ca M v to ra nhng thay i v gii hn ca cuc chin v ch i cho n khi th ch chnh tr Si Gn thc s tan v. Qua xem xt n vic on i biu ny hai ln dng chn Bc Kinh th hin r rng rng Lin X cng c k hoch i n s tho hip vi Trung Quc. Tuy nhin, cc mc ch chuyn thm ca phi on Kosygin c tnh ton rt k. Lin X nhanh chng pht hin ra rng t nht mt s mc tiu ca h l khng th t c. u tin l mong mun Vit Nam trnh s khiu khch i vi M t ra v vng. Ngay sau khi Kosygin n H Ni, cc n v ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam tn cng vo mt cn c ca M Pleiku, git 8 lnh M v lm b thng hn 60 ngi. Cuc tn cng ny bin thnh mt ci c m M ch i t lu nay tin hnh mt cuc tr a. Tng thng Johnson ngay lp tc ph chun cc k hoch cng kch trn lnh th ca Vit Nam dn ch cng ho. Mc d trc Washington hu b cuc tun tiu DESOTO (mt nhim v thu thp tin tc tnh bo Vnh Bc B v dc theo b bin ca Bc Vit Nam) cho ti sau chuyn thm ca Kosygin, nhm trnh lm phng hi n cc mi quan h X-M, nhng cuc tn cng vo Pleiku to cho M mt c hi tuyt vi trng tr Bc Vit Nam v rng vi s hin din ca Ch tch Hi ng B trng Lin X H Ni cng khng th cn tr M c hot ng nh vy. Khng c mt bng chng no cho thy rng Lin X bit trc cuc tn cng vo Pleiku, m ch c mt s lp lun mu thun. Cc mi quan h gia hai nc Vit Nam-Lin X vn cha t ti mc m H Ni c th sn sng thng bo cho Moskva nhng k hoch v cc hot ng ca mnh min Nam. V d nh, u thng 1-1965, mt quan chc ca S qun Lin X Vit Nam dn ch cng ho trong cuc ni chuyn vi mt i din ca Bc Vit Nam trong y ban thng nht t nc c gng tm kim v nhng hot ng sp ti ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam min Nam Vit Nam, nhng khng c kt qu g. Quan chc ny kt lun: "Cng nh trc kia, cc ng ch Vit Nam khng mun chia s vi chng ti bt k mt tin tc no c bit l nhng tin tc lin quan n nhng vn c th ca

tnh hnh min Nam Vit Nam, v hot ng ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam v cc k hoch ca h trong tng lai". Trong mt nghin cu v chin tranh Vit Nam, R.B. Smith cho rng Moskva khng quan tm n vic khuy ng cc s kin min Nam dn n vic kch ng M. Thi ca cc nh lnh o X vit trc s kin ny cng nh nh hng yu (thm ch khng c) ca h H Ni, cho thy rng Lin X kh m c c nhng nh vy. Cc quan chc M hiu vn ny tng i r. Vo lc , khng c mt cht nghi ng no Washington rng Lin X c th bit c cc k hoch ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam. iu tri ngc l tt c nhng li tuyn b v nhng ti liu khng nh li tit l ca cc nh hoch nh chnh sch rng, "Kosygin c th b H Ni by". Tuy nhin, Tng thng Johnson nhn thc c tc ng c th xy ra i vi Moskva t nhng hnh ng tr a ca M. Trong cc cuc tho lun Nh Trng ngay sau khi cc tin tc v cuc tn cng Pleiku c truyn n Nh Trng, khng phi tt c cc c vn ca Tng thng u ng h cuc tn cng tr a trn lnh th Vit Nam dn ch cng ho, ch yu l bi nhng tn thng m chng c th gy ra cho cc mi quan h X-M. Trong s nhng ngi khng ng h cuc tn cng ny gm c: Tr l Ngoi trng George Ball, Mike Mansfield v Liwellyn Thompson. Nhm sa cha thit hi ny mc ti thiu, Johnson thng qua cc bin php cho Lin X c bit v nhng d nh ca M Vit Nam. Vo ngy hm trc khi c cuc hp ca Hi ng an ninh quc gia 8 thng 2, Thompson gp i s Lin X Anatoli Dobrynin c gng thuyt phc ng ta rng M buc phi p li cuc tn cng ca Vit Cng. Chnh Johnson quyt nh c mt cuc tho lun vi i s Lin X-nh ng gii thch cho cc nh lnh o Quc hi M: "Bi v tm quan trng ca vic truyn t quan im ca chng ta ti ngi Nga". Nhng cc n lc ca chnh quyn Johnson khng th ngn chn c phn ng tiu cc ca Moskva. Ngy 9 thng 2, Chnh ph Lin X a ra mt tuyn b lit k v gii thch v cc s kin Vit Nam vi mt li cnh bo rng, Lin X "cng vi cc ng minh v nhng b bn ca mnh" c th thc hin "nhng bc tin xa hn bo v an ninh" v tng cng s phng th ca Vit Nam dn ch cng ho". ng ch l trong c mt s on cp n cc quan chc X-M. Cc nh lnh o X vit nhn mnh rng s pht trin trong quan h gia hai nc l mt tin trnh chung, khng ph hp vi nhng "hnh ng chnh tr hiu chin, m iu c th lm xu i nhng bc tin ti s bnh thng ho trong cc mi quan h X-M". Ngy tip theo, Kosygin v Phm Vn ng a ra mt tuyn b chung nhn mnh tm quan trng ca Vit Nam dn ch cng ho nh l "mt tin ca h thng x hi ch ngha ng Nam ", nhn mnh n vai tr ca n trong cuc u tranh chng "ch ngha quc M" v nhng ng gp trong s nghip bo v ho bnh chu v trn ton th gii. Bn tuyn b cng ti khng nh rng Lin X s "khng gi thi lm ng i vi vic bo m an ninh ca mt nc x hi ch ngha anh em" v "cung cp cho Vit Nam dn ch cng ho nhng khon vin tr v s gip cn thit". Bn tuyn b cng cho thy rng hai nc cng t ti s hiu bit v nhng bc cn phi lm tng cng cc kh nng phng th ca Bc Vit Nam. Chin dch tuyn truyn ca Lin X r rng xut pht t thi cm phn i vi nhng hnh ng xm lc ca M i vi Bc Vit Nam trong khi Ch tch Hi ng B trng Lin X ang thm H Ni. Moskva khng giu gim quan im: "S chn la thi im cho cc cuc nm bom ca M ln lnh th nc Vit Nam dn ch cng ho l mt s xc phm ti Kosygin mt hu qu rt r rng m nhiu c vn ca Johnson lo s".

Ngy 10 thng 2 mt quan chc ca Lin X ti Lin Hp Quc khng nh rng Lin X coi vic nm bom ca M trong chuyn thm ca Kosygin ti H Ni l "mt hnh ng thiu thin ch". Bn thn Kosygin cng khng th tha th cho "hnh ng lm b mt ny", v thm ch mt nm sau ng li a chuyn ny ra trong mt cuc hi m vi Ph tng thng Hubert Humphrey New Delhi. Nhng cng c mt s l do chnh ng to nn s bc tc ca cc nh lnh o X vit. S kin Pleiku v vic tr a ca M xo i nhng g cn li trong hy vng ca Moskva nhm trnh c vic quc t ho cuc xung t Vit Nam. Nh vy, Lin X b buc phi gc qua mt bn chnh sch ng h v tinh thn, khng tham d v phi nhy vo mt cuc chin vi nhng hu qu khng th lng trc c. S kh x trong chnh sch i ngoi ca Lin X cng trm trng hn do mi quan h ngy cng xu i vi Trung Quc. Nhng ln dng chn ca Kosygin Trung Quc cho thy nhng mc tiu khng th thng lng c gia hai cng quc cng sn. Trn ng quay tr v Moskva, Ch tch Hi ng B trng Lin X gp Mao Trch ng ngy 11 thng 2, nhng cuc gp khng em li mt kt qu kh thi no. Cc nh lnh o Trung Quc phn i nhng ngh ho gii ca Lin X cng nh li ngh phi hp gip cho Vit Nam dn ch cng ho. Trong bi cnh ny cc nh lnh o Lin X thng qua mt chnh sch c bt ngun t cui nm 1964. u tin l Moskva s khng mo him sc vi M. Mc d Lin X ln n nhng hnh ng gn y nht ca "Ch ngha quc M", nhng li tuyn b ca h c phn bit bng mt ging iu hi kim ch. Tng t nh vy, cc nh lnh o X vit hn ch nhng li cnh bo xa hn v tc ng ca nhng hnh ng ca M i vi quan h hai nc, nh vy s trnh c nhng khi nim v s v c th xy ra trong tng lai. Moskva cng tnh ton tng i k v nhng li ha gip Bc Vit Nam. Trong bi pht biu trn v tuyn truyn hnh ngy 26 thng, nh cc nh phn tch B Ngoi giao nhn xt. Kosygin ni "bo v Lin X chng li lun iu ca Trung Quc rng Lin X phn bi H Ni, nhng li trnh xa khi vic cam kt rng Lin X s ton quyn trong vic ng h Bc Vit Nam". R rng l iu ny khng c rng Lin X c nh ln trnh s gip thit thc cho nhng ngi bn Vit Nam ca h. S thc l s lng vin tr ca Lin X cho Bc Vit Nam l ng k v ang tng ln hng nm. Th nhng s hn ch c thy r trong cc tuyn b ca Lin X giai on u ca cuc chin Vit Nam l nhng min cng ca Moskva trong vic lm cho vin tr ca h i vi Vit Nam thnh vt chng ngi trong cc mi quan h vi phng Ty. Ngoi nhng du hiu khng c thc nh vy, Moskva rt mun to cho M mt bng chng r rng rng Lin X mun duy tr nhng knh lin h ca h vi phng Ty mt cch ci m. Ngy 12 thng 2, CIA gi cho B Ngoi giao M ni rng c mt quan chc ngoi giao bc trung ca Lin X khuyn mt ng nghip M v s hu ch ca nhng lin h khng chnh thc gia hai cng quc nhm gii quyt cuc xung t mt cch ho bnh.

Cho n cui thng 3, CIA tng kt nhng cuc tip cn ring ca cc quan chc X vit trong nhng ngy u tin ca s leo thang trong cuc chin. Theo CIA, nhng cuc tip cn ny "nhn mnh mong mun ca Moskva trnh s tham gia vo cuc chin Vit Nam v tip tc hp tc M tin ti mt gii php chnh tr". CIA nhn xt: "Mt ti thch hp trong cc cuc hi m" l mt im c nhn mnh trong li ch chung gia M v Lin X, nhm t ti mt gii php ho bnh cho cuc khng hong. Bt k ai quen vi cc phng php lm vic ca b my nh nc X vit u c th hiu rng nhng bc tin nh vy s khng th thc hin c nu nh khng c s hng dn t trn. V vn ny, nhng cm gic c nu ra trn th hin v tr ca cc nh lnh o X vit v mong mun ca Lin X trnh s khng cn thit trong cc mi quan h vi Washington. Cc quan chc cao cp nht ca Moskva cho cc nh ngoi giao M thy r v tr cng khai ca h (Lin X) nn c nhn thc nh th no? i s M Moskva, Toy Kohler bo co vi B Ngoi giao M ngy 4 thng 3 rng, mc d Lin X c thi cng rng, nhng tnh hnh th Moskva dng nh "d thay i", ngha l tt c cc knh lin lc vi Lin X nn c gi "trong tnh trng hot ng tt tng lai gn". V i s M b thuyt phc bi s "tha nhn gn nh thng thng" ca Gromyko khi ng ta tr li cu hi ca Kohler rng nhng tuyn b khc ca Lin X cho v i s M ny ch l "mt on tuyn truyn" v khng th coi l mt cu tr li ca chnh ph Lin X i vi nhng tuyn b ca Ngoi trng Rush vi i s Dobrynin. Washington, nhng ngh ny ca Lin X t c s tho mn hai kha cnh. u tin l nhng mi lin h gia cc quan chc Lin X v M gip lm cho mi bn bit c nhng quan im v cc d nh ca nhau v nhng mi lin h ny c coi nh mt bo m chng li s hiu lm c th gy nguy hi cho quan h hai nc. Hai l, Lin X c th cung cp cho H Ni mt knh lin lc hoc t ra c mt cch no thng bo vi H Ni v cc k hoch ca M Vit Nam m khng b mt him ho rng thng tin ny c th b c lm sai lch, v d nh bi Bc Kinh. Nhng cn nhc ny gip hnh thnh nn nhng kin ngh v tm quan trng trong vic lin lc vi X vit do cc i s M ng Nam thc hin. Ngy 26 thng 2, Maxwell Taylor Si Gn cng nh U. Alexis Johnson, ph ca ng ta, William Sulliwan, i s M Lo, v Graham Martin, i s M Thi Lan gi v Washington quan im ca h v vai tr kh thi ca Lin X trong cuc chin Vit Nam. Taylor lo lng i vi cht lng tin tc v cc mc tiu ca M m H Ni ang nhn c. ng nghi ng rng nhng tin tc c th b Trung Quc c lm sai lch. " trnh mi nguy him ny", Taylor cho l: "Chng ta ngh mt kh nng lin lc vi Lin X mt cch chnh xc v gii hn t nhin ca cc yu cu no rng h s chuyn cc mc tiu cho H Ni, nhng chng ta hy vng l h s lm nh vy trong s bo m v nhng li ch ring ca h". Sau ng ni trc tip vo mt ng dy chung ca bn i s ang tho lun rt lu v cc vn ca cuc chin Vit Nam. H nhn mnh n nh hng mnh m ca Trung Quc ang kim sot Vit Nam dn ch cng ho. Theo cuc trao i ny th ch c mt cch la chn c th chp nhn c i vi Trung Quc l Lin X. "Tuy nhin, vic Lin X nhn c s biu l chnh

xc rng chng ta khng phn i vai tr ang tip tc ca Lin X Vit Nam dn ch cng ho l rt quan trng, Lin X mun thay th nh hng ang thng tr Vit Nam ca Cng sn Trung Quc". ng thi cc i s min cng buc Lin X ng h Vit Nam dn ch cng ho. Mc d cc nh ngoi giao M cho l thi im cho cc cuc thng lng vi Vit Nam dn ch cng ho cha ti, nhng h cng nhn rng kh nng khi Vit Nam dn ch cng ho "c th cng vi Lin X" chp nhn s chia ct Vit Nam v ng vi thn phn ca n "nh mt quc gia Cng sn nh, c lp nm b Bc ca V tuyn 17. V vy, ti liu ny cng ch ra rng trong thng 2 nm 1965, Washington sn sng tho lun vi Bc Vit ch trn nhng vn ca ring n v lm nh vy Bc Vit Nam s khng loi b s gip ca Lin X. i vi cc nh lnh o X vit, s bt u ca hot ng qun s ca M chng li Bc Vit Nam rt ngn khong cch chin thut ca h. S on kt "v sn" cng vi cuc u tranh ginh c lp v chng ch ngha quc t ra lut l ca Lin X. Mc d, mun gii quyt cuc xung t mt cch ho bnh, Lin X cng phi cn nhc n nhng mong mun ca ng minh Bc Vit Nam ca h. Nu nh (nh Rush cng nhn) H Ni v Bc Kinh ang vit kch bn cho cc hot ng ca M ng Nam th Lin X cng phi c phn tham gia ng gp, ti thiu cng l ng gp mt cch chnh thc. Kosygin nhn mnh n nhng t ng d hiu ny trong mt cuc tip chuyn vi mt quan chc phng Ty vo cui thng 2, y l thi im m cc nh lnh o Bc Vit Nam r rng c d nh tin hnh chin tranh thng nht t nc. Nhng cc nh lnh o M vn c th hi lng vi tnh hnh tip theo s leo thang ca M vo cuc chin Vit Nam. Tt c nhng ni lo s ca h ho ra l b cng iu ho. Nhng cuc nm bom tr a Bc Vit Nam, cng nh mt chng trnh tip tc nm bom Vit Nam dn ch cng ho (tn mt l "Sm rn") v vic trin khai cc lc lng qun chin u ca M din ra sau min Nam Vit Nam khng dn ti mt cuc khng hong quc t ln no hoc mt cuc chin vi Trung Quc v Lin X na, Moskva dng nh rt ho hc gip gii quyt tnh hnh ny. Mc George Bundy, nh gi kt qu trong nhng ngy u tin ca cuc chin ghi trong bo co trnh ln Tng thng rng nhng hnh ng ca M khng lm cho Lin X v Trung Quc on kt vi nhau. Mc d, H Ni vn cha thuyt phc l "s nhng ngi lng ging ca h n c", nhng M c th thc hin bc i ban u. iu quan trng nht, theo Bundy, Washington c th tin ti mt tnh th (vi t s xung khc so vi chng ta d on) m trong d lun quc t c th xem hnh ng chng li Bc Vit Nam ca chng ta nh l mt li p li t nhin, chng li cc hot ng ca Vit Cng min Nam". Bundy vit: "iu ny phn nh mt tm trng ang thnh hnh Washington "l mt s thay i mi v quan trng. iu ny c li nht cho chng ta i vi hot ng tn cng ca du kch trong mt cuc chin lu di, bt k kt qu cui cng l g". Tht khng may l Bundy khng bit: "kt qu cui cng Vit Nam l g?". Moskva, mc ri lon v kh chu trong nhng ngy leo thang u tin ca cuc chin m ra mt tnh ton nghim chnh. Mc d h trng i mt s tr th bng n, nhng cc nh lnh

o X vit vn cha xc nh r ng hng trong chnh sch ca mnh. Bi v, trong nhng thng tip theo Lin X s phi nhanh chng vch ra chnh sch ca h i vi Vit Nam trong khi li phi cn nhc s tham gia ca h vo cuc chin Vit Nam.

Chng 3 Cuc chin tranh ang din ra

Vi quyt nh ca Tng thng Johnson bt u nhng cuc tr a ko di chng Bc Vit Nam, cuc chin ng Dng i vo mt giai on mi. By gi th nhng hnh qun quyt nh ca c hai pha t t ra s hp l ca ring h cho nhng ngi tham gia. K t thng 3 nm 1965 tr i kch bn ca cuc chin vit theo mt cch thc s trn chin trng. Nhng s kin xy ra t thng 3 n thng 7 nm 1965 chng minh rng, c Washington v H Ni mu thun vi nhng tuyn b ca h v vic ng h cc cuc m phn ho bnh, cho rng tn cng qun s l nhng bin php duy nht i n ch ca h. Hi ngh 11 ca ng Lao ng Vit Nam, t chc vo thng 3 c khng nh s nghip ca nhng ngi Cng sn Vit Nam l ginh thng li v mt qun s i vi ch ngha quc M. Trong khi , nhng quyt nh ca chnh quyn Johnson v vic trin khai cc lc lng qun chin u ca M ti min Nam Vit Nam, v m rng cc cuc nm bom chng Vit Nam dn ch cng ho cho thy quyt tm ca chnh quyn M ti nhm bp cc cuc ni lon min Nam v nhng k gip min Bc. Nhng din bin mi ng Nam c tc ng th ca cc nc b bn v ng minh ca cc bn tham chin. Lin X l mt trong nhng s nc coi nhng s kin ng Dng vi ni lo s v khng chc chn: V nhng n lc t c mt gii php ngoi giao cho cuc chin b tht bi, Moskva r rng thin v (ti thiu vo lc ) vic tp trung cng c nn quc phng ca Vit Nam dn ch cng ho thay th v hng chu nhng li buc ti "phn bi" li li ch ca ch ngha x hi. Vo thng 3 Bc Kinh lm cng thng chin dch chng Lin X khi phn ng Hi ngh cc ng Cng sn v cng nhn quc t c t chc vo u thng Moskva v i vi nhng du hiu u tin ca s ho hp gia Lin X v Bc Vit Nam sau chuyn thm ca Kosygin ti ng Nam . S khng va lng ca cc nh lnh o Trung Quc c th hin trong mt v rc ri xy ra gn i s qun M Moskva ngy 4 thng 3. Hm sau bo Pravda thng tin vi c gi rng c mt cuc biu tnh ca sinh vin nc ngoi ang hc ti cc trng i hc Moskva t chc ngay trc i s qun M, c cho l chng cuc chin lc ca M Vit Nam. Bi bo ny rt ngn gn v c th khng c ti nu nh mt tun sau bo Pravda khng n hnh mt bi vit ca B Ngoi giao Lin X gi i s Trung Quc, trong cc quan chc Lin X ln n "chin dch tuyn truyn om sm" c tin hnh Trung Quc v c lin quan n cuc biu tnh ngy 4 thng 3. Bi vit ny a ra li gii thch ca Lin X v cc s kin din ra ngy hm v gi hnh vi ca cc sinh vin Trung Quc trong cuc biu tnh l "mt c chun b trc nhm gy ra cc hot ng bo lc nhm chng li c cc i s qun nc ngoi ln cc i din ca chnh quyn "X vit". Bo Pravda cho rng hn ba mi dn qun v b i Lin X b nh, bn ngi b thng nng do sinh vin Trung Quc gy ra. Khi Chnh ph Trung Quc tuyn dng nhng sinh vin tham gia vo cuc biu tnh ny v trong mt cuc biu tnh tip theo ti cc l k nim khi nhng sinh vin quay tr v Trung Quc, iu dng nh nhm th hin cho cc nh lnh o X vit thy r rng cc quan chc Trung Quc ng sau v "khiu khch ny". Nhng s kin trn cho thy s rn nt gia hai cng quc cng sn khng nhng khng c hn gn sau hot ng leo thang ca M Vit Nam m tng ln mc d Lin X c nhng n lc to ra mt "mt trn thng nht" ca cc nc x hi ch ngha. By gi cc nh lnh o Lin X bt u thc hin nhng bc i mnh m pht trin cc mi quan h Lin X-Bc Vit Nam. u tin Moskva cam kt cng c s hp tc gia hai nc trn cc lnh vc kinh t v qun s.

Nhng chuyn hng quan trng u tin ca vin tr Lin X ti H Ni c thc hin vo thng 3, nh kt qu ca chuyn thm hi thng 2 ca on i biu Lin X ti Vit Nam dn ch cng ho. Moskva u tin s dng vn ti ng bin v hn ch vin tr ca mnh dng cung cp lng thc v thit b, nhng sau mt Ngh nh th gia Lin X v Trung Quc v vic qu cnh vin tr ca Lin X qua lnh th Trung Quc c k kt ngy 30 thng 3 (y l mt nhng b nh ca Bc Kinh trc nhng ngh ca "Mt trn on kt"), s lng v kh, n dc ngy cng tng ln c chuyn t Lin X cho Qun i nhn dn Vit Nam. Trong khi Moskva duy tr mt quan im cng khai cng rn v tnh hnh ng Nam . S tuyn truyn ca Lin X tng mnh vo dp thng 3 khi Moskva khng b l mt c hi no tuyn b s trung thnh ca h vi "s nghip chnh ngha" ca nhn dn Vit Nam v a ra nhiu tuyn b ln n s xm lc ca M. Hn na, Moskva b sung thm mt phng thc mi trong nhng tuyn b ng h H Ni. Ngy 24 thng 3, Breznev pht biu trn Qung Trng khen ngi nhng nh du hnh v tr trn tu Voskhod II va tr v mt t, bt ng ng ta chuyn sang vn cuc chin Vit Nam, Breznev nh thng l ln n " quc M" v nhng cuc tn cng ca n vo nn c lp v s ton vn lnh th ca mt nc x hi ch ngha. Sau ng ta lu rng c nhiu cng dn Lin X xung phong ln ng ti Vit Nam chin u cho t do. Nh lnh o X vit m bo vi cc khn gi rng ng hiu "tnh cm ca tinh thn on kt anh em, ch ngha quc t v sn" ang tm thy s biu l trong nhng li thnh cu ny ca nhn dn X vit. ng ta nhn mnh, t nc ng s hon thnh ngha v quc t ca mnh i vi Nh nc Vit Nam dn ch cng ho. Tuyn b ca Breznev bo ng ti cc quan chc Washington, nhng ngi m i vi h khng c ni s no bng s tham gia trc tip ca Lin X vo cuc chin Vit Nam. i s M Moskva, Kohler nh gi bi pht biu ny nh l "mt khu sng ln n trong mt chin dch chnh tr v tuyn truyn c to ra hn ch v tr ca M Vit Nam, trc th gii, bo ng cho d lun th gii v mt s leo thang tr th khng l v nh vy s thuyt phc c th gii rng ch c mt la chn duy nht cho s suy thoi nghim trng ca tnh hnh, l, mt hi ngh vi nhng quan im ca Lin X". Nhng Kohler coi s cp n nhng ngi tnh nguyn trong bi pht biu ca Breznev nh l mt v bc cho php Moskva trin khai qun i X vit, nhm cung cp ngi s dng cc loi v kh phc tp ca Lin X gi ti H Ni. Nhng iu ny kh c th coi l mc tiu duy nht ca Breznev. Trong khi ng c c bn ca ng ta l th hin s sn sng ca Lin X nhm gip mt t nc x hi ch ngha anh em bng tt c cc bin php c th, s cng nhn v nhng ngi tnh nguyn Lin X cng nhm vo cc li buc ti ca Trung Quc rng "nhng k xt li" Moskva ch cung cp s gip na vi cho cc ng minh ca h nhm khng lm mt i cc mi quan h ca h vi "bn quc" v mt mc tiu r rng khc l cng c v tr ca Lin X ti H Ni, iu ny i hi mt tng th nhng n lc ca Lin X, khng phi ch l "nhng tnh nguyn". Gi qun tnh nguyn ti Vit Nam chc chn khng c Moskva xem l mt kh nng thc t vo thi im thng 3 nm 1965 (v nh chng ta s thy, sau ny cng vy). Li pht biu ca Breznev l phn ng trc li ku gi gip ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam vo ngy 22 thng 3, k c vic gi lnh tnh nguyn n t cc nc x hi ch ngha trong cuc u tranh ca h chng li "ch ngha quc M". ngha thc s ca li ku gi ny tit l bn ngy sau trong mt cuc i thoi gia i s Lin X ti H Ni v Th trng B Ngoi giao Vit Nam dn ch cng ho Hong Vn Li. ng Li khng nh chin dch ku gi gi qun tnh nguyn ng mt "vai tr chnh tr, biu tnh on kt v hu ngh cch mng ca nhn dn cc nc x hi ch ngha". Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam rt bit n s gip ca Lin X nhng cha cn ti qun tnh nguyn. H s c yu cu gi ti khi cn thit. Tuy nhin, i vi H Ni mt "s cn thit" nh vy tr nn phc tp bi yu t Trung Quc. Cc nh lnh o Bc Vit Nam hiu rng h s b bt buc phi yu cu qun tnh nguyn ca nc

Cng ho Nhn dn Trung Hoa cng nh ca Lin X v ca cc nc x hi ch ngha khc. Mc d c nhng mi quan h gn gi gia hai nc chu , H Ni vn mang mt mi nghi ng ngm ngm c hnh thnh t trc v "ngi lng ging khng l phng Bc". Bc Vit Nam c che giu "s thiu nim tin" bng cch vin dn s i khng gia Moskva c Bc Kinh nh l mt tr ngi chnh trong vn qun tnh nguyn v nhng vn tip t hu cn khc. Mt chuyn gia Bc Vit Nam cng cp ti vn t qun tnh nguyn di s ch huy ca ngi Vit Nam. Mc d quan trng, vn ny c th c gii quyt d hn nhiu so vi mi lo ngi ca H Ni s mnh b t di quyn ch huy ca Bc Kinh. Qun tnh nguyn Lin X v nhng kha cnh khc ca mi quan h ca Lin X-Bc Vit Nam c tho lun trong chuyn ving thm Moskva do L Dun dn u. Chuyn i ny c v nh l chuyn ving thm cui cng trong mt lot cc cuc gp g cp cao gia hai nc nhm xc nh phng hng v hnh thc hp tc trong nhng iu kin thi chin. Thng tin v s c mt ca phi on Bc Vit Nam c gii bo ch Lin X gi kn cho mi n sau khi phi on ri Moskva v nc, iu ny minh chng cho tnh cht b mt ca chuyn ving thm. Thay vo bo ch Lin X c bao ph kn bi nhng bi tng thut v chuyn ving thm ca mt phi on cp cao Mng C. Ch mi ti ngy 18 thng 4, t Pravda mi cng b thng co chung Lin X-Bc Vit Nam vi nhng thng tin v chuyn ving thm. Thng co chung thng bo vi nhn dn Lin X rng L Dun cng B trng B Quc phng Vit Nam dn ch cng ho, V Nguyn Gip v B trng B Ngoi giao Nguyn Duy Trinh, gp g nh lnh o Lin X cp cao nht t ngy 10 ti ngy 17 thng 4. Chng trnh ngh s ca cuc m phn ny khng c tit l, tuy nhin t thng co chung c th suy lun rng vn chnh c cp l s hp tc Lin X-Vit Nam dn ch cng ho trong cuc u tranh ca Bc Vit Nam chng li "nhng k xm lc M". Trong thng co chung c hai on vn quan trng gip hiu c cuc m phn ny. on th nht, l mt li cnh co r rng, trong trng hp M tip tc c thi th ch vi Vit Nam dn ch cng ho, Chnh ph Lin X "theo tinh thn Quc t v sn", s cho php nhng cng dn Lin X no by t mong mun "c chin u cho s nghip chnh ngha ca nhn dn Vit Nam, c bo v nhng thnh qu ca ch ngha x hi" Nc Vit Nam dn ch cng ho, c ln ng ti Vit Nam, min l Chnh ph Bc Vit Nam yu cu gi qun tnh nguyn. Th hai l, hai ng "hi lng" ghi nhn rng t c "s hiu bit ban u" v vic "tng cng tim lc qun s ca Vit Nam dn ch cng ho theo nh mc v trnh t d kin". Thi hi lng ca nh lnh o Lin X i vi nhng kt qu ca cc cuc m phn c Th tng Kosygin khng nh vi ngy sau trong cuc tip n trng th phi on Mng C. Kosygin ni vi c to v chuyn ving thm Moskva ca phi on v nhn mnh rng nhng cuc m phn gia cc nh lnh o Lin X v Vit Nam thnh cng tt p. "Nhng cuc m phn ny em li kt qu kh quan v gip vch ra cch thc hp tc trn nhng vn v hnh thc v phng tin u tranh chng li chnh sch th ch ca ch ngha quc M, v s tng cng hn na kh nng qun s ca Nc Vit Nam X hi Ch ngha cng nh v vic gii quyt nhng vn ca bn o ng Dng trn c s Hip nh Geneva". Chuyn ving thm ti Moskva ca Bc Vit Nam khng lt qua s ch ca Washington. Chnh quyn Johnson rt st sng bit c kt qu ca nhng cuc m phn; vn ch yu l quan h hp tc qun s Lin X-Bc Vit Nam. Theo mt bn ghi nh c bit ca Hi ng thm nh Quc gia, Lin bang X vit "gn nh chc chn" s cung cp cho H Ni nhng v kh phng khng. Nhng v kh ny c th bao gm nhng khu i tn la t i khng dnh cho khu vc xung quanh H Ni, Hi Phng v nhng trung tm trng yu khc, my bay chin u-mc d my bay rt kh vn chuyn bng ng st m khng c s hp tc ca Trung Quc. V qun lc, cc ngun tin tnh bo ca M cho rng Lin X c l s a sang "mt s phi cng v k thut vin" di v bc "qun tnh nguyn". Tin tc tnh bo M nghi ng kh nng Lin X s trin khai ti Vit Nam lc lng qun s bao gm nhng n v phng khng, nhng n v b binh, v nhiu loi nhn lc k thut khc, cc chin hm tun dng v thm ch c tu ngm.

Tin tc tnh bo ca CIA v cc ngun khc nghing v nhn nh Lin X s chn mt gii php trung dung gia can thip hon v ng ngoi cuc hon ton, v "mt gii php trung dung no " hn "xut hin t gia thng t ti Moskva". Tuy nhin, bn ghi nh cng khuyn co, nu khng hong tip tc duy tr mc ri ro v phc tp hin ti hoc cao hn, th "gii php trung dung c l s khng tn ti c". Chuyn ving thm Moskva ca L Dun v cc ng ch ca ng c l cng gip gii quyt vn vn chuyn vin tr ca Lin X qua lnh th ca Trung Quc v chng dng chn ca phi on Vit Nam dn ch cng ho ti Bc Kinh trn ng tr v nc hn l c lin quan ti vic tho thun vin tr. Trn thc t, CIA thng bo cho cc nh lnh o Washington vo thng nm rng "vin tr qun s c trng i t lu ca Lin X c th sp ti min Bc Vit Nam". Vo cui thng , ngy 25 thng 5, tin tc tnh bo M bo co du hiu xut hin u tin ca nhng v kh hin i ca Lin X ti Vit Nam: 15 my bay MIG 15-17S, hn c gi ti Vit Nam bng ng st qua Trung Quc, thm vo con s khong mt trm xe thit gip c ngi li c trang b sng phng khng. Ngy hm sau B Ngoi giao thng bo cho i s qun M ti Moskva v vic nhng my bay nm bom loi nh IL-28 c chuyn n Vit Nam m trc y qun i M xem l mt loi v kh tn cng trong cuc khng hong tn la Cuba nm 1962. Mc d cc quan chc B Ngoi giao tin tng rng "mong mun nhng chic my bay ny theo quan im ca Moskva l rn e trong thi im hin ti" nhng h cng lu quyt tm ca nh lnh o Lin X ng h nhng ng minh ca h Bc Vit Nam bng mi gi, thm ch c th gy thit hi cho vic gim tnh trng cng thng. Tuy nhin, i vi H Ni mt "s cn thit" nh vy tr nn phc tp bi yu t Trung Quc. Cc nh lnh o Bc Vit Nam hiu rng h s b bt buc phi yu cu qun tnh nguyn ca Nc Cng ho Nhn dn Trung Hoa cng nh ca Lin X v ca cc nc x hi ch ngha khc. Mc d c nhng mi quan h gn gi gia hai nc Chu , H Ni vn mang mt mi nghi ng ngm ngm c hnh thnh t trc v "ngi lng ging khng l phng Bc". Bc Vit Nam c che giu "s thiu nim tin" bng cch vin dn s i khng gia Moskva c Bc Kinh nh l mt tr ngi chnh trong vn qun tnh nguyn v nhng vn tip t hu cn khc. Mt chuyn gia Bc Vit Nam cng cp ti vn t qun tnh nguyn di s ch huy ca ngi Vit Nam. Mc d quan trng, vn ny c th c gii quyt d hn nhiu so vi mi lo ngi ca H Ni s mnh b t di quyn ch huy ca Bc Kinh. Qun tnh nguyn Lin X v nhng kha cnh khc ca mi quan h ca Lin X-Bc Vit Nam c tho lun trong chuyn ving thm Moskva do L Dun dn u. Chuyn i ny c v nh l chuyn ving thm cui cng trong mt lot cc cuc gp g cp cao gia hai nc nhm xc nh phng hng v hnh thc hp tc trong nhng iu kin thi chin. Thng tin v s c mt ca phi on Bc Vit Nam c gii bo ch Lin X gi kn cho mi n sau khi phi on ri Moskva v nc, iu ny minh chng cho tnh cht b mt ca chuyn ving thm. Thay vo bo ch Lin X c bao ph kn bi nhng bi tng thut v chuyn ving thm ca mt phi on cp cao Mng C. Ch mi ti ngy 18 thng 4, t Pravda mi cng b thng co chung Lin X-Bc Vit Nam vi nhng thng tin v chuyn ving thm. Thng co chung thng bo vi nhn dn Lin X rng L Dun cng B trng B Quc phng Vit Nam dn ch cng ho, V Nguyn Gip v B trng B Ngoi giao Nguyn Duy Trinh, gp g nh lnh o Lin X cp cao nht t ngy 10 ti ngy 17 thng 4. Chng trnh ngh s ca cuc m phn ny khng c tit l, tuy nhin t thng co chung c th suy lun rng vn chnh c cp l s hp tc Lin X-Vit Nam dn ch cng ho trong cuc u tranh ca Bc Vit Nam chng li "nhng k xm lc M". Trong thng co chung c hai on vn quan trng gip hiu c cuc m phn ny.

on th nht, l mt li cnh co r rng, trong trng hp M tip tc c thi th ch vi Vit Nam dn ch cng ho, Chnh ph Lin X "theo tinh thn Quc t v sn", s cho php nhng cng dn Lin X no by t mong mun "c chin u cho s nghip chnh ngha ca nhn dn Vit Nam, c bo v nhng thnh qu ca ch ngha x hi" Nc Vit Nam dn ch cng ho, c ln ng ti Vit Nam, min l Chnh ph Bc Vit Nam yu cu gi qun tnh nguyn. Th hai l, hai ng "hi lng" ghi nhn rng t c "s hiu bit ban u" v vic "tng cng tim lc qun s ca Vit Nam dn ch cng ho theo nh mc v trnh t d kin". Thi hi lng ca nh lnh o Lin X i vi nhng ktq qu ca cc cuc m phn c Th tng Kosygin khng nh vi ngy sau trong cuc tip n trng th phi on Mng C. Kosygin ni vi c to v chuyn ving thm Moskva ca phi on v nhn mnh rng nhng cuc m phn gia cc nh lnh o Lin X v Vit Nam thnh cng tt p. "Nhng cuc m phn ny em li kt qu kh quan v gip vch ra cch thc hp tc trn nhng vn v hnh thc v phng tin u tranh chng li chnh sch th ch ca ch ngha quc M, v s tng cng hn na kh nng qun s ca Nc Vit Nam X hi Ch ngha cng nh v vic gii quyt nhng vn ca bn o ng Dng trn c s Hip nh Geneva". Chuyn ving thm ti Moskva ca Bc Vit Nam khng lt qua s ch ca Washington. Chnh quyn Johnson rt st sng bit c kt qu ca nhng cuc m phn; vn ch yu l quan h hp tc qun s Lin X-Bc Vit Nam. Theo mt bn ghi nh c bit ca Hi ng thm nh Quc gia, Lin bang X vit "gn nh chc chn" s cung cp cho H Ni nhng v kh phng khng. Nhng v kh ny c th bao gm nhng khu i tn la t i khng dnh cho khu vc xung quanh H Ni, Hi Phng v nhng trung tm trng yu khc, my bay chin u, mc d my bay rt kh vn chuyn bng ng st m khng c s hp tc ca Trung Quc. V qun lc, cc ngun tin tnh bo ca M cho rng Lin X c l s a sang "mt s phi cng v k thut vin" di v bc "qun tnh nguyn". Tin tc tnh bo M nghi ng kh nng Lin X s trin khai ti Vit Nam lc lng qun s bao gm nhng n v phng khng, nhng n v b binh, v nhiu loi nhn lc k thut khc, cc chin hm tun dng v thm ch c tu ngm. Tin tc tnh bo ca CIA v cc ngun khc nghing v nhn nh Lin X s chn mt gii php trung dung gia can thip hon v ng ngoi cuc hon ton, v "mt gii php trung dung no " hn "xut hin t gia thng t ti Moskva". Tuy nhin, bn ghi nh cng khuyn co, nu khng hong tip tc duy tr mc ri ro v phc tp hin ti hoc cao hn, th "gii php trung dung c l s khng tn ti c". Chuyn ving thm Moskva ca L Dun v cc ng ch ca ng c l cng gip gii quyt vn vn chuyn vin tr ca Lin X qua lnh th ca Trung Quc v chng dng chn ca phi on Vit Nam dn ch cng ho ti Bc Kinh trn ng tr v nc hn l c lin quan ti vic tho thun vin tr. Trn thc t, CIA thng bo cho cc nh lnh o Washington vo thng nm rng "vin tr qun s c trng i t lu ca Lin X c th sp ti min Bc Vit Nam". Vo cui thng , ngy 25 thng 5, tin tc tnh bo M bo co du hiu xut hin u tin ca nhng v kh hin i ca Lin X ti Vit Nam: 15 my bay MIG 15-17S, hn c gi ti Vit Nam bng ng st qua Trung Quc, thm vo con s khong mt trm xe thit gip c ngi li c trang b sng phng khng. Ngy hm sau B Ngoi giao thng bo cho i s qun M ti Moskva v vic nhng my bay nm bom loi nh IL-28 c chuyn n Vit Nam m trc y qun i M xem l mt loi v kh tn cng trong cuc khng hong tn la Cuba nm 1962. Mc d cc quan chc B Ngoi giao tin tng rng "mong mun nhng chic my bay ny theo quan im ca Moskva l rn e trong thi im hin ti" nhng h cng lu quyt tm ca nh lnh o Lin X ng h nhng ng minh ca h Bc Vit Nam bng mi gi, thm ch c th gy thit hi cho vic gim tnh trng cng thng. Thc vy, ma xun nm 1965 Moskva th hin thi khng mong mun (ngay c ch l tho lun) trin vng ca gii php ho bnh Vit Nam. Hnh nh l cc nh lnh o Lin X t b c gng trc ca h nhm tm mt gii php chnh tr cho tnh hnh nghim trng. H thng

thng t b tt c ngh no khng bao gm vic M ngng nm bom hon ton trn lnh th Bc Vit Nam. Trong khi ving thm London t 16 n 20 thng 3, B trng B Ngoi giao Gromyko, mc d "c thi thin ch v xy dng mt cch hp l" v nhng vn quan h X-Anh, cng cng rn mc tng i khi cp n mt gii php cho Vit Nam. ng ta lm b tc mi ngh triu tp li Hi ngh Geneva hoc bt c loi hi tho no c s tham gia ca Lin X. Phn ng ca ng ta l "s lp li thng thng" nhng t co ca Lin X i vi M v i hi s rt lui khng iu kin ca qun i, trang thit b v c vn M. Khng cn nghi ng g, thi ny cn nhc n quan im ca Bc Vit Nam. H Ni ch sn sng thng lng theo nhng iu kin ring ca mnh v khng vi vng i n bn m phn, mun ginh c u th qun s sau mi m phn trn th mnh ny. Thi ca M cng hon ton ging nh vy. Cc nh lnh o Lin X c thng bo trc v nhng quyt nh ca Phin hp ton th ln th 11 ca ng Lao ng Vit Nam, cng nh d nh ca M m rng s c mt v vai tr ca lc lng qun s M ti Vit Nam. Bo ch Lin X thng cung cp thng tin nhng chi tit ca k hoch ca M trong thng 3 v thng 4 nm 1965. Trong tnh hung ny Moskva r rng la chn gii php tng cng v tr ca mnh Vit Nam dn ch cng ho v i nhng din bin mi, mt chnh sch c v khng thch hp i vi Washington. Trong khi cc thnh vin ca chnh quyn Johnson tin tng rng M c th tin ti bn m phn khi cn thit v "khng cn phi vi vng m phn ngay by gi", h cm thy p lc t nhiu gii trong nc v ngoi nc " tin hnh thm d kh nng m phn" v nh gi Lin X l mt ng minh y tim nng trong vic thm d ny. Hn na, cc nh lnh o M hy vng vic ng nhng knh thng tin i vi Moskva v vic li ko Lin X tham gia vo sng kin ho bnh nh l mt bo ngn chn s dnh lu qun s ca Lin X trong cuc xung t. Cui cng, Washington xem Lin X nh l mt i trng ng hoan nghnh i vi Bc Kinh v khu vc ng Nam v do vy sn sng c nhng bc i, tuy ch mang tnh biu trng, p ng mong mun ca Lin X cho mt gii php ho bnh ca cuc chin tranh Vit Nam. Chnh v l m thng bo gi Mc George ngy 21 thng 4, James Thomson v Chester Cooper, nhn vin Hi ng An ninh Quc gia lp lun ng h vic t chc mt cuc hi tho ti Campuchia, do Hong thn Sihanouk ngh v c Moskva ng h. Nhng xut ny c chnh quyn xem xt c th vo thng 4 v u thng 5 khi chnh quyn cn nhc ngng nm bom. Thng 5 nm 1965 n lc tm mt gii php ngoi giao cho cuc xung t c xc tin trong khi khng bn no trong s Washington v H Ni nht tr c mt s tho hip nghim tc i vi nhng mc tiu ca mnh. Do vy m ngay t u n lc ny tht bi. Tuy nhin, n cng chng t c li ch vi t cch l th nghim quan trng u tin v thi ca nhng quc gia lin quan n cuc xung t. D n "Hoa thng 5" tn mt hiu ca lnh ngng nm bom ca M c nhiu hc gi phn tch k lng. y phn tch ca chng ti ch dnh cho vic tng kt nhng s kin chnh din ra t ngy 10 n 18 thng 5 c nhn mnh n vai tr ca Lin X. Nh cp trc y, p lc i vi chnh quyn Johnson tin ti mt gii php ho bnh cho cuc xung t trn bn o ng Dng gia tng k t khi bt u cuc chin tranh leo thang thng 2, thng 3 nm 1965. Cng lun cng chng M v nc ngoi ln ting ngng nm bom v tin hnh m phn, nhiu nh lnh o ca cc nc cng ku gi c nhng bc i quyt nh v mc tiu ho bnh. Ti M cng khng c c s nht tr. Nh Brian Van SeMark lu , nhng i hi ngng nm bom xut pht t pha cnh hu cng nh pha cnh t, vi nhng l do khc nhau. Trong khi cnh hu phn i vic tip tc nm bom nhm to iu kin thun li cho m phn ho bnh "phi qun s v c bit l cc quan chc tnh bo, nghi ng kh nng ca Rolling Thunder p buc c Bc Vit Nam tin hnh m phn, bt u vic ngng nm bom trong mt thi gian ngn xem thi ca H Ni i vi cc cuc m phn v c th tip tc nm bom vi cng mnh hn sau ". Johnson phn ng li p lc bng quyt nh ngng nm bom, ng thi ra lnh tip xc vi Bc

Vit Nam m phn. ng gii thch quyt nh ca mnh trong bc in ngy 10 thng 5 gi cho i s Maxwell Taylor Si Gn: "ng cn phi hiu rng mc ch ca ti trong k hoch ny l bt u dn ng cho vic khi phc li ho bnh hoc l tng cng hot ng qun s, ph thuc vo nhng phn ng ca cng sn. Chng ta chng t mnh m quyt tm v cam kt ca chng ta trong hai thng qua v gi y ti mun c vi sch lc mm do". Trong n lc tip xc vi H Ni, Washington trng cy vo s gip ca Lin X. Cn phi tip cn Moskva tm hiu quan im ca in Kreml v nhng cuc tip xc ngoi giao gia cc bn tham chin v vai tr ca Lin X trong vic b tr nhng cuc tip xc nh vy. Vi tng trn, Ngoi trng Rusk triu tp i s Lin X Dobrynin ti vn phng ca ng ngy 11 thng 5 v thng bo cho i s bit sng kin ca M c cng mt ni dung vi thng ip m ng d nh gi cho Kohler Moskva trong ngy hm . Bc in gi cho i s M Kohler ch o gi mt thng ip cho i s Bc Vit Nam ti Moskva, gii thch rng M s ngng nm bom Bc Vit Nam trong by ngy bt u t ngy 12 thng 5. V i s c trch nhim phi nhn mnh nim tin vng chc ca M rng "nguyn nhn ca rc ri" ng Nam l do hnh ng quyt nh ca nhng lc lng chng i Chnh ph min Nam Vit Nam t pha Bc Vit Nam. Chnh ph M s quan st trong thi gian ngng nm bom liu "lc lng ny c gim bt ng k nhng hnh ng qun s hay khng". Ch trong trng trng ny mi c c hi chm dt lu di cuc tn cng ca M Bc Vit Nam. Phn ng ca Dobrynin v thng tin ny, phn nh thi ca Lin X vo thi im . Theo Rusk, i s Lin X "t ra trt c gnh nng khi chng ta khng yu cu h lm trung gian". R rng cc nh lnh o Lin X khng mun ng ra lm trung gian ho gii H Ni-Washington v Dobrynin bit rt r iu . Din bin cc s kin khng nh thi ny. Khi nhng n lc ca Kohler chuyn Thng ip ti i s Bc Vit Nam tht bi, ng c gng tip xc vi bt c quan chc cao cp ca B Ngoi giao Lin X yu cu gip , trao i thng tin vi Bc Vit Nam. Quan chc duy nht m Kohler tip xc c l Th trng Ngoi giao Nikolai Firyubin, ngi t chi v thng thng vai tr trung gian ca Chnh ph ng v tip theo ln lp Kohler v chnh sch hiu chin ca M Vit Nam. Firyubin, ngi chu trch nhim v quan h ca Lin X vi cc nc Chu , thng xuyn tip xc vi nhng bo co m i s qun Lin X. Nhng quan im ny tng t nh nhng quan im th hin qua cuc ni chuyn gia mt y vin B Chnh tr Vit Nam, L c Th v mt nh bo Php. L c Th khng che giu s hi lng v vin tr kinh t v qun s, cng nh s ng h tinh thn ca Lin X dnh cho Nc Vit Nam dn ch cng ho. Tuy nhin ng cng nhn thy rng cc nh lnh o Lin X khng t ra tin tng vo thng li sau cng ca Bc Vit Nam trong cuc chin: " v iu ny thc y h (cc nh lnh o Lin X) tm kim mt gii php cho vn Vit Nam thng qua con ng m phn; v pha mnh, chng ti ngh rng nhng iu kin m phn cha chn mui". Moskva khng th khng cn nhc mi nghi ng ca Bc Vit Nam vi nhng d tnh ca Lin X v mt gii php cho cuc xung t Vit Nam v Firyubin c bit coi trng khng lm hng nhng n lc ca Moskva trong thng 3 v thng 4 nhm xy dng mt nn tng vng chc cho v tr ca Lin X Vit Nam. Theo , tn cng ca ng trong cuc i thoi vi Kohler vo vai tr ca M, nhng li khuyn co ca ng rng s hiu chin ca M s "khng th khng b trng pht, khng b phn ng li", quan im ca ng bo v cuc u tranh min Nam Vit Nam nh l mt kt qu tt yu ca s phn i rng ri chng li s n p ca "ch b nhn Si Gn", hnh nh l mt phn ca nghi thc c sp xp ln trnh li co buc c th xy ra v "thi qu mm mng" ca pha Moskva. Nhng Firyubin, trong khi t chi lm mt "ngi a th" gia hai bn tham chin " khng c bt c n lc no tr li" vn bn thng bo ming m Kohler chuyn cho ng lc m u cuc i thoi. c l l mt hnh ng ch ch ca Lin X v cho rng cui cng th H Ni cng s nhn li ngh ca M, t ra l t tay ca nhng ngi ng ch Lin X. l s hiu bit ca Kohler v cch ng x ca Firyubin, nhng v i s vn gi mt thi lc quan ng ngc nhin sau cuc ni chuyn. Trong mt thng ip gi cho B Ngoi giao ng th nhn rng

ng "c th hiu, nu khng phi l thng cm vi s nhy cm ca Lin X". ng by t hy vng rng phn ng ca Firyubin s khng b Washington xem l mt bng chng v s cng rn c ch ch trong thi ca Lin X. "Ci c l n gin l mt phn nh v tnh trng rc ri m Lin X ang gp phi trong lc ny". Kohler chc chn rng thng ip ca M nm trong tay Vit Nam dn ch cng ho v Washington cn phi tnh to n nhn phn ng t pha bn kia"? S lc quan ca v i s c mt vi c s ch mt ngy trc lnh ngng nm bom, Lin X cho php c mt cuc tip xc gia "hai quan chc trong bng ti mt chng mc no " vi Peirre Salinger, cu th k bo ch ca Tng thng Kennedy v Johnson, ng ny khi ang c mt Moskva trong mt chuyn i c nhn. Salinger c Mikhail Sagatelyan ca Cng ty in bo mi n ti. Trong ba n ti Sagatelyan a ra phn on rt y v nhng gii php c th tin hnh i vi xung t Vit Nam. Hai hm sau Salinger v Sagatelyan gp li nhau trong ba n ti, ln ny vi s c mt y ca mt i din ca B Ngoi giao Lin X ch nu danh tnh l Vasily Sergeyvich. Pha Lin X khng nh mi quan tm ca h i vi nhng gii php Vit Nam v thng bo vi Salinger rng Chnh ph Lin X trc nhn li ngh ca M i vi Bc Vit Nam nhng s khng tr li hay c hnh ng p li ngh ny cho ti khi cc nh lnh o Lin X chc chn rng c th t c mt iu g ht sc quan trng t nhng cuc gp g vi Salinger. "Sut cuc ni chuyn", nh Kohler bo co vi Washington: "Lin X gii thch r rng vi Salinger rng, vi v tr nhy cm ca Lin X th bt c tin b no i vi gii php chnh tr Vit Nam cn phi c khi s v tin hnh, t ra l thi k u, trn c s tip xc chnh thc, ng nu cu chuyn c b bi l hoc k hoch c b tht bi, th Lin X cng c kh nng chi b ton b s vic". R rng Sagatelyan hnh ng theo s hiu bit ca cc nh lnh o Lin X, nu khng nh bo Lin X khng c l do g cp n ch Vit Nam trong cuc gp g vi Sagatelyan m khng c php ca lnh o ca ng ta. V l ngi ta s t cht vn v mc ch ca cc quan chc Lin X, nhng ngi cho php c nhng cuc tip xc vi Salinger. R rng Sagatelyan c hai nhim v: chuyn ti ngi M mi quan tm ca Moskva v din bin tnh hnh ti Vit Nam v mong mun cuc xung t s c gii quyt, ng thi cho Washington bit rng trong hon cnh hin ti Lin X khng c c hi by t, cho d tnh hnh c th thay i theo chiu hng tt hn. C l in Kreml cng ang tm hiu thc cht nhng li ngh ca M i vi Bc Vit Nam. Trong bt c trng hp no, mi quan tm ca h i vi cc cuc tip xc ca Sagatelyan cng gim i. Mt cuc tr chuyn ngn bn cch caffe gia Ngoi trng Rusk v B trng B Ngoi giao Gromyko ti Vin ngy 15 thng 5 kt thc mi quan tm ca Lin X vi d n "Hoa thng 5". Trong cuc tr chuyn ny Gromyko pht biu mt cch r rng rng Moskva s khng m phn v Vit Nam, rng Lin X xem vic ngng nm bom tm thi l "xc phm" v chnh bn thn M phi tm cch tip xc vi cc nh lnh o Bc Vit Nam. Rusk kt lun: "Gromyko mun ti tin tng rng h khng chun b tm mt gii php H Ni hay Bc Kinh v s c nhng hu qu cc k nghim trng ang ch pha trc (tr khi chng ti t b nhng hnh ng ca mnh min Nam Vit Nam)". Trong khi , nh cc quan chc Washington mong i g nhng phn ng tch cc ca H Ni trc sng kin ca M. Tuy nhin, H Ni cng c nhng bc i ng khch l, c bit l thng bo ca Quc hi Bc Vit Nam v cch gii quyt do Trng on kinh t Vit Nam dn ch cng ho ti Paris, Mai Vn B a ra trc cc nh ngoi giao Php. Tuy nhin, cch gii quyt ny ch c a ra sau khi M tip tc nm bom v qu tr nh hng ti nhng quyt nh ca M. Mc tiu ca Washington trong vic ngng nm bom khng t c kt qu, chng t H Ni khng c xu hng tm kim mt gii php ho bnh, v kt qu l vic lm ny c khng nh r rng, mt vi thng sau B trng B Quc phng M tha nhn: "Vic ngng nm bom

u tin ca chng ti ch l mt n lc tuyn truyn". Bn cht nhng ng c nhng kt qu, nh li gii thch ca Ralph Waldo Emerson, "cuc chin ang xy ra v lm day dt loi ngi". Trong khi qui m vin tr ca Lin X cho Bc Vit Nam tip tc m rng. Nhu cu cuc chin tranh ngy cng ln hn buc H Ni phi nh n s gip hn na ca cc ng minh x hi ch ngha, trc ht l Lin X v Trung Quc. Do vy Bc Vit Nam gi mt phi on do L Thanh Ngh, ph ca ng Phm Vn ng ti Moskva, Bc Kinh v th ca nhng nc ng u khc. T Pravda tng thut phi on Vit Nam dn ch cng ho tai Moskva vo ngy 5 thng 6 nm 1965, nhng khng cp n mc ch ca chuyn ving thm. Song tm quan trng ca chuyn ving thm tht r rng khi bo ch a tin: L Thanh Ngh c Kosygin v sau l Breznhev tip n. Cuc m phn din ra gia Vladimir Novikov, ph ca ng Kosygin v phi on Vit Nam ko di mi ti ngy 10 thng 7, c mt thi gian ngh ngn cho php L Thanh Ngh ti cc nc ng u vi mt mc tiu l iu phi vin tr x hi ch ngha cho "nhng chin s anh hng Vit Nam". Trong mt thng co c a ra sau chuyn ving thm v c cng b trn t Pravda ngy 13 thng 6, nhng ngi tham d t c nhng tho thun vi Lin X gip pht trin nn kinh t quc dn v tng cng tim lc qun s Vit Nam dn ch cng ho. Tho thun ny bao gm nhng iu khon vin tr tng cng ca Lin X cho Bc Vit Nam ngoi nhng th ang trn ng vn chuyn. Cc nh m phn khng tit l s lng cng nh iu kin ca khon vin tr, nhng Hi ng B trng Vit Nam dn ch cng ho "hi lng ghi nhn nhng kt qu quan trng t c nhiu lnh vc trong chuyn ving thm ny". R rng cc nh lnh o Bc Vit Nam hi lng v thi ca cc nc x hi ch ngha i vi vin tr dnh cho Vit Nam dn ch cng ho. Nhng cuc m phn ti Moskva trong thng 6 v thng 7, chng t Lin X ngy cng dnh lu su vo cuc xung t ng Nam . Hn na, s dnh lu ny khng ch gii hn trong khun kh bo v Bc Vit Nam m cn c trong cuc chm chn ca h vi M. Cc nh lnh o Lin X hon ton thc c rng v kh v n dc ch to ti Lin X c chuyn cho "nhng ngi yu nc" Nam Vit Nam to nn cuc i u trc tip vi Washington. H t ra sn sng chp nhn s mo him ny. t ra Kreml khng che giu thi thin cm ca h i vi i din ca Vit cng ti th Lin X. Thng 12 nm 1964, Lin X nht tri cho thit lp phi on i din thng tr ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam ti Moskva, nhng mi ti thng 4 nm 1965 nhn vin ca phi on ny mi ti y. Kosygin tip ng Quang Minh, Trng phi on vo ngy 3 thng 6 v nhn mnh tm quan trng m Lin X dnh cho mi quan h vi Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam. S vic ny cng lc chng t thi quyt tm ca Lin X ng h cuc chin tranh Vit Nam. Tuy nhin, Lin X cng khng mun vt qua mt s gii hn ca s mo him. Lin X khng th khng nhn c mi nguy him ca vic i u trc tip vi M, nht l, nu Washington la chn gii php v kh ht nhn n p qun phin lon min Nam Vit Nam. i vi Moskva y l cn chin s mng thc s, v vo ma h nm 1965 Kreml thng xuyn nhn c nhng bo co v kh nng ny. Chng hn, thng 6 nm 1965, ngun tin tnh bo Lin X thng bo vi in Kreml rng trong mt cuc i thoi vi B trng B Ngoi giao , Amintore Fanfani, Ngoi trng Rusk tha nhn rng, cc nh hoch nh chnh sch M ang xem xt kh nng s dng v kh ht nhn chin thut ti Vit Nam. B Quc phng, B Ngoi giao X vit v KGB trong mt bo co gi gii lnh o X vit hi thng 8, nghim tc nh gi v mc sn sng ca M chm ngi n mt cuc chin tranh nhit hch v nhng d tnh ca chnh quyn Johnson lin quan ti vn ny. Moskva cng khng th b qua nhng cm by bt ngun t s dnh lu ca Lin X ti Vit Nam nh l gnh nng ti chnh ca vin tr cho Vit Nam dn ch cng ho, quan h xu i vi phng

Ty v thi ng ngnh khng th sa cha c ca nhng ngi ng ch Bc Vit Nam, lun coi s gip cuc u tranh ca h l trch nhim duy nht ca nhn dn Lin X. Tt c nhng nhn t ny thc y cc nh lnh o Lin X mt ln na mt ti mi quan h ca h vi M, d thc hin hn sau khi Moskva chng t s gn b ca h i vi s nghip ca Bc Vit Nam. by t thi ca mnh i vi M, cc nh lnh o Lin X tn dng mt bui gp g l tn do i s qun M ti Moskva t chc cho mng mt nh ngoi giao v hc gi c ting tm, ngi cha tinh thn ca Hc thuyt chin tranh Lnh "kim ch", v cu i s ti Lin X, George F. Kennan, khi ang ving thm Lin X trong "mt chuyn i mang nng tnh cm" i vi ni m ng ta tri qua thi tui tr. Foy Kohler mi nhiu quan chc ni ting ca Lin X, cc nh s hc v cc vin s hn lm ti d ba n tra nh mnh, to nh Spaso House ni ting, Trong s c B trng B Ngoi giao Gromyko. Gromyko lc u t chi li mi nhng t ngt thay i nh v ng trong khi mt s khch mi khc "bt ng" t chi. Cuc i thoi din ra vo ngy 25 thng 6 c tm quan trng ln xt t nhiu gc . Theo Kohler, cuc i thoi "tri ra trn mt din rng v sut cuc i thoi Gromyko t ra lch s, nim n v cho mt cm gic thc s mong mun ni li i thoi v nhng vn c bn c khi u t thi hu Cuba". Sau khi tho lun chung vi Kennan v nhng vn cc Phong tro gii phng dn tc, Gromyko trong mt chng mc no bt ng by t mong mun c chuyn ti i s M "hai im mu cht": mt l, Lin X khng c quyn v khng th m phn thay cho Vit Nam, v th hai, Lin X v ang tip tc duy tr "chnh sch c bn l tm kim s ci thin trong mi quan h song phng M-X". Lm r l do th nht, Gromyko nhn mnh rng tnh hnh ca Vit Nam cn phi c tho lun trc tip vi Vit Nam dn ch cng ho. Quan im ca Lin X l ng h pht biu bn im ca Phm Vn ng ngy 8 thng 4. Nh trong cuc i thoi ca ng vi Rusk ti Vin, Gromyko "cnh bo" chnh quyn Johnson s khng t c tin b no nu cch gii quyt trong tng lai i vi Vit Nam vn c trnh by bng nhng thut ng "xc phm" nh trnh by trc y. V quan h X, M, Gromyko nhn mnh rng Chnh ph Lin X rt tht vng bi "s thay i nghim trng" trong chnh sch ca M k t cuc bu c nm 1964. ng so snh mt s bin php ca chnh quyn Johnson vi nhng bin php trc c Goldwater ng h trong chin dch vn ng tranh c ca ng ta. Kohler c gng thuyt phc ngi ng nhim ca ng rng Washington hiu kh r nhng kh khn m Chnh ph Lin X gp phi trong vic gii quyt tnh hnh Vit Nam, trc ht bi v thi ca H Ni v Bc Kinh. Nhng chnh quyn Johnson vn hy vng rng Moskva "s dng nh hng ca minh i vi H Ni trong n lc mang li gii php ho bnh cho vn Vit Nam" m M khng mun thy tnh hnh leo thang n mt mc nguy him. i s bo v nhng hnh ng ca t nc mnh Nam Vit Nam, cho rng chng ph hp vi chnh sch trc y ca M v bo m vi h rng cho n thi im M khng h thay i thi trong mi quan h vi Lin X. Kohler pht biu: "Chng ti c quan im trc sau nh mt rng cho d nhng kh khn hin ti, nht l Vit Nam, chng ti vn mong mun tip tc ci thin quan h M-X trn nn tng ca mt s khi u quan trng c thc hin nm 1963". R rng Gromyko n Spaso Houpse khng ch n gin nhc li rng Lin X khng th ng vai tr trung gian gia M v Bc Vit Nam. D tnh ca ng ta khng cn l khng nh li mi quan tm ca Lin X mun duy tr quan h tt vi Washington. Kohler hiu c iu ny v n nhn s m bo ca B trng B Ngoi giao Lin X mt cch phn khi, ha vi Gromyko rng Chnh ph M s gp phn pht trin quan h gia hai nc. Trong bo co ca Kohler v Washington, ng lu s xut hin ca Gromyko ti Spaso, nhng nhn xt kh quan ca ng ta v mi quan h M-X, tm trng ci m v s hi tng "gn nh

khao kht" ca ng ta v khng kh ca nm 1963. Kohler kt lun rng "c l xut hin mt s s mm do trong thi ca Lin X". Washington n nhn bc in ca Kohler trong mt trng thi ln ln. Mt mt, nh mt nhn vin Phng tnh bo v nghin cu thuc B Ngoi giao quan st c trong mt bc th gi cho Lewellyn Thompson, cuc ving thm ca Gromyko cng nh "nhng cuc ni chuyn gn y v cc knh thng tin" chng t "t nht Lin X c l cng ang lo ngi rng mi quan h ca chng ta ang vt ra ngoi tm kim sot". S kin thc t Lin X kim ch khng phn i khi Kohler ngh Lin X gy sc p buc H Ni tin hnh m phn, iu ny c Washington nh gi l mt du hiu kh quan na. Mt khc, cc nh hoch nh chnh sch M cng nhn thy nhng n lc ca Lin X vt qua Trung Quc trong "cuc chin u cch mng" v mt s du hiu v quan im cng rn ca Lin X i vi nhng vn quc t khc. Mt s thnh vin ca chnh quyn Johnson tin tng rng n lc Lin X cn phi c nhng bc i y trch nhim gim cng thng nhng khu vc nhy cm, ch yu l Vit Nam. Xem xt nhng li m bo ca Gromyko trong cuc gp ca ng vi Kohler, Washington quyt nh tm hiu y hn v quan im ca Lin X. Cng vic ny c l nm trong tng ca Ngoi trng Rusk khi ng triu tp Dobrynin trc khi ng ny ln ng quay tr li Moskva, bi y l mt c hi tt s dng ng i s chuyn v t nc mnh nhng tng ca Chnh ph M vic hp tc tm gii php cho cuc xung t ng Nam . iu ny cn thit hn i vi chnh quyn Johnson bi v h ang xem xt nhng k hoch tng cng M ho Cuc chin tranh Vit Nam. Do vy, cuc i thoi vi Dobrynin c th gip trnh c "mt s hiu lm" t pha cc nh lnh o Lin X v c th thuyt phc in Kreml rng: Washington nng lng mun tm cch kt thc cuc chin tranh cng sm cng tt. Rusk m u cuc i thoi vi Dobrynin bng cch pht biu li mt mong mun khng thay i ca Chnh ph ng ci thin mi quan h vi Lin X, mc cho nhng cuc tn cng gay gt vo c nhn Tng thng Johnson trn bo ch Lin X. Tip theo Ngoi trng lu rng "mt ngha rng nht" vn mu cht gia hai nc l vn ng Nam . Chnh ph M sn sng tho lun vn ny vi Lin X, nhng khng bit r v thi ca bn kia i vi mt cuc tho lun nh vy. Sau nhng li m phn m u ca Rusk phn on v mt kh nng duy tr "knh thng tin khng chnh thc" gia Washington v Moskva v vn Vit Nam. Rusk ni rng ng hiu s lo ngi ca Lin X v kh nng nhng cuc tip xc b mt gia hai nc b l, nhng ng cng lc quan tin tng rng c th b tr v m bo b mt cho nhng cuc hi m ring. Rusk kt lun rng: "Chng ti hiu kh khn ca Lin X trong vic a vn ny (vn chin tranh Vit Nam) n mt kt cc ho bnh, v v pha chng ti cng c nhng kh khn. Tuy nhin, mc d tn ti hng triu ngi Trung Quc, ch c duy nht hai nc Lin X v M c th duy tr c ho bnh. Chng ti rt bi ri khng bit phi bt u nh th no, gi nh rng c hai bn u thc s mong mun ho bnh". tng cng trng lng ca cuc i thoi ny vi i s Lin X, Washington c k hoch phi W. Averell Harriman ti Moskva thuyt phc Lin X ng mt vai tr tch cc hn na trong cc cuc m phn. Tn tui ca Harriman rt c ngha trong lch s quan h X, M. Kinh nghim v quan h ca ng i vi ngi Nga ngc tr li u nhng nm 20, khi vi t cch l mt thng gia tr tui v l ngi tha k mt trong nhng ti sn ln nht nc M, ng nhn c t ch Stalin mt hp ng khai thc m mangan vng Georgia ca Lin X. Cng ty Mangan ca Harriman Georgia tng l mt phn quan trng trong k hoch ca Lin X ginh c s tha nhn ca M i vi Lin X thng qua quan h kinh t vi mt nc t bn pht trin ln nht th gii. Harriman n Moskva ln u tin vo nm 1926 gp g nhng nhn vt ni ting nh Bolsheviks, Maxim Litvinov v Leon Trotsky. Nhng chuyn i tip theo ca ng ti Lin X din ra trong thi k i chin II, trc tin l phi vin c bit ca Tng thng Roosevelt, sau l

i s M Lin X. Harriman gp Stalin nhiu ln v c rt nhiu kinh nghim trong cc cuc i ph vi nh c ti v nhng ngi b ng ta. Thc s, ng ta ginh c s knh trng ca Lin X n mc m tn tui ca ng c gn mi mi vi lin minh Lin X, phng Ty v chin thng trc Hitler. Chnh bn thn Stalin dnh s ch c bit cho v i s M. Sau chin tranh Harriman vn tip tc l nhn vt c ting tm trong mi quan h X, M. ng c quan h c nhn vi Khruschev v Kosygin. ng gp Kosygin khi Kosygin mi ch l cn b tha hnh ca Stalin. Nh Harriman lu trong mt bc th gi cho Tng thng Johnson sau cuc bu c nm 1964: "Tng thng Roosevelt, Truman v Kennedy s dng ti nh l mt c m quyt nh trong cc cuc m phn c bit, ngoi nhng trch nhim thng thng ca ti. Do may mn hoc tt s, thnh tch chin thng ca ti cao ng kinh ngc". Vy nn khi vn tm kim nhng knh thng tin thch hp i vi Lin X ny sinh, Harriman t ra l mt ng c vin hp l phi ti Moskva v bn thn ng ta cng ng tnh mnh m vi quyt nh ny. Chinh bn thn Harriman nghi ng s khn ngoan trong nhng du lu ca M vo Vit Nam v tin tng vo s cn thit phi tm kim mt gii php chnh tr cho cuc xung t. Theo quan im ca ng, con ng dn n ho bnh bn o ng Dng i qua Moskva. Nim tin ca Harriman da vo nh gi ca ng v ngi lnh o mi ca Lin X. Ngay sau khi Khuskchev b mt chc, Harriman th l vi John Mc Cloy, mt ngi cng s thn cn ca Johnson, rng ng hiu rt r con ngi Kosygin v tin tng th tng mi ca Lin X l ngi c suy ngh thc dng. iu ny m ch rng Kosygin, ngi ang phi bn tm vi nhng vn ca nn kinh t Lin X th cuc chin tranh bn o ng Dng l mt cn tr ln, gy tn hao tin bc v nhng phng tin khc cho mt tnh trng hn n khng cn thit. V th nn Harriman tin tng nhng mong mun ca Washington gii quyt cuc xung t trong thi gian ngn nht cng nm trong li ch ca Lin X v s c ch khi duy tr nhng knh thng tin ng tin cy vi Moskva v yu cu cc nh lnh o Lin X gip trong vn ny. ng nht tr ti Lin X vi t cch c nhn thc hin nhim v thm d tnh hnh. ng bt u tho lun vn ny vi i s Dobrynin trong thng 6 v nh Dobrynin tm hiu xem liu Moskva c chp thun chuyn i ca ng khng? Cuc i thoi ca Gromyko vi Kohler v Kennan cng c quyt tm ca Harriman n thm Lin X, mc d, nh ng nhn mnh trong cuc ni chuyn qua in thoi vi i s Lin X, ng s khng ti Lin X, tr khi cc nh lnh o Lin X cho n ng. Cui cng Dobrynin gi in cho Harriman ngy 1 thng 7 nm 1965 v thng bo vi ng rng cc nh lnh o Lin X nht tr gp cu "phi vin c bit ca thi Churchill v Stalin". Harriman khng nh Kennan khng d nh c mt chuyn i tnh cm. Tuy nhin, m bo tnh cht b mt ca chuyn i, ng thng bo chuyn i ca mnh nh l mt k ngh bnh thng. R rng vic mo him ny hon ton l sng kin ca Harriman, nhng Johnson v Rusk khi ni chung ng h tng ca v i s (chc danh chnh thc ca Harriman B Ngoi giao, mc d ng thch gi l "Thng c", di sn thi gian cm quyn ca ng vi t cch l thng c bang New York). Rusk xc nh c mc ch chuyn ving thm ca Harriman trong mt cuc ni chuyn ca ng vi Dobrynin ngy 3 thng 6: "Ngoi trng ni rng, ng mun lm r vic khng gi thng c Harriman d nh m phn chnh thc v nhng vn lin quan n Vit Nam". ng ni rng: "Thng c Harriman chc chn thc c quan im ca M v thng tho trong mi quan h song phng v mong mun c tho lun nhng vn trn vi nh cm quyn Lin X". Nhng nhim v chnh ca ng ta, Rusk ni, l xc nh thi ca Moskva trong cuc tip xc gia hai bn, c lin quan g n s dnh lu ca M vo cuc chin tranh Vit Nam. C chnh quyn ln Harriman u khng c nh tit l mc ch tht s ca chuyn cng v. Trc khi i s khi hnh, B Ngoi giao nhc nh ng v s cn thit phi "hn ch s phn on ca gii bo ch" vi chuyn i, nht l gii bo ch Moskva "cng nhiu cng tt". V cng khai Harriman v v ang i ngh. Nu xut hin cu hi liu Harriman c d kin gp cc nh lnh o Lin X trong chuyn ving

thm ca mnh hay khng, th cu tr li "khng" c loi tr, v "xt n v tr v quan h quen bit c nhn ca ng vi cc quan chc Php, Lin X v vi Chnh ph khc". L trnh chuyn i bao gm Paris, Moskva, Brussel, Ty c, Rome, Belgrad v London. Ngy 8 thng 7, Harriman ti Paris, ti y ng tho lun mc tiu chnh chuyn i ca ng vi B Ngoi giao Php, Couve De Murville. Ngay sau khi Php bit bi cnh nhim v ca Harriman, Couve De Murville thu ht s ch ca v i s v v th kh khn ca Moskva. ng lu rng, Lin X "thc s mong mun ho bnh nhng khng c cch no khc gy nh hng theo hng ny". H khng th lm Vit Nam dn ch cng ho tht vng, nhng mt khc, h khng mun ph mc cuc xung t ngy mt gia tng cho s ri ro". Vi nhng thng tin gy lo lng ny, Harriman ri Paris i Moskva ngy 12 thng 7. Harriman thng bo mc ch s c mt Moskva l tham d mt lin hoan phim quc t, mc d nhiu nm ng chng bc chn vo rp chiu phim v ch nh c vi b phim trnh chiu cho Stalin sau ba tic chiu i in Kreml. Nh d kin trc, hnh vi khc thng ca thng c gy ra s ch ca cc nh bo, h hi i din chnh quyn v c Tng thng Johnson trong mt cuc hp bo ca ng vo ngy 13 thng 7 rng, liu c phi chuyn i ca Harriman ti Moskva c lin quan ti vai tr ca Lin X Vit Nam. Johnson nhn mnh rng, Harriman ang i ngh v chnh quyn khng phi ng i, mc d Tng thng "nhit tnh ng h li pht biu ca Harriman rng: ng rt vui lng c gp g bt c ai thc s mun gp g ng". Khng ngc nhin cht no, Th tng Kosygin nm trong s ngi ny. Hai cuc gp g gia Kosygin v Harriman din ra ti Moskva vo ngy 15 v 21 thng 7. Trong hai dp ny t Pravda ng nhng thng tin ngn v nhng cuc gp g nhng khng tit l chi tit. Nhng bi tng thut cho bit Harriman ang thm Lin X vi t cch c nhn v bt u nhng cuc tr chuyn. Tuy nhin, khng ging nh nhng trch on t ngt ca t Pravda, nhng cuc hi m gia hai nhn vt ny t ra sng ng v giu tnh cm. Theo bo co ca Harriman v Washington, Kosygin gy cho ng ta mt n tng mnh vi t cch l mt ngi tin tng vo ch ngha cng sn v thng li cui cng ca n. "Th tng nhn thng vo mt ti, khi ng ni v ch ngha cng sn, cc phong tro gii phng dn tc v vic M e do ho bnh th gii". Trong khi phi vin ca M cng nhn thy Kosygin thc dng v khng gio iu. ng v cng lo lng cho s thnh cng ca nn kinh t Lin X. ng c nhng li pht biu chn thnh v khim tn v tnh hnh quc t v hiu bit ca Lin X v tnh hnh hin nay. Tm li, Harriman kt lun rng Th tng c "nim tin, quyt tm v lng dng cm". ti ca nhng cuc tr chuyn tri di t Vit Nam n Berlin ti nhng vn v kh ht nhn v quan h song phng. Th tng Lin X phn nn rng Johnson thay i phng hng sau cuc bu c v lp li phn i ca Lin X phn nh thi tht vng su sc ca Moskva i vi nhng din bin Vit Nam. Lin X ng h cho Johnson trong cuc bu c va qua, Kosygin ni, nhng Tng thng khng c nh h trng i. Harriman c gng thay i quan im nh vy v Johnson v c l thnh cng, v Kosygin tr nn "mi lc mt thn thin by t mong mun" c gp Tng thng. Nhng ch chnh ca vic tho lun l cuc xung t Vit Nam. Kosygin nu r rng, tnh hnh Vit Nam, mc d ch b hp trong phm vi b hp ca n, nhng c nh hng n quan h gia Moskva v Washington. Cho d Kosygin c mong mun gii quyt c vn Vit Nam nhiu n u i chng na, th du sao ng cng vn ng h kin ca Phm Vn ng v khng b thuyt phc bi nhng khng nh ca Harriman rng Mt trn dn tc gii phng c ting ni ca nhn dn min Nam. R rng ng rt lo ngi v v tr t nh ca Lin X v tm cch thng tin vi Harriman rng s chm chn vi Bc Kinh c nh hng nghim trng hn c n chnh sch ca Lin X bn o ng Dng. Mc d bc b vai tr trung gian trong cuc tranh chp M, Vit Nam dn ch cng ho, Th tng Lin X by t mong mun tch cc cho mt gii php

Vit Nam v vic duy tr v tuyn 17 nh l mt ng ranh gii. iu ny cho bit rng Lin X khng ph i s tn ti ca hai Vit Nam, mt trong hai s tip tc l th ch khng x hi ch ngha v c l s tn ti mt lng hn ch lc lng qun s M n trn lnh th. Cuc i thoi vi Kosygin li trong Harriman nhng cm gic tri ngc nhau. Nh ng pht biu trong mt bo co gi v Washington: "Chuyn i ti Moskva t c trong chng mc nht nh cao hn mc ti thiu m ti mong mun v thp hn mc hy vng ti a ca ti". Chc chn vic Harriman n th Lin X v nhng cuc gp g ca ng vi Kosygin t ra rt hu ch. Nh Harriman lu , y l cuc gp g u tin ca i din chnh quyn Johnson k t khi ln nm quyn nm 1964, vi mt thnh vin ca b ba cm quyn Lin X, tr nhng cuc ni chuyn tnh c cc bui l tn ngoi giao. Nhng cuc tho lun ny gip tho lun mt s vn trong quan h song phng v tnh hnh th gii v cc nh lnh o M "c mt s hiu bit su sc" v suy ngh thi o, v cc mc tiu i ngoi ca cc nh lnh o Lin X. iu m Harriman cn cha t c l mt s bo m chc chn ca Kreml gy p lc buc H Ni phi m phn theo nhng iu kin ca M. Tr l c bit ca Mc George Bundy vn cn nghi ng v nhng thnh cng ca Harriman. iu dng nh ni bt i vi Bundy l nhng li bnh lun ca Kosygin "kh thng thng" v mt danh sch sch chun mc nhng mc tiu gii tr qun b, mt bi pht biu chun mc ng h Phong tro gii phng dn tc, mt cuc trao i chun mc v Vit Nam. Nhng ngay c trong tnh hung ny vn c nhng sc thi ha hn i vi M. Gim c C quan tnh bo v nghin cu ca B Ngoi giao, Thomas Hughes, trch dn nhng sc thi ny trong mt thng bo gi Rusk, "C tnh cht gi hn c" l nhng nhn xt ca Kosygin rng M cn phi " ngh tr li mt iu g i vi kin bn im ca Phm Vn ng. Gi nh vy "khng c tin l trong nhn xt ca cc nh lnh o Lin X hoc Bc Vit Nam". Hughes nh gi cc din t ca Th tng Lin X v Vit Nam l "mt gi nghim tc v khng n gin ch l mt cch phi tay khi nhng ti ny". Kosygin lu rng H Ni khng loi tr mt gii php chnh tr v rng bn im ca h a ra c th c iu chnh. Trong mt ngha rng hn, Hughes vit, Th tng Lin X chng t rng cc nh lnh o Lin X sn sng tho lun vi Washington bt c vn no c v ph hp. Mt "danh sch chun mc" nhng tuyn b ca Lin X khng c ngha rng n s khng bao gi c sa i v mt mong mun r rng ca Kosygin thy cuc xung t Vit Nam c gii quyt, cng nh vic ng thc gic M gp cc nh lnh o Vit Nam bt chp Bc Kinh v rng Moskva s tin n ch ny. Nhng Washington phi c nhng bc i to iu kin thun li cho hnh ng ca Lin X. tng v mt s iu chnh ca M chim phn ln ch cuc ni chuyn ca Harriman vi Yosip Broz Tito (nh lnh o Nam T) khi nh cu m phn ny ti Bengrat sau cc chuyn ving thm Moskva, Brusell, Bon v Roma. Tito ni vi Harriman rng n tng m ng ta c c t cc nh lnh o Moskva l tnh hnh bn o ng Dng c bit kh khn cho Lin X, bi v M nm bom min Bc Vit Nam. Tito gii thch rng: "Lin X khng th khng on kt vi H Ni v lm khc i s t a mnh vo mt tnh th nguy him l t c lp mnh ng Nam v cc ng Cng sn cc ni khc". Vi t cch l mt nh c ti cng sn, d ch l mt c nhn c lp, ng ta hiu rt r nhng mi lo ngi ca Lin X. Nu M mun Lin X gip , Tito nhn mnh, trc ht cn phi ngng nm bom Vit Nam dn ch cng ho. Nhng chnh quyn Johnson khng c xu hng lm chm li nhng hnh ng qun s chng H Ni. Tri li, trong thng 7 M lp k hoch leo thang hn na trong cuc chin tranh Vit Nam. Ngy Harriman gp g Kosygin cng l ngy Johnson triu tp mt cuc hp ti Nh Trng tho lun ngh ca Mc Namara gi thm 200.000 qun M ti Vit Nam. Nhng cuc tho lun nh vy gia chnh quyn v cc nh lnh o quc hi ko di ti ngy 28 thng 7, khi Tng thng thng bo quyt nh ca mnh tng tng s qun M ti Vit Nam t 75.000 ln 125.000 v nhn mnh rng lc lng b sung s c gi ti Vit Nam sau nu c yu cu. Khng chin chng li Bc Vit Nam tng t nh vy cng gia tng cng . Mc d Kosygin khng th bit c nhng k hoch ny khi tr chuyn vi Harriman, nhng bng thi ng tnh n kh nng leo thang hn na ca cuc chin chin tranh. Trong hon

cnh nh vy, cc nh lnh o Lin X khng th chp nhn bt c ngha v no c lin quan ti gii php cho cuc xung t. Thm vo , Lin X cng bit rng quan im khng ho gii ca H Ni li cng c cng c thm bi nhng hnh ng hiu chin ca M. Chnh quyn Johnson mun tm kim s gip ca Lin X trong khi li lm suy yu nhng c s cho iu . S gin d ca Lin X bc l vo ngy 6 thng 8 trong mt l tip tn ti in Kreml cho mng vua Afganistan. Bi din vn ca Kosygin bao gm "nhng nhn xt khng th chp nhn c v hnh ng hiu chin quc ch ngha ca M ti Vit Nam" (theo bo co ca Kohler gi v Washington). Do vy m vo ma xun v ma h nm 1965 cuc chin bn o ng Dng tip cn mt thi k mi, nguy him hn mc d c nhng n lc ngn chn nhng din tin s vic cht ngi ny. Nhng sng kin ho bnh tht bi trong vic a nhng bn tham chin vo bn m phn. Tuy nhin, H Ni v Washington cn cha cn kit s hiu chin tim tng ca h.

Chng 4 Sn sau ca Vit Nam

Trong k hoch chin tranh ca mnh chng li M v ch Si Gn, cc nh lnh o Bc Vit Nam xem s ng h mnh m ca phe x hi ch ngha "l mt iu kin quan trng cho thng li ca Cch mng Vit Nam". Trong bi din vn thng 4 nm 1965 vch ra nhng nhim v m nc Vit Nam dn ch cng ho phi i mt sau khi M bt u nm bom min Bc, Phm Vn ng nhn mnh rng ngi Vit Nam "cng c phe x hi ch ngha ng h v gip trn tt c mi lnh vc, ch ngha ng h v gip trn tt c mi lnh vc, th h cng c kh nng ginh thng li mnh m v quyt nh" trc nhng k th ca h. Mt nm sau , Th tng Vit Nam dn ch cng ho mt ln na nhn mnh tm quan trng ca vin tr x hi ch ngha: "nhng thng li" ca nhn dn Vit Nam khng ch l kt qu n lc ring ca h m cn l ca s thng cm, s gip v vin tr v b bn ca cc nc x hi ch ngha anh em". y khng phi ch n gin l tuyn b mang tnh cng thc ca H Ni m l mt i hi khch quan ca tnh hnh Vit Nam, m ngay c nhng nh quan st khng c thnh kin cng ghi nhn s tht ny trong cuc ni chuyn ca h vi cc quan chc Lin X. Chng hn, Ph trng on Ba Lan tham d y ban kim sot quc t v Vit Nam, ni vi mt nh ngoi giao Lin X Campuchia rng: thng li min Nam Vit Nam khng ch ph thuc vo ngi Vit Nam hoc ngi M m cn vo s ng h ca cc nc t bn ngoi. Ti Bc Vit Nam, nhu cu v vin tr qun s v kinh t t cc nc x hi ch ngha khc xut pht t nn kinh t lc hu ch c kh nng sn xut nhng trang thit b nh cho qun i. Vit Nam dn ch cng ho ph thuc vo cc nc khc c c tt c v kh hng nng v hu ht cc v kh nh v n dc. Vit Nam khng th t cung cp v kh tinh xo nht, nh my bay siu thanh, tn la v rada hoc s lng y ngay c nhng v kh n gin hn. Trong khi cuc chin tranh chng li mt k th hng mnh nh " quc M" i hi hu cn phi vng chc c kh nng cung cp mi phng tin ginh chin thng trong cuc chin tranh. V cn thit phi nui qun v dn cng nh sa cha li nhng thit hi do khng kch M gy ra. Khng nghi ng g H Ni khng th gii quyt nhng vn ny nu khng c s gip ca cc ng minh x hi ch ngha, m ch yu l Lin X v Trung Quc. Lin X ng u danh sch nhng cung cp vin tr. Tnh cht ca vin tr kinh t v qun s ca Lin X c xc nh vo ma xun v ma h nm 1965, mc du hng ho c chuyn i t Lin X vo thng ging v thng hai nm . Khi lng hng vin tr ca Lin X tng u n t nm 1965 n 1968. Moskva gi ti min Bc Vit Nam cc thit b cng nghip, vin thng, xe ti, trang thit b y t, cng c my mc, qung st v cc kim loi khng cha st. Trong khi cung cp vin tr cho cc ng ch Vit Nam, lc u khi lng hng vin tr Lin X t hn ca Trung Quc. n nm 1967 ton b vin tr x hi ch ngha cho Vit Nam dn ch cng ho c tnh t khong 1,5 t rp (hn 1,5 t la nu chuyn ra la theo t gi hi oi chnh thc ca Lin X 1 la=0,9 rp). Phn ca Lin X l 36,8% hay 547,3 triu rp (608,1 triu la). Thi gian tri qua, vin tr ca Lin X ln ti khong 50% ca tng s vin tr ca x hi ch ngha v vo nm 1968 n t t l 524 triu rp (582,2 triu la). Nhng khon vin tr ny hon ton c ti tr thng qua cc khon cho vay tn dng di hn. Mc d hng ho ca Lin X rt quan trng cho ngnh cng nghip, vin thng v nng nghip, song Bc Vit Nam vn quan tm nhiu hn n vin tr qun s. Hp tc s gia hai nc c s ch ca cc nh lnh o Moskva v H Ni. Lin X bt u vin tr cho ng minh Vit Nam ca mnh v kh v cc trang b qun s vo nm 1953 (nm m n xut hin trong cc bn bo co ca cc quan chc Lin X). S lng vin tr qun s ca Lin

X trc 1965 khng ln; phn ln vin tr c Trung Quc cung cp. Tnh hnh thay i cn bn t nm 1965. Lin X tng cng vin tr qun s ca h cho Vit Nam dn ch cng ho v dn dn tr thnh ngun cung cp chnh cc v kh v trang thit b hin i cho Bc Vit. Theo mt bn bo co ca B Ngoi giao ngy 26 thng 10 nm 1965: t nm 1962 Moskva cung cp cho Chnh ph Bc Vit Nam xp x 200 triu la trang thit b qun s, k c my bay. Hn mt na s ny c chuyn n trong nm 1965. Trong nm 1966-1967 Moskva lnh trch nhim cung cp 500 triu rp trang thit b cho lc lng qun s Bc Vit Nam (xp x 550,5 triu la) v t 1 t rp tr gi hng qun s tnh t nm 1953. Nhng Lin X thc s vt gii hn ny vo nm 1968, t con s 1,1 t rp. Nm 1968 vin tr qun s cho Bc Vit Nam chim khong hai phn ba tng s vin tr ca Lin X cho Vit Nam dn ch cng ho v tnh ra c 357 triu rp (369,7 triu la). Lin X c gng p ng yu cu ca H Ni i vi nhiu loi v kh v n dc khc nhau. Mi quan tm chnh ca Lin X l bo v Vit Nam dn ch cng ho trc cc t khng kch ca M v tng cng kh nng phng khng ca Bc Vit Nam. Moskva gi ti Vit Nam dn ch cng ho tn la "t i khng", my bay phn lc chin u, tn la, sng phng khng v cc trang thit b phng khng khc. Tin tc tnh bo ca M bo co nhng du hiu u tin v v kh ca Lin X vo ma h nm 1965, mc du vic xy dng nhng t im phng khng xung quanh H Ni v nhng sn bay quan trng khc ca Bc Vit Nam bt u vo ma xun nm . Gn nh ngay t u cc trang thit b phng khng ca Lin X chng t hiu qu. Ngy 24 thng 7 nm 1965, ln u tin tn la "t i khng" do Lin X ch to bn my bay M v h ri mt chic F4C trn ng i tn cng mt mc tiu pha Ty Bc H Ni. Trong cuc chin tranh Vit Nam, tn la "t i khng" c tnh c ng cao v gn nh i tng khng th pht hin ra, chng t c tim lc chin u chng li lc lng khng qun M. Cng vi my bay chin u, pho phng khng v rada, tn la "t i khng" tr thnh nhng chng ngi vt nghim trng cho k hoch n p Bc Vit Nam bng nhng n lc qun s ca M. V kh hin i bn thn chng khng p ng c tt c nhng nhu cu ca Bc Vit Nam. H Ni cng cn nhng cn b qun s c o to tt: nhng ngi c kinh nghim vn hnh cc v kh do Lin X cung cp. iu ny lm cho Vit Nam dn ch cng ho ph thuc vo cc c vn Lin X v i hi cc qun nhn Bc Vit Nam cn phi c gi sang Lin X o to. Mi nm trong cuc chin tranh Vit Nam c hng ngn lnh v s quan ca Vit Nam c o to ti cc trng qun s ca Lin X. Nm 1966, theo bo co ca i s qun Lin X, 2.600 ngi Vit Nam c gi ti o to ti Lin X phc v cho ngnh khng qun v phng khng. Nm 1966 chng trnh o to xy dng c i ng cn b cho mt trung on phng khng v k thut vin cho mt trung on khng qun v hng chc phi cng trong s nhng ngi dn Bc Vit Nam tham gia qun i nhn dn Vit Nam. R rng mt trong s nhng ngi c o to ti Lin X sau gi vai tr ch huy cc n v ca Mt trn gii phng dn tc min Nam. Moskva bit iu ny, v pha Vit Nam khng che giu cc quan chc ngoi giao Lin X ti H Ni, vic h gi s lng ngy cng ln qun lnh ca mnh vo min Nam Vit Nam. Hn na, qun chnh quy ca Bc Vit Nam vi t cch l "lc lng ch lc c ng" c st nhp vo qun i Vit cng bao gm "b i a phng" v "qun du kch". "Lc lng ch lc c ng" c trang b sng bn t ng v sng ci hin i c kh nng tham gia cc hot ng nh chim, bo v khu vc t ai chim c. Lc lng ny chu trch nhim tn cng cc cn c qun s, sn bay M v hot ng nhiu tnh ca min Nam. S qun chnh qun chnh quy ca Vit Nam dn ch cng ho ti min Nam Vit Nam, c B Ngoi giao Lin X nh gi vo thi im nm 1967, ln ti 120.000 trong tng s hn 300.000 qun ca Mt trn gii phng. V s c mt ca cc n v qun chnh quy ti min Nam khng gi c b mt vi ai c, li cng khng gi c b mt i vi ngi M. V vy, H Ni chnh thc tha nhn s tht ny vo gia nm 1967. Tuy nhin Moskva khng ly g lm hi lng vi

thng bo ny. Cc nh lnh o Lin X hn lo ngi v vai tr ca h trong vic trang b v kh hin i cho cc n v min Nam. Moskva mun trnh tit l mt s chi tit v quan h ca h i vi Bc Vit Nam v mt s chi tit nh vy l s tham gia ca cc c vn Lin X. c nhng d bo rng Lin X s gi chuyn gia qun s ti Vit Nam mt khi cuc xung t ng Nam m rng. Thng 2 nm 1965 B Quc phng cnh bo trc v vic chuyn giao cc tnh bo tn la t i khng ca Lin X cho Vit Nam. Ngun tin qun s M cho bit cc b phng tn la "gn nh chc chn s phi do qun i Lin X vn hnh v ngun tin ny cho rng khng c ngi Bc Vit Nam no c o to iu khin tn la "t i khng" (surface to air - SAM). V vy khi nhn c tin tc tnh bo M bo co vo thng 9 nm 1965 rng, t 1.500 n 2.500 qun Lin X c l ang c mt Vit Nam khi , chnh quyn M khng h ngc nhin v iu ny. Bo co ny d bo rng phn ln cc qun nhn Lin X l nhn vin vn hnh SAM, ngoi ra, l cc chuyn gia o to v h tr. Tin tc tnh bo khng loi tr kh nng v s c mt ca 150 phi cng Lin X v nhn vin bo tr trong cc nhm o to v khng qun v 300 k thut vin khc tham gia vo cc hot ng qun l, thng tin lin lc v phc v hu cn. Thng tin t ngun tin tnh bo M rt chi tit v c cng c thm trong mt bn bo co vo cui nm 1967 ca i s qun Lin X ti H Ni. Thng tin ny tnh ra c 1.165 chuyn ga qun s Lin X ti Vit Nam chu trch nhim bo tr cc loi v kh khc nhau v rada. R rng nhng chuyn gia ch yu l k thut vin v nhn vin vn hnh SAM. Nhng bo co ny lu rng nhng chuyn gia ny cng tham gia cc nhim v chin u, gi cho mt vai tr tch cc hn. Trong bo co ny i s qun cho bit phn ln cc chuyn gia Lin X l nhn vin vn hnh SAM v cc phi cng. Nhng vn c mt nhm cc chuyn gia qun s thot khi s ch ca M. Cng vi cc k thut vin, phi cng, nhn vin vn hnh SAM, Moskva gi ti Vit Nam mt nhm c bit chu trch nhim thu thp mu v kh ca M trong cuc chin tranh Vit Nam. lp k hoch cho s can thip ca mnh vo cuc xung t, cc nh lnh o Lin X khng ch lu tm ti cc li ch chnh tr, t tng m cn lu tm ti cc c hi th nghim trn chin trng nhng kiu v kh tin tin nht ca Lin X v mt c hi thu thp thng tin v kh mi nht ca M, thng qua vic nghin cu chin li phm. Nhm mc ch ny, Moskva k mt Hip nh vi H Ni yu cu Vit Nam dn ch cng ho gip Lin X thu thp, nh gi nhng mu v kh v trang thit b qun s M v gi mt nhm cc chuyn gia qun s ti Vit Nam. Thnh vin ca nhm ny c nhim v thu thp cc b phn my bay M b bn ri v cc v kh chim c, kim tra nhng trng hp v kh ca Lin X khng hot ng tt v gi nhng kt lun vi nhng mu hu ch nht v Moskva. Trn c s ca nhng d liu thu thp ny cc chuyn gia qun s Lin X chun b v a nhng xut iu chnh cc loi v kh ca Lin X ph hp vi trang thit b ca M. Hot ng ny c hiu qu rt ln trong hai nm u Lin X tham gia vo cuc chin tranh Vit Nam. T thng 5 nm 1965 n u nm 1967, cc chuyn gia "c bit" ca Lin X chuyn v Lin X hn 700 mu cc trang thit b qun s M, k c nhng b phn my bay phn lc, tn la, rada v trang thit b thm nh. H chun b mt s bn bo co phn tch cc v kh ca M. Kt qu Chnh ph Lin X quyt nh sao chp mt s kiu v kh M, chng hn, tn la n o Sparrow-3, ng c my bay, cc thit b in t trong ngnh cng nghip ca Lin X. Cc chuyn gia ca Lin X cng tm ra phng php bo v Bc Vit Nam thot khi khng kch ca M. Mc d tnh hiu qu ca cc h thng phng khng Lin X c tha nhn, cc chuyn gia Lin X vn tin hnh ci tin v kh ny, iu chnh n ph hp vi kh nng ca my bay M. Chng hn nh, khi M s dng my bay F-111A nm bom Vit Nam dn ch cng ho, Lin X ti u ho cc h thng phng khng Dvina ca h chng c th bn ri my bay ang bay vi tc cao ln ti 3.700 km mt gi. S ci tin ny chng t hiu qu ngy 30 thng 3 nm 1968, khi mt my bay F-111A b h thng phng khng Dvina bn ri cch H Ni khng xa. B trng B Quc phng Lin X Andei Grechko bo co s kin trc tip ln Breznev. Khng nghi ng g na, s c mt ca cc c vn qun s Lin X ti Vit Nam chng t tnh cht lp l trong chnh sch ca Lin X i vi cuc chin tranh Vit Nam. Trong khi cc nh lnh o Lin X ang c gng to ra mt hnh nh tm kim gii php ho bnh

sm nht cho cuc xung t, cc c vn Lin X ti Vit Nam chng minh iu ngc li v l s tng cng cam kt. Do , Moskva nng lng mun trnh cng khai ho vic vin tr v ko s ch ca th gii ra khi vn ny. t mc ch , Lin X e do gi qun tnh nguyn ti Vit Nam. Nu lm mt php so snh, vic trin khai mt s lng hn ch cc c vn Lin X ti Vit Nam c v l vic lm t ti t hn trong hai vic. Moskva lp i, lp li gi qun tnh nguyn ti Vit Nam trong sut din tin cuc chin tranh Vit Nam. Sau din vn ca Breznev ti Qung trng ngy 23 thng 3 nm 1965, mt thng co chung Lin X - Bc Vit Nam mt thng sau , cc nh lnh o Lin X a tng ny vo mt s bi pht biu v tuyn b ca h. Vic khng nh thi sn sng gi qun tnh nguyn ca Lin X c nu ra trong i hi ln th 23, ng Cng sn Lin X v trong li ku gi ca Lin on thanh nin cng sn Lin X vo ma xun nm 1966. Nhng chin dch tuyn truyn rm r nht v qun tnh nguyn din ra ngy 6 thng 7 nm 1966, khi cc nc Warsawa a ra mt tuyn b chung ti Bucares biu th thi sn sng gi qun tnh nguyn ti Vit Nam "gip nhn dn Vit Nam trong cuc u tranh ca h chng li qun M xm lc". Phng Ty ghi nhn rng y l ln u tin mt cam kt nh vy v qun tnh nguyn c tt c cc nc x hi ch ngha chu u a ra. Trc y ch c Lin X tuyn b mt cam kt nh vy cng vi Bc Triu Tin v Cuba. Tuy nhin cc nh phn tch phng Ty ch ti s khc bit gia tuyn b Bucares vi s d dt, ring t ca cc quan chc cc nc x hi ch ngha v kt lun rng "s dt khot ngy cng tng ln ca cam kt ny khng nht thit phn nh nhng quyt nh trin khai n". Hnh nh bn thn Trung Quc v Bc Vit Nam c s t kim ch trong vn ny. C H Ni v Bc Kinh vn "tng i kn ting" v vn qun tnh nguyn. Mt bo co ca B Ngoi giao trch dn li Ch tch H Ch Minh ni rng trong khi H Ni rt bit n nhng li ngh gi qun tnh nguyn: "S gip c ngh cha cn thit vo lc ny. Nhng cha r liu trong tng lai chng ti c cn s vin tr ny khng". Cc nh phn tch phng Ty suy ngh v tnh hnh thc t cc nc x hi ch ngha. Vic gi qun tnh nguyn ch yu vn ch l mt chin dch tuyn truyn, cho d c s m bo cng khai ca cc nh lnh o Cng sn. Vic qun tnh nguyn c a vo tuyn b Bucares theo yu cu ca Phm Vn ng, ngi gn li pht biu vi nhng t khng kch ca M vo H Ni v Hi Phng. Mc tiu chnh ca tuyn b ny, theo cc nh lnh o Bc Vit Nam, nhm on kt cc nc x hi ch ngha vi Vit Nam. Vn qun tnh nguyn cng c lm r nhiu ln trong cc cuc m phn gia cc quan chc Lin X v Vit Nam dn ch cng ho. Bc Vit Nam ni h cn, trc ht l v kh v cc trang thit b qun s. V "ngun nhn lc", Vit Nam c ngi. Bng chng na v vic khng c nh gi qun tnh nguyn ti Vit Nam c ghi nhn vo thng 7 nm 1966, khi nguyn soi Aleksei Yepishev, Tng t lnh chnh tr cc lc lng v trang Lin X, tit l vi mt nh ngoi giao phng Ty rng H Ni trc khng h yu cu "qun tnh nguyn" v Lin X khng chun b bt c qun tnh nguyn no. Thay vo , Lin X c l xem xt gi thm my bay chin u MiG v v kh chng t hu hiu ng Nam . Mc d nh tht s l g i chng na, nhn dn Lin X chp nhn vic tuyn truyn v qun tnh nguyn nh gi tr b ngoi ca n v vit th gi cc nh lnh o by t vic h sn sng ti Vit Nam. B Quc phng Lin X thng bo vi y ban Trung ng ng Cng sn Lin X rng trong nm 1966 h nhn c 750 n ca cc s quan v h s quan Lin X ngh c ti Vit Nam vi t cch l qun tnh nguyn. Do vy m vn qun tnh nguyn ch yu c s dng nh mt th on tuyn truyn, nh mt phng tin gy sc p vi M, v trong mt chng mc no nh mt ln khi che mt vic gi cc c vn Lin X ti Vit Nam. Trong khi Lin X tng cng vin tr cho Bc Vit Nam n nm 1968 tr thnh nc cung cp v kh, n dc v trang thit b, th nh hng ca h i vi H Ni khng gia tng mc tng xng. nh hng ca Trung Quc i vi Vit Nam dn ch cng ho vn cn rt mnh. Trung Quc l mt ng minh lu i ca ch H Ch Minh, tng gip Vit Minh trong cuc chin tranh ng Dng ln th nht chng Php. Trung Quc tng gi v kh, thc phm v c

vn cho ng Cng sn Vit Nam v c ton quyn chia s vi h thng li in Bin Ph nm 1954. Sau Cuc khng chin chng ngi Php kt thc, Trung Quc cung cp cho nh nc Cng sn non tr Bc Vit Nam s gip cn thit cung cng c chnh quyn ca mnh v tch lu cc phng tin cn thit chng li ch Si Gn (v ngi ng h l M). u nm 1960, chnh Trung Quc cung cp khi lng vin tr ln, k c v kh v trang thit b qun s cho Vit Nam dn ch cng ho, ch khng phi Lin X. Vo cui nm 1964, Trung Quc cung cp cho ng minh Bc Vit Nam 457 triu la tr gi hng vin tr (48%), trong khi Lin X l 370 triu la hay 40%. Khi cuc chin tranh bt u leo thang nm 1965, Trung Quc tip tc l nc dn u v vin tr cho Vit Nam dn ch cng ho. Theo nh gi ca Lin X, t nm 1955 n 1965 Cng ho Nhn dn Trung Hoa cung cp cho Vit Nam 511,8 triu rp vin tr kinh t (khong 569 triu la). Trong tng s ny, 302,5 triu rp (336 triu la) c cung cp di dng cc khon vin tr. Mc d nm 1968 Trung Quc mt v tr ng u trong vic vin tr, nhng h tip tc cung cp mt khi lng ln vin tr cho Bc Vit Nam. Chng hn, Bc Kinh l ngun cung cp ch yu ngoi t mnh cho Mt trn Gii phng Dn tc. Nm 1966, Trung Quc gi cho Vit cng 20 triu la, nm 1967 khon vin tr ny ln n 30 triu la. V Cng ho Nhn dn Trung Hoa tip tc cung cp thc phm v v kh cho Bc Vit Nam. Khng km phn quan trng, l vic Trung Quc tip tc duy tr s c mt qun s trn lnh th Vit Nam dn ch cng ho. Cc n v qun i Trung Quc c trin khai mt s tnh Bc Vit Nam theo mt hip nh c b mt k gia hai nc vo nm 1965. Quy m lc lng ny c nh gi mc t 60.000 n 100.000 ngi vo gia nm 1967. Phn ln lc lng ny l cc n v "k s ng st" hay cc n v "k s thng thng" cng nh cc n v h tr qun s. Nhng cng c mt s qun chnh quy chu trch nhim v phng khng ca cc tnh pha Bc Vit Nam dn ch cng ho. Ngoi ra, Trung Quc cn phn ba trung on my bay chin u MiG-17 bo v lnh th Bc Vit Nam chng li s xm nhp c th xy ra ca my bay M. Nhng trung on u tin ca Trung Quc c a ti Bc Vit Nam nm 1965. Vic trin khai qun i Trung Quc ny cho php Bc Vit Nam, sau khi M a qun min Nam Vit Nam, tp trung qun chin u ti min Nam Vit Nam dn ch cng ho. Trong khi cc nh lnh o Bc Vit Nam hiu r rng s c mt ca qun i Trung Quc cha ng nguy c v s ph thuc ln vo Bc Kinh, c bit l v s lng qun Trung Quc v qun Vit Nam ti cc tnh Bc Vit Nam dn ch cng ho gn nh tng ng. H Ni phn i nhng li ngh ca Trung Quc gi thm qun ca Cng ho Nhn dn Trung Hoa ti lnh th Vit Nam. Nhng nhn t khc xc nh v th mnh m ca Trung Quc ti Bc Vit Nam: Vit Nam dn ch cng ho ph thuc vo s cng tc ca Trung Quc c s vin tr t cc nc khc, k c Lin X. Bi v khi lng ln vin tr t cc nc x hi ch ngha khc phi i qua lnh th Trung Quc (theo mt ngun tin Trung Quc, mi thng t 8 ti 9 ngn tn hng ho c chuyn ti Vit Nam dn ch cng ho qua ga ng st Pinhxiang. H Ni phi thn trng khng b ct t knh phn phi ny bng cch khng lm hng mi quan h vi "ngi lng ging khng l phng Bc". V chc chn s gn gi v mt a l ng mt vai tr quan trng trong mi quan h gia hai nc, v Trung Quc l ngi hng xm bn cnh ca Bc Vit Nam. Tuy nhin s gn gi v mt a l v s vin tr ca Trung Quc hn khng th c tm quan trng nh vy i vi cc nh lnh o Bc Vit Nam, tr phi cng c s lin h gn gi v thc h gia Bc Kinh v H Ni. Cc nh cng sn Vit Nam chia s vi nhng ngi ng nhim Trung Quc quan im v cuc xung t ng Nam v v tnh hnh quc t, v vai tr ca Phong tro cng sn trn th gii v v nhng cuc u tranh gii phng dn tc, v vic gim tnh trng cng thng v v nhng trin vng ca s chung sng ho bnh gia ch ngha x hi v ch ngha t bn. Thi ng h Trung Quc mnh m ph bin trong cc nh lnh o hng u ca Vit Nam dn ch cng ho. Trong khi cc chnh tr gia, nhng ngi thng cm vi Lin X b cch chc

trong giai on bt ho gia Moskva v H Ni vo u nhng nm 60, th nhng nh lnh o c xu hng ng h Trung Quc mnh vt qua thin hng ca mt s y vin B Chnh tr Vit Nam v cn cn chia s ng u hn i vi hai ng minh. Xu hng ny c th hin trong s tuyn truyn tng i phong ph ca Trung Quc Bc Vit Nam. Trong khi vic tuyn truyn ca Lin X ch gii hn nhng cuc trin lm v nhng b phim c chiu trong dp nhng ngy l ln. Nhng chin s chng Lin X ca Trung Quc vn tip tc, mc d c nhng phn i mnh m ca i s qun Lin X H Ni. Cc nh ngoi giao v cc quan chc khc ca Trung Quc c hng nhiu t do hn so vi cc ng nghip X vit. Cc nh lnh o Vit Nam dn ch cng ho lin tc n Bc Kinh xin kin Mao Trch ng v Chu n Lai v nhng vn quan trng trong chnh sch i ngoi ca Vit Nam dn ch cng ho. Nhn chung, theo mt kt lun khng ly g lm d chu ca i s qun Lin X H Ni: min Bc Vit Nam hin nay c nhiu s thng cm i vi Trung Quc hn l i vi Lin X. Nhng ngi X vit theo kp vi nhng din bin trong cc mi quan h Bc Vit Nam-Trung Quc. H n mi du hiu ca s bt ho cho nhng li ch ring ca h. Moskva u tin nhn c nhng du hiu nh vy t nm 1965 qua bo co ca cc nhn vin ngoi giao v cc nh bo v s pht ang tng ln H Ni vi chnh sch ca cng sn Trung Quc. Theo bo co ny, cc nh lnh o Bc Vit Nam bt u nghi ng v nhng mc ch u tin ca Bc Kinh ng Nam . S thay i thi ca cc nh lnh o Vit Nam dn ch cng ho c th gii thch bng nhng din bin mi trong cc mi quan h gia Lin X v Bc Vit Nam. Hp tc vi Moskva s to cho H Ni mt c hi thot khi s bo tr qu ng ca Trung Quc v c mt v tr c lp hn trong quan h gia Bc Vit Nam v Bc Kinh. Mc d s chuyn hng ny trong chnh sch ca Bc Vit Nam khng ha hn mt thnh cng ngay lp tc vi cc nh lnh o X vit, nhng Lin X sn sng chim ly iu . Kreml trng i vo mt nhm cc nh chnh tr thc dng trong gii lnh o Bc Vit Nam, h l nhng ngi khng hi lng vi nh hng mnh m ca Trung Quc Vit Nam dn ch cng ho v mong mun c c mt chnh sch mang tnh dn tc cao hn. Lin X c thng bo rng, nhm ang tn ti H Ni v thc s bao gm nhng nhn vt li lc nh L Dun, Phm Vn ng v V Nguyn Gip vi s ng h ngm ca H Ch Minh. Lin X cng c c mt s ngi ng h mnh trong s cc cng chc bc trung v bc thp v cng nh trong s cc vin chc ca ng, h l nhng ngi chng li ng li theo chiu hng ca Trung Quc v sn sng ng h nhng chuyn hng theo Lin X. R rng l Lin X khng th s dng sc p trc tip i vi cc nh lnh o Bc Vit Nam do s b mt h. Thay vo , Lin X s dng nhng bin php tinh t hn theo i hai mc tiu c lin quan n nhau. - Gip cc nh lnh o Vit Nam c c mt v tr c lp hn (t Trung Quc) trong chnh sch i ngoi v i ni ca h. - Li ko cc ng ch Vit Nam theo "mt tnh hu ngh v hp tc hn na" vi Lin X. t c nhng mc tiu ny, Kreml huy ng mi sc mnh tuyn truyn ca mnh. Trong rt nhiu cuc gp gia cc quan chc Lin X v Bc Vit Nam cng nh trong cc cuc hi m cp cao, Moskva tranh th mi c hi "vch mt bn cht xo tr" ca Bc Kinh v khuyn khch H Ni thc hin nhng bc i c lp trong phm vi chnh sch i ngoi. Lin X c gng a Trung Quc v Vit Nam dn ch cng ho vo cuc xung t bng cch H Ni t tho lun vi Bc Kinh v nhng vn vin tr cho Vit Nam, c bit l vic vn chuyn vin tr ca cc nc x hi ch ngha qua lnh th Trung Quc. Nhng n lc ca Lin X nhm thc y s bt ho gia Trung cng v Bc Vit Nam t ti nh cao trong cuc "Cch mng vn ho" do mt phe nhm thn Mao trong tng lp lnh o Trung Quc gy ra. H Ni rt lo lng trc cuc u ginh quyn lc Bc Kinh v v nhng c Trung Quc li ko Vit Nam tham gia vo cuc u ny. Nm 1967, B Chnh tr Trung ng ng Lao ng Vit Nam c mt y vin n Bc Kinh

nh gi tnh hnh Trung Quc v nhng hu qu ca n i vi Vit Nam dn ch cng ho. Nhng kt qu ca chuyn i tm hiu thc t ny cnh bo cc nh lnh o Bc Vit Nam, h lo s rng thng li sp n ni ca Mao c th dn n sc p ca Trung Quc i vi H Ni tng ln. Bo co cng bo dng v mt nhm cc nh chnh tr Vit Nam li lc trc kia, nhng ngi chng li chnh sch ca H Ni ra u nhng nm 60 v b cch chc v bt ng quan im. Nhm ny quyt nh ng h mong mun ca L Dun nhm hn ch nh hng ca Trung Quc trong nc v ngn cn s thng tr ca nhng nhn vt ng h Trung Quc trong gii lnh o Vit Nam dn ch cng ho. Nhng thnh vin ca nhm i lp ny trng ch vo s gip ca Lin X i vi nhng n lc ca h. Trong cuc gp vi cc quan chc Lin X, nhng ngi Vit Nam ny ngh nhng ngi bn X vit gy sc p H Ni ct s ng h khng c hiu qu trong cc k hoch ca Bc Kinh ng Nam . H cng cnh bo rng vic gy sc p nn c thc hin mt cch cn thn, khng xc phm n lng t trng ca cc nh lnh o Bc Vit Nam, v khng nn lp li nhng sai lm nh Khruschev i vi Tito v ngi Anbani. Nhng ngi khng theo tro lu chung ca ng cng ch ra rng tt hn l Lin X nn gi mt li ku gi bng vn bn cho H Ni thc hin nhng quan im ca pha Lin X. V y l nhng bc i thc t nn gii lnh o Vit Nam s c th phi theo. Moskva c nhin l cng nhn nhng li ngh ny nhm ko Vit Nam khi Trung Quc. Do nhn thc c s ng h c bo m ca Moskva v nhn thc c cuc cnh tranh gia hai siu cng cng sn nhm ginh ly nh hng ng Nam , gii lnh o Vit Nam coi y l mt c hi duy nht "bt c hai tay". H Ni sn sng duy tr nhng mi quan h hu ngh vi c hai i th v do s nhn c tt c s ng h c th t nhng nh "xt li" X vit cng nh l "bnh trng" Bc Kinh. Nhiu nh phn tch Hoa K tranh ci v trin vng ny thm ch trc khi M leo thang chng Vit Nam dn ch cng ho trin vng ny qu r rng i vi cc i s M ng Nam , v c th hin trong cc d bo m h gi v Washington u nm 1965. Cng ng tnh bo M cng d bo rng Lin X v Trung Quc s cnh tranh gip Vit Nam v nh vy s em li cho H Ni mt c hi c c nhiu vin tr hn t c hai nc. Mc d, trn thc t Vit Nam dn ch cng ho coi d bo ny l ng, n phc tp hn nhiu so vi iu m Washington d bo. Chnh sch ny khng ch n gin l kt qu ca s tnh ton chnh xc m n cn b nh hng mnh m bi lng tin st ca nhng ngi Cng sn Vit Nam v bi nhng quan im ca h v mt cuc u tranh chng " quc M". Nh Douglas Pike nhn xt, trong sut cuc chin tranh, nhng ngi Cng sn Vit Nam duy tr mt quan im "cng rn mt cch cc oan v bo th" i vi k th ca h pha Nam. V i vi nhng ng gp ca h cho "tin trnh cch mng th gii" v vi trch nhim ca cc nc x hi ch ngha khc i vi h "Mi mt quc gia cng sn, d ln hay nh-li ca mt nh l lun Cng sn H Ni, u c c li ch quc gia v ngha v quc t. V gii quyt nhng vn ny, mt nc nh (nh Vit Nam dn ch cng ho) phi c t do quyt nh nhng li ch v ngha v ca n m khng nn b p buc phi thc hin bi mt quc gia ln hn (nh Lin X hoc Trung Quc). Tuy nhin mt s quc gia nh cng c quyn trng i s gip t nhng nc ln. Nh vy, li tuyn b ny xc nh rng Lin X (v Trung Quc) phi gip Vit Nam dn ch cng ho, di danh ngha v sn quc t nhng cng vi tinh thn nh vy-h khng th a ra nhng i hi i vi Vit Nam dn ch cng ho, v nh vy l vi phm n quyn t quyt. C mt cu hi t ra l trong khi nim ny th u l s tnh ton thc t v u l nim tin trung thc. Ho quyn li vi nhau, c hai iu ny hnh thnh nn mng trong chnh sch i ngoi ca nc Vit Nam dn ch cng ho. Hai khi nim ny cng khng nh hnh vi c x ca Bc Vit Nam vi Lin X. i s qun Lin X H Ni m t hnh vi c x ny ca Bc Vit Nam nh l mt cch tip cn "dn tc hp hi" i vi vi tr ca Lin X trn v i quc t v Vit Nam. Miu t xa hn v cch tip cn ny, i s qun Lin X gii thch rng Vit Nam dn ch cng ho coi Lin X v cc nc x hi ch ngha khc nh l "mt hu phng ca Vit Nam".

Gii lnh o Bc Vit Nam tin tng rng, ch c ng Lao ng Vit Nam mi c th nh gi ng mc tnh hnh ng Nam v c th tm ra nhng phng php thch hp gii quyt vn Vit Nam, do tt c cc nc x hi ch ngha phi c ngha v ng h s nghip ca H Ni. Ni mt cch khc, theo quan im ca Lin X, Bc Vit Nam ang chng minh cho thy l mt nc c lp v cng u. Thi ny ca Lin X c th hin hu ht cc khu vc trong cc mi quan h Lin X-Vit Nam dn ch cng ho. Do , gii lnh o Bc Vit Nam phi min cng thng bo vi cc ng nghip Lin X nhng thng tin v tnh hnh chnh tr Vit Nam v ng Dng. H giu gim thc trng cc vn ni b ca ng Lao ng v cc din bin trong mi quan h gia H Ni vi Bc Kinh. H Ni khng mun chia s vi Moskva v nhng k hoch tc chin hoc nhng quan im ca h v nhng bin php kh thi gii quyt cuc xung t. p li nhng thc mc dai dng ca Moskva v cc k hoch tc chin ca Vit Nam dn ch cng ho nm 1967, Phm Vn ng thm ch cn tr li rng Bc Vit Nam khng c nhng k hoch tc chin v h hnh ng theo tnh hnh ang din ra. Khng cn nghi ng g na, s giu gim ca H Ni b nh hng bi ni e ngi v vic gy nguy hi n cc mi quan h vi Trung Quc. Nhng mt c tnh kin tr trong thi ca Bc Vit Nam vn gi nguyn thm ch sau khi tnh hu ngh gia hai nc chu ny xu i. Do vy, cc nh ngoi giao ca Lin X Bc Vit Nam kt lun rng "Mc d c biu hin ca s bt ho nghim trng gia ng Lao ng Vit Nam v ng Cng sn Trung Quc nhng iu thc s khng c ngha l gia Vit Nam v Lin X t khi phc li c mi quan h hp l. Moskva cng khng hi lng vi thi ca Bc Vit Nam i vi vn hp tc kinh t v qun s. i vi vin tr ca Lin X cho Vit Nam nh l mt ngha v quc t i vi "Nhn dn Vit Nam anh hng", H Ni s dng ngun vin tr ny mt cch c bit cho li ch ring ca n. Gii lnh o Vit Nam tn dng mi c hi ngh cc ng ch X vit m rng s gip , nhng H Ni khng p li s quan tm ca ng minh mt cch ng mc, h t chi xem xt n nhng li ch v him ho ca ngi bn ng minh ca mnh v t chi p li mt cch tch cc nhng yu cu ca Lin X a ra. Vit Nam dn ch cng ho nhn c rt nhiu thit b cng nghip, cc loi my mc, m t in v xe ti. Hu ht cc thit b ny c th c s dng ti thit cc nh my, cc nh my in, nh ga xe la v nhng cnh ng b bom M ph hoi. V H Ni lin tc ku cu vin tr b sung nhng thit b trn. Nhng ch mt phn vin tr c s dng cho vic thi thit. Phn cn li th c d tr s dng lu di. Nhng chin thut ny ca Vit Nam khng c ngha i vi Lin X bi v nhng hng vin tr ny ngi Lin X khng dng n na, thm chi chng cn l loi hng m Lin X b i khng thng tic. Hng vin tr c ct gi ngoi tri, khng xa cc nh ga v bn cng, v l do thi tit nn chng nhanh chng tr thnh ng st g, th nhng nhu cu v hng vin tr thm th vn cn. Theo s liu ca i s qun Lin X, 26 triu rp (hn 29 triu la) gi tr thit b cng nghip khng dng n b cht ng Vit Nam dn ch cng ho vo cui nm 1966. "Nhng ngi bn" Vit Nam khng cn tit kim i vi vin tr qun s ca Lin X. H yu cu Moskva cung cp nhiu tn la, n pho v thit b rada hn nhng li qu lng ph chng. Cc chuyn gia qun s Lin X ghi nhn nhng v vic ny, v d nh trong mt ln Vit Nam phng tn la phng khng m h khng chun b nhng d liu cn thit, n gin ch do my bay M, m gi nhng ln phng tn la nh vy l "s thc hin nhng nhim v chin thut", song chng qua ch l vic lng ph mt cch thi qu. B i Bc Vit Nam vi phm nhng quy nh v lu tr i vi v kh qun s ca X vit v pht l li khuyn ca Lin X v vic s dng cc thit b ny. C hai vn trn dn ti vic hng hc v kh. Mt chuyn gia qun s Lin X phn nn rng, mc d Vit Nam c trang b cc loi rada tt, nhng do cc t lnh qun i t chi s dng ng ch dn ca cc chuyn gia X vit nn lm gim thiu hiu qu ca h thng phng khng ca Vit Nam dn ch cng ho. Cc quan chc Vit Nam tm cch thanh minh nhng v vic trn bng vic li cho cc loi v kh Lin X khng hon thin. H a ra nhng li n i rng Lin X trang b cho Vit Nam

nhng loi v kh v thit b qu hn s dng m Lin X khng cn n na. H hn ch s lng my bay M b bn ri bng tn la ca Lin X, trong khi nhng mt mt my bay Vit Nam do Lin X sn xut th c gii thch l v cht lng ca my bay ti. ng thi cc nh lnh o H Ni lin tc nhn mnh tm quan trng ca s gip v tinh thn v vt cht ca Lin X, ng thi h nh gi cao s ng h ca Lin X trong cuc u tranh ca nhn dn Vit Nam. Cc quan chc Vit Nam lin tc vi phm tho thun vi Lin X v vic kim tra cc loi v kh qun s ca M. Mt nhm c vn qun s c bit do Moskva phi n H Ni thc hin mc ch ny gp phi rt nhiu kh khn phn ln do cc quan chc Vit Nam gy ra: h ba ra rt nhiu li bin h khng cho cc chuyn gia Lin X c c hi xem xt qu tn la ny hoc khu sng kia ca M. Cc li gii thch chnh thc l cc vin bo tng v cc khu trin lm ca Vit Nam cn cc vt trng by, v rng cc a phng nc Vit Nam dn ch cng ho c quyn i vi cc chin li phm ny, v rng cc chuyn gia Vit Nam cn kim tra cc loi v kh thu c ny. i ln quan chc cp cao ca Lin X phi nu vn v vic tip cn cc chin li phm trong cc cuc hi m vi Phm Vn ng v L Dun nhm gii quyt vn . Tt c cc chuyn gia Lin X lm vic Vit Nam c chng kin s giu gim v tr chi hai mt ca cc ng ch Vit Nam. Cc nh ngoi giao v cc nh chuyn mn khc b t di s gim st cht ch ca lc lng an ninh Vit Nam dn ch cng ho. H sng trong mt bu khng kh thiu tin cy v b ng vc. Cc quan chc ca Vit Nam dn ch cng ho, c gng ngn chn s tip xc gia ngi Lin X v ngi Vit Nam, pha Vit Nam nghi ng rng cc chin s ng mnh ca h c th thu c nhng tin tc b mt bng nhng kiu gp g nh vy. Vo u nm 1968, Lin X nhn c tin v vic Bc Vit Nam bt gi mt s ngi dn v h tit l tin tc b mt cho nhn vin ngoi giao nc ngoi. Thng 3 nm 1968, Vit Nam dn ch cng ho a ra mt lut l nhm trng tr hot ng phn cch mng. i s qun Lin X phn nn rng thc t lut l ny " lm gim nghim trng s tip xc ca chng ti vi cc cng dn Vit Nam, nhng ngi m gi y lo s nhng hu qu c th xy ra". ng thi nh cm quyn Vit Nam dn ch cng ho cng thc hin nhng hn ch h khc i vi nhng ngi Lin X, h khng c i li t do, thm ch ngay trong H Ni. Mt thi ng k nht v thi ca Vit Nam i vi Lin X c th hin trong bc th ca B Hng hi thng mi Lin X gi X vit ti cao ngy 18 thng 7 nm 1966. Qua vic miu t cc hnh ng ca ngi Vit Nam cng Hi Phng, B ny ni rng lnh o cng Hi Phng c tr hon vic d hng ca cc tu Lin X v gi cc tu ti cng bi v nhng con tu ny c th hn ch thit hi do bom gy ra i vi cng khi M nm bom. Hn na, lnh o cng Hi Phng thng xuyn xp nhng con tu ca Lin X gn nhng im d b nm bom nht, v d nh gn nhng khu pho phng khng nhm m bo s an ton cho nhng khu pho ny trong cc cuc nm bom ca M. Trong cc cuc tn cng khng qun ca M, cc tu qun s Vit Nam s dng cc con tu ca Lin X nh mt l chn trong khi h bn tr cc my bay ca M. Do vy, cc mi quan h gia Lin X v Bc Vit Nam rt phc tp trong giai on 1965-1968. Nhng ngi Cng sn Vit Nam ho ra l nhng ngi ng minh khng tin cy v ch k, thng gy ra nhng kh khn cho cc ng ch X vit ca h. nh hng ca Lin X i vi chnh sch ca H Ni khng tng xng vi mc gip ca Lin X i vi Bc Vit Nam. Thc t ny khng cn l iu b mt cho c hai pha Vit Nam v Lin X. Mt phng vin ca Vit Nam hi mt nh bo ca t Izvestiia, Mikhail Ilysnki: "Anh c bit, Lin X ng gp bao nhiu trong tng vin tr cho Vit Nam v Lin X c c bao nhiu nh hng i vi Vit Nam (nu s nh hng ny c th o c bng %)? S liu ln lt l 75-80% v 4-5%". Nh bo X vit trn nhn xt: "Nu nh nh bo Vit Nam ny thi phng nhng s liu c (ti 15-20%), th s liu v phn nh hng ca Lin X chc chn l ng. Moskva khng th tip tc vi mt mi quan h bt li nh vy c. Lin X cn s nh hng ln hn Vit Nam nhm bin nhng mc tiu v chnh sch i ngoi ca h thnh hin thc, nhm t ti mt gii php thch hp cho cuc chin v bin Vit Nam dn ch cng ho thnh mt

ng minh tin cy ca Lin X trong Phong tro cng sn th gii. Mc d Lin X ang dn dn ci thin v tr nh c s gip i vi Bc Vit Nam, nhng tin trnh ny vn ang c tip tc vo nm 1966-1967 lc M quyt nh tm kim nhng tip xc trc tip vi Vit Nam dn ch cng ho nhm tm cch gii quyt cuc xung t.

Chng 5 Ho tan

Chng ta khng th hiu r c vai tr ca Lin X trong hng lot nhng n lc ca M trong nm 1966-1967 nhm gii quyt Cuc chin ng Nam bng cch thc y cc nh lnh o H Ni tham gia vo vng thng lng nu nh khng c s phn tch v thi ca H Ni i vi cc cuc m phn v khng c s tm hiu s hp tc v ngoi giao gia Lin X v Bc Vit Nam. S hp tc gia hai nc l mt b phn quyt nh ca lin minh Lin X v Vit Nam dn ch cng ho trong cuc chin Vit Nam. Moskva phi chng minh s ng tin cy ca mnh khng ch bng cung cp vin tr kinh t v qun s cho "nhng ngi ch chin Vit Nam", bng vic tuyn b tnh on kt vi H Ni m cn bng cch thc hin nhng cng vic t nh hn nhng khng km phn quan trng trn danh ngha ng minh ca Vit Nam qua nhng knh ngoi giao. Trn lnh vc hot ng ny ca Lin X khuynh hng cho mt gii php ho bnh i vi cuc xung t ca Moskva dng nh l r rng nht. C th ni mc tiu ny bao trm ln tt c cc bc i ca Kreml, c th hin trong cc sng kin ring ca Lin X hoc trn danh ngha ca nhng ngi Bc Vit Nam. Nh thng l, him ho v mt cuc xung t ton cu v cuc sc vi M lun nm trong tm tr ca cc nh lnh o X vit. V kt qu l, h rt lo lng trnh bt k mt s thay i ca cc s kin c th a n mt thm ho nh vy. Vic s dng v kh ht nhn trong cuc chin Vit Nam c gii lnh o X vit coi nh l mt s kin cht ngi v Moskva lu n mi din bin ca s kin ny vi ni lo s. M khng phi ngun duy nht ca him ho ny. Trung Cng cng s hu loi v kh hu dit ny v vic Bc Kinh sn sng cung cp v kh ht nhn cho ng mnh Bc Vit Nam l iu c th xy ra. Mc d kh nng ny hu nh khng ng phi xem xt, nhng Moskva khng th pht l chuyn c nu nh h mong mun ngn chn s thay i nguy him ca cuc chin. Thng 8 nm 1967, KGB bo co vi cc nh lnh o Kreml rng Trung Quc ha cung cp bom nguyn t cho Vit Nam dn ch cng ho tn cng cn c qun s ca M min Nam nu nh M c s dng v kh ht nhn Vit Nam. Tnh bo Lin X coi chuyn ng gi thng bo vi cc i din ca M nc ngoi v s chun b gia Trung Quc v Vit Nam. Tht bt hnh l khng c mt bng chng no cho thy cc nh lnh o Lin X ghi nhn bo co ca KGB v cung cp thng tin cho Washington. Nhng chnh mt bc i nh vy c th ph hp vi hai l do: Th nht, n c th ngn cn M s dng v kh nguyn t nhm c gng khut phc Bc Vit Nam v cc ng mnh ca h min Nam. Th hai, thng tin ca KGB c th s ngn cn s cu kt gia Bc Kinh v Washington, y l mt ni kinh hong thc s cho gii lnh o X vit. Vn ny tr nn thn trng hn vo nm 1966-1967, khi Trung Cng b t lit do cuc u tranh ni b gia hai phe phi trong gii lnh o. S cu kt gia Mao v M c th bnh vc phe Mao-t trong ng Cng sn Trung Quc, do s lm mt i nhng c hi ginh chin thng cho cc ch th ca n, nhng ngi c thi ng h hoc ti thiu l khng th khng ho gii c i vi s hp tc vi Lin X. Yu t Trung Quc nh hng mnh m trong chnh sch ca Lin X t c mt gii php cho cuc chin Vit Nam, c bit l v Moskva phi vt qua s min cng, ng vi gii php ngoi giao ca H Ni. Cui nm 1965, Bc Vit Nam tin rng ch c mt gii php c th thot ra khi cuc chin l phi ginh thng li v qun s i vi quc M xm lc v chnh quyn b nhn Si Gn. Thng 12 nm 1965, Hi ngh 12, Trung ng ng Lao ng Vit Nam nht tr huy ng hn na cc ng vin ng Cng sn Vit Nam v tt c nhn dn Vit Nam "trong bt k mt hon cnh no phi nh bi cuc chin tranh xm lc ca quc M, bo v min Bc, gii phng

min Nam hon thnh Cuc cch mng dn tc dn ch trn khp t nc, v tin ti thng nht T quc mt cch ho bnh". C mt iu l nhim v "thng nht t nc mt cch ho bnh" li b xp cui cng. Gii lnh o Cng sn Bc Vit Nam coi vic thng nht t nc l kt qu ca s thnh cng v qun s trong cuc chin tranh chng M v l thng li ca cuc cch mng cng sn min Nam. ng h cho tng ny, Trung ng ng Lao ng Vit Nam son tho t m nhng hnh ng chc chn, cn thit t c nhng mc tiu . U ban ny nhn mnh rng nhng mc tiu qun s cho cuc u tranh ny phi l quc M v qun i b nhn Si Gn, "S ch c bit i vi s pht trin ton din v nhanh chng cho cc lc lng v trang, c bit l cc lc lng qun chnh quy l cn thit. Cng vi vic pht trin cuc chin tranh du kch, c ba n bn nhm qun ch lc c hnh thnh, v lc lng qun tr b chin lc c cng c. Nh vy, gii lnh o Bc Vit Nam ginh phn ln s tp trung ca h ti cc bin php chin tranh, hn ch ni n cuc "u tranh chnh tr" nh l mt gii php ph quan trng. Trong tnh hnh ny th nhng n lc ca Moskva nhm thc y nhng tng v mt tho thun vi M ti bn thng lng cho thy l v ch. Hn na, khi tho lun nhng vn trn vi ng nghip Bc Vit Nam, Moskva phi cn thn khng lm tn hi n v tr ca h H Ni. u tin, trn chnh trng ngoi giao, Moskva phi t mnh hn ch trong rt nhiu cng vic ca cc ng minh ca h, h trng i ti mt thi im thch hp bn bc nhng cch thc cho mt gii php ho bnh ng Dng. Lin X r rng c nh hng ti cc hot ng tip xc ca on ngoi giao Vit Nam dn ch cng ho vi cc nc phng Ty. Cc quan chc v cc nh ngoi giao X vit khuyn cc ng nghip ca h M, Php, Anh v cc nc phng Ty khc v lp trng ca H Ni i vi nhiu vn trong vic gii quyt cuc chin. Ln lt, h cung cp cho H Ni tin tc v lp trng ca phng Ty cng nh cc tin mt t cc ngun tin tnh bo ca h. Cc quan chc Bc Vit Nam i khi hng dn cc ng minh X vit v cc hot ng cn tin hnh trong nhng tnh hung c th. S minh ho r rng nht v vai tr ca Lin X trong vn ny nm trong cc ti liu c lin quan n cc chnh sch ca Bc Vit Nam i vi Lin Hp quc. Ngay t u H Ni phn i vic gii quyt cuc chin Vit Nam, nht l nhng sng kin ho bnh cua U. Than, Tng th k Lin Hp quc. Bc Vit Nam khng tha nhn ng ta nh ngi trung gian ho gii cc giai on ca cuc chin Vit Nam r rng nhng ngi cng sn Vit Nam lo s rng M c th thuyt phc a s Lin Hp quc chp nhn cho nhng hnh ng ca M Vit Nam, thm ch cn cung cp cho Washington nhng th hn c s ng h v tinh thn (H Ni kh c th pht l kh nng t v d rt mi trong cuc chin Triu Tin). Sau c l nhng s cn nhc khc thng th trong chnh sch ca Vit Nam dn ch cng ho i vi Lin Hp quc. Gii lnh o Bc Vit Nam c th khng thy c vai tr ca Lin Hp quc trong cc din bin xy ra trong tng lai ng Nam . H Ni cng mong mun trnh s cng khai ho trong lnh vc ngoi giao ny (c th xy ra vi c im ca Lin Hp quc v v tr ca ng Tng th k), v h cng mong mun s dng nhng i tc tin cy hn nh Lin X, Ba Lan. Vit Nam dn ch cng ho khng cn Lin Hp quc trong cc vn khc. V th nn cc nh lnh o Vit Nam ngn chn Lin Hp quc tham gia gii quyt xung t l rt quan trng v h yu cu Moskva thc hin nhim v ny. Nm 1966, khi chnh quyn Si Gn yu cu Lin Hp quc c cc quan st vin c lp ti min Nam Vit Nam tham d cc cuc bu c, tham tn Vit Nam dn ch cng ho Moskva, L Trang gp mt quan chc cao cp B Ngoi giao Lin X v ngh Moskva "chn ng m mu ca M nhm s dng t chc ny vo nhng li ch ca ring M". Quan chc Lin X thng bo vi ng nghip Vit Nam ca ng ta rng Lin X tin hnh mt s bin php nht nh i vi kt cc trn. ng ta cng nhn mnh rng, Lin X s c gng ngn chn "th on xi gic ny ca M lin quan n vic trin khai cc quan st vin ca Lin Hp quc tham d cc cuc bu c min Nam". Vi ngy trc , mt cuc gp g tng t din ra gia i s Lin X Sherbakov v Th

trng Ngoi giao Bc Vit Nam Hong Vn Tin. Hong Vn Tin ngh Lin X ngn chn vic a vn Vit Nam vo chng trnh ca Hi ng Bo an Lin Hp quc, thm ch ngay c khi i din ca Lin X ti Lin Hp quc phi s dng quyn ph quyt ca mnh ngn chn cuc tho lun ny. Sherbakov ha s gi ngh ny v Moskva xem xt. Vn phc tp ca Lin Hp quc ni ln vo thng 10 nm , v ny lin quan n mt trong nhng sng kin xut hin li ca U. Thant. B trng B Ngoi giao Bc Vit Nam, Nguyn Duy Trinh hng dn i din ca Lin X v nhng bc i m Lin X nn thc hin trong giai on ny. Mc d nhng ch dn ca Nguyn Duy Trinh i vi Moskva c trnh by di v bc l mt li ngh, nhng chng minh chng mt cch chi tit v nhng bin php m Lin X phi thc hin nhm ngn chn Lin Hp quc khi bin thnh "mt cng c cho quc M nn ra". Theo Nguyn Duy Trinh, th Lin X nn s dng tt c nhng nh hng ca h gii thch cho U. Thant v thi ca Vit Nam dn ch cng ho i vi gi ca ng ta v "c gng thuyt phc ng ta pht biu ng h Vit Nam". Pha Vit Nam cho rng, rt cn thit thuyt phc Tng th k Lin Hp quc thc hin mi bin php nhm ngn chn vic a ra bt k mt quyt nh hoc tuyn b no v Vit Nam trong kho hp ny ca i hi ng Lin Hp quc". Cui cng nu nh c mt vn bn nh vy v Vit Nam b a ra th Lin X v cc nc x hi ch ngha khc "nn phn i n mt cch thch ng". Lin X cng t nhng li ch ca H Ni trong cc mi quan h ring ca h vi cc nc khc, Moskva khng nhng th hin v bo v quan im ca Bc Vit Nam m cn tp hp s ng h t cc nc khc nhm to sc p i vi Lin Hp quc v nhng li ch ca H Ni. iu c bit hp dn trong vn ny l nc Php di thi De Gaulle. Ngay t u Cuc chin ng Dng, Php gi thi c bit i vi chnh sch ca M trong khu vc ny. Khng nh cc nc ln phng Ty nh Anh, Ty c, De Gaulle khng vi vng ng h nhng hnh ng ca Washington dn ti s leo thang trong cuc chin. Ngc li, ng rt hoi nghi v mt kt cc c li cho M. Theo s bo co ca CIA thng 7 nm 1966, s hoi nghi ca Php mt phn bt ngun t s tin tng ca De Gaulle rng: "Nu nh Php, vi kinh nghim, mu mo v kin thc hiu bit ca h khu vc ny khng th bp nhng ngi cng sn, th vi M d vi tt c sc mnh cng khng th lm nh vy c". Nhng l do khc gii thch cho thi ca Php c th tham gia vo cuc chin, nu nh Bc Kinh cm thy nn an ninh ca h b e do, v mt s ghen tc t nhin i vi thng li ca M Vit Nam (l mt kh nng t nhin). "Nh mt v d v quyn b ch ca M li l l l ca Php". Da vo nhng nh gi v lp trng ca Php, tnh bo M kt lun rng Php "rt nng lng chng kin s rt qun. Php thc t hiu rng, M vi nhng l do v uy tn v li ch ring ca mnh khng th n gin u hng trong cuc chin Vit Nam. Bi vy, Php to ra mt tnh hung dn ti vic rt qun ca M khi Vit Nam". Kt qu l De Gaulle ng h vic gii quyt cuc xung t bng m phn, thm ch khi nhng ngi cng sn cui cng chim u th p o khu vc ny. Php s ng h phng php gii quyt trn khi Php vn chim gi v tr lnh o trong cc cuc m phn khu vc ny. Php s ng h phng php gii quyt trn khi Php vn chim gi v tr lnh o trong cc cuc m phn. Moskva nhn thc c "v tr c bit" ca De Gaulle Vit Nam v s dng v tr cho quyn li ring ca mnh v ca Bc Vit Nam. Mt nh ngoi giao X vit tm s vi ng L c Th, mt trong nhng u vin c th lc ti B Chnh tr Bc Vit Nam, trong chuyn thm Php sau vo ma h nm 1965 rng: "Nhim v chung ca chng ta (Lin X v Bc Vit Nam) l thc y Php tin gn n mt gii php cho vn Vit Nam bng cch s dng tt c cc knh c th, c bit l ngoi giao". Lin X ngh s dng "yu t chng M" ang hin hu trong ng li ngoi giao ca De Gaulle hng n cc xu th khc nhau ca tnh hnh quc t. Bng cch s dng "yu t" ny, Lin X v Vit Nam dn ch cng ho c th lm cho Php gi mt v tr quyt nh hn trong vn Vit Nam. Nhm t c iu ny, Moskva theo di cht ch ng thi trong ng li ca Php i vi M v Cuc

chin Vit Nam. T nm 1965 n 1967, KGB chun b nhiu vn bn ghi nh v nh gi ca De Gaulle i vi tnh hnh ng Dng v cc hot ng c lin quan ca ng ta. Mc cho thi khng khoan nhng ca H Ni i vi mt gii php c thng lng, song Moskva khng t b n lc tm cch gii quyt vn Vit Nam bng con ng ngoi giao. Vai tr lm "s gi cho Vit Nam dn ch cng ho" ch l mt mt trong chnh sch ca Lin X i vi cuc xung t ny. Mt kia km r rng hn, c bit khi tnh hnh cho thy t hy vng thnh cng. Tuy nhin, cc nh ngoi giao X vit H Ni nhanh chng ghi nhn nhng du hiu thay i tnh hnh vo gia nm 1966. Tin u tin v vic c th thay i lp trng ca Vit Nam i vi cc cuc m phn ho bnh n Moskva vo cui nm 1965. i s Lin X Campuchia, Anatoly Ratanov ghi nhn trong bo co hng qu rng tnh hnh qun s min Nam Vit Nam dng nh bt li cho Mt trn dn tc gii phng, cho d v pha M cng chng c hy vng g. Tuy nhin, nhng kh khn ca nhng ngi yu nc min Nam Vit Nam v nhng ngi ng h H Ni ngy tng. Kt qu l, Ratanov lp lun, cc ng ch Vit Nam bt u "d dm nhng kh nng c th m phn, thay i thi v chin thut v vn ny". i s Lin X cp n vic Mt trn dn tc gii phng gi y ang nhn mnh tm quan trng ca u tranh chnh tr, nng cao vai tr phong tro ho bnh, t b cc k hoch khi ngha nhn dn v a ra nhng kin mi v m phn. Nhng s pht trin ny cho thy, mc d chu nh hng ca Trung Quc, nhng c nhng thay i trong chnh sch ca Mt trn dn tc gii phng v mt gii php ho bnh. Bn bo co ca v i s c th khuych trng nhng xu hng ny v c nhiu ngha mong mi hn l phn tch, nhng d sao cng phn nh quan im ca cc quan chc X vit. Moskva tip tc nhn c thng tin t cc nh ngoi giao Lin X v ni lo ngi ngy cng tng trong gii lnh o Cng sn Vit Nam i vi s nghip u tranh. Trong bo co chnh tr nm 1966, s qun Lin X ti Vit Nam dn ch cng ho ghi nhn rng Mt trn dn tc gii phng ch c th tip tc cuc chin tranh bng cch da hon ton vo s tr gip ca min Bc. V phn mnh, Vit Nam dn ch cng ho cng khng th chu ng c sc p ca M nu khng c s ng h ca cc nc x hi ch ngha, m ngun vin tr ca h chim n hai phn ba ngn sch ca Vit Nam dn ch cng ho. S qun cng nhn thy nhng kh khn v kinh t v nhng kh khn khc c H Ni nh gi li chin lc chin tranh trng k ("5 nm, 10 nm, 20 nm" theo li H Ch Minh) v quan tm n cc trin vng trn cc mt trn chnh tr v ngoi giao. Moskva hi lng s dng cc thay i ny a quan im ca mnh v mt gii php ho bnh cho cuc xung t Vit Nam. Nhng c gng ca h tr nn d dng bi s tht rng t cui nm 1966, Lin X cung cp cho Vit Nam s lng ln vin tr qun s, loi b v kh ca Trung cng qu lc hu. Cc nh lnh o X vit bt u ci m hn khi khuyn cc nh lnh o Vit Nam cn phi tng cng cc hot ng ngoi giao. H tm cch thuyt phc H Ni rng cc sng kin ho bnh s ci thin hnh nh ca Vit Nam dn ch cng ho trc d lun th gii v em li cho Bc Vit Nam v tr chnh ngha m xa nay thuc v M. thuyt phc H Ni, Lin X s dng nh hng v mt kinh t. H Ni thng phn nn rng vin tr ca Lin X khng v l ra Moskva c th gi cho Vit Nam nhiu hn so vi trn thc t. Mc d chc chn cn c nhng l do khc nh hng n mc tr gip ca Moskva, nhng sc p i vi H Ni lm cho Vit Nam dn ch cng ho m phn vi M l iu chc chn xy ra. trnh lm suy yu v th ca mnh Vit Nam dn ch cng ho, Moskva gn sc p ca h vi sc p ca cc nc x hi ch ngha khc. Lin X bit rng, H Ni lun tm cch tng vin tr bng cch c cc phi vin ti cc nc x hi ch ngha khc tp hp s ng h cho cuc u tranh ca mnh. Cc nh lnh o X vit xut vai tr nhng ngi "kin to ho bnh" vi cc ng minh x hi ch ngha chu u, l nhng nc thoi mi hn trong vic thng thn vi cc nh lnh o Vit Nam. V d, khi B trng B Ni v ca Vit Nam dn ch cng ho Ung Vn Khim c gng tm kim thm vin tr t ng c th ngi c ni vi ng rng khng ch Vit Nam mi l "chin trng chng quc M" m c Cng ho Dn ch c cng l "chin trng" vi nhng kh khn ring ca h. V vy, H Ni khng th hy vng nhiu vo s

tr gip ca Cng ho Dn ch c. Mc cho nhng n lc ca Lin X nhm thuyt phc cc nh lnh o Cng sn Vit Nam v vic cn thit phi c mt gii php qua thng lng gii quyt cuc chin, nhng Vit Nam dn ch cng ho thot u khng p li. H Ni nhn nhn nhng n lc ny vi s nghi ng nu khng ni l khinh thng. H Ni vn nui hy vng ginh chin thng bng qun s i vi M v vn chu nh hng nng n ca Trung Quc. V tng xut sc ca Bc Vit Nam, Nguyn Vn Vnh, ph trch U ban thng nht ca ng lao ng a ra hai l do khi lp lun trong bui ni chuyn vi v i din ngoi giao ca Lin X P. Privalov: "Tht r rng i vi chng ti trong vic c nn tip tc cuc chin u na hay khng. Chng ti chc chn phi chin u chng li nhng k xm lc. Tr li cu hi liu c i n cc cuc m phn hay khng l vn cn rt kh khn. Tnh hnh hin nay khng thun li cho vic bt u cc cuc m phn. Chng ti tm tht bi trc ngi M v khng c cch la chn no khc ngoi vic ng ngi vo bn m phn. Nhng chng ti vn khng ngng tn cng k th v ginh c nhng thng li quyt nh. iu g s xy ra nu chng ti ngi vo bn m phn lc ny. iu c ngha l s mt i mi th v hn ht l mi quan h hu ngh vi Trung Quc, nc phn i kch lit cc cuc m phn". Li bc bch ca nh lnh o Bc Vit Nam ny lm cho Lin X t c c hi theo ui gii php chnh tr gii quyt cuc khng hong. Trc tnh hnh ny, Kreml la chn hnh ng n phng v thn trng, nhng thi ny lm Washington tht vng. Chnh quyn Johnson trong lc tng qun M Vit Nam v tin hnh chin tranh vi qun ni dy min Nam v ng minh min Bc ca h, khng loi tr kh nng gii quyt bng con ng ngoi giao theo cc iu khon ca M. Kt qu l vo hai nm 1965 v 1966, Washington ngh mt vi sng kin ho bnh. iu ny cho thy kht vng ho bnh v nguyn vng m phn vi H Ni ca M ng thi cho thy s ngoan c ca pha k th. Nhng ngh ban u ny c ban lnh o ca M xem xt mt chng mc khi c s tuyn truyn ban u v s b sung cc hot ng qun s. C th thy c s ca h l vic tm thi ngng nm bom min Bc v cc hot ng chng li Vit cng vo thng 12 nm 1965 v thng 1 nm 1966 c bit vi ci tn "Tm ngng nm bom 37 ngy". Ngy 7 thng 12 nm 1965, khi i pht thanh hot ng b mt mang tn T do, ting ni ca Mt trn dn tc gii phng pht thanh ngh mt cuc ngng bn 12 gi bt u t m Ging sinh, Washington b phin phc rng Vit cng l ngi u tin a ra ngh ngng bn vo dp l v tht s t c mt chin thng v mt tm l. Cc quan chc M vi vng p li sng kin ny. Mt ngh ngng bn trong sut dp Tt m lch c ch Si Gn a ra sau dng nh khng ph hp vi hon cnh thc t, nh S k ca B Tng tham mu lin qun trong Chin tranh Vit Nam ghi nhn: "Cc nhn vin B Ngoi giao tin rng mt sng kin ngng bn trong dp Tt ca Chnh ph Vit Nam (Vit Nam Cng ho) s l s p li tht s i vi ngh ngng bn trong dp Ging sinh ca Vit cng. Tuy nhin, h lo lng rng "mt s ngi" thm ch l nhng ngi c trch nhim trong Chnh ph c th qui kt l " phn ng qu sm" vi ngh ca Vit cng v rng M l ra phi chun b iu ny". Sau khi tham kho kin ca cc c vn, Tng thng Johnson thng bo vic ngng nm bom bt u t ngy 24 thng 12. Sau chnh quyn s ra hn thm, vic tm ngng nm bom ny ko di n cui thng ging, cng vn ch yu nhm mc ch tuyn truyn. Theo mt B vong lc ca Hi ng an ninh quc gia, vic gia hn ny l "s th hin nguyn vng ca chng ta nhm p ng nhim v y i vi Vit cng v H Ni thay i cuc chin" v l "mt s th hin r rng rng chng ta khai thc mt cch ton din mi kh nng la chn. Vic tm cch "thay i d lun quc t c li cho M bng cch y trch nhim tip tc gy ra cc cuc chin v pha k th", chnh quyn Johnson m bo cho sng kin ca h c tha nhn trn ton th gii. Tng thng gi th c nhn cho Th tng Ty c Ludwig Erhard, Th tng Anh Harold Wilson, Tng thng Php De Gaulle, Th tng Italia Aldo Moro v Gio hong Paul VI. Cc i

din c nhn ca Johnson ti mt s th gii thch mc ch ca vic tm ngng bn ny. l s tin cng ngoi giao chnh ca M. Thm ch, ngay trong s cc quan chc M cng c s nghi ng v chnh hiu qu ca mt s s vic cng khai nh vy. Chester Cooper, hi cn trong Ban tham mu Hi ng an ninh quc gia, trc khi ngng bn a ra vn c cha s khc nhau "gia vic c gng ci thin hnh nh ca chng ta v vic thm d ho bnh tht s". Mt vi nm sau, ng ta nhn xt rng "s gi to v bu khng kh chung v ni bn rn d nhn thy trong sut cui thng 12 v thng 1 dng nh a n kt lun rng nhng n lc ban u l nhm ci thin hnh nh ca ngi M hn l tm ra gii php chnh cho cc cuc thng lng tht s". Vai tr v thi ca Lin X trong sut 37 ngy tm ngng nm bom ny nh th no? Trc ht, Lin X dng nh ng h sng kin "tn cng ho bnh". Trong hi k ca mnh, Lydon Johnson cp n bui trao i gia i s Lin X Dobrynin v Mc George Bundy trong ba n tra vo "mt ngy cui thng 11" v cu hi ca Dobrynin v kh nng ngng nm bom t "12 n 20 ngy". Cc nh lnh o M c th c cam kt v "vic y mnh hot ng ngoi giao". Khng r ti sao Kreml ch th cho i s ca h Washington a ra mt cam kt nh vy. Nhng nhng gi ca Dobrynin trng hp vi cc bn bo co ca cc nh ngoi giao Lin X ng Nam trong vic lm thay i lp trng ca Cng sn Vit Nam theo hng m phn. Nu y l mt s nhc nh th Moskva pht nhng tn hiu yu t nghim trng hn l ni dung cha ng. Nhng c l, vi s gip ca M, Moskva quyt nh khng nh mt s thay i ca H Ni cn thit nh th no. Trong bt k trng hp no, cc nh lnh o Lin X cng khng gi vai tr quyt nh trong vic ny. Khi ngi ca B Ngoi giao, Liewellyn Thompson, gp Dobrynin ngy 18 thng 12 trao cho ng ta bn thng bo v vic tm ngng nm bom, nh ngoi giao Lin X cam kt vi Thompson rng ng s thng bo ngay cho Chnh ph mnh, nhng "ng ta mong c hiu rng ng khng lm nhim v chuyn tin ny cho H Ni". S min cng ny hon ton c th gii thch c, n lin quan n tnh trng khng bit r ca Moskva rng liu cc bc i c li cho gii php s c n nhn nng nhit th Bc Vit Nam hay khng? Alexander Zinchuk, Tham tn cng s ca S qun Lin X ti Washington lm r vn ny trong bui hi m vi William Bundy ca B Ngoi giao trc 12 ngy. Cu hi Bundy t ra l liu Lin X c th c cc cuc hi m phm vi thch hp vi cc nh lnh o H Ni hay khng? Zinchuk tr li mt cch qu quyt l c nhng lu rng h khng bao gi tm thy bt k s mm do no trong tuyn b 4 im ca H Ni. Nhn r s min cng ca Moskva khi pht ngn ng h sng kin ho bnh trong quan h vi H Ni, Moskva quyt nh trnh i hi s gip ca Moskva. Tng thng Johnson yu cu Averell Harriman n thm cc bn c cc nc x hi ch ngha tr Lin X. Tng t nh vy, B trng B Quc phng McNamara cng khng thy c li g trong vic Harriman n Moskva. Chnh bn thn nh ngoi giao ng knh ny ng rng "c th vic ti Moskva l mt iu bt li v h c l s ch im lng m khng lm iu g khc". Thay cho vic , M la chn mt cch gin tip vic ku gi Moskva gy sc p i vi H Ni. Harriman mt mnh n thm 11 nc tiu biu cho "Cuc tn cng ho bnh". ng ta hi m vi Ch tch nc Ba Lan, Gomulka; nh lnh o Nam T, Tito; Tng thng Ai Cp, Nasser. ng cng gp Th tng Sato Tokyo, Ayub Khan Pakistan, vua Iran. Ngoi trng Thanat Khoman Thi Lan v Souvanna Phouma Lo. Trong mt s cuc gp, ng gn vn ng gp ca Lin X nhm thit lp nn ho bnh ng Nam . Trong cc cuc ni chuyn di vi Ngoi trng Adam Rapacki, "v i s ho bnh" ngi M, tn m sau ny ngi ta gi Harriman, thng thn by t hy vng rng "Lin X v cc ngi (tc Ba Lan), cng vi cc nc bn b ca Vit Nam dn ch cng ho s ku gi h a ra mt vi hnh ng p li" sng kin ca M. Harriman gii thch rng hy vng ca ng ta da trn c s cuc ni chuyn vi Kosygin hi thng 11 nm 1965. Th tng Lin X "rt lo lng n vic kt thc cuc chin tranh. ng ta khng ni s lm bt c iu g". Harriman nhn xt: "Nhng n tng ca ti l ng ta mun kt thc chin tranh". Harriman cng hi m vi Th tng n Shastri v Tng thng Pakistan Ayub

Khan. C hai v trn u s gp Kosygin Tashkent. i vi phi vin M th y l mt c hi tuyt vi thuyt phc nh lnh o Lin X rng: "Tng thng Johnson chn thnh mong mun cch gii quyt thng qua thng lng v cng quyt ngn cn Bc Vit Nam chim Nam Vit Nam bng v lc v trao cho nhn dn min Nam quyn quyt nh tng lai ca chng ti". C Tng thng Pakistan v Th tng n u ha s chuyn nhng cu ch trn n Kosygin. l l do ti sao, trong khi M khng tip cn trc tip i vi Lin X, m ch c gng gi thng ip ti cc nc khc. Ngay sau cuc hi m ca Harriman vi cc nh lnh o Ba Lan, mt i din cp cao ca B Ngoi giao Ba Lan, Jery Michalowski, n thm Vit Nam dn ch cng ho. Trn ng ti H Ni, ng dng chn Moskva, ni ng c cc quan chc X vit khuyn khch ku gi cc nh lnh o Bc Vit Nam bt u m phn cho mt gii php ho bnh. Mc d chuyn i khng t c kt qu g, nhng Michalowski, ngi H Ni hai tun, c th t c mt vi tin b trong vic thuyt phc gii lnh o Bc Vit Nam cn phi gii quyt cuc xung t. Michalowski cng dng chn Bc Kinh v c cuc hi m di vi 3 v Th trng ngoi giao y. ng cng ngc nhin v lp trng kin quyt ca Trung Quc i vi cc cuc m phn v Vit Nam. Theo Michalowski th 3 v ny u "cng rn n l lng trong vic chng li kin thng lng v mt gii php ho bnh cho cuc chin Vit Nam. H khng khng rng M b ln su vo cuc chin ny". Mt ngh khc c chnh Lin X a ra. U vin B Chnh tr Lin X, Alexander Shelepin i thm Vit Nam dn ch cng ho vo thng 1 nm 1966, hi m vi cc ng nghip Vit Nam, c th trong nhiu vn khc na, v vic m phn vi M nhng ng ta khng thnh cng. Tng Vnh ch trch chuyn i ny trong bn bo co ti cuc hp B ch huy Mt trn dn tc gii phng vo cui nm . ng Vnh ni: "Trong chuyn ving thm nc ta, ng Shelepin ca Lin X dng nh ngh m phn. V bit trc vic ny nn chng ti cng b thng co chung, trong khng nh quyt tm chin u chng qun xm lc M. V th, k hoch ca nhng k theo ch ngha xt li tht bi v h nhn c kin ca chng ti". Rt cuc, "s tn cng ho bnh" ca M chng i ti u. Trong khun kh ca sng kin ny, cc nh ngoi giao M Moskva v Mianma thm ch c th duy tr c mi lin lc trc tip (c mt danh l Pinta) vi cc ng nghip Bc Vit Nam ca h, nhng H Ni vn khng thay i quyt tm ginh chin thng bng qun s. Washington khng n ni qu tht vng. Ngay t u, h khng lc quan i vi ton b cng vic. Tng thng Johnson tha nhn trong hi k rng "mt ng thi bt buc" chp nhn s mo him. ng gp phi s phn khng mnh m khng ch t pha qun s m cn t pha B Ngoi giao. Ngay khi bit r H Ni khng sn sng t b cc k hoch qun s min Nam v khng ng m phn, Washington ra lnh ni li cc cuc nm bom Vit Nam dn ch cng ho v chin tranh chng li Vit cng. Tuy vy, Washington vn tip tc tm kim mt gii php cho ng Dng, hy vng c c s ng h ca Lin X trong n lc ny. Cn c vo s min cng ca Lin X khi gi vai tr trung gian ho gii trong tnh cnh hu nh khng c cht c hi thnh cng no ngoi s nguy him ln do nhng ch trch gay gt ca Bc Kinh, chnh quyn Johnson tranh th Lin X thng qua cc knh khng chnh thc Washington u quyn cho cc mi quan h c nhn gia cc nh ngoi giao M vi cc quan chc Lin X Moskva, gi cc nh hot ng x hi, cc thng nhn v cc i din chnh thc khc ti th ca Lin X v ng h sng kin ca cc nh ngoi giao nc ngoi l nhng ngi c th truyn t cc quan im ca Chnh ph M ti Kreml. "Tp h s c bit" trong kho lu tr ca ng Cng sn c mt s bn bo co ca KGB v vic tip cn ny ca M. V d vo thng 7 nm 1966, KGB gi cho Kreml mt bn bo co v chuyn thm ca cc nh lnh o cng on M, l nhng ngi tin rng cn phi t chc mt cuc hi m khng chnh

thc v cuc chin tranh ny gia cc i din c trch nhim ca Washington v Moskva. Vit Nam cng l ch ca cuc ni chuyn ca gio s Trng i hc Harvard, Marshall Shulman, Moskva thng 10 nm 1966. Ni dung cc cuc ni chuyn trn chc chn cng ging nh bui tho lun din ra U ban X vit v bo v ho bnh hi thng 7 nm 1965 gia nh xut bn v nh hot ng x hi M Carlton Goodlett vi cc i din ca U ban. Goodlett nu thc cht cuc tho lun ny trong mt B vong lc gi cho cc nh cm quyn Lin X. ng ni ng c rt nhiu c hi gp Tng thng Johson v tho lun v nhng vn ca cuc chin tranh Vit Nam. n tng ca ng l Tng thng Johnson khng d nh rt lui khi min Nam Vit Nam. Tuy nhin li ku gi ca ng v vic m phn khng iu kin vi H Ni cng c coi trng v gi y Tng thng nhn thy chnh mnh ang lm vo tnh th kh khn bi phi hiu chin trong Chnh ph M. Theo Goodlett th Johnson hiu rng nc M vng vo mt cuc chin sai lm, khng ng ch v sai thi im. Nhng s ngoan c ca Bc Vit Nam v s bng bnh ca Si Gn lm ng ta khng c c hi gii thot mnh ra khi tnh th ny. Th ri Goodlett cp n lp trng ca Lin X. ng tin tng rng Moskva rt mun trnh khng dnh lu n cuc chin, iu ny dn n vic t chi gy nh hng n chnh sch ca Vit Nam dn ch cng ho. Ngi M khuyn co rng mt lp trng nh vy c th s rt nguy him. Nu vic ph hoi min Bc bng cc cuc nm bom ca M vn tip tc th Chnh ph Lin X s phi quyt nh c nn mc khng tr gip "t nc x hi ch ngha non tr" ny na hay khng. Ti chng , tnh hnh s cha ng du hiu nguy him ca mt cuc chin tranh ln. Goodlett gii by: "Ngi ta c n tng rng ch c Cng ho nhn dn Trung Hoa l c li trc vic Lin X t chi vai tr tch cc trong vn duy tr mi lin lc gia Johnson, Mt trn dn tc gii phng v H Ch Minh". R rng Washington khng cho php tt c cc cuc tip cn gii quyt nh vy. Mt vi ngi hnh ng xut pht t lp trng thin ch v mong mun chn thnh c thy cuc chin tranh cht ngi ng Nam chm dt. Nhng khng cn nghi ng g na, nhng mi lin lc ny c s dng nh l phng tin hu ch thng bo cho gii lnh o Lin X nhng d nh ca M. V iu ny, bn bo co ca Ban gim c C quan tnh bo ca B tham mu Lin X (GRU) gi cho U ban Trung ng ng Cng sn Lin X l mt trong nhng bn cho thy r nht. B Tng tham mu hng s ch ti mt s kin l i t Charles G. Fitzgerald, Tu vin qun s ca S qun M Moskva, trong bui ni chuyn vi cc quan chc ca B quc phng gi kin mt cch cn thn v cng quyt rng Lin X c th gi mt vai tr quan trng trong vic gii quyt cuc xung t Vit Nam vi t cch l ngi ra sng kin v l ngi trung gian ho gii tch cc. Vin i t ny tin rng "khi hai lc lng ng u nhau-trong trng hp ny l M v Cng sn Vit Nam-th lc lng th ba l cn thit c th gip h i n mt s tho thun. Ch Lin X mi c th l lc lng th ba ny. Fitzgerald nhn mnh rng M mun rt qun khi Vit Nam m khng b mt th din, l l do ti sao Chnh ph M tip tc tm cch t chc cc cuc thng lng. Tuy nhin, thnh tht m ni, qua cc thng ip ca cc phi vin chnh thc v khng chnh thc ca M, Washington thy r rng h khng kh nng khuyn khch Lin X gip vic gii quyt cuc chin. C th y l cn phi thuyt phc Lin X gi vai tr ngi trung gian ho gii. Chnh quyn Johnson c tm cho c mt s khuyn khch nh vy qua cc nhng b Moskva trn v i quc t. Vo ma thu nm 1966, Kreml nhn c t Bucarest mt bn bo co, theo cc ngun tin ca Hungary Washington, v mt lot cc hi ngh cp cao c t chc Nh Trng hoch nh chnh sch i ngoi v trin vng quan h X-M. Cc nh hoch nh chnh sch ca M nhn nhn mt cch thn thin vi Lin X l s m bo cho an ninh M trong "tnh hnh c bit phc tp" ng Nam . duy tr mi quan h nh vy, cc nh lnh o M mong mun thuyt phc c quan im thng thy ca Lin X khi cho rng cuc chin Vit Nam l tr ngi chnh cho s hp tc c li gia hai nc trong cc lnh vc nh gim v kh ht nhn, trao i vn ho v khoa hc v cc mi quan h kinh t. Theo pha Hungary, chnh quyn quyt nh cam kt vi Lin X rng M s c

nhng nhng b trong cc lnh vc ny v c trong cc lnh vc khc nu s dnh lu ca Lin X trong cuc chin tranh Vit Nam gim i hoc ch t cng khng tng ln na. Thm ch Washington sn sng xem xt n nhng thay i trong NATO v mi quan h vi Bonnn, v d (1) cng nhn ng bin gii Oder-Neisse gia ng c v Ba Lan v (2) gii hn s tham gia ca Ty c trong vic iu khin v kh ht nhn bng vic tham gia c tnh cht tng trng trong U ban McNamara ca NATO. Bn bo co ny ca Hungary c th khng xa s thc bao nhiu. Mt vi thnh vin trong chnh quyn Johnson da ra li khuyn nhng b vi Moskva i ly s ng h nhng n lc tm kim ho bnh ca M Vit Nam. Ngy 3 thng 10 nm 1966, trong mt Vn kin "gi Tng thng v Ngoi trng", Averell Harriman by t s tin tng ca ng ta vo "c hi tht s duy nht" thuyt phc H Ni m phn tu thuc vo nh hng m Moskva sn sng s dng hay khng. Harriman ni tip: "Nu Moskva nhn li thuyt phc H Ni ng i ti mt gii php th Lin X s c th phi chp nhn nhng ngha v v nguy him tht s. Do vy, chng ta phi c nhng khon n b li". Nhng khon ny bao gm vic iu chnh li s hp tc ca M vi Bonn v v kh ht nhn v li ngh cng gim lc lng qun s ng c. Harriman kt lun: "Tm li, ti tin chng ta phi chp thun mt vi thay i c tc ng n nc c nu chng ta mun thuyt phc Moskva hnh ng i vi Vit Nam. iu ny cn phi c thc hin cho d c th xy ra nhng kh khn v mt chnh tr". Lc u Harriman vn lo lng v cho n ma thu nm 1966, vn khng c s thay i r rng trong lp trng ca Lin X v cuc chin. Cc nh phn tch thm ch cn ghi nhn s cng rn ng k trong thi ca Moskva i vi Washington, iu m h gii thch nh l s lo lng nghim tc vt ln trn c s ng c th xy ra gia M v Trung cng. V pha Vit Nam, theo cc nh quan st Washington th chnh sch ca Lin X l mt "s kt hp gia vin tr khng ngng cho min Bc vi ngoi giao v cc chin thut tuyn truyn bo lc c a ra cn tr chng ti". Tuy nhin, cc nh phn tch ca B Ngoi giao cng ghi nhn cc sc thi ng khch l trong cc bi pht biu ca cc nh lnh o X vit, v d mt trong nhng bi pht biu ca mnh, Kosygin cho thy h c th i trc trong cc cuc thng lng vi M v cc vn nh khng ph bin v cm th ton din v kh ht nhn m khng ni vi Vit Nam. Th tng Lin X khng cn cng kch tn ca Tng thng Johnson v trnh n cc li gi rng Kreml s khng ng u thm vi chnh quyn ca ng. Liewllyn Thompson cng c s cn thn tng t trong vic nh gi quan h X-M cho Tng thng hi thng 7 nm 1966. Thompson m t cc vn kh khn trong chnh sch i ngoi v kinh t ca Moskva v nhn xt rng "vn Vit Nam" gy thm phn kh khn cho cc nh lnh o Lin X khi gii quyt cc vn trn. Thompson cng khuyn ch nn c bt c s leo thang no trong cc hot ng ca M chng li Vit Nam k t khi s i u trc tip vi Lin X lm cc mi nguy him tng ln trng thy. ng kt lun trong bn ghi nh vi d bo kh bi quan: "Cho d kt qu Vit Nam c th no i na, ti e rng chng ta s phi mt mt thi gian ng k tr li vi ng li m chng ta ang theo ui trong mi quan h vi Lin X khi vn ny bt u. Trong bt k trng hp no, chng ta phi lun lun nhn thc rng trong lc mt s tin trin quan trng ang din ra Lin X l lc qua ri ci thi cng tn ti tht s, cc nh lnh o Lin X, v mu thun dn tc tin tng mt cch gio iu rng l s th ch khng th thay i vi chng ta". V pha cc quan chc M, cc du hiu hot ng ca Lin X Vit Nam vo dp Thu ng 1966-1967 tht s lm mi ngi thm ngc nhin. Ngay trc thi im chuyn thm thng l ti M ca Ngoi trng Lin X Gromyko tham gia phin hp ca i hi ng Lin Hp quc, cc c vn ca Johnson thng bo cho Tng thng rng vo u thng 9, mt thnh vin cao cp trong on i biu Lin X LHQ ni vi mt thnh vin ca on M l Moskva vng tin rng M chn thnh mong mun vi gii php ho bnh Vit Nam v tin rng chuyn cng du ca Gromyko ti New York vo gia thng 9 ti l mt dp tt tho lun v vn Vit Nam.

Vi ngy sau, cng mt thnh vin giu tn trong on i biu Lin X li nu vn v chuyn thm sp ti ca Gromyko v nhn mnh tm quan trng ca cuc hp tr b gia Ngoi trng Lin X vi i s M ti Lin Hp quc Arthur Goldgerg chun b a im tho lun vi Ngoi trng Rusk. Pha Lin X ngh ni dung tho lun nh sau: Vit Nam, khng gian v tr, khng ph bin v th v kh ht nhn. Cc c vn ca Johnson khuyn Tng thng nn ch thn gp Gromyko. C Walt Rostow v Harriman son tho cc vn bn vi nhng iu cn nhc hu nh ging ht nhau cho cuc gp. H ngh Tng thng nn nhn mnh n ba vn chnh trong bui tho lun vi Ngoi trng Lin X: nguyn vng ca M v ho bnh Vit Nam, lng tin vo vic Lin X s gip M tm kim mt gii php ho bnh v quyt tm ca M trong vic ci thin mi quan h vi Lin X. Rostow ngh Tng thng ni vi Gromyko rng "nc M s bit n v nhng g m Lin X c th lm cho chng ti t c mt gii php ho bnh" trong vn Vit Nam. Bui ni chuyn gia Johnson v Gromyko ngy 10 thng 10 c m t din ra trong bu khng kh thn mt. Ngoi trng Lin X trnh lun chin v cn thn khng tri Tng thng. ng ta tuyn b Lin X mun ci thin quan h vi M, mt s thay i so vi cc bn thng bo chnh thc trc y ca Lin X l iu ny ch c th xy ra khi cc vn Vit Nam c gii quyt. Nhng du hiu ny cho php cc quan chc M kt lun rng Lin X ang thit tha "c thy mt gii php v vn Vit Nam" v cc nh lnh o X vit dng nh " chun b t c t nht mt vi tho thun vi chng ti v ci thin mi quan h, bt chp Vit Nam". C kh nng vo thi im ny c mt s thay i trong thi ca H Ni do chu nh hng chnh sch ca Lin X. S thay i ny xut hin qua cc mi lin h chnh vi Vit Nam dn ch cng ho vo cui nm 1966 bi cc sng kin ca nh ngoi giao Ba Lan Jamsz Lewandowski v n c bit trong lch s cuc chin tranh Vit Nam vi tn "Chin dch Marigold". Nh lch s ngoi giao George Herring gi Marigold l "mt sng kin y ha hn v b n". Nhiu ti liu lin quan n hot ng ngoai giao ny vn cha c khai thc, c bit l cc ti liu v pha Lin X v Bc Vit Nam. Trong cc vn khng bc b c v Marigold l vai tr ca Lin X v ti sao Moskva quyt nh hng n mt gii php ho bnh cho cuc chin tranh vo lc ny. Tuy nhin, gi y c th phn tch chnh sch ca Lin X trong sut thi k 1965-1967 lm sng t thm mt vi kha cnh ca Marigold m trc n b che ph trong bc mn b mt. Lch s sng kin ho bnh Marigold gn lin vi cc cun sch v Chin tranh Vit Nam. Nhng phc tho c bn ca n c trong ti liu ca Lu Nm Gc. Vo cui thng 6 nm 1966, i din ca Ba Lan trong U ban kim st quc t v Vit Nam, Jamsz Lewandowski, t H Ni tr li Si Gn, gp i s Italia min Nam Vit Nam v s thay i cc mi quan h ca Si Gn vi cc nc khc. Cc nh lnh o Bc Vit Nam cng khng i hi "trung lp ho". H ngh rng vic M rt qun khi Vit Nam c th sp xp theo mt lch trnh hp l v nhn mnh rng H Ni s khng tnh cch quy ry Chnh ph min Nam. Bc tip cn u tin ny ca Lewandowski c ni tip bi mt lot cc cuc gp gia DOrlandi v Lodge. R rng l H Ni thay i ng k lp trng ca h i vi mt s vn ch cht. Bc Vit khng cn i hi Mt trn dn tc gii phng phi c cng nhn l ngi i din duy nht ca nhn dn min Nam v khng phn i s tham gia ca chnh quyn Si Gn vo vic m phn min l Mt trn dn tc gii phng cng c mt. Hn na, Bc Vit Nam cng ch yu cu mt s tm ngng nm bom ch khng phi ngng bn hn. Tuy c s khi u y hy vng nh vy, nhng Chin dch Marigold cng khng tin c g thm cho n thng 11. Vo lc , ngay trc thi im chuyn i ca Lewandowski ti H Ni. Washington tm cch lm sng t vai tr ca ng ta trong vic a ra sng kin v thc y n bng cch trnh by mt khi nim lm c s cho cc cuc m phn, ci gi l giai on A, giai on B ca k hoch. Nhn thc c mi lo mt th din ca Vit Nam dn ch cng ho, Washington ngh c hai bn cng gim cc hot ng qun s thnh hai giai on.

Nh l Rusk gii thch trong ch th gi cho Lodge, "giai on A s l vic tm ngng nm bom cho n khi giai on B, k tip sau mt thi im thch hp s xem xt vic thc hin mi th khc chp thun vic gim cc hot ng qun s. Hnh ng ca H Ni giai on B s l li p li hnh ng ca chng ta giai on B hn l vic tm ngng nm bom". Do vy, i hi chm dt nm bom v iu kin ca Vit Nam dn ch cng ho v i hi s trung thnh vi nguyn tc c hai bn cng gim cc hot ng qun s ca Washington s c c hai nhn thc qua k hoch ny. Tuy nhin, li ngh ca M khng moi c mt cht nhit tnh no ca Lewandowski. Nhng trong chuyn thm H Ni, ng gii thch v trnh by cho gii lnh o Bc Vit Nam mi im (bao gm v k hoch hai giai on A-B) m ng cho rng nhn chung phn nh c lp trng, quan im ca M v mt gii php ton din cho cuc chin Vit Nam. Trong cuc ni chuyn vi Lodge sau khi t Vit Nam dn ch cng ho tr v ngy 30 thng 11, Lewandowski tho lun nhng im trn v nhn mnh rng chng c H Ni quan tm. ng ngh "nn xc nhn ngay nhng iu ny bng cch gp v ni chuyn vi i s Bc Vit Nam Warsaw". Mc d c s chm tr trong vic tip nhn s ph chun ca Washington v mi iu trn v nhng d dt trong vic dng cu ch mt s im, B Ngoi giao cng ch th cho Lodge thng bo cho Lewandowski bit vic S qun M Warsaw s lin lc vi S qun Vit Nam dn ch cng ho vo ngy 6 thng 12 hoc ngay sau . Khng ch Ba Lan tht vng vi kt qu ca Chin dch Marigold m c Lin X cng vy. Moskva theo rt st qu trnh pht trin h m gia Ba Lan, M v Vit Nam t gia thng 6 n thng 12 nm 1966. Mc d khng r l Moskva c c thng bo v cc sng kin ca Lewandowski ngay t lc u khng, nhng s thc l Ba Lan gi vai tr ht sc quan trng m khng gy ngc nhin cho gii lnh o Lin X. Lin X bit nguyn vng ca ngi ng mnh Ba Lan ca mnh l c thy cuc chin tranh Vit Nam kt thc ngay t thng 12 nm 1965, khi KGB gi cho Kreml mt bn bo co ca i din Ba Lan U ban kim st quc t v trin vng ca gii php chnh tr Vit Nam. Cc nh ngoi giao Ba Lan thng xuyn gp cc ng nghip Vit Nam tho lun v mt gii php ho bnh cho cuc chin v cc sng kin ca cc nc khc. Mt cuc ni chuyn nh vy din ra vo thng 8 nm 1966 ti B Ngoi giao Lin X. Trong cuc ni chuyn ny, pha Ba Lan c l tit l mi lin lc ca h gia Lewandowski v Lodge, vo thi im ha hn tin trin mt iu thc cht g hn l cc cuc gp ngu nhin gia cc nh ngoi giao Si Gn. Mi quan h gia Lin X v cc nc ng minh ng u t nhin n mc cc nc ng u khng tin chc thc hin bt c mt vic quan trng no trong lnh vc i ngoi m khng c s chp thun ngm ca Moskva. Nhng c l h ngh mt bc i quan trng nh vy da trn sng kin ca chnh h. Do vy Moskva c l chp thun cc mi lin lc gia Lewandowski vi Lodge v vai tr ca Rapacki trong vic thu xp cuc gp gia pha M v Bc Vit Nam Warsaw. Bt lun trng hp no, vo lc cao im ca Chin dch Marigold thng 11 nm 1966, Gromyko gp i s Ba Lan Moskva, ngi thng bo cho Ngoi trng Lin X v cuc ni chuyn gia Lewandowski vi Lodge v lp trng m M a ra. Theo v i s Ba Lan, Lodge bc b bn im ca Vit Nam dn ch cng ho nhng chp nhn kh nng ngng nm bom Bc Vit Nam min l c th nhn nhng ln nhau t pha H Ni. Moskva hnh nh gy sc p vi ng minh Vit Nam chp thun lin lc vi cc nh ngoi giao M. Sherbakov ghi trong bo co chnh tr nm 1966 ca s qun rng pha Bc Vit Nam c th chp thun "li khuyn ca ng Cng sn Lin X" v vo cui nm 1966 chp thun vic cn phi duy tr mi lin lc vi M v y mnh cuc u tranh theo hng chnh tr v ngoi giao. S xc nhn ca vin i s Lin X trng vi nhng iu m v i din lm thi Lin X Washington Alexander Zinchuk, ngi trong mt bui ni chuyn vi William Bundy, giu by rng trong thi gian li Moskva vo cui thng 11, ng c n tng rng "H Ni (hay cc c quan ca n) nghim tc quan tm ti vic bt u lm mt iu g . H c ng vin

bi s gim r rt nhp nm bom trong thi k ny". Khng ch l n tng m n cn "trn c cm gic thng thng", Zinchuk nhn mnh nh vy. ng ta lp li li cam kt ca mnh v nhng nh ca H Ni trong cuc gp vi John Mc Naughton, tr l B trng B Quc phng vo ngy 3 thng 1 nm 1967. Zinchuk ni bng gi rng Moskva rt lc quan v cuc hi m M v Bc Vit Nam. "ng ta ni rng i s Dobrynin, ngi rt nhy cm vi tnh hnh xy ra, c mt Moskva thng 12 v thng bo v mt bu khng kh thch hp vi cc kh nng gii quyt vn Vit Nam". Chnh Dobrynin xc nhn li ca Zinchuk khi ng nhn xt trong bui n chuyn vi Liewellyn Thompson rng "giai on u ca cng vic ny (tc K hoch Marigold) cho php Lin X kh l hy vng v ng ta ni kh b n rng h c nhng l do khc lc quan". Vi "nhng l do khc" m lc quan r rng ng ta ch nhng thay i trong lp trng ca H Ni. Tuy nhin, d K hoch Marigold c em li nim hy vng ng k th cuc tp kch khng qun ca M vo cc ngy 2 v 4 thng 12 v 12 v 14 thng 12 " lm hng tt c". Bc Vit Nam nhn nhn cc cuc tn cng ny l hnh ng c gng ca chnh quyn Johnson nhm bt H Ni ngi vo bn m phn theo cc iu kin ca M. Mc cho cc quan chc M cam kt rng cc cuc tn cng ny khng phi l bc leo thang mi trong chin dch nm bom m ch l s thc hin cc cuc oanh kch theo k hoch trc y b tr hon do thi tit xu v khng h dnh dng g n cc sng kin ca Lewandowski, H Ni vn gi thi khng th thuyt phc c i vi cc ng c ca cc nh hoch nh chnh sch M. Nhng cuc tp kch khng ng lc ny lm dy ln thi tiu cc c Moskva. Dobrynin ni vi Thompson rng "Chnh ph ca ng tht l kh hiu" bi cc hnh ng ca M Vit Nam v khng bit phi nhn nhn chnh sch ca M nh th no. Tuy nhin, cc nh lnh o Lin X khng ch c li cho Chnh ph M, hn th h t hi phi chng lc lng qun s M ang c gng mt cch c ch lm cn tr chnh sch hng v m phn hay phi chng chnh sch ca M l da trn mt thng li v mt qun s. Cu tr li vn cn treo l lng gia hai vn trn. T lc bt u cuc chin tranh Vit Nam, Washington xem ngoi giao l mt cng c c gi tr t c nhng mc tiu ca M trong cuc chin tranh vi Vit Nam dn ch cng ho. kha cnh ny khng h c s khc bit gia ng li ngoi giao v ng li qun s trong chnh sch ca M ng Dng, chng b sung ln cho nhau. Nh vic nm bom lnh th Vit Nam dn ch cng ho v cc cuc tp kch ca qun i M chng li cc cuc ni dy min Nam, ngoi giao l bo v ch Si Gn v lm nht ch ng h min Nam ca Vit cng. Nh Wallace J.Thies nu: "C trong thi k dn n cc cuc m phn theo d nh v sau ny khi cc cuc m phn bt u u cn phi c "phi hp nhp nhng" gia sc p qun s vi cc hot ng ngoi giao cho php M, theo li ca John Mc Naughton, m phn bi s kt hp ti u gia li ni v hin thc". Chin thut ny ca M ging mt cch r nt vi t tng Bc Vit Nam "va nh va m". Nhng n c qu nhiu sai lm nghim trng. Cc nh hoch nh chnh sch M tin chc rng h c th kim sot cht ch vic nm bom. Nhng vic ny ho ra kh khn hn d tnh. Chin tranh c nhng quy lut ring ca n, v mt khi bt u th n quyt nh hot ng ca con ngi hn l cc th khc xung quanh. V ngi ta hn c nghe hiu rng vn s khng n gin khi li ni b che lp bi ting sng. Ngay sau khi cuc chin bt u, chnh quyn Johnson pht hin ra cch sp xp vng v ca mnh lm cho khng th iu hnh c mt "s phi hp nhp nhng" li ni v thc t. K hoch Marigold chnh l s xc nhn li s tht bi ny. Tuy nhin, cc nh lnh o M vn nui hy vng vt vt nhng g cn li sau cc cuc khng kch hi thng 12 nm 1966. Ngay sau khi Chin dch Marigold b b, Washington quyt nh th tip cn trc tip vi Vit Nam dn ch cng ho. N c khuyn khch bi cc tn hiu pht i t ng Phm Vn ng trong bui tr li phng vn nh bo M Harrison Salishury vo u thng 1 nm 1967 cng nh nhng li gp gin tip ca cc nh ngoi giao Lin X qua cc bui ni chuyn vi cc quan chc M. V d, trong bui ni

chuyn vi Zinchuk ngy 3 thng 1 nm 1967, Mc Naughton yu cu ng ny gi cho cch lin lc vi H Ni. Nh ngoi giao Lin X tr li rng "Sau mt thi gian ngn, mi th c l s tr li nh trc". cp n vic lm bt i cc hnh qun qun s Vit Nam dn ch cng ho, Zinchuk lu rng cc hot ng ny khng th xem l tch cc trong khi bom vn ang ri xung H Ni. Theo Zinchuk, M phi to ra "mt bu khng kh ng n hay "mi trng" gim bt cc hot ng qun s H Ni, pha mun c cc cuc m phn c bt u". Washington nh nhanh chng n nhn nhng tn hiu ca H Ni v Moskva. to iu kin cho vic lin lc vi Bc Vit Nam v xoa du thi ca Vit Nam dn ch cng ho i vi cc cuc nm bom trong ngy 13 v 14 thng 12, chnh quyn Johnson ra lnh tm ngng cc cuc nm bom trong vng bn knh 10 dm t trung tm thnh ph H Ni. ng thi, Washington cng suy tnh cc hnh ng c to ra tranh th s ng h ca Lin X i vi sng kin mi ca M. Vi mc ch ny, Tng thng Jonhson quyt nh gi cho Moskva nhng tn hiu thng qua vin i s mi ca ng l Liewellyn Thompson. L mt trong nhng chuyn gia v Lin X xut sc nht trong chnh quyn, Thompson tng lm i s th Lin X vo cui thp nin 50 v u thp nin 60. Thompson mong mun rng nhng hiu bit v Lin X v nhng kinh nghim i ph vi Kreml ca ng ta s to iu kin thun li cho vic trao i thng tin gia hai Chnh ph. Tng thng v cc c vn ca ng s dng nhng thng cui cng ca nm 1966 tho lun v cc ch th cho vin i s mi. Thm vo , Tng thng cng xem xt vic thng qua vin i s ca ng ta gi cho cc nh lnh o Lin X mt bc th ni ln quan im ca chnh quyn M i vi vic pht trin quan h X-M. Cc c vn ca Johnson tin rng vic ti Moskva ca Thompson s l thi im ng lc ni chuyn ci m li ch Vit Nam vi cc nh lnh o Lin X. H cng c ng vin bi thi ho gii ca Gromyko trong bui gp vi Tng thng v h cng khng b l vic ghi nhn cu tr li ca Gromyko v cu hi ca Rusk trong cuc ni chuyn vo thng 10 khi Ngoi trng hi nc ng u no gn gi nht vi H Ni, Gromyko p li r rng: "Chng ti". Mt s thc ng khch l tng t l Foy Kohler, ngi tin nhim ca Thompson trc khi ln ng v nc c ch Kosygin tip. S tip n ny chng t rng Kreml coi mi quan h vi M l rt quan trng. Do vy, nhng nh hoch nh chnh sch hy vng rng nhng ng nghip Lin X s gip h mt cch tch cc hn na gii quyt cuc xung t ng Nam vo nm 1967. Trin vng ny tr thnh ch trong cuc tho lun din ra Vn phng Averell Harriman ngy 21 thng 12 nm 1966. Trong s nhng ngi tham d c Harriman, Thompson, Tr l ngoi trng v cc t chc quc t. H ng rng Thompson nn c trao quyn t do ng x tht ln v nn theo ui cc vn m phn ti cng cc vn m pha Lin X ch a ra. Cn v bc th ca Tng thng, nhng ngi tham d khng chc chn gi cho ai, cho Breznhev hay Kosygin, nhng h u nht tr rng bc th nn c mt s m bo rng Thompson "c Tng thng tin tng hon ton", rng M rt "quan tm n vic gii quyt vn Vit Nam" v rng pha M "s chun b mt cuc hi m vi pha Lin X i n s kt thc ny thng qua S qun ca chng ta Moskva hoc S qun Lin X Washington". Li ngh gp g thot u l do Tng thng a ra. Bc th ca ng cho Kosygin ngy 21 thng 1 nm 1967 bt u vi li bo m rng Johnson xem vic ci thin mi quan h X-M l iu v cng quan trng. Vi nhn thc ny, ng yu cu Thompson "tr li Lin X" vi cng v i s. Johnson ghi nhn rng ng hon ton tin tng vo v i s mi v hy vng Kosygin s "cm thy t do tho lun nhng vn gia hai bn chng ta vi ng ta nh gia ngi vi ti nu chng ta c th ngi bn nhau". B li, Johnson s lun sn sng tip i s Lin X Washington "thng qua knh m chng ta thit lp c hoc ngay bt c lc no cn thit".

Cui cng, Tng thng ni ng "thu xp cho i s Thompson mt knh lin lc s c dng ring cho Ngoi trng Rusk v bn thn ti". Mc d bc th nu r vic tho thun v trang b v kh ht nhn l nhim v cp bch ca Thompson nhng vn Vit Nam cng khng km phn quan trng vi Washington, c bit khi n ang tm kim tr li mt knh lin lc trc tip vi H Ni. Sng kin mi ca M c mt ngi lm vn nghip d trong B Ngoi giao t tn l Sunflower (Hoa hng dng) v thc hin vo thng 1 v thng 2 nm 1967. N lin quan n hai bc ho bnh c quan h mt thit vi nhau l: M trc tip tip cn vi Bc Vit Nam thng qua S qun Vit Nam Moskva v n lc ca Th tng Anh Harold Willson cng vi Th tng Kosygin nhm a hai i th ti bn m phn. Goerge Harring gi Sunflower l "mt cu chuyn phc tp, kh hiu v hp dn", v thm ch n cn gip mt s ngi c quan h cht ch vi nhau. Nhng ti liu xut bn li nhiu nghi vn hn l tr li, v cc hi k ca nhng ngi tham d cng khng lm sng t c nhiu vn . Vn gy tranh ci nht l ti sao nc M li thay i hon ton cng thc "giai on A - giai on B" ca h v lp trng khin cho n tr nn cng rn hn so vi Marigold. p li, H Ni cng t ra cng rn trong lp trng, khng nh rng "ch sau khi ngng bn khng iu kin cc cuc tn cng ca M i vi min Bc th mi c th m phn". Cui cng, v c l quan trng nht, l vn hai bn bt u chun b mt lot cc cuc m phn v gii php cho cuc chin vo thng 1-2 nm 1967 hay cha? Nhng d sao Sunflower cng xng ng c thut li mt ln na vi vic thu thp thm cc ti liu t h s lu tr ca Lin X. Vo cui nm 1966, Lin X nhn nhn trin vng v mt gii php chnh tr cho Vit Nam phn no lc quan hn bt c giai on no trc y ca cuc chin. Trong bn bo co chnh tr nm 1966, S qun Lin X H Ni by t kin vng chc rng "cc ng ch Vit Nam" nn pht trin v y mnh "cuc chin u kh khn v nghim tc ca h" vi s tr gip ca cc nc x hi ch ngha v "ton th lc lng yu ho bnh" trong nm nay (tc nm 1967) hng ti vn gii quyt cuc xung t. Bn bo co vit tip: "Chng ta tin mi c gng ca chng ta phi c pht trin theo hng kt thc ny. S qun da trn c s nh gi x l cc du hiu r rng v vic khi phc li mi quan h hu ngh gia cc quan im ca ng Cng sn Lin X v ng Lao ng Vit Nam v tnh hnh t nc v s pht trin ca cuc u tranh chnh tr, ngoi giao. Hn na, cc nh ngoi giao Lin X H Ni cng ghi nhn rng nh hng ca Trung Quc Vit Nam dn ch cng ho yu i v lng tin ca nhng ngi Cng sn Vit Nam vo Trung Quc b lung lay. Vo cng thi im ny, s qun tha nhn hu nh khng c cht hy vng no, gii lnh o s n nhn sng kin theo cch c a ra v mt gii php cho cuc xung t, t khi "cc ng ch dng nh khng tng mc la chn dt khot". l l do ti sao Lin X, theo li s qun, phi ginh ly vai tr ng u". C hi cho sng kin xut hin vo thng 1 nm 1967, khi Washington ch th cho S qun M Moskva tm cch hn gp vi vin i s Bc Vit Nam v chuyn mt bc thng ip ti nh cm quyn H Ni. Bc thng ip khng nh vi pha Vit Nam rng Chnh ph M t "s u tin cao nht cho vic tm cch sp xp cho vic trao i thng tin hon ton m bo an ton v c th chp nhn c vi Chnh ph Vit Nam dn ch cng ho v kh nng t c mt gii php ho bnh cho cuc xung t Vit Nam". Chnh quyn Johnson khng nh thin ch sn sng vi bt k ngh no ca gii lnh o Bc Vit Nam v thi gian v a im ca cc cuc tho lun v nhn thng tin ca H Ni v cc vn ny mt cch trc tip t Bc Vit Nam thng tin qua cc cuc tip xc ngoi giao bt k th no trn th gii. Sau mt s n lc, ph on ca M Moskva thnh cng trong vic thu xp mt cuc gp vi Tham tm cng s ca Vit Nam dn ch cng ho L Trang vo ngy 10 thng 1, v chuyn bc thng ip ca Washington ti bui gp. Nh ngoi giao Bc Vit Nam nhn v by t mun

gi kn bui ni chuyn ca h. Cuc gp ngy 10 thng 1 chng t l bui u tin trong s hng lot cc cuc gp gia hai s qun Moskva sau ny vo thng 1 v thng 2. D cho nh ca c hai bn l gi kn cc bui tip xc, chnh quyn Lin X cng bit c. S qun M thng bo cho B Ngoi giao bit nhng di chuyn, v cc c in thoi ca cc nhn vin ngoi giao M c bo co cho KGB bit bi cc ti x v ngi trc tng i in thoi. V khng nghi ng g na S qun Vit Nam dn ch cng ho cng l mt mc tiu nghe ln ca Lin X. Trn thc t, KGB ghi nhn nhng hot ng bt thng gia hai s qun M v Vit Nam dn ch cng ho v bo co nh k ln cp trn ca h. Ngy 28 thng 1, KGB bo co cuc tip xc ny ln U ban TW. Vi ngy sau, KGB gi cho cc nh lnh o ng thng tin v cc cuc tip xc gia hai s qun vn ang tip tc. Xem xt li nhng s kin ny, mi bn tm, ca M v Vit Nam v vn gi b mt cc cuc tip xc ca h dng nh ch l quy c. C hai nc u quan tm ti vic trnh qu trch vic lm l b mt cc cuc tip xc hn vic Lin X pht hin ra iu g ang xy ra trc mi h. Kt qu l Moskva bit hu ht mi th ca qu trnh pht trin cc bui tip xc ny gia M v Vit Nam. V d, khi i s Lin X Sherbakov gp Ngoi trng Vit Nam dn ch cng ho Nguyn Duy Trinh H Ni ngy 27 thng 1, ng hi thm liu Bc Vit Nam c k hoch cng khai ho cc bc c chp nhn t sm Warsaw v Moskva khng. Cu hi ny lin quan n cuc phng vn m ng Trinh tr li nh bo c Wilfred Burchett. ng tr li rng Chnh ph ng d nh gi b mt cc bui tip xc vi Chnh ph M v s ch a ra cc thng tin chnh thc. Sherbakov cng quan tm tm hiu liu cc ng ch Vit Nam chun b tip tc mt cuc i thoi cng khai vi pha M v cng lc vn duy tr cc bui tip xc ring vi h. Nhng ng Trinh tr li v thng bo cho ngi ng nghip Lin X bit H Ni c k hoch chuyn li phc p ca h i vi nhng ngh ca M c gii thch k trong cc bui hp gn y ti Moskva: "Chng ti c th hnh ng mt cch cng khai, tuy nhin chng ti cng khng gim cc bui hp kn". Cu tr li ca Bc Vit Nam p li nhng ngh ca M khng c khch l cho lm. Ngy 28 thng 1, ngy t chc hi m gia Sherbakov v ng Trinh, L Trang yu cu mt cuc gp vi Guthrie chuyn giao mt "bn d tho y nhng li l cng nhc" t co M y mnh cuc chin tranh min Nam v leo thang nm bom min Bc, ng thi nghi ng tnh chn thnh ca M trong vic tm kim gii php ho bnh. D tho trn cng i hi Washington "cng nhn lp trng bn im ca Chnh ph Vit Nam dn ch cng ho v thng co nm im ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam", yu cu chm dt khng iu kin vic nm bom v tt c cc hot ng qun s khc chng li Vit Nam dn ch cng ho l iu kin c bn ni li cc cuc tip xc gia Bc Vit Nam v M nh ngh trong thng ip ca M gi ngy 10 thng 1. Nhng L Trang khng m ch rng knh trao i thng tin Moskva nn c kt thc. Ngc li, ng ta ni th phc p ca H Ni l pha M bit c lp trng ca h, n c trao cho ng ta ngy 20 thng 1 v s c chuyn giao "vo mt thi im thch hp". Ngy hm sau, 28 thng 1, cuc tr li phng vn ca ng Trinh vi nh bo Burchett c ng trn cc bo ca Bc Vit Nam. T ng trong bui phng vn cng tng t nh trong d tho. ng Trinh nhn mnh rng "ch sau khi c s ngng bn v iu kin cc cuc nm bom ca M v tt c cc hot ng qun s khc chng li Vit Nam dn ch cng ho th mi c th c cc cuc ni chuyn gia Vit Nam dn ch cng ho v M. H Ni tr li vi hnh ng khng khng i ngng nm bom ch khng phi tm ngng nh cho bit hi thng 11 nm 1966, khi K hoch Marigold bt u v ang tin trin. Tuy vy, Washington vn hy vng vo K hoch Sunflower cho d c gp phi nhng rc ri mi. c bit, chnh quyn s rng Lin X s cng vi Vit Nam dn ch cng ho gy sc p buc M chm dt nm bom quay lai m phn. B Ngoi giao ch th cho cc nhn vin ngoi giao M Moskva phi tn cng li nhng n lc trn bng cch s dng "lp trng chun" v vn ny: ngng nm bom sau khi Bc Vit Nam t b vic thm nhp vo min Nam v ng h Vit cng.

Washington cng khuyn S qun M Moskva trong cc bui tip xc vi pha Lin X, hy ch ra vn nghim trng thc t, m chng ta tin rng pha Lin X tht s hiu cho d h khng tha nhn n, v tnh hnh khi chng ta chm dt vic nm bom. H Ni tip tc cc hot ng ca h v do vy chng ta phi chu mt sc p rt ln khi phc li. Hn na, cc nh hoch nh chnh sch M d on vic ngng nm bom m khng c bt c hnh ng p li no ca Vit Nam dn ch cng ho s dn n nhng li n i rng cc cuc m phn vn ang din ra trn thc t. iu ny s nguy him n gi b mt vn c xem l cn thit cho c hai bn. "t vn ny sang mt bn", B Ngoi giao tip tc "trc tnh hnh Bc Vit Nam tip tc a ngi v ca vo min Nam trong khi chng ti ang tham gia m phn s pht sinh nhng cng thng lm cho bt c bc i c tnh xy dng no cho mt gii php u gp kh khn nu nh khng ni l khng th". Trong khi , Moskva cng ang thc hin nhng bc i ca chnh h ng h qu trnh m phn ang din ra. Ngy 30 thng 1, Sherbakov gp Th tng Vit Nam Phm Vn ng v trao cho ng ta nhng li ngh ca pha Lin X v Vit Nam. C l pha Lin X a ra k hoch ca chnh h v m phn gia H Ni v Washington v mt gii php c th chp nhn c cho cuc chin. Trong mt bui ni chuyn, Phm Vn ng nhc li i hi ca Vit Nam dn ch cng ho v vic ngng nm bom v iu kin v khng nh quyt tm ca H Ni ch ngi vo bn m phn sau khi tt c cc hnh ng qun s chng li Vit Nam dn ch cng ho c chm dt. Pha Bc Vit Nam tha nhn vic m phn ho bnh s rt kh khn. V vy, Phm Vn ng nhn mnh, nhng ngi Cng sn Vit Nam s kt hp gia u tranh qun s vi cc hot ng chnh tr v ngoi giao. "Vo lc ny, chng ti xem u tranh qun s l chnh". V Th tng ni thm "v u tranh ngoi giao phi h tr cho u tranh qun s v chnh tr". Kt thc bui ni chuyn, ng ta ni H Ni s khng phn i vic Lin X thm d nhng d nh ca M. Cc bui gp gia ngi M v Tham tn Vit Nam dn ch cng ho cho thy M "lun lun ngoan c v chng ti cng cha r nhng c hi thc s". Sau khi nhn c bn bo co v cuc ni chuyn vi Phm Vn ng, cc nh lnh o X vit nghi ng H Ni vn cn theo ui mt chin thng bng qun s trc M. Nhng r rng l s t tin ca Bc Vit Nam vo mt chin thng nhanh v d dng b lung lay. H Ni gi y khng ch tha nhn tnh kh thi ca cc cuc m phn vi M m cn cho php Lin X thm d lp trng ca M. C l y l ln u tin H Ni yu cu mt s tr gip nh vy t Moskva. Cc nh lnh o Lin X cm thy c hi thc hin k hoch ho bnh ca h trong chuyn thm theo k hoch vi Vng quc Anh ca Th tng Lin X Kosygin vo u thng 2 nm 1967. Thi im din ra chuyn ving thm ny p ng thun li cho mt s l do. Ngoi vic tng cng cc cuc tip xc ngoi giao gia M v Bc Vit Nam Moskva ra, chuyn i cn trng vi lnh ngng bn cng b nhn dp Tt m lch Vit Nam, v vy khng c cc cuc khng kch trn lnh th Vit Nam dn ch cng ho trong dp ny. V pha Anh cng khng km phn quyt tm hn pha Lin X trong vic to iu kin thun li cho mt gii php ca cuc chin tranh ng Nam . Do vy, c l h s dng nhng s kin ny gy thm sc p vi M cuc m phn u tin. Thot u, Kosygin ri Moskva vi hy vng s dng tt c tnh hnh din bit ny thuyt phc Washington bt u m phn vi Bc Vit Nam theo ni dung c ng Phm Vn ng vch ra trong bui ni chuyn vi i s Lin X. Tng t nh vy, ngi Anh cng hng hi vi nhng trin vng qua chuyn i ca Kosygin ti London. Th tng Anh Harold Willson cng mun thi im chuyn thm nhm to ra sng kin c hiu qu v Vit Nam. Theo Willson: "C nhng du hiu le li cho thy ng ta (th tng Lin X) c l chun b thay i chnh sch khng can thip trc y a cc bn ngi vo bn m phn". Vi quan im ny, Willson thng bo cho Tng thng Johnson bit k hoch ca ng. Tuy nhin, Johnson khng chia s s hng hi vi ngi ng nghip Anh ca mnh. Nhng c gng trc y ca Washington nhm duy tr mi lin lc vi H Ni thng qua cc nh trung gian ho gii c chng minh l khng thnh cng, v Johnson khng tin ngi Anh s

c may mn hn nhng ngi tin nhim ca h. Hn na, mc d nhng cuc tip xc trc tip gia M v Bc Vit Nam khng c khuyn khch, chnh quyn vn tin rng nhng kt qu hu ch t c c l l do cc cuc trao i thng tin ny. "Willson dng nh cm thy rng ng v nh lnh o X vit c th lm nhng ngi trung gian ho gii v a ra mt gii php cho cuc chin". Johnson vit trong hi k ca ng nh vy. "Ti ht sc nghi ng iu . Ti tin rng nu pha Lin X ngh rng h c c mt cng thc ho bnh m H Ni chp nhn, h s gii quyt trc tip vi chng ti hn l thng qua mt bn th t". Washington cng c l l quan tm ti kh nng thnh cng ca ngi Anh. Khi Chester Cooper, sau ny l tr l c bit ca Harriman c chnh quyn c ti London trong vai "s quan lin lc" chng kin gn nh ton b cc s kin din ra trong chuyn i thm ca Kosygin, vit: "Cn c mt thi khc, t mm do nhng gy nhiu cm gic su sc v cc cuc gp sp din ra ca Willson lm ngui i s quan tm ca Washington v thm ch gp phn vo s tht bi ca cc cuc m phn. Sau tt c cc vic lm tht bi v gy bc mnh mi y ca Warsaw v Moskva, th vin cnh m Willson c l s dng mn khoai ty chin kiu M t c thnh cng trong cc cuc m phn ho bnh tht kh nut i vi Tng thng v mt s c vn ca ng. Nu thi im chn mui H Ni m phn th Johnson, ch khng phi Willson s chim c s tin cy". Tuy nhin, chnh quyn khng cn cch la chn no khc ngoi vic ng h cc ng nghip Anh ca h. Washington khng mun ra mt phn i mt sng kin ho bnh nghim tc cng nh lm pht ngi ng minh vn cn cm thng vi h xa nay. V vy, Johnson bt n xanh cho Willson trong cuc thng lng vi Th tng Lin X v Vit Nam v giao cho Chester Cooper gip cho mi quan h gia Washington v London. Nhng d th no i chng na, nhng iu c bn l do kt qu m phn gia hai nh lnh o. Kosygin d tnh ti London vo ngy 6 thng 2. Ngay trc chuyn i ca ng, Kreml ch th cho i s Sherbakov H Ni gp Phm Vn ng v m bo c c cu tr li v cc ngh do Lin X a ra trc vi ngy. Vin i s c l cng nhn c ch th thm d lp trng ca v Th tng Bc Vit Nam v hot ng ngoi giao c th din ra ca pha Lin X. Trong cuc hp ngy 4 thng 2, Phm Vn ng trao li cu tr li cc ngh ca Lin X ngy 30 thng 1. N cha ng nhng li t co mc va phi sng kin ca M ging nh s di tr v nhn mnh rng H Ni quyt tm y mnh cuc u tranh chnh tr v qun s. Gii lnh o Vit Nam dn ch cng ho xem hot ng ngoi giao ch l bin php h tr. H Ni yu cu Moskva ng h chng trnh bn im ca h nh 5 im ca Mt trn dn tc gii phng v p M ngng nm bom Vit Nam dn ch cng ho. Sau khi nhn c cu tr li thiu khch l ny, Sherbakov hi Phm Vn ng v s ng gp ca Lin X trn mt trn ngoi giao. Nh lnh o Vit Nam dn ch cng ho ni Moskva c kh nng quyt nh phng php u tranh ngoi giao nn c s dng v vo khi no. Theo h, pha Lin X c th chn cc phng php trao i thch hp nht vi M. ng Phm Vn ng nhn mnh: "iu quan trng l tng cc bui tip xc vi M, Lin X, vi tt c cc kh nng hng mnh ca mnh, tng cng ting ni ca mt cng quc x hi ch ngha ang ng h Vit Nam v yu cu M thc hin cng l". R rng l cc nh lnh o X vit mong i nhiu hn t pha cc ng nghip Vit Nam. Tuy vy, t ra h cng c ngh ni dung m phn. V vy, khng c g bt ng, Th tng Lin X by t mi quan tm ca ng v Vit Nam ngay t khi ng n London. Theo Chester Cooper, thm ch trn ng t sn bay vo thnh ph "Kosygin khng ni iu g khc ngoi vn ngi Nga ang c mt chu ", Willson rt phn chn. S nghi ng ca ng v thin ch hp tc ca Kosygin trong vic gii quyt vn Vit Nam hu nh bin mt. Cc s kin ca cuc m phn X-Anh ny c Cooper v Harold Willson m t chi tit. V trong hi k ca mnh, Tng thng Johnson a thm cc phn tch ca chnh ng v sng kin ca ngi Anh v kt qu ca n.

 y ch thut li nhng khonh khc chnh v chuyn thm ca Kosygin, tp trung thi v ng c ca ng trong cc cuc m phn London. Willson v cc ng nghip ca ng phn khi vi nhng thin ch ca Th tng Lin X khi tho lun vn v gii php ti Vit Nam, cho d Kosygin ng h cng thc m ng Trinh trnh by trong bui phng vn ca Burchett. Kosygin xem cuc phng vn ny "nh l nguyn tc c bn Bc Vit Nam sn sng i ti m phn". ng trch dn li trong cuc hi m vi Willson v nhn mnh rng lnh ngng bn trong dp Tt m lch to ra"mt s thay i ln" thc hin m phn gia "cc bn ch cht" c bt u. Lc , Kosygin ch ra rng trong khi Lin X cng nh pha Anh c th gip cc bn tham chin tm li thot ra khi cuc xung t, h khng th thng lng thay cho cc bn. "Cch tt nht thc hin iu ny l lm cho M v Bc Vit Nam ngi li vi nhau". ng ngh Lin X v Anh s thuyt phc Tng thng Johnson "cng ngi vi nhau ring r, kn o hay cng khai, ra thng co chnh thc hay thng ip c bit" rng bi pht biu ca ng Trinh l nhng c s c th chp nhn tho lun. Theo Th tng Lin X, " l cch tt nht m chng ti (tc Kosygin v Willson) tin hnh". n lt mnh, Willson nhc nh Th tng Lin X v k hoch "giai on A - gii quyt B" c Ngoi trng Brown trnh by Moskva trong chuyn thm Lin X hi thng 11. Mc d lc u, Kosygin t ra "khng c mt cht quan tm", Willson lp li mt ln na c th hn v cui cng thnh cng trong vic khi ln s ch ca Th tng Lin X. V Th tng Anh nghi ng trc y ng ta khng hiu n. Kosygin yu cu Willson nhc li iu ny v chuyn giao bn vit nguyn bn cho ng ta. "ng ta ni y s l mt ti liu rt quan trng ng mong c c ngh bng vn bn ng c th gi n v Moskva. Nu ng nhn c sm hn th n cng c thc hin sm". Vn bn ngh "giai on A - giai on B" c Cooper v hai nhn vin B Ngoi giao Anh son tho, sau Willson trao vn bn ny cho Kosygin. Nhng g tip theo c m t rng ri trong mt s sch v hi k. Cc nh phn tch Lu Nm Gc m t t l "cuc chin cng thng". Cooper gi tnh hnh ny l "bi kch ca cc sai lm". Washington thay i ngh ban u ca h, quan im a ra ngy cng cng rn mt cch r rt. Bn vit u (m ngi Anh ghi li trong vn bn gi cho Kosygin) ni "M s chm dt nm bom Bc Vit Nam sau khi h c m bo rng mi s xm nhp t Bc Vit Nam vo Nam Vit Nam s c chm dt". Bn vit tng t c ch th ca B Ngoi giao cho Guthrie ngay trc cuc gp ngy 2 thng 2 ca ng vi Tham tn Bc Vit Nam Moskva, nhng cch dng t thay i trong bc th ca Johnson gi cho ch danh ng H Ch Minh ngy 8 thng 2 nm 1967. Tng thng vit: "Ti chun b ngng nm bom chng li t nc Ngi v chm dt vic tng cng hn na qun i M Nam Vit Nam ngay sau khi ti c m bo rng mi s xm nhp vo Nam Vit Nam bng ng b v ng bin c chm dt". Chnh Johnson gii thch rng vic thay i ny tr nn cn thit v vic gia tng mt cch r rt s xm nhp qun i Bc Vit Nam vo min Nam trong t ngng bn nhn dp Tt, v do vy cho thy vic thay i ny l ngn chn mt hu qu tng t khi cc cuc m phn bt u. Tng thng t chi tha nhn nh hng tiu cc ca s thay i ny c th tc ng n cc bui m phn ca Willson vi Kosygin. Th tng Anh a ra kin phn i. ng xem ton b tnh hnh lc nh l "mt s o ngc trong chnh sch m M ngh chuyn cho Th tng Lin X l mt s o ln chnh sch v c a ra mt cch c ch ngay khi c mt c hi tht s cho gii php" Willson tin rng hnh ng ca ngi M gy ra "nh hng c th ti t nht i vi ngi Nga" m y li l ln u tin h cho thy thin ch sn sng gip mt nc phng Ty tm cch gii quyt cuc xung t Vit Nam. xoa du nhng tnh cm b tn thng ca ngi ng minh Anh v cu vn sng kin khi tht bi, Johnson quyt nh lu n mt s kin ca cc c vn cng nh ca London v gia

hn vic tm ngng nm bom cho ti sau kh Kosygn ri khi London. Thm ch sau , Chnh ph M cn i xa hn. Ngy 12 thng 2, Tng thng gi cho Willson mt bc th ghi nhn s ng gp m Th tng Anh ang lm cho ho bnh Vit Nam. Johnson vit rng ng cm thy "c trch nhim chuyn cho ngi thm mt c hi na lm cho nhng c gng trn mang li kt qu" v vic ng "sp sa thc hin nhng bc cui cng bng n lc c bit vo tun ny". ng u quyn cho Willson thng bo cho Kosygin bit vic nu ng nhn c mt s cam kt ca Bc Vit Nam vo trc 10 gi sng ngy hm sau rng "mi s di chuyn qun i v tip t vo min Nam s chm dt t thi im th M s khng khi phc li vic nm bom Bc Vit Nam k t lc ". Thng ip ny n London sau 11 gi m ngy 12 thng 2 v Willson ngay lp tc chuyn n cho Kosygin. Nhng khng c hnh ng no p li li ngh thn thin mi ny, cho d lnh ngng bn trong dp Tt c gia hn thm su gi. Kosygin khng nhn c s p li ca H Ni v ngh ca Washington. ng ta tr v Moskva m khng thu c kt qu quan trng no cho gii php ng Dng. V pha chnh quyn Johnson, ngy 13 thng 2 ban b nhng mnh lnh khi phc li cc hot ng hi qun v nm bom chng li Bc Vit Nam. S tr li ca ng H Ch Minh v bc th ca Tng thng Johnson gi n sau khi M khi phc li cc hot ng qun s ch l s lp li cc i hi thng thy i vi M v khng h nhn nhng hn nhng li tuyn b trc kia. Tm hiu nhng c hi b b l trong chuyn thm London ca Kosygin, cc nh vit s khng th trnh khi vic phn tch cc vai tr ca v Th tng Lin X trong s kin ny. Kosygin thnh thc nh th no trong nhng li pht biu v cc cuc m phn ang xy ra gia M v Bc Vit Nam, v "c hi ln" vi cc quc gia yu ho bnh gip gii quyt cuc xung t? Liu ng ta c chun b lm mi vic trong phm vi quyn lc ca mnh to iu kin thun li cho tin trnh ho bnh hay khng? Chc chn khng th a ra cu tr li xc ng cho nhng cu hi ny. Nhiu ln Kosygin by t nguyn vng c thy cuc chin ng Nam chm dt. Thm ch ng ta cn c k hoch trnh by trc B Chnh tr kh nng chm dt s dnh lu ca Lin X ra khi cuc chin. S lo lng c th lm cho ng ta qu nhy cm lm gim i cc du hiu thay i trong thi ca H Ni v vic m phn. Do vy, nhng thng tin t vin i s Lin X Vit Nam dn ch cng ho v vic thay i quan im m phn vi M u nm 1967, kt hp vi li tuyn b cng khai ca Ngoi trng Vit Nam dn ch cng ho rng H Ni ng tho lun cc vn v mt gii php cho cuc xung t, c v Th tng Lin X hiu l mt c hi tht s a ton b vn i vo hot ng. Hnh ng theo nhng gii hn c n nh ca cc ng nghip trong B Chnh tr, ca H Ni v c s suy ngh ca chnh mnh, Kosygin rt c gng tm kim cch lm cho cc cuc m phn c bt u tin hnh theo cc iu kin ca Vit Nam dn ch cng ho m ng Trinh nu ra. Lc u, ngh hai giai on A-B thu ht s ch ca Kosygin nh l mt tho hip c th chp nhn c m ng cho s ho gii sau ny. ngh gia hn ngng bn ca Johnson to mt c hi khc cho s tho hip v l c hi cui cng c c trin vng sng sa cho vic thng lng sau khi k hoch hai giai on A-B c Washington sa i. Khi c thng bo vic gia hn tm ngng nm bom, Th tng Lin X ngay lp tc gi in thoi cho Breznev. Trong bui ni chuyn ca ng vi Moskva, ng b tnh bo Anh nghe trm, Kosygin c thuyt phc ngi ng nghip ca mnh rng ngh ngng bn ca M to ra "mt kh nng t c mc ch to ln, nu pha Vit Nam hiu c tnh hnh hin ti m chng ta thng bo cho h, h s phi quyt nh ly. Tt c nhng iu g h cn phi lm l a ra li tuyn b ng tin cy". Moskva theo li yu cu ca Kosygin. Ngy 13 thng 2, Sherbakov gp Phm Vn ng v thng bo cho ng ta ngh ca M. Nhng Bc Vit Nam vn khng thay i thi . Vic nm bom tr li r rng khng cho Th tng Lin X mt c hi no thay i tnh

hnh. ch thn Kosygin a ra li nhn xt nh gi v sng kin a ra trong chuyn i London ca ng trong bui ni chuyn di vi i s Thompson sau khi tr v Moskva. ng nhn mnh rng y l ln u tin pha Vit Nam tuyn b cng khai h sn sng m phn nu vic nm bom chm dt khng iu kin. ng cng khai ng h nhng ngh ca Vit Nam trong chuyn i thm London v mc d nghi ng cao vai tr ngi trung gian ho gii m ng c th gi trong vic gii quyt cuc xung t, ng vn tham gia cng vi Th tng Willson trong nhng n lc ca ng ny, bi v ng ta nhn thy c nhng c s cho cuc m phn M-Vit". Kosygin cho rng thi hn m Johnson p t "ging nh mt ti hu th" v lu rng H Ni khng c c hi xem xt bc thng ip v x l nhng kin bn bc cn thit. Trong khi M yu cu H Ni chm dt vic thm nhp vo min Nam, th chnh M li tip tc gi thm qun, di chuyn tu chin ti b bin Bc Vit Nam v tng s lng my bay trong khu vc. Ni cch khc, Kosygin ni "dng nh M tin rng ch c s xm nhp ca h l ng, cn ca cc bn khc l sai". Kosygin by t s nghi ng rng Washington s nghim tc vi li ngh ca h v li nhn mnh rng vn l "tm cch hng ti vic ngng nm bom khng iu kin bt u m phn". Nhng "gi y, ng ta khng th liu lnh ngh bt c iu g c tnh xy dng. ng khng c c s lm nh vy v ng ta khng mun a ra nhng li ngh thiu thc t". Tuy nhin, th tng X vit tin chc rng "nhng g cn tm kim chnh l nhng bc i c tnh xy dng ch chc chn khng phi l ti hu th: M khng nn gi nhng thng ip tuyn b rng nn lm iu g trong mi ting ng h i ly vic nhn c cu tr li rng cn phi bt u li hon ton" Nhn xt ny phn nh chnh xc tnh hnh m Chnh ph M cng t nhn ra vo thng 2 nm 1967. Vic ni li cc cuc nm bom lm cho khng th tip tc cc cuc tip xc gia M v Bc Vit Nam. Trong bui ni chuyn vi Sherbakov khng lu sau thi im cui ca lnh ngng bn, Nguyn Duy Trinh thng bo cho i s Lin X rng s khng c cuc tip xc mi no na Moskva do vic khi phc li cc cuc nm bom. Vic Ngoi trng Vit Nam dn ch cng ho c ni li cc cuc m phn cn tu thuc vo "tnh hnh c th". Do vy, Sunflower cng chia s s phn cng cc sng kin ho bnh trc y ca M. Nh Mayflower v Marigold, n khng t kt qu g. S tht bi ca Washington khi phi hp hot ng ngoi giao v hot ng qun s dn n vic c din tr li cc chin dch nm bom khin cho ton b dn nhc tr nn lc iu, lm quy ry v gy tht vng cho th gii.

Chng 6 Cuc gp g Glassbore

u nm 1967, vic khng tm c mt gii php chnh tr cho cuc chin tranh Vit Nam khin cc bn tham chin ri b bn m phn. Trong thi gian ny, trin vng cc cuc m phn dn n kh nng ng qun s ngy cng nghim trng ng Nam . Mc d nm 1966 M v Bc Vit Nam, ngi ta hy vng chm dt chin tranh, nhng nhng hy vng tan thnh my khi bi nhng k hoch chin tranh mi. Cc nh phn tch Lin X H Ni cho rng vo ma xun 1967, Ban lnh o Bc Vit Nam ngy cng lc quan v nhng thi c thng li ca nhng ngi Cng sn Vit Nam trong cuc tn cng v trang chng "xm lc M". Trong bo co ca i s qun Lin X Bc Vit Nam nhn mnh vo u nm , c nhiu du hiu cho thy trong ni b gii lnh o Bc Vit Nam, c s nh gi ngy cng thc t hn v tnh hnh chin s, bao gm c vic tm kim nhng gii php chnh tr v ngoi giao. Nhng bi cnh tnh hnh gi y thay i. Ban lnh o Vit Nam khc t nhng kin v ngh c a ra trong cc cuc phng vn hai ng Phm Vn ng v Nguyn Duy Trinh. ng Cng sn Lin X t hi phi chng nhng ngh ch l mt bin php tuyn truyn xoa du d lun th gii v lm gim sc p qun s ca M trong "ma kh" nm 1967 hay khng. Nhng cc nh ngoi giao Lin X cng khng loi tr kh nng c mt s nhn t m h cha bit c th nh hng n chnh sch ca H Ni v mt gii php chnh tr cho cuc chin Vit Nam. Ngay t khi M bt u cc cuc nm bom ph hoi Bc Vit Nam, H Ni coi bin php ngoi giao ch l mt nhn t h tr cho cuc u tranh bng qun s. Thm ch, khi quyt nh tng cng hot ng ngoi giao u nm 1967, Hi ngh toan th ng Lao ng Vit Nam nhn mnh rng sch lc qun s v chnh tr nh lt , tuyn truyn chng ch Si Gn min Nam l nhng nhn t ch yu quyt nh chin thng "Ch ngha quc M". Hot ng ngoi giao l "quan trng, tch cc v c lp", nhng khng th tch ri cc hot ng qun s, chnh tr: "trn c s nhng thng li trn cc chin trng", cn ch ng tn cng trn c mt trn ngoi giao. Kt hp ngoi giao vi tn cng chnh tr v qun s, c gng vch trn ti c v cc hnh ng bn thu, en ti ca quc M, tranh th s on kt ng h v gip quc t, to thnh mt Mt trn dn tc thng nht trn th gii chng li b l xm lc M". Theo quan im ny, cc quan h ngoi giao v nhng cuc m phn khng phi l phng tin gii quyt xung t m ch l mt cng c tuyn truyn. Nh i s qun Lin X nhn xt, vic nh hng li chnh sch v lp trng ca H Ni, vo ma xun 1967, thin v qun s l ph hp vi quan im ca cc nh lnh o Bc Vit Nam v cc sch lc tin hnh Chin tranh chng M v "b l b nhn ngu Si Gn". Tuy nhin, trong nh hng chnh sch ny, r rng gii lnh o Bc Vit Nam nhn c s gip ca ng minh Bc Kinh. Trong nhng thng 10, thng 11 nm 1966, gia ma hoa cc vng, L Dun sang thm th Trung Quc v gp g cc nh lnh o Trung Quc. Chu n Lai kin tr thuyt phc cc nh lnh o Vit Nam tip tc Chin tranh chng M, t nht n nm 1968. Tuy vy, L Dun khng h c mt li ha hn g vi Chu n Lai. ng khng nh vi Chu n Lai rng Vit Nam dn ch cng ho mong mun chm dt chin tranh "vi nhng li th ti a ca mnh". Mt vi thng sau, trong khi hi m gia cc nh lnh o Trung Quc v Vit Nam Bc Kinh thng 4 nm 1967, v lo ngi v nhng c ch n ho ca Vit Nam, Ban lnh o Bc Kinh tng sc p i vi gii lnh o Vit Nam nhm ngn chn mt gii php c th t c cho cuc chin. H thnh cng trong vic thuyt phc Phm Vn ng v V Nguyn Gip "ha hn" s tip tc tin hnh chin tranh. C th iu ny phn no gii thch nguyn nhn ti sao vo ma

xun 1967 Vit Nam dn ch cng ho tng cng hot ng qun s. Mc iu chuyn qun i Bc Vit Nam vo Nam Vit Nam tng ln, ym tr vt cht cho Vit cng cng tng. Vo khong gia nm, hn na lc lng Qun i nhn dn Vit Nam c iu ng vo Nam Vit Nam, gm 120.000 b i bin ch trong 11 s on. H Ni gi y c xu hng tha nhn s c mt ca qun i ca h trn t Nam Vit Nam, mt du hiu mi th hin lp trng qun s ca gii lnh o cng sn Vit Nam. S ng ca Bc Kinh vi k hoch chin tranh ca Vit Nam khng p ng c ton b cc nhu cu ca H Ni, v Trung Quc khng th tho mn tt c nhng i hi v v kh v phng tin qun s ca H Ni. i vi Bc Vit Nam, Moskva lun l ngun cung cp chnh cc loi v kh v phng tin chin tranh m cc cuc tin cng qun s chng M. Do , H Ni phi mt phi on quan chc cao cp do Phm Vn ng v V Nguyn Gip dn u n Moskva vo thng 4 tranh th s ng h ca Lin X. Nhim v ca h l phi thuyt phc Ban lnh o Lin X cung cp vin tr cn thit cho Bc Vit Nam m trn chin mi chng "Ch ngha quc M". Nhng cuc hi m thng 4 khng nh vic H Ni hu b m phn vi pha M. Sau khi nghe Lin X khuyn nn tm kim mt gii php ngoi giao cho cuc chin, Phm Vn ng kt lun rng: "Cc ng ch Lin X vn cha hon ton tin tng ng Lao ng Vit Nam, khng tin chc vo thng li cui cng ca nhn dn Vit Nam" . ng lng trnh tho lun cc k hoch ca H Ni tm kim mt gii php cho cuc chin v khng p li vic Lin X kin quyt thc y hn na quan h trao i b mt gia hai nc. Trong mt bo co ca i s qun Lin X nhn mnh: thi im hin ti, tnh hnh c v nh l cc ng ch Vit Nam s tin ti mt gii php trong cc tnh hung c th xy ra nh sau: - Cuc u tranh qun s Vit Nam pht trin bt li v ni tnh t nc khng cho php h tip tc cuc chin. - Nu pha M xung thang v ng p ng nhng i hi chnh ca Bc Vit Nam. - V mt l do no , Trung Quc thay i thi vi cuc chin Vit Nam. - Nu cc nc x hi ch ngha tuyn b khng th chu ni gnh nng vin tr cho cuc chin Vit Nam, v nhng l do i ni hoc v nhng him ho do cuc chin ko di v lan rng. Tuy nhin, i s qun Lin X kt lun rng hin thi cha h c cc nhn t trn thc y Bc Vit Nam tch cc tm kim mt gii php ho bnh cho cuc chin. ng ch , theo bo co ny th bin php c th thuyt phc H Ni ngi vo bn m phn l Lin X v cc nc x hi ch ngha t chi gip Bc Vit Nam. Nhng nu trnh c vic dng bin php n by ny i vi Vit Nam th s t lm thit hi n v tr vai tr ca Lin X Vit Nam ang lun lun b e do bi nh hng ca Trung Quc. Trong khi , Washington cng i theo ng li cng rn. u nm 1967, qun i M gy sc p i chnh quyn nhanh chng y mnh chin tranh. Tuy Tng thng M thi km ch c sc p ca qun i trong khi cc quan h tay i Moskva v London vn tin trin. Nhng khi cc quan h ny khng c kt qu th mt s gii php c a ra xem xt. Sc p qun s chng Bc Vit Nam v ng minh ca h Nam Vit Nam c tng cng ngay sau khi sng kin ho bnh Sunflower b tht bi. Ngy 24 thng 2, cc n v pho binh ca M bt u n pho vo cc mc tiu ca Bc Vit Nam bn kia khu phi qun s (DMZ); ngy 27 thng 2, my bay M bt u ri mn phong to cc cng sng, cng bin ca Bc Vit Nam v pha Nam v tuyn 20. Thng 3, tng Westmoreland yu cu chnh quyn M tng vin t nht 80.000 lnh cho chin trng Vit Nam, tuy i hi ny khng c chnh quyn M p ng, nhng cuc chin Vit Nam vn tip tc c y mnh. Ngy 8 thng 4, K hoch Rolling Thunder 55 c chp thun, nhiu nh my in v phi trng mi ca Bc Vit Nam c b sung vo danh sch cc mc tiu nm bom ca khng qun M. M u l trn khng kch vo nh my in H Ni ngy 19 thng 5. Trong bi cnh , hy vng ginh thng li trn bn m phn rt mong manh. iu ny hon ton r rng i vi cc nh lnh o Lin X, nhng ngi theo di st sao v hiu r nhng din bin tnh hnh.

Trong giai on i u mi ny gia M v Bc Vit Nam, dng nh tt c hy vng ca Moskva nhm tm kim mt gii php nhanh chng cho cuc chin ng Nam b tiu tan. Mi quan ngi ca Lin X v Vit Nam cng vi ni lo u v mi e do ca Trung Quc c Moskva cho l tng gp i. Trc ht, Ban lnh o Lin X s rng Bc Kinh c th lm phng hi n v tr ca Lin X ng Nam bng vic khot su nhng bt ng v chnh sch gia Lin X v Vit Nam. Mt khc, Kreml cng khng km phn lo ngi v kh nng c s cu kt gia Trung Quc v M c th to ra mt gii php cho cuc chin Vit Nam hoc c li cho Washington hoc p ng c i hi ca Bc Kinh. Trong trng hp no th Moskva cng u c th b thua thit. Cc quan chc Lin X khng ngt ku ca vi cc quan chc M v "con bi Trung Quc". Trong khi ni chuyn vi i s M Liewellyn Thompson hi thng 3, Vasilii Kuznetsov, Th trng B Ngoi giao Lin X na a na tht hi v nhng cuc hi m b mt ca Trung Quc vi M ti Warsawa, m ch n s tho thun chung gia hai nc v vn Vit Nam. "Cu chuyn a" ca Kuznetsov cng nhng li cnh kho ca Chnh quyn Lin X v nhng thng tin ca Thompson v ng nghip ca ng phi by mi hoi nghi c che y vng v ca Lin X v mi quan h M-Trung. B Ngoi giao M lp tc ch th cho Thompson phi t chi thng thng rng M khng h thng ng vi Bc Kinh trong cc cuc hi m vi Bc Vit Nam. Nhng li t chi ny khng lm gim mi hoi nghi ca gii lnh o Lin X. Trong nhng bi cnh ny, ngi ta c th hiu v sao Moskva khng rt b cc khon vin tr cho Bc Vit Nam. Lin X c th ch c vn cho H Ni v hoan nghnh tng bc pht trin chnh sch ca Bc Vit Nam m c th dn ti thit lp quan h ngoi giao gia Bc Vit Nam v M. Nguyn Duy Trinh c ln phn nhm cc ng minh ca Bc Vit Nam theo s ng h ca h i vi nhng bc tin ti hi m vi M. Trong bi pht biu trc cn b nhn vin B Ngoi giao Bc Vit Nam thng 2 thng 1967, ng nhn xt rng c ba quan im r rng. Trc ht, c "cc ng ch nc ngoi" khng ng h cc sng kin ngoi giao ca Bc Vit Nam. Th hai l, c cc ng ch rt hoan nghnh cc ngh ca chng ta. V th ba l, "c cc ng ch hoan nghnh tt c mi vic chng ta ang lm". Tuy B trng B Ngoi giao Bc Vit Nam khng ni c th v nhng nhm nc trn, nhng sau ny cc tr l ca ng gii thch cho mt nh ngoi giao Lin X bit iu m ng mun ni. Theo h, nhm th nht gm Trung Quc v An-bani. Nhm th hai gm Lin X v cc nc ng u. Nhm th ba gm Bc Triu Tin, Cuba v c th c Rumania. R rng l H Ni c th xem ng minh Lin X thuc trong nhm th ba. Nhng nh vy c th bin Lin X thnh con tin ca Bc Vit Nam. Chnh sch gy sc p mnh vi qun ng minh Bc Vit Nam l rt mo him v c th lm mt nh hng ca Lin X i vi tin trnh cc s kin xy ra ng Nam . V vy, Moskva theo ui mt chnh sch kin tr v thn trng, i khi km hiu qu va gy sc p gin tip, va thuyt phc nhm khng lm mt lng ng minh hoc lm hi cho ton b qu trnh thc hin chnh sch, v ng thi ginh li th cho mnh trong nn chnh tr quc t cng nhiu cng tt. Do , ngay c khi cc quan h gia Washington v H Ni b nh ch Ban lnh o Lin X vn khng ht hy vng ginh c mt gii php chnh tr cho cuc chin Vit Nam. Trong cuc phng vn i s Lin X Shchenbakov ngy 15 thng 2, ng lc M ti nm bom Bc Vit Nam, h ni rng ng Trinh khng h t b inh tip tc m phn vi M, tu thuc bi cnh tinh hnh trong tng lai. Mc d M leo thang chin tranh ma xun 1967, M vn th hin sn sng tip tc con ng m phn. Chnh quyn Johnson c gi si dy lin h ny ngay sau khi sng kin Hoa Hng dng tht bi, v theo s thc y ca mt nh ngoi gio Lin X. Ngy 12 thng 3, B Ngoi giao M thng bo cho i s Thompson rng N.P Kulebiakin, mt nh ngoi giao Lin X ti Lin Hp quc gi cho M rng thi gian thch hp n hi m gia M v Bc Vit Nam. Cc cuc m phn c th din ra thm ch khi cha chm dt nm bom.

Kulebiakin gi mt c hi nh vy vi vic i s mi ca Bc Vit Nam, Nguyn Th Chn n "Moskva v bo m vi cc i tc M rng c th ni ng lin lc trc tip gia hai i s". Pha M lp tc theo li khuyn ca ng Kulebiakin, c bit v h tin trong cuc hi m: trc y gia Guthrie v L Trang c n rng Bc Vit Nam coi cc mi lin h ny l tr b cho cc cuc hi m trc tip cp i s. B Ngoi giao M ch th cho i s Thompson c gng gp L Trang ni cho pha Vit Nam bit rng M tip tc ng h gii php ho bnh, nhanh chng, v Chnh ph M sn sng, khng sp t trc " tip tc cc cuc m phn nghim tc, thc cht v hon ton b mt v tt c cc vn lin quan n bn thn gii php ho bnh cho cuc chin, nhm a n mt kt cc nhanh chng cho vn ny". Thompson nghi ng tnh hp l v c bit l thi im a ra quan im ny, nhng cp trn ca ng li qu quyt "mt cuc hi m kn c th c li". Hn na, B trng B Ngoi giao Rusk ni vi Thompson rng ng cng hoi nghi v Kulebiakin. Nhng thc t l trong cuc gp th hai, i cng vi Kulebiakin cn c mt ng nghip na, nhng gi rt chi tit v cc bc tin hnh ca Kulebrakin thuyt phc Washington tin rng ng ta c th lm theo ch th. i s qun M khng tip cn c i s Bc Vit Nam Vic tip cn ny b t chi thng thng bi mt ph t ca i s Vit Nam, v ngi ny cho rng cc n lc ca M duy tr quan h vi Bc Vit Nam vo thi im "leo thang chin tranh xm lc nghim trng, chng nhn dn Bc Vit Nam" ch l mt mnh kho ca Washington "nhm nh la d lun th gii v che y nhng hnh ng ti c chin tranh ca mnh". D nh chuyn mt bc th ca Tng thng Johnson cho H Ch Minh vo thng 4, cng chu chung s phn nh vy. L th c gi tr li ngay trong cng ngy cho i s qun M ti Matcva. Mc d tnh bo M pht hin ra l th b bc, H Ni bit ni dung nhng khng bao gi c tr li. Tuy nhin, Chnh quyn Johnson vn p hy vng chin lc "phi hp" cc hot ng qun s chng li nhng ngi cng sn Vit Nam vi cc sng kin ho bnh ch yu c th thnh cng. Mt s nh lm chnh sch hoi nghi chin lc ny, v mun nh gi li ton b quan im i ngoi ca M i vi Vit Nam. Vo thng 3, Chester Cooper, ph t c bit ca Harriman chun b mt bo co v nhng bc i c th ca M sau tht bi ca sng kin Sunflower. Thy r nhng thiu st ca nn ngoi giao M trong cc cuc hi m Kosygin-Willson, Cooper t tn quyn sch ca mnh l "Con ng m phn, mt cch nhn mi", trong nhn mnh s bt ng ca ng i vi cc quan im ca cc c vn Tng thng. ng tm hiu su v h qu ca cuc hi m Kosygin-Willson, nhng li buc ti hay g ti ca cng lun, vic ti nm bom sau Tt nm , v vic tng cng cc hot ng qun s sau ny " kim chng v th ngoi giao v m phn ca M, nhm tm ra ng hng hnh ng cho nhng thng ti". Cooper ph phn i hi ch yu ca M i vi Bc Vit Nam, nguyn tc "cng xung thang" hoc "mt hnh ng c i c li". Trong tt c cc ngh ca chng ta v "mt hnh ng c i c li", chng ta yu cu H Ni nh i vic ngng nh ph min Bc ly s tht bi ca cc lc lng cng sn min Nam iu ny to nhng li th quan trng cho M, th n cng gii thch r ti sao H Ni c th khng sn sng hoc khng th ng tnh vi "hnh ng c i c li". Cooper khng tin vo nhng knh lin lc vi Bc Vit Nam v cho rng nhng trng hp hiu lm trc y v pha H ni, nh k hoch nm bom trong chuyn thm ca Lewandowski n Bc Vit Nam, l kt qu ca vic thiu thng tin t pha M thng bo cho, gii lnh o cng sn Vit Nam. Cooper a ra mt s cc bin php nhm tng cng mi lin h v ci thin vai tr ca M trn bn m phn. ng gi va m li knh lin lc trc tip vi H Ni "cng sm cng tt", v phi ginh c hi sm ti khng nh "nhng yu cu thng xuyn" ca M v vic cng xung thang chin tranh v m phn. Nu iu ny khng thc hin c th Cooper ngh s yu cu

Moskva lm cu ni trung gian gia hai bn. lm cho cc ngh ca M tr nn nng ng v hp dn i vi ngi Bc Vit Nam, Cooper a ra mt cng thc mi "linh ng hn" cho mt gii php hai giai on A v giai on B. ng gi xp t vic ngng cc hot ng qun s ca M chng Bc Vit Nam nhm i ly cam kt b mt ca H Ni s chm dt cc hot ng thm nhp ti mt thi im c tho thun trong tng lai. V Washington coi vic tp trung qun ca Bc Vit Nam gn khu phi qun s (DMZ) (nh tng xy ra vo thng ging v thng hai) l mt mi e do ch yu, Cooper gi rt ngn thi gian gia hai giai on A v B xung cn mt vi gi, nhng giai on ny cng c th ko di tu theo tnh hnh. Cng vi vic a ra bn k hoch mi ny, Washington phi nh tn hiu cho Bc Vit Nam bit rng M sn sng tham gia cc cuc hi m kn ban u khng ch trc giai on B m c giai on A, nu cn thit. Nu cng thc linh hot ny khng thuyt phc c cc nh lm chnh sch ca M, Cooper gi thm cc sng kin mi, trong c vic hai bn cng rt qun khi khu vc phi qun s. Theo sng kin ny, H Ni v Chnh ph M cng ng minh Ngu Si Gn chp thun khng ch rt ton b qun ra khi khu phi qun s, m cn phi chuyn cc lc lng ny ra xa hn hai bn khu vc ny. y c th l bc tin u tin trong ton b mt lot cc bin php, bao gm bin php thanh tra vic chp hnh tho thun ca U ban kim sot quc t, cc cuc hi m M - Bc Vit Nam v ngng nm bom. Cooper loi tr kh nng trong nhng hon cnh nht nh M c th chm dt nm bom tin hnh hi m. Mt s trang bo co ca Cooper cp n vic t lch thi gian cho cc sng kin ca M. Cooper ng h sm tin hnh m phn, phn i vic tr hon ho m cho n sau khi tng tuyn c Nam Vit Nam d nh t chc vo ma thu 1967. Cooper cho rng ma xun l thi im thun li nht. Mt l do khc l tnh hnh bt n lin tc Trung Quc buc Bc Kinh phi tp trung gii quyt cc kh khn ni b. Cooper cho rng: "Lin X dng nh vn c s dng nh hng ca mnh theo hng tm kim mt gii php chnh tr (mc d chng ta thy r l cha thch hp)". Thit hi ca M cha ln n mc lm cho Chnh quyn M mt ht tnh nng ng v c hi tm ra mt gii php trn c s nhng "mc tiu hn ch", nhng khng trn c s ginh thng li qun s. Kt cc l, vic hon m phn n ma thu c th a H Ni n mt quyt nh tr hon thm vi thng na nhm bin cuc chin Vit Nam thnh mt vn trong bu c ca Tng thng 1968. Khi kt thc bn bo co ca mnh, Cooper a ra mt kt lun ng ch rng: "Hn bao gi ht, mt iu thc t cp bch l chng ta khng c bt c mt s la chn no khc m phi tip tc gy sc p nhm t c mt gii php chnh tr cho cuc chin". Tuy khng bit liu bo co ca Cooper c n tay cc nhn vt trong gii lnh o chp bu ca Chnh quyn Johnson, ngoi ng Harriman hay khng, nhng c nhng kin khc nhau bn trong cc quan chc cao cp Washington. c bit, ngy cng c nhiu kin nghi ng v hiu qu ca chin lc "gy sc p c mc " i vi Bc Vit Nam, c coi l mt b phn ca chnh sch "va nh va m". Mt vi ngi xng chin lc gi y coi n l phn tc dng, v n lm tng quyt tm ca Bc Vit Nam chng li sc p ca M, v tng cng ch ginh thng li qun s ca H Ni i vi M. Trong s nhng ngi hoi nghi chnh sch vi Vit Nam c William Bundy, Th trng B Ngoi giao ph trch vn Vin ng, v John Mc Naughton, Th trng B Quc phng. Nhng Chnh quyn Johnson vn cha sn sng t b chin lc ca mnh v vn nui hy vng Lin X s gip M i n gii php m phn cho cuc chin ny. V d, vo thng t, Canada gi rng c hai bn mt ln na tho thun tn trng khu phi qun s dc theo V tuyn 17. iu ny c th a ti vic xung thang chin tranh. B Ngoi giao s dng tng ny a ra vic hai

bn cng rt qun ra xa cch khu vc ny 10 dm. Sng kin mi ny c bn tng t nh sng kin ca Cooper nu trong bo co. Theo Cooper, y s l bc u tin tin n m phn v vic tip tc xung thang chin tranh v t n mt hip nh ton din. Sng kin ca B Ngoi giao M c mt s cc quan chc M hoan nghnh. Harriman d kin s gp g mt i din ca i s qun Lin X gii thch v ngh ny. Trong mt bo co gi Th trng B Ngoi giao M, ng gii trnh "Trc ht cn phi lm cho Lin X thy rng vic cng rt qun khi khu phi qun s l mt ngh nghim tc, v phi thc y Lin X dng nh hng ca mnh thuyt phc H Ni xem xt k ngh ny v c phn ng tch cc". Harriman cng gp mt nh ngoi giao Lin X chuyn ngh trn ca M v Moskva. Sau. , nh ngoi giao Lin X ny ni rng Kreml thy r mt cng khai ca nhng c gng ca M. Tuy nhin, ngay ngy hm sau, 21 thng 4, Nh my in Hi Phng ln u tin b nm bom. Sau , nh ngoi giao Lin X ny v cng tht vng i vi mt hnh ng nh vy (hi Harriman): "Gi y, lm th no m Moskva c th bo m vi Bc Vit Nam rng M quan tm mt cch nghim tc n vic xung thang chin tranh?". Khng ch Lin X mi thy bi ri v tnh thiu nht qun trong chnh sch ca M. Trong mt bc in gi v Washington, i s Thompson yu cu chnh ph ng phi xem xt "trong bi cnh hin nay, vic tip tc cc bin php v ho bnh Vit Nam liu c thc s tng cng kh nng m phn v ho bnh khng". Bc in ca Thompson da trn cuc trao i quan im vi B trng B Ngoi giao Anh George Brown v chuyn thm Moskva sp ti ca ng ta. Cuc ving thm ny to ra mt c hi mi cho Washington tranh th s ng h ca Moskva v cc hot ng v ho bnh ca M. Nhng v i s M ny hoi nghi liu hnh ng nh vy c th to ra c nhng iu kin thun li hay khng. ng khng nh: "Trong bi cnh hin ti, ti tin rng Lin X nm bt c nhng g chng ta a ra, v c hi thng li rt mong manh. iu c th rt tai hi v lm tng mi hoi nghi ca Lin X v tnh trung thc ca M. Do vy, vic chng ta phi c gng li ko h vo cuc l hon ton ng n". Thompson tha nhn rng Lin X c th gy sc p i vi Bc Vit Nam qua vic e do ct gim hoc thc s ct vin tr v kh cho h. Nhng i s M khuyn co rng mt bin php nh vy c th y Bc Vit Nam v pha Bc Kinh, tri ngc vi mc tiu ca Lin X ng Nam . Nh vy, sng kin ho bnh ca M l phn tc dng v H Ni coi n khng ch nh mt th php tuyn truyn m cn l du hiu ca s tuyt vng. ng thi, Thompson cng ph phn vic M leo thang chin tranh. ng khng xem n l li gii ca bi ton cuc chin Vit Nam. i s M ni: "Trn thc t, ti tin chc rng t nht trong thi gian sp ti, tng t tng cng nm bom s lm gim i cc c hi bn kia chp thun m phn. Khng mt chnh ph no mun ngi vo m phn trc tip trong khi pha bn kia tng cng s dng v lc chng li h". Thompson ngh tng cng mnh m lc lng M Nam Vit Nam, kt hp vi gim nm bom min Bc hoc tp trung tn cng cc ng tin qun vo Nam ca Bc Vit Nam. ng kt lun: "iu ny khc hn vi kin cho rng ti c th gi hn l qua George Brown tip tc lm rm beng ln v ho bnh Moskva. ng ta phi lm cho Lin X thy r quyt tm ca M mun vic ny c hon tt". Mi hoi nghi ca Thompson c th c cng c v ng thy r cc nh lnh o Lin X ang xem" xt chnh sch i ngoi ring ca mnh, c bit l sau chuyn ving thm Moskva ca on i biu Bc Vit Nam. R rng l tin trnh ny khng ch lin quan n vn Vit Nam m cn nh hng ti ton b quan h X-M. chnh l l do ti sao Dobrynin c triu hi v nc tham kho kin hi cui thng 4. ng ta th l vi Thompson sau khi v n Moskva rng ng ta bit Chnh ph Lin X c n tng mnh m v Vit Nam nhng khng nhn nh mc nh th no cho n khi tham kho kin ng. M bit chc rng chnh sch ny c in Kreml xem xt li, qua mt nh ngoi giao Lin X Washington. Trong mt bui chiu i ti i s qun Lin X ngy 27 thng 4, Tng Valentin

Meshcheryakov, Tu vin qun s Lin X, thng bo cho pha M bit rng vic M leo thang chin tranh buc Ban lnh o Lin X phi nh gi li tnh hnh. Tin tc ca ng tng Lin X ny c th khng trn an c Chnh quyn Johnson. Meshcherykov ni bng gi rng Hi ng tng lnh Lin X ngh tng cng cc hot ng qun s ca Lin X h tr Bc Vit Nam. Cc bin php tr a c cho l Moskva d nh thc hin bao gm vic t chi ph chun Cng c lnh s vi M v ngng v thi hn vic thc hin mt Hip nh hng khng. Theo Meshcheryakov, Dobrynin ngi s tr li Washington vo u thng 5 c th b gi li Moskva ti khong ngy 10 thng 5, l iu kin Breznev ch th cho v i s Lin X ti M ny theo ng li cng rn mi v " m bo chc chn rng ng hiu cc quan im ca Lin X". Gii qun s Lin X cng i hi rng tt c cc bc tin ti ho hon u b nh li v tng cng vin tr cho Bc Vit Nam. Nhng bc ny, theo Tu vin qun s Lin X, s tr nn r rng trong vng hai hoc ba tun ti v ngay c chnh quyn Si Gn cng cm thy nh hng ca chng, Meshcheryakov khng nh l "ng ta ni hon ton nghim tc v khng h e do xung. M hn khng nh gi thp quyt tm ca Lin X mun duy tr cng c Vit Nam thnh mt nc x hi ch ngha hng mnh, ngay c khi xy ra i u". Song, cc nh vch chnh sch ca M thy r mt s thc t khc li mu thun vi nhng nhn xt ca vin tng Lin X ni trn. Theo h s nhn vt ca CIA, mi ngy trc , Averell Harriman gp g Yuri Zhukov, "mt trong nhng nh bo ni ting ca Lin x, mt ngi tin cy ca gii lnh o Kreml". Tuy Zhukov kch lit ln n thi ca M trong vng hi m Kosygin-Willson, v bc b vic thuyt phc Lin X lm ngi trung gian trong cuc chin Vit Nam, nhng ng ta ng h vic nhanh chng chm dt chin tranh v bo m vi ng nghip rng "iu Kosygin tuyn b London vn cn hiu lc". Tuy nhin, v kh nng Lin X gi quan im cng rn, chnh quyn Johnson cho rng M phi c gng lm gim cng thng Moskva, thm d lp trng ca Lin X, lm r cho Kreml cc mc tiu ca M Vit Nam. Chuyn thm ca Brown n Moskva vo thng 5 l nhm mc ch ny. Ngay trc chuyn ving thm ca B trng B Ngoi giao Anh, ng Rusk hi kin ng Thompson v hot ng ca M nn nh th no i vi chuyn thm ny. i s Thompson gii thch rng Moskva vn cha hon tt vic xem xt nh gi li chnh sch, nn kh c th xut xem Brown nn hot ng theo phng hng no. Tuy nhin, Thompson tnh rng iu c li cho Brown l cn phi hng ch ca cc i tc Lin X vo (sc p mnh nht i vi chnh quyn" xut pht t quan im ca phi "Diu hu". "C th ng ta khng nm c ng hng c li nht. iu ny s lm cho Lin X thy rng trong bt k hon cnh no, thng li qun s i vi Bc Vit Nam l khng th c c v cho rng h s s dng nh hng ca mnh t cho c vic dn dn gim: cc hot ng qun s t hai pha". Bc thng ip ca Rusk gi cho London gm c nhng ngh ca i s Thompson. B trng B Ngoi giao Rusk yu cu B trng B Ngoi giao Anh, chuyn li ti cc nh lnh o Lin X rng M sn sng xp sp li li ch ca Lin X trong khi vn m bo ton vn cho ch ca Bc Vit Nam. Chnh ph cng tha nhn rng cc hot ng qun s ca M chng Bc Vit Nam gy ra nhiu kh khn cho Chnh ph Lin X. Nhng Lin X cng phi tha nhn quyn li ca M trong khi vn bo ton ch Nam Vit Nam v kh nng cho ngi Nam Vit Nam lp chnh ph ring ca mnh. Rusk tuyn b: "Chc chn l nu chng ta v Lin X u cng nhn quyn li quan trng ca nhau y th chng ta phi tm ra mt phng thc no tch ring hai min Bc, Nam v mt qun s". Theo Rusk, Washington vn sn sng ngng cc hot ng qun s chng Vit Nam dn ch cng ho "vo bt c lc no", nhng H Ni phi c hnh ng p ng li c ch thin ch .

Rusk yu cu Brown thc y Lin X thm d gii lnh o Bc Vit Nam s phn ng nh th no i vi cc ngh ca M, bao gm ton b cc sng kin trc y c iu chnh. m bo cho tin trnh nh gi li tnh hnh Moskva c kt qu thun li, Chnh quyn Jonhson quyt nh ngng nm bom trong phm vi 10 dm thuc H Ni. Quyt nh ny phn no l kt qu ca tm l lo ngi ngy cng tng trong ni b chnh quyn v cc hot ng qun s ca M chng Bc Vit Nam. Mc d trn thc t, sng kin ca M ch l mt vic lm xoa du tnh hnh m khng c mt nh hng no ng k i vi tin trnh chin tranh, mt s quan chc M vn cho y l vic lm c li t nht l trong thi gian trc mt. Harriman ng h mnh m vic nm bom trong khi cho rng vic ny c th khuyn khch nhng ngi ng h Kosygin vi nhng hnh ng mm do hn. Harriman yu cu B Ngoi giao M phi ch th ngay cho i s Thompson tm gp quan chc cao cp nht ca Lin X, c bit l Gromyko hoc t ra l Th trng Kuznetsov, thng bo b mt cho Lin X v quyt nh ny v vic Chnh quyn M mong mun Lin X dng nh hng ca mnh thuyt phc H Ni ngi vo bn m phn. Ngc li, Harriman khuyn co: "Chng ta cn phi bit rng khng c s tip cn ca chng ta, quyt nh ca Lin X nht nh s l mt quyt nh theo ng li cng rn i vi vn Vit Nam". Thompson Moskva cng nht tr vi kin ca Harriman. Trong cng in ngy 18 thng 5, Rusk thng bo cho i s Thompson v quyt nh ngng nm bom ni trn v nhn mnh rng quyt nh ny c th c thc hin sau cuc oanh kch vo nh my in H Ni, nhng c th Chnh quyn M s b qua mc tiu ny. Rusk hng dn Thompson cc thng bo b mt cho pha Lin X v vic hn ch nm bom ny. Rusk tin tng: "Nhng hnh ng m chng ta ang tnh ton s ngm lm cho Lin X thy hng hnh ng sp ti ca chng ta l kim ch trong nhiu thng vic tn cng hng lot cc mc tiu qun s quan trng nhm t c cc kh nng lm thay i thi ca H Ni, cc n lc v li ch ca Lin X". Rusk ni rng trong tng lai Washington d nh khng nm bom pha Bc v tuyn 20, nu khng c mc tiu qun s mi hoc cc mc tiu c khng tip tc hot ng. Theo kin xut ca Harriman, Rusk yu cu Thompson lin h vi cc quan chc cao cp nht ca Lin X, Gromyko hoc t nht cng l Kuznetsov nhm thng bo cho Kreml bit v quyt nh ny. Thompson "nhit lit hoan nghnh" k hoch trn. ng thy quyt nh ny ph hp vi nhn nh ca mnh rng cc hot ng quan h ca M phi gn lin vi vic ginh phn thng Nam Vit Nam, v cc hot ng qun s pha Bc v tuyn 20 phi gim ti a v theo ng nhng i hi Nam Vit Nam. Trong bi cnh ny, Thompson coi vic nm bom nhng mc tiu cn li trong phm vi H Ni trc khi ngng oanh kch hn ch trn y c hiu lc l vic lm "bt li", c bit l trong trng hp cc cuc oanh kch ny trng hp vi nhng chuyn ving thm Moskva ca Brown. V Lin X "ang tin gn n nhng quyt sch quan trng khng ch i vi Vit Nam m trong quan h vi M". Thompson thy cn ngh Tng thng Jonhson gi mt bc th ngn cho Kosygin. Nhng mi n khi cc mc tiu ni trn H Ni b oanh tc th Thompson mi nhn c bc th ny, v lp tc chuyn ti cho lnh o Lin X "trc khi Lin X quyt nh chnh sch v cc cam kt i vi Vit Nam". Thompson lun tin rng "Kosygin ng h vic c gii php cho cuc chin v bc th ny s gip ng ta v ng s quyt nh vn ". Nhng din bin tnh hnh nghim trng u thng 6 c nguy c lm b nhng c gng "xoa du" cc nh lnh o X vit v tc ng n qu trnh xc nh chnh sch ca Lin X. Tnh hnh cng thng nghim trng gia cc nc rp v Israel Trung ng bng n thnh chin tranh. Sng ngy 5 thng 6, qun i Israel m cuc tn cng bt ng v xo s lc lng khng qun Ai Cp. Cuc chin chm dt trong vng 6 ngy vi vic Israel chim cc vng t Ai Cp, Syria, v Jordan. iu ny lm cng thng quan h ng-Ty, v c bit l quan h X-

M. Tuy khng c nc no mun thay i chnh sch v bn ng minh, nhng c hai nc u thy r nhu cu phi tm ra mt gii php ho bnh cho vn Trung ng. Ngoi ra, c mt s kin khc khng km quan trng v quy m nh hn cuc xung t Trung ng thng li c nh hng tim tng i vi quan h X-M. Ngy 3 thng 6, bo Pravda a tin rng trc y mt ngy, my bay M tn cng mt tu bun Lin X "Turkestan" ngoi khi thuc cng Cm Ph, ph hng tu v lm b thng hai thu th. Trong mt Cng hm gi Washington, Chnh ph Lin X tuyn b rng cuc tn cng ny l s "vi phm th bo" quyn t do trn bin, "mt hnh ng n cp" vi "nhng hu qu lu di". Chnh ph Lin X kin quyt i nghim tr nhng k phm ti trong cuc tn cng ni trn, v i M phi m bo nhng hnh ng tng t khng xy ra. T Pravda cn ng bi bnh lun vi ta "Nhng k khiu khch a vi la". i s qun M Lin X in bo co ni dung chnh ca bi bo v B Ngoi giao M, v nhn xt rng mc d ging vn rt gay gt song t "Pravda ni bng gi cho thy Lin X ch coi vic trn ca M l mt s kin ring l ch khng phi l mt biu hin leo thang chin tranh". i s qun M kt lun: "S kin ny buc Lin X phi ng u vi nhng li buc ti rng Lin X khng quyt tm thch thc M. Do , vic Lin X quyt nh cng khai ho vn trn c th mun trnh ng u vi nhng li buc ti ca d lun v s cu kt X-M v Lin X u hng M, cng nh nhiu kh khn khc c th xy ra v mt i ni khi bng bt s kin trn". Nhng d th no i na th Moskva cng quyt nh th hin thi phn ng quyt lit i vi M. Mt cng hm trn ca Lin X ch thm du vo la. Washington t thi rt ly lm tic v vic chic tu bun Turkestan b h hng v mt s thu th b thng, nhng nhn mnh rng Chnh ph M c nhng tin tc khng nh my bay M khng gy ra thit hi . Li p ny ng rng pho phng khng ca Bc Vit Nam c th phi chu trch nhim v vic ny. Ngy 6 thng 6, t Pravda ng ti mt thng co mi ca Lin X bc b li bin gii ca M v s kin trn v cho l mt mu trn trnh trch nhim v v tn cng th bo ny. Lin X tuyn b rng cuc oanh tc xy ra gia ban ngy, vo lc trong cng khng c mt chic tu no. "Khng h nghi ng rng my bay M nhm trng tu Turkestan m bn v b bom". Bn thng co ph phn kin ca M ni rng cc hot ng trn khng ca M tn cng cc mc tiu trn khng ca Vit Nam tt yu to ra him ho i vi giao thng quc t t do trn bin. "Vic M can thip chng Vit Nam l hnh ng vi phm trng trn nht i vi tt c cc chun mc lut php quc t v l mt ti c chng loi ngi". Kreml r rng thng im trc K hp ton th ca ng Cng sn Lin X hon thin vic ti xem xt chnh sch di dng ca Ban lnh o Lin X. K hp c t chc vo gia thng 6 v c bit tp trung vo vic xem xt cc vn chnh sch i ngoi. Washington quan tm n kt qu Hi ngh ny ca ng Cng sn Lin X, v lo ngi trc ging iu kh cng rn trong cc vn kin chnh thc. Theo yu cu ca Rusk, Thompson chun b mt bo co phn tch v bn tuyn b ca k hp, v by t mi lo ngi trc mt, M c th li ri vo bi cnh chin tranh Lnh thc s. i vi cc nh lm chnh sch ca M th r rng l trong B Chnh tr Lin X ngy cng c nhiu cc nh lnh o thc dng, chu tun phc cc thnh vin c t tng chnh thng hn. Trong khi tip tc xem xt xc nh chnh sch, Kreml tuyn b Th tng Kosygin s tham gia phin hp c bit ca i hi ng Lin Hp quc chuyn bn v cuc khng hong Trung ng. Tin ny lm no lon Washington, v s l cuc ving thm M u tin ca mt s nh lnh o Lin X, di thi Tng thng Johnson n m ra mt thi c ln cho Tng thng gp g v m phn vi Kosygin nhiu vn v quan h gia hai nc cng nh vn quc t. Moskva nhn mnh rng Kosygin s n thm Lin Hip Quc ch khng phi n thm M, nhng iu ny khng lm nn lng cc c vn ca Tng thng Johnson. Cc nh ngoi giao M Moskva l nhng ngi u tin quan tm n cc mc tiu c a ra trong cuc ving thm ca Kosygin.

Ngy 6 thng 6, i din John Guthrie bo co v Washington thnh phn on i biu Lin X n d hp i hi ng Lin Hip quc. ng cho rng on ny c "rt t ngi" l chuyn gia v vn Trung ng. Nhng ngi vng mt l Th trng B Ngoi giao Vladimir Semenov chu trch nhim theo di khu vc ny, v danh sch ch gm c hai cn b trung cp ca B Ngoi giao. Mt khc, Guthrie nhn mnh rng phi on gm cc quan chc chuyn gia v cc lnh vc khc ch khng phi v vn Trung ng. i din M kt lun: "Thnh phn on i biu Lin X c th chun b hi m song phng vi M, c th bn v cc ch khng h lin quan g n vn Trung ng. Vic phin dch cp cao Viktor Sukhodrev i cng on minh chng cho iu ". Guthrie cho rng nu Kosygin thm ch khng gp Tng thng M th chuyn ving thm ca ng vn c th vn rt c li. "Kosygin cha bao gi n M, v nhn cch ng ta c th rt ra kt lun t nhng g nhn thy M tt hn c Khrusev hoc bt k ng s no ca ng ta trong b ba lnh o. Chng ta hy vng iu ny khng b mt i v cc hot ng tuyn truyn cng rn ca Kosygin m chng ta thy khi xem xt lp trng hin ti ca Lin X". Nhng phn tch nh gi ca Guthrie c khng nh qua cc cuc tip xc b mt vi cc nh ngoi giao Lin X trc khi Kosygin n M. Ngy 14 thng 6, Walt Rostow, Ph t v vn an ninh quc gia ca Tng thng n thng bo cho Johnson v mt cuc gp g gia Gim c C quan thng tin ca M Carl Rowan v Tu vin bo ch i s qun Lin X Washington-Oleg Kalugin. Oleg Kalugin ni vi Carl Rowan s mng chnh ca Kosygin M l "thc y s ng h ca Lin X i vi cc nc rp", nhng nhim v th hai ca ng l tho lun tay i vi Tng thng M." Du vic Kosygin n M c to ra nhng c hi g i na th Chnh quyn M cng phi i mt vi nhng vn lc u c v l khng th gii quyt c Ch tch Hi ng B trng Lin X khng mun n Washington gp Tng thng M, v ng n M mt cch chnh thc tham d hp i Hi ng Lin Hp quc, ch khng hi m vi Johnson. Trong khi ni chuyn vi Rowan Kalugin bng gi rng c th l kh khn cho Kosygin khi phn i Washington v Trung Quc v th gii rp chc chn s rt hoi nghi v bc i ny."" V phn mnh, Johnson s khng t h uy tn ca mnh m vi v tr v New York gp g Ch tch Hi ng B trng Lin X. Do lo ngi cuc gp ny khng thnh; cc c vn ca Tng thng c gng thuyt phc ng y l mt c hi ln v cn dn xp v vn ni gp. Nh thng l, Averell Harriman kin tr thuyt phc Johnson thy mt li ca hi m c nhn vi Kosygin v vn Vit Nam. Trong bo co v "nhng cuc hi m c th vi Kosygin v gii php Vit Nam", Hrriman lp lun: "Vic gp g ca Tng thng vi Kosygin to ra c hi duy nht tin ti hi m v mt gii php ho bnh Vit Nam, v s hp tc trc tip hay gin tip ca Lin X l mu cht tip tc cc cuc hi m". Tuy chnh quyn Johnson thng b qua kin ca Harriman nhng ln ny nhn nh ca ng c Dean Rusk ng h mnh m. Ngy 17 thng 6, B trng B Ngoi giao M gi cho Tng thng mt bo co, trong nhn mnh vn quan trng nht phi xem xt i vi Tng thng l lm g i vi cuc gp g Kosygin? Rusk thng bo choTng thng M rng hu nh tt c c nhn vt ch cht trong chnh quyn M (McNamara, Mcholas Katzenbach, Cyrus Vance, Bundy, Walt Rostow, Thompson, Harry Mc.Pherson) u cho rng c th c thit hi ln v chnh tr i vi Tng thng nu Kosygin tr v Moskva m khng c cuc gp g gia hai ngi. Rusk lu Johnson rng nhiu ln Tng thng th "s i bt c u, gp bt c ai", v mc ch ho bnh. "Nu mi ngi bit rng Tng thng t chi gp Kosygin New York th chng ti tin l Tng thng kh trnh khi s ph phn quyt lit trong nc-cha k n d lun quc t ni chung". Rusk khuyn rng Tng thng nn i n khu vc New York. trnh mt uy tn ca mnh, Johnson c th gp Thng c cc bang, thng bo trc v cuc gp nh vy. Rusk kt lun: "Nu Tng thng ng vi chng ti rng gp g Kosygin l iu quan trng trc

khi ng ta ri M, th tt hn c l thu xp cho cuc gp khi phi ng u vi sc p ca Lin Hp quc hay Quc hi M". Kosygin cng khng km phn quan tm n cuc gp vi Tng thng M. "Tuy chng ti khng c thng tin trc tip c th no, song nhng hot ng ca cc quan chc Lin X trong khi ng ta ang M chng t iu ny". Khi ni chuyn ring khng chnh thc vi mt quan chc Nh Trng, Tham tn i s qun Lin X Yulii Vorontsov cp n vic Lin X rt quan tm n kh nng t chc mt cuc gp cp cao. Nhng Tham tn Lin X ch r Ch tch Hi ng B trng Lin X khng th vt "khong cch chnh tr 220 dm" n Washington v s cc nc rp ph phn. "Nu Tng thng M c th n New York hoc ngoi vi New York" th c th t chc cuc gp g mt cch d dng. Khi c hi v phm vi "ngoi vi New York", Vorontsov khng h phn i mt ni xa nh Philadelphia. Ngoi ra, Vorontsov cn khng nh rng: "Kosygin l mt nh lnh o thng thn v bc trc v sn sng bn lun v hng lot cc vn ng quan tm, khng ch vn Trung ng". Mt bo co khc thng qua cuc "gp g cp cao thu nh" v mi quan tm ca Lin X cng c gi t New York v Washngton. Mt thnh vin ca phi on Lin X ti Lin Hp quc Svened Evteev hi mt thnh vin trong phi on M liu c cuc gp gia Kosygin v Tng thng M hay khng. V cu hi khng c tr li nn Evteev ni rng nu cuc hp khng c t chc th l sai lm ca M. B Ngoi giao M tng hp cc bo co i n kt lun rng mc ch chnh ca Kosygin trong gp g Johnson nhm thm d thi ca Johnson v qua "cuc gp mt i mt" b xung thm vo nh gi ca ng ta v nh lnh o nc M. Mt khc, Ch tch Hi ng B trng Lin X khng th ch hn ch trong khun kh mt cuc gp n thun. Chc chn, ng ta sn sng tho lun nhiu vn quc t cng nh vn Vit Nam. B Ngoi giao M khng h c tin tc g v vic Kosygin c th s ni ti "nhng vn rt mi m" v ng Nam . Khi c gi v M tham kho kin, i s Thompson cng ng v im ny. Trong khi cc cuc tho lun (v thc cht cuc hi m c th din ra gia cc nh lnh o Lin X v M), ang din ra Washington th vn mu cht ca vic ny vn cha c gii quyt. Ngy 22 thng 6, sau khi Kosygin n New York, Rusk gp ng v ngh ni c th gp g c l cn c: khng qun Mc.Guire bang New Jersey. Kosygin t chi thng thng. Rusk lp lun rng cn c ny l ni an ton v yn tnh vi nhng phng tin cn thit. ng thi, Johnson cn d kin c cuc ni chuyn California, do vy, ngay sau khi gp g, Johnson c th bay t cn c n Califorma. Nhng nhng l l ca Rusk khng thuyt phc c Kosygin. Cn i vi Kosygin th iu quan trng l phi xem xt d lun chung. Kosygin bin l rng "Ngi ta c th xem xt vic chng ta lm l ch ph trng", "C th hp mt ni khc ngoi cn c ny". Tuy Kosygin khng bc b khu vc nhng ng nhn mnh rng theo kin ca ng th "Tng thng M cng khng mun gp ti mt cn c qun s", "C hai nc u ang phn u cho mt gii php ho bnh, nn ch cn c mt bung hp trong khong bn gi hay thm ch mt phng khch sn cng ". Kosygin nhn mnh rng nu chn cn c qun s trn lm ni hp bn th thin h c th cho l M mun ph trng cho ng ta nhng sng ng v tn la M. Quan im ca Kosygin khng phi l khng c l. Cc nh lnh o Lin X phi lng trc c phn ng ca H Ni v Bc Kinh i vi mt cuc hp v ho bnh li t chc mt cn c qun s M. R rng l vic nh ni gp g hi m c th s lm ny sinh nhng li ln n v vic thng ng gia M v Lin X v kh c th tin on c phn ng ca cc ng minh ca Lin X s ra sao.

Kosygin cng khng th lm ng trc phn ng ca cc thnh vin B Chnh tr, nh nh t tng Mikhail Suslov, ngi bo v tnh thun khit ca ch ngha cng sn v cnh gic cch mng rt cao. Cui cng, ni c tho thun chn lm a im gp g l Glassboro, mt thnh ph nh thuc bang New Jersey, ni t ngi M bit n ch ng ni l mt ngi Lin X. Trong mt vi ngy, Glassboro tr thnh trung tm ch ca th gii, v vnh vin i vo lch s quan h X-M: Trong khi vic chun b cho cuc gp g Glassboro c tin hnh khn trng th Kosygin tham d phin hp c bit ca i Hi ng Lin Hp quc. Ngy 19 thng 6, Kosygin c bi din vn ch yu v cuc khng hong Trung ng. Mc d vy, vn Vit Nam cng c ng ch . Ch tch Hi ng B trng Lin X lp li nhng li t co v ln n M tin hnh chin tranh chng Vit Nam. ng ln n Washington mun p t mt ch i vi nhn dn Vit Nam theo nhng tham vng ca "b l quc nc ngoi" v nhn mnh rng con ng duy nht gii quyt vn l phi rt qun i M ra khi kh vc ny. Nhng trc ht, M phi chm dt ngay v khng iu kin vic nm bom bn ph min Bc Vit Nam. Kosygin khng nh: "Khng mt tuyn b no v vic sn sng tm gii php ho bnh cho vn Vit Nam c sc thuyt phc, nu iu ny khng c thc hin. Cc tuyn b ca M khng c tri vi nhng hnh ng ca M". Kosygin mt ln na by t mi quan ngi ca ng v cc ng nghip rng cuc chin Vit Nam lm tng thm nguy c ca "mt cuc i u qun s ln gia cc cng quc" nhm m ch gia Lin X v M. Theo mt nh ngoi giao M, tuy li l din vn mnh m nhng bi din vn khng to c "iu g mi m". ng thi, n xc nh v th m phn ca Kosygin v vn Vit Nam trong cc cuc hi m vi Tng thng Johnson. Mt du hiu khc v quan im ca Lin X m Rusk pht hin c, trong tic chiu i Gromyko trc khi c cuc gp g Glassboro, ch Vit Nam thc t c a ra sau ba tic ti, khi B trng B Ngoi giao M hi B trng B Ngoi giao Lin X liu c th p dng cc bc sau y a cuc xung t ng Nam i n kt thc c khng: hi m tay i, mt Hi ngh Geneve mi, hi m di s gim st ca Lin Hp quc, v v.v Gromyko ln u tin ln ting thng qua phin dch: ng ta ni rng quan h gia hai bn c th to ra nhng bc tch cc. Nhng cn phi to ra mt bu khng kh thun li cho cc cuc hi m v iu ny c ngha l phi ngng nm bom v iu kin i vi min Bc Vit Nam. Gromyko ni thm rng Lin X khng m phn thay H Ni. ng ta nhc li nhiu ln rng: Cch duy nht tm ra gii php l phi chm dt v iu kin vic nm bom m khng m xa n vic Rusk phn nn v vic qun i Bc Vit Nam thm nhp vo min Nam gia nhng t ngng nm bom v tp trung qun Bc Vit Nam gn khu phi qun s. R rng l Gromyko ch ni c mc v c mt nh lnh o Lin X l ngi c quyn ni chi tit hn v vn ny. Nhng ng thi Gromyko cng ch r quan im ca Lin X c nh ra Moskva t thng 6 nm 1967 c tnh n thi ca Vit Nam. Bc Vit Nam khng ng h sng kin ho bnh. Sau cuc ving thm ca Phm Vn ng n Moskva vo hi thng 4, H Ni khng h thay i vic t chi duy tr mi quan h vi M, khng theo li ku gi ca Lin X. Sherbakov bo co nu r trong khi ni chuyn, cc nh lnh o Bc Vit Nam u tr li nht gng rng nhng li khuyn ca Lin X ang c nghin cu, song cn phi ch thi im thch hp th mi a ra sng kin ngoi giao hoc chnh tr. H Ni khng thy trc c thi im trong tng li gn nn khng c hy vng Bc Vit Nam c phn ng i vi mt sng kin no ca M, hoc vi mt c ch no t pha cc nc th ba. Bt chp nhng tnh hnh , Moskva vn hy vng thuyt phc cc ng ch Vit Nam ca h ngi vo bn m phn. Ngy 23 thng 6 nm 1967, ln u tin Johnson v Kosygin gp nhau. Hu ht cc cuc hi m ca hai ngi tp trung vo cc vn quan h song phng v tnh hnh Trung ng. Ngay trong phin hp u, Johnson c li ko Kosygin vo vic m phn v Vit Nam. Nhng khng c kt qu. Sau khi nghe lp lun ca Tng thng M trong vic ng h nm bom Bc Vit Nam, Kosygin

chuyn ch bn sang nhng vn v Trung ng. Nhng Kosygin khng phi mun lng trnh vn m cn phi i tr li ca H Ni. Khi gp li sau ba tra, Kosygin t cp n tnh hnh ng Dng. ng tm s rng trc khi tham gia cuc hi m ny, ng gp Phm Vn ng H Ni hi xem ng ta c th lm c g khi gp Tng thng M nhm lm chm dt chin tranh. Trong ba tra, ng nhn c cu tr li ca H Ni. Ni dung tr li ca Phm Vn ng l chm dt nm bom v Bc Vit Nam lp tc s ngi vo bn m phn. Kosygin ku gi Tng thng nn tn trng li ngh ny. ng nhn mnh rng cu tr li trn "ln u tin to c hi m phn trc tip vi H Ni m khng nguy him g cho M". Nh lnh o Lin X c gng lm tiu tan s bi quan thc s ca Johnson. ng a ra v d ca Php tin hnh chin tranh Algrie sut by nm v ri cng chm dt trn bn m phn. ng ta khng nh rng cuc quyt chin s cn tip tc trong nhiu nm na nu cn thit. "V Tng thng M c th lm c g?", "Tng thng c th tip tc chin tranh mi nm hoc lu hn na, git cht nhiu thanh nin u t ca dn tc". Kosygin ca ngi lng dng cm ca qun i M v so snh vi nhng thanh nin Lin X "trong nhng hon cnh tng t cng dng cm chin u khng qun hy sinh". Kosygin nhc li rng, mc d vy, n lc phi chm dt chin tranh v ngi vo bn m phn, v Tng thng M c th thy nhng g s xy ra. Mt trong nhng lp lun mnh nht trong vic ng h ngh ny c th l vic ng cp n Trung Quc. Nh lnh o Lin X qu quyt rng: bng vic tip tc chin tranh, Johnson "ang thc s gip Trung Quc thc hin c nhng mu xu xa nht ca h". Cui cng, Kosygin nhn mnh "tnh cp bch" ca ngh ny v thc gic Johnson cn nhc li v chun b tr li trong hai ngy ti Kosygin c th chuyn v cho H Ni trc lc ri M. R rng l Johnson xem xt ngh ca Kosygin vi mt cm gic ln ln. Tuy c th c khch l bi quan tm ca Kosygin i vi mt gii php ho bnh cho cuc chin tranh i vi tnh hnh th gii ni chung v quan h X-M ni ring, song Johnson dng nh khng ho hng v vic M c lp trng mi i vi Bc Vit Nam nh Kosygin ngh, c bit l v Kosygin khng m bo kt qu din ra. Ln cui cng, Johnson c thuyt phc Kosygin ha ng h M trn bn m phn. Nhng Kosygin ch ng chuyn ngh ca M cho H Ni v nhc li lp trng ca Lin X rng Lin X khng th quyt nh vn ny "mt cch c lp m khng c kin ca Bc Vit Nam". Mc d rt bi quan Johnson ni rng ng "nghin cu bc thng ip ca H Ni rt k lng". ng tho lun thng ip ny vi Rusk v McNamara. Rusk gi chuyn cho Kosygin, cng vi th tr li H Ni, mt thng ip ming m trong Johnson s tha nhn trch nhim cc k c bit ca M v Lin X v cc vn lin quan n ho bnh. Bc thng ip ny s thng bo cho Kosygin bit rng Washington sn sng chm dt nm bom nh l mt bc tin ti ho bnh. Nhng M cng s bo lu quyn "hon ton t do hnh ng" nu cc cuc hi m khng em li ho bnh, hoc nu H Ni ko di cc cuc m phn ginh li th qun s cho mnh. Chnh ph M c th nhn mnh vn quan trng nht l Kosygin v Johnson khng hiu lm nhau v khng c vn g nghi ng gia hai ngi". Trong cuc gp g vi Kosygin ngy 25 thng 6, Johnson thng bo v vn ny cng th tr li H Ni. Ch tch Hi ng B trng Lin X t v hi lng vi li p rng M sn sng chm dt nm bom Bc Vit Nam, v nhn mnh sau khi chm dt nm bom phi lp tc m phn gia i din ca M v Bc Vit Nam Geneva, Moskva, Vientiane hoc bt k mt ni no thch hp. Theo bc th tr li ny, nhng cuc m phn phi i lin vi vic c hai bn cng hn ch cc hot ng qun s min Nam, nh vic chm dt a qun min Bc vo min Nam, v vic a cc lc lng ca M v ca Nam Vit Nam Bc tin. Vic Kosygin hi lng vi kt qu cc cuc m phn vi Tng thng M th hin r trong li kt ca ng. ng tuyn b: "Tng thng M c th yn tm rng d tnh hnh v d lun chung nh th

no, Lin X lun mong mun ho bnh. Lin X khng mun i u vi M bt c u v hai nc khng h c xung t bt c ni no trn th gii. Mi khi c tnh hnh nghim trng ni ln u, hai nc cn phi bn bc". Kosygin khng th b l mt dp may no vch r bn cht nguy him trong chnh sch ca Trung Quc. ng cho rng: "M khng nn tin vo nhng k ang c tnh to ra nhng bt ho gia hai nc chng ta. Bc Kinh r rng ang l mt trong nhng k ". Khi ng ta vit th cho Tng thng M, thc t c mt s ngi mun lm gia tng vn vng mc gia hai nc. ng ta khng loi tr kh nng xy ra vic ny. Sau cng, Tng thng M thy nhng tr m h to dng ln Bc Kinh c lin quan ti chuyn i ca ng ta n New York; Bc Kinh ni rng ng ta n y bn r mt vi ngi, nhng r rng c ng v Tng thng M chng bn ng hay phn bi bt k ai. Nhng li l ny bc l mt cch r rng nhng mc tiu chnh ca Kosygin trong hi m vi Tng thng M. Thc t, Kosygin cng nh cc ng nghip ca ng Moskva rt quan tm xem xt cc quan h ang dn dn ci thin gia hai nc mc d lc ny bi cnh th gii hon ton khng thun li trong nc, mt nn kinh t Lin X tr tr i hi phi tranh th cho c cc thnh tu cng ngh M a vo pht trin cc ngnh cng v nng nghip Lin X, v ny sinh nhu cu phi hp tc vi M trong lnh vc vn ho v khoa hc. Trong nn chnh tr quc t, mc tiu ca Kreml cn phc tp hn nhiu. Chc chn l Lin X mong mun trnh i u vi M, v h thy r him ho m n to ra. Nhng iu ny khng c ngha l Lin X t b k hoch ginh u th i vi "b l quc" trong cuc u tranh trong phm vi ton th gii. Do , Lin X c gng ginh li th i vi M v c tng cng nh hng ca mnh nhiu khu vc trn th gii bng vic khai thc ti a nhng im yu ca i th v ngn chn kh nng li dng cc yu im ca Lin X. Vo cui nhng nm 60, mt yu im ca Lin X l cuc xung t vi Trung Quc. cc nh lnh o Lin X s c s lin minh gia Washington v Bc Kinh, nn Lin X kin quyt ngn chn s xch li gn nhau gia Trung Quc vi M. Do , chin lc ca Lin X gm hai mc tiu mu thun nhau. Tranh th vin tr ca M gii quyt cc vn i ni, mt khc c ginh li th i vi M trong cuc tranh ginh quyn lc trn phm vi quc t, v khng M li dng nhng yu im ca Lin X. Ti Hi ngh Glassboro, Kosygin tch cc hot ng tho nhng mc tiu ny. Tng thng Johnson cng quan tm lm r lp trng ca Lin X v nhttng vn quc t khc nhau, v cc cuc hi m vi Kosygin gip Tng thng lm c iu ny. Nhng vn chnh l Vit Nam, c bit l vai tr ca Lin X trong vn Vit Nam vn khng c sng t. Vic Johnson ku gi H Ni khng h c pha Bc Vit Nam p li cng nh toan tnh ca Tng thng tranh th s ng h ca Lin X trong vic tm gii php cho cuc chin Vit Nam khng thnh cng. Khi xem xt lp trng ca H Ni, kh c th c s thay i no khc. Nhng Kosygin c thng bo cho M bit v lp trng ca Bc Vit Nam khng? Chc chn l ng ta thng bo. ng ta khng h giu gim Tng thng M v vic ng ta lin h vi Phm Vn ng trc khi din ra cuc gp g Glassboro. Cc ti liu ca Lin X xc nhn s lin h ni trn. Kosygin c th thi phng tm quan trng ngh ca Bc Vit Nam v khng n c s gc r ca n c i s qun Lin X H Ni tng hp phn tch. i s qun Lin X bo co r rng l Ban lnh o Bc Vit Nam khng mun m phn vi M vo ma xun v ma h 1967. Mt kh nng khc khng th loi tr l Kosygin ch thm d khi ni vi Johnson rng mt khi chm dt nm bom th H Ni lp tc s ngi vo bn m phn. ca ng ta c th nhm thuyt phc M chm dt nm bom bng vic ha hn s sm i n bn m phn; v nhm thuyt phc c H Ni ng m phn khi chm dt nm bom. D vy, trong thng ging v thng hai, "cnh ca i ti ho bnh vn b ng cht". D cuc gp g Glassboro c li nh th no i na trong cc quan h quc t, th vn Vit Nam khng c g thay i.

Chng 7 Con ng dn n Paris

Na sau ca nm 1967 l mt giai on kh khn i vi c M v Vit Nam. Cuc chin tranh Vit Nam khng th tip tc cng vi quy m v cng nh trc, v c hai bn tham chin hu nh cn kit ch v sc lc hng trnh tn tht v hoang mang. Kt cc cuc chin gi y ph thuc vo s la chn sng sut gia nhng kh nng hin hu v cc nguy c khng th trnh khi. Phng cch l-gich thot khi s b tc v qun s vo ma thu nm 1967 l m phn ho bnh trn c s mt s tho hip t bt hp l hn i vi c hai bn tham chin. Nhng mc d thy r nhu cu ph t c gii php , c Washington v H Ni u khng sn sng t b hy vng ginh thng li v mt qun s. Cc nh lnh o c hai nc dng nh ch c gng tm cho c mt c hi ginh thng li d mong manh nht nhm tiu dit k th bng cuc tn cng ton din. V th ca M khng chc chn bng v th ca Bc Vit Nam. Mi ngy chin tranh qua i m khng ginh c thng li quyt nh cng lm mt dn s ng h trong nc i vi vic M tham chin trong cuc chin tranh ng Dng xa xi. Nhng du hiu u tin v qu trnh din bin ny lan truyn trong cc c vn thn cn nht ca Tng thng M. y l nhng ngi c y mi thng tin tng hp, to dng ln ton b bc tranh v cuc chin ng Nam , khng ch l nhng mnh vn c a ra cng lun nhm trnh c cc vn phc tp khng ng c xy ra. Vo ma thu 1967, c mt ngi ng h v thit k cuc chin tranh ngay t nhng bui u, tng hng ngy, hng gi ch o tin trnh chin tranh v tn tui ngi ny ch ng sau tn tui Tng thng pht lnh chin u trong sut cuc chin tranh Vit Nam th nay ng trn tuyn u ca nhng ngi phn i cuc chin ny. Ngi chnh l b trng B Quc phng M Robert S. McNamara. S v mng ca McNamara v cuc chin tranh, vic ng bt mn vi nhng thnh tu ca M trong cuc chin chng nhng ngi Cng sn Vit Nam v ng hiu r nhng m mu hng p tan , ch ca Bc Vit Nam bng bom n l v b, tt c nhng iu ny lm ng tin rng cn phi t b nhng mc ch qun s v chuyn cuc chin thnh cuc u tranh chnh tr c hoc khng c m phn. Thng 8 nm 1967, ng ta a ra mt s bin php nhm dn dn hn ch s tham gia v nhm cui cng chm dt can d ca M vo cuc chin tranh Vit Nam. Nhng lp lun ca McNamara tri ngc vi cc bo co lc quan ca qun i M v trin vng ca cuc chin. Trong sut ma h v ma thu nm 1967, tham mu trng lin qun M cng nh cc tng lnh M Vit Nam trong c William C. Westmoreland ang trc tip ch o cuc chin thuyt phc chnh quyn v nhn dn M rng M ang lp nn nhng bc tin trin mnh m "cho cuc chin tranh, rng bt k bo co no ni tnh hnh b tc u l "mt chuyn hoang tng hon ton" v rng thng li cui cng nm trong tm tay chng ta". Nhng lp lun ca cc tng lnh M c sc thuyt phc hn l l ca B trng B Quc phng mt mi vi chin trn. H khng nhng thuyt phc c Johnson, nhng ngi lun t ra qu hng hi, m cn c nhng g c gi l nhng ngi thng thi, cc cu chin binh ca nn chnh tr v ngoi giao M. Nhng ngi ny theo yu cu ca Tng thng hp li trong hai ngy u tin ca thng 11 bn v chnh sch ca M Vit Nam. Dean Acheson, cu ngoi trng M, Tng lc qun Omar Bradley, cu chin binh ca Chin tranh th gii II; George Ball v Mc George Bandy, u l thnh vin ca chnh quyn Johnson,

Anthlr Dean, nh m phn trong cuc chin tranh Triu Tin; cu B trng B T php Abe Fortas-bn thn ca Tng thng; v cu Th trng B Ngoi giao Robert Murphy, tt c u ni vi Tng thng Johnson rng ng cn phi gi vng lp trng v bc b bt c mt gi no v t b cuc chin tranh. Ch c Averell Harriman vn gi im lng, mt lnh nh tin trong lc "by t s nht tr ny", mun th hin kin bo lu nghim tc ca mnh v cuc chin. Theo Clark Clifford, mt lut s v bn thn ca Tng thng, sau l B trng B Quc phng khi McNamara t chc th ch khi tho lun v kh nng m phn, Harriman kin quyt t thi ng h mt gii php ngoi giao cho cuc xung t ng ni m phn l "tt yu v cn thit". Harriman l mt trong nhng ngi Washington nghi ng su sc v tnh hin thc trong chnh sch tip tc tham chin ca M. Vo ma h v ma thu nm 1967, nh thng l, ng quan tm n tng du hiu v nhng cuc hi m c th c tin hnh vi H Ni, coi s ng hi ca Moskva l mt phn ch yu ca tin trnh gii quyt cuc xung t. Ngay sau cuc gp g Glassboro, ng nhn c tin tnh bo cho bit Bc Vit Nam rt bn trung on ch lc ra khi khu vc pha Nam khu phi qun s. Trong mt bo co gi cho Rusk, Harriman nhn nh rng y l du hiu H Ni bt u qu trnh gii quyt xung t v ngh ch th cho i s M Moskva tm gp ngay Gromyko lm r hnh ng trn v yu cu lnh o Lin X "tm hiu chnh xc hn v ngha ca vic rt qun ni trn". t lu sau, Harriman kin ngh rng B trng B Ngoi giao M nn s dng chuyn thm ca Gromyko n Lin Hp quc nh mt c hi " thuyt phc Lin X hp tc tm kim gii php vi Bc Vit Nam". N lc ca nhng ngi nh Harriman cng nh s nht tr Washington ang b xi mn dn dn thc y chnh quyn Johnson chp nhn nhng bin php phi qun s mi nhm gii quyt cuc xung t ny. Trong khi khng t b hy vng ginh chin thng trn chin trng, Washington c gng gii quyt xung t bng bin php ngoi giao. Ngy cng c nhiu bin php p ng c i hi ca thi i v ca tnh hnh, ch khng phi nhng bin php tuyn truyn nhm lm du d lun trong v ngoi nc. Trong nhng thng cui nm 1967, mt s bin php na c tin hnh, mt thng qua cc nh khoa hc Php l Raymond Anbrae v Herbert Marcovich do Henry Kissinger mc ni lin h, v mt gio s Trng i hc Harvard, cn bin php khc thc hin thng qua nhng ngi Rumani. Cng ging nh nhng toan tnh trc y, cc bin php ny khng t c kt qu g. Mc d khng t c thng li thc s no trong quan h vi H Ni, song nhng n lc ca Washington sut ma h v ma thu nm 1967 th hin s chuyn bin dn dn v lp trng ca M theo hng m phn vi Bc Vit Nam. S chuyn bin ny phn nh tnh hnh chin s Vit Nam cng nh khng kh chnh tr trong nc, v ngay c cc thnh vin trong chnh quyn Johnson cng ngy cng nhn ra rang khng th thuyt phc Vit Nam ngi vo bn m phn m khng p ng c mt s im trong hng lot cc iu kin t ra cho cc cuc hi m. Mt thay i trong lp trng ca M c phn nh qua Bi din vn ca Tng thng ti San Antonio, Texas ngy 29 thng 9 nm 1967. Trong khi a ra nhng nguyn nhn chin tranh v l do M tham chin, bi din vn cn cp n mt ngh ho bnh l mu cht trong sng kin ca M c truyn i qua Kissinger. Vic Tng thng tuyn b cng khai c th nng ngha quan trng ca n trong con mt ca Bc Vit Nam. Ti San Antonio, Johnson c gng thuyt phc nhn dn M rng c "mt tin trin" min Nam Vit Nam. ng qu quyt: "C tin b trong bn thn cuc chin tranh, tin b vng chc trong cuc chin m chng ta ang theo ui". Theo Tng thng th Vit cng chu tht bi trn ton min Nam. ng khng nh rng: "Cc chin dch nm ngoi y li k th khi nhiu cn c ca chng. Thng li qun s hu nh trong tay H Ni trong nm 1965, th gi y v tay chng

ta. Gng cm Vit cng i vi nhn dn b p tan". Trong khi tuyn b thng li nh vy, Johnson chuyn ngh ho bnh ca mnh n cho H Ni m chng bao lu sau thnh "Cng thc San Antonio". ng ta ni: "Nh chng ta nhiu ln ni cho H Ni bit trng tm thc s ca vn l: M sn sng chm dt mi hot ng nm bom bn ph Bc Vit Nam bng khng qun v hi qun nu vic ny lp tc a n m phn xy dng. Tt nhin, chng ta cho rng trong tin hnh m phn, Bc Vit Nam s khng li dng vic hn ch hoc ngng nm bom ni trn". Th l Johnson t b li th rng ng s khng nh i vic nm bom Bc Vit Nam ch ly vic m phn. Washington cng iu chnh ng k lp trng ca mnh i vi vic Bc Vit Nam thm nhp vo Nam Vit Nam trong khi ngng nm bom. Gi y, cc nh lnh o M khng i hi vic thm nhp ny phi chm dt. on, Johnson ni: "Chng ta cho rng Bc Vit Nam s khng li dng vic ngng nm bom" c ng rng M sn sng ng vi khi lng v quy m thm nhp nh thng l, nhng khng c tng hn. Sau , Clark Clifford khng nh iu ny trong phin hp Thng vin M hi thng 1 nm 1968, khi ng c b nhim lm B trng B Quc phng. Khi ng Thng ngh s ng Cng ho hi cu: "Khng c li dng vic ngng nm bom" c ngha l Bc Vit Nam dng tt c mi hot ng qun s ca h? Clifford tr li rng: "Cc hot ng qun s ca h s tip tc Nam Vit Nam cho ti khi c mt cuc ngng bn c thc hin. H s tip tc vn chuyn nh thng l nhng hng ho, n dc v con ngi vo Nam Vit Nam. Ti cho rng chng ta s tip tc duy tr lc lng ca mnh v ym tr h (chnh quyn Si Gn) trong sut thi k . Vy th iu ti sp ni, theo ngn ng ca Tng thng M, qu quyt rng h s khng li dng vic ngng nm bom ni trn". Tuy nhin v c bn, "Cng thc San Antonio" mu thun vi quyt tm ca Chnh ph M, khng b l mt c hi no ginh thng li v qun s, nhng n th hin mt trong nhng gii php m cc nh lnh o M chn la vo cui nm 1967, song y khng phi l s la chn duy nht ca M. Trong lc , H Ni, Bc Vit Nam ang phi i mt vi nhng kh khn gay gt. Nn kinh t Bc Vit Nam ang phi chu nhng gnh qu nng v nhng nhu cu qun s, b tn ph nghim trng v nhng t bom ca M. Quan h vi ng minh v nhng ngi ng h, khng ch vi Trung Quc, Lin X m cn vi Mt trn dn tc gii phng ang ngy cng b tch ri c lp hn l cc quan chc M tng, ang tr thnh nhng kh khn cho Bc Vit Nam. Trong khi ra sc tuyn truyn vn ng tranh th d lun trong nc hn c cc nh lnh o M, gii lnh o Bc Vit Nam hon ton khng b qua nhu cu phi quan tm n nhng nguyn vng c bn ca nhn dn h. Tt c cc mi quan tm ny dng nh thc y H Ni xem xt li cc k hoch u tranh chng "b l quc M v ngu b nhn Nam Vit Nam" v phi i n mt gii php m phn v cuc chin. Nhng cng ging cc nh lnh o M, gii lnh o Bc Vit Nam khng sn sng t b hy vng ginh thng li v mt qun s. H khng th "lng qun" "c hi cui cng" p tan qun th bng nhng n quyt nh trn chin trng. Do , vo ma h nm 1967, mt trong nhng gii php ca H Ni i vi nhng kh khn ngy cng nghim trng trn cc mt trn i ni, ngoi giao v qun s l chun b sn sng cho mt cuc Tng tin cng v ni dy trn ton min Nam. Cc nh lnh o Bc Vit Nam khng th khng thy r rng k hoch Tng tin cng ny i ngc li vi quan im ca cc ng minh ln ca h l Lin X v Trung Quc. Hu nh ngay t lc u, Lin X coi cuc chin tranh Vit Nam l iu khng mong mun v c thuyt phc H Ni gii quyt vn trn bn m phn. Trung Quc cng khng hoan nghnh ch trng tng tin cng ny, v Trung Quc cho l mt cuc chin tranh hao ngi tn ca, mt cuc chin tranh du kch ch hn ch trong cc cuc t kch ring l ca cc lc lng khng chnh qu chng li mt k th siu cng v qun s.

Nhng H Ni vn p nhng K hoch Tng tin cng v tin rng thm ch mt thng li cc b cng c th lm xoay chuyn tnh hnh min Nam c li cho nhng ngi cng sn Vit Nam, ging mt n ch mng vo ch Si Gn, v buc M phi chm dt chin tranh chng min Bc Vit Nam, qua tng cng uy tn ca H Ni i vi Lin X v Trung Quc cng nh phong tro cng sn quc t. Cng ginh c nhiu thng li ni bt, nhng ngi cng sn Vit Nam cng chim c nhiu li th hn. H Ni khng hy vng nh bi M, nhng H Ni c l do hy vng thng li p tan ch Si Gn. Lnh o ng Cng sn Vit Nam th hin tnh cm v nhn thc thng nht trong cc n lc min Nam; nhng k hoch Tng tin cng l tng hp tt thy cc cuc ni dy ng lot ca qun chng "b p bc" min Nam chng li ch Si Gn v quc M. y, nhn thc thng nht l c s vng chc cho l lun ca nhng ngi cng sn, xo b mi hoi nghi v s ng h rng ri ca nhn dn i vi ngi i din cao nht cho t do v ho bnh l ng cng sn Vit Nam. Gii lnh o min Bc Vit Nam thm ch tin tng chc chn rng khng th khng c s ng h ny mt khi h bt u cuc Tng tin cng min Nam. V r rng l h xc nh thng li ca ton b cuc tng tin cng gn cht vi s ni dy ca qung i qun chng chng li "ch b nhn" Si Gn. C coi nh gii lnh o Bc Vit Nam thc s tnh n mt Cuc tng tin cng vo u nm 1967. Nhng hot ng tng i thnh cng ca Mt trn dn tc gii phng min Nam (NLF) v b i chnh quy ca Bc Vit Nam min Nam Vit Nam thc y tham vng m rng quy m hot ng qun s, kt hp vi ni dy ca qun chng rng ri. i s qun Lin X H Ni lu n thi ny ca Bc Vit Nam v cho l "lc quan "tu v kt qu ca cuc chin tranh qun s". Cc nh ngoi giao Lin X khng th hiu ht c nguyn nhn ca thi ny, v H Ni lm Lin X ln ln. Nhng i s qun Lin X c bng chng trc tip d on rng khng phi n sau khi c cc hot ng qun s ma xun 1968 th mi c nhng thay i quan trng i n mt gii php cho cuc xung t. R rng l qu trnh vch K hoch tng tin cng c y mnh sau ci cht ca ng Nguyn Ch Thanh, mt trong nhng quan chc cao cp nht ca Bc Vit Nam. Tng Thanh, i din qun s cao cp ca H Ni Nam Vit Nam, t 1965 bit r tnh hnh chin trng hn bt c mt quan chc no khc trong chnh quyn Vit Nam dn ch cng ho. Vi nhng hiu bit ca mnh, ng nhiu ln hoi nghi v cc K hoch tng tin cng. Ngoi ra, theo i s qun Lin X ti H Ni, Tng Thanh l mt trong nhng nh lnh o Vit Nam thuc phi thn Trung Quc trong ng Lao ng Vit Nam, iu lm ng tr thnh i th tt nhin ca bt k mt k hoch no i ngc li hc thuyt ca Trung Quc v chin tranh nhn dn. D sao i na, trong khong thng 7 nm 1967, mt Ngh quyt v cuc Tng tin cong v ni dy c B chnh tr ng Lao ng Vit Nam thng qua. V t ngy , H Ni bt u chun b cho mt s kin i ngoi c coi l bc ngot trong Chin tranh Vit Nam. t c cc mc tiu ca cuc tng tin cng, gii lnh o Bc Vit Nam phi tranh th c s ng h v gip ca cc ng minh cng sn. Do , nhim v hng u ca cc nh lnh o Bc Vit Nam l phi k kt cho c cc hip c tng thm vin tr vi Moskva v Bc Kinh. Ma thu nm 1967, mt phi on kinh t do L Thanh Ngh dn u thc hin mt chuyn cng tc di ngy sang cc nc bn hu. Nhng yu cu mi ca Bc Vit Nam l phi lm sao cho Moskva thy rng H Ni ang chun b mt vic c bit trong cc hot ng qun s sp ti. Thng co chung c k kt ngay sau hi m gia cc i din Bc Vit Nam v cp ph ca Kosygin, Vladimir Norika khng ch xc nhn vin tr cho Bc Vit Nam bao gm c vin tr qun s m ln u tin xc nhn vin tr ton din ca Lin X cho H Ni, thm ch cn c th ho cc loi vin tr qun s. p li nhng yu cu ca Bc Vit Nm, Moskva s cung cp "my bay, v kh phng khng,

pho, sng phun la, n dc v cc phng tin qun s khc" trong nm 1968. Bn thng co cn ni thm rng Lin X s gip Bc Vit Nam cc phng tin giao thng vn ti, cc sn phm du m, st thp, lng thc thc phm, phn bn, thuc men v cc hng ho khc "cn thit cho s tng cng kh nng quc phng ca Bc Vit Nam v pht trin nn kinh t quc dn ca Bc Vit Nam". Mt tuyn b cng khai v vic ng h ton din nh vy l cha tng c i vi Moskva trong quan h vi cc ng minh v bn b ca Lin X. in Kreml mun trnh l khi lng v quy m gip "bn b", nhng vic Lin X cung cp cho h v kh v phng tin qun s l vic m ai cng bit. C th l qua vic tha nhn thc t ny, cng nh mun khuyn co M mt cch gin tip nhng nghim trng ca Bc Vit Nam lm Chnh ph Lin X thy phi c th ho bn cht ca vin tr qun s cho Bc Vit Nam. Ngay sau khi hip nh vin tr kinh t c k kt gia Lin X v Bc Vit Nam, B th th nht Ban chp hnh Trung ng ng Lao ng Vit Nam, L Dun ti thm Moskva v gp g cc nh lnh o Lin X. Mt trong nhng cuc gp g ca ng in Kreml din ra ngy 31 thng 10, v c mt ca c 3 nh lnh o cao nht Lin X l Leonid Breznev, Alexei Kosygin v Nikolai Podgornyi. Ni dung cuc gp g ny n nay cha ai bit nhng c th on chng l nh lnh o Bc Vit Nam cho cc nh lnh o Lin X bit nh gi ca mnh v tnh hnh Vit Nam. Khng th cho rng ng L Dun tit l ht cc k hoch ca Bc Vit Nam. Bn cht ca quan h gia H Ni vi Moskva khng cho php bc l ht nh vy. Nhng ng c th c lm cho Lin X thy r rng n quyt nh cui cng c th p tan s khng c ca k th. V cc nh lnh o Lin X c th hiu c tc ng ca mt vic lm nh vy nhm tin gn n kt thc Chin tranh Vit Nam. Vo cui nm 1967, r rng l H Ni chun b lc lng cho mt n quyt nh Nam Vit Nam, v thng 1 nm 1968, gii lnh o Bc Vit Nam nhm hp Ban chp hnh Trung ng ng Lao ng Vit Nam chnh thc thng qua k hoch ca h. K hp th 14 ca ng Lao ng Vit Nam kt lut rng cc n lc ca M Vit Nam ln ti nh cao. Theo nhng ngi cng sn Vit Nam, t nhng thi im tr i, ngi M c kh nng chim c nhng v th quyt nh v h c th t b nhng sng kin ca mnh. K hp trn xc nh rng nhng ngi cng sn Vit Nam ginh thng li c v chin lc ln sch lc. Ban lnh o cng sn tuyn b rng tnh hnh gi y ang c li cho cc lc lng ca nhn dn Vit Nam v thun li cho mt giai on mi ca cuc chin tranh cch mng. K hp trn thng qua mt ngh quyt phi bt u Tng tin cng v ni dy trong dp Tt Mu Thn nm 1968. H Ni thy r c ba kh nng xy ra ca cuc Tng tin cng trong dp Tt 1968. Ti k hp trn, cc nh lnh o cng sn Vit Nam ni v thng li hon ton v kt thc chin tranh, nhng h cng bit chc iu ny khng th xy ra. Hn th na, h dng nh sn sng chp nhn nhng kt qu khim tn hn nhiu, nh vic ginh u th trn hu ht cc khu vc ca Nam Vit Nam trong khi chin tranh vn tip tc v lc lng chng cng sn c cng c. Nhng H Ni cng khng loi tr kh nng xu th ba, M s tng cng lc lng v xm lc min Bc Vit Nam, Lo v Campuchia. K hp trn cng tuyn b d sao th nhng ngi cng sn Vit Nam cng quyt tm tip tc tn cng qun s cho ti khi no nh bi k th. Mt s kin ng nh xy ra trc khi tin hnh Tng tin cng v ni dy Nam Vit Nam. Khi sp bc sang nm 1968, B trng B Ngoi giao Bc Vit Nam Nguyn Duy Trinh xut hin trong bui tip on i biu Mng C ti H Ni. Sau khi cp ti "thng li ca Vit Nam trong cuc u tranh chng bn xm lc M", ng Trnh ni n vn gii php cho cuc xung t. B trng B Ngoi giao Vit Nam nhn mnh rng: "Chnh ph M ni rng h mun m phn vi H Ni nhng khng h c p ng. Nhng nu Chinh ph M thc s mun m phn, th trc tin M phi ngng v iu kin nm bom v cc hot ng chin tranh khc chng nc

Vit Narn Dn ch Cng ho. Sau khi M ngng v iu kin co cuc nm bom v cc hnh ng chin tranh chng nc Vit Nam dn ch cng ho, Vit Nam dn ch cng ho s m phn vi M v nhng vn lin quan". Cc nh quan st tham d bui tip ngay lp tc nm bt c sc thi mi trong nhng nhn xt chnh thc trn ca nh lnh o Vit Nam ny. Ln u tin H Ni tr li y trong bn tuyn b v nhng cuc hi m c th thc hin vi M. S hin din ca ng Phm Vn ng trong bui l ng sau ng Trinh v mm ci y ngha dng nh lm tng thm phn quan trng cho nhng li nhn xt ca B trng B Ngoi giao. V i H Ni sau pht i bn tuyn b ca ng Trinh bng ting Anh trn bng tn sng ngn quc t nhm m bo chc chn l M nhn c tin ny. R rng Washington khng bit nn nh gi li tuyn b ca ng Trinh nh th no. Chnh quyn Johnson cn ang i kt qu cuc tip xc vi Bc Vit Nam thng qua ngi Rumani. Nhng c gng ny khng c kt qu. Thm ch trc khi vic ny kt thc, Bc Vit Nam tin hnh cuc Tng tin cng v ni dy Tt Mu Thn 1968, v vy sau ny Washington kt lun rng li tuyn b ca ng Trinh chng l ci g ngoi mc ch tuyn truyn. Li kt lun ny khng h sai s tht. Ngay sau khi ng Trinh xut hin trong cuc tip n on Mng C, mt nh ngoi giao Lin X Bc Vit Nam, Sergei Devilkovski gp Trng Cng ng, mt thnh vin ca Phi on i din thng tr ca Mt trn dn tc gii phng min Nam H Ni. ng ng tha nhn rng tuyn b ca ng Trinh ch nhm mc ch tuyn truyn m thi, mc d n c thu dt di hnh thc mi. Quan im ca Bc Vit Nam v c bn vn nh trc: - Nu M ngng nm bom Bc Vit Nam, Bc Vit Nam vn khng ngng vin tr cho cho min Nam. - H Ni khng a ra li ha hn no v vic ny. - Cc hot ng qun s min Nam s vn tip tc. Theo ng ng, li tuyn b ca ng Trinh l mt "tr tuyn truyn" gi n cho pha M p li nhng "tr tuyn truyn" m Johnson dnh cho pha Bc Vit Nam. Cuc gp g ny ti khng nh nhng ca nhng ngi Cng sn Vit Nam u 1968 l tp trung cho mt cuc tn cng chnh tr. ng ng lu vi Devilkovski mt thc t l H Ni v cc ng minh min Nam gi y coi cc cuc hi m vi M l khng thc t. ng ng cho rng: "Cc cuc hi m s bt u khi M ging n ch t i vi chng ti hoc khi chng ti nh bi. Mi vn s c gii quyt trn chin trng". Mc d tuyn truyn nh vy, nhng H Ni vn mong mun khng ph b nhng kh nng i n m phn bt c lc no nu cuc tn cng qun s tht bi. Do , vo u nm 1968, cuc chin Vit Nam i n bc ngot v cuc Tng tin cng Tt 1968 tr thnh s kin c tnh quyt nh. Khng h nghi ng g rng cuc tn cng ny khng bt ng i vi M. Ngay t u M tham gia cuc chin Vit Nam hng nm, ma kh l thi gian tng cng cc hot ng qun s ca Vit cng v cc lc lng Bc Vit Nam chng li qun M v qun ngu. ng Westmoreland cng gii tnh bo v qun s sm d on c hot ng ca Cng sn Vit Nam sau hoc trong dp Tt Nguyn n. Nhng khng mt ngi M no thy trc c tm c v quy m c bit, tc ng tm l ca cuc Tng tin cng Tt 1968. So vi tinh thn lc quan bao trm trong cc thnh vin ca chnh quyn Johnson v gii qun s M sut ma thu nm 1967 th nh hng ca cuc tin cng ny tht l to ln hn nhiu. Cuc Tng tin cng bt u vo ngy 31-1-1968, ln cha tng thy v s lng ca Cng sn Vit Nam cng nh v phm vi hot ng. Cc lc lng v trang ca Mt trn dn tc gii phng c s h tr ca Bc Vit Nam, ng lot tn cng trn mt trm thnh ph v th x gm c Thnh ph Si Gn, 39 trong 44 thnh ph thuc tnh v 71 th trn thuc qun, huyn. Cc mc tiu bao gm c cc c quan quan trng nht

ca Chnh ph, cc c s qun s, cc cn c qun s v nhiu trung tm ch huy ca M. Vic Mt trn dn tc gii phng tn cng vo Si Gn, mt thnh ph c coi l khng b Vit cng nh vo, li mt n tng to ln khng ch M m cn trn ton th gii. Dinh Tng thng v B tng ch huy lin qun b cc n v c cng Vit cng vy hm trong nhiu gi. Ti khu vc, Si Gn, B ch huy Vit cng huy ng ti 35 trung on cho cuc tn cng ny. Cc lc lng Cng sn nh hn chim gi Thnh ph Hu, C ca Vit Nam, trong sut 35 ngy. Tuy cc lc lng ca M v Nam Vit Nam p tan c cuc Tng tin cng ca Cng sn v ginh li quyn kim sot i vi hu ht cc thnh ph, th x v cc khu vc khc, nhng n tn cng thng 2 v thng 3 thng 1968 l khng th b p li c i vi M. H Ni v Mt trn dn tc gii phng min Nam c th chu tht bi v qun s, nhng h ginh c thng li quan trng v tm l, t tng. H chng t cho th gii v quan trng nht l cho nhn dn M bit r rng nhng bo co ca M v qun s bp mo tnh hnh thc t Vit Nam. Rng, d M v ng minh hy sinh nhiu nhn ti, vt lc, nhng cuc chin tranh cn lu mi kt thc. Thc tin ny lm phng hi nghim trng uy tn ca chnh quyn Johnson. Nhiu nm sau Clifford nhn xt: "Thit hi Tt Mu Thn 1968 l s mt lng tin ca cng chng M i vi gii lnh o M. Cuc Tng tin cng Tt 1968 lm phng hi chnh quyn Johnson nhng ni m n cn n s ng h, nht l Quc hi v cng chng M". Tuy vy, ci gi phi tr cho thng li ny ca Cng sn Vit Nam cng v cng to ln. H Ni mt i hn 50.000 cn b qun s u t. Quan trng hn na l Cuc Tng tin cng khng y c mt cuc ni dy min Nam. Tht bi to ln ny th hin yu im ca Cng sn Vit Nam Nam Vit Nam v p tan lun iu ca H Ni cho rng cuc chin tranh Vit Nam l Cuc chin tranh nhn dn chng li ch Si Gn c "Ch ngha quc M" gip . Nh mi ngi u bit r, hu ht nhn dn min Nam u chn ght chin tranh v gh tm ch Thiu phn dn ch tham nhng. Mc d trn thc t, hu qu ca s kin Tt 1968 to ra nhng thay i tnh hnh, nhng c Washington ln H Ni u khng ai sn sng hnh ng mt cch tch cc. Chnh quyn Johnson b chia r, phn ho nghim trng. Phi ny mun m rng quy m cuc chin tranh bng cch nh chim lnh th Bc Vit Nam cng nh nhng tin n Bc Vit Nam Campuchia, Lo v mun tang cng mnh m sc mnh qun s y. Phi kia li lp lun rng vn cuc chin tranh Vit Nam khng th gii quyt bng cc bin php qun s; rng cn phi ngng nm bom lnh th Bc Vit Nam v bt u hi m vi H Ni; v nhn dn M s khng ng h vic y mnh chin tranh hn na. Bn thn Tng thng Johnson cng do d. Trng tm cuc u l trong chnh quyn M tr thnh ni dung bi din vn trn truyn hnh ca Tng thng M d nh c vo cui thng ba. Bn tho u tin phn nh quan im cng rn, a ra l do phi gi thm qun cho Westmoreland v huy ng cc lc lng d b. Khng h c vic cp n vic ngng nm bom hoc ngh m phn. Nhng Tng thng M vn tip tc xem xt nh gi li tnh hnh trong sut thng ba. Trong mt cuc hp khc, bc b hon ton lp trng a ra trong thng 11 nm 1967, cc c vn Tng thng tuyn b phn i cuc chin tranh. nh hng ca vic ny th no, Tng thng M khng bc l cho n cui thng 11 nm 1967. Gii lnh o Bc Vit Nam tri qua mt qu trnh xem xt, nh gi tnh hnh khng km phn phc tp, mc d khng h c mt bng c c th no H Ni v vic ny. Nhng kt qu nhng thng u ca cuc Tng tn cng i hi phi xem xt li chnh sch ca Bc Vit Nam i vi cuc chin tranh. nh hng ca vic khng ginh c mi thng li quyt nh trong dp Tt 1968 lm cho Ban

lnh o Bc Vit Nam c mt thay i trong vic huy ng cc lc lng ca h cho mt chin dch ko di hn na trong vng "ba hoc bn thng". n cui thng 2, B ch huy Cng sn Vit Nam min Nam quyt nh gim mc hot ng qun s xung ch cn l cc hot ng nh ca cc n v du kch hoc quy ph i phng. Cuc chin hu nh tr li mc trc y. Cuc tn cng Tt Mu Thn 1968 cn ch ra cho gii lnh o Bc Vit Nam thy rng ch bm vo mt gii php qun s Vit Nam l khng th chp nhn c. n lc phi vn dng chin lc "Va nh va m", ngha l va hi m trn bn m phn, va tn cng v trang chng k th trn chin trng. Theo cc nh hoch nh chnh sch ca Bc Vit Nam, s kt hp nh v m ny c th a n thng li, nu ch dng nguyn bin php qun s khng th t c thng li trong cuc chin tranh ny. Sch lc "Va nh va m" c H Ni a ra trc thng 3 nm 1968. Trong mt bi din vn trc Hi ngh cn b Mt trn dn tc gii phng hi thng 4 nm 1966, Tng Nguyn Vn Vnh tha nhn rng: "Tnh hnh sp ti c th a n m phn. Tuy nhin, ngay c khi c m phn, th m phn cng phi c tin hnh ng thi vi tn cng k th trn chin trng. Trong khi m phn, chng ta s tip tc chin u chng k th mt cch mnh m hn (iu ny c th cho thy rng min Bc vn tin hnh m phn trong khi min Nam tip tc chin u, v rng min Nam cng tham gia m phn trong khi ang chin u). Nhng ngi chu trch nhim chin u th tip tc chin u, v nhn t quyt inh thng li l chin trng. Cc quan chc Bc Vit Nam khng h giu gim Lin X v ca h s tip tc cuc u tranh qun s min Nam trong khi tin hnh m phn vi M. Vic h khng nh d bt u m phn vn s khng lm thay i tin trnh chin tranh min Nam phn nh nhn nh ca cc nh lm chnh sch ca H Ni rng s kt hp hai phng thc u tranh ny c th a li thng li cho Bc Vit Nam. Ban lnh o Cng sn Vit Nam hon vic thng qua sch lc "va nh va m" cho ti sau nhng t cng kch u tin ca cuc Tng tin cng Tt 1968 th hin hy vng mong manh vo thng li qun s ca H Ni. Cc nh nghin cu ca ng Cng sn Lin X ti H Ni kt lun rng: "Cc n chin tranh v cuc chin tranh chnh tr ca cc ng ch Vit Nam min Nam trong "ma kh" th ba khng ginh c nhng kt qu ti a nh tnh ton. Chnh ph v qun i Si Gn khng h b xo s, v c bn M vn gi c ch da, c s chnh tr min Nam Vit Nam; cc iu kin Mt trn dn tc gii phng v ng minh ginh chnh quyn khng c to ra v M ginh c nhng kh nng tng i ln trong vic mc c v chnh tr". "Nhng kt qu ny mt ln na ch cho hai bn tham chin thy r khng th gii quyt vn Vit Nam bng chin tranh". Vic tha nhn thc t ny l kinh nghim au n cho c hai bn. C th khng bao gi c mt thi gian l tng cho m phn trong mt bi cnh tnh hnh nh Vit Nam, cng nh trong hu ht cc tnh hung c th m phn khc. Trong mt bo co gi Tng thng Johnson hi gia thng ba, trong khi nhn nh v tnh khng nht qun trong cc nh chnh tr c Washington v H Ni, Arthur Goldberg, i s M ti Lin Hp quc vit: "Nu mi vic v mt qun s din bin tri chy, th xu hng tt yu s xem vic m phn l khng cn thit. Ngc li, nu mi vic v mt qun s din bin xu, th c khuynh hng xem m phn "l bt li". Goldberg khng nh rng thi c m ohn n v chnh quyn M phi nm bt cho c thi c . Nhiu c vn thn cn ca Tng thng lp lun v thuyt phc ng phi thay i ging bi din vn ngy 31 thng 3. Tng thng quyt nh ni vi nhn dn M khng phi v "th thch nghim trng" ca cuc

Tng tin cng ca Cng sn Vit Nam, khng ni v phn ng thch hp ca M m ni v "trin vng ho bnh Vit Nam v ng Nam ". Hn th na, Tng thng cn ra mt tuyn b mnh m cho thy nhng du hiu quan trng i vi nn chnh tr ca nc M. Ngay khi mi ngi bit rng Johnson c th a ra mt s cc bin php quyt nh i vo m phn vi Bc Vit Nam, Harriman gi M nn quan h trc vi cc nh lnh o Lin X nhm tranh th s gip , ng h trong cc cuc hi m vi H Ni l iu rt c li. Harriman tha nhn rng: "Tht kh c th d on c kt cc ca nhng cuc m phn vi cc nh lnh o Lin X nhng ti hi lng nhn thy rng vic thng bo trc cho h bit bt k tuyn b no v m thoi vi h cng nhiu vn cng tt, iu c th gy c nh hng c li n quan im v hnh ng tng lai ca h". V ng kt lun: "Khi xem xt cc mi nghi ng tn ti gia H Ni v Washington, chng ta cn tranh th nhng nh hng bn ngoi trong vic tm kim mt gii php v khng ai c tc ng hiu qu bng Lin X". Theo li khuyn ca Harriman, ngay trc khi c din vn ngy 31 thng 3 ca mnh, Johnson gii thch ngh ca ng cho i s Lin X Dobrrynin bit v nhn mnh nhng c gng v ho bnh. Mt thi gian ngn sau ng c din vn trn truyn hnh ton quc. Tng thng M nhn mnh nguyn vng "phi tm c c s cho i thoi ho bnh". ng nhc li ngh San Antonio v lu rng H Ni bc b ngh . V hy vng mt sng kin mi ca M c th a n hi m sm, Johnson n phng tuyn b xung thang chin tranh. Tng thng ni: "Ti nay, ti ra lnh cho cc my bay, tu chin M khng tin hnh mt cuc tn cng no chng Bc Vit Nam, tr khu vc pha Bc khu phi qun s". ng ch r rng khu vc m M s chm dt tn cng s bao gm gn 90% dn s Bc Vit Nam v hu ht lnh th ca Bc Vit Nam. Johnson ha rng ngay c vic nm bom hn ch cng chm dt nu Bc Vit Nam p li sng kin ny ca M. ng nhc li mt ln na: "M sn sng phi cc i din ca mnh n bt k din n no, vo bt k lc no, m phn v cc bin php a cuc chin tranh bn thu ny n kt thc". Khi c i din ring ca mnh n m phn, Tng thng chn Averell Harriman v i s M Moskva Liewellyn Thompson, va t Moskva v tham kin. Johnson kt thc bi din vn bng li tuyn b lm mi ngi git mnh rng ng s khng tip tc theo ui v cng khng chp nhn ng ca ng tin c lm Tng thng thm mt nhim k na. ng s khng tham gia chin dch tranh c Tng thng ginh ton b thi gian ca mnh phc v nhng nhu cu ca t nc. Bi din vn ngy 31 thng 3 ca Johnson c ting vang ln trn th gii. Ti Moskva, t Pravda s ra ngy 2 thng 4 a tin v bi din vn, ging iu bi bnh lun ca t bo ny rt thn trng, d dt. Bi bo m t bi din vn ca Tng thng M l mt "bng chng mi v tht bi hon ton ca chnh sch ca M Vit Nam". i vi vic Johnson khng tham gia chin dch tranh c Tng thng, Pravda cho rng iu c th vn ch l mt kiu "vn ng bu c". Trn chnh trng nc M, nhiu ln cc ng c vin Tng thng t chi vic tin c ca cc ng, nhng sau li lao vo chin dch tranh c mnh m hn". T bo Izvestiia, cng t ra hoi nghi v tuyn b ca Johnson. Trong khi tha nhn vic ngng nm bom l mt bc tin ng hoan nghnh, t bo ny vn khuyn co rng khng h c mt bo m no cho vic tip tc ngng nm bom ni trn. S thn trng ca bo ch Lin X phn nh thi ca Kreml i vi sng kin mi ca M. Cc nh lnh o Lin X r rng vn hoi nghi v tnh trung thc ca nhng bc i ca M. Dobrynin hi Harriman liu quyt nh ca Tng thng M l quyt nh ti hu hay khng v ti sao ng ta li chn m 31 thng 3 tuyn b chnh sch ca ng ta i vi Vit Nam. Vi tun sau , Dobrynin gii thch cho Eugene Rotow, Th trng B Ngoi giao M ph trch vn: chnh tr rng: "Vn cn nhiu hoi nghi v do d trong B chnh tr ng Cng sn Lin X i vi vic nu M c thc s quan tm n mt gii php chnh tr Vit Nam hay khng?".

Moskva c l do lo lng. Trc ht, nhng sng kin v ho bnh ca M trc y u i i vi mt t leo thang chin tranh mi ca M. Trong nhng trng hp nh vy, mi c gng ca Lin X thuyt phc H Ni ngi vo m phn u tr thnh v tc dng. Trong khi ni chuyn vi Harriman, Dobrynin c bit lu n cuc hi m ng bun ca Kosygin London thng 2 nm 1967. Th hai l, nhng hoi nghi ca Lin X c th bt ngun t thc t nm 1968 l nm bu c Tng thng M. Hu ht cc nht nghin cu Lin X u c chung quan im rng Vit Nam s l vn hng u trong chin dch vn ng tranh c Tng thng v h ng rng cc nh chnh tr M thay i lp trng v cuc chin tranh ch v cuc bu c ny. Nhng vn v lp trng ca Johnson v cuc chin tranh trc bu c nm 1964 l bng chng cho cc nh lnh o Lin X thy nhng li l khoa trng trc bu c khng nht thit th hin trung thc chnh sch sau bu c, do , nhng thay i trong chnh sch ca M i vi Vit Nam c th l khng trung thc. Cui cng l tuyn b ca Johnson khng phn nh c thay i mnh m v thi ca M so vi chnh sch ca M trc y i vi Vit Nam. Tuy vo thng ba y, Tng thng M ng gi qun sang Vit Nam t hn nhiu so vi s lng m cc c vn ca ng ngh v m bo gim mc th ch v a ra mt hnh thc mi m sau ny ngi ta gi l "Vit Nam ho chin tranh", nhng ng ta khng h thay i chin lc cn bn ca cuc chin tranh v sang thng t thm ch cn kn o ra lnh cho qun i M phi "nh mnh trong khi tin hnh m phn". Cc nh lnh o Lin X lu mt tch cc trong tuyn b ca Johnson v cho rng khng loi tr kh nng M thm ch cn tin xa hn nu H Ni bt u ngi vo m phn, s ngng ton b vic nm bom Bc Vit Nam. y chnh l tho hip m Bc Vit Nam lun thc gic Lin X thuyt phc M. Hn na, bng vic c hai chuyn gia hng u ca M v Lin X l Harriman v Thompson lm nhng ngi m phn chnh trong cc cuc hi m vi Bc Vit Nam, Chnh ph M mun ni ln mt iu rng M sn sng xem xt n quyn li ca Lin X trong gii php cho vn Vit Nam. Tuy Lin X mun trnh a ra cng khai v vai tr ca h trong vn Vit Nam, nhng h vn tch cc tm kim mt gii php c li cho tham vng ca Lin X ng Nam v hy vng s c vai tr trong vic quyt nh tng lai ca khu vc ny. Dobrynin nu r mi quan tm ca Lin X trong khi ni chuyn vi Harriman ngy 1 thng 4: ng gii thch rng Moskva s khng chng li bt k mt hot ng no ca M min Nam Vit Nam mt khi M " cho Bc Vit Nam yn thn". iu ng quan tm khng km l ngay sau khi bn bc vi Harriman v "khu vc quyn li" ca Moskva v Washington, Dobrynin lin xoay sang vn quan h M-Trung v hi "Liu c tin trin no mi trong vn ". i vi Lin X, nhn t Trung Quc lun ng vai tr trong vn Vit Nam. Trong khi Nh Trng thy phn ng ca Lin X phn no c th chp nhn c th phn ng ca ca H Ni "khng lng c". ng ngc nhin hn l phn ng ny c th hin sm hn rt nhiu so vi d kin. Ngy 3 thng 4, i Bc Vit Nam pht i li tuyn b vi Chnh ph M nh sau: "Tuy nhin, v phn mnh, Chnh ph nc Vit Nam dn ch cng ho tuyn b sn sng phi cc i din ca mnh n bn m phn, vi iu kin M chm dt v iu kin vic nm bom v cc hot ng chin tranh khc chng Bc Vit Nam cc cuc hi m c th bt u". Mc phn ng nhanh ca H Ni i vi cc sng kin v ho bnh ca M dng nh lm ngc nhin khng ch Washington m cn c Moskva, tr Bc Kinh l ngi ch trng tip tc chin tranh. C nhiu kh nng l H Ni khng thng bo cho Lin X bit trc v quyt nh ca h s tin hnh m phn vi M. Vic khng tham kin ny l khng bnh thng i vi gii lnh o Bc Vit Nam. Nhng r rng Moskva cho rng vic ny c chun b. Ngoi cc nhn xt, nh gi ca i s qun Lin X ti H Ni v nhng thay i chin lc ca

Bc Vit Nam v mun tr hon cc cuc hi m vi M n sau ma xun 1968, Kreml chc chn c cc tin tnh bo ca cc nh ngoi giao Lin X khng nh chiu hng pht trin . Ngay t 16 thng 2 nm 1968, C quan tnh bo Lin X (KGB) bo co Kreml v vic gii lnh o Bc Vit Nam v Mt trn dn tc gii phng min Nam thc hin cc bin php chnh tr cho vn Vit Nam trong nm 1968. Ti liu ny vn c gi b mt v chng ti khng bit cc bin php ny nh th no. Nhng chnh s tn ti ca ti liu ny khng nh rng Ban lnh o Lin X bit c i iu v cc ca bn Vit Nam. Hn th na, Moskva r rng bit r v ni tnh Ban lnh o cao nht ca Vit Nam dn ch cng ho, B chnh tr Ban chp hnh Trung ng ng Lao ng. KGB cung cp cho Kreml ni dung cc cuc tho lun ca B chnh tr Bc Vit Nam trong nhng ngy t 2 n 6 thng 4, bn v phn ng ca Bc Vit Nam i vi bi din vn ca Johnson ngy 31 thng 3. Do , Ban lnh o Lin X hiu c chiu hng t duy ca H Ni i vi ngh ca Tng thng M. Cng ng tnh bo M c gng phn tch lm r thc cht chnh sch ca Bc Vit Nam trn c s nhng s kin thc t ca tnh hnh. Theo CIA, H Ni tin rng h c th ginh c thng li qun s mc d ci gi phi tr rt cao. Bc Vit Nam cn hy vng s p tan ch hiu chin ca k th. CIA lp lun rng, trong hon cnh , nhng ngi Cng sn Bc Vit Nam coi vic kin nh trn bn m phn kt hp cht ch vi lin tc gy sc p qun s trn chin trng s to ra kh nng a n kt qu c li cho h. CIA kt lun rng H Ni thc s mun m phn v khng h mun kim c t b vic thit lp c cc quan h vi M. Tnh bo M cng nh gi thi ca hai ng minh ln nht v nhng nc ng h Bc Vit Nam i vi tin trnh m phn, nhng h c th c ch r cho Bc Vit Nam thy li th ca vic phi th hin tnh nng ng hn na v mt ngoi giao. Cc nh nghin cu B Ngoi giao lc quan cho rng: "Thm ch nu Moskva khng thuyt phc c H Ni p ng li bi din vn ca Tng thng th t ra Bc Vit Nam cng bit rng h c th tin cy hon ton vo s ng h ca Lin X i vi bc tin ny". i vi Trung Quc, nh hng i vi chnh sch ca Bc Vit Nam c CIA nh gi l gim i mt cch cn bn. Trung Quc ch c hai cch gy sc p i vi Bc Vit Nam. H c th ct cung cp go v bt m, nhng H Ni c t nht ba tun d tr go v Lin X c th cung cp go: bng ng bin cho h. Hoc Trung Quc c th triu hi cc trung on lao ng quc t ca h khi Bc Vit Nam, nhng vic M ngng nm bom min Bc c th lm nhng lc lng ny khng cn c vai tr quan trng na. CIA bo co rng tt c cc quan chc Bc Vit Nam u ng vic Trung Quc khng th p t ch ca h i vi Bc Vit Nam mt cch c hiu qu. H thm ch cn ni Trung Quc l mt "i cng quc!". Tuy c Washington v H Ni u tuyn b quyt tm i n m phn, nhng h cng phi ng u vi mt kh khn to ln ang c nguy c tr thnh mt cn tr chnh khng th vt qua ni trn ng i n m phn. l vic la chn ni gp g. Nhng gi ban u ca M v Bc Vit Nam u b bc b. M phn i hp Phnm Pnh. H Ni khng chp nhn hp Geneve v gi nh v nhng hu qu khng tt lnh ca Hi ngh 1954 v ng Dng. Sau M ngh bn ni sau: Vientiane, Rangoon, Djakasta hoc New Dehli. Sau mt thi gian H Ni im lng, ngy 11 thng 4 hng thng tn Lin X TASS thng bo rng Bc Vit Nam mun gp ti Warsawa, th Ba Lan. Th Ba Lan dng nh c th c mt s thnh vin trong chnh quyn M chp nhn, trong c Harriman v Cyrus Vance (ngi thay Lewellyn Thompson lm ngi i din m phn

ca M cng vi Harriman). Harriman coi ngh ny nh "mt ci tt vo mt Trung Quc". ng ta lp lun rng cc nc ng u "rt s cuc chin ny kt thc" cng v mt nguyn nhn h khng mun thy i u gia M v Lin X", v l l do xc ng chn Warsawa lm ni gp g. Nhn thy r s min cng ca Tng thng M khi chp nhn Warsawa lm ni hi m, Harriman quyt nh gi cho Johnson v th xem c th thuyt thuyt phc c Tng thng khng, nhng Johnson vn khng thay i kin. ng ta tuyn b, ti chng no ng cn cng v Tng thng, nc M s khng i n Warsawa m phn. ng ta mun chn mt ni hon ton trung lp v c ng thng tin lin lc thun li. p li s khng nh ca Harriman rng m phn mt nc Cng sn chng phin toi g cho ng, Tng thng phn i li lp tc rng iu lm ng kh chu. ng ni: "Ti khng mun hp bt k ni no Warsawa, Tip Khc hoc bt k mt nc ng u khc. Ti ngh ni phi l chu , mt lnh th trung lp no . Chng ta khng b sai khin thng qua ci loa TASS ca Lin X!". Trong trng hp ny, Tng thng M nghe theo li khuyn ca i s M ti Si Gn, ng Ellsworth Bunker v tr l an ninh quc gia, mt ngi theo ng li cng rn, ng Walt Rostow. Rostow gii thch ng c ca Johnson trong mt bc in gi cho Rusk. Rostow vit: "iu r rng l Tng thng coi ni hp l mt vn mu cht v vn u tr c th nh hng xu n ni dung ca cc cuc hi m. Tt c mi ngi phi thy r ch trng v ni gp g l vn do Tng thng quyt nh, khng mt kin no c gi tr nu cha qua Tng thng xem xt v kim tra". Cuc tranh lun v ni gp g ko di l nguy c e do ngay c trc khi xy ra cc cuc hi m. R rng l Moskva theo di mt cch cht ch nhng din bin tnh hnh gia M v Bc Vit Nam trong thng 4 v thy r s b tc v vn ni gp. Kreml bit ca H Ni khng t b cc mc tiu qun s, c bit l v Bc Vit Nam khng h giu gim ca mnh. Thm ch, ng Phm Vn ng trong hai l th ngy 30 thng 3 v ngy 10 thng 4 cn yu cu Lin X vin tr thm. Do s nhng hy vng mong manh v mt gii php ho bnh Vit Nm b tan v, cc nh lnh o Lin X tch cc tm kim mt gii php c th chp nhn c cho vn chn ni gp g. C th Warsawa l do Kreml gi cho Bc Vit Nam. Thc t, ngh ny do hng TASS cng b chng t c gi thit trn. Ngy hm sau 12 thng 4, Chnh ph Ba Lan, c th c Lin X khuyn khch, tuyn b sn sng to nhng iu kin cn thit m bo cho cc cuc gp g gia M v Bc Vit Nam c din ra mt cch tt p. Bt chp vic M ni r lp trng ca mnh v ni gp m B trng B Ngoi giao M thng bo cho Dobrynin theo ch th ca Johnson, trong mt cuc ni chuyn vi Harriman, i s qun Lin X mt ln na c thuyt phc M thay i quan im, v Nh Trng chp nhn ni gp l Warsawa. Dobrynin bo m rng mt on i biu Nam Vit Nam c th c hoan nghnh Ba Lan. Trong khi , Moskva tip tc tm kim mt ni thay th thch hp khc. Cc nh lnh o Lin X hn nhn thy rng mt thnh ph duy nht c th lm ni gp g m c M v Bc Vit Nam khng tnh n l Paris. Theo quan im ca Lin X, th nc Php ca De Gaulle c th l ni l tng cho cc cuc hi m. Tng thng Php t lu l ngi ph phn M dnh lu vo ng Nam v c H Ni tn trng. Hn th na, Bc Vit Nam tip tc duy tr quan h vi Php v i din l ng Mai Vn B c c sang Php nhm tip tc gi quan h . Lin X r rng cho rng gi lin h gia Moskva v on Bc Vit Nam Paris d dng hn bt c th chu no m M a ra. Php, Lin X c i s l ng Valrrian Zorin, mt nh ngoi giao dy dn tng ni ting M. iu ny c th gii quyt c vn thng tin lin lc gia M v Bc Vit Nam, khng k

n Php. Moskva c th cng hy vng rng Washington s khng bc b thng thng ni hp l Paris, d quan h vn cn cng thng gia Johnson v De Gaulle. Paris c th l ni la chn tt nht. ng lc Moskva bt u gi thm d chn ni gp l Paris i vi Bc Vit Nam, Php khng c gi r rng. C th iu ny xy ra sau khi M khng chp thun Warsawa. Phn ng u tin ca Washington i vi gi v Paris l khng r rng. Khi Arthur Goldburg nhn xt vi Rusk rng vic b Paris khng a vo trong danh sch ca M c th t n khin H Ni phi chn Paris v t chnh quyn M vo "th lng tng". B trng B Ngoi giao M cng nht tr vi kin ny. Trong trng hp nh vy "hu nh khng th gii thch l do ti sao chng ta khng chp nhn, nht l khi cc quan chc ca Nam Vit Nam tuyn b r rng vi bo ch rng Nam Vit Nam chp thun Paris". Do vo gia thng t, khi Rusk thng bo cho Walt Rostow v nhn xt ca Goldburg, chnh quyn M khng coi Paris l mt la chn c th c. Mt khc, Harriman nhanh chng nhn thy nhng li th chn th Php lm ni gp g cho M v Bc Vit Nam. ng lu trong mt bn tin ca hng UPI rng Ngoi trng Php Couve De Mawill ngh chn Paris lm ni hi m v vit th thuyt phc Rusk ng h ngh . Harriman lp lun: "Trc khi bc b vic chn Paris, ti hy vng cn phi cn nhc nhng li th ca Paris, dng nh r rng rng ngi Php t De Gaulle tr xung u mun nhng quan h u tin ny thnh cng, t nht l i n tho thun t cc quan h sang cc cuc hi m". ng lu Rusk rng cc quan chc Php rt c ch trong vic khuyn khch thc y cc mi lin h ho bnh gia cc bn tham chin. ng i n kt lun: "Nu H Ni th hin sn sng mun i n Paris, ti khng ngh c mt l do "tho ng" chng ta khng chp nhn iu ". Tnh bo M ng h vic chn Paris lm ni gp g. Ngy 1 thng 5, CIA bo co Nh Trng v lp lun ca mt trong nhng quan h b mt rng "Cui cng th cc cuc hi m s xy ra Paris". Theo quan h ny, "Paris l mt ni gp g tuyt vi v hai l do: Trc ht l Bc Vit Nam c th chp nhn n, v h bit rng vic De Gaulle chng M c th bo m bt k cuc hi m no Php cng s c thc hin trong mt bu khng kh v nhng iu kin c li cho Bc Vit Nam". Th hai, mt s Vit kiu sng Php c th tham gia vo hi m vi t cch i din khng thuc Mt trn dn tc gii phng ca "Chnh ph Quc gia" l thnh phn th ba trong cc cuc hi m. Nm ngy sau , nhm khuyn khch chnh quyn tn thnh quyt nh n Paris, CIA a ra thm nhiu lp lun ng h vic la chn Paris. Bo co ca CIA lm cho De Gaulle quan tm n thng li ca cc cuc gp ban u gia hai on i biu v nguyn vng ca ng ta mun chn th nc Php lm ni gp g cho cc cuc hi m tip theo. Cc bo co tnh bo nh gi rng cc quan chc Php c th s gi vai tr tng i trung lp trong mt qu trnh hi m v l do nhm to cho De Gaulle mt c hi lm ngi trung gian ho gii. CIA cng ch r rng cnh st Php c kh nng duy tr trt t an ninh cn thit cho cc cuc hi m. Trong khi chnh quyn M ang xem xt cc kin v vic la chn Paris, Lin X m ng a n mt gii php cho vn ny. Ngy 2 thng 5, L Dun gp Tham tn S qun Lin X ti H Ni, V. Chivilev v thng bo cho ng rng cc nh lnh o Bc Vit Nam, sau khi xem xt, tham kho kin ca Lin X, d nh ngh chn Paris lm ni gp g m phn. L Dun ni: " H Ni, mi ngi u bit r rng rng cc ng ch Lin X tin hnh mt s

vic vi Php v vn ny, v ngc li h cng thun chn Paris lm ni gp g". L Dun ni r nhng thun li ca Paris. - Th nht l, on i biu Bc Vit Nam s c thun li gi lin h cht ch vi Moskva. - V khi xem xt mi quan h gia Php v Nam Vit Nam, bt k s kin no Paris cng c th nhanh chng gy ra mt phn ng no Si Gn. Thm ch, thc t khi M v Bc Vit Nam ngi bn m phn c th lm suy yu th mnh ca "b l b nhn". Kt thc cu chuyn, L Dun yu cu Chnh ph Lin X thuyt phc M chp thun Paris lm ni hi m. Nhng Moskva khng cn thit phi lm nh vy. Ngay sau khi H Ni tuyn b ngh ngy 3 thng 5 gp g ti Paris v tn ca nh m phn chnh, ng Xun Thu, Nh Trng chp nhn. Ngy hm , Tng thng Johnson thng bo cho bo ch rng ng gi mt bc th thng ip cho H Ni chp nhn ngy bt u m phn, ngy 10 thng 5 v ni gp g l Paris. ng by t hy vng rng tho thun ny s dn n ho bnh ng Nam . Tuy nhin, Tng thng cn khuyn co rng y mi ch l bc u, "cn rt nhiu kh khn, tr ngi pha trc". Lin X t ra lc quan hn. H coi vic bt u m phn l mt thng li v ngoi giao v mt du hiu ng hy vng v khng nh rng cuc xung t nguy him trong nhiu nm qua e do an ninh th gii ny cui cng s c gii quyt. i s qun Lin X H Ni ch r: "Khng ch hnh ng nh mt ngi ho gii chnh thc m Lin X cn to ra c hi quan trng cho c hai bn cng ngi vo m phn v bt u cc cuc m phn chnh thc. Lin X khng ngng n lc thuyt phc d lun th gii v Chnh ph cc nc tn thnh vic chm dt oanh tc min Bc Vit Nam v gy sc p i vi M. ng thi Lin X lm cho cc ng ch Vit Nam thy r nm 1968 l nm thun li nht v nhiu l do thc y tin trnh i n mt gii php chnh tr cho vn Vit Nam". R rng cc nh lnh o Lin X rt phn kch khi vt qua bao chng ngi trn con ng dn n Paris. Nhng khng mt ai Washington, Moskva hoc H Ni c th on trc c con ng dn n ho bnh cn lu di v kh khn nh th no.

Chng 8 Cuc m phn "y hc ba"

Nhng cuc m phn u tin gia i din hai nc tham chin dng nh khng nh s nghi ng ca Tng thng Johnson l ng. Trc khi phi on M ri Washington i Paris, Tng thng gp hun th v nhc li s nghi ng ca mnh i vi tng lai ca cuc m phn. Tng thng ni vi Harriman v cc thnh vin trong on rng: "Chng ta sp m phn, ti vui mng v iu , nhng ti khng qu hy vng. Ti ngh m phn s hc ba, y hc ba". Mc d cc phin hp s b din ra tri chy v thm ch hy vng t c tin b quan trng, nhng khi hi m chnh thc vo ngy 13 thng 5 ti Khch sn Majestic Paris, ni m Gestapo dng lm cn c ch huy trong sut cuc chin tranh th gii th hai, th nim lc quan bin thnh my khi. Cc nh m phn ca c hai bn cng kch ln nhau, c Harriman v Xun Thu u khng nhn c ch th phi mm do, ph hp trong m phn. Do vy, Rusk nhn mnh vi Harriman rng s mnh ca ng ta Paris ch tp trung tm ra nhng g Bc Vit Nam chun b lm p li k hoch nm bom hn ch ca M. Khng c cuc m phn no m M chu nhn nhng. i din M bn Hi ngh hu nh chp hnh nghim tc ch th t Washington. Cc ch th ny ni r mc tiu c bn ca m phn l: "Dn xp vi i din Bc Vit Nam m phn ngay v i vo nhng vn thc t tm kim ho bnh Vit Nam. Trong qu trnh dn xp phi lm cho pha Vit Nam hiu r M ngng nm bom min Bc Vit Nam l c iu kin, ch khng phi l s tht th qun s ca M". Cui cng mun ni rng H Ni chp nhn tn trng vng, khu phi qun s, khng a thm linh Bc Vit Nam vo Nam Vit Nam v chng nhn ho gii tham gia m phn vi Nam Vit Nam tc Chnh ph Si Gn. H Ni khng i nhanh hn Washington. Vic H Ni c Xun Thu lm trng on m phn ti Hi ngh Paris cho thy H Ni t hy vng gii quyt nhanh mt s vn c bn. ng Lao ng Vit Nam chn Xun Thu l vic lm thn trng. Cc nh ngoi giao x hi ch ngha H Ni nghi ng rng vic c Xun Thu n Paris chng t H Ni ch mong lm va lng Bc Kinh, ngi kch lit phn i m phn vi Hoa K m khp th H Ni ai cng bit. Xun Thu, tng lm Ch tch Hi hu ngh Vit-Trung v l cu B trng B Ngoi giao Vit Nam dn ch cng ho, ng b mt chc khi quan im thn Trung Quc cha phi l ph bin Bc Vit Nam. Mc d sau ny Xun Thu tr thnh ngi c quan im dn tc hn l thn Trung Quc nhng vic Xun Thu c c lm Trng on i din Vit Nam dn ch cng ho c th lm yn lng Trung Quc. Quyt nh phi Xun Thu n Paris, H Ni t c hai mc ch. - Trc ht l trnh c s ri ro khng cn thit trong quan h vi ng minh khng l Trung Quc. - Th hai l da vo s cng rn khng tho hip ca ng tm hiu ca Washington i vi Hi ngh Paris. V vy cuc m phn nhanh chng i vo b tc: ch gp nhau hai ln trong mt tun v ch yu l lun chin v tuyn truyn. C hai bn u bm gi quan im ca mnh, khng c du hiu tho hip. Harriman c mt bi din vn cha y ch th ca Tng thng Johnson, yu cu Bc Vit Nam phi c nhng bc i p li vic ngng nm bom tng phn ca M.

Xun Thu p li bng mt bi din vn di hn t co s xm lc ca M. Cc cuc m phn ko di l th khng mang li kt qu ch, tp trung chc tc ln nhau: Cht lng thng tin ca cc cuc m phn khng cn, gii bo ch Paris chy ton lon sn tin. Cc quan chc Washington bt u tht vng vi kt qu m phn. H li cn tht vng hn khi nghe tin chnh quyn Bc Vit Nam m mt cuc tn cng mi vo lnh M ng 9 Nam Lo. Chnh quyn Washington bt u phi tnh n bin php tr a cc hot ng leo thang qun s ca Vit Nam dn ch cng ho. Khng kh gii lnh o M tht vng v kt qu m phn ca Hi ngh ho bnh Paris m Moskva gii lnh o cao nht ca Lin X cng rt quan tm n din bin ca tnh hnh. Bo ch, lun l ci loa tuyn truyn ca Kreml, thay i ging iu t lc quan, thn trng sang ngy cng nghi ng. Mt ngy trc khi din ra cuc "trao i chnh thc gia phi on M v phi on Bc Vit Nam, bo Pravda ng mt bi di v cuc m phn sp din ra cng vi tiu s ca Harriman v Xun Thu. Bi bo ny cung cp cho c gi nhng chi tit v cuc m phn, phn nh vai tr quan trng ca Kreml vt qua mi quan tm ca c gi. Tuy nhin, gn n ngy m phn, ging iu ca Pradva thay i. Ngy 17 thng 5, Pradva lu c gi rng hai phin hp u tin chng mang li c l do " tin tng vo thi thin ch ca cc nh lnh o M, sn sng khng leo thang xm lc Vit Nam". Hai ngy sau, bo Pradva li ng mt bi ch trch gay gt v thm ch nghi ng thi ca phi on M. Bi bo vit: "R rng thi ca M l mun cuc m phn cng di cng tt c thi gian chun b cho cc hot ng qun s vi quy m ln hn v khi h mi ly l do "thi khng tho hip" ca Vit Nam nm bom tr li trn ton b lnh th Vit Nam dn ch cng ho v c gng ginh li thng li bng qun s". Bi bo do Yun Zhuko vit th hin s hoi nghi su sc nht ca Ban lnh o Lin X. Moskva lo ngi rng s b tc trong m phn c th lm v ton b tin trnh tm kim mt gii php ho bnh Vit Nam. Tuy Moskva cng khai ln n M, nhng gii lnh o Lin X cng thy rng H Ni cng phi chu trch nhim v s b tc ny. H nm chc din bin tnh hnh trong cc cuc hi m v trc ht Bc Vit Nam r tng chi tit v cc cuc m phn vi nhm m phn ca Harriman. Chnh Harriman cn c cc ngun tin khc v sau khi n Paris, ng c gng bng mi cch duy tr quan h vi Moskva qua i s qun Lin X. Do tin rng ch c Lin X mi c th gip M tm cch ging ho vi Bc Vit Nam, Harriman trc lc n Paris xc nh trch nhim phi tranh th s ng h ca Lin X qua i thoi vi i s Lin X Dobrynin Washington. Chng hn, ngy 8 thng 4 khi Dobrynin nhn mnh Chnh ph Lin X mun c mt gii php ho bnh Nam Vit Nam th Harriman " c gng thuyt phc ng ta rng Lin X phi thc s ra tay nhm ginh c mc tiu trn". V vn ny, trc khi n Paris, trong ba cm tra vi i s Lin X ngy 5 thng 5, Harriman ni thng thn rng pha M cn n s hp tc ca Lin X. Ti Paris, Harriman lm nhim v lin lc gia on M v i s qun Lin X. Ngy 18 thng 5, ng ngy din ra cc cuc trao i gia hai phi on, ng lin h vi i s qun Lin X, mi i s Zorin n tr s on M gp g, lm vic. Sau hai ngy, Zorin tr li s ch Harriman n i s qun Lin X lm vic ch khng n i s qun M. Sergei Bogomcov, B th th nht i s qun Lin X thng bo cho phi on M nh vy v gii thch rng trng on Bc Vit Nam thng n i s qun Lin X lm vic vi Zorin do vy cng mong trng phi on M cng lm nh th. Harriman t chi vic ny.

ng ta khng mun n trnh din bt c mt i s no khc v cho bit i s Anh v i s cc nc khc ti thm ng ta, do mong rng i s Zorin s ti trong mt vi ngy ti. Nhng Zorin vin c ang c cc cuc gp khc, v mi Harriman ti i s qun Lin X. Tr mo vn chut ny tip din trong hai ngy cho ti lc c hai ng nht tr gp nhau ti T dinh i s M Slivor, ngy 19 thng 5. Valentin Oberemko, Tham tn trong S qun Lin X n lm vic vi Harriman dn xp cho cuc gp ny v tm hiu tnh hnh cc cuc hi m sau phin khai mc. Trng on m phn M t r tht vng v "s thiu chnh xc, sai tri trong cc tuyn b ca pha Bc Vit Nam ang bin cc cuc hi m thnh mt hot ng tuyn truyn". Harriman hy vng s sm c th tip tc bn ti cc vn mu cht, "nhng pha Bc Vit Nam vn ngo mn mt cch qu ng". Li p ca Oberemko ni r vai tr quan trng ca Lin X i vi cc cuc hi m. ng ta nhn mnh: "Vic xng cc cuc m phn khi u mt tin trnh khng th o ngc c, pha Bc Vit Nam cng thy r iu ny v quyt tm thc hin mt cch nghim tc". Ngay lp tc, Harriman s dng tuyn b ny khng nh vai tr ca Lin X trong vic thc y cc cuc hi m tin trin: "Lin X gi mt vai tr ch cht trong cc cuc m phn" v "ng ta khng tin rng cc cuc m phn s thng li nu thiu s h tr ca Lin X. Do , Harriman hy vng s quan h cht ch vi cc i din ca Lin X" Paris. Sau Harriman gii thch r cc mc tiu ca M ti cc cuc hi m. ng ni rng thuyt phc c hai ng Kosygin v Dobrynin, ng nghin cu "k lng" cng lnh ca Mt trn dn tc gii phng min Nam Vit Nam v thy tuy cn nhiu mu thun nhng c th chp nhn c. ng cho bit Chnh ph M mong mun trong cc cuc m phn lin quan n tng lai ca Nam Vit Nam, phi c pha chnh quyn Si Gn tham d. Harriman cn lo ngi Bc Vit Nam vn tip tc chuyn lc lng mc ngy cng cao vo min Nam v cha thy c du hiu kim ch no t pha H Ni. Cuc gp g u tin ny xc nh c nhng ng hng chnh cho cuc hi m gia cc i din M v Zorin. Trong cuc gp g u tin vi Harriman, theo ch o ca Moskva, Zorin khng c tuyn b g mi v lp trng qu r ca Lin X i vi cc cuc hi m. Mc tiu chnh ca ng ta l phi tm hiu cho c nh gi tnh hnh ca Washington v chnh quyn Johnson sn sng i ti u trong cuc hi m vi H Ni, khi cc i din M ln n thi cng rn ca Bc Vit Nam v vic Bc Vit Nam tng cng qun i vo min Nam sau khi M ngng nm bom tng phn Zorin ni thng tng rng lp trng ca Bc Vit Nam l "R rng v kin nh". Thc cht, s khng th c mt bc tin trin no trong m phn nu M khng ngng v iu kin vic nm bom Bc Vit Nam. Zorin nhn mnh rng v phn mnh, Chnh ph Lin X hiu r v ng h vic . i s Lin X khng nh li iu ny nhiu ln cn Harriman vn kin nh lp trng. i vi M, quan h u tin ny vi Lin X dng nh khng c kt qu lm. Tuy nhin, Harriman cng thy c mt s du hiu ng khch l. Chng hn nh vic Zorin khng bc b kh nng tip tc gp g Harriman. Thc vy, ng ta ng nhng quan h ny cn c uy tr v vch ra chng trnh quan h. ng ni c v rt vui khi gp ring Harriman v ch r Oberemko v Bogomolov l nhng knh lin lc khc. Harriman cn c mt c hi na gi t chc cc cuc gp b mt gia cc phi on M v Bc Vit Nam, "c th c pha Lin X tham d, nu h mun". V khng c lnh t Moskva v vic ny, Zorin khng ni g v cho rng iu tht "xa vi". Nhng i vi pha Lin X, kin ny ca Harriman l mt kh nng c th thc hin c nhm gii quyt b tc trong m phn v do s c coi l mt gii php tch cc. Cuc trao i u tin gia Zorin v Harriman c v nh c Moskva cn nhc k. Kreml ch th cho Zorin phi duy tr quan h vi on M, nh Zorin tha nhn trong cuc trao i th hai ca ng vi Harriman, ngy 25 thng 5 ti i s qun Lin X. Tinh thn ca cuc trao i ny khc xa so vi nhng g xy ra ti dinh i s qun M Shivew. Theo Harriman bo co th "Zorin c phn t tranh lun hn v t ra cng lng nghe mt cch nh

nhn". Mc d ng Zorin tuyn b rng lp trng ca Lin X v nhng vn chnh tr ca cc cuc hi m ny vn kin nh trc sau nh mt, nhng ng cng t ra quan tm hn n lp lun ca Harriman v nhng cuc gp g b mt gia pha Bc Vit Nam v M v cch nhn nhn ca M v cc bin php c i c li ca pha Bc Vit Nam i vi vic M ngng nm bom. V kh nng t chc cc cuc hi m b mt gia ngi i din ca hai on m phn, Zorin hi thm v thnh phn ca nhng cuc gp g , liu cc cuc hp ny c th bao gm c hai hay ba on t cc pha n tham d hay khng? Bn v vn p ng li v kim ch ca H Ni cng kh khn hn, v mi bn u ti khng nh lp trng ca mnh v vn ny m khng h c s iu chnh ng k no. Harriman cp n bi din vn 31 thng 5 ca Johnson v nhc li mc ch ca M mun bn v mt cuc ngng nm bom, ch khng phi tuyn b chm dt chin tranh ph hoi min Bc Vit Nam. ng ta cng lu cc ng nghip pha Lin X rng v cc tuyn b ca Bc Vit Nam hi thng t chng t H Ni hiu s vic theo ngha trn. Theo quan im ca Harriman, pha Bc Vit Nam i chch hng cc cuc Hi m ti Paris. Zorin t ra quan tm c bit n tuyn b ca Harriman rng: M hy vng c mt du hiu kim ch t pha H Ni v M khng yu cu c mt tuyn b chnh thc p li, iu ny pha Bc Vit Nam nht nh s phn i. i s qun Lin X ni rng pha M khng ni trc tip vn ny cho pha Bc Vit Nam bit. Harriman ni ti tnh cht cng khai ca cc cuc trao i chnh thc ngn ng ta khng lm vic . Nhng ng ta ha s thng bo cho on Bc Vit Nam c th lm mt iu g "bng hot ng hoc bng li ni" th hin s kim ch ca mnh p li nhng bin php n phng ca M. Cuc trao i ti i s qun Lin X chng t Moskva ang tch cc tm kim gii php tho hip ti Paris. Kreml r rng cho H Ni bit tng t chc cc cuc gp b mt gia khai phi on M v Bc Vit Nam, cng nh vic kim ch hnh ng. Khi lin lc vi pha Bc Vit Nam, cc nh lnh o Lin X chc chn cp ti nguy c ko di v tn cc cuc m phn, lu H Ni v li khuyn co ca Harriman v n tng khng thun li c th nh hng n cng chng M, v v ca chnh quyn Johnson mun ti nm bom ton b Bc Vit Nam. C th nhng lp lun ny thuyt phc c pha Bc Vit Nam. Hai quyt nh quan trng ca H Ni gi cho i din c th lc nht: ng L c Th, ng t chc cc cuc gp b mt gia hai phi on c th l kt qu ca vic gy p lc i vi Ban lnh o Bc Vit Nam t pha cc ng ch ca h Kreml. Cc nh lnh o Lin X khn trng thng bo cho i s ca mnh Paris v nhng thay i ny trong lp trng ca H Ni. Ch hai ngy sau cuc gp u tin vi Harriman ti i s qun Lin X, Zorn tr li: Khng, khi Harriman hi liu Zorin c cho vic t chc cc cuc hi m l "qu sm" hay khng. Harriman ngh i s Lin X thng bo cho pha Bc Vit Nam bit v vic xem phn ng ca Vit Nam th no. Zorin cho rng cc cuc hi m kn c th din ra cng vi cc cuc gp g cng khai m h "khng th tr hon c". Li l v t ca i s Lin X thn trng. Zorin ni: "Theo kin c nhn ti, phn ng ca h (Bc Vit Nam) vo thi im ny c th l tiu cc nhng vi kinh nghim ngoi giao ca mnh, ngi thng c chc thy rng tnh hnh ang thay i v c th sau ny phn ng ca h s tch cc tu thuc vo s tin trin ca cc cuc hi m cng khai". Zorin hu nh khng th ch a ra " kin c nhn ca mnh" v vn ny. c bt ln mt chc v quan trng trong b my ngoi giao ca Lin X di thi Stalin, ng khng quen vi vic c kin ring v truyn t cho cc nh ngoi giao nc ngoi m khng c cp trn cho php. ng l mt nh ngoi giao ca "Vin Molotov", mt ngi tha hnh nghim tc cc quyt nh ca lnh o. V Harriman bit iu ny rt r.

Trong mt cuc trao i khng chnh thc vi Dobrynin ti nh ph N, Washington "Con su gi" ny (ng nghip Washington thng gi Harriman vi ci tn ny v ng thng t ra nhng cu hi hc ba v nhng nhn xt kh chu) hi ng nghip Lin X ti sao Chnh ph Lin X khng b tr mt ngi khc nhy cm hn Zorin Paris..". Trong bo co v cuc trao i ny, Harriman cn ni r: "Ti ni cho ng ta rng ti hi tic vic Lin X khng b tr mt ngi "tn tin" hn Zorin Paris". Nh vy Harriman chc chn nhn thy tuyn b thn trng ca Zorin l ng hy vng. Do nhng thay i iu kin trong cc cuc Hi m Moskva r rng mun Ban lnh o Bc Vit Nam quyt nh c L c Th n Paris cng m phn vi Xun Thu. Khc hn vi mc ch ban u ca Bc Vit Nam ch duy tr m phn sung, Cng sn Vit Nam gi y c mun chuyn hi m tay bo "gi v bc b", sang thnh cc c hi m phn, nhng b ln nhau. Vi cng v U vin B chnh tr ng Cng sn Vit Nam; khng ging nh Xun Thu, L c Th l ngi c kh nng ra quyt nh v trong mt s trng hp c th gy nh hng i vi lp trng ca H Ni v cc cuc hi m. Tuy Moskva bit rng lnh o Bc Vit Nam coi cc cuc m phn ch l mt phn ca chin lc chung "va nh va m" ca h, nhng pha Lin X cng c tin v vic Bc Vit Nam mun m phn. u thng ging nm 1968, i s qun Lin X H Ni bo co rng trong giai on u m phn, pha Vit Nam c t c vic M ngng nm bom v cc hnh ng chin tranh khc chng Bc Vit Nam cng vi vic rt ht lc lng hi qun v khng qun M ra khi Vit Nam. Giai on ny phi c cc cuc tip xc tr b gia hai pha Bc Vit Nam v M nhm xc nh r ton b phm vi vu cu m phn. Cc cuc hi m sau c th bt u c s tham gia ca i din Mt trn dn tc gii phng mn Nam (NLF) v ch Si Gn giai on sau. Cui cng th tin trnh ny c th c kt thc vi mt hi ngh theo kiu Hi ngh Geneve c bo m quc t v gii php cho cuc chin tranh Vit Nam. Du mi hoi nghi ca Moskva vi quyt tm ca Bc Vit Nam theo ui k hoch ny nh th no i na; th vic c L c Th n Paris c th xua tan nhng nghi k . Khi dng chn ti Moskva trn ng n Paris, L c Th c Kosygin n tip th hin r quan tm ca Lin X i vi s mnh ca ng ta. Cuc gp g ba ngy sau khi Kosygin gi th cho Tng thng Johnson. Trong Kosygin dng li l mnh m v dt khot m t vic khi u cc cuc m phn chnh thc gia cc i din ca M v Bc Vit Nam l mt kh nng thc t tm ra gii php cho tnh hnh hin ti Vit Nam vi mc ch chm dt cuc chin m mu ko di nhiu nm qua Vit Nam. Kosygin ni rng: "Nhn dn trn ton th gii mong i nhng kt qu tch cc ca cc cuc m phn gia M v Vit Nam ti Paris, v kt qu gn lin vi trin vng lm gim tnh hnh quc t cng thng". Sau khi by t lo ngi rng s tr tr trong m phn, c th a n vic M tip tc nm bom ph hoi Bc Vit Nam, Kosygin lu Tng thng M rng Chnh ph Lin X "hn mt ln" by t kin ca mnh l "vic M chm dt ton b v v iu kin nm bom v cc hnh ng chin tranh khc chng Bc Vit Nam c th m ra con ng ti gii php ho bnh". Theo quan im ca Kosygin th vic nm bom l "tr ngi chnh chn ng tin ca hi m Paris". Phn tip l th ca Kosygin gy nhiu tranh ci trong ni b chnh quyn Johnson, nht l trong s cc c vn Tng thng. Kosygin vit: "Ti v cc ng nghip ca mnh tin rng, v chng ti c c s ni iu , "vic M chm dt hon ton vic nm bom v cc hot ng chin tranh khc lin quan n Bc Vit Nam", c th a n s khai thng tnh hnh, m ra trin vng t ti mt gii php ho bnh cho cuc chin". Kosygin m bo vi Washington rng mt bin php nh vy s "khng th gy hu qu ngc li i vi M, khng thit hi v quyn li ln uy tn quc t ca M". Kosygin kt thc li ku gi Washington ca mnh vi mt thng ip rng theo yu cu ca Harriman, Chnh ph Lin X khuyn co cc i din ca pha Vit Nam v li ch ca cc "cuc m phn khng chnh thc gia M v Bc Vit Nam, v Moskva tin rng "tt c cc hnh thc quan h trao

i gia hai bn phi c tn dng". Chc chn l th ny l kt qu cc cuc Hi m gia Kosygin vi L c Th. C th trong cc cuc hi m ny, Ch tch Hi ng B trng Lin X thng bo cho L c Th v cc cuc trao i Paris, gia Zorin v Harriman v lm r c quan im ca H Ni v trin vng i ti mt gii php cho cuc chin tranh Vit Nam. Phi chng Bc Vit Nam chc chn s khng phn bc cc cuc hi m nghim chnh vi pha M mt khi vic nm bom chm dt nn ban lnh o Lin X quyt nh gy sc p mnh m v i Washington chm dt nm bom. Tuy nhin, Johnson cha hn tin ngay nhng tn hiu ca Moskva, Johnson vit trong nht k rng: "Ti vn nh r m bo Moskva cui nm 1965 rng nu chng ti ngng nm bom Bc Vit Nam trong mi hai hoc hai mi ngy th iu tt lnh s n. Trn c s , chng ta ngng nm bom khng phi trong mi hai hay hai mi, m ba mi by ngy nhng khng h c g tt p xy ra ci m Moskva ni lc ny l iu h khng ni ra hai nm ri trc y". C Rusk v Rostow u nht tr vi Johnson v vic ny. Trong cuc gp ca Tng thng vi cc c vn v chnh sch i ngoi ngy 9 thng 6, Rusk m t bc thng ip ca Kosygin l "kh hiu". B trng B Ngoi giao M cn phi lm r hn, thm ch phi m bo chc chn rng H Ni "s lm mt vic g c th p li vic M ngng nm bom". Lp lun ny mu thun vi lp lun ca B trng B Quc phng Clark Clifford, Harriman v Vance (lc ny c Harriman v Vance ngh Washington). Clifford coi l th ca Lin X l: "Mt c ch tch cc c th t Moskva ng ch pht huy tc dng". ng ngh Tng thng "hy vui v nhn th" v tuyn b ngng nm bom trn ton lnh th Bc Vit Nam, ni r cho c Moskva v H Ni bit rng nu pha Bc Vit Nam khng c hnh ng p li tng ng th M s hu b lnh ngng nm bom. Clifford thay i cn bn quan im v chin tranh t khi ng c b nhim chc B trng B Quc phng. ng tin rng vic nm bom khng th kt thc chin tranh: "Mun chm dt chin tranh th phi dn xp vi Lin X h s dng u th ca mnh m M khng c, buc H Ni phi chm dt chin tranh". i vi vic ngng nm bom ba mi by ngy ca M, ng cho rng bi cnh tnh hnh thay i v khng cn phi c vic sm nh vy. Trong khi tho lun v cch p li li ngh ca Moskva, khng mt ai ng h Clifford. Harriman ng vi B trng B Quc phng M rng l th ny ca lnh o Lin X l "cc k quan trng" v vic M c phn ng tch cc p li m bo ca Kosygin "c th l mt bc khai thng tnh hnh", nhng ng ta khng dm ng u chng li kin ca Tng thng Johnson v thy r v tr, vai tr ca mnh v thi ca Tng thng i vi Rusk. Nhng sau ny trong mt bo co "hon ton mang tnh cht c nhn", ng ta cho rng phn ng nh vy ca chnh quyn M lc trc bc thng ip ca Kosygin lm mt i c hi t c mt gii php c th chp nhn c i vi Bc Vit Nam vo h 1968. Johnson tr li Kosygin rt d dt. ng ta thng bo cho Kosygin bit M sn sng chm dt nm bom Bc Vit Nam ch khi no c thng bo cc bc gim cc hot ng v lc ca Bc Vit Nam. Tng thng m bo vi Kosygin rng ng ta rt vui lng bn bc trc tip cc vn trn vi Chnh ph Lin X. ng vit: "Nu ngi khng nh vi chng ti rng s khng c mt hu qu xu no v mt qun s i vi cc lc lng ca M v ng minh ca M, th chng ti sn sng chp nhn tuyn b ca ngi v s ban b nhng mnh lnh cn thit". Ngy 11 thng 6, Rusk chuyn th phc p ca Johnson cho i s Lin X, Dobrynin. S tht vng ca Lin X i vi mt bc th nh vy mi sau ny mi c bit qua cuc trao i gia Dobrynin vi cc nh ngoi giao M rng Moskva hy vng c li p tch cc hn ca Washington. Dobrynin cho bit Lin X hy vng Chnh ph M s chp nhn li ngh ca Kosygin. Khi trao i vi Lewellyn Thompsom ngy 13 thng 6, Dobrynin cho rng M b l mt c hi. Hon ton thn trng khng sa vo th phi lm trung gian ho gii v ng nhn mnh trong

trng hp ny, "h i qu xa". Trong khi Thompson bao bin cho s nghi ngi ca Tng thng Johnson v nhng n tng khng tt sau nhng ln ngng nm bom trc y, Dobrynin ch r s khc bit gia l th mi nht ca Kosygin vi nhng thng ip trc y ca Lin X. Dobrynin cho bit tuyn b ca ng l "bn vit tay ca ngi ng u Chnh ph v hn na ng ra li tuyn b di danh ngha Chnh ph Lin X". Ngi ta c th t hi liu Ban lnh o Lin X c cc mc tiu kn o no, nhm thuyt phc M ng ngng nm bom v iu kin, ngoi mun thng thy ca Lin X l thc y cc k hoch ca cc "bn" Vit Nam. Ti mt cuc gp g vi Tng thng M ngy 9 thng 6 tho lun l th ca Kosygin, Charles Bohlen cho rng nu M ngng nm bom ton Bc Vit Nam th s lm tng v tr, vai tr ca Lin X i vi H Ni v cho php Lin X c lp trng quyt nh hn i vi H Ni. Bohlen gii by suy ngh ny, vi Dobrynin vi ngy sau xin kin ca Dobrynin th no. ng ni vi Dobrynin rng ng cm thy iu m Lin X ang c t cho M bit rng Lin X cam kt vi Bc Vit Nam ch yu v cc cuc tn cng ca M i vi Bc Vit Nam, nu cc cuc tn cng hon ton chm dt th trch nhim ca Lin X trong vn ny c th s gim i ng k. Dobrynin tn thng v kinh nghim ca Bohlen v cc vn Lin X v trnh tr li trc tip cu hi ca Bohlen. Tuy nhin, trong cuc tro i vi Harriman ngy 22 thng 6, Dobrynin t ra tin tng nh ngoi giao lo thnh ny hn ng nghip tr khc v ni gn ging nh li ca Bohlen rng: "Chnh ph Lin X c th d dng ni r kin ca mnh hn i vi Bc Vit Nam khi vic nm bom chm dt hon ton". Bng vic khng chp nhn li m bo ca Kosygin, Chnh ph M lm Lin X mt i uy tn i vi H Ni. Nhng r rng nhng suy ngh mi ch l mt phn ca bi ton. Ton b s tht l Lin X mun gii quyt chin tranh mc t nhiu c th chp nhn ph hp theo cch nhn nhn ca h, vi tnh hnh th gii v th ca Lin X cng nh ph hp vi cc k hoch ca H Ni. Cc cuc hi m Paris th hin hy vng thc hin c nhng mc tiu m khng ngi phi chu nhng tn tht ln hn na. Khi Johnson t chi ngng nm bom, v s rng hnh ng ny ca M s lm Bc Vit Nam tht vng, ng thi hy vng tm c mt tho hip no th Moskva vi v thuyt phc H Ni khng b cuc. Ngy 13 thng 6 trong th gi H Ni, cc nh lnh o Lin X khng nh li tm quan trng ca cc cuc hi m Paris i n mt gii php ho bnh cho cuc chin tranh Vit Nam. Thi im quyt nh ph thuc vo mt trn ngoi giao v quan trng l phi hiu r cch lm th no gii quyt vn Vit Nam. Kreml dnh cho cc ng ch Vit Nam ton b sc mnh quc t ca Lin X t c thng li trong cuc u tranh chnh tr v ngoi giao cng sm cng tt. Cc nh lnh o Lin X cn vit trong l th rng Harriman nhn mnh n nhu cu m phn cc vn nm ngoi vn ngng nm bom ca M nh vn phi qun s (DMZ), lch trnh i bn cng rt qun khi min Nam Vit Nam v vic Chnh ph Si Gn tham gia vo cc cuc hi m. H Ni p li li ku gi ca Moskva chng ly g mn m hn phn ng ca Washington. Nh i s qun Lin X bo co rng phi mt gn mt thng sau mi c tr li ca H Ni, trong khng h c "mt lun im no mang tnh xy dng nhm t ti mt gii php ho bnh cho vn Vit Nam ph hp vi tnh hnh thun li hin nay". Bo co ny cn kt lun rng Ban lnh o Lin X c th khng nh gi ht c vai tr quan trong ca cc kha cnh chnh tr trong gii php . Cng theo cc nh ngoi giao Lin X ti H Ni cho bit th nhn t Trung Quc tip tc ng vai tr quan trng trong vic vch chnh sch ca Bc Vit Nam. Phn ng ca Bc Kinh i vi cc cuc Hi m Paris khng h c du hiu tch cc no. R

rng, H Ni nht tr phi ngi vo bn m phn vi M m khng h hi kin pha Trung Quc trc. Thm ch, sau khi Bc Vit Nam tuyn b sn sng m phn, trong cuc ving thm Bc Kinh ca lnh o Bc Vit Nam hi thng 4 nm 1968, pha Trung Quc cn ni rng, cha phi lc, Vit Nam ngi vo m phn vi M. Cc nh lnh o Trung Quc nhn mnh: "Chng ta qu vi i n nhn nhng". Khi cc cuc Hi m bt u Paris, th Bc Kinh ph nhn cc cuc hi m ny. Bo ch Trung Quc u b qua nhng tin v hi m v ln ting ph phn Php b tr t chc cc cuc hi m. ng thi Bc Kinh tin hnh bin php thc t nhm ph hoi gii php cuc chin ng Nam . Ban lnh o Trung Quc gy sc p buc H Ni t b quyt tm m phn bng vic to ra nhng kh khn cho hng lot lnh vc hot ng ca Bc Vit Nam. H ngn tr vic cung cp vin tr ca Lin X cho Bc Vit Nam, tin hnh cc hot ng khiu khch i vi cc tu Lin X gh cc cng ca Trung Quc trn ng n Bc Vit Nam v gy kh d cho Bc Vit Nam qua lnh th Trung Quc. S cc v khiu khch nh vy trc y xy ra, nhng nay tng ln ng k. Theo bo co ca i s qun Lin X ti Trung Quc hi thng 5 v thng 6, pha Trung Quc gi li trn lnh th ca mnh khong tm trm toa xe la ch v kh v trang thit b qun s v khong by on tu ho c bit ch t hp phng khng cho Bc Vit Nam. R rng, hnh ng ny nhm vo Lin X v H Ni v ban lnh o Trung Quc cho rng Moskva phi chu trch nhim i vi nhng hnh ng ca Bc Vit Nam trong vic m phn vi M. Vic chn cc tu vn ti Lin X n Vit Nam, i cng vi hot ng khiu khch ti bin gii X-Trung, ni xy ra ngy cng nhiu cuc xung t, t chn mi v trong thng ging, thng hai nm 1968, ln mt trm su mi t v trong thng 5. Ngoi cc k hoch ngn tr Bc Vit Nam ngi vo hi m vi M, cc nh lnh o Trung Quc cn ra sc li dng Mt trn dn tc gii phng min Nam, Bc Kinh bt u m rng cc quan h ring r vi Mt trn dn tc gii phng, thuyt phc cc nh lnh o Mt trn tip tc "trng k khng chin". Moskva cng c tin v m mu ca Bc Kinh t chc cc n v ngi Hoa Nam Vit Nam nhm y mnh cc hot ng qun s y. ng thi Ban lnh o Trung Quc c gng tip tc thuyt phc cc bn Bc Vit Nam rng, m phn vi M l sai lm v nguy him. Thng 10 nm 1968, khi trin vng i n mt Hip nh v vic M ngng nm bom sp c kt qu ti Hi m Paris, mt quan chc cao cp Trung Quc ni vi mt ng nghip Vit Nam ti Bc Kinh rng Trung Quc coi vic l "s tho hip gia Vit Nam v M, mt tht bi nghim trng v tn tht to ln i vi nhn dn Vit Nam". ng ta so snh vic vi Hip nh Geneve 1954 v tuyn b rng Vit Nam "cn phi cho php M ti nm bom v tn cng trn lnh th Vit Nam". Theo pha Trung Quc, M s phi gim bt cc cuc khng kch bn ph Bc Vit Nam gim cng thng tnh hnh min Nam. i s qun Lin X Bc Kinh bo co, phn tch l do ti sao lnh o Trung Quc kin quyt chng li cc cuc Hi m ti Paris. Theo bo co th vic tip tc cuc chin Vit Nam cho php ng Cng sn Trung Quc tip tc t Trung Quc trong tnh trng cng thng, nhn dn cng s chin tranh xm lc. i s qun Lin X kt lun rng v mt t tng, mt gii php cho cuc chin Vit Nam s ging mt n mnh vo chin lc qun s "trng k khng chin" ca Mao v c th dn n lm suy sp cc t tng khc ca "Ngi cm li v i". Theo nhng ngi Mao-t, v mt chin lc, cuc chin tranh Vit Nam s lm suy yu c M v Lin X, v lm tng c hi i u qun s trc tip gia hai i th chnh ca Trung Quc. Ngoi ra, i s qun Lin X tin rng Trung Quc ang c s dng cc chin thut chin tranh v li dng s c mt ca M ng Nam nhm tng cng v tr ca mnh khu vc ny. S phn tch c tnh ton ny ca Bc Kinh lm tng mi lo ngi ca Lin X v nh hng nguy him tim tng ca Trung Quc i vi cc cuc m phn Paris.

Mc d hi thng su xut hin mt s du hiu tch cc ti cc cuc hi m b mt gia cc i din ca hai phi on M v Bc Vit Nam. Nhng vn cha c mt bc tin ng k no dung ho c lp trng ca H Ni v Washington. Phi mt vi tun pha Bc Vit Nam mi ng gp g b mt. Quyt nh ca Bc Vit Nam c th l kt qu cuc trao i ngy 13 thng 6, gia Zorin, Harriman v Vance. Khi i s Lin X Zorin thng bo cho pha M bit lp trng chnh ca Bc Vit Nam l s khng bn bc cc vn no khc hoc khng bt u cc cuc m phn b mt cho ti kh no M chm dt nm bom, Harriman v Vance cnh bo Zorin rng tnh trng b tc ny e do nghim trng i vi hy vng c c cc cuc hi m thng li. C hai quan chc ny cho rng "sc p hin nay i vi Tng thng ang gia tng v nu cc cuc tn cng ca ch Si Gn cng ko di, cng nh tnh trng b tc Paris vn tip tc th sc p ngy cng quyt lit". Harriman tin rng nh hng ca Moskva thuyt phc c H Ni n hi m Paris, i ngc li mun ca Bc Kinh. Nu cc cuc hi m tan v th chnh l tht bi ca Moskva v l thng li ca Bc Kinh. Harriman nhn mnh rng gia Lin X, Bc Vit Nam v M u c nhng mc tiu chung. ng ni: "C ba pha u mun Bc Vit Nam thot khi s kim to ca Bc Kinh. Hn na, M "hon ton vui lng" tha nhn Bc Vit Nam vn l mt nc x hi ch ngha. Cn i vi Nam Vit Nam, tng lai ca n phi do chnh nhn dn Vit Nam quyt nh ly". Harriman vn ng Moskva gi vai tr quyt nh trong vic dn xp cc cuc hi m b mt "phi c giu kn nu cn thit, trong i s qun Lin X hoc mt ni no hoc ngay ti tr s on Bc Vit Nam c th l hai ng Xun Thu v L c Th" s hi m vi Harriman v Vance. Zorin tr li rng hin ti khng th o tng rng H Ni nht tr gp b mt ch sau khi ngng nm bom. Mc d vy, chc chn cc i din m phn ca Bc Vit Nam suy ngh i n mt bc quyt nh. Cuc gp kn u tin gia cc thnh vin cp thp ca hai on din ra ngy 17 thng 6. Tm ngy sau, Vance b mt gp H Vn Lu. Cng ngy , Sherbakov thng bo cho B trng B Ngoi giao Bc Vit Nam v ni dung cuc trao i ngy 13 thng 6 trong i s qun Lin X Paris. Cc nh lnh o H Ni c th hi lng v h theo ng li khuyn ca cc ng ch Lin X. Ngay t u, cc cuc gp g b mt gia cc thnh vin hai on Vit Nam v M khng c nh hng trc tip n nhp tin trin ca cc cuc m phn trong cc cuc gp g b mt ny, pha Bc Vit Nam vn gi nguyn lp trng c nh h nu ra trong cc cuc trao i chnh thc. Nhng pha M cng khng a ra cc tho hip khc nhau khi m h cm thy khng th thc hin c. Trong mt ln trao i b mt vi ng H Vn Lu vo cui thng 6, ng Vance a ra mt gii php c th gii to b tc v vic M ngng nm bom v cc bc i tng ng ca Bc Vit Nam. Vance vch ra k hoch "giai on mt - giai on hai" vi ni dung l pha M s b mt thng bo cho pha Bc Vit Nam v ngy M chm dt nm bom trc khi tuyn b cng khai nu H Ni sn sng thc hin cc hnh ng tng xng c tho thun trong cc cuc m phn ti Paris. Nh vy k hoch ny to ra v ngoi ca mt bc i n phng ca M v gip pha Bc Vit Nam c thi gian suy ngh m khng c n tng rng cc hnh ng p li ca mnh gn lin vi vic ngng nm bom ca M. l tho hip c li nhng pha Bc Vit Nam khng t b lp trng kim quyt i M trc ht phi chm dt nm bom ph hoi th H Ni mi m phn v cc bin php phi thc hin. Tr ngi tng chng khng th vt qua c khi Tng thng Johnson t chi chm dt nm bom

m khng bit g v cc bin php p li t pha H Ni. Trong tnh th b tc ny, vi mt tho hip gn nh trong tm tay, pha Lin X m nhn vai tr nh nhiu ln trc y cho ti khi m phn chnh thc bn bn bt u t thng 1 nm 1969. l vai tr trung gian khng chnh thc ni hai bn tham gia m phn. Tnh cht khng chnh thc ny gip Lin X t r b mi trch nhim v thc hin chc nng mi gii khi Lin X nhn thy c c hi t c tho hip v thi tch cc t pha H Ni. V mt cng khai, Kreml nhiu ln t chi bt k mt ngh no yu cu Lin X lm trung gian Vit Nam. Ngay sau khi cc cuc Hi m Paris bt u, Moskva vn gi thi cc k thn trng trnh xut hin khng chnh thc hay hp thc, v Moskva bit rng c hai loi vai tr u phi gnh vc nhng bn phn v chu nhng him ho nht nh. Ban lnh o Lin X khng mun c hai vic . H khng mun t b v tr ca mnh i vi Vit Nam v cc ng minh khc trong phong tro Cng sn th gii. ng thi, bng vic trnh cng khai ho vn gip Lin X c th thc hin c mc tiu gii quyt ho bnh cuc xung t ng Dng. Do , khi k hoch "giai on mt - giai on hai" tng chng nhiu hy vng nhng khng thc y c cc cuc hi m tin trin, Moskva thng qua Zorin ngh c mt iu chnh nh. i s Zorin ngh vi pha M rng Lin X ng chm dt v iu kin vic nm bom, ng thi hai bn tho thun danh mc rt lc lng qun s bn bc sau khi ngng nm bom. Ni cch khc, nh Th trng quc phng M, Paul Waruke vit trong bo co ln Clifford rng: "Nhn t ch cht l vic gim cc hot ng qun s s a ra bn bc phi c tnh cht c i c li, mi bn phi chp thun cc bin php xung thang chin tranh nht nh. Do , cc hnh ng c i c li c th thc hin sau khi ch khng phi trc khi ngng nm bom". Waruke cho rng M cn vch ra mt th thc no c th p ng c nhng yu cu m i s Lin X a ra. Nhm m phn ca M Paris thun theo ngh trn ca Lin X, nhng Harriman v Vance kin quyt i phi m phn v cc hnh ng hai bn cng tin hnh trc khi M tuyn b ngng nm bom. Theo Harriman thng bo cho Zonn bit, tuy ng H Vn Lu t ra quan tm n k hoch trn ca M, nhng pha Bc Vit Nam vn khng khng i M chm dt nm bom trc khi tin hnh bt k mt cuc m phn no. Mt ln na vn ny li i vo ng ct. Rusk gii thch cho i s Lin X Dobrynin rng i vi Washington, vic chm dt nm bom v sau m phn v cc hnh ng cng xung thang chin tranh khc vi vic chm dt nm bom v tip tc thc hin xung thang chin tranh. ng ta bin lun rng: " phi thc s l vn xung thang chin tranh p ng vic thc hin chm dt nm bom". Dobrynin khng tin v hi li rng liu i vi M, vic ngng nm bom c th qu kh khn n th khng. Trong lc Paris, cc nh m phn ang lm vo b tc th chin trng Nam Vit Nam yn lng l thng. Qun i Si Gn ngng pho kch, vic chuyn qun v trang thit b chin tranh vo khu phi qun s (DMZ) chm li. Phi chng H Ni nh tn hiu p ng li li ku gi ca M hay ch l khonh khc yn tnh trc mt cuc tn cng qun s sp xy ra. Harriman hiu s yn tnh ny l du hiu th hin pha Bc Vit Nam mun hp tc trong vic gii quyt cuc chin tranh Vit Nam. Sau khi tham kin William Brundy v Nicholas Katezeubaeh, Th trng B Ngoi giao M ang Paris gi mt bo co cho Washington xut rng Tng thng M nn chm dt nm bom v cho s im lng trn l s kim ch hnh ng qun s theo yu cu ca M. Tht ng ngc nhin, hu ht cc thnh vin hay hoi nghi nht trong chnh quyn M li ng h rt tch cc s din gii tnh hnh chin trng ni trn.

Walt Rostow chun b mt bo co cho Tng thng. Trong , mc d d on rng khong yn tnh trong thng 7 c th l bo t trong thng tm, ng vn ngh cho pha Lin X bit M sn sng ngng nm bom vo ngy X, trn c s nh gi chin trn ang gim i Nam Vit Nam. Bng c ch ny chnh quyn M hy vng sau khi ngng nm bom, cc hnh ng qun s ca Si Gn khng b tn cng v c hai bn tham chin ti lp ngay khu phi qun s. ng thi, Washington c th ni cho pha Lin X hiu hn v s dn xp ny. Rostow tha nhn: "y l vn bi mo him v tt nht l i xem trn thc t liu H Ni c p ng trc tip ngh ca Zorin khng. Nhng s tht bc th ngy 5 thng 6 ca Kosygin m u vn bi cho chng ta nu phi quyt nh vn th nn mnh dn thc y tnh hnh tin trin". Tht l mt s trng hp ngu nhin, cng lc vi ngh ca Harriman v k hoch c th v cc bc i ca M a ra Washington, t Thi bo New York cng a ra mt ngh tng t. Ph Tng thng Hubert Humphrey cng ph ho bi ca ny ca "nhng ngi yu ho bnh". Theo Harriman, Johnson " ph bnh". Johnson gi bo co ca Harriman l "vin vng" v cho n l mt phn m mu by t buc ng ta phi ngng nm bom. Ngy 30 thng 7, Tng thng lnh cho Rusk phi t chc hp bo, Harriman gi y l: "Cuc hp theo ng li cng rn ph b mi thnh qu cng vic m Vance v ti v ang lm Paris t u thng 5. iu ny c pha Bc Vit Nam coi l mt thay i v lp trng. Trn thc t, ng H Vn Lu hi Vance nu chng ti c thc s i din cho Tng thng khng, v cc tuyn b ca B trng B Ngoi giao khc bit vi nhng g m ti v Vance ang ni". Trong hon cnh nh vy m phn li i vo b tc v trin vng vn m nht v mt tho hip trn c s k hoch giai on mt, giai on hai tan bin thnh my khi. m phn tr tr ko di sut thng 8 v ht thng 9 m khng t c mt kt qu ng k no. Sau hng lot s kin ny, Moskva gi y gim bt s tham gia vo hi m. Ban lnh o Lin X qu bn rn i ph vi khng hong Tip Khc nn khng quan tm nhiu n tnh hnh vng ng Nam xa xi ny. Cc s kin Tip Khc hi thng 8 nm 1968, v vic Lin X xm lc nc ny gn cht vi cuc chin Vit Nam khng ch v nhng s kin ny lm phn tn ch ca Lin X i vi cc cuc Hi m Paris, m v M dnh lu vo cuc chin Vit Nam, Lin X c th cm thy rnh tay hn xm lc Tip Khc m khng chu mt hu qu nghim trng no nh hng n v tr ca Moskva trong cng ng th gii, hoc chu s cm vn no ca phng Ty. Cuc khng hong Tip Khc cng nh du mt bc ngot trong vic tng cng nh hng ca Lin X ng Nam so vi nh hng ca Trung Quc, do to iu kin cho Moskva rnh tay hnh ng trong khu vc ny. nh hng ny to cho Moskva trin khai mnh m hn chnh sch ca mnh nhm chim quyn lnh o kim sot cc s kin quc t d chng din ra u trong mt th gii hai cc. Ngn cch gia Moskva v Bc Kinh ngy cng ln cng gp phn cng c tham vng ca Liu X trong cuc u tranh gii phng th gii loi ngi khi him ho ca ch ngha quc. p li vic Trung Quc cu kt vi phng Ty, ln n Lin X xt li, phn bi ch ngha Mc-Lnin v ch ngha quc t v sn, Kreml phi kin quyt bo v chinh sch ca mnh khng ch bng nhng li l cng rn m cn bng hnh ng.

Chng 8 (TT) Cuc m phn "y hc ba"

B trng B Ngoi giao Gromyko, trong bi din vn u nm 1966, khuyn co rng "Lin X khng th b qu mi din bin tnh hnh bt c khu vc no trn th gii". Gromyko ni thm: "Chnh sch khng can thip cng vic ni b ca bt k quc gia no ca Lin X khng c ngha l Lin X b qua v trung lp trc nhng hnh ng can thip ca cc nc khc". R rng l Lin X c gn ghp ngha trn cho khi nim "can thip" theo h thng gi tr ring ca mnh. ng thi, Gromyko cn tuyn b thng thng: "Vn bin gii Chu u c gii quyt trit v vng chc. Bin gii quc gia ca b bn v ng minh ca chng ta u c m bo an ninh nh bin gii ca ring chng ta". y l li cnh bo dt khot rng Kreml s khng nng tay bo v cc v tr ca Lin X chu u. Do vy, khi ng Cng sn Tip Khc mt quyn kim sot tnh hnh t nc trong nhng nm 1967-1968, th Lin X thy r mi e do i vi ch ngha x hi trong mt khu vc k cn bin gii Lin X cng l mi e do i vi v tr i chin lc ca mnh. Cc nh lnh o Lin X coi quan h vi Tip Khc l mt trong nhng yu t ch yu trong chnh sch Chu u ca mnh v cn bng lc lng ng-Ty. c bit, theo Tr l chnh sch i ngoi Andrei Alexanderov Ageiltov th ng Breznev coi Tip Khc vi Ba Lan, ng c l xng sng ca khi Warsawa. Nhng Tip l ng minh ng tin cy v gi tr nht trong ba nc trn. Quan im ny chu nh hng cc kinh nghim ch quan ca cc nh lnh o Lin X c bit l ca Breznev. Moskva theo di cht ch cc s kin xy ra Tip Khc t 1967 v tin hnh nhiu hot ng phng nga tnh hnh bng n nhng cc nh lnh o Lin X khng ng li xy ra mt cuc khng hong c quy m v tnh cht nghim trng nh vy trong ma xun v ma h 1968. Trong hon cnh , Kreml c gng kim sot tnh hnh bng mi phng tin k c hot ng qun s. Kreml hp cc nc trong khi Warsawa cng cc nc ny thuyt phc cc ng minh Tip Khc ko li tnh hnh theo hng c li cho Lin X. Khi cc hot ng ngoi giao ny tht bi v b sc p t pha nhng ngi theo ng li cng rn Kreml v lnh o cc nc x hi ch ngha khc, Kreml s dng v lc gii quyt tnh hnh v h s vic Tip Khc li khai s lm suy yu v tr ca Lin X. Quyt nh can thip vo Tip Khc c B chnh tr ng Cng sn Lin X thng qua mt cch min cng. Theo cc ti liu hin c tit l ln u tin, gn nh n pht cht Breznev vn khng ng thng qua mt quyt nh hnh ng nh vy. Nhng tm quan trng ca Tip Khc i vi vic thng nht phe x hi ch ngha v nh hng ca Lin X trong khu vc, cng nh sc p ca cc ng nghip xo i mi suy tnh khc. Vo m 20 v 21 thng 8, lc lng v trang ca nm nc khi Warsawa gm c lc lng ca Lin X xm lc Tip Khc. Ngy hm sau, t Pravda ng bi ca hng TASS vit v "yu cu ca nc Cng ho X hi Ch ngha Tip Khc ku gi cc ng minh gip v a qun i vo lnh th ca mnh. Ban lnh o Lin X khng th khng tnh n bc i ny, c th gy ra phn ng phng Ty. chnh l s vi phm trng trn nguyn tc khng can thip cng vic ni b nc khc, nhng Lin X ngoan c bm ly bin gii ca mnh v nguyn tc ny. Trong khi quyt nh can thip, Kreml lun tin rng s khng c phn ng mnh m no xy ra. Cc nc Ty u r rng l khng th chng c hnh ng ny ca Lin X, m ch c th c nhng bin php tr a t pha M.

Nhng Washington khng th tr a bng v lc v hai l do: Trc ht t sau Chin tranh th gii th hai, gii lnh o M tha nhn ng v Trung u thuc khu vc nh hng ca Lin X. Th hai l chnh quyn Johnson khng h mun t b vic bnh thng ho quan h vi Lin X v vic Lin X gip gii quyt cuc chin Vit Nam, p ng li nhng nguyn tc quan trng khc. Hay ni mt cch khc, cc chnh tr gia M khng th nhng chun mc o c ln t nhng hnh ng chnh tr thc tin m h phi tin hnh. T lu Washington nhn thc r him ho ca vic Lin X xm lc Tip Khc nhng trc khi s vic xy ra, Chnh ph M khng h lm g ngn chn him ho . Song liu chnh quyn M mun ngn chn him ho khng? Johnson tha nhn trong hi k ca mnh "Chng ta khng th lm c g nhiu ngoi ng xem v lo ngi". ng ta ni v khng c k kt hip c g vi Tip Khc, nhng tia hy vng mong manh NATO ng h bng cc hot ng qun s, chnh nhng ngi Tip Khc cng khng mun khng c. Phn ng chnh thc duy nht ca M i vi hnh ng xm lc ny l vic Johnson hon chuyn thm Moskva bt u cc cuc hi m v v kh chin lc. Phn ng i vi vic Lin X vi phm Lut php quc t rt yu t. Khng c mt cuc tho lun no c t chc Lin Hp quc, cng khng c cm vn trong kinh t hoc vn ho vi Lin X. i vi vic Tng thng M hu b chuyn thm Lin X, Johnson thc s mun i thm v ng ta mun t im cho gh Tng thng ca mnh bng mt hnh ng mnh m cui cng no , c th l mt cuc hp cp cao vi pha Lin X nhm tho thun cc cuc m phn v kim sot v kh. Nh Clark Clifford tng trnh, Tng thng M "khng mun t b mc tiu to ln cui cng ca mnh v tm mi cch trnh hu b ". Tuy nhin, sau khi tuyn b hu b chuyn ving thm ni trn, Johnson nhiu ln cp li tng v mt chuyn thm Moskva. Ngay khi cuc xm lc ca Lin X tr thnh mt vic ri, M bin Tip Khc thnh li th mc c trong nhiu lnh vc khc nhau trong quan h X-M. Ngy 17 thng 9, chnh quyn M thng bo kn cho pha Lin X bit rng "H c th gim sc p Tip Khc bng cc cuc Hi m v Trung ng". R rng l Washington c th s dng cc chin thut tng t trong m phn vi Vit Nam. Trong khi phng Ty khng chng li hnh ng xm lc Tip Khc ca Lin X, th phng ng, Kreml c s ng h mnh m ca H Ni v Lin X n lc bo v s thng nht ca h thng x hi ch ngha. Vic Bc Vit Nam ng ng h cuc xm lc ny th hin mt bc ngot quyt nh i vi Lin X nhng l mt n mnh m nh vo Bc Kinh. Cc t bo hng u ca Bc Vit Nam khng nhng ch ng ton vn tuyn b ca TASS v vic qun i khi Warsawa tin vo lnh th Tip Khc, m cn ph ho cc lp lun ca Lin X bin minh cho hnh ng ni trn vi tuyn b rng: " l hnh ng c tin hnh v mc ch cao c". Khi Bc Kinh pht ng chin dch rng ln phn i hnh ng xm lc ca Lin X, th s ng h ca Bc Vit Nm nhanh chng c ch v nh gi cao Moskva. Nhn dp k nim hai mi ba nm thnh lp Nc Vit Nam dn ch cng ho, mt bi bnh lun ca t Pravda-lun phn nh quan im chnh thc ca Chnh ph, vi nhan "Nhn dn Vit Nam anh hng" v tha nhn quan im ca H Ni i vi cuc khng hong Tip Khc rng: "Nhn dn Vit Nam, qua kinh nghim ca ring mnh, tin tng vo sc mnh v i ca tinh thn on kt quc t v sn. Nc ca Vit Nam dn ch cng ho ng h hnh ng ca Lin X v cc nc x hi ch ngha khc. Nhn dn lao ng Vit Nam ang tin hnh mt cuc u tranh quyt lit chng quc v lun thy r nhng hot ng en ti, nh bn chng cc nc x hi ch ngha ca chng". Vic H Ni cng khai ng h Moskva l mt du hiu tch cc i vi cc nh lnh o Lin X nh hng, nh gi chnh sch ca Bc Vit Nam ngy cng lin minh cht ch hn vi Lin

X v c lp hn vi Trung Quc. Nhng du sao th H Ni cng sn sng b qua kin ca "nc lng ging pha Bc v i ca mnh", nn Kreml rt hi lng v nhng nh hng ngy cng tng i vi chnh sch ca Vit Nam, c bit l trong vn hi m. Do , Moskva vi v p li biu hin mi v lng trung thnh ca Vit Nam bng cch thc y thng li ca cc cuc Hi m Paris ngay khi s kin Tip Khc dp yn vo cui thng 9. Trong thng 9, cc cuc Hi m Bc Vit Nam M c bc tin nht nh. Sau nhiu thng h di m phn khng c kt qu, d c cc cuc trao i chnh thc, cng khai hay c cc cuc hp kn gia Cyrus Vance v H Vn Lu, hoc c cc cuc hi m b mt cp cao gia Harriman v L c Th ti mt trong nhng "nh an ton" thit k ring cho nhng cuc gp g nh vy, nhng cng ch c nhng thay i nh trong lp trng khng khoan nhng ca cc nh m phn H Ni. Harriman v Vance nhanh chng nhn thy iu ny. Ngy 17 thng 9 ti Washington, Harriman ni vi Tng thng M rng theo ng ta th on i biu ca H Ni ti Paris "rt nghim tc to ra nhng bc tin trin", Vance khng nh kin ny ca Harriman khi ng tr li M v gp Johnson ngy 3 thng 10. Vance d on rng "pha Bc Vit Nam c th cho l tnh hnh qun s ca h c th suy gim trong nhng thng ti". Vo lc pha Nam Vit Nam ang nhn c nhng khi lng ln v kh v phng tin chin tranh v t ra ngy cng t tin, "H Ni c th mun gii quyt tnh hnh cng sm cng tt". Mc d c kin lc quan nh vy, Johnson vn hoi nghi v trin vng gn t c tin b trong hi m. Tuy nhin, cc cuc hp b mt din ra lin tip gia cc nh m phn ch cht ca hai pha cng khng phi l hon ton khng c kt qu. Harriman v Vance xc nh quan im ca M da trn ba vn c bn v nhng im ny c lm sng t vo ma h nm . M sn sng chm dt nm bom Bc Vit Nam, nu t chc ngay cc cuc hi m nghim tc c s tham gia ca cc i din ch Si Gn, v nu H Ni ng khng xm phm khu phi qun s gia Bc v Nam Vit Nam. Nhng Washington khng th duy tr ngng nm bom nu pha Bc Vit Nam v Vit cng tin hnh tn cng quy m ln chng pha Nam Vit Nam cc thnh ph nh Si Gn, Hu hoc Nng. Cc i biu pha Bc Vit Nam dng nh sn sng chp nhn quan im ca M v khu phi qun s v cc cuc tn cng cc thnh ph chnh ca Nam Vit Nam. Ch t h cng th hin s thng hiu cc quan tm ca M v nhng vn ny. Nhng vic a c ch Si Gn vo bn m phn thc s tr thnh tr ngi ln. Vance a vn ny ra khi trao i vi Valentin Oberemko, thi ca pha Bc Vit Nam i vi vn ny "hon ton khng thc t". Trong bui gp g Oberemko ngy 21 thng 9, Vance thc gic Chnh ph Lin X gy sc p i vi H Ni nhm lm cho Bc Vit Nam nhn thy r rng h ang bm gi mt lp trng khng thc t v hon ton v l "i vi vic ngn cn ch Si Gn tham gia qu trnh m phn". Vance lu Oberemko rng M phn i Mt trn dn tc gii phng min Nam tham gia cc cuc hi m, mc d d lun chung u phn i. Vance nhn mnh: "Cc nh m phn ang " mt thi im quan trng" v c bn l Lin X phi s dng nh hng ca mnh thi im ny gip chng ta vt qua nhng cn tr v tin ln". Oberemko ha s chuyn ti cc quan im ny v Moskva nhng li cht vn liu a cc i din Si Gn vo hi m c l tr ngi chnh cho cc cuc m phn nghim tc khng. Vance tr li l c, v tt c cc vn khc lm Vit Nam khng phn i. Sau khi tham kin Harriman, nhn mnh tm quan trng ca vn ny, Vance gi mt bc th cho Oberemko ch r rng i vi M, khng th tnh n vic chm dt nm bom m khng c cc i din chnh quyn Si Gn tham gia vo cc cuc Hi m Paris. ng thi, cc nh m phn M yu cu Rusk xem xt li cng thc ca M i vi vic tham gia ca ch Si Gn.

on M tuyn b vi pha Bc Vit Nam rng vic hiu r vn thit yu ny "c th l mt yu t chnh trong vic to thun li i n quyt nh chm dt nm bom". L c Th v Xun Thu khng hi lng vi li ni . H e ngi iu ny cn c th bao hm cc nhn t khc na. Oberemko cng ngh nh vy. Harriman v Vance kt lun rng cc ch th ca Washington hng dn cho cc s gi ca mnh Paris l "qu hp hi" v cn phi m rng hn na, thay cch din t v cng thc c ni trn nhm lm r ngha cu "hiu r v vn ny c th l mt nhn t chnh to iu kin thun li i n quyt nh chm dt nm bom. Cc i din M yu cu rng cch din gii mi ny phi c thc hin cng sm cng tt, v h hy vng s t c mt phn ng tch cc t pha H Ni v vn ny. Tuy nhin, pha Bc Vit Nam trong nhiu tun l khng tr li v vn ch Si Gn tham gia m phn. Trong khi , Moskva c vn ng hu trng gii quyt vn ny: Moskva r rng i din cho pha Bc Vit Nam, cho nn khi thm M u thng 10, Gromyko cht vn Rusk liu tho thun v vic a c on ca ngu Si Gn vo bn m phn c l l iu kin tin quyt cn thit i n vic chm t nm bom hay khng v liu c th thay th Thiu v K bng nhng ngi khc c th chp nhn i vi H Ni nh l mt tho hip c khng. Tuy nhin, Gromyko nhn mnh rng cu hi ca ng ta khng hm chnh tr m ch l mt cu hi n thun, nhng r rng l theo gi ca H Ni lng cm th i vi "l b nhn ca M" l l do ti sao H Ni t chi khng ng cho ch Si Gn tham gia hi m. Cui cng th vi nhng tc ng ca Lin X, Bc Vit Nam thay i thi . Ngy 9 thng 10, trong lc ngh gii lao ung tr, sau khi Harriman v Vance khng nh vic a cc i in ca Chnh ph Nam Vit Nam vo m phn l "hon ton khng th thay i c" , Xun Thu v L c Th thng bo vi pha M rng Bc Vit Nam sn sng m phn ch ny trong mt cuc hp kn. Hai ng ni thm rng iu cn thit lin quan n vn ny cn c "thin ch v suy ngh nghim tc" th hai ng sn sng. Khi cuc hp kn c t chc ti mt "nh an ton" do CIA b tr ngoi Paris, cc i din Bc Vit Nam cht vn pha M rng liu M c chm dt nm bom hay khng nu H Ni ng Chnh ph Si Gn tham gia hi m. Harriman lng trnh tr li trc tip cu hi trn ha s bo co v Washington. Bo co ca Harriman gi ln hy vng Washington nh Lyndon Johnson vit: "Bng gi bt u tan". Nhng chnh quyn M thn trng khng vi y n mt bc i quyt nh. Washington tham kho kin cc i din M Si Gn l i s Ellsworth Bunker v Tng Crerghton Abrams-T lnh qun i M Vit Nam. C hai ng ny u ng vi kin phi ni cho Bc Vit Nam bit rng Chnh ph M sn sng sm nh mt ngy chm dt hon ton cc cuc tn cng chng Bc Vit Nam. Ngy hm sau, ng nghip ca Vance trong i s qun Lin X l Oberemko a cho Vance mt bc in khn ca Moskva, ni dung ni rng nu M chm dt nm bom Bc Vit Nam, H Ni s ng cho Chnh ph Si Gn tham gia m phn ngay tc khc. Mt ln na Washington t ra thn trng. Johnson v Rusk mun c s khng nh trc tip t pha Moskva. Ngy 13 thng 10, Rusk gp Dobrynin v a cho ng ta ni dung bc in m Oberemko chuyn hm trc. ng ni vi i s Lin X rng chnh quyn M mun bit ch xc ngun gc bc in. Rusk cho rng mt mt c th ng Oberemko ch mun nhc li bc iu no nhn c t phi on Bc Vit Nam Paris. Mt khc c th ng ta hnh ng theo ch th ca Chnh ph Lin X chng. R rng l Washington mun c thm s bo m t pha Moskva. Ngy hm sau, Dobrynin chuyn li p ca Chnh ph Lin X cho pha M: "Ngi tham tn ca chng ti (ng Oberemko) thc hin theo ch th ca Chnh ph Lin X.

S th hin thin ch mi ca pha Bc Vit Nam, m chng ti ni y, ang to ra kh nng thc t t c nhng tin b nhanh chng theo hng ny". Khi nhn c khng nh t Moskva, Johnson hp cc thnh vin ni cc v cc c vn tham kho kin v cc bc i tip theo. Washington ch th cho Harriman v Vance thng bo cho H Ni bit rng phi bt u trong vng hai mi bn gi sau khi ngng nm bom. Nhng sau s khi u ng ha hn ny, tin trnh ho bnh li b tc; ln ny khng nhng do pha Bc Vit Nam cn tr m ch yu v pha Nam Vit Nam phn i. Xun Thu ni vi Vance rng "yu cu ngay tip theo" ca Washington l phi thc t v mc d cc s gi ca H Ni sn sng gp g on M, nhng h khng th m bo s hiu din ca on i biu Mt trn dn tc gii phng ch trong mt thi gian gn nh vy. i vi Si Gn, trin vng m phn vi mt k th nh Mt trn dn tc gii phng min Nam, l ci c tr hon m phn. Mc d bi quan trc tht bi Si Gn v Paris, Johnson khng h mt hy vng. Rusk gi mt bc in cho Trng on m phn M Paris ch th khng c p v iu kin "ngy tip theo" m nn i thnh "trong hai hoc ba ngy sau khi ngng nm bom". ng thi Rusk s gp Dobrynin thuyt phc chnh quyn Lin X v tm quan trng phi t c thi gian dng ngn nht gia vic ngng nm bom v bt u m phn. Dobrynin ha s bo co ngay vic ny v Moskva. i vi chnh quyn Johnson, vic thuyt phc c Si Gn ng ngi vo bn m phn cn kh khn hn nhiu. Trong khi H Ni tch cc tin ti mt gii php v thy thng li c th t c trong bu c Tng thng ca Nixon nm 1968 v, tnh hnh bt n trong qu trnh chuyn giao chnh quyn Washington, th ngc li Si Gn li cho rng nu Johnson tht c v Nixon thng c, chnh quyn ca ng Cng ho c th s quan tm hn ti nhu cu ca cc ng minh Nam Vit Nam v n lc hn i n mt gii php c th chp nhn c i vi Si Gn. Vi nhng hy vng c s ng h t mt s thnh vin trong ni cc ca Nixon, Thiu t chi hp tc vi Johnson v c cn tr qu trnh m phn. H tun thng 10 l mt giai on m phn cng thng Paris gii to mt s b tc gia cc bn tham chin. Mt trong nhng bn tch cc nht trong v bi kch ny l Lin X. Ngoi vic lun thy r mi him ho v trong qu trnh hi m, cc nh lnh o Lin X cn thy r trin vng thng c ca Nixon. Theo quan im ca Moskva, Nixon l ngi qu kh nh gi trc c. Lin X mun t c mt hip nh gia Washington v H Ni trc khi din ra cuc bu c Tng thng M, v vy, Moskva can thip vo tt c nhng vn c th lm chm hoc thm ch lm gin on tin trnh k kt hip nh. Kreml ch th cho cc quan chc ngoi giao Paris, Washington v H Ni nghin cu tm kim kh nng tho hip gia cc bn m phn. Cc nh lnh o X vit dnh lu su vo cuc m phn, thc y M v Bc Vit Nam a ra nhng ni dung c bn cho hip nh cui cng. Cc quan chc M cn c thng bo rng Chnh ph Lin X ch th cho gii bo ch X vit t cc tin vit v Vit Nam v tr tht thp nhm t c th ch ng i vi H Ni Hi ngh Paris. Mt cn tr mi gia Washington v H Ni sau cn tr v vic tham gia ca Nam Vit Nam l khong thi gian cn thit t lc tuyn b ngng nm bom n khi bt u m phn. M khng khng i khong thi gian khng qu ba hoc bn ngy Bc Vit Nam ngh phi "mt vi tun" mi Mt trn dn tc gii phng phi i din ca mnh n th Paris. Khi cc bn vn khng khng gi quan im tuyn b th ngi M li "g ca" Lin bang X vit. Ngy 18 thng 10, Harriman v Vance gp Oberemko thuyt phc Moskva tham gia vo vic nh ngy cho cuc m phn.

Sau khi nghe tm tt v tnh trng cuc m phn, Oberemko cho rng c hai bn M v Vit Nam dn ch cng ho u nhn mnh qu mc v tm quan trng ca thi gian ngng m phn. ng ta ni: "Nn c cch i n tho hip". Sau khi c s ng ko di thi gian ngng m phn t hai ting ln hai hoc ba ngy th ngi M khng tho hip na. Harriman v Vance khuyn rng: "Cch tt nht l c Oberemko v Lin X hy dng nh hng ca mnh buc Bc Vit Nam" a ra ngy c th cho cc cuc hi m "quan trng". Trong khi Oberemko bo co v xin ch th Moskva v Moskva ang c gng tm cch thuyt phc H Ni th mt s vn mi li ny sinh. C cu m phn sp ti v s cn thit ra thng co chung v Hip nh gia M v Vit Nam dn ch cng ho. Ngi M ngh m phn "hai bn, bn phi", ngha l M v Si Gn i din cho "bn chng ti", Vit Nam dn ch cng ho v Mt trn dn tc gii phng i din cho "bn cc ngi". Bc Vit Nam phn i ngh ny v kin quyt gi quan im Hi ngh "bn bn". Washington khng ng vi cng thc "bn bn" v "bn bn" c ngha l mc nhin cng nhn Vit cng l mt lc lng c lp v c ch quyn, ngang hng vi Si Gn. Hn na, phi on H Ni ngh ra mt thng co c bit, cng khai hoc b mt, trong , M phi chp nhn ngng nm bom min Bc Vit Nam v iu kin. Chnh quyn Johnson li cng trnh ngh trn ca H Ni, v chp nhn ngng nm bom v iu kin l mt n sm st ging vo uy tai nc M v nh vy, r rng l Bc Vit Nam s ginh c li th, v ngay t u cuc chin, Vit Nam tuyn b sn sng m phn vi "bn xm lc M" ch sau khi M ngng nm bom v iu kin. Oberemko gp Vance vo ngy 22 thng 10. R rng l Oberemko rt quan tm n tin trin ca cuc m phn, c bit l sau khi ng nhn thy rng Bc Vit Nam "cm ng" v "nghi ng" v cuc gp ring ca ngi Nga vi ngi M. Song Oberemko vn c gng lm gim cng thng v m bo vi Vance rng s d Bc Vit Nam c thi nh vy n gin l do hiu nhm qua phin dch. Oberemko ni rng ng ta tng b hiu nhm trong tip xc vi Vit Nam dn ch cng ho. Quay sang vn c tnh cht nghim trng hn, Oberemko ni vi Vance rng cn phi c mt "bn th ba" c gng gii quyt tnh hnh bng cch a ra "mt gii php chung ph hp". Vi li l nh vy, ng ta ngm t cho php Lin bang X vit m trch vai tr trung gian gia hai bn, trong Oberemko "vi vai tr i din cho Chnh ph X vit a ra nhng li khuyn chung", ngh M ngng nm bom vo ngy 24 hay 25 v i din ca bn bn tham chin s gp nhau vo ngy mng 1 hoc mng 2. R rng l Lin X a ra mt gii php tho hip va ph hp vi yu cu ca M "hai hoc ba ngy" va tho mn i hi ca Vit Nam "mt vi tun" cho thi gian ngng m phn. cp n thng co chung. Oberemko ni: " khng phi l trch nhim ca Chnh ph X vit tuy nhin, Vit Nam dn ch cng ho v M nn t c s hiu bit ln nhau bng vn bn hoc tho thun ming". V c cu m phn, Oberemko ngh gi ch danh tn bn on m phn ch khng dng t "bn" nh vy s ph hp vi c cng thc ca M v ca Bc Vit Nam. Cuc m thoi gia Oberemko vi Vance chng minh vai tr ca Lin X l h tr cho c hai bn t c hip nh ch khng trc tip tham gia m phn vi trch nhim v ngha v. Mt vn ng lu l trong khi khng nh vai tr "bn th ba", Oberemko nhn mnh ng ta lm vic l theo "ch th" ca Chnh ph Lin X, c ngha l chnh Lin X s quyt nh nhng vn cn n vai tr tham gia ca Moskva. Oberemko tuyn b: "Lin X ang c gng t c mt hip nh trn nguyn tc". ng thi, Oberemko cn ni r rng Kreml mong mun c mt gii php ton b. ng ta yu cu chuyn ngh ny v Washington cng sm cng tt v gi Vance cn quan tm mt vn cn thit l vic phi on M phi tin hnh hi m vi Bc Vit Nam ngay sau khi c lnh t Washington. Oberemko gii thch: "T sau cuc gp gn y nht vi Bc Vit Nam, chng ti khng th a ra sng kin cho cuc gp ring r sp ti vi Bc Vit Nam".

Trong bc in bo co v Washington, Harriman v Vance ngh chp nhn v nguyn tc gii php do Lin X a ra. Trong cuc gp tip theo, Oberemko ni vi Vance rng ng trao i vi Bc Vit Nam nhng vn m ng cp vi Vance trong ln gp trc. Theo Oberemko, phi on Vit Nam dn ch cng ho ng vi cng thc do Lin X a ra, ch n gin gi tn bn phi on tham gia m phn. H cng chp nhn thi gian ngng m phn do Lin X a ra. Nhng phi on m phn H Ni kin quyt i ngng nm bom hon ton v iu kin, Oberemko cn th l vi Vance rng ng ta thuyt phc H Ni khng i hi mt thng co chung v hip nh gia M v Bc Vit Nam, y l mt bc tin ti tho hip. Nhng H Ni vn khng khng i mt vn bn b mt. Kt thc bui m o vi Vance, Oberemko ni rng i din Vit Nam dn ch cng ho "rt coi trng din bin trong hai mi t gi qua" c khng nh tho hip cui cng ca cc bn m phn hy vng trong tm tay. Cc cuc m phn v nhng vn c bn tip tc din ra cho n ngy 27 thng 10. Lin X thng can thip trong sut thi gian ny c gng ho gii quan im ca hai bn. H thm ch gi cc bn a r gii php tho hip, v cn tc ng n c cp cao nht. Trong mt cuc m o vi Vance, Oberemko tit l rng Chnh ph X vit "quan tm su sc n vic tm kim mt gii php" v rng chnh ng ta "ang thi hnh ch th ca Chnh ph X vit". h tr cho "nhng li tm tnh" ca Oberemko vi Vance, ngy 25 thng 10 Kosygin gi th cho Tng thng M Johnson by t mi quan tm v bn khon v cha t c hip nh. Th tng Lin X thc gic M phi c mt quyt nh sm i vi "cc chi tit khng quan trng, nhng chi tit khng c ngha g trn thc t". Khng nghi ng g na, l th ny khng ch ni ln ca Lin X mun thuyt phc M t b cc i hi ca mnh m cn l mt s th uy ca Moskva n Tin trnh m phn Paris. Ngy 27 thng 10, hai ngy sau khi Kosygin gi th cho Harriman v Vance bo co v Washington rng Bc Vit Nam chu t b tt c nhng i hi khng mang tnh quyt nh v ngh M chm dt nm bom vo ngy 30 thng 10 v bt u m phn gia M, Vit Nam dn ch cng ho, Si Gn v Mt tru Dn tc gii phng vo 3 thng 11. Khi nhn c bo co ny, Johnson triu tp cc c vn n phn tch nh gi tnh hnh. Rusk nhn xt Bc Vit Nam " c bc i quan trng". Rusk ni vi Tng thng rng: "Nu c mi bc i quan trng i vi chng ta th h tin hnh c tm, ta ch c hai". Rusk v cc c vn khc hng tng thng ch n vai tr to ln ca Moskva trong qu trnh m phn. Song, Tng thng Johnson vn hoi nghi v ng quyt nh phi thng bo y cho Lin X ba vn c bn lin quan n iu kin ngng nm bom ca M. Mc d Rusk m bo vi Tng thng rng cc quan chc M nhiu ln nu vn ny ra vi pha Lin X trong cc ln gp g, nhng Johnson vn khng hi lng. Tng thng mun Moskva m bo rng H Ni s tn trng tt c cc iu khon lin quan n khu phi qun s v cc thnh ph Nam Vit Nam. Tng thng nghi ngi, "Liu Lin X c thc s cho rng H Ni s tn trng? H c hiu rng nu khu phi qun s v cc thnh ph Nam Vit Nam khng c tn trng th chng ta s nm bom tr li? Hy buc Lin X phi m bo vi chng ta rng Chnh ph Vit Nam Cng ho s c chp nhn". Johnson quyt nh s khng nh li quan im ca M cho Lin X bit. Vi mc ch , Tng thng triu Dobrynin n v trao cho ng ta mt vn bn trong phn tch kh chi tit nhng iu kin ny ca Washington. Tng thng ngh Lin X chuyn cc iu kin ny ca Washington n Bc Vit Nam "nhm trnh bt k s tr gi no v b la gt v s mo him no do hiu lm". Ngy hm sau, Johnson nhn c cu tr li ca Moskva trong ni r rng Bc Vit Nam ang

lm mi vic t c hip nh v v vy bt k s nghi ng no v quan im ca H Ni cng u "khng c cn c". Johnson cn yu cu phi on M Paris phi c bo co tng trnh xem h c hiu r quan im ca H Ni hay khng. Harriman v Vance bo co vi Tng thng rng h nu vn khu phi qun s v khng tn cng vo cc thnh ph ln cng quan im ca M mong mun. Vit Nam dn ch cng ho p ng hai vn ny trong mi hai cuc hp kn. H m bo chc chn vi Johnson rng cng thc nu trong tuyn b ca pha M "hon ton ph hp" vi ch th ca Washington. Ngoi ra, Harriman v Vance cp vn khu phi qun s v tn cng vo cc thnh ph ln trong bn cuc hp vi i din X vit Paris. Pha M ni vi ngi Nga rng M s nm bom tr li nu Vit Nam dn ch cng ho khng tn trng nhng vn cam kt. T , i din ngi Nga thng xuyn v nh k gp g phi on Chnh ph Vit Nam dn ch cng ho, chc chn l Bc Vit Nam hiu c nhng chnh ca pha M do Lin X truyn t li. Trong bn bo co, cc S gi M Paris khng nh mt cch chc chn rng: "Vit Nam dn ch cng ho s thi hnh nhng g chng ta yu cu h l tn trng khu phi qun s v khng tn cng vo nhng thnh ph ln. Mc d hin ti chng ta khng nhn c s m bo trc tip rng Vit Nam dn ch cng ho s tn trng cc ngh ca chng ta-song, chng ra tin tng rng h hiu r nhng g chng ta mun". Tuy nhin, Harriman v Vance cng d kin mt tnh hung xu: "Nhiu kh nng s c mt s vi phm nh nh chuyn mt s lng qun v trang thit b khng ng k qua khu phi qun s". Nhng h tin tng rng nhng vi phm xy ra nh vy s c gii quyt tho ng trong bi cnh chung. Mc d cn nhng trc trc ny, song, Johnson vn hi lng vi tt c nhng li m bo m ng ta nhn c. iu lm ng ta tht vng l s khng tho hip ca ng minh, t khi Si Gn t chi m phn vi Mt trn dn tc gii phng, nguy c e do ph v tho hip ca ngi M cng ln: Tng thng Nguyn Vn Thiu pht l tt c s cnh bo v e do ca Washington v vin ht l do ny n l do khc tr hon m phn vi i phng. Thm ch, bc in ring ca Johnson cng khng lay chuyn c quan im ca Si Gn. Washington t thy mt vin cnh en ti. Trong nhiu thng, Washington c gng tm cch buc H Ni phi nhng b v vn chnh quyn Si Gn tham gia m phn v v mt hip nh, t nht tho thun ngm cng c gm cc iu khon chc chn m bo an ninh cho Nam Vit Nam sau khi M ngng nm bom. Cui cng, khi Bc Vit Nam chu nhng b th cn tr chnh trong vic gii quyt vn li do pha chnh quyn Si Gn gy nn. Johnson ch phn ng tch cc ca Nguyn Vn Thiu trong nhiu ngy. Ngy bt u m phn mng 2 thng 11 phi li li n mng 4 thng 11. Khng th ngng cuc m phn v thi hn. Tng thng b sc p mnh m khng ch t pha Bc Vit Nam m cn t pha Moskva, ni m theo cc quan chc ngoi giao X vit Paris ni, Th tng Kosygin "ang ch i tin m phn". Mt khc, cc c vn thn cn cn thc gic Tng thng xc tin, khng cn bit Si Gn c chp nhn hay khng. Tuy vy, Tng thng vn kin quyt t chi v ngy bu c Tng thng 5 thng 11 ang n gn lm cho Tng thng cng mong mun tin hnh m phn. Cui cng, Tng thng quyt nh n phng hnh ng. Tm gi ti ngy 31 thng 10, mt mnh lnh c gi cho lc lng khng qun v hi qun ngng ton b vic nm bom Bc Vit Nam trn khng v trn bin. Chm nht trong vng mi hai ting ng h lnh ny phi c thc hin. ng thi Tng thng tuyn b trn i truyn hnh

quc gia nhn mnh rng cuc Hi m Paris s c t chc vo tun sau. i vi Nam Vit Nam, Johnson ni, Chnh ph Si Gn c "t do tham gia m phn". K t khi bt u cuc m phn thng 5 nm 1968 n nay, y l kt qu ng mng sau nhiu ln tho lun Paris cng nh Washington H Ni v Moskva. Lin X rt hi lng vi nhng c gng ca mnh trong vic thc y mt gii php ho bnh cho cuc chin tranh ko di ng Nam . Bo Pravda ng y nhng tin v Hi ngh Paris. Ngy 2 thng 11, bo ny ng bi bnh lun ca i din Vit Nam dn ch cng ho Paris v vic M ngng nm bom v ng bi pht biu ca Tng thng Johnson trn truyn hnh. Cng ngy 2 thng 11, Chnh ph Lin X tuyn b trong nu r Hi ngh Paris l mt "thng li quan trng trn con ng tm gii php ho bnh Vit Nam". Nhiu ting ni ln n v i chm dt Cuc chin tranh m mu Vit Nam, rt ton b qun M ra khi min Nam Vit Nam, v tm mt gii php chnh tr cho ton b vn Vit Nam. Nhng thc t li cn tr cc mong mun chnh tr. Thiu vn tip tc khc t m phn vi Mt trn dn tc gii phng. Nhiu tun tri qua nhng khng c "cuc hi m phn quan trng" no c din ra Paris. Moskva khng giu ni ni tht vng vi cc cuc chy ua trong cc s kin va qua. Vo ngy 7 thng 11, bo Pravda thng bo vi c gi rng l ra giai on quan trng ca cuc m phm Paris c ni li sau mt thi gian tm ngng nhng n pht cht Washington quyt nh hon v chnh quyn Si Gn khng chp nhn ngi m phn vi Mt trn dn tc gii phng. Cc c quan tuyn truyn ca ng Cng sn Lin X giu ct rng s l gii ny l "khng c cn c." Moskva li cho ngi M ko di thi gian ngng m phn. Washington khng tin vo s m bo ca Lin X v Kreml khng th khng ch c H Ni, v vy Moskva mi nghi ng v kh nng dn xp ca M vi chnh quyn Si Gn. Bo Pravda s ra ngy 13 thng 11, ng bi phn bc li s l gii ca M rng tin trnh m phn b gin on ko di l do chnh quyn Si Gn t chi m phn vi Mt trn dn tc gii phng trong vit: "Khng cn thit phi c bnh lun g thm v s l gii khng c cn c ny. iu r rng l M c th c lp gii quyt vn chm dt xm lc Vit Nam, rt lc lng qun s M v th tiu cn c qun s M trn lnh th min Nam Vit Nam m khng cn phi tham kho chnh quyn Ngu Si Gn nhng c iu g khc thng buc chng ta phi cnh gic. Bn cnh "tnh bo th" ca chnh quyn Si Gn l s phn i ca lc lng qun s Hp chng quc Hoa K, nhng ngi khng bng lng vi nhng thay i quan trng trong tin trnh gii quyt ho bnh cho vn Vit Nam. Cc nh lnh o X vit by t s tht vng ca h khng ch trn cc t bo chnh ca h m cn c chuyn trc tip n gii lnh o Hoa K. Trong sut cuc hi m vi Ngh s M n thm Moskva, Kosygin ni thng ra rng: Cuc m phn Paris "khng tin trin nhanh chng v thun li nh Paris mong mun". ng nhn mnh thm: "y l li ca Hoa K, Vit Nam (H Ni) mun c gii php v chng ti cng mun ng gp vo gii php ny". Sut trong nhng tun cui nm 1968, Moskva lin tip bn tn hiu sn sng gip k c bng con ng chnh thc v b mt. Thm ch, h vn tip tc bn tn hiu khi H Ni khng ng tnh. H bit r quan im ca B Chnh tr Vit Nam dn ch cng ho cho rng n khi Nixon nhm chc, cuc m phn Paris khng c gi tr thc t. nh gi kt qu chuyn thm gn y ca on i biu Chnh ph Vit Nam dn ch cng ho n Bc Kinh v Moskva, trong bo co trnh by trc cc nh lnh o Bc Vit Nam, B trng B Ngoi giao Nguyn Duy Trinh nhn mnh qua cc Cuc hi m Moskva cc S gi ca H Ni thy r cc nh lnh o X vit c nh "gy sc p vi chng ta". Mc d vy, Moskva vn rt mun m phn Paris c ni li trc khi Tng thng mi Hoa K lm l nhm chc v Gromyko ni r nh ny vi i s M Liewellyn Thompson. Vi nh s a vn ra tho lun trong chuyn thm Moskva vi Tng thng Johnson "ang c chun b c Washington v Moskva", B trng B Ngoi giao X vit ni rng Kreml tin tng vo tc dng ca vic trao i quan im v nhng vn ng quan tm ng Nam . Gromyko ni tip: "Theo quan im ca chng ti vn chnh hin nay ca khu vc ny vn l chm dt cuc chin tranh m mu Vit Nam v t c mt gii php ho bnh da trn c s

tn trng quyn hp php v nguyn vng ca nhn dn Vit Nam". l nhng g m cc nh lnh o X vit khng th ni mt cch chnh thc vi cc nh lnh o M m phi thng qua cc knh ring. Vo thng 11, mt ngun tin t S qun M London thng bo cho ngi M bit v cuc to m ca ng ta vi Van Kouhkov, B th th hai S qun Lin X v nhiu vn khc nhau trong quan h M-X trong c vn lin quan n Vit Nam. Koulikov tm s vi ng ta v s dn xp tng lai ng Nam m Moskva d kin mt vin cnh cho thi k sau khi Chin tranh Vit Nam kt thc. Theo Koulikov, Lin X khng mun thc gic M rt khi khu vc ny. c bit, Lin X khng chng li cc Hip nh qun s song phng gia M vi Thi Lan, Indonesia, Phihppines v Singapore. Lin X cng khng chng li cc cn c qun s M cc nc ny. Koulikov cho rng s c mt ca M ng Nam l mong mun ca Lin X v "ng qun rng chng ta ang phi i mt vi mt k th chung Chu ". Trong cuc to m ny, Koulikov tit l hai nh quan trng trong quan im ca Lin X t c s hiu bit ln nhau vi ngi M v nh hng ton cc ng Nam v trn c s ny s thit lp mt lin minh chng li Trung Quc. ny ca Lin X nhm ngn chn kh nng Washington chi con bi Trung Quc chng Lin X, mt mi lo ngi tim tng ca Moskva. V vy, cui nm 1968, Moskva t quyt tm cao gip Washington tm kim mt gii php ton b cho cuc hi m Paris. Thm ch, sau khi Si Gn ng c mt phi on sang Paris v i din ca Nam Vit Nam n th nc Php vo ngy 8 thng 12, cuc m phn vn khng c bt u v cc nh ngoi giao bt c d ca chnh quyn Si Gn nu ln nhiu vn th tc rm r. Vn ln nht l v tr ngi trn bn Hi ngh. T khi Nam Vit Nam mun H Ni v Mt trn dn tc gii phng ch l mt bn trong cuc hi m th h yu cu vic b tr ni ngi, hnh thc k bn, v tr t quc k, danh thip phi p ng c quan im ca h. Song, H Ni kin quyt i Bc Vit Nam v Mt trn dn tc gii phng phi c b tr ngi nh hai on i biu ring bit trn mt bn vung vi hai danh thip khc nhau v hai l c khc nhau. M a ra mt tho hip: Bn on i biu, bn trn, khng c, khng danh thip. Nhng c hai bn Vit Nam khng chp nhn gii php ca M. tho g tnh trng b tc ny, Harriman v Vance a ra mt s kiu bn khc nhau nh: vung, ch nht, , van, bnh hnh, hnh thoi, bn nguyt v vng cung. Cuc hp ca cc on din ra gay gt ch yu tranh lun v lnh vc hnh hc hn l "cc vn quan trng". Cuc tranh lun chn kiu bn "hp din ra trong mi tun, v cui cng, mt kiu bn c chn, l mt bn trn rng. Nam Vit Nam vn kin quyt phn i quyn bnh ng ca Mt trn dn tc gii phng so vi cc on khc. M a ra mt ngh phn chia ranh gii gia hai bn nhng H Ni kch lit phn bc ngh ny v n gi li quan im "bn ti-bn anh" l quan im ny cc bn thng nht loi b. Nhng ngi X vit Paris c thng bo y nhng din bin ny, quyt nh nhy vo cuc mt ln na. Ngy 13 thng 10, Oberemko ni vi Harriman v Vance rng Bc Vit Nam s khng chp nhn chia ranh gii. ng ta ngh "mt phng n khc" l mt bn trn v hai bn vung cho bn dch v gip vic. Hai bn ny cng c th l ch nht v t vung hai gc bn phi ca bn chnh v nh vy mc nhin s chia thnh hai bn. Mt trong nhng yu cu quan trng l hai bn ph ny khng c k st bn chnh c ngha l c khong cch nht nh. Vance hi v khong cch nht nh ny, Oberemko tr li: "C l khong cch xa va cho Bogomolov i qua" (Bogomolov l B th th nht S qun Lin X, ngi va nh li va gy). Vin cnh ph v b tc v hnh th chic bn dng nh c hy vng sau khi Oberemko ha tho lun vn ny vi Bc Vit Nam. Tuy nhin, c ba vn vn cha gii quyt c, l th t pht biu, c v danh thip, Vance

 ngh ba vn ny phi c ng thi gii quyt. Ngy hm sau, Oberemko m bo vi Vance rng ng ta c c s tin rng phi on Vit Nam dn ch cng ho s chp nhn phng n tho hip do Lin X a ra, l mt bn chnh cng vi hai bn ph nh hn, khng c, khng danh thip v th t pht biu do Php xc nh bng phng php bc thm. Khi ni v phng n trn, Oberemko nhn mnh rng: "Thi gian l quan trng v vn nn c gii quyt nhanh chng". Cuc hp ngy 15 thng 1 gia phi on M v Vit Nam dn ch cng ho t c tho thun v th tc. Bc Vit Nam chp nhn ngh ca Lin X v kiu bn hi ngh v t b yu cu v c v danh thip. R rng l H Ni lm theo sc p ca X vit. H Ni cng ng rng phin hp theo ng th tc ca bn on s c t chc ti phng hp ca Khch sn Majestic khng sm hn ngy 18 thng 1. Johnson cm thy nh nhm v phin hp u tin ca bn phi c tin hnh trong thi gian ng ta vn ang cm quyn. Tuy nhin, ng ta hi tic nh li t th trong nht k, rng ng ta ri Nh Trng m "khng t c mt nn ho bnh bn vng, danh d v cng bng Vit Nam", t nht, ng ta cng li cho ngi k nhim "mt tnh hnh ha hn hn v d dng dn xp hn so vi nhng nm trc". Khng nghi ng g na, Moskva chia s vi Johnson nim vui ny. Harriman hiu kh r iu ny v nh gi rt cao cng sc ng gp ca Lin X, mc d l s nh gi khng cng khai. Trong ba tic chia tay Zorin, Harriman nh gi cao vai tr ca Lin X trong Hi m Paris. S nh gi ca Harriman v thi ca Moskva i vi cuc chin tranh Vit Nam dng nh l hon ho. Harriman ni vi Zorin: "u tin Tng thng ni vi bn b v nhng g m Kosygin ni vi Tng thng cch y ba nm rng Lin X mun gii quyt vn v s lm nhng g c th trong kh nng ca mnh gip cho cuc hi m c bt u. iu ny Tng thng mun nhc nh mt s ngi hay a nghi, tip n, Tng thng khng nh: "Chng ti khng t c mt gii php thc s nu khng c s gip ca Lin X v chng ti vui mng v Lin X quyt t in gip ". Qua li nhn xt trn ca Harriman, liu chng ta c nh gi vai tr ca Lin X trong giai on u ca cuc m phn khng? Trong cuc tr li phng vn ca th vin Johnson, nhm lu li ging ni lch s, Cyrus Vance phn bc quan im rng Lin X ng vai tr trung gian trong cuc Hi m Paris. ng ta ni: "Chng ti ni cho ngi Nga r nhng g chng ti ni cho Bc Vit Nam v chng ti ngh Lin X hy cho chng ti bit liu Lin X c khng nh c rng Bc Vit Nam hiu c nhng g chng ti ni vi h v mong mun h. Sau , Lin X thng bo vi chng ti rng Bc Vit Nam thc s hiu chnh xc nhng g ngi M mun h v hiu c hu qu xy ra nu h ph v nhng iu cam kt". Ni mt cch khc, theo Cyrus Vance th Lin X l mt knh lin lc tin cy nht m qua c hai bn c c thng tin ca nhau ch khng c vai tr g hn. Phi chng y l nh gi thc s ca Vance hay ng ta s s tit l vai tr tht ca Lin X trongHi m Paris, hoc y ch l mt s phng on? Theo mt ngun tin c tip cn vi nhiu ngun ti liu trong thi gian hi m v tip cn vi chnh sch ca Lin X thi k cho rng Moskva khng chu b tay trong vai tr a tin. Moskva khng ch l "ngi a tin" m cn s dng li th ca h i vi c M v Bc Vit Nam. Lin X can thip tch cc vo tin trnh m phn, tm cch pht trin nh hng ca h. Nhng ln m phn b b tc nh: hi thng 5 M c p phi hp b mt, thng 11 bn n vn tham gia ca Si Gn v M ngng nm bom, hoc thng 1 v vn th tc hi ngh tr nn rc ri Moskva u tham gia v a ra gii php tho hip, thuyt phc c hai bn nhng b nhrn m bo cho m phn i n kt qu. R rng l Moskva s dng p lc n by i vi H Ni duy tr m phn v "p Vit Nam dn ch cng ho phi i n mt gii php ho bnh". Bi th S qun Lin X H Ni t ra nhim v chnh trong nm 1969 l: "Thc hin tt cc

bc i trong nm 1969 cui cng chuyn trng tm gii quyt vn Vit Nam t chin trng Nam Vit Nam sang bn hi ngh. iu cn thit l phi khuyn PTV (ng Lao ng Vit Nam) chuyn t chin thut va nh va m" sang m phn, ni li Hi ngh Paris, th hin thin ch hn i n tho hip vn c tnh nguyn tc-rt ton b qun M". Cc cuc "m phn quan trng" Paris l mt m bo i vi Moskva rng khng th o ngc c tin trnh gii quyt vn Vit Nam. Nhng cn nhiu vn khng chc chn i vi Kreml trong thng 1 nm 1969, trong quan trng nht l chnh sch ca chnh quyn mi Nixon.

Chng 9 Gn kt chng li gn kt

Chin thng ca Nixon trong cuc bu c Tng thng M nm 1968 khng lm cho cc nh hoch nh chnh sch ca Lin X ngc nhin. V h theo st chin dch vn ng ca Nh Trng, n s v mng ca dn chng M i vi cc chnh sch ca chnh quyn Johnson, c bit l i vi cuc chin tranh Vit Nam, h cng i cht nghi ng v c hi ca Humphrey lm mt ng c vin ca ng Dn ch. Mt chnh quyn ca ng Dn ch c ngi Lin X quen cch lm vic hn. Lin X cho rng nu Humphrey thng c, iu c ngha l s tip tc c bn trong chnh sch i ngoi ca M i vi Lin X v Cuc chin tranh Vit Nam. Kreml cho rng Humphrey, ph Tng thng chnh quyn Johnson c th theo ui xu hng quan h cht ch vi Moskva hn, c bit trong vic ct gim v kh v quan h kinh t. Cc nh phn tch Lin X cng rt ch ti s ph phn ca Humphrey i vi chnh sch ca M ng Nam , v hy vng rng mt khi ng ta ln lm Tng thng, ng ta s hnh ng c lp hn kt thc cuc chin tranh sm nht. Mt khc, Nixon l mt ngi "cha quen" i vi Ban lnh o Lin X, c qu nhiu yu t lm ng ta b coi l mt i tc khng c Moskva a thch. Th nht v trn ht, ng ta i din cho ng Cng ho, m trong con mt ca cc nh t tng cng sn l qu bo th, v v vy phn ng hn c nhng ngi Dn ch. Lch s quan h M-X cha ng nhng v d tiu cc nht tc ng ln nhau di thi cc Tng thng ca ng Cng ho, chnh sch khng cng nhn ln nhau, cng vi vic ty chay v kinh t v chnh tr trong 16 nm u tin ca chnh quyn cng sn, s i u trong nhng nm 50 v bc tht li sau v my bay do thm U-2. Mc d s i u vn xy ra di thi cc chnh quyn ng Dn ch, song n c t nh hng i vi cc nh lnh o Lin X bng thi k khi hai nc pht trin hp tc thu c thng li trong Th chin th hai. Tiu s c nhn ca Nixon cn lm cho ngi Lin X nghi ng. V Tng thng mi ny c bit Lin X nh l mt k chng cng in cung v "chng Lin X". R rng ng ta b coi l mt k "diu hu" v k gy chin tranh Lnh khng ch trong quan h vi th gii cng sn, m cn i vi c Cuc chin tranh Vit Nam. Nixon ch trng dng cc bin php mnh chng li Bc Vit Nam v ng ta ku gi s dng cc bin php c th sm ginh thng li trong cuc chin, nhm cnh tnh gii lnh o X vit. C th ngi Lin X cho rng nhng li tuyn b chng qua l cu tr li trc cc i hi ca cuc vn ng bu c chnh tr. Song ngi Lin X t tin rng cc bn tuyn b ca Nixon trc bu c l mun thc y hp tc vi Lin X v cc nc x hi ch ngha khc. Thay vo , bo ch Lin X rt ch ti cc sc thi trong cc bn tuyn b ca Nixon khng nh thi khng tho hip v "diu hu" ca ng c vin ng Cng ho. Trong bi tng thut ngy 4 thng 8, v vic chun b i hi ton quc ca ng Cng ho, bo Pravda trch dn li tuyn b ca Nixon rng cuc chin tranh Vit Nam "phi kt thc". Song bi bo cng ng ti li cnh co ca Nixon cho rng cuc chin tranh "phi c kt thc trong danh d" ph hp vi cc mc tiu c hn ca M cng vi cc i hi lu di v ho bnh chu . Bi bo din dch "li ku gi ca Nixon" kt thc cuc chin nh cch thc m rng n, ph hp vi cc yu cu ca gii qun sv cc "diu hu" chnh tr Washington. Khi Moskva nhn c tin Nixon c ch nh lm ng c vin Tng thng, bo Prava ng mt bi phn tch v i hi ton quc ca ng Cng ho v vic ch nh ng c vin. Bi bo nhc nh cc nh lnh o Lin X rng Nixon c coi l mt nh chnh tr i c mt

chin thng qun s Vit Nam, v ph phn "cuc chy ua v trang khng l", khng hiu qu ca Lu Nm Gc c tin hnh di chnh quyn ca ng Dn ch. Bi bo kt lun: "C th cc lc lng ch nh Nixon lm ng c vin v to iu kin ng ta vt qua cc tr ngi do cc i th ca ng ta to ra chim ly li th chnh tr M". Bi bo cn ni thm gn y Nixon chp nhn mt cch lm vic thn trng hn i vi vn chnh sch i ngoi, thm ch cn tuyn b cc quan im chnh tr ca ng ta c sa i t u nhng nm 60. Ngoi ra, cc nh lnh o Lin X cn tin tng mnh m rng nhng li ha hn trong chin dch vn ng bu c ca cc ng c vin Tng thng M thng khng cn mt khi h ginh c thng li. Cc v Tng thng mi thng d dng qun i nhng li ha hn ban u. Song cc nh lnh o Moskva vn tip tc coi Nixon l ngi t c a thch Nh Trng. V nm 1964, cc nh lnh o Lin X "b phiu" cho Johnson, nn hin nay h quyt nh gin tip ng h Humphrey, c bit l lnh vc nhy cm nht ca chnh quyn ng Dn ch, l cuc chin tranh Vit Nam. Hnh ng d gii thch v quyt nh ca Moskva nhm tho g cc b tc ca cc cuc thng lng ho bnh Paris thng 10 nm 1968, m to iu kin cho chnh quyn Johnson tuyn b ngng nm bom vi ngy trc ngy bu c. V vy to c hi cho Humphrey chy ua vi Nixon trong cuc bu c. Bn thn Nixon khng ch nghi ng rng ngi Lin X ng ng sau cc din bin ca thng 10 m gy tn km cho ng ta bc vo Nh Trng; ng ta cn bit c mi lo ngi ca Moskva khi ng ta ginh thng li. Trong hi k ca mnh, Nixon vit: "Ti bit chc rng Breznhnev v Kosygin khng cn lo lng v thng li ca ti ginh c nm 1968 bng Khrusev ginh c trong nm 1960. Trin vng gii quyt cng vic vi mt chnh quyn ng Cng ho r rng lm cho Moskva lo ngi. Trong thc t ti cho rng ngi Lin X c th tham vn Bc Vit Nam v ngh bt u cc Cuc Ngh m Paris vi hy vng vic ngng nm bom s lm nghing cn cn sang Humphrey trong cuc bu c, v iu l chin lc ca h, th gn nh n trin khai kh tt". Nixon gn nh ng, mc d ng ta qu thi phng tm quan trng ca c nhn bng vic gi rng ngi Lin X thc y Ho m Paris l nhm ngn chn ng ta tr thnh Tng thng c c. in Kreml khng c o tng v cc gii hn nh hng ca n i vi i sng chnh tr ca M. Thng xuyn nhn c thng tin t i s qun Lin X Washington cng nh ca cc ngun tin tnh bo v xu hng ca cng chng M v trin vng ca cuc bu c, nn cc nh lnh o Lin X c th bit trc c kt qu bu c. Cng trong thng 10, khi cc bc c y mnh nhm ginh c mt s tho thun ngng nm bom c l ra, Ban b th Trung ng v Trng ban i ngoi ca ng, ng Boris Ponomarev, ngh B chnh tr Lin X nn khuyn H Ni gi mt bn nh gi v kh nng thng c ca Nixon vo thi gian c bu c. Bng vic gi mt bc i nh vy, ng Ponomarev ngh rng c th gy nh hng i vi Ban lnh o ca Bc Vit Nam nn tho hip vi M di thi chnh quyn Johnson, v r rng H Ni khng nng vi bng Moskva trong vic dn xp vi Nixon vi t cch l Tng thng. Mt khc, r rng Moskva nhn thy trc thng li ca ng Cng ho v thy cn thit phi chun b cho cc ng minh ca mnh trc mt thay i nh vy. V vy, sau khi c tin thng c ca Nixon n Moskva, tin ny khng gy ra mt bin ng no. nh gi cc kt qu ca cuc bu c Tng thng, bo Pravda kt lun rng: "Nm nay, ngi M i b phiu khng nhiu v chng li vic bu c hay chnh ng c vin". Vi cc l do cho tht bi ca ng Dn ch, bi bo nu nn cc l do chnh nh: b mt lng dn v Cuc chin tranh Vit Nam cng nh cc kh khn trong nc M nh i ngho, lm pht, ti c. Bo Pravda phn tch: "Thm ch ngay t lc u chin dch vn ng bu c, ngi ta thy rng dn chng M mt lng tin vi chnh quyn ng dn ch ngy mt ln". T lc bt u chnh quyn mi ca ng Cng ho vo thng 1 nm 1969, cc quan im ca

Nixon i vi quan h X-M cng ging quan im ca C vn an ninh Henry A. Kissinger, ngi ngy cng ng vai tr quan trng trong chnh sch i ngoi M, l kh phc tp hn l i u. Nhng iu ny phn nh nn quan im ca Nixon cho rng, M "c th v phi ni li, khi c th cc cuc thng lng vi cc nc cng sn", ng thi cho rng ton b tnh th quc t buc M c cch gii quyt xy dng vi cc nc x hi ch ngha, v c bit l Lin X. Vo cui nm 1960, M cho rng h ang chim u th trn th gii v c kh nng gy nh bng i vi cc pht trin ca mt s ni trn th gii. Mt trong cc yu t c ngha quan trng nht trong bi cnh chnh tr hin ang thay i l s cn bng ht nhn chin lc gia Lin X v M. Cc din bin khc cng bt buc M phi xem xt li cc mc tiu v phng sch ca chnh sch i ngoi M, trong s l phong tro ca Chu u vo cui nhng nm 60 i ho hon vi phng ng v ngy cng c s thay i trong cc mi quan h Trung-X. Nixon nhn thc r cc xu hng mi v c th kt hp chng vo chng trnh chnh sch i ngoi ca ng ta. Nixon l ngi sm bc l ra cc kh nng iu chnh cc quan im ca mnh trc cc thc tin ca nn chnh tr M. Sau khi tr thnh Tng thng, ng ta nm bt cc nt chnh ca tnh hnh quc t v a chng vo cc k hoch ca mnh i vi th gii. Nixon coi vic hp tc vi Lin X nh l mt cng c hu ch trong chnh sch ca M, ng ta tin rng s l nhy cm hn v an ton hn khi lin h vi nhng ngi cng sn hn l h sng bit lp trong mt cuc chin tranh Lnh hay i u. Hp tc vi ngi Lin X c th l hu ch trong vic gii quyt mt s kh khn m nc M gp phi trong cui nhng nm 60. Hn na, i vi Nixon, quan h vi Moskva l mt phn trong bn thit k ln. Theo ng Raymond Garthoff, Nixon mun mt chnh sch i ngoi t M vo mt v th trung tm v v th siu cng th gii, ging nh ng ta cng c v th trung tm v sc mnh trong Nh Trng. Tuy nhin, khi u nhim k Tng thng ca Nixon, tr ngi chnh cho cc k hoch l cuc chin tranh Vit Nam. Vo cui nhng nm 60, mt iu tr nn r rng hn i vi bt c nh quan st c lp no, v vic dnh lu ca M vo cuc chin tranh Vit Nam l mt s bo cha khng hp l v l gch. Nixon khng phi l mt nh quan st c lp, v ng ta c l do gii thch cho vic M dnh lu vo cuc chin tranh cho ti khi n c th kt thc trong "danh d". Song ng ta mun c "ho bnh danh d" cng sm cng tt, v ng ta hiu rng mi mt ngy chin tranh khng ch lm cho ng ta cng xa cch mc tiu trong cc vn i ngoi m cn lm si mn chnh sch i ni ca ng ta. V vy ng ta bt u tm kim mt gii php kt thc cuc chin tranh nhanh chng v danh d, v nu c th duy tr mt Nam Vit Nam c lp di chnh quyn Thiu. Nixon nhn thc r rng ng ta khng th t mc tiu bng cc bin php qun s, v rng "ton b chin thng qun s khng th l s ko di". Mt tin trnh duy nht c th chp nhn l "c gng dn xp mt cuc thng lng". ng ta bit rng iu khng th hon tt khi kt thc nhim k u ca mnh nh ng ta tha nhn trong hi k. Song ng cng khng th loi tr mt kh nng: cuc chin tranh c th tip tc thm ch sau khi ng ta ht nhim k. Trong trng hp , ng ta c th s phi i ph vi vic mt uy tn trong nc trong khi c duy tr uy tn nc ngoi. trnh mt tnh th nh vy, Nixon quyt nh gn hai nhim k trong chnh sch i ngoi ca ng ta li vi nhau, dn xp vi nhng ngi cng sn v c gng thot ra khi cuc xung t vi ngi Vit Nam, nhm m rng c hi tin hnh cng vic ca ng ta trc bi cnh trong nc v trn lnh vc quc t. Quyt nh da vo vic Nixon cho rng "vn mu cht gii quyt Cuc chin tranh Vit Nam nm trong tay Moskva v Bc Kinh hn l trong tay H Ni". ng ta tin rng: "Nu khng c s tip tc vin tr v s lng ln ca hai nc cng sn khng l th cc nh lnh o Bc Vit Nam khng c kh nng tip tc cuc chin tranh trong vi thng na".

Theo quan im ca Nixon, do Lin X ch ti vic gii quyt cuc chin hn l Bc Kinh; v do M-Trung thit lp cc mi quan h v M khng chc chn lm vi ngi Trung Quc nn Moskva tr thnh mc tiu hng u trong cc c gng ca Nixon nhm gii quyt cc vn ca Vit Nam. Tuy nhin, sc mnh c th tr thnh chiu hng mi ca Nixon i vi gii php ho bnh, ng ta khng bao gi min cng la chn p lc qun s buc ngi Bc Vit Nam chp nhn mt nn ho bnh theo cc iu kin ca M. Ngay t lc u, Nixon xem xt mt cch k lng vic e do nm bom tr li lnh th Bc Vit Nam v th mn ti cc hi cng ln v giao thng ng bin ca Bc Vit Nam trong iu kin H Ni t ra cng u cng c v lnh m. ng thi yu t Lin X lun thng lnh cc suy ngh ca Tng thng, v qu da vo phn ng ca Moskva trc cc bin php t ngt . V vy, vn Vit Nam kt bn cht ch gia vic ho hon vi Lin X trong cc k hoch mi ca chnh quyn. Nixon tin rng ng ta c kh nng gy p lc c hiu qu t c mt s dn xp v ngoi giao nhanh chng vi Bc Vit Nam. ng thng so snh mnh vi mt tay chi bi x ti ba. Thng 8 nm 1968, trong khi gp g cc on i biu min Nam nc M n d i hi ton quc ca ng Cng ho, ng ta tr li mt cu hi v nh ca mnh i vi vic kt thc cuc chin tranh: "Ti bit t cht cch nh bi x (Poker) khi ang phc v trong lc lng hi qun Ti hiu rng, khi mt g khng c con bi no trong tay th anh ta thng n ni mt cch thn trng. Nhng khi anh ta c cc con bi th anh ta ngi yn lng vi hai con mt lnh lng. Gi y chng ta c cc con bi Ci m chng ta cn lm l i ng nh nhng v mang theo mt ci gy tht to". Ci m khuyn khch Nixon thch hp vi cc lut chi bi x l ng ta c mt ngi chi cng cp l Henry Kissinger, c vn c bit v cc vn an ninh quc gia. Hu nh nhng ai vit v chnh sch i ngoi ca chnh quyn Nixon u khng cng li vic nhc li nhn xt ca Nixon v cp chi l lng ny, gia con trai ca mt ngi bn tp phm mt th trn nh ca nc M vi mt ngi t nn ca nc c Hitler, ca mt nh chnh tr vi mt vin s. Song cp chi ny khng qu khc nhau trong quan im ca h i vi chnh sch i ngoi. H c nhiu ci ng hn ci khc trong nhn sinh quan v vai tr ca M trn th gii. V mt khi cc quan im ca h khng ging nhau th h s c iu chnh i n ci chung. quyt nh ai l "ngi theo thuyt quan nim", v ai l "mt s gi" l mc ch chnh ca cun sch ny. iu quan trng c Nixon ln Kissinger cng chia s nhiu l tng l bng cch no M rt lui "danh d" ra khi cuc xung t vi Vit Nam. Thm ch trc khi h gp nhau Washington, Kissinger tng nu quan im ca ng ta i vi vn ny trng bi "Cc cuc thng lng vi Vit Nam" ng trn Tp ch Foreign Affair s ra thng 1 nm 1969, trong khi Nixon ch c vic tn ng. Trong bi vit, Kissinger c bit nhn mnh tm quan trong v uy tn ca Washington, m l ra ng ta phi kt ti s dnh lu ca M vo cuc chin tranh Vit Nam l mt s tranh lun v quan im a l chnh tr. ng ta gii thch rng mt cuc rt lui ton b ra khi Vit Nam c th c hu qu nghim trng i vi uy tn ca M v thm ch i vi c ton b tnh hnh quc t. ng ta cho rng: " nhiu ni trn th gii, bao gm c Trung ng, chu u, M La tinh, thm ch c Nht Bn, s n nh tu thuc vo lng tin i vi cc li ha hn ca M". iu cng c Nixon lp li t "uy tn". Chng c g ngc nhin khi trong hi k ca mnh, Nixon lun nhc i nhc li tm quan trng ca s ng nht v quan im gia Tng thng c c vi tr l c bit ca ng trong tng lai. Nixon vit: "Chng ti cn nht tr vi nhau c v mt chnh sch i ngoi phi nh th no, chnh sch phi mnh c uy tn, v n phi c uy tn ginh thng li". Song Nixon cng cn nh gi tng khc m Kissinger nu ra trong bi vit. thu ht s ch ti tm quan trng ca s tr gip ca Lin X v Trung Quc i vi H Ni, ng ta nhn mnh n cc xem xt y mu thun m c th l gnh nng cho cc nh lnh o

Lin X i vi cuc chin tranh Vit Nam. ng ta tin rng c thng li ln tht bi ca ngi Bc Vit Nam u khng c Lin X tha nhn. ng ta khng cp n mt li thnh cu trc tip vi Moskva nhm gii thot M ra khi Cuc chin Vit Nam, song ng ch trng rng: "Washington cn c s khn kho dn xp vi Moskva v vn Vit Nam", nu khng s dn xp ca M vi ngi Lin X lm cho c M ln cc ng minh ca Lin X cho l "cc siu cng ang hy sinh cc ng minh ca h duy tr cc phm vi nh hng". Walter Issacson cho rng tc gi chnh sch rng buc "cc vn ho hon v Vit Nam" l ca Nixon, lp lun lc ban u Kissinger t ra hoi nghi v vic Lin X ng vai tr ch cht trong cuc dn xp vi Vit Nam. ng rng, Kissinger trc khi c b nhim v trc cuc hp bo ngy 6 thng 2 nm 1969, cha bao gi nhn mnh n vai tr ca Moskva trong vic gii quyt Cuc chin tranh Vit Nam, song ng ta khng bao gi phn i vic yu cu Moskva gip . Theo hiu bit ca ng Issacson th Kissinger nhanh chng nhn ra mt s mu thun trong ng li gii quyt ho bnh Vit Nam thng qua Moskva ca Nixon. Ngy 25 thng 11 nm 1968, ln u tin ch thn Kissinger gp Nixon. Cuc ni chuyn ca h, nu chng ta tin vo s gii thch ca Kissinger, ch cp n cc vn chung. Khng y ba tun l sau , theo yu cu ca Nixon, Kissinger trnh by vn tt trc ni cc mi v vic chun b son tho (m tht ra l ca ng ta v ca Nixon) chnh sch i ngoi. Kissinger trnh by mt cch mnh m chnh sch ca Nixon i vi Lin X. ng ta ph phn chnh sch c nh l "vic xy dng lng tin cho chnh mc ch ring ca mnh" thay v chnh quyn mi bt u tin hnh vic gii quyt cc mu thun gia hai siu cng i vi cc vn c th. Kissinger tuyn b: "Mt nn ho bnh bn vng phi ph thuc vo vic gii quyt cc vn chnh tr m ang chia r hai siu cng ht nhn". Su thng sau , Kissinger chuyn nhng li thnh cc yu cu c th cho Ban lnh o Lin X trong mt cuc tip xc S qun Lin X vi ng Bong Sedov, "mt ip vin ca KGB trong vai tr C vn ca s qun". Kssinger m bo vi ngi tip kin mnh v s thnh tht ca chnh quyn mi cam kt i vo "K nguyn ho m", v ng ta thng bo cho Sedov rng chnh quyn M chun b tho lun v hn ch v kh chin lc, Nixon v Kissinger tin rng l iu Moskva bn tm nht. Kissinger cn ni thm rng: "Chng ti s khng i vo tho lun nu trc chng ti cha phn tch vn ". Hn th, Washington cn mun "xt on cc mc tiu ca Lin X thng qua vic Lin X mun tin ra mt mt trn rng ln hn, c bit l thi ca Lin X i vi Trung ng v Vit Nam". Nh ngi ta c th thy, s bin i ny din ra cha c mt thng. B Joan Hoff gii thch v s chuyn i ca Kissinger bng s lp lun rng ng ta l "mt ngi tn sng a v chnh tr hn l mt nh lnh o, mc d tr tu ca ng ta i vi mt nn ngoi giao thay i l nhm thi hnh mt s chnh sch ca Nixon mt cch kiu mu hn". iu c th ng, song l do Kissinger chp nhn cc quan im ca Nixon qu nhanh, v gn nh lp tc a chng vo thc tin l s cun ht v quan nim ca c hai ngi. iu c th hin trong cc bi vit ca Kissinger v cc cuc thng lng vi Vit Nam, m ng c bit nhn mnh n vic Vit Nam ngy cng b ph thuc vo Moskva, c bit sau khi Lin X xm lc Tip khc. N cn th hin trong cc hi k ca Nixon, v v cu Tng thng ny vit: "Trong thi k qu , Kissinger v ti pht trin mt chnh sch mi dn xp vi Lin X. Do cc quyn li ca X-M nh l s cnh tranh ca hai siu cng ht nhn l qu ln v chng cho, nn qu l khng thc t nu phn chia hay tch bch cc khu vc quan tm. V vy chng ti quyt (nh gn s tin b cc khu vc m Lin X quan tm vi gii hn cc v kh chin lc v tng cng thng mi vi s tin b cc khu vc m rt quan trng i vi chng ta nh: Vit Nam, Trung ng v Berlin. Quan nim ny c bit n nh mt s lin kt".

Ni mt cch khc, ngay t khi bt u nhim k u tin ca chnh quyn mi ca ng Cng ho xem chnh sch i vi Lin X nh l mt phn c bn ca cc c gng tm ra mt gii php i vi Vit Nam. Nh Raymond Garthoff vit: "iu bn tm ca Nixon v Kissinger trng sut nm 1969 v ti nm 1972 khng phi l Cuc hp thng nh vi Moskva bn v s ho hon, m l vic tm ra cch rt lui trong "danh d" khi Cuc chin tranh Vit Nam. Ci thin cc mi quan h vi Lin X, v c th tng t nh vy dn xp vi Trung Quc vo thi im c ngha kt thc vn vn d cn c kt thc". Sau ny, trong hi k ca mnh, Kissinger cho rng ng ta rt vt v trong vic iu chnh chnh sch lin kt m cn c vo thc t hn l quyt nh thay i ca Washington". Song vn c bn l c gng gy p lc i vi Lin X lm gim bt nh hng ca n, i ly s tin b trong vic hn ch v kh v tng cng hp tc kinh t vi M, v to iu kin d dng cho Washington rt lui "danh d" ra khi Cuc chin tranh ng Nam . V Moskva coi cc c gng ca chnh quyn Nixon l ng theo kiu ny. Ngay t lc u, r rng Nh Trng c gng xc nh r phn ng ca Matccva i vi chnh sch lin kt thng qua cc knh ca t nhn. Cuc gp g gia Kissinger vi Sedov l mt trong s cc c gng . S phn ng ca Ban lnh o Lin X i vi Nixon v Kissinger dng nh l tch cc. Kissinger m t phn ng ca Lin X l "mm mng". Cc nh lnh o tha nhn rng cc mi quan h X-M c th c "tc dng thun li" cho vic gii quyt cuc chin tranh cng nh dn xp mt cch xy dng cc vn ca Trung ng v chu u. Song ch l mt s tr li thng thng ca Chnh ph Lin X, v pha Lin X cho rng vic M rt lui khi cuc xung t ng Dng c th c mt tc dng tch cc i vi cc quan h X-M, ngi Lin X nu vn ny nhiu ln vi Tng thng Johnson, v h sn sng lp li vi Nixon. V vy c th thy rng Moskva lm nh vy do khng nhn c kt qu no ca chnh sch kt hp v s gn b vi n ca chnh quyn Nixon. Tuy nhin, s lin quan mt thit ca chnh sch ny sm tr nn r rng i vi cc nh hoch nh chnh sch ca Lin X. Ngy 27 thng 1 nm 1969, ti cuc hp bo u tin sau l nhm chc, Nixon " gn" cc cuc tho lun vic hn ch v kh chin lc ca ngi Lin X vi "s tin b ca cc vn chnh tr ni bt" cng mt lc. Ba ngy sau , ngy 31 thng 1, Kissinger gp nh bo ni ting Lin X Yuri Zhukov, v nh Zhukov bo co vi Moskva: "R rng ti hiu rng Nixon s pht trin cc mi quan h X-M tu thuc vo cc vn s tin trin ra sao gn vi vic gii quyt vn Vit Nam". Kissinger bng gi vi Zhukov, l ngi m ng ta tin rng s bo co li vi cc nh cm quyn Lin X v cuc i thoi ny, rng Washington hy vng c "cc hnh ng n phng" ca Moskva t c s hiu bit Paris, v cc hnh ng nh vy s c "tm quan trng ln". Ngy 6 thng 2, Nh Trng li c mt bc mi nhm thng bo cho Ban lnh o Lin X. Trong mt bo co tin vn tt, Kissinger s dng thut ng "kt hp". ng ta ni: "Khi t vn kt hp gia chnh tr vi mi trng chin lc (Tng thng) mun gii quyt vn ho bnh trn ton b mt trn m nn ho bnh b thch thc ch khng ring v mt qun s". Moskva vn khng ch n cc tuyn b ca Washington. Ngy 14 thng 2, khi Kissinger n S qun Lin X theo li mi chnh thc v ng ta cn n T dinh ca i s Lin X. i s Dobrynin thng bo cho khch mi bit rng ng ta c nhn mt bc tin in ca Moskva v vic ng ta mun c gp Tng thng mi c c. V vy Nh Trng c tr li, ba ngy sau , Dobrynin ln u tin gp Nixon. Trong hi k ca mnh, c Nixon v Kissinger u k v cuc gp g u tin ny, ch tr vic Nixon khng cp n vn Dobrynin bo m v vic Lin X mun m phn cng mt lc nhiu vn .

Theo Nixon, sau khi by t Moskva mong mun bt u tho lun v hn ch v kh, Dobrynin ch lng nghe Tng thng Nixon tuyn b rng s tin b trong cc cuc m phn c th gn b vi s tin b ca cc lnh vc khc. Nixon din thuyt: "Lch s lm sng t rng cc cuc chin tranh xy ra phn ln khng phi l do vn v trang hay thm ch cc cuc chy ua v trang, cuc chin tranh xy ra l do c s bt ng c bn v mt chnh tr v cc rc ri v mt chnh tr: Nn ti ngh rng l ngha v ca chng ta, khi chng ta bt u cc cuc thng lng v cc v kh chin lc th chng ta c ngha v hnh ng tng t nh cch tho g ngi n, cc tnh th khng hong chnh tr nh Trung ng, Vit Nam v Berlin, l nhng ni c nguy c phi s dng v trang". Kissinger khng h cp n "mt vn kin chnh thc by trang" ca Moskva m Dobrynin a cho Nixon. Trong bc thng ip ny, Moskva cho rng theo ca Nixon, Lin X chun b tho lun ton b cc ch trn bao gm c vn Trung ng, Vit Nam, Trung u, v kim sot v kh. Theo Nixon v Kissinger, Ban lnh o Lin X trong mt s cch thc no chp nhn chnh sch kt hp. Song mt s ti liu khc li khng cho l nh vy. Sau khi gp Nixon v Kissinger, i s Lin X gp Avereli Harriman, ngi m ng ta vn c mt mi quan h thn thit. Trong cuc m lun ca h ngy 19 thng 2, Dobrynin khng h che giu mi quan tm ca ng v vic chnh quyn M mong mun tri buc cc hip ngh v ht nhn vi cc dn xp v chnh tr. Dobrynin tha nhn vi cu trng on m phn v Hi ngh ho bnh Paris, ngi t chc do s thay i lnh o Washington, rng: "Ban lnh o Lin X tho lun hn mt nm i n quyt nh l liu h c mun c mt hip ngh hn ch ht nhn khng". Theo ng Dobrynin: "Quyt nh ny c c trn c s ng ca phn ln cc nh lnh o Lin X, v h thnh tht mun t mt s hiu bit vi M". Cc nh lnh o ca Chnh ph ng ta khng th hiu bng cch no h c th gn cc vn dn xp chnh tr vi cc vn ht nhn. Moskva tin rng tt c cc vn "u phi c lp trng ca chng v c gii quyt mt cch ph hp". Dobrynin khng mt mi thuyt phc Harriman rng nhng li n i v cc kh khn kinh t Lin X khin cho Moskva vi c hi m v hn ch v kh l khng ng s tht. ng bo m vi Harriman rng cc nh lnh o Lin X sn sng i u vi mt cuc chy ua ht nhn nu h khng t c s tho thun vi M "trn c s ph hp" vi vn . Theo Dobrynin: "Khng c vic g c th bt h nhng b mt s vn chnh tr t c s tho thun ca pha M v cc vn ht nhn". Trong mt cuc ni chuyn sau , vin i s Lin X tr li vn ca cc hi ngh thng lng v kh ht nhn v by t kin rng chnh quyn Nixon nn thnh tht vi cc nh lnh o Lin X v bo vi h l c mun tin ti cc cuc tho lun v ht nhn hay phi i thm. Theo ng Harriman, ng Dobrynin t ra "rt nng lng" lm sng t cu hi ny. Song ngc vi cc hy vng y lc quan ca Nixon v Kissinger, cuc m o ca Dobrynin cho thy rng Ban lnh o Lin X khng ch tho thun tho lun vi Washington "ton b cc ch m cn lo i ph vi tnh hung cc cuc thng lng v v kh ht nhn b tht bi hn l gn cc cuc thng lng nh vy vi cc vn ca Vit Nam hay Trung ng. Tuy nhin nu c s tho thun gn cc vn ht nhn vi cc vn chnh tr, th Lin X mun gy p lc vi chnh quyn Nixon. R rng Dobrynin th hin mi quan tm ca mnh cho Harriman bit v rng ng bit Harriman s trnh vn ny vi Nh Trng. V iu ny ng d on ng. Ngy 21 thng 2, Harriman gp Nixon v Kissinger, v ng ta nu cc vn trong cuc gp vi i s Lin X. Harriman nu kin phn i vic gn cc cuc thng lng v chnh tr vi cc vn v qun s. Theo ng, pha M nn t ra "thnh tht" lp thi gian biu cho cc cuc tho lun v hn ch

tn la ht nhn. Mc d ng ta nhn c s cam kt ca Kissinger v Nixon rng vic gn lin cc vn vi nhau khng phi l ca M; Harriman t nghi ng v cho l khng thnh tht. Khi hai ngi ri khi vn phng ca Nixon, Kissinger khoe khoang vi Harriman rng: "Anh nn hi lng vi chnh sch ca chng ti i vi ngi Lin X v vn Vit Nam. Chng ti mun t chng mc cao nht v tho thun vi h v vn g s xy ra Vit Nam. Nu chng ta lm nh vy th lnh vc qun s c th t c s tin b". Harriman khng h ni li vi i s Dobrynin v kin nhn xt ca Kissinger, v dng nh v i s ny "hon ton hi lng" vi cc thng bo ca Harriman. Song ng sm pht hin ra rng s gn kt vn tip tc trong ngh trnh ca cc nh hoch nh chnh sch Washington. Trong cuc hp bo ngy 4 thng 3, Nixon cp n cc mi quan h ca Lin X lin quan n vn Vit Nam. ng ta by t hy vng rng Moskva c th "ng vai tr ca mt ngi gn gi ho bnh Trung ng v thm ch c Vit Nam". ng ta th hin mt nim tin tng rng: "Khng c s hp tc ca Lin X th M gp nhiu kh khn thc y nhanh tin trnh gii quyt Cuc chin tranh Vit Nam". Nixon nhn mnh rng Lin X phi chp nhn s hp tc , do cc quyn li ca h cng nh ca chng ta khng ch n gin phc v cc cuc thng lng v v kh ht nhn m ng thi thc y s tin b gii quyt cc bt ng chnh tr m c th n ra. V vy ng ta lp li s mong mun ca mnh i vi s gn lin cc cuc thng lng v v kh ht nhn, m ng ta tin tng rng ngi Lin X rt ch n chng, cng vi s tin b Vit Nam. Khng phi tt c cc c vn ca Nixon u ng h yu cu cng khai ca Tng thng i vi s gip ca ngi Lin X gii quyt vn Vit Nam. Mc d h khng phn i vic gn cc cuc thng lng v SALT (Hip c hn ch v kh chin lc) vi mt gii php v cuc chin, ngi vit din vn cho Tng thng l ng Pattrick Buchanan nu ln lp trng khng nht qun ca Lin X m b Trung Quc hng ngy ln n l cu kt vi phng Ty chng li cc lc lng ho bnh trn th gii. Trc mt tnh th nh vy, Buchanan t cu hi: "Liu iu c lm cho ngi Lin X lng tng khi chng ta (M) cn c s hp tc ca h hay s ng h b mt ca h trong cc cuc Ho m Paris hay khng?". Song, Nixon r rng s dng tt c cc knh t nhn hay nh nc thuyt phc Moskva c mt lp trng xy dng hn i vi vn Vit Nam. Ngy 26 thng 3, ng ta vit th cho Th tng Lin X Kosygin theo cch t vn vi Dobrynin ngy 17 thng 2. Cui cng, hai tun l sau c s tr li ca Kosygin v ng ta nhc li lp trng c bn ca Lin X. Ban lnh o Lin X thch thc quan nim gn lin ca chnh quyn M v i tho lun cc vn mt cch ring l. Trong khi ch i s tr li ca Moskva, Tng thng v C vn an ninh ca ng ta vch ra cc k hoch lin quan n Lin X trong vic kt thc "mt cch danh d" cuc chin tranh Vit Nam. C mt k hoch vch ra s mnh cho Cyrus Vance, l mt cu m phn vi Harriman Ho m Paris, i n Moskva. Nh Kssinger gii thch v mc ch s mnh ca Vance lin quan n vic "gn kt cc cuc Hi m v SALT vi vic gii quyt ton din cuc chin tranh Vit Nam". Vance c c ti Moskva bt u cc cuc tho lun v SALT v b mt gp mt quan chc cao cp i din ca Bc Vit Nam. V vy vic c Vance n Lin X l chnh quyn M nhm t c hai mc ch cng mt lc: "Thc y nhanh s tin b hai khu vc, trong khi gi h th ci trc, ci sau". Ngy 14 thng 4, Kissinger gp Dobrynin nhm gii thch cho v i s v tng ca chnh quyn M. lm tng thm ngha ca cuc gp, ng ta cho Dobrynin mt trang ti liu v ba im do Nixon khi xng.

Cng vi mt ngh c phi on n Moskva, ti liu ny cn c mt li khuyn co (c t di im th ba) rng: "Tt c cc bn ang ng ba ng v cn c cc bin php c bit o ngc chiu hng ca cuc chin tranh". Li khuyn co ny i i vi s bng gi rng khng c s dn xp ca M th d to ra mt tnh th phc tp. Vin i s Lin X nu vn liu chnh quyn M gii quyt vn Vit Nam c to ra mt iu kin cho s tin b Trung ng v cc quan h kinh t v hi ngh v v kh ht nhn hay khng? Khi ng Kissinger tr li rng c, th ng Dobrynin nhn mnh cc mong mun ca Moskva c cc mi quan h tt hn vi M d iu g c xy ra Vit Nam, v than phin rng cuc leo thang chin tranh ch phc v cc mong mun ca ngi Trung Quc l X-M xung t. Tuy nhin, ng ta ha s thng bo cho Chnh ph nc ng v ngh ca pha M. Trong khi Nixon tip tc i Kosygin tr li bc th ca ng ta, th s im lng ca Lin X lm cho Washington lo lng khng hiu liu ngi Lin X c chuyn li ngh ca M ti H Ni hay khng. Sau Dobrynin bo m vi Kissinger rng ngiLin X thng bo cho H Ni v s mnh ca Vance, song h nhn c mt s phn ng tiu cc ca Bc Vit Nam. Thng tin ca i s Dobrynin c khng nh trong mt B vng lc v cc cuc tip xc gia M-Vit Nam ca V M thuc B Ngoi giao m trong thi gian nu r, ni dung cc cuc gp g ngy 14 thng 4 nm 1969, cuc m lun gia Kissinger v Dobrynin v s bo m cc bc i ca Lin X. Theo Bn B vong lc , Moskva lm cho H Ni ch ti ngh ca ng Kissinger. Bc th ngy 5 thng 5 do ng Phm Vn ng gi cho ngi Lin X ni rng Ban lnh o Bc Vit Nam cho rng: cc Cuc thng lng Paris l kh tt t c mt s tho thun v khng cn c cc cuc tip xc khc. Tht ngc nhin, B vong lc ca ngi Lin X ghi rng tr li ngh ca pha M, Moskva lp lun rng M t chi chp nhn mt Chnh ph lin hip Nam Vit Nam, v nh vy lm kh cho Lin X gip M. Ngi Lin X cho rng cn quyt nh vn mt Chnh ph lin hip cng nh vic rt ton b qun i nc ngoi ra khi Vit Nam. Ngi ta vn cha r, liu Moskva thng qua chuyn i ca Vance gi li phc p theo ngh ca M hay ch do Kissinger tit) l trn hi k ca mnh nhm bc l s khng khoan nhng ca Lin X. Nhng cng c th l s phc p ca Moskva l bc th ca Kosygin gi cho Nixon hay s chuyn ti ca Dobrynin trong bui tip kin ring Kissinger. D trong trng hp no, ngi Lin X cng cn khng nh thi ca h i vi tuyn b lp trng ca ngi Bc Vit Nam. Nu vn l nh vy, Kissinger khng thy c ci g mi trong thi ca ngi Lin X v khng th gn n vo mt ngh c th. D vn ny ra sao, Washington cng khng hi lng vi lp trng ca Lin X i vi Vit Nam. V vy chnh quyn M quyt nh tng p lc i vi H Ni v Moskva. Thng 3 nm 1969, Nixon ra lnh nm bom mt cch b mt xung Campuchia nhm ngn chn cc con ng tip t ca Bc Vit Nam dc ng mn H Ch Minh v qut sch cc c quan u no ch huy ca cng sn Vit Nam, m M cho l ng t Campuchia, khng nhng vy, Tng thng cn d nh nm bom tr li min Bc Vit Nam. Ti cuc hp ni cc ngy 20 thng 3, Tng thng ni n s cn thit tng cng sc mnh qun s trn c s nhm ginh thng li trong cc cuc m phn vi H Ni. Nixon v Kissinger u nng lng mun cho Moskva bit c nh ca h khng t c gng no, bin php ho bnh hay qun s, sm kt thc Chin tranh Vit Nam. Tun l u tin ca thng 5, Kissinger cnh co ng Dobrynin rng cuc chin tranh c th leo thang v rt tn bo, nu H Ni khng chu tr li cc thi ca M. Mt thi gian sau , Nh Trng quyt nh i i vi li e do l mt li ngh v ho bnh nhm th hin rng M khng cn bm vo vic gii quyt vn mt cch ho bnh. Ngy 14 thng 5, Dobrynin nhn trc mt bn copy bi din vn ca Tng thng v vn Vit Nam, m cng s c c trn i truyn hnh quc gia. l bi din vn u tin trn cng v

Tng thng hon ton cp ring ti vn Vit Nam, v l k, hoch u tin gii quyt vn chin tranh k t khi c ngh Manila ca Tng thng Johnson nm 1966. Nixon ngh rng ton b qun i nc ngoi, c M ln Bc Vit Nam rt khi Nam Vit Nam trong vng mt nm sau khi c mt hip ngh c k kt. Mt t chc quc t gim st cuc rt qun v kim sot cc cuc bu c t do Nam Vit Nam. Bi din vn th hin vic M t b mt th thc Manila "cng nhc v c rch", i rt qun ton b cc lc lng Bc Vit Nam nh l mt iu kin tin quyt cho vic gii quyt vn Vit Nam. Song n khng h cp n vn mt gii php chnh tr cho Nam Vit Nam, m pha H Ni lun eo ui ngay t bui u ca cc cuc Ho m Paris. Vic b qua vn lm ton b k hoch khng c Ban lnh o Bc Vit Nam chp nhn v cho chng qua l mt s u hng. Tuy nhin, chng c ai cho rng Tng thng Nixon l mt ngi qu ngy th, k hoch ny khng ch tp trung vo khung cnh trong nc, m n cn l mt b phn ca cuc tn cng ngoi giao mnh m chng li Lin X nhiu hn l H Ni. Nhng c gng ny cn bao gm c vic tuyn truyn chng li c ngi Bc Vit Nam ln Lin X, e do qun s chng li H Ni, vic dn xp c nhn vi Moskva thng qua "cc knh ring". Ci gi l "cc knh ring" hoc n gin hn gi l "cc knh" c Kissinger cp n trong cc cuc tip xc ring vi i s Lin X Dobrynin phng bn ca to Nh Trng, c xy dng thng 2 nm 1969, khi Tng thng v c vn an ninh ca ng xem xt vn bng cch no trnh thng bo cho B Ngoi giao v Ngoi trng William Rogers v cuc hp u tin sp ti gia Nixon v Dobrynin. Cui bui tip i s Lin X, Nixon thng bo cho ng Dobrynin rng cc vn c bit tinh nhy trong tng lai, nn ch lm vic vi Kissinger. "Cc cuc trao i ring" gia Dobrynin vi Kissinger c tip tc qua cc cng v cng tc ca Kissinger, lc u l c vn an mnh, sau l Ngoi trng thi chnh quyn Nixon. Na u nm 1969, phn ln cc cuc trao i gia hai ngi u tp trung tho lun chnh sch M i vi Lin X c lin quan ti Vit Nam. Kissinger bit r rng rng Dobrynin chng qua ch l mt ngi pht ngn ca cc "sp" Moskva. Mc d tho lun mt cch kho lo, thn mt vi cc i din ca gii Chnh ph M, song Dobrynin vn phi tun theo nhng ng li ca Kreml v B Ngoi giao Lin X. Trong hi k ca mnh, Kissinger vit: "Ti nhn thc rng tc dng ca Dobrynin c th hin qua kho lo ca ng ta trong vic phn nh nn cc chnh sch ca Chnh ph Lin X, ch khng phi nhng kin ca ring mnh". ng ta cng nh ti kin ca Harriman v Dobrynin v nhng li c vn ca ng ta i vi Tng thng trong cuc hi m ca h vo ngy 21 thng 2. L mt nh thng lng c kinh nghim vi cc lnh o Lin X, Harriman ni vi Tng thng Nixon rng chng no ngi Lin X vn c quan tm, th Tng thng Nixon nn bn bc vi cc lnh o ca B chnh tr Lin X. V ng ta coi Dobrynin ch l "mt vin th k cao cp", v tht l ph thi gian tho lun vi ng ta. V vy khi bit u thng 6 nm 1969, Dobrynin chun b bay v Moskva, Kissinger cho rng mt cuc tip xc vi Dobrynin l mt c hi chuyn ti Ban lnh o Lin X cc quan im ca Tng thng v ng ta, v cc quan h M-X v ton b tnh hnh quc t. Cuc gp g c t chc vo ngy 12 thng 6, ti phng lm vic ca Kissinger Nh Trng, nh Dobrynin bo co vi Moskva v cuc gp ny nh sau: "Cng ging nh cc cuc gp g trc y vi ng ta, cuc gp ny cng khng c tuyn b". Kssinger bt u cuc gp g vi vic ni rng Nixon bit tin i s Dobrynin chun b v Moskva v chnh bn thn ng ta chp thun cuc gp g m Dobrynin "c th, nu cn thit phn nh s hiu bit ban u ca mnh v quan im ca Tng thng Nixon i vi mt s vn quc t v c bit v quan h X-M" cho cc lnh o Lin X Kissinger bo m vi Dobrynin rng trong chnh sch i ngoi, Nixon coi cc mi quan h X-M khng km phn quan trng nh vn Vit Nam.

Tng thng M nng lng trnh mt s i u vi Moskva v hy vng rng cc mi quan h tay i di nhim k Tng thng ca ng ta c th bc vo mt thi k xy dng. Kissinger cng cp ti vn v mt cuc gp c th ca Nixon vi cc lnh o Lin X v nhn mnh mong mun ca Tng thng nhm trnh a ra cng khai mt cch khng cn thit vn ny. ng ta cp n cc cuc gp g nh vy c th din ra mt ln trong nm ging nh mt chuyn cng cn thng mi v khng gy ra s m . Nhng cc cuc gp g nh vy c th trao i cc kin hu ch to ra s hiu bit gia hai bn v trnh c nhng bc i nguy him do khng hiu nhau. Kissinger cn tho lun tnh hnh Chu u, vn M-X cng ph chun mt Hip c cm ph bin v kh ht nhn, gii quyt vn Trung ng, cc cuc thng lng v v kh chin lc. ng ni r rng M xem xt cc quyn li ca Lin X mt s khu vc v d nh: ng u, ni chnh quyn Nixon khng nh lm g l khu vc m Lin X cho l "thch thc" vi v tr ca h trong khu vc. Thm ch Kissinger cn ni vi in Kremln rng: ng qu ch vo li bnh lun cng khai ch trch s bit lp ca mt s nc ng u ca Tng thng Nixon, chng qua l mt xo thut m dn trong cuc bu c M. Cc li bnh lun ca Kissinger dng nh lm ngi ta ngc nhin, song chng mun nu ln mt vn tinh t v cp thit ca chnh quyn Nixon l Vit Nam. iu cng sm tr nn r rng vi Dobrynin rng s bn tm ca chnh quyn Nixon l bng cch no, vi s tr gip ca Lin X, kt thc Cuc chin tranh ng Nam . Theo i s Lin X, nhng vn ny cha c Kissinger hay Tng thng cp trong cuc gp g trc y. Song, i vi vn v cc cuc thng thuyt gia M-Bc Vit Nam, Kissinger ku gi s gip ca Lin X tho g b tc trong cuc Ho m Paris mt cch mnh m. Kissinger sm ch ti cc c gng ca Lin X nhm h tr cc cuc m phn, cng nh cc hot ng ca ngi Lin X trong cc thng gn y. Vi mc tiu r rng gy sc p i vi Moskva v vn ny, ngay lp tc Kissinger quay sang vn Trung Quc v cc nh ca M nhm ci thin cc mi quan h vi Bc Kinh. Mc d ng ta bo m vi Dobrynin rng, Washington coi Lin X (ch khng phi Trung Quc) nh l mt i tc quan trng ca M trn chnh trng quc t, cc lnh o Lin X ng tin cy hn Mao Trch ng. Dobrynin tin rng vic a vn Trung Quc vo cuc m phn v vn Vit Nam l hnh ng c mc ch. iu ny cng c khng nh hn sau khi Kissinger tuyn b rng: "Cn kt thc cuc xung t vi Vit Nam cng sm cng tt, v Lin X phi ng mt vai tr tch cc hn t c mt s dn xp, khng nn ph thc mi vic cho H Ni, v nhng nh gi tnh hnh quc t thng xut pht t quan im b hp, ring bit ca n s ch em li cc quyn li ca Trung Quc". Con bi Trung Quc khng phi l con bi duy nht Washington c c m cn mt con bi khc, l vic e do dng p lc qun s chng li Bc Vit Nam. Dobrynin bit rng trong tin trnh m phn ca h, "Kissinger li mt ln na (trc l Nixon) a ra mt li bnh lun v tc ng nu H Ni vn lm tc nghn cc cuc m phn, v vy sau mt vi thng s l cn thit Chnh ph M xem xt "cc la chn khc nhm thuyt phc H Ni". Cc la chn rt r rng vi Dobrynin, vic c cng trong vic lm cc nh lnh o ca ng ta ch ti cc ging iu v "cc la chn khc" ni vi Nixon v Kissinger Dobrynin tin rng trong khi cc li bnh lun nh vy r rng l nhm "tng tin" Bc Vit Nam v mt phn l i vi c ngi Lin X vi nhng li bng gi v vic nm bom li Bc Vit Nam tr phi tnh hnh cc cuc Ho m Paris c thay i. Trong bn bo co cho cc lnh o Lin X, Dobrynin kt lun rng i vi chnh sch i ngoi ca Nixon, vn s mt vn l cu hi bng cch no tm ra cch rt khi Cuc chin tranh

Vit Nam theo cc iu kin chp thun c m c th bo m cho vic ti c chc Tng thng M. Vin i s Lin X tin rng cc c gng nhm thuyt phc Lin X gip gii quyt cuc xung t s vn tip tc. Mt s lnh o Lin X c bn bo co ca Dobrynin sm pht hin ra rng li d bo ca i s nh gi c chnh quyn Nixon ng tng cng gy p lc vi Moskva. Ngy 27 thng 9, trong cuc tip xc vi Dobrynin, Kissinger khuyn co rng tt c i hi ca pha M v s gip ca Lin X kt thc cuc chin tranh khng t c kt qu s lm kh cho pha M xc tin mnh m cc quan h ngoi giao gia hai nc. tng thm n tng v s quyt tm ca M, Nixon gi in cho Kissinger trong khi ng ta ang tip i s Lin X, v yu cu ng ta ni vi Dobrynin rng Vit Nam l vn quan trng nht trong cc mi quan h M-X. Ngy 20 thng 10, ch thn Tng thng gp Dobrynin trong "mt cuc ni chuyn nghim tc" v lp trng ca Lin X i vi Vit Nam v cc trin vng v cc mi quan h X-M. ng ta ni vi vin i s Lin X, ngi va thng bo cho Nh Trng v vic Lin X sn sng bt ucuc thng lng v v kh chin lc, rng mt s ci thin cc mi quan h tay i tu thuc vo mong mun ca Lin X "lm mt s vic vi Vit Nam". V cho ti lc , theo Nixon cho bit, s tin b tht s ca vn ny vn rt kh khn. Nixon mun Lin X hiu r vic Lin X tip tc gn b vi ng ta trong ba nm v ba thng sp ti, v trong sut thi gian , ng ta vn nh cng vic lm ngy hm nay. Nixon lun e do: chnh quyn ng ta s c cch ring kt thc cuc chin tranh. R rng Dobrynin cha chun b trc mt cuc tn cng nh vy, thm ch cc li ha v nhng li e do khng c g mi i vi ng ta. Tuy nhin Ban lnh o Lin X khng c nh chu nhng b p lc ca Washington. Vic Lin X khng mun chp nhn chnh sch gn lin ca Nixon khng phi xut pht t vic Lin X mong mun c li t vic chin tranh tip tc hay nhn thy M sa ly hn trong cuc xung t, cho php Lin X c t do hnh ng cc khu vc khc ca th gii. Mc d nhng xem xt nh vy khng phi khng hon ton c cc nh lnh o Lin X ngh ti trong cc chnh sch i ngoi, cc yu t tc ng n lp trng ca Moskva v vn gn lin l rt phc tp. Mt khc, cc lnh o Lin X nhn thy d Nixon cho rng ng ta c li th trong chnh sch i vi Lin X, song ng mun ho hon vi Moskva hn l Moskva mun ho hon vi M. S ngang bng ht nhn khng Tng thng c quyn la chn bng vic i ti s tho thun vi Lin X nhm trnh nguy c ca cuc chin tranh ht nhn. Trong cc bi cnh , cc c gng nhm c c cc nhng b t pha Moskva i ly s hp tc ct gim v kh chin lc v tng cng cc mi quan h kinh t b cc lnh o Lin X cho l hnh ng hi l v hm do. iu c Dobrynin khng nh trong cuc ni chuyn vi Harriman ngy 19 thng 2. Hn na, khi cc nh ngoi giao Lin X Washington phn tch v chnh sch ca chnh quyn Nixon, h thy rng s ch c mc tiu ca M trong vic pht trin cc mi quan h vi Lin X c xu hng i lp vi chnh sch gn lin. H kt lun rng, song song vi cc mt tiu cc, chnh sch ca Nixon vn k tha cc chnh quyn trc v s tha nhn cng quc qun s ca Lin X. V s cn thit, M nn trnh i u". nh hng ca mt s tha nhn nh vy, theo kin ca cc nh ngoi giao Lin X, cn nh hng ti chnh sch ca M trong tng lai. Nu trong mt tnh th m c hai nc c v th ngang nhau th s e do ca Nixon gy sc p qun s chng li Bc Vit Nam s khng c ngha g, v Washington cn phi xem xt rng c gng hm do H Ni c th gy ra mt phn ng ca cc ng mnh ca h Moskva, m c th y th gii vo mt cuc i u ht nhn. Ni mt cch khc, nh ng Stephen Ambrose nhn xt "ci sai lm trong l l ca Nixon" l ng ta khng c con t ch bi Ngi Lin X c th snh vi ngi M v bom, l l do ti

sao s la chn nguyn t khng phi l mt la chn thc s. Nixon ngh rng ng ta c th e do Bc Vit Nam chp nhn mt cuc ngng chin (thc s l mt cuc ngng bn). Song bt c mt s m ch e do hu dit H Ni u ngay lp tc b phn cng, bng vic ngi Lin X e hu dit Si Gn. Nixon khng phi l ngi in duy nht a ra cc li e do nh vy. Trn c s ca mt s phn tch nh vy, Moskva chng chnh sch gn lin ca Nixon vi tng ca Lin X v "gn lin trong s o ngc". Th gii thc s lin kt ln nhau, c Nixon v Kissinger u ng trong khi xem xt cc s kin cc ni khc nhau ca th gii l lun gn vo nhau. Nhng h qun rng Nixon khng th ng ngoi s kt bn ca th gii. Chnh sch i ngoi ca nc M b tc ng bi mt s yu t m cc nh hoch nh chnh sch M, ginh c thng li, phi ch ti iu . Chnh quyn Nixon khng th loi tr c iu ny. Cc nh lnh o Lin X nhanh chng nhn ra gt chn Asin ca Washington v chng li cc c gng nhm t c s nhng b ca Kreml. Chnh sch ca h c thit lp da trn c s nh gi: "s tng quan cc lc lng" m cui nhng nm 60 h c c hi hn. V vy p li cc c gng ca pha M nhm lm Lin X dnh lu vo qu trnh gii quyt cc vn ng Nam nh l mt iu kin cc cuc thng thuyt v cc vn qun s v cc vn tay i khc, Lin X s dng s bt ng kin gia Nh Trng v cc ngnh khc ca Chnh ph M, v y mnh ngh ring ca n i vi cc cuc thng thuyt v SALT. Sau , in Kreml bit c s ho hc ca Nixon i vi mt cuc hp thng nh vi cc lnh t Lin X, nn lm cho n gn lin vi thng li ca cc cuc thng thuyt Berlin. Nhng mt yu t khc gy nh hng ti lp trng ca Moskva i vi Vit Nam. Do Dobrynin thng xuyn gii thch cho Kissinger l nh hng ca Lin X i vi H Ni l rt hn ch, v Bc Vit Nam rt gii vn ng Moskva v Bc Kinh v cc k hoch lu di ca in Kreml i vi vai tr ca Bc Vit Nam trong khu vc ng Nam . Tht kh khn cho Nixon v Kissinger, chp nhn mt tng v vic Lin X vi tt c s vin tr cho Bc Vit Nam, li vn thiu lc n by p H Ni i vi vn chin tranh v ho bnh. V vy vo nm 1969, r rng Lin X l ngi ng h c bn i vi Bc Vit Nam trong s cc nc x hi ch ngha. Nm , Bc Vit Nam nhn c s vin tr na t la t Lin X, chim nm mi phn trm s vin tr khi cng sn cung cp. Mc d s vin tr qun s suy gim trong nm 1969, do gim bt cc hot ng qun s chin trng, song con s vn trn hai trm triu la. Cc lc lng v trang ca Bc Vit Nam (theo mt bn bo co ca Lin X), phn ln u c trang b bi Lin X v l mt i qun mnh nht khu vc. T nm 1969 n nm 1971, Moskva k vi H Ni by hip ngh vin tr v pht trin hp tc kinh t, c hip ngh l h tr pht trin kinh t v quc phng. Cng nh mt s nm trc, vin tr ca Lin X i vi H Ni khng ch vo vic tng cng nh hng chnh tr. Mc d Ban lnh o Bc Vit Nam c gng gim bt s gn b quan h vi Lin X cng nh Trung Quc, v khng mun mt i tnh c lp ca mnh trc hai ng minh y th lc. Trong cc bo co ca cc nh ngoi giao Lin X gi v Moskva nu ln cc li than phin v thi c xa lnh ny. Mt trong cc bn bo co hng nm ca nhng nm thng vit: "Cc ng ch Vit Nam vn c lp trng nh trc y, khng qu tin vo Lin X, da trn thuyt trc y: khng lm hng hay trm trng cc mi quan h vi Lin X, song cng khng nhch qu li gn vi Lin X vi y lng tin". Cc quan chc Lin X khng c cc o mng rng tin trnh ny s thay i trong mt tng lai gn.Chnh sch c lp ca H Ni th hin mt s lnh vc trong quan h Lin X-Bc Vit Nam. Moskva cay ng nhn ra rng cc c gng ca cc ng ch Vit Nam l nhm hn ch t tng ca Lin X i vi Bc Vit Nam, v hn ch thng tin v cc s kin Lin X v cc nc x hi ch ngha khc. Ngi Vit Nam i x mt cch nghi ng i vi s chuyn gia dn s hay qun s ngi Nga, i khi cho cc mi ng vc tr thnh mi quan h khng hu ngh. V vy chng lm cho Moskva khng bit v cc hot ng i ngoi ca Vit Nam, v cc lnh o Lin

X thng bit cc hot ng ngoi giao ca H Ni qua cc bo ch hay cc hng tin quc t, nh trng hp trao i gia Nixon v H Ch tch. trnh s nhm ln , C quan KGB nghim tc xem xt vic thit lp "cc mi tip xc mt" nhn c cc thng tin v tnh hnh Ban lnh o Vit Nam v cc mi quan h ca Vit Nam vi Bc Kinh. Bt chp tr ngi , ngi Lin X ginh c mt s thng li trong cc c gng ca h nhm tng cng v th ca mnh Vit Nam. Mt trong s thng li l s thay i thi ca Bc Vit Nam i cuc u tranh ngoi giao. Thng 1 nm 1970, Phin hp ln th 18 ca ng Lao ng Vit Nam tha nhn mc tiu u tin ca ng l s phi hp ba bin php u tranh cho thng nht t nc. Ln u tin k t lc bt u cuc chin tranh, Ban lnh o cng sn t cc c gng ngoi giao v chnh tr ngang vi cuc u tranh v trang. Mt gii php tng t cng nhn mnh n tm quan trng ca cuc Ho m Paris v thng li cui cng ca nhn dn Vit Nam. Cc quan chc Lin X c tnh bo Lin X thng bo trc v s thay i thi ny, coi l c gng thng li ca h lm gim bt lp trng ng h Trung Quc ca H Ni. Mt du hiu tch cc khc trong quan im ca Lin X l ngy cng. c nhiu cuc tip xc gia Bc Vit Nam vi Lin X v cc nc x hi ch ngha khc, cng tham gia trn cc din n quc t v gio dc, y t v vn ho. Nhng thay i cng nh nh hng ca H Ni ngy mt tng trong khu vc lm cho cc nh ngoi giao Lin X thy cn phi phi hp vi cc ng minh trong chnh sch i vi Vit Nam nhm buc cht Vit Nam vo khi Lin X trong cc cng vic quc t. Thng 6 nm 1970, i s qun Lin X ti H Ni gi v Moskva mt B vong lc phn tch v cc kh nng phi hp nh vy. Mc ch chnh ca B vong lc kh di l nh gi cc trin vng bao gm c Bc Vit Nam vo qu o ca Lin X, dn dn hng chnh sch ca Bc Vit Nam ra xa Bc Kinh, song li gn vi Lin X, v tng cng nh hng ca H Ni ng Nam . S qun Lin X gi nn bao gm H Ni vo cc cuc t vn a bn v i bn vi cc nc x hi ch ngha i vi mt s vn chnh tr quc t. Lin X thy cn tng cng cc hot ng ca ngi Bc Vit Nam cc lnh vc ca chnh sch i ngoi nh gii tr v kh, tuyn truyn. i s qun Lin X cng gi nn tng cng cung cp thng tin cho H Ni v tnh hnh ni b cc nc phng Ty hng u. Bng tt c cc bin php , B vong lc nhn mnh rng: "Bc Vit Nam dn can d vo cng vic ca th gii v tin hnh trao i thng tin v hp tc hot ng i ngoi vi cc nc x hi ch ngha khc trn din n quc t s c ngha thc y cc quan nim v nh gi ng n hn ca ngi Vit Nam v tnh hnh thc t ca th gii, c li cho chng ta (Lin X) trc hot ng i ngoi ca Bc Vit Nam, to quyn li cho Lin X trn trng quc t. M rng t vn chnh tr vi Bc Vit Nam cn gip Vit Nam trnh sai lm trong chnh sch i ngoi, thc y Vit Nam lp li mi quan h vng chc vi Lin X". V vy trong thi gian t nm 1964-1965 nhim v ca Moskva l lp l hng trong cc mi quan h gia Lin X v Bc Vit Nam m do s qu thn trng ca Khrtsp gy ra v tng cng v tr ca Lin X Vit Nam nh l mt i trng vi nh hng ca Trung quc, vo cui thp k; Ban lnh o ca Lin X xc tin mnh m mt chnh sch i vi khu vc. Mc tiu cui cng ca giai on ny l bin Vit Nam lnh mt i tc v l v tr tin tiu ca Lin X ng Nam , c bit k t khi Trung Quc ng vai tr nh vy trong nhng nm 50 m sau ph v quan h vi h thng X vit. tng thm ch cn c lm sng t hn trong mt b vong lc khc ca i s qun Lin X vo nm sau , sau i hi 24 ca ng Cng sn Lin X t chc Moskva. Cc nh ngoi giao Lin X H Ni tin rng: "Hin nay, khi ng Cng sn Vit Nam ang tng cng con ng c lp, khi tin trnh ca ng ang pht trin, ni chung theo hng c li cho chng ta, khi Bc Vit Nam tr thnh lc lng lnh o trong cuc u tranh ca nhn dn ng Dng, chng ta (Lin X) s c nhiu kh nng thit lp mt chnh sch cho khu vc. C th kt lun rng ng Dng c th tr thnh mt cha kho ca chng ta i vi tt c ng Nam .

Hn na, khu vc ny, cho n nay khng c nc no chng ta da vo, tr Bc Vit Nam". C hai b vong lc u c xp hng tuyt mt duy nht khng nh tm quan trng ca chng nh l cc ti liu hoch nh chnh sch. t c uy tn cao nh vy Bc Vit Nam nn cc nh lnh o Lin X c trnh xy ra nguy hi no cho chnh sch ca h. V vy, h lun bc b p lc ca Washington v xui H Ni chp nhn iu kin ca M v ho bnh. H tip tc cung cp cho Bc Vit Nam v cc ng minh ca H Ni (Gii phng qun) mi th cn thit cho cuc u tranh qun s. Bt chp cc li than phin v s cng u, ch k hai mt ca ngi Vit Nam, ngi Lin X khng bao gi ri xa cuc chin, v Vit Nam dn dn tr thnh khng ch l vn t tng m cn l mt vn a l chnh tr ca in Kreml. Sau khi cc cuc thng thuyt c tin hnh Paris, Moskva tp tc theo ui cc mc tiu ca n Vit Nam theo cc iu kin vng chc hn. Lc u, ngi Lin X s rng cuc chin tranh c th lan rng sang cc khu vc khc ca Chu v thm ch cn gy i u gia M v Lin X. Sau nm 1968, cc cuc Hi m Paris cho thy cuc xung t ch gii hn trong bin gii ca Vit Nam ch khng lan rng ra cc nc ng Dng. V vy, n tr nn quan trng i vi Moskva l ngn chn mt s ph hoi cc cuc thng lng v buc cc bn tham gia vo bn m phn. V vy vai tr ca Lin X thay i. Khi din ra cc cuc m phn s b gia M v Vit Nam, Lin X tham gia tho g mt s vn b tc v lm d dng mt Hip ngh ngng nm bom v Hi ngh bn bn. Cn khi cc cuc m phn bt u, Lin X gim bt cc hot ng ca mnh. i s Lin X Zorin gii thch lp trng trong bui l cho tm bit ng Harriman: "Trong giai on u ca cc cuc thng thuyt ch l cuc nm bom Bc Vit Nam, mt nc x hi ch ngha, c quan h trc tip vi Lin X v mt chnh tr v ngoi giao, v vy Lin X c quyn trc tip phi bo v n. Lin X phi cung cp mi vin tr cho Vit Nam v Lin X lm nh vy. Trong mt giai on mi ca cuc ho m, ch u tin l Nam Vit Nam, l nc m Lin X khng c quan h trc tip. Lin X c quan h tt v hu ngh vi Mt trn Gii phng Dn tc Nam Vit Nam (FLN), nn Lin X rt quan tm ti cc thng li ca FLN v sn sng ng h lp trng v t tng chnh tr ca mt trn. Tuy nhin, nn ho bnh trong khu vc chnh l vn ni b ca ngi Vit Nam cng vi vic gii quyt lc lng i din cho Nam Vit Nam. V vy, hn lc no ht, M c l do quan trng trc tip tham gia vi ngi Vit Nam gii quyt vn . c tnh ca cc cuc thng thuyt thay i v ngi Lin X c t l do c quyn li c th. V thc tin ca tnh hnh, vai tr ca Lin X lc ny b gim xung". Qua li i s Zorin, r rng Lin X khng b qun vai tr ca h trong cc cuc thng thuyt. Mt iu lun lun tr thnh nguyn tc lm vic ca Moskva l n khng bao gi thng lng vi ngi Bc Vit Nam, cn ngi M th lm nh vy. Ngi Lin X i theo tin trnh nh vy trong sut qu trnh ca cc cuc Ho m Paris; tham gia vo cc cuc thng thuyt v vai tr trung gian ho gii, lm gim cc c gng ca Washington. Song in Kreml cng c gng khng l c hi gy nh hng Paris theo chiu hng c li nht cho Moskva. Cc nh cm quyn Lin X phn tch mi bc ngot trong chnh sch ca ngi Bc Vit Nam lin quan n cc cuc thng thuyt c th can thip hay trnh cc vn m theo h l a n cc kt qu nguy" him. Cc c gng ca Lin X l gi cho hai bn tip tc thng thuyt v trnh cc hnh ng ph hoi tin trnh thng thuyt. H xem xt cc yu t tc ng nh hng ti thi ca Bc Vit Nam nh s chn chng ca dn chng sau nhiu nm chin trnh, cc vn ni b ang pht trin, s khng nht qun trong cc k hoch ca chnh quyn Nixon, c bit l cch thc c vn, kin c li cho cc cuc hp

Paris. V mc tiu , Moskva s dng mt s quan h tip xc vi cc quan chc Vit Nam. Cc cuc thng lng cp cao gia cc nh lnh o Lin X - Vit Nam to c hi quan trng cho in Kreml th hin cc quan im ca n i vi tnh hnh v thuyt phc H Ni chp nhn kin ca h. Nhng cuc thng thuyt nh vy thng c t chc hng nm, thng vo cc chuyn i ca cc nh lnh o Bc Vit Nam n Moskva. V d nh chuyn i ca ng Phm Vn ng nm 1970 n th ca Lin X, khi Th tng Bc Vit Nam hi liu Moskva c c vn iu g lin quan ti chuyn i, i s Lin X Sherbakov th hin mt mong mun rng cc mt chnh tr ca cc cuc thng thuyt cn "xy dng hn, ton din hn v thnh tht hn". ng gi trao i cc quan im v "cc bin php mi c b sung v cc thch thc ca mt gii php i vi vn ng Dng, cc hnh thc mi gy nh hng ti M, tnh hnh Campuchia v Lo". i s nu ln hai nguyn vng vi li m bo rng Vit Nam th a ra cc quyt nh ca mnh, cn Moskva lun sn sng c vn cho cc bn. Cc cuc tip xc cp khc cn c cuc gp g gia cc nh ngoi giao Lin X nc ngoi vi cc quan chc Bc Vit Nam, u tin l H Ni v Paris. Cc cuc m lun ca i s Lin X Sherbakov v cc ng nghip ca ng vi lnh o H Ni c bit quan trng. i s qun Lin X H Ni ln hn mt phi on ngoi giao nc ngoi. Cc nhn vin s qun c ton quyn i din Chnh ph Lin X Vit Nam dn ch cng ho. Khi xy ra mt tnh th m cc lnh o Lin X t bit v cc thc tin din bin khu vc xa xi, tr mt s nguyn tc chung, cc nh ngoi giao Lin X khng ch l ngi pht ngn cho in Kreml m cn tham gia vo tin trnh hoch nh cc quyt nh, m cc i s qun ni khc khng c lm nh vy. in Kreml cn tham vn h v cc vn ring bit lin quan n chnh sch i vi Vit Nam. N c bit quan trng trong khi Bc Vit Nam, ang trong chin tranh, tr thnh mt trng im kht vng ca mt s cng quc nh M, Trung Quc v Lin X. Trong bi cnh , i s Sherbakov gp g vi cc nh cm quyn Bc Vit Nam i khi khng khc vi cc cuc tho lun ca h Moskva. Trong cc cuc gp g , Sherbakov cp n mt s vn trong chnh sch ca Vit Nam, k c cc cuc m phn vi M. ng ta nhn c cc thng tin t cc lnh o Bc Vit Nam v cc din bin gn y ca cc cuc ho m, kin ca ng i vi chng, a ra cc ngh i vi cc hot ng ngoi giao ca Bc Vit Nam v gii thch v lp trng ca Chnh ph Lin X. Trong cuc tr chuyn vi ng Xun Thu, trng phi on m phn ca Bc Vit Nam Paris thng 6 nm 1969, i s Lin X c vn H Ni: "Nn trnh bt c hnh ng cc oan no, khng cng nhn cch gii quyt hon ton mang ngha tuyn truyn, m cng khng qu nng vo phng php u tranh qun s". Sherbakov c thuyt phc ngi i thoi vi ng rng: "Trong chin thut phi hp ba cuc u tranh ngoi giao, chnh tr v qun s, phng php chnh tr v ngoi giao dn dn chim lnh v tr quan trng hn". Cc cuc Ho m Paris c th nh hng ti cc s kin Vit Nam. Trong khi , ng nghip ca ng Sherbakov Paris, ng V.Zorin tip xc vi phi on cng sn Vit Nam cc hi ngh bn nc. Mt quy nh vi cc nh thng thuyt Bc Vit Nam l gp i s Lin X v thng bo cho ng ta v hin trng cc cuc m phn. H Ni khng qu nng vi nghe theo li c vn ca cc ng ch Lin X, song h rt cn Lin X ng h cc hnh ng ca h, v h nhn thy uy tn v sc mnh ca Lin X c th s dng to tin li cho h. V vy, cc chuyn ving thm ca ng Xun Thu v L c Th n S qun Lin X Paris c hai mc ch: th hin s tn trng vai tr ca Lin X trong cc cuc thng lng, v i li, yu cu s ng h ca Lin X i vi Bc Vit Nam. V vy, t nm 1969-1972, thng xuyn c cc cuc gp g gia cc nh ngoi giao Lin X

Paris v cc on i biu Cng sn Vit Nam tho lun cc din bin ca cc cuc thng thuyt. Moskva khng ch thng bo v cc phin hp chnh thc m cn cp n cc ni dung cc cuc gp ring gia ng Xun Thu, L c Th vi Henry Kissinger. V d, ngy 16 thng 3 nm 1970, Kissinger gp Bc Vit Nam Paris tho lun b mt. Phi vin ca Tng thng ngh mt lch trnh chnh xc rt lui ton b qun M trong thi gian mi su thng v cng xung thang cc hot ng qun s khp ng Dng. Ba ngy sau , ngy 19 thng 3, L c Th v Xun Thu gp i s Zorin v thng bo cho ng ta bit v tt c cc chi tit v cuc gp g, chia s cng vin i s cc t tng ca h trong cc cuc m phn: H (Vit Nam) lu rng nu cc cuc tho lun khng chinh thc khng t kt qu ph hoi cc c hi ca ng Cng ho trong cc cuc bu c gia nhim k, th h sn sng ko di cc cuc thng lng nhm "lm cho cc vn tr nn ti t cho Nixon". p li, ng Zorin nhn mnh rng: "Mc d Kissinger a ra cc ngh thi qu, nhng ng ta cng a ra cc kin c th v tnh hnh qun s". Khi ngi Bc Vit Nam thng bo v vic Kissinger tho thun tho lun c cc vn chnh tr ln qun s, ng Zorin cho l s sn sng ca Washington ngi vo m phn vi Bc Vit Nam v tt c cc vn , khng cn c Si Gn, l mt s rt lui khi lp trng trc y ca Washington. V vy ng Zorin c gng nhn mnh cc mt tch cc ca cc cuc m phn nhm chng li nguy c ph hoi chng. Mt cuc tho lun tng t nh vy din ra i s qun Lin X sau cuc hp ngy 4 thng 4 gia ng L c Th v Kissinger. Tht ng ch nu cuc tho lun ngy 19 thng 3 din ra trong s "tho thun chung" th cuc tho lun ngy 6 thng 4 li do ngi Bc Vit Nam khi xng. Ln ny ng L c Th thng bo cho ng Zorin tt c cc chi tit v cuc tho lun ca ng vi Kissinger, by t lng mong mun ca ng tip tc thng lng mc d cha c s tin b. ng L c Th ni rng "chng ti s bnh tnh ch i". Ngi Lin X khng nhng quyt tm gip cc ng ch Vit Nam, h cn lo chun b lp trng ca Bc Vit Nam trc Lin Hp quc. Trong mt cuc hp vi on i biu H Ni, ng Zorin nu vn ng s cn a cu hi no vi ng Henry Cabot Lodge, lc l trng phi on M Paris. Tuy nhin, Moskva cng thn trng khng i qu xa i vi vn ny. H mun trnh dnh dng qu nhiu vo cc cuc thng thuyt nh vy trnh H Ni, nghi ng h hnh ng nh l ngi mi gii gia Bc Vit Nam v M. Sau nm 1968, Moskva khng h thay i chnh sch ca h i vi cuc xung t Vit Nam. Lin X vn l mt din vin min cng trong cuc dn xp ngoi giao v cc vn Vit Nam v lun ng ng sau sn khu, bt chp cc c gng ca chnh quyn Nixon v sn phm ca Kissinger gn nh b ph hoi v s chng i mnh m ca Ban lnh o Lin X. ng Kissinger than phin rng: "Khong mi ln trong nm 1968, trong cc cuc gp g hng thng gia ti vi ng Dobrynin, ti c tranh th s gip ca Lin X kt thc Cuc chin tranh Vit Nam. ng Dobrynin ni rng Lin X khng mun cuc chin tranh tip tc, ng chng li vic leo thang. Tuy nhin, ng khng bao gi a ra mt ngh c th no kt thc cuc chin tranh. Nh ng Andrey Alexandrov Agenttov nhn xt in Kreml vn tip tc chng li p lc ca M nu n c th ngn chn c ngi M t con t chu bi ln bn, l cc mi quan h ca ngi M vi Trung Quc. u nhng nm 70, con bi ny lm thay i cc c hi ca Lin X ginh thng li trong cuc chi, do n thay i ton b tnh hnh th gii".

Chng 10 Gia s ho hon v Vit Nam

Trong nhng nm 60, Trung Quc tr thnh mt ni bn tm chnh i vi Kreml. H ngn cch gia hai cng quc cng sn l mu thun nghim trng nht trong Phong tro cng sn th gii k t khi Moskva c bt ng vi Tito ca Nam T ngay sau Th chin II. Nhng trong trng hp ca Tito, s bt ng v mt t tng l ch yu ch khng phi l tr ngi trong qu trnh ho gii sau ci cht ca Stalin. Mt khc, mi bt ho gia Lin X v Bc Kinh nhanh chng pht trin thnh mt cuc cnh tranh qun s vo cui nhng nm 60, v c hai pha u c mt lot nhng cuc va chm dc ng bin gii X-Trung. Nm 1974, khi mi cng thng gia Moskva v Bc Kinh du bt i, ngi Lin X a ra mt nh gi v "s phn bi" ca Trung Quc v nhng hnh ng khiu khch chng li Lin X trong mt cun sch phn tch chnh sch i ngoi ca Bc Kinh v cc mi quan h quc t trong 10 nm, tc l t 1963 n 1973. Theo nghin cu ny, t thng 10 nm 1964 n thng 4 nm 1965 xy ra 36 v xm phm bin gii Lin X lin quan ti 150 cng dn Trung Quc. S v xm phm nh vy tng ln nhanh chng v trong khong thnh ging, thng 3 nm 1969 xy ra 90 v, ti thng 5 c 164 v. Ma xun 1969 xy ra nhiu v va chm v trang lm hng chc ngi thuc c hai pha cht v b thng. C hai pha u nh ang nm trn b vc thm ca mt cuc xung t qun s din rng rn khng c mt c hi ho gii no. Trong bi cnh nh vy, Lin X cc k nhy cm i vi cc trin vng v mt s xch li gn nhau gia Trung Quc v M. Trong khi Bc Kinh vn cn ng v tr thp km trong quan h quc t m khng c mt ng minh hng mnh hay mt ng h vin no, Moskva hy vng s gim c cuc xung t xung im ch cn thun tu l vn song phng gia hai nc. Nu cc nc khc cng b li cun vo xung t ny, th tnh th chc ri vo vn a chnh tr v iu ny c nguy c lm lung lay v tr ca Lin X trn th gii. K t khi M, i th chnh ca Moskva trn trng quc t-c nh tranh th cc li ch t cuc xung t bng vic ng v mt pha vi mt ch th ca Lin X, th hu ht cc n lc ca Lin X u nhm mc ch ngn nga kh nng ny. Di thi Johnson, ni bn tm hng u ca Washington v cuc chin tranh Vit Nam cng nh mi h nghi su sc v nhng ngi Cng sn Trung Quc v cc mc tiu chu ca h cn tr s ti lp mi quan h gia M v Trung Quc. Cc cuc tip xc Trung-M Warsawa khng mang li mt kt qu r rng no v ti thng 5 nm 1968 th b nh hon li. Tnh hnh thay i di thi Nixon, ngi m ngay trc k bu c ca mnh cng khai bc l nh thit lp cc mi quan h vi Trung cng. u nm 1967, trong mt chuyn cng du khp th gii, Nixon thm Rumania v th l vi Nicolas Ceausescu, Tng b th ng cng sn Ruman, ng ta cho s ho hon thc s vi Lin X l kh c th, nu khng duy tr "mt hnh thc xch li gn" Bc Kinh. V vy ng ta lu rng M c th s ginh c thng li trong qu trnh ti lp ny sau khi Chin tranh Vit Nam chm dt. V nh ca Nixon gy ra nhng u lo Moskva. Chc chn cc nh lnh o Lin X khng h hay bit g v cc k hoch Nixon ni vi Ceausescu k t khi v lnh o ny ca Rumani gi mt v tr c lp vi Moskva v him khi tit l cc b mt ca mnh cho Kreml. Nhng Nixon cng b cc quan im ca mnh trong mt bi

bo vit cho Tp ch Foreign Affairs s thng 10 nm 1967. Trong bi vit ny, Nixon bc b mt lin minh chng Trung Quc. Thay vo , ng ta ni ti cc trin vng cho mt cuc i thoi vi Trung Quc i lc v cc n lc nhm "y Trung Quc vo cng ng th gii" nh "mt quc gia v i v tin b, ch khng phi l mt nc trung tm ca cch mng th gii". Chng no Nixon cn l mt ngi dn thng, th chng cc nh lnh o Lin X cn c th pht l cc bi pht biu ca ng ta. Nhng chc chn h s nh li quan im ca Nixon v Trung Quc sau khi ng ta trng c Tng thng. Chng bao lu sau khi nhn chc Tng thng, Nixon giao nhim v chun b nghin cu mt chnh sch ca M i vi Trung Quc cho c vn an ninh quc gia ca mnh. Ngy 5 thng 2 nm 1969, Kissinger din gii cc mong mun ca Tng thng trong mt B vong lc nghin cu an ninh quc gia, trong ng ta hng dn cc B trng B Ngoi giao, Quc phng, cng nh Gim c CIA, trong qu trnh nghin cu phi c c nhng phn tch v cc mi quan h gia M vi Trung Quc i lc v c i Loan, v bn cht trong chnh sch i ngoi ca Trung Quc chu , v "s tc ng qua li gia chnh sch ca cc nc c lin quan khc i vi Trung Quc" v cc kh nng la chn cho chnh sch ca M trong phm vi ny". Ch th ca Kissinger c p li bng mt bo co hn c quan v Trung Quc m sau khi c xong, ng ta cho rng bn bo co ny vn cha y . Kissinger ph bnh bn bo co l "nhn mnh qu ng ti t tng v gim nh kh nng sn sng chin u ca Trung Quc", lm phng hi ti "nhng can thip ton cu i vi nhng cng thng trong quan h tay ba". Ni chung, c vn an ninh quc gia kch lit ch trch Cng ng tnh bo M trong vn nghin cu thit lp li cc mi quan h gia Trung Quc v M, v tip tc a ra nhng thay i trong chnh sch i vi Trung Quc ca Washingtn m Nixon v bn thn ng ta l nhng ngi ng vai tr ch cht. Nhng trong hi k ca mnh, ng ta tha nhn rng lc u ng ta xem mi quan h vi Trung Quc v vai tr ca n trong trong chnh sch ca M "nh l mt vn l thuyt". Vi Nixon, ng ta "Vn coi Cng ho Nhn dn Trung Hoa l hiu chin hn cc cng quc cng sn khc". Vi quan im nh vy, cuc nghin cu vic lp li quan h M-Trung phi ko di nhiu nm tri v b nh hon li cho ti khi Chin tranh Vit Nam kt thc. Nhng g c xem nh ng lc Nh Trng m rng li ch ca M Trung Quc chnh l s xung cp nghim trng trong quan h Trung-X nm 1969 v l kt qu ca cc mu toan ginh c s ng h v ngoi giao Washington ca Lin X. Theo Kissinger, "chnh c ch ngoi giao vng v ca Lin X lm chng ta ngh ti cc c hi ca mnh". Khi cc cuc giao tranh xy ra dc bin gii X-Trung, Dobrynin gp Kissinger v c thuyt phc ng ta rng chnh Trung Quc gy ra cc s c ny. Nhng no ng, nhng bo m ca Dobrynin hon ton dn ti mt tc dng nghch vi nhng g ng ta mun. Nixon v Kissinger kt lun rng sau cuc xm lc thnh cng ca Lin X vo Tip Khc, Kreml quyt nh s dng cc bin php gii quyt cc vn vi Trung Quc. B tc ng bi nhng "li n i ca cc nhm ngoi giao m trong mt s trng hp, v b ngoi, nhng li n i ny c xem nh xut pht t chnh bn thn nhng ngi X vit, cng nh chin dch tuyn truyn ca bo ch Lin X chng li Trung Quc, Nh Trng nhn nhn quan h Trung-X nh l s "tin gn ti mt im khng hong". Nh Trng xc nh s lin kt vi Trung Quc trong trng hp Lin X tn cng. Nixon v Kissinger cho rng Trung Quc l nn nhn, mi s kin khc u c cc nh hoch nh chnh sch M din gii theo quan im ny. Thm ch mi nm sau mt lot cc s kin; trong hi k ca mnh, Kissinger a ra mt bc tranh b bp mo ng k v cuc gp g gia Kosygin v Chu n Lai ti sn bay Bc Kinh ngy 11 thng 9 nm 1969. Mc d ch ra rng cuc tip xc ny r rng din ra do c li mi ca pha Trung Quc v chng minh s bt ng gia hai nc ch khng phi l mt s tin gn ti mt tho hip,

Kissinger khng nh gi ni nhng thc t l do Th tng Lin X sn sng hu b chuyn bay ca ng ta sang Moskva gp cc nh lnh o Trung Quc, cc bi bt chin h bt ging gay gt c Lin X v M sau cuc gp g, v ng k hn l cc mi cng thng du i dc bin gii. Hn na, ngy 7 thng 10, ngi Trung Quc thng bo rng h ng m cc cuc m phn v xung t ny. Lin X bc b nhng li n i v cc k hoch xm lc hoc tn cng cc c s ht nhn ca Trung Quc. Nu chng ta tin li khng nh tr gip ca Breznev, hay Andrei Alexandrov Agentov th s chng c nhng cuc tranh ci kch lit v nhng kh nng thch hp ginh cho mt cuc chin chng Moskva. Alexandrov nhn mnh rng: "C ban lnh o Lin X v Trung Quc u khng mun mt cuc chin n ra gia hai nc hoc tch cc chun b cho cuc chin ny, bt chp nhng tuyn b y v e do v cc hnh ng khc ca c hai pha". Alexandrov nhc li rng ng ta tng mt ti Breznev v cc ng s ca ng trong cc cuc tho lun v nhng cuc giao tranh dc Damansky/Chenpao nm 1969. "Khng c bt c mt du hiu cng thng c bit hay hong lon no". C mt iu dng nh r rng: Nhng li bng gi ca cc phng tin thng tin Lin X v quyt nh chng tr cc cuc tn cng ca Trung Quc, cc tho thun ca gii ngoi giao Lin X vi cc quan chc M v cc n lc chung chng Trung Quc, nhng tin trin m Nixon v c bit l Kissinger cho l nhy cm, i vi Kreml, khng l g hn mt cuc chin tranh cn no nhm km hm hoc p o tinh thn cc nh hoch nh chnh sch Trung Quc nu c th. Gii lnh o Lin X tha hiu cc nguy c ny sinh t mt cuc tn cng m Lin X tin hnh chng li Trung Quc, nu tnh ti c cc kh khn qun s v nhng nh hng chnh tr. B ngoi, h khng chun b m rng cc gii hn cho mt chin dch tuyn truyn. Bi vy, nm 1969, ln u tin cc nh hoch nh chnh sch M thy rng cc k hoch nhm vo Trung Quc ca h chuyn t h sang thc. T "nhng hc thuyt m h", nh Kissinger miu t v tng ti lp quan h Trung-M, tng ny bin thnh mc tiu trc tip ca chnh quyn Nixon. Nh Trng thy mt s ti lp quan h nh vy mt cng c cho chnh sch i ngoi c th nhanh chng thay th cho nhng c gng lin kt tht bi. i vi cc nh hoch nh chnh sch Washington, cc cuc ng trn con sng xa xi Ussuri to c s cho cc ng li tip cn Trung Quc: mt ni lo ngi chung i vi mi e do ca Lin X. Thng 7 nm 1969, trong B vong lc s su mi ba ca C quan an ninh quc gia, Kissinger khi xng mt cuc nghin cu v chnh sch ca M i vi cc bt ng Trung-X. B vong lc yu cu cc c quan phi phn tch "cch la chn m nc M gp phi nh l kt qu ca s i ch ngy cng su sc trong quan h Trung-X". N ch r nhu cu nh gi li "nhng lin quan rng ln ca s i ch Trung-X, i vi tam gic M-X-Trung" v cc la chn ca M trong trng hp c ng qun s gia Lin X v Trung Quc hoc mt cuc xung t Trung-X m khng c ng qun s. ng thi, Nh Trng cng a ra nhiu: tn hiu hn cho cc nh lnh o Bc Kinh v cc thin ch ca Washington. Thng 7, B Ngoi giao cng loan bo cc bin php hn ch thng mi c ni lng v mt chuyn cng du sang Cng ho Nhn dn Trung Hoa. Trong chuyn cng du vng quanh th gii mt thng sau , Nixon ni vi nh lnh o Pakixtan Yahya v Nicolac Ceausescu v mong mun thit lp cc mi tip xc vi Bc Kinh ca ng ta, c bit rng c hai nh lnh o u c quan h thn thin vi Trung Quc v c th truyn t nhng li bng gi c Nixon ti gii lnh o ca Mao. Tng thng cng xem xt kh nng gip ca h nh l nhng trung gian ho gii gia Washington v Bc Kinh. Cc cuc tip xc cng c cc nh ngoi giao M tin hnh Hong Kong v Warsawa.

Ngi Trung Quc khng cn gi mt thi th trc nhng tn hiu ny ca Washington na. u nm 1970, mt i din ca Trung Quc Warsawa ngh ni li cc cuc m phn cp i s vn b gin on nm 1968. Ma thu nm y, "knh" Pakixtan gia Washington v Bc Kinh bt u i vo vn hnh, v ti thng 12, Chu n Lai gi qua Yahya Kahn mt thng ip mi i din ca Tng thng ti Bc Kinh. V vy, bt chp nhng tr ngi v nhiu kh khn do cc hnh ng ng Nam , bao gm cc cuc xm lc Campuchia v Lo, nm 1971, cc cuc tip xc gia M v Trung Quc c nhng bc pht trin thnh mt ng lc. Ngi X vit qu nhy cm i vi cc tn hiu v mt s ti lp li mi quan h gia Washington v Bc Kinh c th b qua nhng tho thun ny. Chc chn Moskva nhn c thng tin t cc ngun tnh bo ca mnh, v nhng trin vng ca mt s cu kt Trung-M chng li Lin X c th s kch ng Kreml. Khng lu sau, Moskva pht ng mt cuc tn cng ngoi giao. i s Lin X Washington c php gp Tng thng trao mt thng ip mnh m ca cc nh lnh o Lin X ni ti chnh sch ca M i vi Trung Quc. Dobrynin thc hin nhng hun th ny trong cuc ni chuyn vi Nixon ngy 20 thng 10 nm 1969. "Nu mt ai M c tnh th li t cc mi quan h X-Trung m khng m xa g n Lin X, v ch cn c mt s du hiu v chuyn , th chng ti s cnh co thng thng trc rng li c x nh vy, nu nh vn c tip tc c th dn n mt sai lm rt nghim trng, v trc sau khng c g khc hn l mc ch v cc mi quan h tt hn gia M v Lin X". Moskva khng t ra t tin trn mt trn ngoi giao. xc nh s ho gii mi hnh thnh gia M v Trung Quc, Lin X cng phi s dng cc knh b mt. Chng hn, thng 5 nm 1970, KGB ngh gii cm quyn Lin X cho php c cung cp cho cc quan chc M v Trung Quc nhng thng tin lm tng mi cu hn trong quan h TrungM. ng thi, tnh bo Lin X cng ln k hoch thng tin cho Bc Kinh cc k hoch m rng xm lc ng Dng ca M. Thm ch Lin X cn quyt nh chng li tin trnh thnh lp li quan h gia Washington v Bc Kinh bng cch c gng san bng h ngn cch ca h vi Trung Quc. Theo cc k hoch ny th Vit Nam c th tr thnh mt cn c cho s ho gii. Moskva nh gi s m rng ng k cc mi quan h Trung-Vit hi u nhng nm 70 ra cc hnh ng phi hp Trung-X Vit Nam. Gii ngoi giao Lin X H Ni xem cuc ving thm Vit Nam dn ch cng ho ca Chu n Lai hi, thng 3 nm 1971, nh mt bc xa hn hng ti vic thit lp quan h Trung-Vit v gii thch s ci thin ny bng nhng "o tng" ca cc nh lnh o Bc Vit v thi quan tm hn i vi nhng ngi ng ch H Ni. Bt c v mt l do g th cc quan chc Lin X cng thy s ti lp quan h ny mt c hi tin gn li Bc Kinh hoc nu nh iu ny khng thnh, th cng l mt c hi chng t bn cht nguy him ca Ban lnh o theo Mao i vi H Ni v v vy s tng cng v tr ca bn thn h Vit Nam dn ch cng ho. Gii ngoi giao Lin X min Bc Vit Nam ni rng Moskva ang ngh ngi Trung Quc v Vit Nam "c nhng hnh ng chung hoc song song trong vic ng h cuc chin u ca nhn dn ng Dng". H ngh H Ni cng truyn nh ny cho Trung Quc, v a ra cho H Ni li ha "s ngh ti cc bin php gip cho vic ci thin quan h X-Trung". Khng c bt c mt n lc phng nga s thit lp quan h Trung-M hay s xch li gn Bc Kinh no mang li cho Moskva nhng kt qu nh mong mun tin trnh ho gii ca M vi Trung Quc c chng thc l khng th o ngc c. Li ch chung ca c hai nc i vi Lin X cn mnh hn l s thiu tin cy v nghi k gia h. Kreml c th thc y nhanh chng mn kch cui cng ny, tc l cuc gp gia Nixon v Mao

 Bc Kinh, bng cch tr hon thng xuyn cuc gp g gia cc nh lnh o M v Lin X Moskva. tng v mt cuc gp g thng nh M-X c a ra t nm 1968. N c tranh ci mt cch kch ht trong nhng thng cui cng ca chnh quyn Johnson rt nhit tnh thc hin cho tng ny k c khi ng ca ng ta tht bi sau cuc bu c Tng thng nm 1968. ng ta sn sng ti Moskva cng vi Tng thng mi c bu v ngh Nixon mt chuyn i nh vy. Nhng Nixon li khng sn lng chia s nhng thnh qu c th c ca mt cuc hp thng nh vi mt Tng thng va b tht th. Vo thi im ny, cc nh lnh o X vit cng quyt nh phn i mt cuc tip xc vi hai ng thng M, k t khi h khng tin rng cc kt qu ca mt cuc hp nh vy c th cu vt c thi k qu . Nm sau , tng v mt cuc gp thng nh c cp ti nhiu ln trong cc cuc i thoi gia Dobrynin v Kissinger, nhng n vn khng l g hn mt tng m Lin X coi nh mt phn trong chnh sch "Lin kt ngc" ca mnh v nh mt con mi cho chnh quyn mi ca M. Khi cc trin vng v mt cuc gp thng nh vi Trung Quc tr nn chc chn hn, Nh Trng bt u trng thy nhng li ch trc i tng Lin X. Nixon v Kissinger quyt nh s dng mt cuc hp thng nh Bc Kinh nh mt n by chng Moskva vi hy vng v l rng ngi X vit c th s tr nn d iu khin hn mt khi s ti lp quan h Trung-M c hon thnh vi mt cuc gp g thnh cng gia cc nh lnh o M v Trung Quc. Kissinger miu t quan im ca mnh trong mt cuc ni chuyn vi Dobrynin hi thng 6 nm 1971, tc l mt thng trc khi ng ta c chuyn i b mt sang Bc Kinh: "phi c gng gi vng v mt cuc hp thng nh m pha bn kia khng th bit c. Khi ti bo Dobrynin rng sau mi bn thng xem xt, thi gian ln lch cho mt cuc hp thng nh c l sp ti gn, ng ta li phn rng ng ta ang st rut gii quyt vn . Thc ra, ti chng c g l vi lm, ti ch mun xc nh kt qu nhng cuc gp g thng nh ang din ra. Ti mun cuc hp thng nh Bc Kinh s c t chc trc. Khi ng ta tn thnh ri, chng ti s c mt vn nghim tc trong vic quyt nh cuc gp thng inh no nn c t chc trc. Ngi Lin X v tnh gii quyt vn cho chng ti. Ti c hnh dung ra phn ng ca Dobrynin khi ti bt cht ni vi ng ta ni ti nh d kin sau mt thng". Phn ng ca Kreml l c th on trc c. Mc d r rng l Moskva bit c nhng bc pht trin trong quan h Trung-M, cc nh lnh o Lin X cng chng ng c rng tin trnh ho gii li i c mt qung ng di n vy. Hin ti, mi nhn t u thay i vai tr: Kreml tr nn nhit tnh hn Nh Trng i vi vic t chc mt cuc hp thng nh. Kissinger nh li rng khi ng ta gp Dobrynin ngy 19 thng 7, tc bn ngy sau chuyn cng du ca C vn an mnh quc gia ti Bc Kinh, i s Lin X " t ra kho lo nht". ng ta " lm tt c v mt cuc gp thng nh Moskva". ng ta hi Tng thng c thch ti Moskva trc hay khng. Nhng Nixon v Kissinger u khng c nh t b nhng g lm c vi "l bi" Trung Quc trong tay. Kissinger vit trong hi k ca mnh: "Chuyn hai cng quc cng sn ganh ua mt mi quan h tt vi chng ta ch c th to ra mt c s cho ho bnh m thi". mt vi dng sau , ng ta c ni ti nhng g ng ta thc s ngh trong u: "V mt a chnh tr n chng li li ch ca chng ta l Lin X ni tri hn Trung Quc hoc cho Trung Quc b Moskva iu khin". l chin lc m chnh quyn Nixon thc hin thnh cng, v Kreml b buc phi t iu chnh mnh trc nhng tnh hung mi. Ngy 10 thng 8, Moskva chnh thc mi Nixon sang thm Lin X vo thng 5 hoc 6 nm 1972.

By ngy sau, Kissinger thng tin cho Dobrynin bit rng Nh Trng nhn li mi. ng thi, Lin X mi Kissinger ti Moskva bn ti chuyn chun b cho cuc gp g thng nh ny. Ngy 12 thng 10, Nixon chnh thc thng bo chuyn cng du ca mnh sang Lin X. Thm vo l thng bo ngy 15 thng 7 ca ng ta v cuc gp thng nh Bc Kinh v thc t mi trong h thng quc t bt u hnh thnh v s xc nh v tnh bnh th gii trong nhng nm ti. Cc nh lnh o Bc Vit Nam c v nh bun b nht vi thc t mi ny. C mt iu r rng i vi h l M c kh nng tch h ra khi ng minh ca chnh h bng cch s dng "ngoi giao tam gic". H tha nhn s nguy hi ny trc khi chnh sch ca M i vi hai ng h vin chnh ca cuc khng chin ca Vit cng bt u mang li kt qu. Hi u thng 3 nm 1969, ng Xun Thu tuyn b ti cuc hp u tin vi cc nh m phn M rng "M chng c g m kim chc qua vic tm cch li dng nhng bt ng gia Lin X v Trung Quc". Cc nh lnh o Bc Vit Nam nhn ra cc hu qu nu nh c hai ng minh ca Vit Nam dn ch cng ho u quan tm ti vic lm ho du mi cng thng i vi M. Nu vy, h s thc H Ni chm dt cuc chin Vit Nam cng sm cng tt. Di nhng tnh hung nh vy, H Ni c th s phi c nhng nhng b cn bn ti bn m phn, ti mt thi im m h ln k hoch cho mt cuc tn cng qun s mi vo min Nam. Thng 5 nm 1971, cc nh lnh o Vit Cng a ra quyt nh t chc mt cuc tin cng. Mc ch ca cuc tin cng qun s mi ny l nhm ph v s b tc trong cuc chin v trong cuc m phn Paris bng cch ging mt n mnh vo chnh sch Vit Nam ho ca Nixon v thuyt phc M rng ch Si Gn khng c ch quyn ring i vi min Nam Vit Nam. Nu nh hai mc tiu ny c hon tt, cc nh lnh o Bc Vit hy vng s nhn c cc nhng b t pha M i vi vn cn bn ca cc bui m phn: Thnh lp mt chnh ph lin hip. K t , trc gii ngoi giao, cc nh chin lc ca H Ni lun coi cuc u tranh qun s l mt b phn cu thnh chnh sch chin tranh ca h, h khng bao gi t b chin lc "va nh va m" mc d nm 1972 h nhn mnh n bin php ngoi giao hn. Bi vy, khi Vit Nam dn ch cng ho nhn thy r rng hn rng nu ch dng cc bin php ngoi giao khng thi th khng th ginh c nhng kt qu mong i, h hng ti hnh ng qun s. S thay i ny c cc nh ngoi giao Lin X H Ni nhn bit c v h bo co vi Moskva v s hiu chin ang gia tng ca gii lnh o Vit Nam dn ch cng ho. Nh thng l, thnh cng ca cuc tin cng ca Vit Nam dn ch cng ho ph thuc vo s ng h ca Lin X, Trung Quc v H Ni chng cn n lc cng c th lm c iu . Cc phi vin ca H Ni ti th ca hai cng quc yu cu tr gip. Hai hip nh X-Vit v vin tr b sung "cho tng cng quc phng ca Vit Nam dn ch cng ho" c k kt nm 1971, bn cnh nhng hip nh chnh c k kt hng nm gia hai nc. Trung Quc phi theo gng Lin X, mc d Bc Kinh vn quan tm ti vic chm dt chin tranh Vit Nam hn, bi tnh hnh quc t thay i v bi tin trnh lp li quan h vi M. Lin X nh gi s gip ca Trung Quc cho H Ni nm 1972 l vo khong na t USD. Trong khi ng vi cc yu cu v vin tr qun s v kinh t ca Bc Vit Nam, Lin X c v nh chng my nhit tnh v cc nh ca H Ni. Trong khi thng bo cho Moskva cc k hoch bt u mt cuc tn cng vo "ma kh" nm 1972 ca Bc Vit "to" iu kin thun li cho cc cuc ho m Vit Nam v ng Dng", cc nh ngoi giao Lin X phn rng "ngi Vit Nam ang qu mo him". H ngh Moskva "tip tc gii thch cho cc ng ch Vit Nam rng trong khi y li cuc xm lc ca M, cn phi quay vn v mt s tho hip, c th lun gi c li th ngoi giao trong tay". i s qun Lin X nhc li ngh ca mnh trong qu trnh chun b cho chuyn thm Vit Nam dn ch cng ho ca Ch tch Nicolai Podgornyi ma thu nm 1971. Nhng H Ni b ngoi tai ngh ny ca Lin X v cc cng vic chun b cho mt cuc tin cng vn c c Bc Vit tin hnh sau . Trong khi , cc cng vic chun b cho hai cuc gp thng nh cng c bt u tin hnh vo nhng thng cui cng ca nm 1971.

u tin l cuc gp Trung-M s din ra Bc Kinh. Moskva theo di cht ch nhng tin trin gia Washington v Bc Kinh, h m p nhng hy vng rng rt nhiu cc tnh hung kh bit trc c th mang li li ch cho Kreml t s lp li quan h trn. Mi bn tm ca cc nh lnh o Lin X ch tng ln khi h nhn c thng tin v cc n lc tin ti mt hip nh vi M v Vit Nam ca Trung Quc. u thng 2 nm 1972, i s qun Lin X Vit Nam dn ch cng ho thng bo cho Moskva rng Bc Kinh thc p H Ni phi chp nhn nh ca h v vic tranh lun cc vn ng Dng vi Nixon trong chuyn ving thm Cng ho Nhn dn Trung Hoa ca ng ta, v rng ng L c Th c cho l ang chun b cho mt chuyn cng du sang Trung Quc gp Kissinger. Cn c mng khng khip nht ca Kreml l vic Trung Quc v M ang ng ng mt tho thun v Vit Nam sau lng Lin X, dng nh tr thnh s thc. Trc Moskva, H Ni chng li p lc ca Trung Quc. Hn na, trong cc cuc hi m vi cc nh ngoi giao Lin X, cc quan chc Bc Vit by t ni quan tm ca mnh v kh nng ca mt hip nh nh vy trong tng lai. Cc bo co v cuc gp thng nh Trung Quc phn no lm vi i nhng cm xc cng thng ca cc nh lnh o Lin X. H hi lng ch ra rng, thng co Thng Hi chnh l kt qu ca mt cuc mc c gia hai phi "b chia r bi nhng bt ng kh vt qua". Ni chung, Kreml c th quyt nh chng li cuc gp thng nh Trung Quc bng chnh nhng s tin b trong quan h X-M, hay ni cch khc l t chc mt cuc gp thng nh Moskva. T u nm 1972, Moskva v Washington tch cc tham gia tho lun v cuc hp th Lin X. Hi thng ging, Dobrynin quay tr li t Moskva vi mt l th ca Breznev phc tho v mt chng trnh ngh s c th c cho cuc hp thng nh. Dobrynin cng cng vi Nixon ni v vn i vi mt tuyn b c th v cc nguyn tc b sung cho thng co truyn thng. H tip tc bn lun v nhng vn tng t nh vy trong nhng thng tip theo trong lc Lin X t r mong mun c n tip Tng thng M th ca mnh bng vic ni li cc cuc m phn v cc tuyn b c t Th chin II. Lc cc cuc m phn ln ti nh cao, c mt s kin xy ra e do ti tt c cc k hoch chun b cho cuc hp thng nh ca Lin X. Ngy 30-3-1972, cc n v pho binh v b binh Bc Vit Nam pht ng mt cuc tin cng kt hp qua khu phi qun s ti thnh Qung Tr v t pha Ty ti Hu. Cuc tin cng nh min Nam Vit Nam ny gm bn mi nhn cn bn, m theo nh gi l mi s on lnh Bc Vit Nam v hai s on Vit cng (c thy khong mt trm nm mi ngn ngi), cng vi cc lc lng Vit Cng a phng. Cc lc lng ny c trang b cc loi tng ca Lin X, rocket, pho 130 mm. Trong sut qu trnh din ra cuc chin tranh, cha bao H Ni v cc ng minh min Nam ca h li pht ng mt cuc tin cng t di s h tr ca cc lc lng c trang b tt n nh vy, cuc tin cng ny cn mnh hn bt c nhng g Si Gn c th tp trung li c vo ma xun nm 1972. Ch min Nam Vit Nam nhanh chng mt cc tnh pha Nam ca mnh, nhng thnh ph ln nh Qung Tr v Lc Ninh v vng t gn Si Gn. Cuc tin cng nh mnh vo cc c s nn tng ca Chnh ph Si Gn v chng t cho th gii rng li mt ln na sau Tt Nguyn n, nhng bo co lc quan ca cc c vn M v thnh cng ca chnh sch Vit Nam ho cn lu mi tr thnh hin thc. Mc d sau , qun i min Nam Vit Nam c kh nng ginh li c quyn lc mt ca mnh v dn dn y li i phng trn mi trn tuyn, song cuc tin cng c mt tc dng rt ln v tm l i vi gii lnh o Nam Vit Nam v vi c chnh quyn Nixon. Bi vy, ci gi m H Ni phi tr l rt to ln. Cuc tin cng ny khin H Ni mt mt trm ngn mng ngi so vi con s hai mi lm ngn ca min Nam. Nhng ngi cng sn gp phi nhiu vn trong vic s dng trang thit b hin i cng nh cc kh khn v mt hu cn v t chc. Cc cuc oanh tc H Ni v Hi Phng cng nhng hot ng phng ng li phong to cc hi

cng min Bc Vit Nam, do Nixon ra lnh hi thng 5 tr a cuc tin cng, ging mt n nng n vo kinh t Vit Nam dn ch cng ho. Nhng n nh mnh nht i vi cc k hoch ca cc nh chin lc Bc Vit vn c lm cho cc ng minh Moskva v Bc Kinh b mt c sc gh gm. Gii lnh o Bc Vit cng c l do m trng ch s ng h mnh m v ngoi giao ca Lin X v Trung Cng i vi cuc tn cng ca mnh. Cc nh lnh o Vit Nam dn ch cng ho thm ch cn nui hy vng rng i vi cuc leo thang qun s ca M cng nh cuc oanh tc H Ni v phong to cc cng Bc Vit, Moskva v Bc Kinh u sng sng hy sinh t nht mt s thnh qu ca qu trnh lm gim bt cng thng trong quan h vi M chng minh tnh on kt ca mnh vi cuc chin tranh nhn dn ca Vit Nam. H cng mong ch mt s gim st lng tin ca ngi dn trong nc i vi chnh quyn Nixon nh mt kt qu ca cc hnh ng bo lc do n gy ra Vit Nam. Ni mt cch khc, "H hy vng rng chnh quyn Nixon c th s b buc phi tr gi t cho mt cuc leo thang nh vy Bc Vit Nam trong phm vi quan h ngoi giao cng nh trong phm vi cng lun trong nc M, qua m lm xi mn v tr ca M ti bn m phn v lm tng kh nng nhng b Paris trc khi ht nm. V nhng g h khng th ng ti chnh l mt cuc leo thang qun s nghim trng m khng c mt tr ngi no v ngoi giao v chnh tr i vi Nixon". C Lin X v Trung Quc u khng nhit tnh vi quyt nh s dng hnh ng qun s h tr cho cc n lc ngoi giao ca H Ni. Moskva c bit tht vng v cuc tin cng xy ra ngay trc khi c cuc hp thng nh Moskva. Cc nh lnh o Bc Vit Nam thng ni vi Lin X rng l vic ri v yu cu Lin X ng h cho cc hnh ng ca h, v th Kreml quyt nh hn ch tuyn truyn v khng lm xi mn ti tin trnh ho du mi quan h vi M, c bit l khi xt v s ho gii Trung-M. Lc u, Washington li cho Lin X v cuc tin cng ca Bc Vit Nam. Moskva vin tr qun s cho H Ni rt nhiu v cng bit r cc k hoch ca Bc Vit Nam m khng c thuyt phc nhng ngi bn ca mnh t b mt hnh ng nh vy. Kissinger by t kin ny vi Dobrynin hi thng 4. Nh mt kt qu, Moskva ri vo trng thi ngy cng cng thng. Kh nng hu b cuc gp thng nh tr thnh mt iu ti k nht i vi cc nh lnh o X vit. Moskva bt u thc p Kissinger ti Lin X, ch i mt li m bo na cho mt cuc gp thng nh. lm tng s hp ln cho cuc ving thm ny, Lin X ha gp c vn Vit Nam vo chng trnh ngh s. Nixon t ra hoi nghi, ng ta cng mun cuc hp thng nh Moskva chng km g cc nh lnh o Lin X. ng ta hy vng cuc hp ny s lm tng uy tn ca mnh ln nc M v chnh l mt nhn t quan trng cho cuc tranh c sau ny. ng thi, ng mun gii thot nc M ra khi cuc chin tranh Vit Nam, mang tt c tr binh M v nc, em li mt "nn ho bnh danh d". iu ny l rt quan trng i vi mt cuc, tranh c. ng ta ngh s nhn c s gip ca Lin X, nhng ng ta cng nhn mnh rng h khng c kh nng gy nh hng ti cc quyt nh ca H Ni. Nixon khng tin vo nhng li bo m ca Lin X. Cui cng, ng ta cng ng Kissinger ti Moskva vi iu kin c phi vin ny phi tp trung vo vn Vit Nam. Ch sau khi ng ta nhn c s bo m s c nhng gip ca Lin X th Kissinger mi tho lun v cc vn lin quan ti cuc hp thng nh. Trong cc ch th cho Kissinger trc chuyn i Moskva, Nixon nhn mnh cuc m phn gia Kissinger v Breznev l "c lp trong hnh ng v vn Vit Nam". Theo Tng thng, cuc hp thng inh c th sp xp c thng qua Dobrynin, v th khng nht thit phi n Moskva. Nixon nhn mnh: "Mi quan tm u tin ca ngi, trn thc t, l mi quan tm bc thit ca ngi, s l ko h vo cuc m phn v Vit Nam".

Nixon ch th cho Kissinger phi ln ting cnh co thng thng rng M s leo thang chin tranh tr phi H Ni chm dt cuc tn cng v rt qun i ra khi lnh th min Nam Vit Nam. Nixon vit: "Phi ni thng vi Breznev rng chng no ngi Bc Vit Nam tip tc st hi ngi min Nam v ngi M y, th chng Tng thng M s cn phi thng xuyn cho oanh tc cc cn c qun s min Bc". Nh thng l, Nixon by t ni bn tm ca mnh vi cng lun: "Nu nh s hiu bit ca chng ta i vi ngi Nga lun cho thy rng chng bt u v cui cng l gim bt mc cuc oanh tc trong khi k th vn tip tc quy m chin tranh ca n, th chng ta s phi chuc ly nhng iu ti t nht ca hai phi: s coi thng ca pha t v s chn nn hon ton ca pha hu". ng ta cng c nhng suy ngh tng t nh vy khi nhn mnh rng thng bo chuyn cng du ca Kissinger: "t nht cng phi c i li ch ra hoc l trc tip, hoc l gin tip, rng vn Vit Nam c tho lun v t c mt s tin b". Kissnger n Moskva ngy 21 thng 4. Khi bo cho Ph ch tch Hi ng an ninh quc gia Alexander Haige, ng ta c Th trng ngoi giao th nht Vasilii Kuznetsov n tip ti sn bay ri dn v nh khch Chnh ph. Cng ngy hm , c phi vin ca Nixon ny gp Gromyko. Kissinger miu t cuc gp g ny din ra trong mt bu khng kh "y nhng tuyn b mong mun c mt cuc hp thng nh v nhng thin ch gii quyt mi vn ". Thm ch, Gromyko cn ni bng, gi rng Lin X c mt s "nhng xem xt c th" v vn Vit Nam. Trong thi gian ti Moskva, Kissinger c bn cuc gp g vi Breznev, Gromyko, v Dobrynin. Cc cuc tip xc vi Breznev thuyt phc ng ta rng nh lnh o X vit "s c nhng dn xp trnh ph b cuc hp thng nh". Thm ch Breznev khng giu gim mong mun c mt hi ngh thng nh ca ng ta, ng ta cng khai pht biu rng cuc hp thng nh "khng ch c ngh ngha lch s m cn l mt s kin trng i bt u mt giai on mi". ng ta ni: "Cuc gp thng nh ny s mang li li ch quan trng nht cho Chnh ph v nhn dn Lin X". Breznev a ra nhng pht biu ny bt chp nhng li e do lin tc v "quyt tm bng mi gi phi a ra mt gii php v Vit Nam ca Tng thng". Trong sut cc cuc ni chuyn vi Tng b th, Kissinger phi nghe "mt bi thuyt trnh y cm kch v Vit Nam". Breznev m bo vi ng ta rng Lin X khng ng sau cuc tin cng ca Bc Vit ( l s tht); rng H Ni ct giu cc loi v kh ca Lin X c hai nm ri (iu ny ch ng phn no, bi c 2 hip nh v vin tr b sung c k kt nm 1971); rng ngi Trung Quc v Vit Nam, vn lun phn i cuc gp thng nh Moskva, ang ra sc ngn cn s ho du gia Lin X v M (c hai trng hp ny u c tht). Sau khi nhn c nhng li m bo nh vy cng nh li ha s thng tin cho H Ni v cc ngh mi ca M v tin trnh ca cc cuc hp ton th v cc cuc hp ring cng nh chng trnh ngh s ca phin hp ring, v hy vng khng c bt c mt s thay i no khc na, Kissinger pht l cc ch th ca Nixon v ng tho lun v cc vn c lin quan n cuc gp thng nh. Trong hi k ca mnh, Nixon tm mt li bo cha cho s khng tun lnh ca Kissinger, Nixon vit: "Nu ng ta tun theo ch th ca ti v c khng khng ni v vn Vit Nam nh l mt vn c v tr u tin trong chng trnh ngh s, th c l Breznev bi lng tm vt, a ra nhng li thch thc v bo Kissinger tr v nh, v nh th cuc gp thng nh n y coi nh chm dt vi bit bao nhiu vn ng ra c th c hon tt, trong khi vn Vit Nam li chng i n u c". Mc d khi Nixon pht hin ra hnh ng ri ro ny, ng ta vn t ra hi lng vi nhng kt qu m Kissinger t c t Moskva, chng hn, nh vn tn la chng n o v bn d tho v thng co thng nh, v khng mt ti vic khng t c tin b v vn Vit Nam. Tuy nhin, nguy c hu b mt cuc hp thng nh vn cha phi l chm dt sau chuyn

cng du ca Kissinger. Khi cuc hp ring ngy 2 thng 5 gia Kissinger v ng L c Th khng em li kt, qu v s cng nhc ca cc nh m phn Bc Vit Nam, Nixon quyt nh "tung ht lc lng ra cho cuc oanh tc". ng ta quyt nh leo thang chin tranh trn khng chng li Bc Vit Nam. Nhng s leo thang ny mang li nhiu nguy c cho cuc hp thng nh v Tng thng lo s rng nu nh Lin X hu b cuc gp g p li cc hnh ng ca M chng Bc Vit Nam, th chc chn ng ta s b s nhc. Thay vo , ng ta sn sng a ra mt n ph u: "Chng th t mnh hu b cuc hp thng nh ny trc cn hn". Tuy nhin, ng ta vn t ra do d: ng ta mun dy cho i phng mt bi hc, nhng ng ta li cng mun n Moskva. Rt cuc, trong li gio hun cho John Connally, mt ngi tng lm tr l mt thi gian di cho Cu Tng thng Johnson, Nixon chn khu vc H Ni lm ni oanh tc v cc hi cng Bc Vit Nam lm nhng ni cn phong to. y vy m phn ng ca Lin X li c v ho du ti mc ng ngc nhin, Moskva phn ng trc cc thm kch do cc cuc oanh kch ca my bay M gy ra cho cc tu chin Lin X nhng li trnh ng ti nh mnh ca cuc gp thng nh. Trong tuyn b chnh thc ca mnh, Lin X ln n cc hnh ng ca M l "khng th chp nhn c" v cnh co rng Lin X c th s "rt ra nhng kt lun thch ng". Tuyn b trn quy mi trch nhim i vi nhng hu qu c th c cho Chnh ph M v nhn mnh rng mi hnh ng nhm phong to cc hi cng Bc Vit Nam v ct t cc h thng giao thnglin lc khc phi c chm dt. Tuyn b ny cng ng rng Lin X t ra phn n v s nguy him i vi cc con tu ca mnh hn l s leo thang chin tranh chng li mt nc x hi ch ngha anh em. S p li ca ng Breznev i vi l th gi ngy 8 thng 5 ca Nixon, trong c on ni vi cc nh lnh o Lin X v cc bin php chng Vit Nam dn ch cng ho thuyt phc Nh Trng rng cuc hp thng nh s vn c din ra nh tho thun. Vy u l cc ng c ng sau cc tnh ton ca cc nh quyt sch Moskva khi h quyt nh mt phn ng nh nhng nh vy i vi s leo thang qun s ca M Vit Nam? Alexandrov Agentov, mt trong s t nhng ngi c chng kin cc s kin xy ra Kreml trong thi gian , ngi tng vit mt cun hi k, c ni rng Breznev v cc thnh vin khc trong gii lnh o.Lin X "b sc v t ra phn n v cc hnh ng c tnh khiu khch ca Washington". Nhng khng phi l do cc nh lnh o Lin X quan tm ti Vit Nam. "ng ta (Breznev) ch thy rng cuc gp X-M, s chun b cho cuc gp ny ly i qu nhiu n lc v cng sc, b e do". Breznev phi bc b cc ngh ca mt s ng s trong B Chnh tr, nhng ngi ch mun tr a M v hu b cuc hp thng nh. Agentov a ra cc ngh nh vy i vi Podgornyi, B th ng Ukraina Pyotr Shelest, v B th Trung ng ng Polyanski. Agentov ni: "C mt kh nng thc t, l lp lun theo kiu Ch ngha dn tu c th gi ra mt cu tr li t i a s cc u vin Trung ng ng". Trong trng hp ny, mi hy vng ci thin cc mi quan h X-M c th s tiu tan. Ba ngy trc khi din ra cuc hp thng nh, Breznev triu tp mt phin hp ton th ca Ban chp hnh Trung ng. Vi s ng h ca Kosysin, Gromyko, Suslov v Andropov, cc thnh vin c nh hng nht ca gii lnh o Lin X, Breznev ginh c thng li bng bi din vn ca mnh. Thng li ca ng ta cng c lm d dng hn nh cc tin tc cho rng Quc hi Lin bang Ty c ph chun hip c X-Ty c 1990. V vy, cuc hp thng nh c vn hi. Cc hi k ca ph t Breznev khng nh quan im cho rng Moskva khng mong mun hy sinh s ho gii cho cc k hoch ra cho nhng ngi Vit Nam ca h. Nhng Moskva cng li khng c nh t b cc k hoch ca h ng Nam , cng nh i vi Trung Quc. Lin X khng can m b mc ng minh ca mnh ng Dng.

Ni ti cc nguyn vng ca Vit Nam, Kreml ng vi ngh tho lun vn thit lp ho bnh ca H Ni trong cuc hp thng nh vi Nixon, nhng Kreml quyt nh thc hin ngh ny m khng lm tn hi ti cc mc tiu chnh thc ca cuc hp. Thm ch, trong cuc ni chuyn b mt u tin vi Tng thng M Moskva, Breznev ch ni ngn gn v vn Vit Nam. ng ta tm s vi Nixon rng mi c Tng thng ti y (Moskva) qu l mt vic kh khn bi s leo thang chin tranh ng Nam . Nhng Nixon lng trnh tho lun v vn ny, v cuc hp u tin gia Lin X v cc nh lnh o M kt thc mt cch tch cc. Tuy nhin, Breznev vn c nh quay tr li vn Vit Nam. Theo Alexandrov Agentov, cc nh lnh o X vit phi nu vn ny "trc cc ng s. ca h, trc Ban chp hnh Trung ng, trc cng chng c ph chun". Nhng h vn bo lu cuc tho lun ny trong mt mi trng t chnh thc hn, khng Kreml m ti mt nh ngh Trung ng Novo Ogarievo, ngoi Moskva, khng c mt ng o ca hai phi on m ch c mt s t ngi i din, hoc ni nh Agentov l "gn nh din ra mt cch b mt". "Chng ti c ba kin v cuc tho lun ca Nixon, Kissinger v Alexandrov Agentov Novo Ogarevo. C ba u nht tr v cc chi tit cn bn". Sau mt chuyn du thuyn trn sng Moskva v trc mt d tic thnh son, ba nh lnh o Lin X gm Breznev, Kosygin v Podgornyi cng cc nh lnh o M l Nixon, Kissinger v hai quan chc ca Hi ng an ninh quc gia cng nhau bt u m lun trc tip v vn Vit Nam trong khong ba ting ng h. Cc nh lnh o X vit ni phn ln thi gian. H ln n gay gt M v chnh quyn v cuc chin tranh v c bit l cc hnh ng leo thang qun s gn nht. Khng kh cuc tho lun i khi ln ti mc qu khch, chng hn nh khi Podgornyi ni vi my ngi M rng: "Cc ng l nhng k git ngi. Bn tay ca ng vy mu ca ngi gi, ph n v tr em. Cc ng nh bao gi mi chm dt cuc chin tranh r di ny?". Trong khi li kt ti y tc gin ny ca cc nh lnh o Lin X vn c tip tc, Kissinger ni: "Thi nhm vo ti bng tt c nhng li l khoa trng v khim nh, chng ta l nhng ngi ang tham gia mt cuc v vnh d nhn thy. Trong bu khng kh tr nn cng thng v li c x ca h bt u th l hn, khng c mt li tuyn b no ca Lin X c th tho mn cuc hp. R rng l cc nh lnh o Lin X vn cn c e do. Ci gi l nhng ngh ca h thc ra ch l nhng khu hiu th thin c t cc phin hp Paris, trong h tha bit rng chng ta lin tc bc b cc ngh y v hin gi chng c l do g khin chng ta tha nhn rng tnh hnh qun s ang tng ngy thay i theo hng c li cho chng ta. Cc nh lnh o X vit khng p chng ta phi nghe theo. H ni m ni v khi no ni c mt bn sao chp li gi cho H Ni, h s dng li". Kissinger khng phi l ngi xa ri thc t. Ngay sau khi cuc tranh ci kt thc, cc nh m phn quay tr li vi cuc tho lun "bnh thng" v nhng vn lin quan ti quan h i bn, mi chuyn din ra c nh khng c g xy ra trc ". Ti ba d tic, cuc i thoi "nng" chuyn sang mt bu khng kh ho du hn. Thi gay gt khi trc chuyn thnh nim hn hoan. Tt c mi ngi u ung "rt " v sau ba tic, Nixon t khi tm cch ra khi phng". Ch Vit Nam cng li c nhc ti mt ln na trong cc cuc m phn gia Gromyko v Kissinger, l mt ch c m lun trong chng trnh cuc hp thng nh din ra vo hai ngy 27-28. Sau cuc hp Novo Ogarievo, cc nh lnh o X vit ng chuyn cc ngh ca M cho H Ni v thm ch cn phi Podgornyi ti Vit Nam dn ch cng ho nh l mt c phi vin, v Kissinger thng tin cho Gromyko v s thay i quan im ca M. ng ta m bo vi ngi ng nhim v Lin X rng Washington khng t tri buc mnh vo bt c mt chnh ph no Vit Nam: trong qu trnh din ra cc s kin, cc th lc chnh tr mi c th dn vo quyn lc : Si Gn, v thm ch mt chnh ph Cng sn cng c th s c thit lp ra.

Kissinger ni: "M s khng ngn cn c chuyn ny. Tuy nhin, M khng th t tay hnh ng trong vn nu trn ngay lc ny". Thng tin mi v lp trng ca M l ngh ca Kissinger cho mt u ban bu c c trch nhim gim st cuc tng tuyn c min Nam Vit Nam. ng ta a ra mt i ng hn hp cc thnh vin: mt phn ba cc i biu l Vit cng, mt phn ba l nhng ngi trung lp v mt phn ba l ngi ca ch Si Gn. Quan trng hn, Kissinger khng phn i tng v mt chnh ph lin hip vi s hin din ca u ban ny. ng ta ni vi Gromyko: "Khi to ra u ban bu c ri, nguyn tc ca mt chnh ph lin minh s c ra. Trn thc t, bn thn U ban s l chnh thc chuyn tip, ging nh mt chnh ph lin hip. Cng c th cn nhc vic lm nh th no a ra mt kin v mt chnh ph lin hip kt hp vi nhiu vn khc trong thi gian sm nht v tng y cng phi c coi l mt ch cho cc cuc m phn gia cc bn". V th, cc nghi ngi ca Thiu cng nh ca mt s hc gi sau c chng minh: Kissinger sn sng ng v mt chnh ph lin minh di s dn ng ca u ban bu c nu nh mt s nhng b nh vy c th thc y cc cuc m phn vi Bc Vit Nam ti mt Hip nh chm dt cuc chin tranh. Sau cuc gp thng nh X-M, thi ca H Ni c l khng c g lc quan cho lm, nhng Moskva gi li ha vi Nixon v phi Podgormyi ti H Ni ngy 15 thng 6 trong "mt chuyn ving thm hu ngh chnh thc". Sau khng lau, Washington ngh c mt cuc hp gia Kissinger v L c Th ngy 28 thng 6. Cc mi nghi ngi ca Lin X v bu khng kh H Ni hnh thnh r rng. Cuc hp thng nh Moskva hu hoi hon ton mi trng quc t m trong , cc nh lnh o Bc Vit Nam hy vng s sm chm dt chin tranh theo cc iu kin ca h. Cc k hoch nh bi Nixon ca h b cc nh thng thuyt M Bc Kinh v Moskva lm suy yu. Mc d H Ni cho l Trung Quc x s bi bc, song chnh sch ca Lin X vn b gii lnh o Bc Vit Nam xem nh l mt s ch k. H hiu rng Podgornyi s theo ui ba mc tiu trong chuyn i H Ni: (1) chuyn li ngh ca Nixon ti Vit Nam, (2) tm hiu quan im ca cc ng ch Vit Nam, v (3) l "thc gic H Ni i ti ho bnh". Cc nh lnh o Bc Vit Nam quyt nh khng chu sc p ny t pha Lin X v t r thi kh chu trc cuc hp thng nh v cc kt qu ca n. H biu l s khng hi lng vi thi ho gii ca Moskva vi ngi M xm lc, in hnh l li mi Nixon ti thm Lin X; h cng t r s bt ng vi ngh ca Lin X i vi Vit Nam trong thng co chung M-X v h cng ph phn ng minh ca mnh l khng phn ng quyt lit i vi hnh ng oanh tc Vit Nam dn ch cng ho cng s phong to cc hi cng min Bc Vit Nam. Chng c g ng ngc nhin khi cuc ving thm ca Podgornyi khng t c mt kt qu kh quan no. Tuy nhin, trc s lp li quan h ca Lin X v Trung Quc vi M, H Ni chun b thay i thi trong cc cuc m phn vi Washington. K hoch tin cng ma xun 1972 ca H Ni xem xt nhiu kch bn khc nhau, chng hn nh Cuc tn cng Tt Mu thn 1968. Mc d vic khng nhn c s ng h v ngoi giao ca Moskva v Bc Kinh lay chuyn cc lp trng ca Bc Vit Nam, song cng cha phi l l do duy nht khin H Ni quyt nh chp nhn mt chnh sch mm do hn trong cc cuc m phn. Theo Garetn Porter: " H Ni xem bch gii quyt nm 1972 nh l mt phn nm trong li ch ca cuc cch mng". Cc nh lnh o H Ni nhn thy rng khng lc Hoa K tr thnh mt yu t cn bn trong cn cn lc lng min Nam. Hn na, bn thn min Bc cng rt cn c mt thi gian thnh thi sau by nm khng c kh nng dc sc vo cc ngun ti nguyn sn xut v pht trin kinh t.

Ni mt cch khc, cc nh lnh o Bc Vit Nam nhn ra rng s khng c mt ca M Vit Nam s d cho h trong vic gii quyt vn Thiu v thng nht t nc hn, c bit l sau cuc tin cng, ch Si Gn bc l s suy yu ca mnh v to cho nhng ngi cng sn mt v tr vng chc hn min Nam. Nh mt kt qu, trong cc cuc m phn gia Kissinger v L c Th t thng 7 n thng 10 nm 1972, Bc Vit b dn cc ngh v cc mc tiu c lin quan ti cc iu kin cho mt tho hip, trong c nhng ku gi mt chnh ph lin hip v thay th Thiu, v k mt tho c vi Washington trc khi din ra cc cuc bu c Tng thng, ngc li, ngi M ng tho lun cc vn chnh tr c lin quan ti mt tho hip qun s Kissinger tuyn b sn sng xem xt vai tr ca Hi ng ho gii v thn thin quc gia m chc nng ca n s c xc nh li iu hnh cuc bu c min Nam Vit Nam v m rng kh nng thc thi Hip nh ho bnh, mt tng c pht trin t U ban bu c. Dng nh cc tr ngi i vi ho bnh Vit Nam c vt qua. Nhng cng ging nh nm 1968, Si Gn phn i Hip nh trn. Thi ca Tng thng Thiu l c th gii thch c. Nh Stephen Ambrose ni: "Vit Nam Cng ho l mt chnh ph khng c t nc v khng c c ngi dn. S ng h duy nht ca n l ni Chnh ph M. L do tn ti duy nht ca n l chin tranh. Vit Nam Cng ho tn thnh ho bnh s l du hiu bo trc gi pht lm chung ca mnh". i mt vi cc lc lng du kch v trang c Bc Vit Nam ng h ha hn mt iu chng tt lnh g i vi Thiu v ch mc nt ca ng ta. Chng c g ng ngc nhin khi ng ta nhn nhn tng ch ca Hip nh trong c cp ti s rt qun ca M, s thit lp Hi ng ho gii quc gia v s ngng bn ti ch nh l s m bo cho tht bi sau cng ca mnh. Theo nh ni, ng ta khng ng h Hip nh ny bt chp p lc ng k ca Nixon v ca Kissinger. K t , chnh Nixon t ra do d v vic kt thc Hip nh ho bnh vi H Ni trc cc cuc bu c, ng ta hy vng s c nhng bc tin trong vic tng cng th mnh cho ch Si Gn, v ch th cho Kissinger phi nghe theo 69 thay i ca Thiu i vi Hip nh trn v cng yu cu H Ni phi nhng b thm. C th on trc c phn ng ca Bc Vit Nam i vi cc yu cu mi trn. H khng ch khc t cc yu cu ny m cn lm ngc li bng cc thay i ca chnh h. Cc cuc m phn din ra m khng thu c mt kt qu no t 20 thng 1 n 13 thng 12, khi c Kissinger v L c Th cng quyt nh nh hon cc cuc m phn v ln lt quay v nc tm s c vn. Kissinger m t cc chin thut c s dng trong cc cuc thng thuyt ca Bc Vit Nam bng vic nu ln nhng ngn t m John Negroponte, chuyn gia v Vit Nam ca ng ta, gn ghp cho chng: "Th kch, trng trn v c bit l ngo mn xem thng". C l cc nh m phn M, nhng ngi mt rt nhiu thi gian ngi bn vi cc phi vin ca H Ni cm tht ngn ngm v bt chp s c chp ca cc phi vin ny, h vn hy vng s gii quyt vn Vit Nam mt cch ho bnh. Theo mt bn dch ting Nga ghi li cuc gp g cui cng gia Kissinger v L c Th c phn pht cho cc U vin B Chnh tr Lin X, th v i din ca H Ni by t nim tin tng rng ng ta v Kissinger c th s gii quyt c cc bt ng cn tn ti. ng Th gi trao i cc thng ip trong khi cc cuc m phn b nh hon v t ra sn sng nh ra thi gian t chc mt cuc gp mi. S p li ca Kissinger li tri ngc vi ging iu ho gii ca L c Th. ng ta ni r nhng nghi ng ca Washington v thi trong ngh ca H Ni khi xt n s khng tun th lch trnh m phn mc d chnh quyn Nixon lm: hng lch trnh bng vic t chi k Hip nh vo thng 10. ng ta phn nn rng cc tin b t c trong cc cuc thng lng cha i ti mt thnh cng. ng ta a ra "mt l do hp dn" tip tc cuc chin v ni bng gi rng c ng ta v L c Th u ang b "ng gn v cuc chin hn v c xu hng i mt vi cc nguy c chin tranh

hn l tin n ho bnh". Li mt ln na L c Th phi c gng thuyt phc Kissinger rng tip tc m phn l iu thch ng hn. ng ta ni vi Kissinger: "Chng ta nn x s nh vy, v khng nn cho s cng thng cng gia tng hn na". Nhng Nixon v Kissinger li quyt nh s dng p lc qun s buc H Ni phi chp nhn k kt cc iu khon trong Hip nh ca h. Ngy 14 thng 12, Nixon ra lnh phong to cng Hi Phng, tip tc do thm trn khng v oanh tc khu vc H Ni, Hi Phng bng B52. Bn ngy sau, hng chc my bay M ct cnh i nm bom xung Vit Nam dn ch cng ho. Mc d, Washington tuyn b rng cc mc tiu tn cng ch l cc cn c qun s, song nhiu c s dn s vn c b khng qun M b bom, trong s phi k n Nh my nc H Ni, cc Nh my dt, Nh my ch bin thc phm v c Bnh vin Bch Mai nm vng ven pha Ty Nam H Ni. S "s dng sc mnh v " ny lm nh hng nghim trng n uy tn ca M trn trng quc t v v tr trong nc ca Nixon. Thm ch ngay c cc chnh ph thn M cng ln ting phn i hnh ng oanh tc ca M. C Lin X v Trung Quc u cng khai ln n cc hnh ng ca M v tip tc khng nh s ng h ca h i vi Bc Vit Nam. Trong tuyn b ngy 20 thng 12, Hng thng tn Lin X TASS cnh co rng: "Cc nh lnh o Lin X coi cc hot ng qun s tng cng chng Vit Nam dn ch cng ho ca M l nghim trng nht". Breznev thay mt phn trong bi din vn di ba ting ri ng h, c nhn dp quc khnh ln th 50 ca Lin X ni v vn Vit Nam, trong ng ta c ni rng trin vng quan h X-M tt p ti u u l ph thuc vo vic chm dt cuc chin Vit Nam. Tuy nhin, Lin X vn kn o tip tc cc n lc thuyt phc H Ni ni li cc cuc m phn v tm kim cc kh nng tho hip. Ngy 23 thng 12, i s Lin X Sherbakov gp Phm Vn ng H Ni. Th tng ca Bc Vit Nam by t s phn n ca mnh i vi cc v nm bom ca M. ng nhn mnh rng trc khi ri Paris, L c Th ti by t vi ng Kissinger rng cc cuc m phn c th s c ni li v rng cc bc thng ip cng c th b thay i. Nhng trong lc M ang tin hnh oanh tc Bc Vit Nam, mt hnh ng nn c coi l mt p lc trng trn cui cng, th H Ni khng th ng ni li cc cuc m phn c. ng Phm Vn ng nhn mnh: "Ch khi no quan h M - Bc Vit Nam tr li bnh thng, th khi mi c th ni ti chuyn tip tc cc cuc gp L c Th - Kissinger". Sau khi ha s thng bo cho Moskva v quan im ca H Ni, Sherbakov hi M c bit iu hay khng. Khi Phm Vn ng ni khng, v i s Lin X ni rng mt bc i nh vy c th c coi l thit thc. ng ta cng ch ra rng nn gy p lc khin M tm dng cc cuc nm bom ngi vo bn m phn "v mc ch kt thc Hip nh cng sm cng tt". Tht ng ngc nhin, H Ni chp nhn li c vn ny. Bn ngy sau, Th trng Ngoi giao Hong Vn Tin thng bo cho Sherbakov rng, Vit Nam dn ch cng ho p li cc bc cng in ngy 18 v 22 thng 12 ca Washngton vi mt ngh ni li cc cuc m phn. Bc Vit Nam yu cu Moskva thuyt phc M rng ch mt s tm dng cc hnh ng th ch ca h min Bc, ti v tuyn 20 v rt bt qun min Nam ra khi v tuyn ny trong thi gian din ra cc cuc m phn cng c th dn ti mt s ni li cc cuc m phn. Khng phi ch v sc p ca Lin X i vi Washington v H Ni mi dn ti s ni li cc cuc m phn gia Kissinger v L c Th ngy 8 thng 1 nm 1973 v k kt nht hip nh chm dt cuc chin lp li ho bnh Vit Nam ngy 23 thng 1 ca hai ngi ng u cc nh m phn. Nhiu nhn t bn trong v bn ngoi khc cng nh hng ti vic hai nc quyt nh c nhng nhng b ng k i ti mt hip nh. Nh Kissinger tha nhn trong cuc hp bo do ng ta ch tr sau khi cc cuc m phn kt

thc: "B ngoi, dng nh c hai pha u quyt tm c gng cao nhm ph v s b tc" ngh cng quyt v mt gii php ho bnh ca xin X i vi cuc chin tranh gp phn lm nn quyt tm . Hip nh Paris c k ngy 27 thng 1. N nh du s chm dt cuc chin tranh Vit Nam, t nht l i vi M. Moskva c th cng Washingtn lm l k nim s chm dt cuc xung t m mu, khng chnh ng v d man m nhiu nng tri n hu hoi cc mi quan h quc t. Trong mt bui tip L c Th v Nguyn Duy Trinh, sau khi ca ngi s anh hng v lng dng cm ca ngi dn Vit Nam, Breznev nhn mnh ti nhng g cn phi y lui vo d vng. ng ta ni: "Nhiu nm qua, cuc chin tranh ny b cc th lc xm lc li dng, hng lm cho tnh hnh th gii thm cng thng v tng cng chy ua v trang. Cuc chin ny gy ra nhng cn tr nghim trng cho vic duy tr hp tc quc t. Hin ti, cc c hi ho gii, tng cng an ninh v ho bnh th gii ang c rng m. Chng ta c th hy vng rng tho hip chnh tr Vit Nam s c mt tc dng tch cc i vi quan h gia cc nc m mt chng mc no s c lin quan ti cc s kin xy ra ng Dng". Nh thng l, cn phi cn nhc xem nhng li Breznev ni c ngha g. i vi Moskva, s chm dt chin tranh Vit Nam nh du mt giai on mi trong chnh sch i ngoi ca h. iu c ngha l chng ngi vt ng k trn l trnh ho gii vi phng Ty b loi b, l mt vn thng b Washington vn dng theo cc mc ch ring ca h. iu bao hm mt s mm do hn trong chnh sch ca Lin X i vi Trung Quc. iu cng c ngha l s thay i ca mt chnh sch mnh dn hn ca Lin X ng Nam v th gii th ba. Xt v kha cnh ny, chin tranh Vit Nam l mt bc ngot trong s pht trin quan h quc t sau nm 1945 v mt phn m u cho hai thp k cui cng ca lch s chin tranh Lnh.

Chng 11 K chin thng duy nht

Vic k kt Hip nh ho bnh Paris thng ging nm 1973 v cuc hp bo quc t din ra vo thng 8 sau khng mang li ho binh cho Vit Nam. Cuc chin tranh gia hai min Nam Bc vn tip din hai nm na, trong sut thi gian c hai bn tham chin u nhn c s ng h ca bn ngoi. Trc , Chnh ph M ra sc cng c sc mnh cho ch Si Gn bng cc tr gip qun s, ngoi giao v tinh thn. Lin X cng c nhng tr gip tng t cho H Ni, tuy nhin, ng trc nhng tinh th mi, mi iu trong cuc chin u ph thuc vo ch no, khng k Nam hay Bc, c kh nng bin cc tr gip thnh nhng thng li quyt nh trn chin trng v trn chnh trng. R rng l i vi Moskva, vn ny c gii quyt t vi nm trc, nm 1972, khi nh ngoi giao Lin X a ra cc k hoch bin Vit Nam thnh cha kho ca h ng Nam . Nm 1964, khi Kosygin ha vi Phm Vn ng l s ng h v vin tr cho Vit Nam, Kreml khng c c s vng chc m hy vng rng trong tng lai, Vit Nam c th s tr thnh mt tin n ca Lin X ng Dng. Moskva ng hp tc cht ch vi H Ni chin u chng li s xm lc ca M v xem H Ni l mt i tc cho ng minh X hi ch ngha ca h trong mt bi cnh cnh tranh ngy cng gay gt vi Trung Quc ginh vi tr lnh o Phong tro cng sn th gii. S nng ng trong chnh sch ca Lin X i vi cuc chin tranh Vit Nam ph thuc vo s pht trin cc mi quan h gia Lin X v Vit Nam dn ch cng ho. Khi cuc ganh ua gia Moskva v Bc Kinh tr nn quyt lit, cc nh lnh o Bc Vit Nam c kh nng khai thc s mu thun gia hai ng h vin Cng sn hng mnh v mong mun ginh c mt ch ng ng Dng ca h. Khn kho vn dng gia trung Quc v Lin X, H Ni gi c v tr c lp trong cc mc tiu chnh tr, trong khi cng ngy cng ph thuc hn vo cc ngun vin tr vt cht ca cc ng minh. Moskva khng gi c mt v tr c tn Vit Nam, h phi chia s nh hng ca mnh vi Bc Kinh trong cuc chin tranh. Mc d cc khon vin tr ca Lin X cho Vit Nam c tng u n v nm 1968 vt tri so vi s gip ca Trung Quc, song s tr gip ny vn cha lm tng nh hng. Tri li, thm ch thnh thong Moskva li thy iu kh gii quyt theo phng thc thiu s phc tng a s. K t , cc nh lnh o Lin X khng th n lc gim bt cc khon vin tr tr a cho s bt tun lnh ca H Ni, h mun hnh ng dn dn tng cng v tr ca mnh Vit Nam trong khi gim bt c nh hng ca Trung Quc y. l l do gii thch ti sao Moskva li phi cn thn khng lm tn hi n cc mi quan h vi Bc Vit Nam, khng y mi quan h ny mnh ti mt tho hip nhng li sn sng nm bt mt c hi tt nht iu chnh lp trng ca Vit Nam dn ch cng ho i vi cc cuc m phn. Nhn thc v s yu th ca mnh Bc Vit Nam trc Trung Quc, trc khi c s can thip trc tip ca M vo cuc xung t v trong sut hai nm u ca cuc chin tranh ng Dng ln th hai, cc nh lnh o Lin X dng nh vn bn tm ti vic trnh gy nguy hi ti cc mi quan h vi H Ni hn l theo ui mt chnh sch tch cc i vi cuc xung t. Mc d Moskva khng hi lng v cuc xung t qun s ngy cng gia tng gia M v Vit Nam dn ch cng ho, mt cuc xung t c nguy c lm tn hi ti nhng bc tin tch cc u tin i vi tin trnh ho gii vi phng Ty, h vn quyt inh ch i cho ti khi no nh hng ca h i vi H Ni thc y mt tho hip c dn xp v cuc chin.

Trong khi , cc nh lnh o Lin X chp nhn mt thi th ng i vi cc din bin ng Nam . Nhng rt cc th chnh sch thn trng ny cng chng thc cho s thnh cng ca Moskva. Mc d nh hng ca Trung Quc vn chim c mt v tr mnh m trong cuc chin, song nh hng li gim i ng k cho ti nm 1973, nguyn do chc chn nm s ti lp quan h ca Bc Kinh vi M. Trong khi H Ni khng nhit tinh trong nhu cu la chn hai ng minh ca mnh, th s nghi ng ca Moskva i vi Trung Quc s, vn xut pht t lch s cng nh ni lo ngi v l nc k cn vi Vit Nam, nn Trung Quc s c nhiu c hi can thip vo cng vic ca H Ni hn, cng mang li cho h nhiu c hi cnh tranh vn ko di hng chc nm qua. Song vn cha phi l thnh cng tch cc duy nht ca Moskva trong vic can thip vo cuc xung t ng Dng. Nhng li lc khc cng khng km phn quan trng. Bng s ng h Vit Nam, Moskva nng cao hnh nh ca mnh i vi cc Phong tro gii phng dn tc v chng t c uy tn ca mnh trong con mt ca cc ng minh v khch hng. V do cuc chin ngy cng i hi s quan tm ch ca Washington, nn Lin X c th rnh tay tc ng ti cc khu vc khc ca th gii, c bit ! Chu u. Mt khc, v tr nh l mt quan st vin khch quan trong cuc xung t cho Moskva nhiu kh nng linh hot hn trong quan h vi M v cho php Kreml ginh c cc nhng b t Washington trong cc hot ng trao i nhn danh M ti cc cuc tip xc vi Bc Vit Nam. Thm vo , cc hot ng qun s Vit Nam to cho Lin X mt c hi tuyt vi th nghim v kh cng cc trang thit b khc nhm pht trin cng ngh qun s ca h. Nhng s l mt s bp mo s tht mt cch nghim trng khi gi thit rng Lin X mun cuc chin tip tc din ra v thc gic cc nh lnh o Bc Vit Nam kin nh i vi tho hip ngoi giao. Mc d v mt chin thut, cuc chin tranh ng Dng l c li cho Moskva, nhng v chin lc, y li l mt iu nguy him, v cc nh lnh o Lin X nhn thc y v vn ny. H hiu cuc xung t ang lan rng ti cc kh vc khc ca Chu v thm ch cn pht trin thnh mt cuc i u ng-Ty v mt thm ho ht nhn. Thm ch nu khng xy ra nhng hu qu nh vy, Moskva vn thc c v nh hng tiu cc ca mt cuc chin i vi tnh hnh th gii ni chung. Nh mt kt qu, gii lnh o X vit sm thng qua mt chnh sch hai mi nhn hng vo chin tranh Vit Nam, chnh sch ny ni chung c lin quan ti quan im hai "mt" ca Lin X i vi th gii. Trong khi cung cp cho H Ni cc phng tin cn thit cho cuc chin u chng M v ch Si Gn, Moskva nhn thc cc n lc thuyt phc cc bn tham chin hiu c s cn thit phi i ti mt tho hip c dn xp. Lc u, cc n lc y tht bi, c hai pha u quyt tm ginh ly thng li qun s, v mang cc thng li ca mnh ti bn m phn. Khi xem xt li s c chp ca cc bn tham chin, Lin X phi ht sc thn trng, c bit l trong quan h vi ng minh Bc Vit Nam ca mnh. Moskva cng phi xem xt nhng li co buc khng th trnh khi ca Bc Kinh, ni khng b qua bt c mt c hi no chng t bn cht bi bc ca gii lnh o X vit m s sn sng cu kt vi ch ngha quc ca h. Bi vy, Kreml bc b mi bin php hng h vo v trtrung gian ho gii trong cuc xung t hoc e do cng khai ho cc n lc tm kim mt gii php ho bnh cho cuc chin ca h. Quan im nc i ca Moskva i vi cuc chin lm dy ln mt s ch trch i vi Lin X phng Ty v M. Cc nh lnh o M khng th hiu c ti sao Lin X, mt nc vin tr th v kinh t v qun s cho Vit Nam dn ch cng ho, li khng th s dng s gip ny nh l mt ng lc thuyt phc H Ni t b cc k hoch i vi min Nam ca h ri ng i ti mt s thng lng.

S khng sn sng vt qua mt s gii hn trong cc n lc tm ra mt gii php cho cuc xung t ca Lin X to ra hnh nh ca mt hot ng ngoi giao bt c d; c bit l khi Moskva lng trnh mt s can thip tch cc m ch s dng cc bin php na vi gi cc la chn cng khai ca h. Bt chp s min cng ny, Moskva can thip cht ch vo tho hip chnh tr cho cuc chin tranh. S can thip ny dn dn gia tng, v t ti nh cao trong giai on u ca cc Cuc m phn ho bnh bt u t thng 5 nm 1968 n thng 1 nm 1969. Khi cc cuc m phn bn bn bt u vi m bo cho Lin X rng cuc chin s ch hn ch trong cc ng bin gii khu vc, Moskva gia gim cn bn s can thip ca h trong cc cuc m phn. Thay vo , Kreml tp trung vo vic li ko Vit Nam vo qu o ca mnh v bin nc ny thnh i din cho cc li ch ca Lin X v thnh mt mt xch cho nh hng ca h ng Nam . Moskva bt u duy tr mt vai tr tch cc hn trong quan h vi Vit Nam dn ch cng ho, v tin trnh ny tng tc sau khi Hip nh ho bnh Paris c k kt nm 1973. Thot nhn, Lin X c v nh l k chin thng duy nht trong cuc chin tranh Vit Nam. Nu khng phi hy sinh nhiu, chc h ginh c mt ch ng vng chc ng Nam . V mt khn kho, h iu khin c mi quan tm v s rt lui "trong danh d" ca M, ginh c mt v tr vng chc hn trn trng quc t v tng cng kh nng ho gii vi phng Ty, ni ha hn nhiu c hi mi cho hp tc kinh t v chnh tr ca Moskva. Lin X cng c c uy tn ca mnh di con mt cc ng minh v nhng ngi ng ch trong Phong tro Cng sn quc t trong vic tun th nghim ngt cc nguyn tc ca Ch ngha quc t v sn. V h cng ginh c thin cm ca Phong tro gii phng dn tc vi t cch l mt ngi bo v cho cc quyn li ca cc dn tc b p bc chng li Ch ngha thc dn mi. Nhng nhng thnh cng ny ph ln nhng mm mng cho cc tht bi trong tng lai v gy mt c sc cho chnh sch i ngoi ca Lin X. Hng khi trc cc thng li ginh c v trc uy tn b lung lay ca M do Cuc chin tranh Vit Nam v cc bin ng bt ng trong nc gy ra, gii lnh o Lin X thng qua mt chnh sch i ngoi cng nhc v mnh bo hn, c bit l trong chinh sch i vi th gii th ba. Cc bi hc v Vit Nam hon ton mang li mt tc dng ngc Moskva. Thay v coi tht bi ca M nh l mt li cnh co i vi cc cuc phiu lu tng t ca bn thn, cc nh lnh o Lin X, nhng ngi b m qung bi t tng Mcxit-Lninnit v bi nim tin rng xu hng lch s cch mng nghing v pha mnh, tin tng rng ni Ch ngha quc tht bi chnh l ni h s chc chn ginh c thnh cng. B nhi s bi "hc thuyt Breznev", mt hc thuyt c ng ln bo cha cho cuc xm lc ca Lin X vo Tip Khc v cc nc ng u v sau cng c p dng cho cc khu vc khc, trong nhng nm 70, nim tin ny n ti vic Lin X can thip th bo vo Chu Phi v Trung ng, v cui cng l Afghanistan, y chnh l mt trong nhng l do dn n s sp ca ch X vit. l mt chui cc s kin m trong , mt s xy ra ph hp vi quy lut lch s, v mt s khc ph hp vi lun thng o l.