O αρεις δεολογικς συνπειες

τς ποδοχς της π τν Eπιστ µη

"E
να θ/µα, 0πως προPλλεται µ τ
ν παραπνω ττλο, Tν
παρουσιαστ<> χωρ1ς µαθηµατικ6 θεµελωση κα1 πειραµα-
τικ6 +π2δειξη, εUναι σ;ν ν; θ/λ<η κανε1ς ν; +ντιπαρατεθ<>
σ %ναν πνοπλο +ντπαλο µ µα µ2νο σφεντ2να. Παρ’
0λες α,τ ς τ1ς διαπιστ5σεις τ
&ρθρο α,τ
παρουσιζει µι; Fπε-
ραπλουστευµ/νη περληψη το7 ργου Fπ
τ
ν ττλο «Mι; ν/α &πο-
ψη στ6 διαστολ6 το7 χρ2νου», %να +νττυπο το7 ποου εUναι στ6
διθεση το7 κθε +ναγν5στη το7 κειµ/νου α,το7 +π
τ; ΓραφεYα
το7 περιοδικο7 «∆αυλ2ς».

T στορικ

τος 1905, σ λικα 26 τν,  Aινστιν δηµοσευσε στ
γκυρο

T πιστηµονικ
περιοδικ
«Annalen der Physik» %να &ρθρο µ ττλο

«Γι τν λεκτροδυναµικ τν κινουµνων σωµτων». Kτω +π

τ
ν ττλο α,τ
ν φιλοξ/νησε 0µως κα1 0λες τ1ς +νατρεπτικ ς +π2ψεις
του. Προσδι5ρισε 0πως α,τ
ς ν2µισε τ6ν ννοια το7 «ταυτ2χρονου», µ
+ποτ/λεσµα ν; παρουσισ<η τ6 σχετικ2τητα το7 ταυτ2χρονου κα1 τ6 σχε-
τικ2τητα τ>ς χρονικ>ς διρκειας ?δων φαινοµ/νων κατ; παρδοξο τρ2-
πο. T6ν ποχ6 κενη, στ1ς +ρχ ς το7 περασµ/νου α?να, Aρµαζαν οC
προϋποθ/σεις δEο παγκοσµων πολ/µων κα1  πιστηµονικ6 κοιν2τητα
τν φυσικοµαθηµατικν εFρσκετο στ6ν +κµ6 τν δραστηριοτGτων της,
κα1 τσι δ ν +ντ/δρασε στ1ς +π2ψεις το7 χωροχρ2νου το7 Aινστιν κα1
τ6ν +ν/χθηκε +διφορα
HOµως τ
E=mc2 το7 ?δου δ ν &φησε +διφορους τοJς στρατιωτικοJς
κEκλους. A,τ
τ
E=mc2 σGµαινε γι; τοJς νδιαφερθ/ντες, 0τι  µKζα
τ>ς Lλης (m) µπορο7σε ν; µετατραπ> σ ν/ργεια (E) κα1 µλιστα Fπερ-
Pολικ; µεγλη, +φο7 τ
(c2) Qταν %νας πρα πολJ µεγλος +ριθµ2ς, ποJ
καθ5ριζε τ; ποσ; τ>ς ν/ργειας (E). RH σχ/ση α,τG, ποJ παρουσιστη-
16066 ∆ΑΥΛΟΣ/247, IοEλιος 2002

κε +π
τ
ν Aινστιν, εUχε µεγλη +ξα, πειδ6 Aδηγο7σε σ ν/ους δρ2-
µους +ποκτGσεως ν/ργειας +π
τ6ν µKζα τ>ς Lλης.
T
σηµαντικ5τερο 0µως δ ν Qταν α,τ2. [Hταν τ
0τι, ν\  ν/ργεια
εUναι κτι τ
δηµιουργικ
κα1 παργει ργο,  ?σχJς ποJ µπορεY ν; προ-
/λθη +π
τ6ν ν/ργεια, Tν +ποδοθ<> σ πολJ µικρ
χρ2νο, µπορεY ν; γν<η
κα1 FπερPολικ; καταστροφικG. RH +τοµικ6 P2µPα εUναι µι; φαρµογ6
α,το7 το7 φυσικο7 ν2µου. RH χρησιµ2τητα τ>ς ?σχEος +π
τ
mc2, ποJ ταυ-
τστηκε µ τ
ν µπνευστG της κα1  πιστηµονικ6 ?σχJς το7 Aινστιν το7
π/τρεψε α,ξνοντας τ
πιστηµονικ
κ7ρος του κα1 µ &λλες συνεργα-
σες στ
ν τοµ/α τ>ς ρευνας τν φυσικν πιστηµν, ν; PραPευτ<> µ N2-
µπελ κα1 παρλληλα ν; πιPλ<η κα1 τ1ς +π2ψεις του γι; τ6ν ε?δικ6 κα1
γενικ6 θεωρα τ>ς σχετικ2τητας. Kθε προσπθεια µει5σεως α,το7 το7
κEρους το7 Aινστιν +π
ποιονδGποτε Qταν µι; πρξη πιστηµονικ>ς
α,τοκτονας, σοδGποτε θεµελιωµ/νη κα1 Tν προεPλλετο.
RH ε?δικ6 θεωρα τ>ς σχετικ2τητας κα1 ε?δικ5τερα  «διαστολ το χρ-
νου» ποJ συνεπγεται, εUναι +ρκετ; ^λκυστικ
θ/µα κα1 +ποτ/λεσε µα
χρυσοφ2ρα &ποψη. Kνητρο PιPλιογραφιν, ργων πιστηµονικ>ς φα-
ντασας, +ντικεµενο συζητGσεων σαλονιν κ.λπ. κατ/στησαν τ
ν Aιν-
στιν µοχλ2 ο?κονοµικν δραστηριοτGτων κα1 συµφερ2νων. HOλα α,τ,
χωρ1ς ν; α,ξGσουν τ
πιστηµονικ2 του κ7ρος· πι
πολJ τ
ν κατ/στη-
σαν πι
+πρ2σPλητο σ +ντιπαραθ/σεις.

#O ντ$λογος
τω +π
α,τ6 τ6ν πραγµατικ2τητα τ
ργο µου µ τ
ν ττλο «Mα

K να ποψη γι τ διαστολ το χρνου (τ% χρυσοφρο παραµ'-

θι)» εUναι µα +ντιπαρθεση στ1ς θ/σεις τ>ς θεωρας το7 χωροχρ2-
νου τ>ς σχετικ2τητας, Pασισµ/νη σ λθη πιλογ>ς, ποJ εUχε τ6 δυ-
νατ2τητα ν; +ποφEγ<η  Aινστιν, +ναπτEσσοντας πνω σ α,τ; τ6ν
ε?δικ6 θεωρα τ>ς σχετικ2τητας (µ/ρος τ>ς ποας µετ/χει κα1 στ6ν γε-
νικ6 θεωρα). ∆ ν θ/λω ν; πιστεEω 0τι  µεγλος α,τ
ς πιστGµονας,
διεθνο7ς κEρους, θελοτEφλησε µπροστ; σ σφλµατα, Tν τ; εUχε διαπι-
στ5σ<η.
Στ1ς 20 Iουνου 1912 γραφε*:
«*Hξερα -τι . /ρχ τ0ς σταθερτητας τ0ς ταχ'τητας το φωτ%ς 2ταν
τελεως /νεξρτητη /π% τν /ρχ τ0ς σχετικτητας κα3 ζ'γισα τ 2ταν
πιθαν5τερο:
»7H /ρχ τ0ς σταθερτητας (το φωτ%ς) (C), -πως /παιτε9ται /π% τ3ς

* Aπ
γρµµα στ
ν Ehrenfest. ΠηγG: 1905, «Annus Mirabilis», κδ2σεις ΓκοP2στη.
∆ΑΥΛΟΣ/247, IοEλιος 2002 16067

:ξισ5σεις Maxwell, »;
». σταθερτητα το (C) /ποκλειστικ γι <ναν παρατηρητ προσδε-
δεµνο στ φωτειν πηγ=.
»Tτε /ποφσισα @πAρ το πρ5του».
EκεYνο ποJ πρ/πει ν; +ρκ<> στ6ν παρουσαση το7 παραπνω γρµµα-
τος το7 Aινστιν, εUναι ν; καταλP<η  +ναγν5στης, 0τι  θεµελιωτ6ς
τ>ς θεωρας τ>ς σχετικ2τητος π/λεξε τ6ν πιθαντερη &ποψη +π
τ1ς
δEο, γι; ν; δικαιωθ<>  πιλογG του.

T ποπλανησι%µετρο δν &παληθε(ει τ Σχετικ%τητα

περαµα 0µως το7 +ποπλανησιοµ/τρου, ποJ πραγµατοποησα,

T συνηγορεY σαφς Fπ ρ τ>ς &λλης, τ>ς δεEτερης, ποJ +ποκαλEπτε-

ται +π
τ6ν συµπεριφορ; τ>ς φEσεως στ
+ποπλανησι2µετρο. ∆ι-
καιολογεYται µετ; +π
α,τ
κα1  ττλος το7 παρ2ντος &ρθρου. M
δEο kπλK παραδεγµατα θ; ξηγGσουµε, ποι Qταν  µα κδοχ6 κα1
ποι  &λλη κα1 τ1ς συν/πει/ς των +π
τ6 µ6 +ποδοχ6 τ>ς σωστ>ς.
RH πρ5τη ποJ π/λεξε  Aινστιν σ;ν «πιθαν5τερη», 0πως +παιτο7σαν
οC ξισ5σεις Maxwell, µπορεY ν; γν<η κατανοητ6 µ τ
παρακτω παρ-
δειγµα. Φανταζ2µαστε %να mχηµα µακρJ π.χ. 10 µ/τρων, ποJ στ
πσω
µ/ρος του χει µι; πηγ6 φωτ2ς, ποJ στ/λνει µι; +κτYνα της 10 µ/τρα µπρο-
στ; στ
ν δηγ2. M/χρι ν; διατρ/ξ<η  +κτYνα τ; 10 µ/τρα, Tν τ
mχηµα χ<η
µετατοπιστ> κατ; 1 µ/τρο πρ
ς τ; µπρ
ς,  +κτYνα πρ/πει ν; κν<η δια-
δροµ6 11 µ/τρων, γι; ν; φθσ<η τ
ν δηγ2. Παρλληλα µ τ
mχηµα τν
10 µ/τρων Fπρχει κα1 %να &λλο mχηµα 10 µ/τρων σταθµευµ/νο, ποJ δ ν
κινεYται. nEχει κα1 α,τ
µι; πηγ6 φωτ
ς στ
πσω µ/ρος κα1 στ/λνει µι;
+κτYνα φωτ
ς κα1 α,τ
µπροστ; στ
ν δηγ2. RH +κτYνα α,τ6 κνει δια-
δροµ6 10 µ/τρων. OC +κτYνες κα1 στ1ς δEο περιπτ5σεις διαδροµν τν 10
µ/τρων κα1 τν 11 µ/τρων χουν τ6ν oδια ταχEτητα. nAρα τ
φς χρει-
ζεται περισσ2τερο χρ2νο γι; τ; 11 µ/τρα διαδροµ>ς κα1 λιγ5τερο γι; τ;
10 µ/τρα διαδροµ>ς. pAν σKς πο7ν, 0τι µ τ6ν oδια ταχEτητα (C) διανE-
θηκαν τ; 10 µ/τρα κα1 τ; &λλα 11 µ/τρα στ
ν oδιο χρ2νο, δ ν θ; Qταν πα-
ρδοξο;
A,τ6 τ6ν πιλογ6 διαδ2σεως το7 φωτ
ς σEµφωνα µ τ
ν Maxwell π/-
λεξε  Aινστιν +λλ; κα1  δισηµος Michelson κανε %να +κριP/στερο
περαµα µ τ
ν Morley, µ τ
παρδοξο α,τ
+ποτ/λεσµα κα1 πλι. RO
Aινστιν εUπε, δικαιολογ5ντας το, 0τι α,το1 ποJ τρ/χουν εUναι προνο-
µιο7χοι, πειδ6  χρ2νος τοJς περιµ/νει, κα1 α,τ
τ
rν2µασε «∆ιαστολ6
το7 Xρ2νου» κ.λπ., κ.λπ., ποJ συνεπγονται.
pAν τ5ρα δεχθο7µε τ6ν δεEτερη &ποψη, ποJ πιPεPαι5νει κα1 τ
πε-
16068 ∆ΑΥΛΟΣ/247, IοEλιος 2002

ραµα το7 +ποπλανησιοµ/τρου το7 1995, διαστολ6 το7 χρ2νου δ ν Fπρ-

χει στ6 φEση. RH +κτYνα τ>ς φωτειν>ς πηγ>ς δ ν +πελευθερ5νεται +π

τ6ν πηγG της (κατ Maxwell), +λλ; παραµ/νει προσδεµ/νη στ6ν πηγG, στ

κινοEµενο mχηµα, 0πως κα1 τ
σταθευµ/νο, κα1 διανEει 10 µ/τρα στ
%να
κα1 δ/κα στ
&λλο σ oσους χρ2νους (&σχετα Tν κινο7νται τ; uχGµατα v
mχι). «∆ιαστολ6 το7 χρ2νου» σ oσες διαδροµ ς µ oδιες ταχEτητες, µ
oσους χρ2νους δ ν Fπρχει (t=t´) κα1  ξσωσG του, ποJ &λλαξε τ
ν κ2-
σµο [t=t´ (1-U2/C2)½], δ ν χει λ2γο Fπρξεως. A,τ6 τ6ν περπτωση δ ν τ6ν
θε5ρησε πι
πιθαν6  Aινστιν κα1 +ν/πτυξε τ6 θεωρα σ λανθασµ/νη
Pση.

O αρεις δεολογικς συνπειες

ρο/χει 0µως γι; κθε «HEλληνα» σκεπτ2µενο &νθρωπο ν; κατα-

¶ λP<η, 0τι  φιλοσοφικ6 σηµασα τν συµπερασµτων +π
τ6 θε-

ωρα τ>ς σχετικ2τητος, πολJ καλ; κρυµµ/νων µ/σα σ α,τGν, εUναι
τερστια. Kα1 0ταν λ/µε φιλοσοφικ6 σηµασα, δ ν ννοο7µε α,τ6ν
ποJ στρ/φεται κα1 ξετζει τ6 σκ/ψη µας, +λλ; α,τ6ν ποJ διαµορφ5νει
τ6ν δρση µας Aς +τ2µων κα1 Aς µελν µιKς κοινωνας.
T; συµπερσµατα τ>ς θεωρας τ>ς σχετικ2τητος +παιτο7ν τ6ν +νοχ6
τ>ς λογικ>ς µας σ τ/τοιο Pαθµ2, xστε ν; +ποδεχθ<> τ6ν +δυναµα της σ
συνεπ> πρ
ς τ6ν φEση λειτουργικ2τητ της. A,τ
0µως χει σ;ν συν/πεια,
ν; +ποδ/χεται µ +ρκετ6 ε,κολα τ
παρδοξο Aς λογικ
κα1 τ
παρα-
νοϊκ
Aς πιθαν2.
RH π/κταση τ>ς φιλοσοφας τ>ς σχετικ2τητας το7 Aινστιν καλλι/ρ-
γησε τ
πνε7µα τ>ς «σχολ>ς τ>ς +προσδιοριστας», κµπτοντας τ
συ-
νασθηµα τ>ς +σφλειας το7 +νθρ5που στ
µ/λλον του, ξευτελζοντας
τ6 δEναµη τ>ς πιστηµονικ>ς σκ/ψεως ν; προσφ/ρ<η Fπηρεσες γι; τ

µ/λλον το7 +τ2µου κα1 το7 συν2λου τ>ς +νθρωπ2τητος, σ +ντθεση µ τ6ν
REλληνικ6 Φιλοσοφα, ποJ προσφ/ρει σιγουρι; κα1 +νθρωπι; στ1ς κοι-
νωνες.
Kατ2πιν τοEτου δηγο7µαι σ PεPαιωµ/νες Fποψες µιKς πιστηµονικ>ς
συνωµοσας +ποκρEψεως τ>ς +λGθειας, ποJ πεξετθη µ/χρι τν µερν
µας.

Γ. K. Παπαµιχαλ
∆ρ. Hλεκτρονικ
ς Mηχανικ
ς
Eρευνητ6ς RYψηλ>ς Tεχνολογας