Tiểu luận nhập siêu

Nhp siu ca Vit Nam Thc trng Nguyn nhn Gii php
Thnh vin nhm:

Nguyn Th Ngc Hn L Th Hiu Trn Ngc Thanh Huyn Nguyn Bch Ngc H Xun Vi
TPHCM, Ngy 24 thng 5 nm 2011
LI M U
i vi cc nc ang pht trin trong thi k cng nghip ha v m ca hi nhp kinh t, thm ht cn cn thng mi l mt hin tng kh ph bin v yu cu nhp khu rt ln trong khi kh nng cnh tranh ca nn kinh t cn hn ch, do mc tng trng xut khu trong ngn hn khng th b p thm ht thng mi. Tuy nhin, nu tnh trng ny din ra thng xuyn v dai dng cho thy, s yu km trong iu tit kinh t v m v hu qu i vi nn kinh t rt trm trng. Vit Nam, nhp siu ko di lin tc t nhng nm 1990 tr li y.Trong sut qu trnh pht trin kinh t ko di hn 20 nm, Vit Nam ch xut siu duy nht mt ln nm 1992.Vic nhp siu lin tc trong mt khong thi gian di nh vy li nhiu h ly cho nn kinh t, cng nh mang n nhng ri ro c th gp phi trong tng lai. C th ni nhp siu tr thnh nt tht ca nhiu vn kinh t v m hin nay v thu ht s quan tm ca cc nh hoch nh chnh sch, cc nh nghin cu kinh t v gii doanh nhn c nc. Tuy vy, tnh hnh vn cha c ci thin ng k. Thng qua ti Cc bin php kim ch nhp siu Vit Nam, nhm nghin cu hy vng a ra mt bc tranh bao qut v tnh hnh nhp siu ca nc ta, cc nguyn nhn chnh dn n nhp siu, phn tch nh gi cc gii php kim ch nhp siu ca chnh ph v cc chuyn gia, t a ra kt lun v cc gii php ca nhm. Phng php ch yu nhm s dng l phng php phn tch, thng k.Nghin cu s dng rt nhiu thng tin v s liu t cc ngun khc nhau k c trong nc v ngoi nc. Cc s liu dng phn tch tnh hnh nhp siu c tng hp ch yu t ngun c Tng cc thng k, B Cng thng, B Ngoi giao cng b. Bi nghin cu c chia lm 3 chng. Chng u tin tp hp nhng l lun c bn v nhp siu. Trong chng ny, nhm a ra nh ngha nhp siu, cc yu t tc ng n nhp siu, nhng hiu qu tch cc cng nh cc ri ro nhp siu c th gy ra
1
cho nn kinh t v mt s bi hc kinh nghim gii quyt nhp siu ca cc nc ASEAN. Chng th hai i su vo tnh hnh xut nhp khu v thc trng nhp siu ca Vit Nam. Chng cui cng su tm tp hp cc gii php kim ch nhp siu ca Chnh ph, cc kin, nhn nh ca chuyn gia v mt s gii php xut ca nhm. Trong phm vi thi gian hn hp, nhm rt c gng tm kim thng tin thc hin nghin cu mt cch ton din nht. Tuy nhin, do gii hn v kin thc v phng php nghin cu nn nhm khng trnh khi thiu st. Nhm rt mong nhn c s ng gp ca c ti ny c hon thin hn.
MC LC
CHNG 1: CC L LUN C BN V NHP SIU
1. 2. a) b) c) d) e) 3. Nhp siu v cc khi nim lin quan ............................................................................................... 5 Cc yu t tc ng n nhp siu..................................................................................................... 6 Tc ng ca t gi hi oi........................................................................................................... 6 Tc ng ca vic thay i thu nhp nc xut khu v nc nhp khu ............................ 8 C cu v chu k kinh t ................................................................................................................ 9 S mt cn i gia tng u t v tit kim ............................................................................... 9 Cc bin php bo h mu dch................................................................................................... 10 Tc ng ca nhp siu n nn kinh t ......................................................................................... 11 a) Cc tc ng tch cc........................................................................................................................ 11 b) Nhng ri ro do nhp siu ............................................................................................................... 12 4. Bi hc gii quyt tnh trng nhp siu t cc nc ASEAN ....................................................... 13
CHNG 2: TNH HNH XUT NHP KHU V TNH TRNG NHP SIU CA VIT NAM QUA CC NM
A. 1. 2. a. b. 3. a. b. B. 1. 2. 3. TNH HNH XUT NHP KHU ................................................................................................. 16 nh gi chung .................................................................................................................................. 16 Tnh hnh xut khu ......................................................................................................................... 17 Quy m, tc ............................................................................................................................... 17 Cc mt hng v th trng xut khu ch yu ......................................................................... 18 Tnh hnh nhp khu: ....................................................................................................................... 24 Quy m, tc ............................................................................................................................... 24 C cu mt hng v th trng nhp khu ch yu .................................................................. 24 TNH TRNG NHP SIU ............................................................................................................ 29 Thc trng nhp siu Vit Nam giai on 1990- nay..................................................................... 29 Mt hng nhp siu ........................................................................................................................... 31 Th trng nhp siu ........................................................................................................................ 34 3
4. a) b) c) 5. a) b) c)
Cc nhn nh v nhp siu ............................................................................................................. 36 Tnh hnh nhp siu ...................................................................................................................... 36 Mt hng nhp siu ....................................................................................................................... 37 Vn nn nhp siu t Trung Quc .............................................................................................. 38 Nguyn nhn nhp siu .................................................................................................................... 41 Nh nc ........................................................................................................................................ 41 Doanh nghip................................................................................................................................. 44 Ngi dn ...................................................................................................................................... 47
CHNG 3: CC GII PHP GIM NHP SIU VIT NAM

1. a) b) c) 2. 3. A. a) b) B. a) b) c) d) e) f) g) Gii php Nh nc, B, Ngnh ...................................................................................................... 50 Gii php giai on nm 2007- 2008 ........................................................................................... 50 Gii php giai on nm 2009- 2010 ........................................................................................... 51 Gii php 2011............................................................................................................................... 55 Gii php, nhn nh ca cc chuyn gia ....................................................................................... 61 Cc xut ca nhm....................................................................................................................... 69 Cc gii php ngn hn ................................................................................................................ 69 C quan nh nc ..................................................................................................................... 69 Doanh nghip............................................................................................................................. 70 Cc gii php di hn ................................................................................................................... 70 Ti c cu nn kinh t ............................................................................................................... 70 Tng tnh cnh tranh ca doanh nghip Vit Nam................................................................ 72 Gia tng gi tr mt hng xut khu ....................................................................................... 73 Xut khu bng gi CIF, nhp khu bng gi FOB .............................................................. 73 Pht trin du lch ngnh xut khu ti ch........................................................................ 76 Thu ht kiu hi ........................................................................................................................ 81 y mnh cuc vn ng Ngi Vit Nam u tin dng hng Vit Nam ....................... 83
TI LIU THAM KHO ........................................................................................................................ 87 Ting Anh ...................................................................................................................................... 87 Ting Vit....................................................................................................................................... 88
CHNG 1: CC L LUN C BN V NHP SIU

1. Nhp siu v cc khi nim lin quan Hu ht cc quc gia trn th gii u tham gia trao i hng ha bi v ti nguyn thin nhin mi quc gia l khng bng nhau. V d nh Canada l nh cung cp g v cc sn phm t g v t nc ny s hu mt din tch rng khng l, trong khi cc nc Trung ng li mnh v tr lng du, v cc nc gn bin th mnh v hng hi v nh bt c.Nh vy, mi mt quc gia (hay vng lnh th) no c th thiu nhng ngun lc hay hng ha m rt ph bin mt quc gia khc. Nu khng c thng mi quc t, mi quc gia s phi hon ton t cung t cp v ch c th s dng nhng sn phm m mnh c th sn xut c.Thng mi quc t cho php mi quc gia chuyn mn ha vo sn xut nhng sn phm m n c th sn xut hiu qu nht.Vic chuyn mn ha ny, n lt n, li khin cho tng sn lng tng cao hn so vi t cung t cp. T thng mi quc t hnh thnh nn hai khi nim xut khu v nhp khu.Nhng sn phm hay dch v bn cho cc nc khc c gi l xut khu; ngc li, nhng sn phm, dch v mua t cc nc khc c nh ngha l nhp khu. Cn cn thng mi l s chnh lch gia gi tr th hin bng tin ca xut khu (kim ngch xut khu) v gi tr th hin bng tin ca nhp khu (kim ngch nhp khu). S hiu bit v cn cn thng mi bt u manh nha t gia th k 16 chu u trong s nhng ngi theotrng phi trng thng. V d nh, trong cun A Discourse of the Common Weal of this Realm of England, tc gi Elizabeth Lamon v William Cunningham trch dn mt cu ni ca gii trng thng nh sau Chng ta phi lun lun lu rng ta khng bao gi mua hng ca
5
nhng k l mt nhiu hn ta bn cho h, bi v nu th th ta t lm ngho mnh i v lm cho h giu ln. t c thng d thng mi, mt quc gia phi xut khu nhiu hn nhp khu, nu khng, quc gia s b thm ht thng mi hay cn gi l hin tng nhp siu.Mt quc gia c th c thng d d thng mi vi 1 nc ny, nhng li c thm ht thng mi vi 1 nc khc. 2. Cc yu t tc ng n nhp siu a) Tc ng ca t gi hi oi Theo cc quan nim truyn thng, t gi nh hng rt nhiu n nhp siu v n nh hng n gi tng i gia hng ha sn xut trong nc vi hng ha trn th trng quc t. Khi gi ca ng tin ca mt quc gia tng ln th gi c ca hng ha nhp khu s tr nn r hn trong khi gi hng xut khu li tr nn t hn i vi ngi nc ngoi. V th vic t gi gim s gy bt li cho xut khu v thun li cho nhp khu dn n kt qu l xut khu rng gim.Ngc li, khi t gi tng ln, xut khu s c li th trong khi nhp khu gp bt li v xut khu rng tng ln. V d, mt b m chn s Hi Dng c gi 70.000 VND v mt b m chn tng ng ca Trung Quc c gi 33 CNY (Nhn dn t). Vi t gi hi oi 2.000 VND = 1 CNY th b m chn Trung Quc s c bn mc gi 66.000 VND trong khi b m chn tng ng ca Vit Nam l 70.000 VND. Trong trng hp ny m chn nhp khu t Trung Quc c li th cnh tranh hn. Nu VND mt gi v t gi hi oi thay i thnh 2.300 VND = 1 CNY th lc ny b m chn Trung Quc s c bn vi gi 75.900 VND v km li th cnh tranh hn so vi m chn sn xut ti Vit Nam. Nh vy, vic thay i t gi s nh hng trc tip n kim ngch xut nhp khu t nh hng nhp siu. Trong c ch t gi th ni, mt mt t gi ph thuc vo cn cn thng mi trc (v cc dng ngoi t khc nh vn u t nc ngoi, cc khon vay v
6
vin tr nc ngoi, kiu hi, du lch, cc khon u t/chuyn ra nc ngoi, s thay i qu d tr ngoi hi quc gia) nhng mt khc bn thn t gi li l yu t iu chnh cn cn thng mi trong tng lai tr v trng thi cn bng trong mi quan h tng th vi cc dng vn khc. Gi s mt thi im no , nhu cu nhp khu tng cao khin nhu cu ngoi t trong nc tng ln tng ng.Nu t gi c th ni, gi ngoi t s tng mt cch tng i so vi gi bn t. S tng gi ngoi t khin cho nhp khu tr nn t , ng thi xut khu li c li. Nh c ch ny khin cho nhu cu nhp khu gim, xut khu c li dn n cung ngoi t s tng.Kt qu l khng nhng nhp siu gim m gi ngoi t cng gim tr li. C cn cn thng mi v t gi tr v trng thi cn bng. C th ni theo quan im truyn thng, t gi l nguyn nhn chnh ca tnh trng nhp siu. Tuy nhin, gn y, rt nhiu cc bi nghin cu ca cc hc gi trn th gii chng minh, thc cht, t gi khng c hoc c rt t mi lin h vi thm ht thng mi hay nhp siu trong thc t. Trong mt nghin cu so snh ASEAN-5 (Malaysia, Singapore, Thailand, Philippines v Indonesia) viNht Bn (2003), cc tc gi i n kt lun rng d c rt nhiu l thuyt v mi quan h gia t gi hi oi v cn cn thng mi, nghin cu ca h cho thy vai tr ca t gi hi oi vi cn cn thng mi ca 5 nc ASEAN b phng i qu nhiu. Trc khi thc hin nghin cu, ngi ta hy vng rng vic gim gi ng tin ti 5 nc ASEAN so vi ng Yn Nht s mang li hiu qu tch cc cho vic ci thin cn cn thng mi ca 5 nc ny. Tuy nhin, nghin cu cho thy, thc t, cn cn thng mi ca 5 nc tip tc thm ht t nm 1986 n nm 1995 (ngoi tr Indonesia khng quan st r c xu hng), sau mi bt u tng dn. Nhm tc gi kt lun rng t gi hi oi khng th c dng nh l mt bin php chnh iu chnh cn cn thng mi ca 1 nc.
Mt nghin cu khc ca tin s Micheal Hoffman (2005) cng thch thc quan nim truyn thng v vic liu c mi quan h gia t gi hi oi v nhp siu hay khng.Sau khi so snh t gi hi oi v cn cn thng mi ca M t nm 1973 n nm 2003, ng a ra 2 kt lun. Th nht, t gi hi oi khng l nguyn nhn dn n nhp siu.Th hai, vic nhp siu s khng dn n s mt gi ca ng USD. Ni tm li, vic t gi hi oi c nh hng ln n nhp siu hay khng hin nay vn cn nhiu tranh lun.Tuy nhin, trc mt, c th kt lun rng t gi hi oi khng phi l nguyn nhn chnh dn n nhp siu.V vy, c ci nhn ton din hn v nhp siu khng th ch nhn vo chnh sch t gi. b) Tc ng ca vic thay i thu nhp nc xut khu v nc nhp khu Nhng thay i trong tng thu nhp quc dn nc khc cng nh trong nc c nh hng quan trng n cn cn thng mi v nhp siu ca nc . Nu tngthu nhp quc dn mt nc tng, nhu cu nhp khu hng ha vo nc s cao hn. Mt s nhng nhu cu c th c p ng bi mt nc khc v lm tng kim ngch xut khu nc xut khu, t lm gim nhp siu ca nc xut khu (trong iu kin cc yu t khc khng thay i). Ngc li, nu thu nhp quc dn nc ngoi gim, xut khu sang cc nc ny cng s gim, t lm tng nhp siu nc xut khu. Tng t, tng thu nhp quc dn trong nc tng s khin nhu cu hng ha v dch v tng, t lm tng nhp khuv tng nhp siu.Mt khc, nu thu nhp quc dn gim, nhp khu s gim v lm gim nhp siu.
c) C cu v chu k kinh t Trong bi vit Nhp siu ko di: T gi hay c cu kinh t? ng trn Thi bo Kinh t Si gn, tc gi c a ra mt nguyn nhn chnh na ca nhp siu l do c cu kinh t khng hp l.Theo ng cho rng thng thng khi chn ngnh trng im thng phi xem xt n hai yu t l ch s lan ta ni a v ch s kch thch nhp khu. Tuy nhin thc t cho thy mt s ngnh c t trng vn u t kh ln nhng ch s lan ta ni a thp v ch s kch thch nhp khu cao bt thng. Nhng nhm ngnh ny hu ht nm khu vc cng nghip v xy dng. Khi mt quc gia la chn cc nhm ngnh ny lm ngnh trng im th s gp phn lm tng nhp siu. Chu k kinh t cng c nh hng n nhp siu. nhng quc gia pht trin thin v xut khu, cn cn thng mi s tng trong qu trnh m rng kinh t. L do l do quc gia ny xut khu nhiu sn phm hn l nhp khu hng ha.Ngc li, vi nhng quc gia pht trin da vo nhu cu ni a, cn cn thng mi s c xu hng gim trong qu trnh pht trin do nhng quc gia ny cn phi nhp khu nhiuhng ha hn bnh thng phc v cho s tng trng. d) S mt cn i gia tng u t v tit kim Trn thi bo kinh t Si Gn, tc gi Nguyn Tr Bo a ra mt cch nhn khc v nhp siu.Theo ng, thm ht ti khon vng lai (ch yu l nhp siu) chnh l chnh lch gia tit kim v u t trong nc, bi v thm ht ti khon vng lai v chnh lch tit kim - u t (S-I) v nguyn tc u c b p bng khon vay n rng trn th trng vn quc t. Qua , ng gii thch v sao s mt cn i gia tng u t v tit kim dn n nhp siu. Th nht, vi m hnh tng trng da vo u t (investment-led growth) ph bin cc nc ang pht trin th t mc tiu tng trng ra, u t lun
mc rt cao trong thi gian di trong khi tit kim ni a tng khng p ng nhu cu u t. Th hai, nhp siu hay tit kim thp hn u t cn do hiu qu kinh t ca cc khon u t c bit l u t cng thp th hin qua h s ICOR lun mc cao. Hiu qu thp nh hng trc tip n mc tit kim v duy tr tng trng cao da vo u t ng nhin quc gia nhp siu phi i vay. Th ba, mt trong nhng nguyn nhn chnh lm cho mc tit kim trong nc thp l thm ht ngn sch cao v ko di nhiu nm. Thm ht ngn sch cao v ko di khng ch lm trm trng thm vn nn nhp siu m cn lm tng lm pht k vng, tc ng xu ti n nh kinh t v m ni chung. Ba nguyn nhn trn dn n s thiu ht gia nhu cu u t v lng tit kim trong nc.Lng thiu ht ch yu c b p bng dng vn t bn ngoi nh FDI, ODA v vn u t gin tip.Khi nhng dng vn ny c a vo mt nc th chng c ng k l nhp khu, v th lm gia tng tnh trng nhp siu. e) Cc bin php bo h mu dch Mt nghin cu ca IMF chng minhcc bin php bo h mu dch ca mt quc gia c nh hng rt ln n nhp khu ca quc gia , m khi nhp khu thay i th nhp siu cng thay i theo. Tc gi ca nghin cu s dng m hnh c on kinh t lng o lng nh hng ca cc ro cn mu dch ln nhp khu ca cc nc trn th gii. Kt qu cho thy s hin din ca thu quan lm gim ng k lng nhp khu. C th hn, thut ton c lng ca h cho thy khi nhu cu ni a khng thay i, nu thu quan tng 1% thnhp khu ca mt quc gia s gim 2%. Ngoi thu quan, cc ro cn phi thu quan ph bin nht cng c nghin cu.Cc tc gi chng minh rng nh hng ca ro cn phi thu quan nh cc bin php hn ch s lng nhp khu, cc bin php bo h c
10
quyn cng nh cc bin php bo h v k thut ulm gim st sn lng nhp khu. 3. Tc ng ca nhp siu n nn kinh t a) Cc tc ng tch cc Khi ni v nhp siu, thng thng ngi ta ch cho rng y l hin tng khng tt cho nn kinh t.Tuy nhin, mt s nh kinh t nhn nh rng nhp siu cng mang li mt s li ch. Cc nh kinh t ny khng nh nhp siu dch chuyn sn xut ca th gii n nhng ni c nng sut cao nht, v n cho php quc gia gi mc tiu dng nh c trong khi vn gia tng u t trong sut chu k kinh t. Theo quan im ny, cn cn thng mi b thm ht dn n nhp siu khi nhng doanh nghip hay chnh ph ca mt nc u t nhiu vo ngun vn vt cht. Vic u t ny s m rng c s h tng, tng thm cng sut khai thc ngun lc t nhin v ng dng cc cng ngh mi.Lng tin cn cho u t b thiu ht c b p bng cch vay mn trn th trng ti chnh quc t.Nh th, vic vay mn quc t s gip cho mt quc gia c th u t thm m khng gy nh hng n lng tiu th hin ti.Khi nhng khon vay mn ny c hon tr trong tng lai, cn cn thng mi s c ci thin v tin n mc thng d.Nh vy, nhp siu c th l mt du hiu ca mt nn kinh t thnh vng ang trn pht trin. ng kin v vn ny, George Alessandria, mt nh kinh t hc tn tui lm vic cho Qu d tr Bang Philadelphia, Hoa K, gii thch rng nhp siu cho thy mt s phn phi hiu qu cc ngun lc. ng a ra v d, vic chuyn cc nh my sn xut sang Trung Quc cho php cc cng ty Hoa K tp trung ngun lc cho cc th mnh ca mnh, chng hn nh nghin cu v pht trin, d rng vic nhp li cc sn phm sn xut ti Trung Quc lm tng nhp siu ca M. ng
11
cng cho rng vic vay mn b p nhp siu cng khch l mt quc gia lm vic tt hn cng nh chp nhn ri ro cao hn. b) Nhng ri ro do nhp siu Trong khi mt lng nhp siu va phi c tc dng kch thch nn kinh t, th nhp siu lu di mang n nhiu ri ro. Th nht, trong ngn hn nhp siu c th gim lng sn phm tiu th c v n lm gim tng chi tiu cho sn phm v dch v ni a, v lm gim GDP tim nng khi n hng lao ng v vn ra khi nhng hot ng kinh doanh xut nhp khu chuyn sang nhng lnh vc khc c nng sut thp hn. Th nh, trong di hn, nhp siu ko di lm gim lng u t vo nghin cu v pht trin, do nh hng n s tng trng nng sut v GDP. Th ba, nhp siu lm cho mc lng v li nhun ca cc ngnh cng nghip xut nhp khu gim st, trong khi mc lng v li nhun ca cc ngnh khc trong nn kinh t gia tng. Khng ging nh vic GDP b gim st hay tng trng kinh t b nh tr, iu ny ch khin cho thu nhp c dch chuyn sang cc thnh phn khc nhau trong nn kinh t ch khng hon ton b mt i. Tuy nhin, vic dch chuyn ny nu qu ln s li hu qu chnh tr cng nh x hi nghim trng. Th t, nhp siu c th dn n s khng n nh ca nn kinh t khi qu ph thuc vo nc ngoi. Nu cc nh u t hay cc i tc nc ngoi v l do no ngng vic kinh doanh th quc gia nhp siu d ri vo khng hong. nhiu nn kinh t, c bit l cc nn kinh t mi ni, vic vay n v thanh ton khng s dng ng ni t d dn n khon tin thanh ton tng ln khi ng ni t yu i. Tnh hnh cn c th t hn khi tng trng kinh t gp vn hay khi lng d tr ngoi hi quc gia cn kit.
12
cc nc ang pht trin, c nhng nghin cu cho thy nhp siu cao dn n lm pht cao.Do nhp khu my mc v thit b nguyn nhin liu l ch yu, nn c th lm pht tng cao l do hiu qu sn xut thp, chi ph sn xut v gi thnh khng gim nhiu nh nhng my mc thit b nhp khu. Nu trong di hn, mt quc gia khng c nhng ngun ngoi t khc b p thit ht trong cn cn xut nhp khu, nhp siu s nh hng trc tip ti n nh v m v cn cn thanh ton. Bn cnh , nhp siu ko di khin cho cc khon n ca mt quc gia tr nn trm trng v ngoi tin vn, quc gia cn phi chu thm phn li sut.Tuy nhin, gnh nng v n thc s m mt quc gia phi gnh chu cn ty thuc mt phn vo cch m quc gia s dng khon vn vay mn nh th no.Nu quc gia vay mn phc v cho vic tng tiu dng ni a, d l khu vc cng cng hay t nhn, th vic vay mn ny khng h c tc dng g trong vic nng cao nng sut trong tng lai. Do , tr n, nhng khon tiu dng trong tng lai s b ct gim. S ct gim chnh l gnh nng v n m quc gia phi chu.Mt khc, nu khon vay mn c dng gia tng u t ni a, gnh nng ny c th trnh c, hoc t nht, l c th gim bt. 4. Bi hc gii quyt tnh trng nhp siu t cc nc ASEAN Ba quc gia ASEAN gm Malaysia, Thi Lan v Philippines n lc vn ln thay th cc quc gia ngoi chu trong nhm 10 th trng xut khu hng ha ln nht vo Trung Quc nhng nm gn y. Trong , Malaysia sm thm nhp th trng Trung Quc t u thp k 1990 vi kim ngch xut khu 852 triu la M v lin tc y mnh xut khu sang th trng ny (thp k 1990 tng bnh qun 20,46%/nm, trong khi xut khu ra th trng th gii ni chung ch tng 12,80%/nm), cho nn quy m xut khu sang th
13
trng Trung Quc nm 2008 t 34,644 t la M, chim 17,36% tng kim ngch xut khu ra th trng th gii ca Malaysia. Tng t, Thi Lan tuy cng thm nhp th trng Trung Quc sm v lin tc y mnh xut khu nhng vi xut pht im ch l 386 triu la M, cho nn quy m xut khu sang th trng Trung Quc ca Thi Lan ch ng th ba vi 23,245 t la M, chim 13,07% trong tng kim ngch xut khu ra th trng th gii ca quc gia ny. Khc vi hai quc gia ni trn, t xut pht im ch l 90 triu la M nm 1990, gn hai thp k va qua Philippines dn mi sc lc y mnh xut khu sang Trung Quc. Nu nh nhp tng xut khu sang th trng Trung Quc trong thp k 1990 ch mi cao gp i so vi nhp tng xut khu ra th trng th gii ni chung (33,98%/nm so vi 16,65%/nm), th tm nm gn y cc t l ny l 39%/nm v 3,6%/nm. iu ny gip kim ngch xut khu ca Philippines ch ring sang th trng Trung Quc t 23,363 t la M, chim ti 47,66% tng kim ngch xut khu ra th trng th gii ca quc gia ny. C th khng nh, tng mnh xut khu sang th trng Trung Quc, c ba quc gia ASEAN ni trn khng th trng ch vo ngun ti nguyn thin nhin vn rt hn ch ca mnh, thay vo l da trn c s pht trin ca cc ngnh cng nghip ph tr nhm cung cp cc nguyn ph liu, linh kin, ph tng cho th trng Trung Quc. y cng l gii php m GS.TS Hng Vn a ra trong hi tho khoa hc ni trn. Ni cch khc, s pht trin xut khu bn vng sang th trng Trung Quc ca Malaysia, Thi Lan, Philippines l do h chim c nhng v tr nht nh trong cc chui gi tr gia tng ca Trung Quc v gp phn ng k trong cc sn phm made in China. C l y l bi hc m Vit Nam rt cn tham kho trong vic
14
gii bi ton nhp siu vn ang ngy cng tr nn nghim trng, trong ch yu l nhp siu t Trung Quc. Qua nhng g m ba nc Thi Lan, Malaysia v Philippines lm c, chng ta cn phi nhn nhn li thc trng ca nn kinh t Vit Nam mnh, phi chng chng ta qu da dm vo nhng g m thin nhin ban tng, dn chng l ngay t bc tiu hc chng ta c tim nhim vo u Vit Nam l nc c rng vng, bin bc, c v tr a l nm ca ng ca ng Nam , c iu kin kh hu thun li Phi chng nhng iu khin chng ta ng qun, khng cn ng lc c gng, khng cn vt qua kh khn to nn thnh tch. Thit ngh, bn thn nc Nht Bn khng h c bt k ti nguyn thin nhin, vy thin tai, l lt, ng t, sng thn thng xuyn xy ra, hu ht nguyn vt liu phi nhp khu t nc ngoi. Nhng ti sao h vn c th to nn mt Thn k Nht Bn. Quan im ch quan ca nhm vn cho rng mi vn xut pht t quan im thc, gii quyt c trit mi vn chng ta cn xy dng mt nn tn thc tt, thit lp nhng c s, t nhng iu tng chng nh nh b nht l gio dc mm non.
15
CHNG 2: TNH HNH XUT NHP KHU V TNH TRNG NHP SIU CA VIT NAM QUA CC NM
A. TNH HNH XUT NHP KHU 1. nh gi chung Kim ngch xut khu ba thng u nm 2011 l 42,77 t USD, tng 32,33% so vi cng k nm ngoi. Trong Nhp khu l 23,13 t USD, tng 29,5%. Xut khu t 19,64 t USD, tng 35,82%. Biu : Kim ngch xut khu, nhp khu v nhp si u t th ng c i t m n th ng
16
Vi kt qu xut khu, nhp khu nh trn th cn cn thng mi hng ha ca Vit Nam trong thng 3 thm ht l 1,41 t USD, tng 26,7% so vi thng trc v bng 18,9% tng kim ngch xut khu ca c nc. y cng l thng c mc nhp siu cao nht k t thng 01/2010, qua nng tng mc nhp siu trong qu I/2011 ln 3,5 t USD, bng 17,8% tng kim ngch xut khu. Trong qu I/2011, tng tr gi xut nhp khu ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi (FDI) l 19,2 t USD, tng 35,7% so vi kt qu thc hin ca cng k nm trc. Tng tr gi xut khu ca cc doanh nghip ny l 9,2 t USD, tng 36,3% so vi cng k nm 2010 v chim 47% tng kim ngch xut khu ca c nc; chiu ngc li tng tr gi nhp khu ca cc doanh nghip ny l 10 t USD, tng 35,1% v chim 43,2% tng kim ngch nhp khu ca Vit Nam. 2. Tnh hnh xut khu a. Quy m, tc Tng kim ngch xut khu qu I nm 2011 l 19,64 t USD. Trong vn u t nc ngoi t 10,79 t USD (k c du th), chim 54,94% kim ngch xut khu hng ha c nc. Gi xut khu ca hu ht cc mt hng xut khu u tng do gi th trng th gii tng mnh, ng thi nh hm lng ch bin trong sn phm xut khu c nng ln. Th trng xut khu c m rng v ton b cc th trng xut khu u vt mc tiu tng trng.
17
b. Cc mt hng v th trng xut khu ch yu Biu : T trng ng gp v o tng kim ngch xut khu c qu I/2011 mt s nhm h ng trong
Ngun: Tng cc Thng k Hng dt may Trong qu t 2,88 t USD, tng 29,73% so vi cng k nm ngoi. Hng dt may l mt hng dn u v kim ngch xut khu v chim 14,66% tng kim ngch xut khu ca c nc trong 3 thng u nm 2011.
18
Trong , Hoa K tip tc l th trng chnh nhp khu hng dt may ca Vit Nam, t 1,5 t USD, EU tip tc ng th 2. Cn Nht Bn l th trng ng th 3 trong qu I ny vi kim ngch 333,5 triu USD.
Vit Nam l mt trong 5 nc xut khu hng dt may nhiu nht vo M nhng li l quc gia duy nht khng dng nguyn ph liu trong nc. Xu hng hin
19
nay ca cc nh mua hng ln ti M, Nht Bn v cc nc chu u l chn nhng doanh nghip c kh nng sn xut trn gi, t ko si, dt vi cho n ct, may thnh phm. Thm ch cn phi thc hin logistic hay giao hng t nh my n tn ca hng bn l. Qu trnh ny gip tit kim thi gian, cng sc i li cho cc nh mua hng so vi vic t hng theo phng thc gia cng (cung cp mu m, kiu dng, nguyn ph liu v nhn hng thnh phm).Do khng ch ng c ngun cung ng nguyn ph liu nn cc doanh nghip Vit Nam vn ch yu l gia cng theo n hng ca cng ty nc ngoi. iu ng ngha vi vic khng t quyt nh c vn mnh ca mnh, t c kh nng cnh tranh, kh thch ng khi c nhng thay i v c bit l thu v gi tr thp. Hng giy dp L nhm hng xut khu ln th 3 trong qy ca Vit Nam vi kim ngch t 1,3 t USD, tng 30% so vi cng k nm trc, chim hn 6,6% tng kim ngch xut khu ca c nc. EU tip tc l i tc dn u v tiu th hng giy dp ca Vit Nam vi kim ngch trong qu t c l 510 triu USD, chim 38,84% tng kim ngch xut khu mt hng ny ca c nc. Tip theo l Hoa K 379,5 triu USD, Nht Bn: 78,6 triu USD,... Nhng y cng l mt ngnh ch yu nhp nguyn ph liu sn xut t nc ngoi, cn Vit Nam ch yu l xut khu gia cng. Cng ngh ph tr Vit Nam km pht trin, ri vo nhng ngnh hng c kim ngch ln nh may mc, giy da, in t, phn mm, g. Phng thc c nc ngoi gia cng bao tiu sn phm ngoi cung cp my mc, thit b, nguyn liu, cm chi tit, ph tng, mu hng..., ch thch hp thi k mi m ca. Nay qua hn hai chc nm m vn cn mi lm theo phng thc ny tc l ta chuyn phn ln li nhun trong chui li nhun to ra t sn xut
20
n xut khu cho nc ngoi cn thu nhp ca doanh nghip v nht l cng th qu r mt. Du th Gi c nguyn, nhin, vt liu trn th trng th gii d bo s vn tip tc din bin phc tp, kh lng, c bit l mt hng du th. QuI/2011 Vit Nam xut khu gn 2 triu tn du th, gim 13,84% so vi cng k nm ngoi. Nhng n gi bnh qun t gn 807,5 USD/tn, tng mnh34,3% nn kim ngch t 1,56 t USD, tng 15,6% so vi cng k nm 2010. Mt hng du th ca Vit Nam ch yu c xut khu sang cc th trng nh: Hn Quc: 500 nghn tn, Malaysia: 359 nghn tn, Trung Quc: 230 nghn tn, Nht Bn: 98 nghn tn, Hoa K 93 nghn tn, Singapore: 84 nghn tn... Nhng, t y ta thy mt bt cp ca xut khu Vit Nam l ch yu xut nguyn liu th.Nhng ngun tri cho nh du th, than , ct si, vt liu xy dng,... ng v tn nay c du hiu cn kit, vy m hng nm vn c t ch tiu tng trng. Nhu cu tiu th than ca cc h sn xut ln nh luyn kim, ho cht, sn xut giy, phn bn, thp...c bit l in ngy cng cao. Xut khu th thu t tin m h ly ln cho tng lai t nc. Hng thy sn Trong qu xut khu 1,14 t USD, tng 27,4% so vi quI/2010. Ht thng 3/2011, tr gi hi sn xut khu sang EU t 231 triu USD, tip theo l Hoa K 208 triu USD Nht Bn 170 triu USD, Hn Quc: 88 triu USD. V cht lng xut khu, hip hi ch bin thu sn Vit Nam khi xng chng trnh Cc doanh nghip ni khng vi tm tp cht. Nhng ri phong tro tm lng ri phong tro li ln. Cc c quan chc nng vn thng xuyn
21
bt c cc v vn chuyn, mua bn, tiu th tm tp cht, khng xc nh c ngun gc. My vi tnh, sn phm in t v linh kin Trong qu xut khu nhm hng ny l 804,1 triu USD, tng 14,88% so vi cng k nm ngoi. Cc th trng chnh trong thng 1/2009 nhp khu sn phm ny l Trung Quc: 116,5 triu USD, Hoa K: 112 triu USD, Nht Bn: 91,6 triu USD, H Lan:70,6 triu USD. Theo th trng B Cng Thng Nguyn Thnh Bin th nhiu sn phm cng nghip v nhm hng ha mi s c nhiu kh nng tng trng nhanh trong giai on ti do kt qu ca qu trnh thu ht vn u t, c bit l cc d n u t trc tip nc ngoi trong nhng nm gn y tng mnh (lnh vc in t, linh kin in t, my tnh, sn phm c kh). Go Lng xut khu trong quI/2011 t 1,93t tn, tng 34% so vi cng k nm ngoi; n gi xut khu bnh qun t 503 USD/tn, gim 8,4% nn kim ngch xut khu go t 970,7 triu USD, tng 17,4% so vi qu I nm ngoi. Qu I/2010, Vit Nam xut khu go sang chu nhiu nht, c bit l Malaysia 119 nghn tn, Singapore 96 nghn tn,Indonesia 68,5 nghn tn, Trung Quc 70 nghn tn. V mt thng hiu, vi go ch c th l thng hiu go trng Vit Nam, khng th gn cho mt loi go c th. C n hng trm c s sn xut th cng cng lm mt chng loi hng, nn nh xy dng thng hiu tp th, thng hiu ngnh ngh theo tng dng sn phm. Tng t, ni thm v mt hng tri
22
cy, trong s 53 thnh vin ca Hip hi Tri cy Vit Nam (Vinafruit), ch c 15 doanh nghip ng k thng hiu sn phm. Hu qu l 90% lng hoa qu xut khu phi n di nhn hiu nc ngoi. C ph Xut khu trong qu t 520 nghn tn, tng hn 50% v lng xut khu so vi cng k nm ngoi v tr gi l gn 1,1 t USD, tng 2,3 ln. Th trng chnh nhp khu c ph ca Vit Nam trong qu qua l Hoa K: 57 nghn tn B: 58 nghn tn, c: 49,2 nghn tn, : 42 nghn tn, D Vit Nam l mt nc xut khu go, ht tiu, iu, c ph ng th hng cao trn th trng th gii, nhng v hng ca ta thuc phn k gi tr thp, th bc xut khu v mt tr gi lun thp hn th bc xut khu theo s lng, thng ln bn vi th trng th gii, cha bao gi khuynh o c n. Xut khu vn ph thuc qu nhiu vo th trng th gii, nay trong bi cnh m ca nn kinh t rng, hi nhp cng su, yu t ri ro cao, tnh bt nh ln. Nm th trng th gii nng, kim ngch tng th h h, nm th trng th gii trm lng, kim ngch tht bt li tm l do khch quan khc. Nu c xut khu kiu ny s i n u cha bit, nhng ch ring xut khu go thy bun. Nm 2009 xut khu go t mc k lc l 6 triu tn song ch thu v 2,662 t USD, trong khi nm 2008 xut khu 4,742 triu tn thu c 2,894 t USD.
23
3. Tnh hnh nhp khu: a. Quy m, tc Trong qu I/2010, tng kim ngch nhp khu hng ho ca c nc l 23,13 t USD, tng 29,5% so vi qu I/2010. Trong , khu vc c vn u t nc ngoi nhp khu gn 10 t USD, tng 37% v chim 43,23% tng kim ngch nhp khu ca c nc. b. C cu mt hng v th trng nhp khu ch yu Biu : T trng ng gp v o tng kim ngch nhp khu c qu I/2011 mt s nhm h ng trong
Ngun: Tng cc Thng k
24
My mc, thit b, dng c, ph tng: L mt hng lun ng u trong kim ngch nhp khu ca Vit Nam. Trong qu nhp khu 3,48 t USD, tng 19,6% so vi cng k nm trc, chim 15% tng kim ngch nhp khu ca c nc. Trong qu I/2011 Vit Nam nhp khu mt hng ny ch yu t Trung Quc: 1,2 t USD, Nht Bn: 598,5 triu USD, Hn Quc: 274 triu USD, i Loan: 182,5 triu USD, c: 180 triu USD Trc ht, kim ngch nhp khu my mc, thit b v ph tng chim t trng kh ln v tng trng vi tc kh cao. Nhng c hai vn t ra l: Trong tng kim ngch nhp khu my mc, thit b, dng c v ph tng c mt phn (nht l dng c, ph tng) c th sn xut c trong nc. V ng ch hn l c mt phn ng k my mc, thit b c nhp khu t mt s nc khng thuc cng ngh ngun, thm ch cn l my mc, thit b, cng ngh c, hoc ang trong qu trnh thi loi ca cc nc xut khu. Thng k ca nm 2006 cho thy, t l my mc thit b nhp khu t cc nc tin tin c cng ngh ngun, tr ngnh hng khng l cao nht, chim 98,5% tng my mc thit b nhp ca ngnh ny, cn t l tng ng ca nhng ngnh khc cn thp nh: my mc thit b xy dng l 56,2%, my mc thit b thng tin lin lc l 49,8%... v qu thp nh thit b, ph tng dt may ch chim 29,9%; thit b, ph tng ngnh nha ch chim 22,9%... V vy, mt mt cn tng cao hn na t trng nhp khu my mc, thit b, nhng mt khc cn la chn trnh k thut - cng ngh tin tin trnh thit hi "kp": va tn ngoi t, va bin Vit Nam tr thnh bi rc cng ngh ca th gii nh tng xy ra i vi ma ng, xi mng l ng, nhp khu tu c...
25
Xng du cc loi Trong qu lng nhp khu xng du cc loi l gn 3 triu tn, tng 15,4% so vi cng k nm trc. n gi bnh qun tng 38,57% nn kim ngch nhp khu l 2,5 t USD, tng 58,23% so vi 3 thng u nm 2010. Trong , xng nhp khu trong qu l 482,5 nghn tn vi tr gi l 663,5 triu USD; Diesel: 1,5 triu tn, tr gi l 1,3 t USD; Mazut: 546,3 nghn tn, tr gi: 329,7 triu USD; nhin liu bay: 229,4 nghn tn, tr gi: 221,1 triu USD; du ho: 6,4 nghn tn, tr gi: 5,7 triu USD. Th trng chnh cung cp mt hng ny cho Vit Nam l Singapore: 1,4 triu tn, chim gn 46,7% tng lng xng du nhp vo Vit Nam. Tip theo l Trung Quc: 340 nghn tn, i Loan: 328,3 nghn tn, Hn Quc: 323,1 nghn tn Vi cc loi Nhp khu t 1,46 t USD trong qu I nm 2011, tng 46% so vi cng k nm trc. Th trng xut khu vi cc loi cho Vit Nam l Trung Quc 587,6 t USD, i Loan 259,5 t USD, Hn Quc 229,3 t USD, Nht Bn 100,6 t USD,... St thp cc loi Trong qu nhp khu 1,69 triu tn, gim 3,68% v tr gi 1,36 t USD, tng 21,43% so vi cng k nm ngoi. Trong , lng phi thp nhp khu trong thng l 275,7 nghn tn v tr gi l 171,5 triu USD. Cc i tc chnh cung cp mt hng st thp cho Vit Nam trong qu I nm 2011 nh Nht Bn: 453,3 nghn tn, Hn Quc: 394,2 nghn tn, Trung Quc 289,8 nghn tn, , i Loan: 174,7 nghn tn
26
Biu : Lng nhp khu st thp t c c th trng chnhgi i on
8-2010
My vi tnh, sn phm in t & linh kin Trong qu nhp 1,3 t USD, tng 31,7% so vi qu I nm trc. Vit Nam nhp khu nhm mt hng ny ch yu t Trung Quc 403 triu USD, Hn Quc: 349 triu USD, Nht Bn: 212 triu USD, Cht do nguyn liu Trong qu nhp khu 596,25 nghn tn vi tr gi l 1,09 t USD, tng 20,9% v lng v 42,3% v tr gi so vi qu I/2010. Vit Nam nhp khu nhm hng cht do nguyn liu trong 3 thng u nm 2011 c xut x ch yu t th trng rp X t: 114,7 nghn tn, Hn Quc: 107,3 nghn tn, i Loan: 87,3 nghn tn, Thi Lan: 66 nghn tn, Singapore: 39 nghn tn
27
Nguyn ph liu dt may, da giy Nhp khu 635,3 triu USD trong qu I, tng 25,18% v tr gi so vi cng k nm ngoi. Vit Nam nhp khu nguyn ph liu ch yu t Trung Quc 169,7 triu USD, Hn Quc 121,5 triu USD, i Loan 94 triu USD... Qua cc s liu trn, ta thy hai vn : Mt mt, lng nhp khu tng li gp lc gi nhp khu tng nn lm cho kim ngch tng "kp". Mt khc, c mt s loi nhp khu tng ch yu do cng nghip ph tr v vic ni a ha chm pht trin, hoc hiu qu sc cnh tranh thp; iu ny tc ng n c cu xut khu lm cho xut khu tng thp hn nhp khu v nhp siu gia tng mnh. Nhng mt hng xut khu c tnh gia cng, c gi tr gia tng thp nhng li tng cao (nh dt may, giy dp, in t my tnh, dy in v cp in, sn phm nha), cn nhng sn phm gi tr gia tng cao li c quy m nh hn v tng thp hn (nh thy sn, ch, rau qu...). Ngoi nhng mt hng trn, kim ngch nhp khu hng tiu dng tng vi tc cao hn tc chung, lm cho t trng trong tng kim ngch nhp khu tng so vi cng k nm trc (9,1% so vi 8,8%). Vn t ra l tng hiu qu sc cnh tranh hng sn xut trong nc.
28
B. TNH TRNG NHP SIU 1. Thc trng nhp siu Vit Nam giai on 1990- nay BNG: Tnh hnh xut nhp khu Vit Nam giai on 1990 n nay
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Triu la M Xut khu Nhp khu Chnh lch 2404 2752,4 -348,4 2087,1 2338,1 -251 2580,7 2540,8 39,9 2985,2 3923,9 -938,7 4054,3 5825,8 -1771,5 5448,9 8155,4 -2706,5 7255,8 11143,6 -3887,8 9185 11592,3 -2407,3 9360,3 11499,6 -2139,3 11541,4 11742,1 -200,7 14482,7 15636,5 -1153,8 15029,2 16217,9 -1188,7 16706,1 19745,6 -3039,5 20149,3 25255,8 -5106,5 26485 31968,8 -5483,8 32447,1 36761,1 -4314 39826,2 44891,1 -5064,9 48561,4 62764,7 -14203,3 62685,1 80713,8 -18028,7 57096,3 69948,8 -12852,5 72190 84800 -12610
Ngun: Tng Cc Thng K-Hi quan Vit Nam
29
BIU : Tnh hnh nhp siu Vit Nam giai on 1990 n nay
Vit Nam l mt nc c truyn thng nhp siu. Trong giai on 1990 cho n nay, hu ht Vit Nam u nhp siu, ngoi tr duy nht nm 1992 xut siu 39,9 triu la M, mt con s khng ng k so vi lng nhp siu lc by gi. Trong giai on 1990- 2006, lng nhp siu dao ng di 5000 triu la M. Lng nhp siu tng t bin bt u t nm 2007 vi lng nhp siu gn gp ba ln 2006. T nm 2007 tr i lng nhp siu Vit Nam lung vt mc 10000 triu la M.
30
2. Mt hng nhp siu BNG:Tr gi Xut-Nhp khu ca Vit Nam theo danh mc tiu chun ngoi thng
2000 XK: hng th hay mi s ch NK: hng th hay mi s ch Chnh lch XK: Hng ch bin hoc tinh ch
2001
2002
2003
2004
8078,8 8009,8 8289,5 9397,2 3527,6 3686,1 4200,6 5282,7 4323,7 7019 12531, 8 -5512,8 0,4 0,4 4088,9 4114,5 8414,6 10748 15532 19792 -7117 2 13,2 -11,2 -9044 4,3 181,2 -176,9
4551,2 6397,5 12101, NK: Hng ch bin hoc tinh ch 2 Chnh lch -5703,7 XK: Hng ho khng thuc cc nhm trn 6,4 NK: Hng ho khng thuc cc nhm trn 7,7 Chnh lch -1,3
2005 2006 16100, 19226, 12554 7 8 11481, 7317,5 9308,2 3 5236,6 6792,5 7745,5 13928 16341 20592 26633, 24084 31531 1 -10157 -10292 -10939 3,3 5,4 7,4 567 819,8 1878,8 -563,7 -814,4 -1871,4
2007
2008
21658 27699 15421 21766 6236,9 5932,6 26886 34626 46028 56219 -19142 17,6 1316,1 -1299 -21594 360,9 2728,3 -2367
Ngun: Tng cc thng k Bng trn cho thy hai xu hng trong xut nhp khu.Vit Nam c xu hng xut siu hng th hay mi tinh ch v nhp siu hng ch bin hoc qua tinh ch. c ci nhn r hn v mt hng xut siu v nhp siu ca Vit Nam ta xt cc bng sau:
31
BNG: Hng th hay mi s ch
XK: hng th hay mi s ch NK: hng th hay mi s ch Chnh lch Trong XK: Lng thc, thc phm v ng vt sng NK: Lng thc, thc phm v ng vt sng Chnh lch XK: ung v thuc l NK: ung v thuc l Chnh lch XK: Nguyn liu th, khng dng n, tr nhin liu NK: Nguyn liu th, khng dng n, tr nhin liu Chnh lch XK: Nhiu liu, du m nhn v vt liu lin quan NK: Nhiu liu, du m nhn v vt liu lin quan Chnh lch XK: Du, m, cht bo, sp ng, thc vt NK: Du, m, cht bo, sp ng, thc vt Chnh lch
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 8078,8 8009,8 8289,5 9397,2 12554,1 16100,7 19227 21658 27699 3527,6 3686,1 4200,6 5282,7 7317,5 9308,2 11481 15421 21766 4551,2 4323,7 4088,9 4114,5 5236,6 6792,5 7745,5 6236,9 5932,6 3779,5 626,5 3153 18,8 102,8 -84 384 590,8 -206,8 3824,7 2121 1703,7 71,8 86,5 -14,7 4051,6 834,2 3217,4 45,5 108,4 -62,9 412,6 690,1 -277,5 3468,5 1970,3 1498,2 31,6 83,1 -51,5 4117,6 939,2 3178,4 75,2 149,3 -74,1 516,5 816,1 -299,6 3567,8 2165,4 1402,4 12,5 130,6 -118,1 4432 1262,2 3169,8 159,8 152,7 7,1 631,3 1001 -369,7 4151,1 2714,4 1436,7 23 152,4 -129,4 5277,6 1495,2 3782,4 174 162,6 11,4 830,9 1454,3 -623,4 6233,2 3981,8 2251,4 38,4 223,6 -185,2 6345,7 1955,2 4390,5 150 175,8 -25,8 1229,1 1623,2 -394,1 8358 5365,7 2992,3 17,9 188,3 -170,4 7509,2 2299,3 5209,9 143,5 145 -1,5 1845,3 2084,3 -239 9709,4 6699 3010,4 19,4 253,7 -234,3 9191,7 12164 3279,6 4525 5912,1 7639,3 155,1 190,8 183,3 269,4 -28,2 -78,6 2199,8 2491,7 2740,8 4005,8 -541 -1514 10061 12751 8744,2 12330 1316,8 420,8 50,1 101,4 472,9 636,2 -422,8 -534,8
Ngun: Tng cc thng k Bng trn cho thy nguyn nhn xut siu ca Hng th hay mi s ch. l do ta sut siu mt lng ln Lng thc, thc phm v ng vt sng. Loi hng ny lun chim hn 60% lng xut siu ca mc Hng th hay mi s ch trong giai on 2000- 2008. Mc ng gp ca loi hng ny tng dn qua cc nm, nh nm 2007 mc ng gp ca loi hng ny vo lng xut siu l hn 90%, nm 2008 l trn 100%. Ngoi ra, ta cn xut siu nhin liu, du m nhn v vt liu lin quan.Tuy nhin, mc ng gp ca loi hng ny th khng ng k v gim dn qua cc nm. Nu nm 2000, lng xut siu ca loi hng ny chim khong 38% lng xut siu th n nm 2008 gim xung cn 8%. Tuy rng Hng th hay mi s ch c lng xut siu , gp phn lm cn bng cn cn thng mi, nhng l do ta xut siu lng ln Lng thc, thc phm v ng vt sng. Cc loi hng cn li ca mc Hng th hay mi s ch u nhp siu v c xu hng tng qua cc nm, ng k c th k n lng Nguyn liu th
32
( khng tnh nhin liu). Ngoi ra, cn c ung v thuc l, cc loi du m, cht bo, sp ng thc vt nhp siu. BNG: Hng ch bin hoc tinh ch
2000 XK: Hng ch bin hoc tinh ch 6397,5 NK: Hng ch bin hoc tinh ch 12101,2 Chnh lch -5703,7 Trong : XK: Ho cht v sn phm lin quan 158,5 NK: Ho cht v sn phm lin quan 2401,7 Chnh lch -2243,2 XK: Hng ch bin phn loi theo nguyn liu 911,1 NK: Hng ch bin phn loi theo nguyn liu 3402,1 Chnh lch -2491 XK: My mc, phng tin vn tI v ph tng 1276 NK: My mc, phng tin vn tI v ph tng 4711 Chnh lch -3435 XK: Hng ch bin khc 4051,9 NK: Hng ch bin khc 1586,4 Chnh lch 2465,5
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
7019 8414,6 10747,8 13927,6 16341 20592 26886 34626 12531,8 15531,8 19791,9 24084,3 26633,1 31531 46028 56219 -5512,8 -7117,2 -9044,1 -10157 -10292 -10939 -19142 -21594 222,1 2490 -2267,9 989,7 3729,4 -2739,7 1399 4865,1 -3466,1 4408,2 1447,3 2960,9 262,2 2932,6 -2670,4 1124,9 5414,8 -4289,9 1336,9 5757,6 -4420,7 5690,6 1426,8 4263,8 339,9 3622,9 -3283 1354,8 6672,1 -5317,3 1792,8 7921,5 -6128,7 7260,3 1575,4 5684,9 421,3 4693,5 -4272,2 1889,6 8859,1 -6969,5 2562,1 8736,6 -6174,5 9054,6 1795,1 7259,5 536 5309,9 -4773,9 2165,4 10172,2 -8006,8 3145,1 9252,3 -6107,2 10494,5 1898,7 8595,8 791,9 6317,4 -5526 2926,3 12164 -9238 4194,7 10806 -6611 12679 2243,9 10435 1028,5 8368,7 -7340 3975,7 17062 -13087 5601,2 17860 -12259 16281 2737 13544 1449,9 10298 -8848 6398,4 20113 -13714 7368,4 22425 -15057 19409 3383,5 16025
Ngun: Tng cc thng k Nh phn tch trn, Hng ch bin hoc tinh ch lun c xu hng nhp siu, Hng th hay mi s ch c xu hng xut siu.Xu hng ny ng h cho lp lun nhp siu tin hnh Cng nghip ha. Ta xem xt tip bng : Hng ch bin hoc tinh ch trn. Ta thy rng Vit Nam nhp siu ha cht, nguyn liu v my mc, phng tin vn ti v ph tng. Lng ha cht nhp siu chim khong 40% lng nhp siu Hng ch bin hoc qua tinh ch.My mc, phng tin vn ti v ph tng chim khong 60% lng nhp siu. Nguyn liu nhp siu khong 60% lng nhp siu; trong nm 2006 v 2007, ln n 75- 85%.
33
Lng my mc, phng tin vn ti nhp siu kh n nh, chim 2/3 lng nhp siu ca Hng ch bin hoc tinh ch.Tuy nhin, lng lng thc, thc phm v ng vt sng li tng nhanh ng k.iu ny chng t qu trnh cng nghip ha cn chm. 3. Th trng nhp siu BNG: Khi nc xut nhp siu giai on 2000-2009
2000 TNG S
2001
2002
2003
2004
2005
2006
-1153,8 -1188,8 -3039,5 -5106,5 -5483,8 -4314
2007 -5064,9 14203, 3
2008 18028, 7 -9230 23019, 1 5314,3 -480,8
2009 12852, 5 -5221,2 0 3548 0
ASEAN APEC EU OPEC
-1830
-7797,9 -3145,3 -3101,9 -4329,9 -5728,1 -6883,7 -6517,1 -8129,8 17589, 1 1527,7 1496,6 1321,9 1374,9 2286,6 2935,8 3964,8 3954 117,3 321,9 232,9 -118,7 -308,5 -423,5 7,1 -71,3
Phn theo khi nc ch yu -1618,7 -2334,3 -2996 -3712,4 -3582,8 -5914
Ngun: Tng cc thng k Bng trn cho ta thy cc khi nc xut hay nhp siu ca Vit Nam t nm 2000 n 2009. Ta c th thy d dng rng ASEAN v APEC l cc khi nc Vit Nam nhp siu. Lng nhp siu ca Vit Nam t th trng OPEC trong vi nm nh 2003 n 2005, 2007 n 2008 cho thy du hiu OPEC c th l th trng nhp siu ca ta trong tng lai. Ngoi ra, c th thy Vit Nam lun xut siu qua EU trong giai on 2000- 2009.
34
BIU : 6 quc gia Vit Nam nhp siu nhiu nht giai on 2000-2009
Ngun: Tng cc thng k Biu cho ta thy 6 quc gia Vit Nam nhp siu nhiu nht. Gm c: Trung Quc, i Loan, Hn Quc , Thi Lan v Singapore. Ni bt trong 6 nc ny l Trung Quc. Ngoi cc nc trn, ta c th k n Malaysia, Indonesia, Lo, Myanma v n . Cc nc ny u thuc khu vc Chu . Ta c th thy rng Vit Nam nhp siu ch yu l t khu vc ny. Lng nhp siu ca Vit Nam t Trung Quc tng vt t nm 2007. Nm 2008, Trung Quc xut siu sang nc ta gn gp i lng nhp siu t i Loan, nc Vit Nam nhp siu nhiu th 2. Cc mt hng Vit Nam ch yu nhp t Trung Quc l my mc, thit b, st thp, xng du, thuc tr su, phn bn, vi, si, nguyn liu dt may, da giy, ha cht vn l cc u vo cho cc ngnh xut khu ch lc ca Vit Nam. Trong khi , ta xut siu sang ccc th trng M, EU, c, Canada. iu ny cho thy Vit Nam khng nhp siu t cc nc c cng
35
ngh tin tin.iu ny mt ln na chng minh nn cng nghip ha ca nc ta cn cha pht trin. 4. Cc nhn nh v nhp siu a) Tnh hnh nhp siu Vit Nam l nc nhp siu truyn thng. tr thnh nc cng nghip theo hng hin i ha vo nm 2020, ta chp nhn nhp siu, nht l khong nhp siu v nguyn liu, my mc v ph tng. Tuy nhin, lng nhp siu ngy cng tng qua cc nm ti Vit Nam khin Chnh ph v gii quan tm ngy cng lo ngi v nhp siu s c nh hng nht nh n nn kinh t. Theo PGS. TS Nguyn Vn Nam, nguyn Vin trng Vin kinh t Thng mi cho rng Nhp siu tr thnh cn bnh kinh nin ca Vit Nam (phng vn bo i on kt, 2010). BNG: T l nhp siu trn xut khu giai on 2001-2010
T l
2001 7,9
2002 18,2
2003 25,3
2004 20,7
2005 13,3
2006 12,7
2007 29,2
2008 28,8
2009 22,5
2010 17,5
Ngun : Tnh ton t s liu Tng cc thng k Cc s liu cho thy tnh hnh nhp siu ti Vit Nam ngy cng trm trng. Trong nm 2010, Vit Nam l quc gia nhp siu ng th 41 th gii v cao nht trong khu vc ng Nam . Cho n nay, mc nhp siu ca Vit Nam vn c coi l mc bo ng , cn nhanh chng ti cu trc mt hng v th trng xut, nhp khu (theo GS.TS on Th Hng Vn, trng i hc Kinh t TP.HCM). Theo GS-TS V Thanh Thu (H Kinh t TPHCM), c tnh VN chim khong 9% khi lng nhp siu ca c th gii. Nm 2010, tuy t l nhp siu trn kim ngch xut khu l 17,5%, thp hn t l 20% nh d kin nhng nu tnh hnh
36
nhp siu c tip din, thm ht vng lai ca nc ta s tip tc trn mc bo ng thi im nm 2010 l trn 8% GDP, trong khi mc bo ng trung bnh l 5%)(theo PGS-TS Trn Hong Ngn ,Ph Hiu trng trng i hc Kinh t TP.HCM). Theo , gim nhp siu l gii php bo m n nh cung cu hng ha, gi c, tin ti gim lm pht v to nn tng cho s pht trin cao hn sau thi hu lm pht. b) Mt hng nhp siu C nhiu bt cp th hin qua c cu mt hng xut khu v nhp khu ca Vit Nam. Trong cc mt hng xut khu, nc ta c xu hng xut cc sn phm th hay hm lng tinh ch thp. Trong nm 2009, trong s 12 mt hng c gi tr xut khu trn 1 t USD, c ti 5 mt hng nng nghip l thy sn, go, g, c ph, cao su. Trong khi , ta li nhp siu cc mt hng c gi tr cao nh my mc, thit b hay hng tiu dng cao cp. Theo GS.TS Hong Th Chnh (i hc Kinh t TP. HCM) c cu hng ha khng cn xng ny gy ra nhp siu nc ta. Ngoi ra, vic nhp khu my mc, nguyn vt liu t nc ngoi khin cho chng ta suy ngh. Chng hn nh ngnh dt may, hng nm s dng khng di 500 triu m vi lm hng xut khu nhng c n 80% s vi trn phi nhp! Ch ring nm 2009 nc ta nhp s vi tr gi gn 4,3 t USD, cha k n nhng nguyn ph liu khc. R rng, trong cc ngnh xut khu th mnh, ta li ph thuc qu nhiu vo my mc, nguyn vt liu nhp khu t nc ngoi. Trong khi , cc doanh nghip trong nc khng kh nng cung cp cho cc ngnh hng xut khu.iu ny th hin xut khu Vit Nam cha bn vng, chu nhiu tc ng khch quan t gi c th trng th gii. Mt iu ng ni l mt b phn hng nhp khu ca Vit Nam l nhng mt hng n gin, cht lng thp hay trung bnh t cc nc lng ging, c bit l t
37
Trung Quc. Cu chuyn v nhp khu tm tre khin chng ta phi suy ngh. Ch trong 6 thng u nm 2010, lng tm tre nhp khu t Trung Quc vo thnh ph H Ch Minh l khong 286 tn, tr gi 40000 USD. Trong khi , tm tre l mt hng m cc doanh nghip c th sn xut c.Ngoi ra, cy tre li rt quen thuc trong vn ha v i sng ngi Vit Nam.Khng ch ring cu chuyn tm tre, m tnh trng ny cn xy ra cc lnh vc khc nh nng sn.Mi nm, ta chi 300 USD nhp khu rau qu, trong c nhng loi cha cht c hi. Do cng tc qun l lng lo, nhiu mt hng trong nc sn xut nhiu hay d tha nhng vn nhp. V d nh trong khi clinker pha bc gi 650-730 nghn ng/tn th cc DN pha nam vn nhp vi gi 880 nghn ng/tn; trong nc tn kho 300 nghn tn phn bn, trong c 160 nghn tn NPK, nhng DN vn nhp hng trm nghn tn NPK khin cho cc nh my sn xut trong nc gp kh khn c) Vn nn nhp siu t Trung Quc Trong cc nm gn y, Trung Quc ni ln nh mt th trng nhp khu s 1 Vit Nam vi gi tr nhp khu vt tri, gp i gi tr nhp khu t th trng nhp khu th 2 l i Loan. Trong nm 2010, cc mt hng nhp khu chnh t Trung Quc l my mc, thit b, dng c (22%), vi cc loi (8%), my vi tnh, linh kin in t (8%), st thp(8%), xng du (5%), nguyn ph liu dt may, da giy (3%). Tnh n cui thng 4/2011, nhp siu t Trung Quc ca Vit Nam t gn 4,1 t USD, chim 84% tng nhp siu c nc cng thi k. y l cc mt hng khng ch phc v cho sn xut m cn tiu dng. Tuy nhin, vic nhp siu lu di t Trung Quc s gy nh hng n nn sn xut trong nc v cn bng kinh t v m. V pha Trung Quc, ti hi tho Th trng Trung Quc - c hi cho doanh nghip Vit Nam din ra ti H Ni chiu 9/5/2011 va qua, ng o Ngc Chng, V ph V th trng chu - Thi Bnh Dng cho bit, mi y, Th
38
trng Thng mi Trung Quc Khng Tng V th hin mong mun Vit Nam c th p dng cc bin php nhm ci thin tnh hnh mt cn bng thng mi song phng. B Thng mi Trung Quc cng s h tr cho cc doanh nghip c thc lc nc ny sang u t ti Vit Nam nhm thu hp khong cch thng mi. Theo trung tm Nghin cu kinh t v chnh sch (VEPR) - thuc i hc Kinh t (i hc Quc gia H Ni) - trong mt bo co mi cng b cho rng, cc ngnh sn xut Trung Quc thm nhp nhiu nht vo th trng Vit Nam hin nay u tp trung vo mt s lnh vc nh in lc, du kh, c kh, luyn kim, khai khong, ha cht - nhng ngnh cng nghip "thng ngun" hin ang c nhiu d n EPC vi quy m ln do nh thu Trung Quc thng thu m nhn, vi ch u t u l cc tp on kinh t tr ct ca nn kinh t Vit Nam. VEPR nu quan im: D c nhng quan im cho rng, nhp khu cng ngh, thit b l nhm ti k vng nng cao gi tr gia tng trong tng lai, thc t cho thy, nhp siu t nc lng ging ang ngy cng chim t trng qu ln trong tng nhp siu ca Vit Nam, m gi tr lan ta v cng ngh cng nh v x hi khng cao nh k vng. Hin nay, c nhiu kin v vn nhp siu t Trung Quc. Theo GS-TS V Thanh Thu, nu gii c nhp siu t Trung Quc, VN c th gii quyt c bi ton nhp siu, cng l gii quyt c nhim v quan trng trong cng tc iu hnh XNK hng ho. Theo TS. V Tr Thnh, Ph vin trng Vin Nghin cu v Qun l kinh t Trung ng (CIEM) nu gim c lng thit b my mc v hng trung gian nhp v sn xut hng tiu dng trong nc th c th gim c nhp siu. Vy vic nhp siu t Trung Quc c tht s l vn nn? Trong Hi tho khoa hc Thc y xut khu, kim sot v hn ch nhp siu do trng i hc Kinh t TPHCM t chc, c mt s kin cho rng vic nhp siu t Trung Quc cha
39
hn l vn nn, v i ph vi vn nhp siu t Trung Quc cha chc l li gii cho bi ton nhp siu. Theo , nhp khu nhiu l bn cht ca nn kinh t Vit Nam, bi chng ta ang trong qu trnh thc y tng trng kinh t. Nu khng nhp siu t Trung Quc, liu Vit Nam c th m bo s khng nhp siu t cc quc gia khc?. Hng ha nhp khu vo theo lung vn FDI, ODA, v vi cc cam kt khi gia nhp WTO, Vit Nam khng th can thip hn ch nhp siu bng cc bin php phi th trng. C kin cho rng, bi gii cho bi ton nhp siu t Trung Quc l nng cao tnh cnh tranh ca hng ha trong nc. Ngoi ra, theo GS. TS o Th Hng Vn, vic i u vi mt quc gia nh Trung Quc l iu khng tng, do , xoay chuyn tnh th, Vit Nam nn hp tc vi Trung Quc trong chui cung ng ton cu. Trn thc t chng ta khng nn hon ton c tuyt s h tr t pha Trung Quc, th nhng chng ta khng th khng n o trc ngh trn bi v mt kh nng ln l vic chp nhn cho cc doanh nghip Trung Quc sang u t t Vit Nam s lm cho gi tr nhp siu t Trung Quc s cng ln hn na. Bi v khi c trng thu cc d n Vit Nam, cc nh nh thu Trung Quc mang theo hu nh tt c nhng g h c (t Trung Quc) phc v cng trnh, t my mc, cng ngh n nguyn, vt liu (cha k cng nhn) Chnh v vy m gi tr nhp khu t Trung Quc chc chn s tng ch khng gim. V th chng ta cn cn nhc la chn nhng ngnh tht s l cn thit, c th gp phn vo s pht trin chung ca nn kinh t mi cho u t, khng nn v nhng li ch trc mt m dn n nhng tn tht trong tng lai. Cu chuyn nhp siu t Trung Quc cn nhiu vn cn bn lun. Qua c th thy gii quyt vn nhp siu ca Vit Nam khng n gin v khng th gii quyt trong ngn hn.
40
5. Nguyn nhn nhp siu a) Nh nc Nhp siu pht trin t nc Vit Nam nh hng s tr thnh mt nc cng nghip theo hng hin i ha vo nm 2020. Trong khi nn sn xut trong nc cn lc hu, khng p ng cho nhu cu pht trin, vic nhp khu s mang li nhiu li ch cho quc gia. Thng qua con ng nhp khu, nc ta c c hi tip xc nhiu my mc, thit b hin i v cng ngh tin tin. Nh , sn xut trong nc s pht trin v xut khu cng c nhiu s h tr t nhp khu.Lch s cng ghi nhn hin tng nhp siu cc quc gia pht trin cng nh cc nn kinh t ang trong giai on u ca qu trnh cng nghip ha, hin i ha nhng xut pht im li thp nh nc ta.in hnh l Hn Quc.Khong thi gian ti thit t nc ca Hn Quc l 40 nm.Trong sut giai on y, h lun nhp siu. Th nhng, Hn Quc hon thnh cng nghip ha, vi mc GDP/ngi nm 1996 khong 6.500 USD c th gii cng nhn (gia nhp OECD thng 12/1996). Cng tc iu hnh qun l cn lng lo Theo kin ca GS.TS V Thanh Thu v GS.TS Hong Th Chnh, cng tc iu hnh xut nhp khu ca ta cn km nn dn n nhp siu. Ta cha xy dng c cc ro cn thng mi hiu qu v ph hp vi thng l quc t. iu ny dn n th b ng trong cng tc qun l nhp khu khin vic nhp khu trn lan ti nc ta. H qu l sn phm nhp khu cht lng thp xut hin, nhiu sn phm sn xut c trong nc nhng vn nhp, gy kh khn cho doanh nghip trong nc. n c nh hng nm doanh nghip (DN) nc ta nhp khu hng t USD nng sn nhng ta cha xc nh c tiu chun v cht lng v an ton v sinh thc phm cho nhng mt hng ny. Ngoi ra, cng tc d bo v thng tin cn hn ch
41
dn n tnh trng nh tha vn c nhp (phn bn), hng ha bn vi gi r (go) Chnh sch t gi Theo ng inh Tun Minh (VERP, i hc Quc gia H Ni), mt trong nhng nguyn nhn dn n nhp siu chnh l chnh sch t gi. Trong c ch t gi th ni, t gi ph thuc vo cn cn thng mi v cc dng tin khc. Mt khc, t gi l yu t iu chnh cn cn thng mi v trng thi cn bng trong mi tng quan vi cc dng vn khc. ng dn chng Thi Lan lm v d. u nm 2005, nn kinh t Thi Lan nhp siu ln. Nh c ch t gi th ni nn ng baht t ng b mt gi, gip cho nhp siu gim. Xt trong mt giai on di, chng hn nm 2006 2007, khi Thi Lan c xu hng xut siu ln, gi tr ng baht tng rt nhanh. Ngc li nm 2008, khi nn kinh t Thi Lan c xu hng nhp siu, ng baht mt gi tr li. Chnh nh c ch t gi th ni nh vy nn cn cn thng mi hng thng ca Thi Lan lun dao ng trong trng thi kh cn bng trong bin +/ 2 t USD. Tuy nhin, c ch t gi ca Vit Nam li khng lm c iu ny. Do t gi chnh thc v c bn l c nh nn trong hu ht qung thi gian cc nm 2006, 2007 v 2009 tc nhp siu ngy cng tng mnh nhng t gi th hu nh khng thay i; ngc li, trong giai on na cui nm 2008, bt chp tc nhp siu gim dn, VND li vn mt gi rt nhanh. C ch t gi chnh thc p t khng iu chnh c cc hot ng xut nhp khu v gy ra tnh trng nhp siu ngy cng tng ti Vit Nam Ngnh cng nghip ph tr o ut C rt nhiu cu chuyn xung quanh ngnh cng nghip ph tr ca Vit Nam. Theo Vin nghin cu qun l trung ng, cng ty Daihatsu (Nht) tng sang
42
Vit Nam tim kim nh cung cp c vt, nhng kho st ti 64 doanh nghip nhng vn khng la c doanh nghip no yu cu. Canon cng phi mt mt thi gian di mi tm c nh cung cp ti Vit Nam, song 90% trong s l doanh nghip c vn u t nc ngoi. n nm 2011, sau hn 10 nm hot ng, t l ni a ha ca ngnh t cao nht cng ch t 10% (Honda Vit Nam), k tip l Toyota Vit Nam (7%). Cc cng ty t cn li ch t 2-4%. Hai ngnh xut khu ch lc l dt may v da giy cng khng kh g hn, vn ph thuc ln vo nguyn ph liu nhp khu. Tht bi ca ngnh cng nghip ph tr Vit Nam dn ti hu qu l cc doanh nghip trong nc v xut khu phi ph thuc vo hng nhp khu, lm mt tnh cnh tranh ca hng ha v gi tr gia tng i xung. Kt qu nghin cu ca Vin Nghin cu chin lc chnh sch cng nghip (B Cng thng) cho thy t l gi tr gia tng trong gi tr sn xut ca ton ngnh cng nghip nm 1995 t 42,5%, n nm 2000 gim xung cn 38,45%, nm 2005 l 29,63% v nm 2007 cn 26,3%. Ngoi ra cn nh hng n vic thc hin cc cam kt t do ha thng mi v u t theo cc hip nh m Vit Nam tham gia. Cc nh u t nc ngoi thay v t chc sn xut ti Vit Nam s chuyn qua nhp khu sn phm ca chnh h phn phi trn th trng Vit Nam, v cc doanh nghip sn xut ca Vit Nam ln hi s ch cn l nhng i l phn phi cho cc cng ty nc ngoi. iu ny dng nh bt u xy ra. Theo ng Mnh Hng, hin ang cng tc ti i hc Obirin (Tokyo, Nht Bn) v l chuyn gia nghin cu lu nm v lnh vc ny th vic pht trin cng nghip ph tr ca Vit Nam sut hn mt thp nin qua khng thot khi trng thi bng nhng c th do ba nguyn nhn. Mt l bn thn chnh sch h tr thiu r rng, do ch tp trung h tr mt s doanh nghip nh nc trong lnh vc ny. Hai l t tng h tr mang tnh bo h ca cc nh lm chnh sch, cng thi
43
trng ch h tr ca doanh nghip nh nc.Th ba l tnh trng hot ng ring r v thiu ch ng yu cu h tr ca khi doanh nghip t nhn, vn l nhn vt chnh ca cuc chi kinh t th trng v cng l i tng chnh cn h tr. t mc tiu m Chin lc pht trin 2011-2020 ra, cn gp rt xy dng li v thc hin thnh cng mt chin lc pht trin ngnh CNPT ph hp vi thc t, m cho mi thnh phn kinh t, kch thch cnh tranh thay v mang hi hm bo h v nht l phi to iu kin v li ko c cc doanh nghip nh v va vn chim s ng tham gia. l mt thch thc khng nh v khng th khng tp trung gii quyt vi cc nh hoch nh chnh sch v cc nh qun l. b) Doanh nghip Thiu tnh cnh tranh Cc s liu thng k cho thy trong 8 thng u nm 2007, cc doanh nghip trong nc xut khu gi tr l 13,757 t USD th b phn ny nhp khu cc my mc, thit b, vt t, nguyn vt liu ln n 24,113 t USD. Nh vy, cc doanh nghip trong nc nhp siu ln n 10,35 t USD, chim 75,2% kim ngach xut khu ca b phn ny. Con s nhp siu ny cn ln hn lng nhp siu ca nn kinh t lc l 6,414 t USD. Do cc ngnh khc v cc doanh nghip FDI xut siu rt cao nn b lng nhp siu ca cc doanh nghip trong nc. Ngoi ra, cn c s khc bit qu ln gia cc khu vc doanh nghip trong nc v khu vc doanh nghip FDI. Khu vc doanh nghip FDI c mc t sut li nhun bnh qun trn vn t 11,65% v trn doanh thu t 14,6%, cao hn nhiu so vi mc t sut li nhun bnh qun ca khu vc doanh nghip trong nc vi cc con s tng ng l 4,4% v 5,1%. Cc s liu trn phn no nng lc cn hn ch ca cc doanh nghip trong nc.
44
Cu chuyn nhp khu tm tre t Trung Quc phn no phn nh ln thc t ng bun v doanh nghip Vit Nam.Ti sao li c nhng mt hng Vit Nam sn xut c nhng vn phi nhp khu?Ti sao hng ni a khng th cnh tranh vi hng nc khc? Qua so snh cho thy hng ngoi c nhng u im hn vt tri: gi r, mu m p nn nhanh chng chim lnh th trng. Cc doanh nghip trong nc nh ngm ngi nhn s lng n hng ngy cng gim. R rng, khng ni u xa, hng nc ta b tht bi ngay chnh sn nh ca mnh. Thch thc m cc doanh nghip Vit Nam ang gp phi l, thiu thng tin th trng, khng bit nhiu v gi c v xu hng th trng mi; nhiu doanh nghip cha c tm nhn vt khi cng ty ca mnh. Vic thiu thng tin v tm nhn hn ch dn n kh nng tip cn th trng hn ch, sn phm lm ra khng c tiu th rng ri - nhiu khi ch trong phm vi mt ngnh, mt a phng, khng c cc doanh nghip khc trong nc bit ti - li cng kh xut khu ra nc ngoi. Chng no cc doanh nghip trong nc cn cha ci thin cng ngh v trnh qun l ca mnh th h s lun b hng nhp khu ln t. Cc doanh nghip xut khu cng thiu tnh cnh tranh.Nhn trong c cu hng nhp v hng xut ca Vit Nam, ta thy r s bt li cho doanh nghip VIt Nam. Trong mt s ngnh xut khu ch lc ca ta nh dt may, giy da, nguyn vt liu nhp t nc ngoi chim a s trong ngun u vo. C th thy, cc doanh nghip xut khu ngy cng ph thuc vo nhp khu. Ta cng xut nhiu th nhp cng nhiu. Nu nh c bin ng gi c trn th trng th gii, hng ha ca ta s b nh hng v mt i tnh cnh tranh so vi cc quc gia c ngnh cng nghip ph tr trong nc. Khng ch ring doanh nghip trong nc gp tnh trng ny.Theo GS. TS on Th Hng Vn, cc DN c vn u t nc ngoi (FDI) ti nc ta ch yu ang trnh lp rp - cng on thp nht trong chui gi tr ton cu; cn cc cng on cao hn phn ln do cc DN nc ngoi lm nc khc v nhp khu vo
45
Vit Nam. Do vy, gi tr gia tng ca sn phm thp, kh nng cnh tranh ca DN km, gi tr nhp khu cao. Thiu tnh lin kt, lm n manh mn Trong bi Thiu lin kt, doanh nghip kh ng vng ang trn bo in t ca i ting ni nhn dn VIt Nam (VOV news), tc gi ch ra vic thiu tnh lin kt v hp tc ca cc doanh nghip trong nc l mt im yu ln ca doanh nghip Vit Nam. Nhiu doanh nghip Nh nc vn duy tr phong cch lm n t cung t cp. Cc doanh nghip nh th thiu tnh hp tc, lun c t tng chp git, trit tiu ln nhau cng nh chn p bn hng ginh u th trn th trng.iu ny khng nhng lm gim hiu qu sn xut-kinh doanh m cn nh hng n kh nng tn ti ca doanh nghip. Theo gim c Cng ty ging cy trng nng, lm nghip i Thnh - Lu Vn T cho rng ngnh ang thiu n v ng ra lm cu ni lin kt. Trong lnh vc ging, hin nay, cha c n v no ng ra lm cu ni gip cc doanh nghip sn xut ging lin kt, hp tc li vi nhau bn bc, thng nht phng thc sn xut, kinh doanh v phn phi. Trong khi , hi ging Trung ng ch tp hp nhng ngi lm ging, cn thc t cha c chc nng gip cc doanh nghip lin kt vi nhau sn xut, kinh doanh.V th, doanh nghip mnh ai ny lm, thm ch cn cnh tranh khng lnh mnh vi nhau.Nu khng hp tc li, th cc doanh nghip ging ca Vit Nam s thua ngay sn nh, ch ng ni n chuyn cnh tranh vi cc i tc nc ngoi. Mc d l ch mt doanh nghip, nhng ng gn nh khng nm c mt thng tin no v nhng doanh nghip ging nc ngoi do khng c ai cung cp thng tin, khng c ai u ni. C l, y l tn ti ln nht ca cc doanh nghip nh v va ca Vit Nam ni chung v doanh nghip ngnh ging ni ring.
46
Theo Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam (VCCI), rt t KCN, cm cng nghip t c tnh lin kt cao gia cc doanh nghip hot ng trn cng a bn. S ri rc, tch bit trong hot ng sn xut - kinh doanh trong KCN, khng s dng sn phm, dch v ca nhau; s thiu vng cc n v hot ng chuyn nghip trong cc dch v h tr... ang l nhng ro cn, nh hng n hiu qu sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip. Hin nay, trong tnh hnh hi nhp kinh t, doanh nghip trong nc ang vp phi nhiu i th t nc ngoi, cnh tranh din ra mc gay gt lm cho vic lin kt, hp tc gia nhng doanh nghip tr nn cp thit. S lin kt, hp tc gia cc doanh nghip nui v ch bin c basa, tm, cc doanh nghip trng v ch bin ch, cafe, cc doanh nghip dt, may... trong vic pht trin th trng, gii quyt tranh chp quc t nhng nm qua l minh chng r nht v nhu cu ny. Pht biu v vn ny ng Phng Hu Vit - Ch tch Hi cc nh doanh nghip tr Vit Nam - cho rng: Hip hi ngy cng ng vai tr quan trng khi nc ta gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO). Trao i thng mi quc t s din ra ngy cng nhiu, iu ny cng ng ngha vi vic cc doanh nghip s i mt vi nhiu v tranh chp thng mi. Do vy, hip hi khng ch l ni cung cp thng tin, din n cho cc doanh nghip cng ngnh hng i thoi trao i kinh nghim m cn bo v doanh nghip v cng u tranh khi thnh vin c tranh chp thng mi... Nhng trong thi im ny, cc hip hi cn lm tt cc bc chun b cng doanh nghip thnh vin trc thm hi nhp. c) Ngi dn Tm l thch dng hng nc ngoi Trong bui bn trn trc tuyn Lm g ngi Vit dng hng Vit do bo Tin Phong online t chc thng 9/2009, vn ngi Vit cha chung hng Vit c a ra bn lun. iu ng mng l thng qua kt qu iu tra ca Hip hi
47
cc nh bn l Vit Nam, nhng i tng c thu nhp trung bnh v thp hn cho rng h ch quan tm n cht lng v gi c hng ha ch khng phi quc tch ca hng ha y. Tuy nhin, s tht ng bun l nhng vng nng thn, c nhng gia nh c 70-80% l hng Trung Quc Theo b inh Th M Loan, P.Ch tch kim Tng th k Hip hi cc nh bn l VN cho rng: nguyn nhn l c thi gian cc doanh nghip khng p ng c nhu cu mua sm ca ngi tiu dng, c bit l nhng ngi c thu nhp kh tr ln. Mt yu t na l tm l ca ngi tiu dng, do cc sn phm ca chng ta cng khng c nhiu chi ph qung co, cc chiu thc khuyn mi nh cc sn phm nc ngoi cng l mt tc ng n tm l tiu dng. TS L ng Doanh b sung thm hng Vit Nam hin nay cha bo v thch ng c ngi tiu dng. Chnh nhng loi hng gi, hng nhi trong nc ang lm hi cc nh sn xut. Thch dng hng hiu Tm l thch dng hng hiu l mt thi quen kh b ca ngi Vit Nam. Thng k u nm 2011 cho thy trong s 10 t USD nhp hng xa x, c ti 9 t USD l nhp ru ngoi, thuc l, trang sc, in thoi. Theo TS Nguyn Minh Phong, nu so snh vi mc nhp siu 12,6 t USD, th con s 10 t USD ngi dn b ra tiu xi hng ngoi v cng ng lo ngi. Hng xa x ang khin nhp siu tng cao v khng mang li gi tr gia tng cho nn kinh t cng nh lm hao tn ngun lc ngoi t ca t nc. u nm 2010, cc hng vin thng tuyn b h chi 1 t USD nhp dng in thoi IPhone.Mi chic c gi trn di chc triu ng nhng li c gii tr tch cc n nhn.Vic s hu mt chic IPhone l mt phng tin gii tr th hin ng cp ca mnh. Khng ch gii tr mi c c mun s dng hng hiu m nhng b phn dn c khc cng c chung tm l nay. in hnh nh cu chuyn sa ngoi ti Vit Nam.Cc ng b, b m cm thy hnh din khi cho con mnh
48
dng sa ngoi d bit rng sa ni cht lng khng thua km. iu ny dn n vic gi sa ngoi tng chng mt trn th trng nhng doanh thu ca hng sa nhp khu vn khng ngng tng ln. R rng, tm l thch dng hng hiu, hng mc tin tr thnh tm l chung ca ngi dn. Tuy nhin tm l ny khng ch nh hng n cn cn thanh ton ca quc gia khi ta phi nhp qu nhiu hng xa x ny. Tm l ny cn nh hng n chnh ngi tiu dng. Do nhu cu th hin bn thn cao dn n nhu cu v hng hiu cao, gi ca cc mt hng ny cng tng. Gi cao qu mc tc ng xu n chnh ngi mua. Tuy nhin do tm l cho rng hng hiu phi mc, cng mc mi l hng hiu, doanh thu cc mt hng khng nhng khng b nh hng m cn tng nhanh. Tuy nhin, ta khng th cm ngi dn khng mua hng hiu v l nhu cu c nhn.Cc bin php hin nay nh hn ch cp ngoi t nhp khu hng xa x, tng thu tiu th c bit, s dng hng ro k thut... cng ch dng mc hn ch ngun cung v cu.Nhng nu c th gii quyt c vn tm l ny, vn nhp siu ca ta c th c ci thin.
49
CHNG 3: CC GII PHP GIM NHP SIU VIT NAM

1. Gii php Nh nc, B, Ngnh a) Gii php giai on nm 2007- 2008 u tin phi k n l gii php m b Cng thng a ra. Gii php u tin b Cng Thng a ra vo nm 2007 khi chng ta mi gia nhp vo t chc WTO l cn thc y tng trng XK, cn bng cn cn thanh ton hn ch nhp siu. y c xem l mt gii php di hn. Tuy nhin, vic y mnh sn xut v XK cc mt hng c li th cnh tranh, ng thi tch cc pht trin cc mt hng khc c tim nng thnh nhng mt hng XK ch lc mi theo hng nng cao hiu qu XK; chuyn dch c cu XK theo hng y mnh XK nhng mt hng c gi tr gia tng cao; tng sn phm ch bin, ch to, sn phm c hm lng cng ngh v cht xm cao, gim dn t trng hng XK th, d nhiu n lc, nhng chng ta vn cha t c nh mong i. S liu thng k trong 11 thng ca nm 2007 cho thy cc mt hng XK nhn chung u tng so vi cng k nm 2006, tuy nhin so vi hng NK, cc mt hng XK tng chm hn. Mt s mt hng XK ch lc nhng nm trc y u gim do yu cu bo m chnh sch an ninh nng lng v an ninh lng thc.Th trng XK trong nm 2007 cng cha thy c s t bin r nt, bn cnh mt s ni tng kh nh Hoa K, EU, Australia, th cng c mt s th trng tng thp hoc cn b gim, nh Malaysia, i Loan, Nga, Philippines, Thi lan, Nht Bn, Trung Quc
50
Bn cnh , do tnh gia cng ca nn kinh t Vit Nam cn ln, cng tc ni a ha, pht trin cng nghip ph tr c ra t lu, nhng thc t chuyn bin rt chm. Mc tiu ca pht trin cng nghip ph tr l thay th NK, to ch ng cho sn xut hng ha tiu dng v XK nn pht trin cng nghip ph tr l mt trong nhng chnh sch u tin hng u ca Chnh ph. Nm 2007 c nc c 24 ngnh kinh t k thut, cng vi mt s ngnh khc, con s ny ln khong 30 v ngnh no cng cn thit phi c cng nghip ph tr. Theo B Cng Thng, phi chn ngnh trng im u t. Theo , trc mt u tin pht trin cng nghip ph tr ngnh c kh, dt may, in t-tin hc, t, da giy v g XK y l gii php mang tnh bn vng v di hn. Nhiu DN cho rng, vic u tin u t trng im l cn thit nhng cn c gii php c th. B phi c gii php trit tho g nhng kh khn, v d xut vi B Ti chnh u tin xem xt li cch tnh thu i vi ngun nguyn ph liu NK v sn xut DN tit kim nguyn ph liu. Chnh v vy m gii php ny c xem cha thc s hiu qu. Do ch gim thu m thi. Nu gi c nguyn liu u vo nhp khu tng th xut khu Vit Nam s b nh hng. b) Gii php giai on nm 2009- 2010 Tip n vo thng 11 nm 2009, vo thi im cui nm khi th trng Vit Nam ang c nhiu bin ng trc dp l Tt Nguyn n, lc ny nhp siu t hn 10,4 t USD, gn chm gii hn Chnh ph giao cho ngnh Cng thng (nm 2009, kim sot nhp siu mc di 11 t USD). Hng lot bin php hnh chnh mnh m nhm hn ch nhp siu vo cui thng 12 c a ra p dng. Song nhiu kin cho rng, c quan qun l cn tnh ton cn trng cch thc, liu lng, thi im thc hin m bo t hiu qu v hn ch ti a tc dng ph cho nn kinh t.
51
Bin php u tin c p dng l 6 mt hng lt tm ngm: c ngha l hn ch ti a nhp khu 6 mt hng khng thit yu gm t, in thoi di ng, m phm, ru, thc phm, v rau qu. ng thi, B Cng thng xut Ngn hng Nh nc xem xt k hoc dng khng cho vay ngoi t nhp khu i vi nhng mt hng xa x trong thng 12 nm 2009 ny Gii php trn mang tnh cha chy do lng nhp siu thc t st ch tiu ra. c bit, c th ko di thi gian thng quan doanh nghip thn trng cn nhc nhp khu nhng mt hng cha thc s cn thit ti thi im ht sc nhy cm ny Gii php ny khng thit thc bi v tnh chung chung ca n, khng th xc nh r mt hng no tht s cn thit v cha tht s cn thit. Bi vy m gii php ny tht s ch c th t c hiu qu khi nh nhp khu c mt thc nht nh. V trng V Xut nhp khu (B Cng thng) Phan Vn Chinh cho bit, y l cc gii php nhm bo v li ch quc gia. ng thi, B Cng thng cng trin khai hng lot gii php h tr xut khu, ch o doanh nghip y mnh xut khu, tng cng x l hng nhp lu qua bin gii, c bit l hng xa x phm Nhng bin php hnh chnh trn khi a vo p dng khng nhng khng mang li hiu qu tch cc nh mong mun m tri li n c th b gii kinh doanh li dng ch trng hn ch nhp khu ngn hn thi gi. Theo ng Phan Xun ng, nguyn Gim c chi nhnh pha Bc ca Cng ty CP t u Chu, bin php hn ch nhp t v mt s mt hng trong vi tun cui nm 2009 mang nng tnh chy ch tiu hn l kim ch nhp siu. Do va khng gim c nhp siu va lm cho tnh hnh thm trm trng hn, m li gy ra thit hi ln cho ngi tiu dng.
52
Bin php tip theo m b Cng Thng p dng trong khong thi gian ny l Th thut dn hn ngch. Theo PGS Nguyn Vn Nam, nguyn Vin trng Vin Nghin cu Thng mi, nhn xt, nu hn ch nhp siu bng cch ko di thi gian thng quan (hng v n cng ri th ch n thng sau mi thng quan) ch l th thut dn hn ngch nhp siu sang nm 2010. Cn theo B Phm Chi Lan, nguyn Ph ch tch Phng Thng mi cng nghip Vit Nam, bin php ny nng v hnh thc v to con s nhp siu gi to. Nhng l hng nhp v Vit Nam trong thng 12 c doanh nghip k hp ng v thanh ton mt phn tin cho i tc t lu ri. D c thng quan chm, kim ngch nhp khu vn tnh sang nm 2010 ch khng hn ch c nhp siu. Nhn nh v nhng bin php m b Cng Thng p dng trong khong thi gian cui nm 2009: y ch l nhng gii php mang tnh cc b v ch mang tnh thi im. N to cho ta c cm gic nh b Cng Thng chy u ch . Bi vy m nhng gii php ny ch to nn nhng con s o trong vic kim ch nhp siu ch khng thc s mang li kt qu. Khng nhng vy, n cn to nn nhng h ly xu cho nn kinh t nh gia tng lm pht. Chnh v nhng iu m cn hn ch p dng cc bin php ny. Mt kin khc ca mt Tham tn thng mi khi d hi ngh Tham tn thng mi Vit Nam t chc nm 2009 cho rng: ch cn gii quyt c vn nhp siu t Trung Quc l c th hn ch nhp siu mc chp nhn c. gii thch cho nhn nh ny Tham tn ny dn chng nh sau: T nm 2001, nhp khu t Trung Quc tng nhanh nhng ng thi cng bc l s mt cn bng ngy cng tng trong quan h thng mi Vit - Trung. Nu nh nm 2006, kim ngch thng mi hai nc mi ch trn 10,4 t USD th ht nm 2009, theo nhiu ngun thng k, kim ngch xut nhp khu Vit - Trung t trn 21,3 t USD (chim khong 17% tng kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam nhng chim cha ti 1% tng kim ngch xut nhp khu ca Trung Quc).
53
Cng vi s gia tng kim ngch xut nhp khu hai chiu, con s nhp siu t Trung Quc cng ngy cng tng. Theo cc con s thng k t c quan chc nng, nhp siu t Trung Quc nm 2007 l trn 9,1 t USD, tng 109,7% so vi nm 2006. Nm 2008, con s ny ln n 12,6 t USD, tng 21,7%. Nm 2009, nhp siu t Trung Quc khong 11,5 t USD, gim 8,4% so vi nm 2008 nhng l do nhp khu ni chung u gim trong bi cnh suy gim kinh t. D sao vn l con s rt ln so vi tng kim ngch nhp siu c nc nm 2009 l 12 t USD. Nhp siu t Trung Quc trong tng nhp siu nh vy ln ti gn 90%. Trong khi nm 2008, t l ny l 61,6% v nm 2007 t l ny l 65,3%. y l mt con s rt ng bo ng trong quan h thng mi Vit - Trung. Bi, nm 2001 l nm Vit Nam ln u tin nhp siu t Trung Quc vi t l khi mi ch l 17,7% trong tng nhp siu, nhng nhp siu t Trung Quc ko di sut chn nm qua vi t l ngy cng tng. C th ni y l mt li gii cho bi ton nhp siu hin nay. Tuy nhin, vi nhng li th hin nay ca nn kinh t khng l ny, vic a kim ngch xut nhp khu gia hai bn v trng thi cn bng l v cng kh. Nu nh lc quan mt cht, th chng ta vn c kh nng thc hin c nhim v kh khn trn. Nhng iu chng ta cn lm khng phi ch mt m mt lot gii php ng b: y mnh xc tin thng mi, tng cng xut khu sang Trung Quc; chuyn hng th trng nhp khu (c bit l my mc, cng ngh) sang cc th trng khc, nht l cc th trng c cng ngh cao nh Nht Bn, EU, Hoa K; hn ch nhp khu nhng mt hng Vit Nam sn xut c v c chnh sch tch cc y mnh sn xut cc mt hng thay th hng nhp khu t Trung Quc; tng cng kim sot cht lng hng ho, an ton thc phm i vi hng nhp t Trung Quc, chng nhp lu, bun lu ti cc vng bin, ca khu gip vi Trung Quc
54
c) Gii php 2011 Ngy 24 thng 2 nm 2011 va qua, chnh ph ban hnh Ngh quyt 11/NQCP v mt s gii php ch yu tp trung kim ch lm pht, n nh kinh t v m, bo m an sinh x hi trong nm 2011. Ngh quyt gm 6 nhm gii php: (1) Chnh sch tin t cht ch, thn trng; (2) Chnh sch ti kha, u t cng tht cht; (3) Thc y sn xut, kinh doanh, khuyn khch xut khu, kim ch nhp siu, s dng tit kim nng lng; (4) iu chnh gi in, xng du gn vi h tr h ngho; (5) Tng cng m bo an sinh x hi; (6) y mnh cng tc thng tin, tuyn truyn. Sau y l gii php trong Ngh Quyt 11 nhm thc y sn xut, kinh doanh, khuyn khch xut khu, kim ch nhp siu, s dng tit kim nng lng B Cng Thng ch tr, phi hp vi cc B, c quan, a phng: Trong qu II nm 2011, ban hnh v thc hin quy nh v iu tit cn i cung - cu i vi tng mt hng thit yu, bo m kt hp hp l, gn sn xut trong nc vi iu hnh xut nhp khu; tip tc ch o, kp thi tho g cc kh khn, vng mc trong sn xut, kinh doanh y mnh sn xut hng ha, cung ng dch v; ch o iu hnh xut khu go bo m hiu qu, n nh gi lng thc trong nc, phi hp vi B Ti chnh trong vic iu hnh d tr quc gia bo m an ninh lng thc;
55
thng xuyn theo di st din bin th trng trong nc v quc t kp thi c bin php iu tit, bnh n th trng, nht l cc mt hng thit yu. Ch ng c bin php chng u c, nng gi. Thc y sn xut trong nc nhm n nh cung cu, bnh n gi khi tin hnh cc bin php gim nhp siu. Xy dng k hoch iu hnh xut, nhp khu, phn u bo m nhp siu khng qu 16% tng kim ngch xut khu. Xy dng quy trnh, nguyn tc kim sot nhp khu hng ha, vt t, thit b ca cc d n u t bng ngun vn ngn sch nh nc, vn tri phiu Chnh ph, vn do Chnh ph bo lnh, vn u t ca doanh nghip Nh nc; phi hp vi B Ti chnh kim tra, gim st bo m thc hin nghim Ch th ca Th tng Chnh ph v vic s dng hng ha, vt t, thit b sn xut trong nc, nht l cc d n s dng my mc, thit b, vt liu nhp khu; ch ng p dng cc bin php ph hp kim sot nhp khu hng tiu dng, hn ch nhp siu. Mc tiu nhp siu khng qu 16%. Ch o Tp on in lc Vit Nam, cc cng ty thnh vin c k hoch huy ng ti a cng sut cc nh my in p ng nhu cu ph ti in trong ma kh, u tin bo m in cho sn xut; phi hp vi y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng ch o vic s dng in tit kim, phn b hp l bo m p ng cho cc nhu cu thit yu ca sn xut v i sng. B Ti chnh ch tr, phi hp vi cc B, c quan, a phng: Ch ng p dng cc bin php cn thit, hp l v thu, ph iu tit li nhun do kinh doanh xut khu mt s mt hng nh thp, xi mng thu c t vic c s dng mt s yu t u vo gi hin cn thp hn gi th trng.
56
Xem xt, min, gim thu, gia hn thi gian np thu nguyn liu u vo nhp khu phc v sn xut xut khu i vi nhng ngnh hng trong nc cn thiu nguyn liu nh dt may, da giy, thu sn, ht iu, g, dc phm,; tip tc thc hin tm hon thu gi tr gia tng u vo i vi hng ha thc xut khu trong nm 2011. To nhiu iu kin gim thu nhp khu nguyn ph liu cha th sn xut c, c li nhun ln hn khi xut khu hng dt may, giy dp... Kim tra, gim st cht ch vic k khai, p dng thu sut thu nhp khu u i c bit theo cam kt ti cc tho thun thng mi t do, cc chnh sch u i v thu ti cc khu phi thu quan theo ng quy nh. R sot gim thu i vi cc mt hng l nguyn liu u vo ca sn xut m trong nc cha sn xut c; nghin cu tng thu xut khu ln mc ph hp i vi cc mt hng khng khuyn khch xut khu, ti nguyn, nguyn liu th. Tng thu xut khu cc mt hng th, nhm hn ch xut khu mt hng th, ti nguyn t nc. Ngn hng Nh nc Vit Nam bo m ngoi t nhp khu hng ha thit yu m sn xut trong nc cha p ng; hn ch cho vay nhp khu hng ha thuc din khng khuyn khch nhp khu theo danh mc do B Cng Thng ban hnh. C danh mc r rng cn nhp khu mt hng no v mt hng no c trong nc, hn ch nhp khu thm. T , Ngn hng c bin php cho vay hp l gia 2 trng hp ny. B Nng nghip v Pht trin nng thn ch tr, phi hp vi cc B, c quan, a phng tp trung ch o thc hin cc bin php h tr, khuyn khch pht trin sn xut nng nghip, nng thn, tng xut khu, to vic lm, thu nhp cho ngi lao ng, bo m an ninh lng thc. Tng xut khu hng nng nghip (nhng thc cht th gi tr hng nng nghip li thp). y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, nht l thnh ph H Ni, thnh ph H Ch Minh, cn c tnh hnh sn xut, tiu dng ti a
57
phng, ch o sn xut, d tr, lu thng, phn phi hng ha thng sut, trc ht l cc hng ha thit yu nh lng thc, thc phm, xng du,...; tng cng qun l gi, bnh n gi trn a bn. Tch tr hng tiu dng thit yu bnh n gi khi p dng cc bin php gim nhp siu. Cc tp on kinh t, tng cng ty, doanh nghip nh nc tip tc y mnh c phn ho, ti c cu, kim sot cht ch chi ph sn xut, i mi qun tr doanh nghip nng cao hiu qu sn xut kinh doanh, bo m gi sn phm hng ho, dch v mc hp l; tp trung vn cho ngnh ngh sn xut kinh doanh chnh. Cc B, c quan, a phng t chc, hng dn, ch o trin khai quyt lit, tng cng kim tra, gim st tnh hnh thc hin cc quy nh v tit kim, chng lng ph; xy dng v thc hin chng trnh tit kim in, phn u tit kim s dng in 10% theo Ngh quyt s 02/NQ-CP ca Chnh ph; ng thi, p dng cc bin php cn thit v ph hp khuyn khch, khuyn co cc doanh nghip, nhn dn s dng tit kim nng lng (in, xng du), s dng cc cng ngh cao, cng ngh xanh, sch, cng ngh tit kim in. y l cc gii php cn bn m bo tng trng bn vng nm nay v nhng nm tip theo. i vi vic khuyn khch xut khu, kim ch nhp siu, Ngh quyt hng dn cn c s phi hp ng b gia cc B Ngnh trong vic kim tra, gim st bo m thc hin nghim Ch th ca Th tng Chnh ph v vic s dng hng ha, vt t, thit b sn xut trong nc, nht l cc d n s dng my mc, thit b, vt liu nhp khu; ch ng p dng cc bin php ph hp kim sot nhp khu hng tiu dng, hn ch nhp siu.
58
Ch ng p dng cc bin php cn thit, hp l v thu, ph iu tit li nhun do kinh doanh xut khu mt s mt hng nh thp, xi mng thu c t vic c s dng mt s yu t u vo gi hin cn thp hn gi th trng. Xem xt, min, gim thu, gia hn thi gian np thu nguyn liu u vo nhp khu phc v sn xut xut khu i vi nhng ngnh hng trong nc cn thiu nguyn liu nh dt may, da giy, thu sn, ht iu, g, dc phm,; tip tc thc hin tm hon thu gi tr gia tng u vo i vi hng ha thc xut khu trong nm 2011. H tr xut khu Kim tra, gim st cht ch vic k khai, p dng thu sut thu nhp khu u i c bit theo cam kt ti cc tho thun thng mi t do, cc chnh sch u i v thu ti cc khu phi thu quan theo ng quy nh. R sot gim thu i vi cc mt hng l nguyn liu u vo ca sn xut m trong nc cha sn xut c; nghin cu tng thu xut khu ln mc ph hp i vi cc mt hng khng khuyn khch xut khu, ti nguyn, nguyn liu th. Tng xut khu ng trc tnh hnh khi 4 thng u nm 2011, kim ngch nhp khu nc ta t trn 31,83 t USD, tng hn 29% so vi cng k nm ngoi. Trc tnh trng nhp siu qu ln t mt s th trng nc ngoi, cc chuyn gia ca cc t chc ti chnh, thng mi tip tc vo cuc a ra hng lot cc gii php ci thin tnh hnh. Tng cc Hi quan p dng cc bin php hng ro k thut hu hiu, i vi cc mt hng tiu dng khng thit yu gip y cn cn thng mi Vit Nam tr
59
nn n nh hn, ng thi y mnh xut khu nhiu hn b p thm ht t hng nhp khu. ng thi, p dng bin php thu song song vi cc gii php v tn dng hn ch nhp hng tiu dng khng thit yu. C gii php ph hp duy tr c cu nhp khu hng tiu dng cn thit v tin ti hn ch nhng hng tiu dng khng cp thit. Tng cc ro cn thu v phi thu i vi hng nhp khu khng thit yu phc v sn xut tiu dng, phi tun th l trnh gim thu cam kt. C th cn: R sot li tt c cc khon thu, dng thu i vi cc hng ha nhp khu, c bit l nhm hng hn ch nhp khu v p dng n mc cao nht m l trnh cam kt cho php; Nghin cu p dng cc ro cn phi thu nh cc ro cn k thut, bin php v sinh v an ton thc phm, bin php t v, tr cp hoc bin php i khng theo ng cc iu kin do WTO quy nh. Bn cnh , y mnh xut khu, thay i c cu nhp khu, ng thi vi thc y pht trin c th trng hng ha ln th trng yu t u vo ni a thng qua m rng sn xut thay th hng nhp khu v ch trng pht trin cng nghip ph tr: Hng vo xut khu cc hng ha em li gi tr gia tng cao nh phn mm, linh kin in, in t...; hng vo cc dch v phi hng ha nh du lch, xut khu lao ng... a dng ha th trng, c bit l cc th trng tim nng nh chu Phi, Trung ng gim bt s ph thuc vo mt vi nn kinh t v cng qua chia s c ri ro. Cn lp cc knh thng tin thng mi, cng c vai tr ca cc i din thng mi nc ngoi, y mnh cng tc xc tin thng mi, tham gia, t chc hi ch trin lm gii thiu sn phm, tm i tc, h tr v thc y cc cng ty Vit Nam tham gia vo cc hi ch quc t chuyn ngnh
60
C cu ngnh cn cn nhc cc nhn t li th ca Vit Nam la chn pht trin ph hp, gim vic s dng cng ngh lc hu, tiu tn nhiu nguyn vt liu cng nh gim p lc ln cu nhp khu... Tp trung khai thc th trng ni a kt hp vi th trng xut khu s gim nhng bin ng t tc ng bn ngoi... 2. Gii php, nhn nh ca cc chuyn gia Trong bi vit xut bn ngy 13 thng 5 nm 2011, tc gi Trn Vn Th (H Waseda, Nht Bn) nhn nh rng: Nt tht ca nhiu vn kinh t v m hin nay l chuyn nhp siu, sau bn thng u nm ln n gn 5 t la, trong nhp siu vi Trung Quc chim t trng ln nht. Hin nay t gi ang khuyn khch cho nhp siu. Mc d nhn dn t ang tng gi so vi la M, nh nhp khu vn hng li ln khi hng nhp v bn bng tin ng s c gi tng (do lm pht tin ng) nhng t gi li c gi "n nh". Tnh hnh ny khuyn khch mi ngi nhp khu thay v sn xut hng bn trong nc. Chuyn hng nhp khu chn ln hng sn xut trong nc ang din ra khp mi ngnh ngh ch khng ch l nhp my mc, nguyn vt liu. Cc kin s tp trung lm r vn nhp siu v gii php hn ch. ng cho rng, ng tin Vit Nam ph gi lin tc nhng nhp siu vn ln v tip tc tng.Thng thng ng tin mt gi c tc dng lm tng xut khu v gim nhp khu nhng Vit Nam th khng thy hiu qu , ngc li nhp khu vn tng. Theo ng, c hai nguyn nhn chnh: mt l sc cnh tranh qu km ca hng ha sn xut Vit Nam, hai l chnh sch v qun l nhp khu khng hiu qu. Bao trm ln hai nguyn nhn ny l s thiu vng tinh thn trch nhim v nng lc qun l ca quan chc cc cp. Trong bi vit ca mnh ng a ra nhng phn tch cng nh cc hng gii quyt sau:
61
i vi vn nng lc cnh tranh ca hng ha sn xut ti Vit Nam, do nng lc cnh tranh ca Vit Nam qu yu trong c hng cng nghip v nng phm cht lng cao. iu ny phn nh trong c cu xut v nhp khu. C cu xut khu ca Vit Nam gm phn ln sn phm nguyn liu th hoc s ch v hng cng nghip ch yu dng lao ng gin n. C cu khng thay i trong thi gian di. Nm 2003, trong tng kim ngch xut khu, nng phm chim 25%, nhin liu (ch yu l du th) 21%, vi v may mc 20%. Ba nhm hng ny chim ti 66% tng xut khu nm 2003 v n nay vn khng thay i bao nhiu (nm 2008 t l vn cn ti 63%). Cc loi my mc (gm c linh kin, ph tng) l hng cng nghip ch o trong mu dch ti vng ng , nhng nhng mt hng ny cn chim mt t trng qu nh trong c cu xut khu ca Vit Nam (9% nm 2003 v 11% nm 2008). Mt khc, nhp khu tng nhanh gy ra nhp siu ln v cc ngnh cng nghip h tr chm pht trin, hm lng nhp khu ca hng sn xut cho xut khu v cho tiu dng trong nc rt ln.u t ca doanh nghip nh nc hiu qu thp, hot ng ca doanh nghip t nhn gp kh khn nn khng cnh tranh c vi hng nhp khu.c bit p lc ca hng cng nghip nhp khu t Trung Quc rt mnh.Ti ng , Trung Quc trin khai ngoi thng hng ngang vi cc nc khc (cng xut v nhp hng cng nghip) trong khi vi Vit Nam th c cu hng dc vn cha thy c chiu hng thay i. ng cho rng trong lc nhp siu tng n mc lm bt n trm trng nn kinh t m nhp khu hng tiu dng cao cp vn tng. Nh bo ch phn nh, "lng t nguyn chic nhp khu tng t bin trong bn thng u nm 2011", "cc siu th trn ngp sa, tht, ru bia, thuc l c ngun gc nhp khu"... Hin tng ny l do vic bung lng trong qun l nhp khu. ng kin ngh: d l thnh vin ca WTO, mt nc ang trong tnh trng nhp siu ln, kinh t ang gp nguy c vn c th p dng iu khon t v hn ch nhp khu mt s mt hng nht nh
62
trong mt thi hn nht nh. Ngoi ra, Chnh ph c th nh thm thu tiu th c bit (cao hn ch c nhp khu) i vi cc mt hng tiu th cao cp ni trn. V trch nhim v nng lc ca quan chc, ng a ra nhng hng ci thin nh: i vi hng nng phm, khng i hi cng ngh cao cp v vn ln nhng vn c th cnh tranh c trn th trng trong nc v nc ngoi nu c s quan tm, ym tr ca chnh quyn a phng. Mun sn xut ln v cao cp ha nng phm v thc phm th cn n n lc ca chnh quyn trung ng v a phng hn na. Ngoi ra nh nc cn u t h tng nng thn (xy c s tp trung nng phm, c s bo qun tn kho, trung tm giao dch...), t chc kim tra nng dc tn ng trn sn phm thu hoch, qun l cng ngh v tnh trng v sinh an ton thc phm, t chc hng dn nng dn hot ng sn xut... Thm vo , Chnh ph cn c vai tr tm kim th trng v t chc cho nng dn tip cn th trng, hng dn nng dn lp cc kh c di hn vi cc cng ty thng mi quc t. V cng nghip, nu lnh o quan tm thc s n nhp siu v nng lc cnh tranh ca Vit Nam th a ra cc bin php thu ht cc d n FDI trc tip tng nng lc cnh tranh, v ym tr hot ng ca doanh nghip trong nc (nht l doanh nghip nh v va thiu vn u t v t thng tin v th trng), v nht l khng u tin vn cho cc tp on u t vo nhng lnh vc khng hoc t lin quan n hiu qu tng nng lc cnh tranh ca nn kinh t. Tuy nhin trong bi vit ca mnh ng cng t thi khng ng tnh khi hin nay tin tc thi s khng cho thy cc n lc ni trn, ngc li thy nhng tin nh B Ti chnh va a ra d tho nng mc gi tr xe con cho cp b trng v th
63
trng (theo bo S i Gn Ti p Th. Trong lc dn chng ang khn kh v cn bo gi ny, ti sao B Ti chnh li c d tho ny? Thi ny mu thun vi quyt nh hn ch nhp khu hng xa x v do quyt nh, chnh sch s khng th c hiu lc. Trong nhn nh ca Tc gi Trn Vn Th, ng nu ln mt vn tn ng ca nn kinh t Vit Nam l yu km v trch nhim v nng lc ca quan chc nh nc.Chnh v y l mt tc gi ca mt t chc nc ngoi nn v phng din no s c ci nhn khch quan hn. Bn thn nhm nhn nh rng, vic gii quyt nhng tn ng trong c ch qun l, nng lc hay trch nhim ca quan chc i hi phi c mt s quyt tm n lc ca c h thng chnh ph, v thc hin c cn phi c mt k hoch thc hin di hi. Gp phn a ra cc gii php cho nhp siu, hip hi cc nh u t ti chnh (VAFI) cng ngh mt s cc bin php nh sau: B Ti chnh nn lm cng tc r xot ton din v tng ti a cc loi thu vi nhng mt hng nm trong danh mc khng khuyn khch nhp khu. Ngoi thu, cn b sung thm cc loi ph cao ngn chn theo thng l quc t, chng hn nghin cu ban hnh loi ph mua xe mi ( theo gi tr ca xe t ). Dng cng c ph vi mc t (100% - 300%) gi tr xe c th gim 50% 60% kim ngch nhp khu xe t. Ngn hng nh nc nn xem xt vic ban hnh ban hnh giy php mua ngoi t hoc hnh thc tng t ( Cn c theo Lut Ngn hng ), xem xt xem c th vn dng c khng trong 1 giai on ngn : Doanh nghip nhp khu mun nhp hng tiu dng xa x, hng khng thuc Danh mc khuyn khch nhp khu cn phi xin giy php ti ngn hng nh nc.
64
Hoc hng thng ngn hng nh nc xt duyt k hoch bn ngoi t cho vic nhp khu nhng mt hng nhy cm t h thng cc ngn hng thng mi. Nu tch cc vn dng cc bin php hnh chnh, hoc cc ro cn hp php th hng nm c th gim nhp siu vi nhng nhm hng trn mc t 3 t - 5 t USD. Hip hi ny tin rng nu thc hin gn nh tt c cc gii php trn, cng vi chnh sch ti kha hp l, chnh sch t gi v li sut thng minh th VAFI tin rng trong 10 nm ti VN s tr thnh quc gia xut siu l mc tiu c th m Chnh ph cn hng ti. Nhn nh: VAFI kh lc quan trong vic d bo v tnh hnh nhp siu trong 10 nm ti. Thc t khi p dng cc bin php m hip hi ny kin ngh s c th gp nhiu tr ngi. Bi v nh chng ta bit, cng c thu v cng c ph l nhng cng c c tc dng hai mt, nht l khi hin nay chng ta tham gia vo nhng t chc kinh t ton cu th vic p dng cc mc thu v ph u phi c thc hin theo l trnh cam kt. V vy khng th v mt l do no m mun tng ln bao nhiu l c th tng ln, lm nh th khng nhng vi phm quy tc cuc chi m c th lm cho tnh hnh trong nc cng tr nn kh khn khi gp phi s tr a. Thc t gii quyt trit vn nn nhp siu hin nay chng ta khng th p dng tng bin php ring l m cn c mt h thng cc gii php ng b, h tr nhau trong qu trnh thc hin. l quan im c a ra ti hi tho khoa hc Thc y xut khu, kim sot v hn ch nhp siu do trng i hc Kinh t TPHCM t chc va qua. Bi ton nhp siu c khng nh l cn nhiu hn mt li gii.Hi tho ny thc s tr thnh mt din n i thoi chnh sch gia c quan qun l nh nc v cc nh nghin cu.
65
Li gii u tin l ph gi ng tin, nhng liu n c ci thin tnh trng nhp siu? Cc thnh vin tham d Hi tho trnh by cng trnh nghin cu v nhiu ch nh mi quan h gia t gi hi oi thc (REER) v cn cn thng mi; tm li gii cho bi ton t gi; cc gii php gim nhp siu thng qua ti c cu ngnh hng xut khu, thc y nng lc cnh tranh ca cc ngnh hng nh g, thy sn, Trong hng lot cc kin trao i v t gi, tham lun ca PGS. TS. Nguyn Trng Hoi v ThS. H B Tnh ch ra rng hin nay, t gi hi oi thc a phng (MRER) nm 2000 lm nm gc ca Vit Nam ang mc thp. Ni cch khc, ng VND ang c nh gi cao khong 10% so vi r tin t ca 12 i tc thng mi ln nht, gm Singapore, Malaysia, Thi Lan, i Loan, Trung Quc, Hn Quc, Nht Bn, c, c, Php, Anh v M. iu gp phn lm cho hng ha Vit Nam km cnh tranh trn th trng th gii. Xem xt tng quan gia VND vi tng ng tin ni trn, t gi hi oi thc song phng cho thy tin ng ang c nh gi thp so vi 5 ng tin ca cc nc Trung Quc, Php, c, Thi Lan, Autralia v c nh gi cao so vi ng tin ca 7 i tc thng mi ln cn li. Kt qu nghin cu ny cng ch ra rng gia t gi thc v cn cn thng mi c quan h cht ch vi nhau. iu ny c ngha l vic ph gi ng tin s ng gp vo vic ci thin tnh trng thm ht thng mi.Nhn nh ny c nhiu nh khoa hc v c i din Ngn hng Nh nc tn ng. Tuy nhin, ThS H B Tnh cng nhn mnh: Mc d t gi c quan h kh cht ch vi cn cn thng mi song cn cn thng mi cn ph thuc vo nhiu yu t khc. Do , khng th gii quyt vn nhp siu ch bng cch ph gi ng ni t. Thm vo , quyt nh ph gi cn cn phi cn nhc n s nh
66
hng ca nhiu yu t khc trong nn kinh t. t gi h tr tt cho xut khu, trong di hn cn ly t gi hi oi thc nh l t gi tham chiu trong iu hnh t gi trn th trng. ng Nguyn Ngc Bo, V trng V chnh sch tin t (NHNN) cng by t s tm c vi nhn nh ny. Bi gii th hai: Gim nhp siu t Trung Quc. Bn cnh t gi, mt vn thu ht ng o kin tho lun l hin tng nhp siu t Trung Quc. GS. TS V Thanh Thu (H Kinh t TPHCM) tng kt rng qua 10 nm (1999 2009), trong khi kim ngch xut khu ca Vit Nam sang Trung Quc ch tng 6.6 ln, t 746 triu USD ln 4.91 t USD, th kim ngch nhp khu t Trung Quc li tng t 673 triu USD n 16.44 t USD, tng t bin 24.4 ln. T v th xut siu sang Trung Quc vi gi tr 73 triu USD nm 1999, nhng nm gn y, Vit Nam lin tc nhp siu t nc ny. Nm 2009, nhp siu t Trung Quc ln n 11.53 t USD, chim hn 90% tng gi tr nhp siu ca Vit Nam. Tuy nhin, y ch mi l con s thng k cha y , t trng thc t c th cao hn nhiu do khi lng hng ha xut - nhp qua ng tiu ngch cc ca khu dc bin gii Vit Trung, khi lng hng cc ch bin mu, b phn kinh t ngm vn cha c thng k chnh thc. Qua cc s liu nu trn, GS.Thu nhn nh rng nu gii quyt c vn nhp siu t Trung Quc th cn bn s gii c bi ton nhp siu hin nay. kin ny nhn c s ng h ca mt s nh khoa hc, nhng cng c nhiu kin cha ng tnh. TS. Nguyn Ngc Bo, V trng V chnh sch Ngn hng Nh nc tha nhn, d Trung Quc hin l cng xng ca th gii, song vic chng ta nhp siu mnh t nc ny, m ch yu l hng ha cht lng thp, l tn hiu khng tch cc i vi nn sn xut nc ta. ng Bo cng nhn mnh rng, trong 6 thng
67
u nm 2010, t trng nhp siu t Trung Quc chim khng ch 90% m ln n 99% lng nhp siu ca ton b nn kinh t. D vy, cc i biu nhn nh vic nhp siu t Trung Quc cha hn l vn nn, v i ph vi vn nhp siu t Trung Quc cha chc l li gii cho bi ton nhp siu. Theo , nhp khu nhiu l bn cht ca nn kinh t Vit Nam, bi chng ta ang trong qu trnh thc y tng trng kinh t. Nu khng nhp siu t Trung Quc, liu Vit Nam c th m bo s khng nhp siu t cc quc gia khc?. Hng ha nhp khu vo theo lung vn FDI, ODA, v vi cc cam kt khi gia nhp WTO, Vit Nam khng th can thip hn ch nhp siu bng cc bin php phi th trng. R rng l thu hp khong cch thm ht trong cn cn thng mi, vic thc y xut khu v nng cao tnh cnh tranh ca hng ha trong nc so vi hng ha nhp khu mi l nhng gii php cn c v bi bn. Theo GS.TS on Th Hng Vn (H Kinh t TPHCM), vic xy dng v tham gia vo cc chui cung ng l mt trong nhng gii php quan trng gip hot ng xut nhp khu nc ra pht trin bn vng, hiu qu. Trung Quc hin l nc xut khu ln nht trn th gii, s l iu khng tng nu Vit Nam ra sc i u vi ln sng hng ha thm nhp t Trung Quc. Kinh nghim t cc quc gia ng Nam lng ging nh Thi Lan, Malaysia, Phillipines, Indonesia cho thy, nu Vit Nam mun xoay chuyn tnh th t nhp siu sang xut siu vi Trung Quc, th gii php ti u l hp tc vi Trung Quc trong cc chui cung ng ton cu. Vit Nam c th hp tc, tham gia vo cc chui cung ng ny thng qua 2 cch: nhn outsource mt s cng on/sn phm t cc cng ty Trung Quc, hoc tip nhn cc doanh nghip ang dn thoi vn khi Trung Quc do s gia tng chi ph u vo, in hnh nh cc doanh nghip trong ngnh dt may.
68
Nhn chung, cc kin u ng thun rng nhp siu ang l mt vn gy ra nhiu ri ro cho nn kinh t nhng tm li gii tha ng cho bi ton ny khng phi l chuyn mt sm mt chiu. Chnh sch t gi hay vic i ph vi lung hng nhp khu t Trung Quc u khng phi l nhng gii php cn c. iu quan trng nht l cc c quan qun l nh nc cn c bin php to iu kin cho cc doanh nghip xut khu, c bit l nhng ngnh hng khng ph thuc vo nguyn liu nhp khu, ch trng cng tc xc tin thng mi hng xut khu xm nhp cc th trng mi cng nh tng s u tin ca ngi tiu dng i vi hng sn xut trong nc. Kin ngh gii php hn ch nhp siu, cc nh khoa hc cho rng B Cng thng cn pht huy tt hn vai tr h tr v bo v cc nh xut khu nc ta trc nhng hng ro phi thu quan.V hn ht, bn thn mi doanh nghip nhng ngi trc tip tham gia vo th trng quc t cng nh ni a s l bin s quan trng nht trong qu trnh gii bi ton nhp siu. Bi v ch c cht lng hng ha v dch v tt, gi c hp l mi thuyt phc c ngi tiu dng trong nc cng nh quc t dnh s u tin cho hng made in Vietnam. 3. Cc xut ca nhm A. Cc gii php ngn hn: tng cng cng tc qun l nhp khu nhm trnh hin tng nhp khu trn lan, nhp khu hng km cht lng. a) C quan nh nc Trc tnh hnh nhp siu ngy cng nghim trng, vic kim sot hng nhp khu ngy cng bc thit. Ngoi tr cc mt hng cn thit nh cc hng phc v cho sn xut, xut khucc hng nhp khu km cht lng, khng cn thit nn c xem xt. Cng tc kim tra, gim st hng nhp khu nn thc hin mt cch nghim tc nhm trnh nhp hng km cht lng, va gy nh hng n ngi tiu dng va gy lng ph ngun ngoi t quc gia. Mt khc, lng nhp siu c
69
th gim nu ta hn ch c lng hng nhp d tha. Hng nhp d tha xy ra khi lng hng trong nc c hay d nhng vn nhp thm. Lng hng nhp ny r rng khng cn thit. iu ny i hi nn c s lin kt cht ch gia cc c quan chc nng v nhp khu v sn xut trong nc.C quan ph trch sn xut trong nc s bo cho bn nhp khu v tnh hnh hng ha trong nc v ln danh sch cc hng trong nc d tha bn nhp khu hn ch. Nu cc bn lm vic n v hiu qu, lng hng nhp khu s bt i v tnh hnh nhp siu s c ci thin. b) Doanh nghip Nhp siu khng ch l vn ca Nh nc m cn ca cc doanh nghip xut nhp khu. Nh nc s tng cng cc bin php gim nhp siu nn trc mt s nh hng n cc doanh nghip nhp khu. Nhng khng v th cc doanh nghip xut khu khng lin quan v hu ht cc nguyn liu, my mc, ph tng, linh kin ta u phi nhp khu. D rng cc nguyn liu u vo phc v cho xut khu c hng cc u i hn nhng nu khng cn thn, h s b vng vo nhng vn khng hay. iu u tin, cc doanh nghip nn nm vng cc ngh quyt, quyt nh, thng bo mi ca nh nc c phng n hot ng thch hp. Th hai, trong tnh hnh nhp khu b sit cht,cc doanh nghip nn tm hiu, nm r thng tin i tc, cc quy nh ti nc i tc, kim tra k lng cht lng ca hng ha nhm trnh cc v tranh chp khng cn thit. Nu khng, c nguy c hng ha nhp khu khng cht lng s b gi li, va tn thi gian va mt tin. B. Cc gii php di hn a) Ti c cu nn kinh t Trong giai on hin nay, lng nhp siu nc ta ang duy tr mc bo ng (GS.TS on Th Hng Vn). iu ny cho thy c l hng trong nn kinh t
70
nc ta khin cho lng nhp khu vt xa lng xut khu. Nhiu chuyn gia cho rng gii php lu di khng nhng cho vn nn nhp siu m cn cho nn kinh t chnh l ti c cu nn kinh t. Ti c cu nn kinh t nhm pht huy li th cnh tranh ca t nc, em li hiu qu hot ng v m bo s pht trin bn vng ca t nc. Theo nhm, hng ti cu trc nn kinh t bao gm cc bc sau: (1) chn la mt s ngnh kinh t ch lc, (2) tp trung pht trin ngnh ch lc nh xy dng ngnh cng nghip ph tr, h tr v mt chnh sch, (3) u t vo gio dc con ngi. Do kh nng cn hn hp v vic ti c cu nn kinh t nn nhm xin trch kin ca PGS. TS Ng Don Vnh ca Vin Chin lc pht trin v ti c cu nn kinh t Vit Nam. Trc ht, ng cho rng vic ti c cu nn kinh t khng nn lm trn lan m cn c s chn lc. Mt s ngnh m Vit Nam cn u tin l dch v, nng, lm nghip, thy sn v mt s lnh vc Vit Nam c li th nh: sn xut in, phn mm, luyn thp cao cp, c kh ch to, cng ngh thng tin, cng ngh sinh hc, sn xut vt liu, dc phm, ch bin nng lm thy sn. Trong lnh vc dch v th pht trin ti chnh, du lch, vn ti quc t. Trong lnh vc nng lm thy sn th pht trin trng la go, c ph, cao su, ch, iu, cy n tri, chn nui ln, c, g vttrng rng v nui trng thy sn vi cng ngh hin i. Mc ch ca vic chn cc ngnh ny theo ng l cc ngnh dch v, sn xut cng ngh cao v sn phm c gi tr quc gia chim t trng cao hn v tng cng mc quan trong cc ngnh t vn, thit k, thng tin, o to, cha bnh cht lng cao. thc hin iu ny, cn c s tham gia ca Nh nc v doanh nghip.S phi hp gia hai ch th ny i hi cn c ngun nhn lc gii v tn ty. Nh nc cn hot ng hiu qu, i ng cng chc, vin chc c nng lc v trch nhim cao. Trong c cu doanh nghip Vit Nam, cn c nhng doanh nghip mang tm vc quc t.Nhng i hi ny nhn mnh n vai tr ca cng tc o to, gio dc ca Vit Nam phi c nhng bc tin xa, p ng nhu cu t nc.
71
b) Tng tnh cnh tranh ca doanh nghip Vit Nam Nh phn tch trn, cc doanh nghip Vit Nam ang dn b ln p trn chnh th trng trong nc trc s tn cng t ca hng ha nhp khu.Trong mt nn kinh t th trng, nht l khi Vit Nam gia nhp WTO, cc doanh nghip trong nc khng cn c th da dm vo s bo h ca Nh nc.H phi t lc cnh sinh tn ti trn thng trng.Mt khi doanh nghip trong nc t c s tin tng ca ngi tiu dng th h mi c th tr vng lu di c. Lng hng ha nhp khu do m t i do vp phi cnh tranh t hng ni a. V th, c th ni nng cao nng lc doanh nghip trong nc l mt bin php gim nhp siu hiu qu. Mun c nh vy, cc doanh nghip trong nc cn nng cao nng lc qun tr c th lo li con tu doanh nghip vt qua i th cnh tranh.Nh ni, cc mt hng nhp khu khng ch hn hng ni v mu m m cn v cht lng, gi c.Nu ch cc doanh nghip tm ti ci tin v cng ngh, sn xut th h mi c th tn ti c. Ngoi ra, cc doanh nghip Vit Nam hin gi rt b ng v thng tin th trng nh v i th, nhu cu ca khch hng Do , cc doanh nghip nn ch ng trong vn ny. H c th t lm hoc thu cc cng ty nghin cu th trng c th p ng nhu cu khch hng tt nht. a s cc doanh nghip trong nc thuc loi va v nh.ng trc cc i th nc ngoi c nhiu kinh nghim i hi cc doanh nghip trong nc on kt li.iu ny cn thit phi c Hip hi ca tng ngnh kinh doanh. Vai tr ca Hip hi ny l cung cp thng tin v th trng, t vn php lut v gii p thc mc cho cc thnh vin. ng thi, Hip hi s l ngi i din doanh nghip ni ln nguyn vng cu h cho c quan c thm quyn. Tuy nhin, hin nay c rt t nhng Hip hi nh th do tm l lm n manh mng, chp git ca doanh nghip trong nc. Do , trc tin, cc doanh nghip trong nc cn thc c tnh th hin nay v thay i cch hot ng ca mnh.
72
c) Gia tng gi tr mt hng xut khu Hin nay, Vit Nam l mt trong nhng nc hng v xut khu vi cc mt hng xut khu ni ting nh dt may, go, c ph Tuy nhin, gi tr tng thm khi xut khu cc mt hng ny li khng cao. C t nht hai nguyn nhn cho vn ny. Th nht, c s h tng, cng ngh cn yu km, kh nng d bo hn ch v khu nghin cu th trng cha c coi trng.in hnh cho trng hp ny l go Vit Nam. D l nc xut khu go ln trong khu vc, nhng vn cn mt s iu cn bt cp nh quy m sn xut nh l, t pht, quy trnh thu mua, vn chuyn lc hugy ra tht thot v gim cht lng go. c th ci thin tnh hnh, cn c chin lc pht trin lu di, nng cp c s h tng hin ti v thc hin nghin cu th trng.Nguyn nhn th hai, cc doanh nghip Vit Vit Nam cha tht s tham gia vo chui gia tr ton cu v mng li phn phi ton cu.Theo GS.TS on Th Hng Vn pht biu trong hi tho Thc y xut khu, kim sot v hn ch nhp siu rng cc doanh nghip Vit Nam (FDI) ang trnh lp rp- cng on thp nht trong chui gi tr ton cu. Do , nng cao gi tr xut khu, ta cn tin hnh tham gia vo cc cng on cao hn, thm nhp ngy cng su vo trong chui gi tr. y l mt gii php mi l v kh thi.iu quan trng l cc doanh nghip cng cn nng cao kh nng hn na v cng ngh, con ngi (nhn cng v qun l), ti chnh c th tin su vo trong chui ny. d) Xut khu bng gi CIF, nhp khu bng gi FOB Mt gii php lin quan nhiu nht ti Logistics v Bo him: Xut khu gi CIF (Cost Insurance Freight) v nhp khu gi FOB (Free On Board), iu m hin ti ang c thng nhn Vit Nam lm hon ton ngc li. Theo tnh ton nm 2007 th nu chng ta s dng dch v Logistics v Bo him trong nc v xut khu trong iu kin CIF, chng ta c th tit kim khong
73
3 t USD, v nu chng ta nhp khu trong iu kin FOB, chng ta c th tit kim khong 4 t la M. V vy, vic xut khu gi FOB, nhp khu gi CIF lm cho chng ta b mt mt s lng ln ngoi t. Hn na, khi chng ta xut khu gi FOB, nhp khu gi CIF, chng ta khng c quyn giao hng, t khng th c nhng li ch t vic chn ng, hoc phng tin. V n cng c nh hng xu n ngnh cng nghip bo him trong nc. Nh chng ta bit, thu nhp ca cc cng ty bo him ch yu xut pht t bo him thng mi, v n rt c li cho t nc. Nhng khi doanh nghip xut khu theo gi FOB v nhp khu gi CIF, cc quyn ca bo him s thuc v thng nhn nc ngoi. Chng ta hin ang kinh doanh mt s lng rt ln ca hng ha, v nh vy c ngha l chng ta ang mt i mt s tin tht ln ph bo him khi giao dch trong iu kin ny. iu ny lm tn thng nn kinh t nc nh. Cch thc p dng hnh thc xut nhp khu ny: Thc t, ngnh hng hi chng ta khng mnh, cc cng ty Logistics cn yu km, v thiu cc i l nc ngoi. Hn na, mc cc ph vn chuyn cao, nhiu tu c, v tu chuyn dng th him. D mt mt no , cng nghip hng hi Vit Nam cha p ng nhu cu ca thng nhn, nhng trn thc t, hin nay c 36 cng ty vn chuyn v i l ti Vit Nam. V vy, cc doanh nghip nn tm thm thng tin v nhng cng ty ny v to dng mi quan h tt so snh v la chn i tc ph hp nht. Uy tn ca ngnh cng nghip bo him trong nc kh thp. Nguyn nhn l do trong mt thi gian di ch c mt cng ty bo him ti Vit Nam. V vy, rt nhiu yu cu bo him c gii quyt t t, v Doanh nghip phi mt rt nhiu thi gian cho cng tc bo him hng xut nhp khu. Nhng by gi c nhiu thng tin hn v cng ty bo him, v dch v bo him ti Vit Nam ngy
74
cng uy tn. Cc doanh nghip c th xem xt Cng ty bo him Bo Vit, Cng ty Bo Minh, Cng ty PTI, PJICO, Cng ty Bo Long, vv. Hin nay, chng ta thiu s phi hp gia doanh nghip xut nhp khu, doanh nghip vn chuyn, v cng ty bo him. l l do ti sao doanh nghip xut nhp khu tip tc xut khu trong iu kin FOB v khng bao gi quan tm n thu nhp ca doanh nghip vn chuyn nc nh. Chnh ph cn c chnh sch khuyn khch doanh nghip xut nhp khu phi hp vi cc cng ty vn ti v bo him khi xut khu gi CIF, nhp khu gi FOB. Doanh nghip Vit Nam thng t vn, h thng phi vay ngn hng khi kinh doanh, v vy m khng tin thu tu hoc mua bo him. Nhng trn thc t, h c th s dng th tn dng (L/C) c vay ngn hng nhiu hn khi xut khu trong iu kin CIF. V h cng phi tr t hn cho ti khon k qu pht hnh L/C khi nhp khu trong iu kin FOB. Trong nhiu thng v, cc doanh nghip nc ngoi tht s kho lo hn chng ta khi m phn. V vy, h c th ly c quyn vn ti khi thc hin xut nhp khu vi Vit Nam. V vy, cc doanh nghip xut nhp khu nc nh cn o to nhiu hn v k nng m phn cho nhn vin c c quyn vn chuyn. Ngoi ra, mt phn khin cc doanh nghip ang xut FOB, nhp CIF l v lo s ri ro v trch nhim khi phi xut CIF, nhp FOB, v vy cc doanh nghip cng phi nghin cu v cp nht kin thc v vn ti v bo him nhiu hn na, t dng cm s dng cch thc xut nhp khu ny v mt ngun li ln hn cho bn thn doanh nghip v c cho t nc. Ni chung, vic xy dng mt c s h tng tt v vng chc nht cho Xut Nhp khu Vit Nam l c mt qung ng di, mt gii php di hn v gp nhiu kh khn. Nhng n s l tin cho nhng ln xut nhp khu sau ny c d dng hn. Doanh nghip xut nhp khu phi tin vo doanh nghip vn ti trong
75
nc v cng ty bo him, ng thi phi hp cht ch vi nhau. Hn na, doanh nghip cn phi c chun b tt khi m phn vi cc i tc nc ngoi trnh bt li. Chng ta cn phi thay i hnh thc xut nhp khu thnh xut CIF, nhp FOB phn no gip nn kinh t ca Vit Nam gim nhp siu. e) Pht trin du lch ngnh xut khu ti ch: Mun gii quyt tnh trng thm ht cn cn thanh ton do nhp siu trin min, ng thi tng d tr ngoi t cho t nc, theo nhm, pht trin du lch l mt gii php khng qu tm vi nhng mang li hiu qu nhanh hn u t vo cc ngnh kinh t m khng phi th mnh ca Vit Nam. Th nht, du lch mang li ngun thu ngoi t di do cho t nc. Th hai, Vit Nam c li th thin nhin, nhiu danh lam thng cnh nn vic pht trin du lch s tr nn thun li v d dng hn. Th ba, du lch l mt ngnh cng nghip khng khi, khng phi u t qu nhiu vi nhng k thut phc tp, khng hao mn nhiu ti nguyn v sc lao ng, li nhanh chng mang li hiu qu. Sau y, nhm s im s tnh hnh du lch Vit Nam, nhng ng gp ca du lch cho nn kinh t v nhng gii php c bn pht trin du lch Vit Nam. Hi ng l hnh v du lch th gii (WTTC) a ra nhng con s nh gi v du lch Vit Nam trong nm 2010 nh sau: Tnh hnh du lch Vit Nam nhng ng gp ca du lch cho nn kinh t: Vit Nam ng th 12/181 quc gia tng trng du lch di hn. Theo , ng gp trc tip ca du lch Vit Nam nm 2010 vo GDP l 73.800 t ng (tng ng gn 4 t USD), chim 3,9% GDP; lao ng trc tip tham gia vo lnh vc du lch l 1.397.000 ngi, khong 3% tng s lao ng ton quc. Tuy nhin, cc con s gin tip (kh chnh xc v tnh theo ti khon v tinh) cao hn rt nhiu. Ngnh du lch ng gp gin tip ti hn 231.200 t ng vo GDP
76
(tng ng 12,5 t USD), khong 12,4% GDP; c 4.539.000 ngi hot ng gin tip trong lnh vc du lch, chim 9,9% tng lao ng ton quc. Nm 2020, d kin ng gp gin tip ca ngnh Du lch s l 738.600 t ng (tng ng 32,658 t USD), khong 13,1% GDP; c 5.651.000 cng n vic lm gin tip trong du lch, chim 10,4% tng s vic lm. Gi tr tng trng ca du lch l 3,4% nm 2010 v s tng ln 7,3%/nm trong 10 nm ti. Thu nhp du lch nh xut khu ti ch t khch quc t v hng ha du lch d kin to ra 84.700 t ng (tng ng 4,58 t USD), chim 6,7% tng xut khu c nc trong nm 2010. Nm 2020 s t 285.300 t ng (tng ng 12,6 t USD), chim 7,3% tng xut khu c nc. u t du lch trong nm nay c tnh 62.900 t ng, chim khong 10,2% tng mc u t c nc. n nm 2020 vn u t cho du lch s t 195.600 t ng, chim 10,3% tng mc u t. Theo nhng con s trn th mc tiu d kin nm 2020 t 15,900 t USD doanh thu t du lch, ng gp 6% vo tng GDP, thu ht 752.300 lao ng trc tip trong lnh vc du lch m Tng cc Du lch a ra l qu khim tn. Trong tng s 181 quc gia, vng lnh th c WTTC nghin cu, c tnh th du lch Vit Nam ng th 47 trn th gii v pht trin tng th, ng th 54 v nhng ng gp cho nn kinh t quc gia v ng th 12 trong s tng trng di hn (trong vng 10 nm ti). C th ni, du lch l ngnh thu ngoi t hiu qu nht. Trong khi lng v kim ngch xut khu du th ang c xu hng gim mnh; cc ngnh dt may, da giy ch yu l gia cng, t l nguyn liu nhp khu cao;
77
thy sn ph thuc vo thc n nhp khu ln, ngc li, phn gi tr gia tng trong sn phm du lch li kh ln. Ph ch tch kim Tng th k Hi Khoa hc Kinh t Vit Nam, GS. Nguyn Quang Thi tnh ton, thu nhp du lch trc tip khong 4 t USD, nhng nu tnh c thu nhp m ngnh du lch gin tip em li cho cc ngnh nh vn ti, vn ha, thng mi, bu chnh vin thng, t vn, bo him, ngn hng d kin ln ti trn 6 t USD, tng ng 6,5-7% GDP. Trn thc t, tim nng pht trin du lch Vit Nam cng thu ht s quan tm ca nh u t nc ngoi. TS. Phm Trung Lng cho bit, t nm 2001 n ht thng 7/2008, c nc c 250 d n u t vo lnh vc du lch c cp php vi tng vn ng k t 4,466 t USD, chim 3,96% v s d n v 15% v vn ng k trong tng u t FDI chung c nc. Sau giai on ny, vn FDI vo lnh vc du lch tng mnh. Ring nm 2009, thu ht u t nc ngoi vo du lch t 8,8 t USD trn tng s 22,48 t USD vn FDI ng k vo Vit Nam, chim 41%, Tng cc trng Nguyn Vn Tun a thm thng tin. Sau giai on ny, vn FDI vo lnh vc du lch tng mnh. Ring nm 2009, thu ht u t nc ngoi vo du lch t 8,8 t USD trn tng s 22,48 t USD vn FDI ng k vo Vit Nam, chim 41%, Tng cc trng Nguyn Vn Tun a thm thng tin. Cho n nm 2009, ngnh du lch to ra khong 450 nghn lao ng trc tip v khong 1 triu lao ng gin tip. Pht trin du lch cng gp phn thc y pht trin nhiu ngnh kinh t lin quan nh hng khng, xy dng, thng mi, dch v, tiu th cng nghip
78
ng lu , du lch Vit Nam hon ton c c hi duy tr tng trng cao trong giai on ti. T chc Du lch Th gii (UNWTO) d bo, sau khi thot khi khng hong, ngnh cng nghip khng khi th gii s phc hi mnh trong nm 2010, tng khong 3-4%, trong chu - Thi Bnh Dng v Trung ng l hai khu vc c tc tng trng cao. Cng theo t chc ny, n ht qu 1/2010, khch du lch quc t trn ton cu tng 2% sau 14 thng suy gim, trong chu - Thi Bnh Dng tng trng mnh nht, t 10%. Vit Nam nm trong s 5 nc tng trng khch du lch ng u th gii, tng 36%, ng u khu vc ng Nam , Tng cc trng Tng cc Du lch Nguyn Vn Tun chia s. Tuy nhin, nng lc cnh tranh ca ngnh du lch VN vn cn thp. Mc d t c mc tng trng cao trong mt thi gian di, nng lc cnh tranh thp vn l quan ngi ln ca ngnh du lch Vit Nam, c bit trong giai on cc nc trong khu vc ngy cng quan tm a ngnh kinh t ny tr thnh tr ct chnh cho tng trng ca mnh. Theo TS. Phm Trung Lng, nng lc cnh tranh ca du lch Vit Nam vn cn mc thp. Mc d t nh cao v lng khch quc t v thu nhp du lch trong nm 2008, nhng cng nm , Vit Nam xp v tr 97 trn tng s 113 quc gia, vng lnh th c xp hng v du lch, trong khi Singapore xp th 7, Malaysia th 32, Thi Lan 42 Vit Nam cha c sn phm du lch c th, cht lng sn phm du lch cha cao song gi c thiu cnh tranh; nhiu khu, im du lch pht trin t pht, cha c u t ng tm; nhiu chng trnh du lch cn n iu, trng lp, cha p ng nhu cu a dng ca du khch; dch v du lch cha a dng, cht lng thp, t hp dn, TS. Lng khi qut li nhng im yu cn khc phc ca du lch Vit Nam.
79
Nhn trn gc v m, TS. Trn Th Minh Ha (i hc Khoa hc x hi v T nhin) cho rng cc yu t nh thu, t gi ca Vit Nam cng l ro cn cho tng trng lng khch v thu nhp du lch trong giai on va qua. So snh biu thu thu nhp doanh nghip v thu gi tr gia tng gia Vit Nam v cc i th cnh tranh trong khu vc, TS. Ha cho rng, mc thu ca c hai sc thu ny cao nht Vit Nam v Indonesia. Trong khi , t nhiu nm nay, Thi Lan cho p dng hon th gi tr gia tng i vi du khch h gi sn phm v khuyn khch cc i tng ny tng chi tiu. iu ny c ngha rt ln i vi vic thu ht khch du lch, kch thch h mua sm v lm h hi lng, TS. Ha lu . Cng theo b Ha, sut nhiu nm qua, Vit Nam duy tr vic nh gi VND cao hn thc t, khin cho khch du lch nc ngoi b thit hn. Cho nn, trong sut giai on va qua, khong cch v lng khch quc t gia Vit Nam vi 4 nc dn u khu vc l Malaysia, Thi Lan, Singapore, Indonesia lun trong khong t 2-5 ln; khong cch v thu nhp du lch cng thi k lun nm trong khong t 1,5-4 ln. Gii php a du lch Vit Nam tr thanh ngnh kinh t mi nhn: Trong phm vi nghin cu hn hp ca ti, nhm ch xin a ra mt s gii php pht trin du lch Vit Nam trong thi gian ti: t u tin pht trin ngnh du lch ln hng u trong nhng ngnh kinh t trng im. Pht huy li th cnh quan sn c, t xy dng nhng chin lc pht trin ng b theo chiu su nhm nng cao cht lng dch v du lch Vit Nam; nng cao thng hiu du lch Vit trong mt du khch quc t.
80
Kt hp du lch vi cc hot ng vn ha, m thc ca Vit Nam. Vi cc mn n phong ph v a dng, Vit Nam c th tr thnh Bp n ca th gii nh li ca cha Marketing hin i Philip Kotler. Vic qung b vn ha m thc cn c tin hnh mt cch bi bn, c chin lc c th v quy hoch di hn. Vn ha m thc ca ngi Vit c th l im khi u cho vic xy dng thng hiu quc gia. V vi thng hiu l bp n ca th gii, chng ta s c iu kin v c s chc chn nht ti cu trc v chuyn i nn kinh t. Bp n ca th gii c th l mt khi nim rt rng bt u t nhng mn n truyn thng, nhng b quyt v cng ngh ch bin chng, n cc sn phm nng nghip v nhng ch phm i km, n cc vt dng phc v n ung, cch bi tr phng n, cc dch v t vn v dinh dng v sc khe... V s cc dch v v sn phm khc, thm ch c ngnh sn xut nng nghip c th n theo y Theo tin s Nguyn S Dng bo Tui tr ng ngy 19/08/2007. f) Thu ht kiu hi Chng ta bit, nhp siu trin min dn n tnh trng thm ht cn cn thng mi. gim tnh trng ny, nh nc cn mt lng ngoi t ln b p thm ht. Thit ngh, thu ht kiu hi l mt gii php c th thc hin c trong ngn hn v hiu qu li cao. V Qun l Ngoi hi Ngn hng Nh nc Vit Nam cho hay, lng tin Vit kiu gi v nc trong nm 2010 ln ti 8 t la (c th b p c gn 65% nhp siu nm 2010), tng hn 25% so vi nm 2009, v hin c nc c trn 3.200 d n u t ca kiu bo vi tng s vn gn 5,7 t USD. Lng ngoi t ngi Vit nc ngoi chuyn v Vit Nam c Ngn hng Th gii d bo s tng thm 6,2% trong nm 2011.
81
Thng k ca y ban v ngi Vit Nam nc ngoi - TP. H Ch Minh, trong nm qua c 3.700 kiu bo 32 quc gia, vng lnh th v thn nhn v nc trc tip ti cc c quan h tr kiu bo tm hiu v chnh sch, php lut lin quan ti u t, nh t, lao ng v c tr (tng 37% so vi nm 2009). C th, c 2.200 h s h tr hnh chnh, php l cho kiu bo, lm cu ni cho kiu bo lin h ti cc c quan chc nng Nh nc. Ngoi ra, c quan Nh nc qun l v ngi Vit Nam nc ngoi cn nhn c lin h ca ng o cc t chc ngi Vit Nam nc ngoi ti Php, B, Thy S, Anh, Hoa K, Slovakia, Canada, Nepan... by t quan tm ti cc chnh sch u t trong nc. ng gp ln nht ca tr thc kiu bo i vi t nc trong nm qua l cc chng trnh thit k v ch to th nghim thnh cng b chp vi x l 32 bit mang tn VN1632 ( c Trung tm o to cng ngh thng tin v t ng ha ti khu cng ngh cao TP. H Ch Minh nghim thu) v Cng trnh nghin cu v An ninh nng lng v bin i kh hu Vit Nam. Theo thng k n cui nm 2010 c trn 2.500 doanh nghip kiu bo ng k kinh doanh ti TP. H Ch Minh vi tng vn iu l gn 37 ngn t ng, vi 117 d n c cp giy chng nhn u t (tng vn u t l 275,2 triu USD). Ring ti khu cng ngh cao thnh ph c 10 d n ca kiu bo u t vi tng vn u t ln ti 158 triu USD. ng L Quc Hng - Tng lnh s Vit Nam ti thnh ph San Francisco (M) nhn xt ngi Vit Nam d u, sng trong hon cnh no, d l ngi lao ng chn tay hay tr thc, d ri t nc ra i trong hon cnh no, cng u c chung mt im l lun chm lo, gi gn ct cch, bn sc, tm hn Vit, vn m tnh ngha vi qu hng, t nc. Hn na, Vit kiu c bit l tng lp tr thc l nhng ngi c o to nhng mi trng tin tin trn th gii. Nu tn dng c ngun nhn lc cht lng cao ny, chng ta s c mt i ng pht trin nhng ngnh sn xut i hi trnh k thut cao m khng cn phi thu chuyn gia, vn hn ch hiu bit v
82
vn ha, ngn ng cng nh khng c tinh thn ng gp cho t nc nh ngi Vit Nam. Thit ngh, chnh ph cn tn dng ngun lc kiu bo, trc ht l kiu hi ci thin cn cn thng mi, tng ngun ngoi t trong nc bng nhng chnh sch c th. Sau y l mt s gii php ch yu m nhm xut: Tng li sut huy ng la thu ht ngun ngoi t t kiu bo chy vo ngn hng. S d lng kiu hi nm 2010 tng mnh l do chnh sch kiu hi trong nc thng thong v li sut huy ng ngoi t ca cc ngn hng trong nc cao hn nc ngoi, khin Vit kiu tng lng tin chuyn v. To iu kin cho cc d n ca Vit kiu ti Vit Nam c iu kin gii ngn kp thi, c bit l cc d n mang tnh hiu qu cao v thit thc. Xy dng knh cung cp thng tin ring cho Kiu bo v cc chnh sch ca nh nc. Ti Hi ngh tng kt nm 2010 v trin khai cng tc nm 2011 ca y ban v ngi Vit Nam nc ngoi (UBVNVNONN) TP. H Ch Minh sng 17-3-2010,ng L Hong QunCh tch UBND TP. H Ch Minh pht biu:cn ch ng thng tin ti kiu bo nhng vn m kiu bo quan tm bng nhng ngun chnh thng khng ch b con hiu ng v t nc, m cc th h tr kiu bo ghi nh truyn thng ca dn tc lun hng v qu hng c bit hn na l xy dng mt mi trng u t lnh mn, cc chnh sch thng thong, minh bch. C nh th Vit kiu mi c th an tm chuyn vn v nc u t. g) Nam y mnh cuc vn ng Ngi Vit Nam u tin dng hng Vit
83
Ti Hi ngh s kt 6 thng u nm 2010 trin khai Cuc vn ng Ngi Vit Nam u tin dng hng Vit Nam ca B Chnh tr, Th trng B Cng thng H Th Kim Thoa, trng Ban ch o cuc vn ng (CV) ca B Cng thng khng nh: CV khng phi l gii php tnh th m y s l chng trnh khng c kt thc khng ch em thng hiu Vit n vi ngi Vit m cn xy dng nn tng vng chc cho th trng ni a. CV to iu kin thun li cho sn xut trong nc, cho hot ng v pht trin ca doanh nghip Vit Nam, hng ti vic nng cao cht lng v cnh tranh ca hng Vit. Cc doanh nghip nhn thc su sc ngha ca CV l mt c hi vng nng cao uy tn thng hiu i vi ngi tiu dng, em li c hi sn xut kinh doanh ti th trng ni a. Theo kho st, ghi nhn ca B Cng thng, thc hin CV, sn phm, hng ha c ci thin ng k v mu m, cht lng trn c s ng dng cng ngh hin i, sn xut theo tiu chun quc t, tng bc p ng nhu cu ca ngi tiu dng, thay i hnh vi ca ngi tiu dng. B H Th Kim Thoa cho bit: Cc doanh nghip cha tht ch trng n cng tc nghin cu th trng v h tr xy dng sn phm thng mi pht trin trn th trng ni a. Nhiu doanh nghip cn thiu kinh nghim, k nng bn hng, c bit l k nng chm sc khch hng, kinh nghim xc tin thng mi.Khng t doanh nghip khng quan tm n th trng ni a, c bit l cc doanh nghip xut khu. Theo Vietnam+, kt qu iu tra ca Tp on Grey Group (M), trc y c n 77% ngi tiu dng VN a chung cc thng hiu nc ngoi, tc ch c 23% ngi tiu dng a chung cc thng hiu trong nc. Nhng theo iu tra mi nht, sau 1 nm pht ng CV NVNTDHVN c 58% ngi tiu dng quan tm n hng Vit. C th hn, trong nm 2010, hng Vit tiu th trong h thng siu th Co.opMart tng ln 58% so vi cng k, trong khi hng ngoi nhp ch tng 22%.
84
Tuy nhin, cuc vn ng tht s tr thnh mt cuc Cch mng v thi quen tiu dng, cn c nhng bin php mnh m hn. Sau y l mt s xut ca nhm: Thc hin ng b v quyt lit, to thnh mt ln sng trong ngi dn. u tin dnh cc knh truyn thng cho qung co hng Vit. Mt trong nhng iu kin quan trng nng cao thc s dng hng Vit cho ngi dn l khu qung b, tip th th chng ta li lm cha tt. Ngi dn mun mua hng Vit nhng h li khng h c thng tin g v sn phm, trong khi ngy no trn TV cng pht nhng on qung co v nhng sn phm tng t nhng ca nc ngoi sn xut. Nh vy, khi cn mua sn phm y, iu u tin ngi tiu dng ngh n s l sn phm m mnh c thng tin ch khng phi l mt ci tn l hoc t khi c nhc n. V th, cc c quan bo i cn phi phi hp a hng Vit ln cc knh qung b hiu qu. Nhng trn ht vn phi m bo v r sot li cht lng ca cc mt hng Vit Nam, trnh gy mt uy tn cho ngi tiu dng. Doanh nghip Vit cn nng cao nhn thc v uy tn cht lng, t pht huy ni lc c th cnh tranh vi hng ha nc ngoi ang trn lan ti th trng Vit Nam. Chnh ph nn c nhiu chnh sch h tr pht trin sn xut trong nc, gip cc doanh nghip ci tin k thut, nng cao cht lng sn phm c th cnh tranh vi sn phm nc ngoi.
85
KT LUN
Tuy nhp siu t c tc dng kch thch nn kinh t, nhp siu s lng ln ko di s khin cho nn kinh t kh pht trin n nh v l nt tht ca nhiu vn kinh t v m ti Vit Nam hin nay. Cc s liu cho thy tnh hnh nhp siu ti Vit Nam ngy cng trm trng. Trong nm 2010, Vit Nam l quc gia nhp siu ng th 41 th gii v cao nht trong khu vc ng Nam . Vit Nam ch yu nhp siu cc mt hng c gi tr cao nh my mc, thit b hay hng tiu dng cao cp t cc th trng chu , c bit l Trung Quc. Nhp siu Vit Nam do nhiu nguyn nhn tc ng Nhp siu khng phi l mt vn n gin, v khng th c gii quyt trong ngn hn. Tuy nhin, khng phi v th m ta l l khng nh gi ng cc ri ro nn kinh t c th gp phi do nhp siu. Thi gian qua, Nh nc lin tc a ra hng lot cc bin php n nh kinh t v m, chng lm pht, chng nhp siu, chp nhn iu chnh ch tiu k hoch v tng trng theo hng h thp ch tiu so vi trc. Nhng gii php ny bc u gim lng nhp siu.Tuy nhin, v lu di, phi c s phi hp gia chnh ph, doanh nghip v ngi dn c th hon ton xoay chuyn c tnh th ca t nc. Trong phm vi nghin cu ca nhm, nhm ngh v lu di nh nc nn ti cu trc c cu nn kinh t mt cch hp l hn. Bn cnh , nh nc cng nn ch trng pht trin cc ngnh dch v nh du lch vn l nhng ngnh i hi t lng nhp khu nhng li cho hiu qu thu ngoi t cao. Ngoi ra, cng khng km phn quan trng l phi tch cc nng cao thc tiu dng hng Vit ca ngi dn, t gim thiu lng nhu cu nhp khu khng cn thit.Nu c c s phi hp ng b gia chnh ph, doanh nghip v nhn dn, Vit Nam s c nhiu hy vng thot khi tnh trng nhp siu gy khng t kh khn cho nn kinh t trong thi gian qua.
86
TI LIU THAM KHO

Ting Anh 1. Alessandria, G., 2007. Trade deficits aren't as bad as you think. Business Review, (Q1), pp.1-10. 2. Anon., n.d. Balance of Trade. [Online] Available at: http://en.wikipedia.org/wiki/Balance_of_trade [Accessed 16 May 2011]. 3. Capozzi, C., 2011. What is the Competitive Advantage of Trade Surplus and Trade Deficit? [Online] Available at: http://www.ehow.com/info_8150354_competitivetrade-surplus-trade-deficit.html [Accessed 18 May 2011]. 4. Congressional Budget Office, 2000. Causes and Consequences of the Trade Deficit: An Overview. [Online] Available at: http://www.cbo.gov/doc.cfm?index=1897&type=0 [Accessed 18 May 2011]. 5. Elwell, C.K., 2008. The U.S. Trade Deficit: Causes, Consequences, and Cures. Congressional Research Service. 6. Harvest Investment Group, Inc., 2011. Trade Deficit. [Online] Available at: http://www.higbank.com/index.php?option=com_content&view=article&id=187& Itemid=197&lang=en [Accessed 17 May 2011]. 7. Hoffman, M.E.S., 2005. The Exchange Rate and the Trade Deficit: What's the Relationship?. 8. Lamond, E. & Cunningham, W., 1929. A Discourse of the Common Weal of this Realm of England. Cambridge University Press. 9. Liew, K., Lim, K. & Hussain, H., 2003. Exchange Rate and Trade Balance Relationship: The Experience of ASEAN Countries. International Trade 0307003, EconWPA. 10. Morici, P., 1997. The Trade Deficit: Where does it come from and What does it do? Economic Strategy Institute.
87
11. Schmidt, M., 2007. In Praise of Trade Deficits. [Online] Available at: http://www.investopedia.com/articles/economics/08/trade-deficit-effects.asp [Accessed 16 May 2011]. 12. Tripp, G., 2007. "Balance of Trade." Encyclopedia of Business and Finance, 2nd ed. [Online] Available at: http://www.encyclopedia.com/doc/1G21552100030.html [Accessed 16 May 2011]. 13. Wang, Q., 2001. Import-Reducing Effect of Trade Barriers: A Cross-Country Investigation. IMF Working Paper. IMF. Ting Vit 1. Anon., 2010. Nhp siu ko di: T gi hay c cu kinh t? Thi bo Kinh t Si Gn. 2. Bo, N.T., 2010. Cch nhn khc v nhp siu. Thi bo Kinh t Si Gn Online. 3. Chi, L., 2010. Vn nn nhp siu t Trung Quc. [Online] Available at: http://vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2010/09/3ba20726/ [Accessed 16 May 2011]. 4. Ch, P.., 2011. Cu chuyn nhp siu: Hai nguyn nhn chnh. Thi bo Kinh t Si Gn Online. 5. Giang, T. & Lun, T., 2011. Tm ch kh tho t khi tnh trng tng trng thi u bn vng. [Online] Available at: http://daidoanket.vn/PrintPreview.aspx?ID=28209 [Accessed 17 May 2011]. 6. H, N.T.T., 2011. Ti p tc cuc vn ng gi Vi t Vi t m v o chiu su, lan ta rng. [Online] Available at: m u ti n dng h ng
http://www.sggp.org.vn/kinhte/2011/2/250786/ [Accessed 22 May 2011]. 7. Hangviet.vtv, 2011. ngi Vi t u ti n dng h ng i t. [Online] Available at: http://www.nguoiviethangviet.org.vn/index.php?option=com_content&view=articl e&id=867:de-nguoi-viet-uu-tien-dung-hang-viet&catid=52:giai-phap-thitruong&Itemid=243 [Accessed 22 May 2011].
88
8. Lim, H., 2010. u u vi nhp siu. [Online] Available at: http://www.sggp.org.vn/thitruongkt/2010/9/237439/ [Accessed 17 May 2011]. 9. Lng, P.T., 2007. Pht trin sn phm du lch c th nng cao sc cnh tranh ca Du lch Vit Nam. Tp ch Du lch Vi t Nam, (8/2007). 10. Mnh, T. & Trang, Y., 2011. Kin ngh gim nhp siu n nh kinh t. Bo Php Lut. 11. Minh, .T., 2010. Nhp si u: u l nguy n nhn chnh? [Online] Available at: http://vepr.org.vn/home/index.php?option=com_content&task=view&id=710&Ite mid=327:testset [Accessed 16 May 2011]. 12. N.M, 2007. Chng ta nhp khu nhng g? [Online] Available at: http://vietbao.vn/Xa-hoi/Chung-ta-nhap-khau-nhung-gi/45257692/124/ [Accessed 17 May 2011]. 13. Ngha, N.D., 2010. 10 bt cp trong xut khu. [Online] Available at: http://vnexpress.net/gl/ban-doc-viet/kinh-doanh/2010/04/3ba1b17b/ [Accessed 17 May 2011]. 14. Nghi, T.V. & Minh, L.N., 2009. Cng nghi p ph tr: a con khng chu ln. [Online] Available at: http://tuoitre.vn/Kinh-te/354536/Cong-nghiep-phu-tro%E2%80%9Cdua-con-khong-chiu-lon%E2%80%9D.html [Accessed 18 May 2011]. 15. Phng, T.A., 2007. V mt nguyn nhn gy nhp siu cao. B Ti chnh. 16. Phng, T., 2010. Gii quy t nhp siu: Phi chm dt ch c i v r ng. [Online] Available at: http://laodong.com.vn/Tin-Tuc/Phai-cham-dut-cho-cui-verung/13211 [Accessed 17 May 2011]. 17. Qun, A., 2010. "Xut khu ti ch" ch c qu n tm ng mc? [Online] Available at: http://vneconomy.vn/2010063011108147p0c19/xuat-khau-tai-chochua-duoc-quan-tam-dung-muc.htm [Accessed 22 May 2011]. 18. Tm, M., 2010. Ngnh d t may: Nhp khu nguyn ph li u nhiu s mt dn li th . [Online] Available at:
89
http://www.thesaigontimes.vn/Home/kinhdoanh/dautu/32924/ [Accessed 18 May 2011]. 19. Tm, T., 2010. Nhp siu: Bi ton cn nhiu hn mt li gii. [Online] Available at: http://vietstock.vn/channelid/761/tin-tuc/166820-nhap-sieu-bai-toan-can-nhieuhon-mot-loi-giai.aspx [Accessed 18 May 2011]. 20. Thi bo Kinh t Si Gn, 2011. Xy dng cng nghi p ph tr - thch thc ln. [Online] Available at: http://www.thesaigontimes.vn/Home/diendan/ykien/48455/Xay-dung-congnghiep-phu-tro---thach-thuc-lon.html [Accessed 18 May 2011]. 21. Tin Phong Online, 2009. L m g ngi Vi t dng hng Vi t? [Online] Available at: http://www.tienphong.vn/Kinh-Te/171768/Lam-gi-de-nguoi-Vietdung-hang-Viet-.html [Accessed 17 May 2011]. 22. Tr, N., 2011. Xut khu : n by t cht lng. [Online] Available at:
http://vov.vn/Home/Xuat-khau-2011-Don-bay-tu-chat-luong/20112/165651.vov [Accessed 19 May 2011]. 23. Vnh, N.D., 2010. Bn v ci tin c cu ca nn kinh t. Tp ch Kinh t v D bo, (1/2010). 24. VOVNews, 2006. Thi u lin k t, doanh nghi p s kh ng vng! [Online] Available at: http://vov.vn/Home/Thieu-lien-ket-doanh-nghiep-se-kho-dungvung/200610/44049.vov [Accessed 16 May 2011].
90

Tiểu luận nhập siêu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tiểu luận nhập siêu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nhp siu ca Vit Nam Thc trng Nguyn nhn Gii php

Thnh vin nhm:

TPHCM, Ngy 24 thng 5 nm 2011

CHNG 3: CC GII PHP GIM NHP SIU VIT NAM

CHNG 1: CC L LUN C BN V NHP SIU

Ngun: Tng cc Thng k

Biu : Lng nhp khu st thp t c c th trng chnhgi i on

Ngun: Tng Cc Thng K-Hi quan Vit Nam

BNG: Hng th hay mi s ch

-1153,8 -1188,8 -3039,5 -5106,5 -5483,8 -4314

2007 -5064,9 14203, 3

2008 18028, 7 -9230 23019, 1 5314,3 -480,8

2009 12852, 5 -5221,2 0 3548 0

ASEAN APEC EU OPEC

Phn theo khi nc ch yu -1618,7 -2334,3 -2996 -3712,4 -3582,8 -5914

CHNG 3: CC GII PHP GIM NHP SIU VIT NAM

TI LIU THAM KHO

You might also like