VERKLARING NAAR AANLEIDING VAN OSLO 25 juli 2011

Vrijmetselaren zijn -net als hun medeburgers- diep geschokt door de gewelddadige gebeurtenissen in en nabij Oslo op 22 juli jl. Afgrijzen van de moordpartijen. Onbegrip voor de denkwereld van de dader en voor de consequentie die deze heeft verbonden aan zijn verwarde overtuiging. Die zou -naar diens eigen zeggen- bestaan uit een mengsel van christenfundamentalisme, haat jegens moslims en ideen ontleend aan de vrijmetselarij. Fantasien over een persoonlijke taak als tempelridder, als militair en drager van gezag, uitmondend in een verkleedpartij en een orgie van geweld. Waarom een reactie van de kant van Nederlandse vrijmetselaren, terwijl vermoedelijk kerk noch leger zich aangesproken voelt om te reageren op de misdaden van een ontspoorde eenling, die zich als lid van een organisatie bekend maakte of zich als zodanig voordeed? In de loop van haar bestaan sedert ongeveer 1700- is de vrijmetselarij vaak verdacht van de meest afschuwelijke zaken, met name door totalitaire regimes en door autoritair en door streng dogmatische kerkgenootschappen. De leiders van die kerken en staten hadden vanuit hun beperkte gezichtspunt gelijk: het openstaan voor uiteenlopende overtuigingen en het wars zijn van theologisch (en politiek) gekissebis maakten de Loges tot vrijplaatsen voor zelfstandig nadenken en zelfontplooiing. Gevaarlijk en bedreigend voor dogmas en dictators derhalve. Het uitroeien van vooroordelen is lastig, zeker als die het gevolg zijn van een langdurig proces van indoctrinatie. Misverstanden zijn hardnekkig en de tegenwerking en vervolging van orthodox kerkelijke of politiek dictatoriale zijde heeft vrijmetselaren zelf ook voorzichtig gemaakt: het verwijt van geheimzinnigdoenerij was en is daardoor soms terecht. Daardoor werd -en wordt soms nog- de aandacht afgeleid van de werkelijkheid. Die werkelijkheid is dat vrijmetselaren elkaar gevonden hebben in een serieus spel dat zij inderdaad niet aan de grote klok hangen- en zij hebben elkaar evenzeer gevonden in hun mensvriendelijke overtuiging en sociale karakter. Vrijmetselaren wijzen het tegen elkaar opzetten van mensen af en juichen een houding als behandel een ander zoals u wilt dat u geschiedt uitdrukkelijk toe. Een paar citaten uit artikel 1.1 van de grondwet van de Nederlandse orde van vrijmetselaren: De vrijmetselaar zoekt op wat mensen verbindt en tracht weg te nemen wat hen verdeelt, opdat het ideaal van een allen verbindende broederschap gestalte kan krijgen. De vrijmetselaar erkent de hoge waarde van de menselijke persoonlijkheid, de gelijkwaardigheid van de mensen, ieders recht om zelfstandig te zoeken naar waarheid en ieders eigen verantwoordelijkheid voor zijn doen en laten. Ook stelt diezelfde beginselverklaring duidelijk dat een vrijmetselaar gehoorzaamheid verschuldigd is aan de wetten des lands. Het gaat de vrijmetselaar niet alleen om de eigen ontplooiing, maar ook om de daarvan te verwachten positieve effecten op zijn omgeving en op de samenleving waar hij deel van uitmaakt. Hoewel er inhoudelijke verschillen bestaan tussen de verschillende organisaties van vrijmetselaren in de wereld steeds ingebed in de geschiedenis van hun landen- delen zij toch allen de hierboven omschreven humanitaire instellingen en doelen.

Hoe men vanuit die denkwereld de sprong zou kunnen maken naar moord in koelen bloede laat zich nauwelijks uitleggen. Alleen een psychisch disfunctioneren van de dader kan als verklaring dienen. Natuurlijk kan de vrijmetselarij net zo min als andere volstrekt geweldloze en het menselijk welzijn beogende genootschappen en kerken niet voorkomen dat een kwaadwillende lone wolf binnendringt en -geheel tegen de nobele bedoelingen in van de betrokken organisatie- groot onheil aanricht. Het in n lijstje noemen van vrijmetselaren enerzijds en christenfundamentalisten en moslim-jihadisten anderzijds, zoals een terrorisme expert van de Leidse universiteit dat in het NOS-journaal presteerde, doet ernstig onrecht aan vrijmetselaren en hun verenigingen. Laten wij zorgvuldigheid betrachten in onze gedachtewisselingen Juist ook om Lone wolves zo weinig mogelijk kansen te geven om verkeerde conclusies te trekken. Maar nu moet er vooral aandacht zijn voor de slachtoffers van de verschrikkelijke aanslagen in Noorwegen en voor hun naasten. En blijf bijdragen aan een open samenleving, hoe kwetsbaar die ook is! Willem S. Meijer, Grootmeester Orde van Vrijmetselaren