Kuu hicran getirir, dalgas hsran gtrr; Bir adann yks bu; topraksoylu bir halkn denizle kurabildii

ilikiyi anlatan trajikomik bir yk. Binlerce yllk gemiinin nemli bir ksmnda deniziyle varolan, alt taraf denizlerle evrili, yal, kocam bir kentin balklar binlerce yl dillere destan, kitaplara konu olan bir kentin, ehr-i stanbulun yedi mil anda sessizce cezasn eken Yassadann ksa yks. Adnn Plati olduu Bizans gnlerinde de yz glmemi, bir baht kara ada, Yassada. zerindeki tek yap olan zindanyla Bizans iin bir korku unsurundan te geememi. Osmanl geldiinde neredeyse yok saym, grmezden gelmi onu. Elilik grevi bittiinde geri dnmek yerine bu topraklarda kalmay tercih eden ngiliz Bykeliliinden emekli Edward George Bulwer aday Abdlmecitin izni ile satn alm ve iskan etmi kendince. ki tane ortaa grnml ato benzeri bina ina ettiren Bulwer, rivayete gre paraya skr ve bildik bir isim adann yeni sahibi olarak kaytlara geer; Hidiv smail Paa. Gitmese de, grmese de Paann orada bir adas vardr uzakta. Bu arada 1894te depremle kullanlamaz hale gelir Bulwerin iki grkemli binas. Osmanlnn kendi grlt patrts, bitmek bilmeyen savalar srasnda unutulur gider Yassada. Derken 1950lerde adada hkm sren bir aile peyda olur ve mahkeme karar ile son verilir hkmranlklarna. Artk askeri bir eitim merkezi olarak kullanlmak zere Deniz Kuvvetleri Komutanna devredilmitir. 1952 ylna gelindiinde deniz kuvvetlerine hizmet vermektedir. Ta ki 1960 darbesi ile gelien ve bir lkenin tarihinde derin izler brakacak Yassada Mahkemelerine ev sahiplii yapana kadar. Kuu hicran getirir, dalgas hsran gtrr; Mavi bir glde elem katrasdr Yassada Byle bitiriyor msralarn Faruk Nafiz amlbel. 27 Maysn ardndan DP Milletvekili olarak srgn edildii Yassadada. Yarglamalar biter, olan olur, sonrasnda 1978 ylna kadar eitim merkezi olarak hizmet vermeye devam eder Yassada. Derken Deniz Kuvvetlerinin ekip gitmesi ile 15 yl srecek yeni bir unutulmuluk dnemi balar. Neyse ki 1993 ylnda inanlmaz isabetli bir kararla .. Su rnleri Fakltesi adaya tanr. Ama hepi topu yl dayanabilecektir Yassadaya. Su rnleri rencileri de alp ban gittikten sonra yine martlara ve tavanlara kalmtr Yassada. stanbul siluetinin deimez ama bir o kadar da bilinmez bir paras olarak gnlerini geirir. Dal aktivitelerinin yaygnlamasyla bu kez dal kurumlar kefeder Yassaday. Geri ada Milli Savunma Bakanlna aittir, zerine klmas yasaktr ama yasaktr yasak olmasna ama ikibinli yllar ilerledike parkeleri yakp sucuk ekmek yiyen dalc nfusa hele bir de yzer pavyonlaryla adann iskelesine borda eden apulcu takm ve toplayp getirdikleri Rus kadnlarna dur diyebilecek bir tek tavanlar vardr adada. Srgn yeri, cezaevi vb. fonksiyonlarna ilaveten ak fuhu merkezi gibi bir tuhaf misyon daha eklenir adann ksa zgemiine. Her haftasonu birilerinin birilerini baklad, tekneler dolusu bkn ve de gz dnm varo delikanlsnn slav rknn mucizeleri etrafnda a gelen sinekler gibi toplat bu ada yine Yassadadr. Denize ak ve biraz da hayalgc gelimi bir ok insann fantezileri vardr Yassada zerine. Mesela ben hep bir su sporlar merkezi olarak hayal ederdim. Hatta hayal etmenin de tesinde oturup kafa patlatp, dosyalar oluturmutum.Yelkencisi, srfs, dalcs ile bir su sporlar merkezi!

Ya da bir huzurevi olarak dlerdim aday. mrnn son gnlerini ehrin yan banda ama ehrin hrltsndan, kargaasndan uzak huzur iin geiren yallar hayal ederdim. Fakat ite hayaller bile deniz insanyla, topraksoylu insan arasnda yle byk farkllklar gsterebiliyor ki Mesela aday Ambarlya alternatif bir yakt deposu haline getirebilmeyi hayal etmek gibi Ya da binbir eit canlsyla inanlmaz bir sualt yaamna sahip Yassaday, tam da sz konusu canl yaamnn en youn olduu alana bir balk iftlii kurarak talandrmak gibi Gelin biraz daha elenceli klalm; yzer pavyonlarla gelen varo bknlarnn binalarn atsna kp kiremitleri aa atarken elendiklerine iaret ettiini varsaydmz tuhaf sesler kartt; her ssz kesinden bir Slav ve en az bir varo bknnn kt; liman sahas iinde yer almasna ve bir de zerine mlkiyeti Milli Savunma Bakanlna ait olmasna karn bir balk iftliinin kurulduu bu ada ST ALANI! Ne yazk ki 2003 ylndan bu yana dier adalarla birlikte devlet gvencesinde! Bir de sit alan olmasayd neler olurdu buyrun bunu da siz hayal edin imdi bir de sualtndan bakalm baht kara ada parasna. Her eyden nce iddia ediyorum ki bir tr eitlilii aratrmas yaplsa kacak sonular herkese kk dilini yutturacaktr. Her santimetrekaresinde yaam barndrr Yassadann sualt. Grkemli orfozlar, neeli mrenleri yoktur belki ama ne Ka gibi terkedilmi topraklar misali kratr suyun alt, ne bir eyler grebilmek adna mesafeler katettiiniz alldk Saros dallarna benzer. Biraz piknie gitmek gibi bir eydir Yassda dalmak; yeilin her tonunu grrsnz. nanlmaz bir floras vardr sualtnn. Ama Marmarann bys Yassadada da belli bir derinlikten sonra balar. Ki bu derinlik mevsimine gre deimekle beraber rekreasyonel dal limitleri dahilindedir. Ne zaman ki Akdeniz suyuna girersiniz, kristal gibi bir su karlar sizi. nanlmaz bir gr, bambaka bir dal atmosferi. Ne de olsa iki bambaka denizi barndrr ierisinde Marmara. te bu mucize denizin keban tutmutur Yassada. Ne kadar gmen tr varsa anavatanndan kopartlp gelmi, sz birlii etmiesine burada toplanr. Bir zamanlarn Elis adas, ya da Haydarpaa gar gibi Akdenizli Papaz balklar, eit eit anemonlar, deniz tavanlar, deniz patatesleri gibi ilk grte hadi canm! Daha neler dedirten canllar sarmtr evrenizi. Hele bir de yumuak mercanlara kadar ulatysanz emin olun bir sre grntlerini unutamayacaksnzdr. Yirmiyedi metre derinlikte yer alan bu yumuak mercan tarlas ki imdi tam zerinde balk iftlii var- bal bana bir grsel lendir dalclar iin. Yandan arkl bkn pavuryalar, rengarenk deniz yldzlar ormann, yeni yeni girmeye balayan adn renemediim istiridye trlerini hatta ansnz varsa denk gelebileceiniz kpekbal trleri, kiklalar, ekinalar Allagelmi syleme inat, Yassada kylarnda Marmara inanlmaz bir sualt yaam sunar, size sadece uygun bir yntem bulup tahrip etmek kalr. Trkiye gibi daln bile henz hukuken tanmlanamad, dolaysyla dal turizmi kelimesinin ancak kozmik-fizik kadar anlalabilir olduu bir lkede byle bir nokta ancak zerine balk iftlii kurularak deerlendirilebilir. Bir de zerine ayn bakana hem levree bak hem de patlcana derseniz, topraksoylu halkn byle bir adann denizine balk iftlii kurmasna, tepesine yakt deposu kondurmasna aramazsnz. Dnyann btn denizleri bir tarafa, Marmara bir tarafa derim, glerler bana. Akdeniz gzeldir, Ege rengarenk, Kzldeniz byleyici ama Marmara mucizevidir. yle bir deniz dnn ki, yaptmz tm tahribata ramen elimizi ektiimiz anda 6-7 yl iinde btn su ktlesi yenilenebilecektir. yle bir deniz dnn ki aada Akdeniz, yukarda Karadeniz; ikisi bir araya gelince oluyor Marmara!

Ve ite Marmarann balad yerde Platiden Yassadaya bir kabin yllk tarihinle bir adann trajikomik yks. On be milyon stanbullunun ounun bir kez olsun grmedii, bir ounun yerini bile bilmedii bir panoramik stanbul aksesuar. Sayglarmla, Hakan Tiryaki STH Ynetim Kurulu Bakan